Basis Veiligheidsinformatieblad Wat? Wanneer? Hoe?
Ir. Tine Cattoor Adviseur productbeleid VLARIP projectleider
[email protected]
essenscia, 5/03/2013
1
Overzicht chemische stoffen wetgeving Stoffenrichtlijn 67/548/EEG
2
Preparatenrichtlijn 1999/45/EG
CLP (1272/2008) Van kracht 20 januari 2009 definitief voor: •Stoffen 1/12/2010 •Mengsels 1/06/2015
Evaluatie bestaande stoffen RL 793/93/EG
REACH (1907/2006) Vanaf 1 juni 2007
Op markt brengen en gebruik RL 76/769/EEG
REACH (1907/2006) bijlage XVII Vanaf 1 juni 2009
veiligheidsinformatieblad RL 91/155 – 93/112 - 2001/58
REACH (1907/2006) vanaf 1 juni 2007 REACH annex II (453/2010) Vanaf 1/12/2010
inhoud • wanneer een VIB opstellen? • formaat VIB • inhoudelijke aandachtspunten • besluit
3
Wanneer veiligheidsinformatieblad? Altijd: • Voor stoffen en mengsels ingedeeld als gevaarlijk • •
CLP 1272/2008 + wijzigingen (ATPs) 1999/45/EG (DPD – preparaten RL)
• Voor PBT en vPvB stoffen • Voor stoffen op de kandidaatlijst voor autorisatie • Aandacht: 2x per jaar aanpassing! http://echa.europa.eu/web/guest/candidate-list-table
• Voor stoffen met speciale etiketteringsvoorschriften CLP bijlage I 1.3 • •
Gasflessen bedoeld voor propaan, butaan of vloeibaar petroleumgas (LPG) Metalen in massieve vorm, legeringen, mengsels die polymeren bevatten, mengsels die elastomeren bevatten 4
Wanneer veiligheidsinformatieblad? Op verzoek van de afnemer (tot 1/06/2015): • Voor niet gevaarlijke mengsels volgens RL 1999/45/EC • Minstens 1 gevaarlijke stof (mens of milieu) ≥ 1%(g/g) / 0,2% (v/v) voor gassen • Minstens 1 PBT, vPvB of kandidaatlijst stof ≥ 0,1%(g/g) • Stof met blootstellingsgrenswaarden • Met ≥ 0,1%(g/g) van een allergene stof (zie CLP tabel 3.4.3) • Speciale etiketteringsvoorschriften bijlage II 2.8 (EUH 208) •
! Aan te geven op etiket: Veiligheidsinformatieblad is voor de professionele gebruiker op aanvraag verkrijgbaar.
5
Wanneer veiligheidsinformatieblad? Op verzoek van de afnemer (na 1/06/2015): • Voor niet gevaarlijke mengsels volgens CLP • Minstens 1 gevaarlijke stof (mens of milieu) ≥ 1%(g/g) / 0,2% (v/v) voor gassen • Met in ≥ 0,1%(g/g) • • • •
•
Minstens 1 PBT, vPvB of kandidaatlijst stof Carc. Cat 2, repr. Cat 1A, 1B & 2 Huidallergeen cat 1 – inhalatie-allergeen cat 1 Lactatie
• Stof met blootstellingsgrenswaarden • Met ≥ 0,1%(g/g) van een allergene stof (zie CLP tabel 3.4.3) • Speciale etiketteringsvoorschriften bijlage II 2.8 ! Aan te geven op etiket: EUH 210 “Veiligheidsinformatieblad op verzoek verkrijgbaar » 6
Wanneer en hoe verstrekken aan klant? • • • •
Door de leverancier te verstrekken Ten laatste bij de eerste levering Gratis Op papier of elektronisch • ‘actief’ verstrekken
• (leverancier: fabrikant, importeur, downstreamgebruiker of distributeur die een stof, als zodanig of in een mengsel, of een mengsel in de handel brengt) (REACH art 2.32)
7
1/12/2010: belangrijke deadline 20/01/2009 1/12/2010
Start CLP REACH registratie voor stoffen: - > 1000 t/j - CMR > 1 t/j - N, R50-53 > 100 t/j
1/06/2013
1/06/2015
1/06/2018
Mengsel volgens CLP REACH registratie voor stoffen tussen 100 en 1000 t/j
REACH registratie voor stoffen > 1 t/j
Stoffen volgens CLP CLP notificatie: Binnen de maand na het op de markt brengen Nieuw formaat veiligheidsinformatieblad (DSD/CLP) (versie 1 of versie 2)
Nieuw formaat veiligheidsinformatieblad (CLP) (Versie 2) 8
MENGSELS
STOFFEN
Formaten VIB
Annex II Annex II (rev 1) Annex II (rev 2)
Annex II Annex II (rev 1) Annex II (rev 2)
toegelaten toegelaten, op voorwaarde dat (1) ingedeeld volgens CLP, (2) geen wijzigingen en (3) stof al op de markt voor 1/12/2010 of mengsel al op de markt voor 1/6/2015 (overgangsperiode) Toegelaten, op voorwaarde dat (1) ingedeeld volgens CLP, (2) DPD en DSD worden nog vermeld verboden 9
