Angst en paniekstoornissen

Angst en paniekstoornissen • • • • • • • •

Denk aan een angststoornis bij: Onverklaarbare lichamelijke klachten Verergering van bestaande lichamelijke klachten Misbruik psycho-actieve stoffen Claimend of eisend gedrag Frequent bezoek aan huisarts Chronisch klaaggedrag Gevoelens van tegenoverdracht (irritatie, angst, dadendrang)

09-03-2005

Angst- en paniekstoornissen blok 1 (wf)

1

Paniekaanval •

Begrensde periode van intense angst/ onbehagen met 4 of meer van de onderstaande symptomen: – Hartkloppingen, hartbonzen, snelle hartslag – Transpireren – Trillen/beven – Gevoel ademnood/stikken/naar adem snakken – Pijn of onaangenaam gevoel op de borst – Misselijkheid/buikklachten – Duizeligheid, onvastheid, licht in het hoofd of flauwte – Derealisatie (gevoel van onwerkelijkheid) of depersonalisatie (gevoel los van zichzelf te staan) – Paresthesieën, opvliegers of koude rillingen 09-03-2005


• Focus van de angst: • Angst zelfbeheersin g te verliezen, • gek te worden, dood te gaan

2

Paniekstoornis • Recidiverende onverwachte paniekaanvallen, met na ten minste één van de aanvallen gedurende één maand of langer één of meer van de volgende: – Voortdurende ongerustheid over het krijgen van een volgende aanval – Bezorgdheid over de consequenties van de aanval (b.v. verliezen zelfbeheersing, gek worden, hartaanval krijgen) – Een belangrijke gedragsverandering in samenhang met de aanvallen. – Afwezigheid van agorafobie – Anticipatie angst 09-03-2005


• Focus van angst: • Angst voor controleverlies, of krankzinnig worden. • De overtuiging hebben acuut dood te gaan

3

Agorafobie • Angst op een plaats of in een situatie te zijn waar ontsnappen moeilijk kan zijn of waar geen hulp geboden kan worden in het geval men een paniekaanval krijgt. (karakteristieke situaties zijn: temidden van een massa, op een brug staan, wachten in een rij, reizen met bus, trein, auto) • Deze situaties worden vermeden of alleen doorstaan met duidelijk lijden, angst voor een paniekaanval of paniekgevoelens. 09-03-2005

• Focus van angst: • Angst niet te kunnen ontsnappen of dat geen hulp geboden kan worden


4

Sociale fobie • Hevige aanhoudende angst voor situaties waarin men wordt blootgesteld aan een mogelijk kritische blik van anderen. • Specifieke vorm: angst gekoppeld aan specifieke situatie. • Gegeneraliseerde vorm: in meerdere situaties. 09-03-2005

• Focus van angst: • Negatieve beoordeling door anderen


5

Specifieke fobie • Hevige aanhoudende angst voor een specifiek object of een specifieke situatie.

09-03-2005

• Focus van angst: • Specifiek object/situatie


6

Gegeneraliseerde angststoornis • Buitensporige aanhoudende angst of bezorgdheid gepaard gaande met symptomen als piekeren, rusteloosheid, vermoeidheid, concentratieproblemen, prikkelbaarheid, spierspanning en slaapproblemen 09-03-2005

• Focus van angst: • Piekeren over de toekomst, c.q. alle narigheid die het leven vergezeld


7

PTSS • Focus van angst: • Herbelevingen van een traumatische gebeurtenis, het • Herbeleving van vermijden van prikkels die een traumatische bij het trauma horen, gebeurtenis verhoogde prikkelbaarheid, overdreven schrikreacties en/of concentratieproblemen.

09-03-2005


8

Hypochondrie • Aanhoudende angst een ernstige ziekte te hebben.

09-03-2005

• Focus van angst: • Ernstige lichamelijke ziekte


9

OCS • Terugkerende en hardnekkige gedachten, impulsen of voorstellingen (obsessies), en/of dwanghandelingen (compulsies).

09-03-2005

• Focus van angst: • Vermijding van intrusieve gedachten • Dwanghandelingen om angst te vermijden


10

Angst- en paniekstoornissen Diff. Diagn.: Somatische aandoeningen: - Intoxicaties (cafeïne, sympaticomimetica) - Endocriene stoornis (hypo-/hyperthyreoidie) - Onthoudingsverschijnselen - Cardiovasculaire stoornis (aritmie, decompensatio cordis) - Respiratoire stoornis (CARA, embolie) 09-03-2005


11

Angst- en paniekstoornissen Diff. Diagnose: Psychiatrische stoornissen: - Aanpassingsstoornis met angstige stemming - Depressie (piekeren depressie gericht op verleden) - Rebound-effect bij abrupt staken van benzodiazepines en onthouding alcohol - Somatisatiestoornis / hypochondrie - Psychose - Dissociatieve stoornis 09-03-2005


12

Angst- en paniekstoornissen • Begeleiding: steun, structuur en hoop bieden, zelfmedicatie bespreken (benzo’s en alcohol) • Voorlichting: – angst heeft vele uitingsvormen, – stress en zorgen> lichamelijke en psychische effecten, – effectiefst: vaardigheden aanleren om stress te verminderen, – vermijden leidt tot toename ernst klachten en – confrontatie leidt - na aanvankelijke toename - tot afname ernst klachten

