FEBRUARI 2015
BAROMETER
Taalgebruik in de Vlaamse Rand Deze nieuwe editie van de barometer gaat in op het onderzoek ‘Taalgebruik in de Vlaamse Rand’ dat Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum (BRIO) uitvoerde in opdracht van vzw De Rand. De ‘Taalbarometer’ heeft als doelstelling de taaldiversiteit in deze specifieke regio van 19 Vlaamse gemeenten en 6 faciliteitengemeenten grenzend aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in kaart te brengen. Frans meest gekende taal Frans is de meest gekende taal in de Rand. 77,7% van de bevraagden geeft aan Frans te kennen, t.o.v. 68,4% Nederlands. 46,6% kent Engels, 21% Duits. Toch impliceert dit niet dat Frans ook het meest gesproken wordt. 45,9% van de inwoners geeft aan dat Nederlands de huidige thuistaal is, t.o.v. 20,8% die thuis Frans spreken. 16,2%
1
spreekt thuis zowel Frans als Nederlands. 47% van de inwoners van de Rand zeggen in het Nederlands opgevoed te zijn. 19,7% is Franstalig opgevoed, 10,4% tweetalig. Hoewel Frans dus de meest gekende taal is, is Nederlands nog steeds de meest gesproken taal in de Rand. Dit komt doordat de meeste Nederlandstaligen en een groot deel van de anderstaligen in de Rand, het Frans wel als tweede of derde taal beheersen. Nederlands domineert in de publieke ruimte Het Nederlands domineert in de publieke ruimte. Zelfs als men de taal minder beheerst, gaat men ze wel spreken. 97% van de Nederlandstaligen stuurt zijn kinderen naar het Nederlandstalig onderwijs, t.o.v. 19,9% van de Franstaligen. Van de tweetaligen volgt 71,1% van de kinderen Nederlandstalig onderwijs, t.o.v. 20,4% Franstalig onderwijs. Franstaligen volgden relatief gezien meer Nederlandstalig onderwijs dan omgekeerd: 19,9%. 67,7% van de Franstaligen genoot ook Franstalig onderwijs. Van de anderstaligen tenslotte volgde 33,8% Nederlandstalig onderwijs, 20,3% volgde Franstalig onderwijs. 44,6% van deze groep volgde anderstalig onderwijs in internationale scholen. De thuistaal heeft ook een invloed op de participatiegraad aan het lokale verenigingsleven. 39,9% van de Nederlandstaligen participeert, t.o.v. 11,8% Franstaligen en 24,7% tweetaligen. Voor anderstaligen bedraagt dit 13%. De niet Nederlandstalige Randbewoners blijken ook gemotiveerd te zijn om Nederlands aan te leren. 34,7% van de Franstaligen volgde een cursus Nederlands, t.o.v. 45,2%
2
anderstaligen. Liefst 88,9% van deze cursisten volgde deze cursus zelfs vrijwillig. Bij de anderstalige cursisten was dit 85,8%. De Randbewoner voelt zich Belg 49,8% van de inwoners van de Rand identificeert zich in eerste instantie als Belg. 37,7% noemt zich vooral een inwoner van de gemeente. 26,2% voelt zich in de eerste plaats Vlaming. Zij die opgegroeid zijn in een eentalig Nederlandstalig gezin zien zichzelf in de eerste plaats als Vlaming, anderen als Belg. Anderstaligen voelen zich eerder Europeaan. Het Brio-onderzoek concludeert dat waar het politieke debat zich vooral focust op de tegenstelling tussen Franstaligen en Nederlandstaligen, de tegenstelling op het terrein zich op het terrein vooral blijkt te focussen op de tweedeling Vlaming t.o.v. Brusselaar. Een scheidingslijn die zich ook lijkt voor te doen in de groep Nederlandstaligen die zich met een stedelijke dan wel een randstedelijke visie vereenzelvigen.