Overzicht mengsels rev1/rev2 Mengsel ingedeeld volgens DPD • Formaat: bijlage II rev 1 • Etiket: DPD in rubriek 2.2 • Ingrediënten: • Tot 1/06/2015: DSD en indien beschikbaar CLP • Na 1/06/2015 tot 1/06/2017 al op de markt, geen wijzigingen
Mengsel ingedeeld volgens CLP • Formaat: bijlage II rev 2 • Etiket: CLP in rubriek 2.2 • Ingrediënten: • Tot 1/06/2015: CLP en DSD • Na 1/06/2015: CLP
10
Wanneer het VIB aanpassen? • REACH Art. 31.9 onverwijld: a) zodra er nieuwe informatie die van invloed kan zijn op de risicobeheersmaatregelen of nieuwe informatie over de gevaren beschikbaar komt; b) zodra een autorisatie is verleend of geweigerd; • REACH bijlage XIV stoffen: http://www.echa.europa.eu/web/guest/addressingchemicals-of-concern/authorisation/recommendation-for-inclusion-in-the-authorisationlist/authorisation-list
c) zodra een beperking is opgelegd.
=> VIB toesturen aan de klanten van de voorbije 12 maanden • Elke aanpassing na de registratie bevat het REACH registratienummer. 11
Wanneer het VIB aanpassen? Voorbeelden van belangrijke wijzigingen • Rubriek1: verandering van contactgegevens bv telefoonnummer(s) • Rubriek 2: verandering of aanvulling in C&L (wanneer indeling strenger) • Rubriek 3: verandering of toevoeging van een indeling als CMR 1 of 2 of PBT, vPvB, zeer gifitg voor het waterig milieu (i.e. R50/53) of nieuwe SVHC • Rubriek 2-15: verandering in autorisatie (toekenning of weigering) of beperking van de stoffen • Rubriek 8: verandering in PBM of Exposure engineering controls of Emissie controles, (wanneer strenger), verandering in OEL waarden en/of PNECs
12
Wanneer het VIB aanpassen? Voorbeelden van belangrijke wijziging (cont’ed): • Rubriek14: verandering in transport classificatie van de stof of het mengsel (excl. Technical name(s) after proper shipping name) • Rubriek15: verandering in autorisatie (toekenning of weigering) of beperking van de (zeer zorgwekkende) stoffen • Bijlage: volledige set van blootstellingscenario’s beschikbaar voor alle risico bepalende stoffen. Geval per geval, informatie of de beschikbare blootstellingsscenario’s voor de risico bepalende stoffen met focus op de risicobeheersmaatregelen (bovenop Rubriek 8 waar relevant)
13
Wanneer het VIB aanpassen? Voorbeelden van kleine wijzigingen: • • • •
Verandering van lay-out Rubriek 1: beschikbaarheid van het registratienummer Rubriek 2 en 15: verwijdering van de DPD indeling bij CLP na 2015 Bijlage: beschikbaarheid van de blootstellingsscenario(‘s) voor de ingedeelde stoffen in het mengsel • Veranderingen die geen impact hebben op de PBM of de blootstellings engineering controls of emissie controles
14
inhoud • wanneer een VIB opstellen? • formaat VIB • inhoudelijke aandachtspunten • besluit
15
Wat wijzigt door CLP ?
Inversie sectie 2 & 3
VIB
Nieuwe indeling en etikettering
ES
CLP/GHS
64 iplv 16 (sub)rubrieken
16
Wat wijzigt door Reach ? PBT, vPvB > 0,1%
registratienummer
autorisatie/restrictie
VIB
meer gegevens
Registratiedossier
(ontraden) gebruiken
ES
risicobeheersmaatregelen
blootstellingsscenario’s (>10t/j)
17
Formaat volgens 453/2010
18
Formaat volgens 453/2010
19
Formaat volgens 453/2010
20
Formaat volgens 453/2010
+ ES indien CSR vereist 21
vormvereisten Versie VIB • Op eerste blad: • datum waarop VIB samengesteld of, • in geval van herziening: “Herziening: (datum)” met versienummer, herzieningsnummer, datum van vervanging of andere indicatie van welke versie vervangen is Versie 1.0: initiële versie - Versie 1.1: eerste kleine wijziging - Versie 1.2: tweede kleine wijziging Version 2.0: eerste belangrijke wijziging - Enz.