• Counseling: ingaan op rollen, gezonde deel 09-03-2005


13

Angst- en paniekstoornissen • Angstmanagement: – – – –

zelf-exposure, probleem oplossen, ontspanningsoefening, ademhalingsoefening, controle angstige gedachten door afleiding

• Medicatie: – paniekstoornis met/zonder agorafobie, – specifieke sociale fobie, – gegeneraliseerde angsstoornis

• Verwijzen: obsessief-compulsieve stoornis, gegeneraliseerde sociale fobie, PTSS 09-03-2005


14

Angst-/ paniekstoornis • Bij frequente en hevige angstverschijnselen: diazepam 5mg (max. 15 mg per dag, max. 4 weken) • Bij paniekstoornissen als niet medicamenteuze therapie onvoldoende effect heeft – 1e keus: clomipramine start 25 mg, in 4 weken verhogen tot 100 mg, max. 200 mg per dag – 2e keus (suiciderisico of contraindicaties TAD): tweede generatie antidepressivum (fluvoxamine max. 300 mg) – eerste weken zonodig 5 tot 15 mg diazepam (na 2 weken uitsluipen – effectief: ten minste 6 maanden behandelen 09-03-2005


15

Paniekstoornis met/zonder agorafobie • Cognitieve therapie & farmacotherapie • Farmacotherapie (volgens Kompas): • SSRI: initiële toename angst + benzo (citalopram, fluoxetine, fluvoxamine, paroxetine en sertraline) • TAD (clomipramine, imipramine) • benzodiazepine (alprazolam, clonazepam en lorazepam) • MAO remmers (fenelzine en tranylcipramine)

– Duur effectieve behandeling: 12 tot 24 maanden – Afbouw: langzaam in 2 tot 6 maanden 09-03-2005


16

Specifieke sociale fobie • b.v. spreekangst, podiumvrees en trilangst: • Medicamenteuze therapie (Farmacother. Kompas) – atenolol (10 -50 mg) of propanolol (10-25 mg) 1 tot 2 uur voor angstverwekkende situatie • proefdosis • contraindicatie: sterke lichamelijke activiteit

– benzodiazepine: clonazepam 0,5-6 mg, alprazolam 1,02,0 mg, oxazepam 3d.d.10 mg • nadelen: sedatie, negatieve beïnvloeding prestatie, verslaving

09-03-2005


17

Gegeneraliseerde sociale fobie • advies verwijzen • Medicamenteuze therapie : (farmac. Kompas): : • SSRI: paroxetine (fluvoxamine), evaluatie en evt. verhoging dosering na 12 weken • MAO remmer: fenelzine tot 90 mg en tranylcypromine 30-50 mg • Benzodiazepinen: clonazepam 0,5-6,0 mg en alprazolam 1-2 mg (nadelen: sedatie, negatieve beïnvloeding prestatie en verslaving • Staken medicatie na 1 jaar: 80 % recidiveert binnen enkele maande

09-03-2005


18

Obessieve-compulsieve stoornis: • advies verwijzen • Medicamenteuze therapië (Farmac. Kompas:) : • SSRI (paroxetine, fluvoxamine, sertraline, of fluoxetine) • clomipramine (wrs. meest effectief) • met tic of psychotische kenmerken en onvoldoende reactie op behandelopties 1 en 2: + antipsychoticum (atypisch antipsychoticum) • evalueren na 8 weken, maximale effect pas na drie maanden of later bereikt • 50 % reageert op medicatie (> 40 % verbetering schaal) • zeer langdurig behandelen

09-03-2005


19

Posttraumatische stress-stoornis: • • • •

advies verwijzen Medicamenteuze therapie (Farmac. Kompas:) Alleen slaapstoornis: hypnoticum Alleen licht verhoogde arousal: benzodiazepine (alprazolam, clonazepam)

• Diverse PTSS symptomen: – SSRI’s (fluoxetine, sertraline) – MAO of TCA (geen dubbelblind onderzoek verricht) – evalueren na ongeveer 12 weken 09-03-2005


20

Angst- en paniekstoornissen • Keuze antidepressiva: – Wens patiënt – Bijwerkingen – Co-morbiditeit • Psychiatrische aandoeningen • Somatische aandoeningen

– – – –

Eerdere respons Ervaringen dokter Ander effect Interacties

09-03-2005


21

Angst- en paniekstoornissen • TCA: (amitriptyline, imipramine, nortryptiline) • Contra-indicaties: – Absoluut: Myocardinfarct – Relatief: hartfalen, ritmestoornissen, bemoeilijkte mictie, visusstoornissen; – niet bij verhoogd suïcide-risico. 09-03-2005


22

Angst- en paniekstoornissen • SSRI: (paroxetine, fluvoxamine, sertaline) • Bijwerkingen (onderstreept ssri>tca; anderen tca>ssri ) 10-26%: droge mond, misselijkheid 10-20%: hoofdpijn, diarree, tremoren, duizeligheid, nervositas, angst, agitatie, slapeloosheid,obstipatie, wazig zien, zweten, vermoeidheid <10%: hypotensie, gewichtsverlies, plasklachten, palpitaties, (seksuele functiestoornissen) 09-03-2005


23

Angst- en paniekstoornissen Bij non response: • Diagnose • Co-morbiditeit, sociale omstandigheden • Therapietrouw • Psychiater • Optimaliseer therapie: – Maximale dosering – 6-12 weken – Ander profiel: SSRI--TCA 09-03-2005


24

Angst en paniekstoornissen

Recommend Documents