3
Werkloosheid We zien dat de werkloosheidsgraad in 2014 voor beide regio’s en Vlaanderen licht gestegen is ten opzichte van de werkloosheidsgraad in 2013. Regio Leuven heeft een werkloosheidsgraad van 6,03, Halle-Vilvoorde van 6,58 en Vlaanderen van 7,87. Dit is voor beide regio’s en Vlaanderen de hoogste werkloosheidsgraad van de laatste vijf jaar.
Bron: VDAB Arvastat
4
Deze trend is gelijkaardig binnen het absoluut aantal werkzoekenden. In Halle-Vilvoorde zijn er nu een 3.000-tal meer werkzoekenden dan in 2010. In Leuven 1.800 meer. In Vlaanderen gaat het in totaal om 31.000 werkzoekenden meer.
Bron: VDAB Arvastat
5
Binnen de kansengroepen zien we het aantal langdurig werkzoekenden (langer dan 2 jaar) in de werkloosheid zeer sterk stijgen ten opzichte van 2013 in beide regio’s: in regio Leuven met 13% en in regio Halle-Vilvoorde met 11,9%. In Vlaanderen was er eveneens een sterke stijging merkbaar: 11,7%. In 2014 was er tevens een sterke stijging van het aantal werkzoekenden langer dan 1 jaar merkbaar. Deze cijfers lijken dus te wijzen op een groeiende groep werkzoekenden die stilaan in de zeer langdurige werkloosheid verzeild geraken. Ook het aantal 50+ers binnen de werkzoekendenpopulatie stijgt. Met 11,8% in regio Leuven, met 11,5% in Halle-Vilvoorde en gemiddeld met 11,3% in Vlaanderen. Dit is voor een stuk te verklaren door demografische evoluties, maar ook door een nieuwe werkwijze bij VDAB waarbij nu ook 58- en 59-jarigen worden opgenomen in de analyse. Het aantal jongere werkzoekenden blijft in beide regio’s op een status quo.
6
Bron: VDAB Arvastat
7
Bekijken we de aandelen van de kansengroepen in de werkloosheid, dan vallen een aantal regionale kenmerken op. In beide regio’s van onze provincie is het aandeel laaggeschoolden onder de werkzoekenden lager dan gemiddeld in Vlaanderen (36 à 37% in de regio’s t.o.v. 45% in Vlaanderen). Er zijn relatief gezien in beide regio’s ook minder langdurig werkzoekenden dan in Vlaanderen (23% t.o.v. 26%). In regio Leuven zijn er 8% minder allochtone werkzoekenden dan gemiddeld in Vlaanderen (17% t.o.v. 25%). In regio Halle-Vilvoorde ligt dit aandeel dan weer hoger: 29,5%. Ook opvallend in regio Halle-Vilvoorde is het lage aandeel personen met een arbeidshandicap: 7,8% van het totaal aantal werkzoekenden. In Vlaanderen bedraagt dit 13,5%, in regio Leuven zelfs 15,2%. De aandelen van de jongere (-25) en oudere (+50) werkzoekenden tenslotte liggen in beide regio’s op hetzelfde niveau als Vlaanderen: respectievelijk ongeveer 20% en 25%.
8
Bron: VDAB Arvastat
9
Werkgelegenheid In de beschikbare cijfergegevens rond ontvangen en openstaande vacatures bij VDAB wordt sinds kort een nieuwe methodologie gehanteerd. Bij de beroepenindeling wordt nu de Competentindeling van de SERV gebruikt. Dit zorgt voor licht gewijzigde beroepsgroepen en terminologie, maar in het algemeen is het nog steeds duidelijk wat juist bedoeld wordt met een bepaalde beroepsgroep.
10
Bij het aantal ontvangen vacatures in 2014 scoren schoonmaak- en onderhoudspersoneel heel hoog in regio Leuven. Verkopers staat op 2, gespecialiseerd administratief medewerkers (bv. boekhouders, personeelsmedewerkers, callcentermedewerkers, juridisch medewerkers,…) vervolledigen de top 3.
Bron: VDAB Arvastat
11
In Halle-Vilvoorde werden in 2014 het meeste vacatures ontvangen voor verkopers en gespecialiseerde administratief medewerkers. Vertegenwoordigers, onderwijzend en leidinggevend personeel in scholen en leidinggevenden blijven de andere meest gezochte profielen in deze regio.