• Wijzigingen vermelden in rubriek 16 tenzij ergens anders aangegeven • bijvoorbeeld via symbolen: *, $, §,… of een lijn in de marge. • In voetnoot of sectie 16 komt dan een melding dat deze symbolen de wijzigingen aangeven. 22
vormvereisten Versie VIB • Referentie naar de wetgeving • Verwijzing naar de basiswettekst is voldoende • Verwijzing naar de wijzigingen mag • Bv: “Dit veiligheidsformulier is conform aan de normen volgens art. 31 van de REACH verordening (EC) 1907/2006.” • Of “Veiligheidsinformatieblad volgens verordening (EG) 1907/2006” • Of “Opgesteld conform het artikel 31 van de REACH verordening (EC) 1907/2006.” • “Opgesteld conform bijlage II van de REACH verordening (EC) 1907/2006 en wijzigingen.” • “Opgesteld conform verordening (EC) 453/2010” 23
Taal van het VIB • in een officiële taal van de lidstaat waar de stof of het mengsel in de handel wordt gebracht • tenzij door de betrokken lidstaat anders wordt bepaald.
• In België: VIB in de taal / talen van het taalgebied (KB 11/01/1993 – vanaf 1/06/2015 KB 7/09/2012): • • • • •
Grondwet art 4 legt 4 taalgebieden vast: Nederlands taalgebied (Vlaanderen) Franse taalgebied (Wallonië) Tweetalig gebied Brussel – hoofdstad Duitse taalgebied (Oostkantons)
24
inhoud • wanneer een VIB opstellen? • formaat VIB • inhoudelijke aandachtspunten • besluit
25
Rubriek 1 Identificatie stof/mengsel en vennootschap/onderneming 1.1 Productidentificatie • REACH registratienummer voor stoffen 1.2 Relevant geïdentificeerd gebruik en ontraden gebruik •
Ten minste voor afnemer relevant geïdentificeerd gebruik • Indien CSR, overeenstemmen met gebruiken en ES in bijlage bij VIB
•
Ontraden gebruiken (hoeft geen volledige lijst te zijn)
1.3 Details verstrekker VIB •
e-mail van bevoegd persoon verantwoordelijk voor VIB • Tip: niet persoonsgebonden email adres: bv
[email protected]
1.4 Telefoonnummer noodgevallen • • •
Indien bedrijfsnummer: beantwoorden in taal van VIB Nummer Antigifcentrum (of analoge dienst in andere LS) kan volstaan Indien beschikbaarheid beperkt (openingsuren, info die kan verstrekt worden), dit vermelden 26 • Tip: vermeld de tijdszone (vnl voor LS in andere tijdszones)
Rubriek 1: voorbeeld mengsel
27
Voorbeelden rubriek 1.2: gebruiken
28
Rubriek 2: Identificatie van de gevaren STOF •
•
2.1 indeling • − CLP indeling (= CLP registratie/notificatie) − én DSD indeling tot 1/6/2015 2.2 etiketteringselementen • volgens CLP Pictogrammen Signaalwoorden H-zinnen en P-zinnen
MENGSEL 2.1 indeling
− DPD
OF CLP − én DPD tot 1/6/2015
2.2 etiketteringselementen volgens DPD: OF volgens CLP:
symbolen, Pictogrammen, gevarenaanduidingen, signaalwoorden, R-zinnen H-zinnen S-zinnen P-zinnen Verplicht na 1/06/2015 31
Rubriek 2
32
Rubriek 2
Optie als men CLP indeling ter info wil meegeven maar nog niets wenst te implementeren (Bijlage II rev. 1)
33
Rubriek 2: voorbeeld 2.1
CLP DSD 2.2
2.3 34
Rubriek 2: voorbeeld niet ingedeeld mengsel
35
Rubriek 3 Samenstelling en informatie over de bestanddelen 3.1 Stoffen 3.2 Mengsel •
Samenstelling van het mengsel: Verplicht voor ingedeelde* mengsels: Stoffen die bijdragen tot de indeling* van het mengsel vanaf relevante drempel (gezondheid en milieu) Stoffen met communautaire blootstellingsgrenswaarden PBT en zPzB stoffen indien ≥ 0,1% Stoffen van de kandidaatlijst ≥ 0,1%
Verplicht voor niet-ingedeelde* mengsels: Ingedeelde* stoffen indien ≥ 1% (niet gasvormige mengsels) en ≥ 0,2% (gasvormige mengsels) Stoffen met communautaire blootstellingsgrenswaarden indien ≥ 1% (niet gasvormige mengsels) en ≥ 0,2% (gasvormige mengsels) PBT en zPzB stoffen indien ≥ 0,1% Stoffen van de kandidaatlijst ≥ 0,1% * Mengsel ingedeeld volgens DPD /. CLP resp Bijlage II rev. 1 of rev. 2 36
Niet-ingedeelde stoffen mogen vermeld worden.