Bron: VDAB Arvastat
12
Bij de openstaande vacatures stellen we vast dat er in regio Leuven eind december 2014 217 vacatures open stonden voor schoonmaak- en onderhoudspersoneel, en 158 vacatures voor verkopers. Er stonden ook nog respectievelijk 157 en 135 vacatures open voor verpleegkundigen en gespecialiseerde administratief medewerkers. De moeilijkheid om personeel te vinden in deze sectoren in regio Leuven, blijft aangetoond worden.
Bron: VDAB Arvastat
13
De organisaties in regio Halle-Vilvoorde lijken dan weer vooral een probleem te hebben met het vinden van verkopers. 454 vacatures stonden er open eind december 2014. Ook staan er nog veel vacatures open voor gespecialiseerde administratief medewerkers: 413. Ordehandhavers en reddingswerkers (211), vertegenwoordigers (209) en leidinggevenden (172) zijn drie andere moeilijk in te vullen profielen in Halle-Vilvoorde.
Bron: VDAB Arvastat
14
Binnen de sectoriële werkgelegenheid in 2012, scoren vooral de quartaire sector (met o.a. onderwijs en zorg) en de tertiaire sector wetenschappelijke activiteiten hoog in Leuven. 12,24% van het aantal jobs is gesitueerd in het onderwijs. 9,13% in de sector consultancy en wetenschappelijke activiteiten. Tellen we maatschappelijke dienstverlening en gezondheidszorg onder de noemer ‘social profit’, dan bedraagt deze sector 17% van de werkgelegenheid.
Bron: Departement WSE – Eigen bewerking
15
Halle-Vilvoorde wordt gekenmerkt door een sterke aanwezigheid van de tertiaire sectoren, zoals groot- en kleinhandel, uitzendbureaus en transport/logistiek. Groot- en kleinhandel zijn samen goed voor 21% van de werkgelegenheid. Transport, post en logistiek samen voor een 10%.
Bron: VDAB Arvastat
16
Economische activiteit Er werden in Vlaams-Brabant in 2014 632 faillissementen geregistreerd. Dit zijn 28 bedrijven minder dan in 2013. 2014 verliep iets beter op faillissementsgebied. In regio Halle-Vilvoorde telden we in 2014 310 faillissementen, in regio Leuven 322. In Halle-Vilvoorde zijn dit 39 faillissementen minder, in Leuven 11 meer dan in dezelfde periode in 2013. Hierdoor kent regio Leuven voor het eerst sinds de meting meer faillissementen dan regio Halle-Vilvoorde. De meeste faillissementen in Vlaams-Brabant zijn te bespeuren in de dienstverlening aan bedrijven (120), horeca (118) en de bouw (92).
Bron: Graydon Belgium
17
Door deze dynamiek in onze provincie en Vlaanderen, het aantal faillissementen dat min of meer gelijk blijft, blijft natuurlijk ook het aandeel dat Halle-Vilvoorde en Leuven vertegenwoordigen binnen het totaal aantal faillissementen in Vlaanderen stabiel. Voor Leuven is dit 5,57%, voor Halle-Vilvoorde 5,36%.
Bron: Graydon Belgium – Eigen bewerking
18
Bij de starters zien we dat het aantal in 2014 in Vlaams-Brabant sterk is gedaald t.o.v. dezelfde periode in 2013 (5.963 t.o.v. 6.166). Het aantal starters was in 2014 op het laagste peil sinds het crisisjaar 2009.
Bron: Graydon Belgium
19
Mobiliteit In deze RESOC barometer richten we ons opnieuw op de inkomende en uitgaande werkpendel van Vlaams-Brabant. De cijfers zijn geactualiseerd tot 2012.