REACH Registratienummer • Producenten/invoerders: volledig nummer 01-xxxxxxxxxx-yy-zzzz • DU en distributeurs: 01-xxxxxxxxxx-yy MAAR nummer kunnen geven aan handhavingsautoriteiten als die erom verzoeken of verzoek doorsturen leverancier nummer verstrekken aan handhavingsautoriteit binnen 7 dagen na ontvangst verzoek (van autoriteit of afnemer) of verzoek doorsturen naar leverancier en autoriteit hiervan op de hoogte stellen Letter to request full registration numbers in case of an inspection
• Indien geen registratienummer: Voorstel reden toe te voegen • Bv stof uitgezonderd van registratie “This substance is exempted from Registration according to the 37 provisions of Article 2(7)a and Annex IV of REACH”.
Voorbeelden registratienummer 4e registrant
Lead registrant distributeur
38
Rubriek 3 Samenstelling en informatie over de bestanddelen
CLP indeling
DSD indeling
Afnemende volgorde
39
Voorbeelden rubriek 3
40
Rubriek 8 Maatregelen ter bescherming/persoonlijke bescherming • grenswaarden voor beroepsmatige blootstelling • risicobeheersingsmaatregelen overeenstemmen met de informatie die in het chemischeveiligheidsrapport
41
Rubriek 9 Fysische en chemische eigenschappen Te vermelden eigenschappen: in 9.1 (a) Voorkomen (fysische toestand korrelgrootteverdeling en specifiek oppervlak - kleur ). b) Geur c) Geurdrempelwaarde d) pH: e) Smelt-/vriespunt f) Beginkookpunt en kooktraject g) Vlampunt h) Verdampingssnelheid i) Ontvlambaarheid (vast, gas) j) Bovenste/onderste ontvlambaarheids- of explosiegrenswaarden
k) Dampspanning l) Dampdichtheid m) Relatieve dichtheid n) Oplosbaarheid o) Verdelingscoëfficiënt noctanol/water p) Zelfontbrandingstemperatuur q) Ontledingstemperatuur r) Viscositeit s) Ontploffingseigenschappen t) Oxiderende eigenschappen
42
Rubriek 11 Toxicologische informatie Te vermelden eigenschappen:
Stoffen + mengsel na 1/06/2015
a) acute toxiciteit; b) huidcorrosie/-irritatie; c) ernstig oogletsel/oogirritatie; d) sensibilisatie van de luchtwegen/de huid; e) mutageniteit in geslachtscellen; f) kankerverwekkendheid; g) giftigheid voor de voortplanting; h) STOT bij eenmalige blootstelling; i) STOT bij herhaalde blootstelling; j) gevaar bij inademing.
Mengsel tot 1/06/2015 a) acute toxiciteit; b) irritatie; c) corrosiviteit; d) sensibilisatie; e) toxiciteit bij herhaalde toediening; f) kankerverwekkendheid; g) mutageniteit; h) giftigheid voor de voortplanting.
43
Rubriek 15 Regelgeving 15.1 Specifieke veiligheids-, gezondheids-, en milieureglementen en –wetgeving voor de stof of mengsel • •
Vermelding van een aantal EU en nationale wetgevingen: ozonafbrekende stoffen, POPs, PIC Autorisatie en restrictie
15.2 Chemische veiligheidsbeoordeling •
Vermelding of CSR opgesteld werd voor stof of mengsel
44
inhoud • wanneer een VIB opstellen? • formaat VIB • inhoudelijke aandachtspunten • besluit
45
Nieuw formaat verplicht • Voor stoffen én mengsels • Inhoud mengsels afhankelijk van gekozen indelingssysteem • Plan tijdig uw omschakeling naar CLP voor mengsels! • Moet met etiket en VIB rond zijn voor 1 juni 2015
• Documenteer uw verplichtingen • Hoe ontvangen info verwerken voor mengsel • Bv controle gebruik vh mengsel geregistreerd
• Inhoudelijke beslissingen opmaak VIB • Versturen van VIB naar klanten
46
Overzicht inhoud indeling voor mengsels Indeling van het mengsel volgens
CLP
DPD
Etiket op het product: DPD
Etiket op het product: CLP Info in het SDS
Info in het SDS
2.1 DPD
2.1 CLP en DPD tot 1/06/2015
2.2 DPD
2.2 CLP
3.2 DSD + CLP indien beschikbaar
3.2 CLP + DSD tot 1/06/2015
(16: CLP mengsel ter info)
47
Vragen ? Tine Cattoor
[email protected] 0496/59 36 15
Saskia Walraedt
[email protected] 0496/59 36 19
Steven Van de Broeck
[email protected] 0496/59 36 36 Disclaimer Alle gegevens op dit document worden door essenscia met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. Voor deze informatie worden enkel betrouwbare bronnen aangewend. Ondermeer door de snelle evolutie van de behandelde materie blijft de mogelijkheid bestaan dat de gegevens toch niet volledig accuraat zijn, daarom wijst essenscia elke aansprakelijkheid voor fouten of onvolkomenheden af.
48
Afkortingen CSR DNEL DU ECHA ES Ext-SDS OEL
Chemical Safety Report Derived no effect level Downstream user European Chemical Agency Exposure scenario’s Extended SDS Occupational exposure limit
PBT PIC PNEC POP SDS VIB zPzB
Persistent, bioaccumulerend en toxisch Prior informed consent Predicted no effect concentration Persistent Organic Pollutants Safety Data Sheet Veiligheidsinformatieblad Zeer persistent en zeer bioaccumulerend
DSD DPD CLP Reach
Gevaarlijke stoffenrichtlijn 67/548/EEC Gevaarlijke preparatenrichtlijn 1999//45/EC Verordening (EC) nr. 1272/2008 (Classification, Labeling and Packaging) Verordening (EC) nr. 1907/2006 (Registration, Evaluation, Authorisation & Restriction of Chemicals)
49
achtergrondinformatie • Wetgeving • Guidance • databases
50
wetgeving •
VERORDENING (EU) Nr. 453/2010 VAN DE COMMISSIE van 20 mei 2010 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1907/2006 van het Europees Parlement en de Raad inzake de registratie en beoordeling van en de autorisatie en beperkingen ten aanzien van chemische stoffen (Reach) http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2010:133:0001:0043:NL:PDF
•
Geconsolideerde REACH tekst: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CONSLEG:2006R1907:20130421:NL:PDF
51
Bijkomende informatie •
ECHA guidance on the compilation of a SDS http://echa.europa.eu/documents/10162/17235/sds_nl.pdf
•
Guidance for DU http://echa.europa.eu/documents/10162/17226/du_nl.pdf
• Practical Guide Cefic http://cefic.org/Files/Publications/Part-I-Introduction-Chemical-Safety-Assessment.pdf
•
Phrase library
www.euphrac.eu • Lege SDS template • Zinnen als geen data beschikbaar is.
•
Vergelijking GHS, oorspronkelijke bijlage II en EU 453/2010 http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/chemicals/files/reach/anii-rev-sds-comparison_en.pdf
52
ECHA dissemination portal • publieke database bevat 10203 stoffen (12/09/2013) http://echa.europa.eu/web/guest/information-on-chemicals/registered-substances
• Please be aware that ECHA does not verify the information before dissemination. • Disclaimer!
53
databases • Commerciële databases • ESIS (http://esis.jrc.ec.europa.eu/) • searches by CAS no., by EINECS no. and by substance name in English language.
• GESTIS (http://www.dguv.de/bgia/en/gestis/stoffdb/index.jsp) • This database of the German Berufsgenossenschaften • classification, labelling, limit values, measuring methods, information on personal protection equipment, workplace limit values and occupational medicine.
• OSHA (European Agency for Safety and Health at work) website: http://osha.europa.eu/en/topics/ds/oel/index.stm/members.stm
• International Chemical Safety Cards (ICSC) (http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/cis/products/icsc/dtasht/index.ht m)
• ChemPortal (http://www.echemportal.org/echemportal/index?pageID=0&request_locale=en)
54