In 2012 werkten 89.055 mensen wonende in regio Leuven, buiten deze regiogrenzen. Dit is 48% van het totaal aantal werkenden in deze regio. Het grootste aandeel van de uitgaande pendelaars werkte in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (29.989 of 34%). 20.206 (23%) van hen pendelden elke dag naar regio Halle-Vilvoorde. Regio Mechelen (10%), regio Antwerpen (8%) en regio Turnhout (5%) vervolledigen de top vijf van meest populaire pendelbestemmingen van inwoners van regio Leuven. In regio Halle-Vilvoorde werkten in 2012 131.881 inwoners van deze regio, buiten deze regiogrenzen. Dit is 61% van het totaal aantal werkenden in deze regio. De grote meerderheid hiervan is werkzaam in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (88.130 of 67%). 7.315 (6%) van hen pendelde elke dag naar regio Antwerpen. Regio Mechelen (5%), regio Leuven (5%) en Waals-Brabant (4%) vervolledigen de top 5 van meest populaire pendel-bestemmingen van inwoners van Resoc Halle-Vilvoorde.
20
2012
aantal werkenden
Wonend in RESOC Leuv en
% 186.099
en werkend buiten RESOC Leuv en
89.055
48%
van wie pendelen naar Brussels H. Gewest
29.989
34%
RESOC Halle-Vilvoorde
20.206
23%
RESOC Mechelen
8.535
10%
RESOC Antwerpen
6.938
8%
RESOC Turnhout
4.039
5%
Wonend in RESOC Halle-Vilv oorde
216.859
en werkend buiten RESOC HalleVilv oorde
131.881
61%
Brussels H. Gewest
88.714
67%
RESOC Antwerpen
7.297
6%
RESOC Mechelen
6.496
5%
RESOC Leuven
5.976
5%
C SEF Brabant Wallon
4.958
4%
van wie pendelen naar
Bron: Departement WSE – Eigen bewerking
21
Binnen de inkomende pendel, zien we dat er 47.758 werkenden in regio Leuven van buiten deze regiogrenzen kwamen. Dit is 33% van het totaal aantal werkenden in regio Leuven. De meesten hiervan komen van regio Halle-Vilvoorde (13%), de streek WestLimburg (11%), regio Mechelen (11%), regio Turnhout (11%) en streek Zuid-Limburg (10%). Daarnaast wonen 127.554 werkenden in regio Halle-Vilvoorde buiten deze regio. Dit is 60% van het totaal aantal werkenden in de regio. De meesten komen uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (20%), regio Leuven (16%), regio Zuid-Oost-Vlaanderen (11%), regio Antwerpen (8%) en regio Mechelen (8%).
22
2012
aantal werkenden
Werkend in RESOC Leuven en wonend buiten RESOC Leuven
% 144.802 47.758
33%
5.976
13%
wonend in Streek West-Limburg
5.138
11%
wonend in RESOC Mechelen
5.089
11%
wonend in RESOC Turnhout
5.088
11%
wonend in streek Zuid-Limburg
4.582
10%
wonend in RESOC Halle-Vilvoorde
Werkend in RESOC HV
212.532
en wonend buiten RESOC HV
127.554
60%
wonend in Brussels H. Gewest
25.927
20%
wonend in RESOC Leuven
20.206
16%
wonend in RESOC Zuid-Oost-Vlaanderen
14.619
11%
wonend in RESOC Antwerpen
10.015
8%
wonend in RESOC Mechelen
9.856
8%
Bron: Departement WSE – Eigen bewerking
23
Het pendelsaldo (inkomende – uitgaande pendel) bedraagt voor regio Leuven -41.297. Brussel en regio Halle-Vilvoorde zijn belangrijke aantrekkingspolen voor inwoners uit regio Leuven. Het pendelsaldo voor regio Halle-Vilvoorde bedraagt -4.327 maar kent wel een veel grotere dagelijkse instroom (127.554) en uitstroom (131.881) dan regio Leuven. Deze in- en uitgaande pendel heeft uiteraard zijn repercussies op de mobiliteit in VlaamsBrabant. Tel er dan nog de dagelijkse inkomende pendel in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (ongeveer 371.000 in 2012) bij, en het is geen wonder dat met dergelijke pendelstromen, de wegen in onze provincie dagelijks dichtslibben.
24
