1 Als ontslag dreigt of al realiteit is.. Crisis en transitie in de levensloop2 3 4 5 Het leven is.6 7 8 9 CRISIS BEDREIGING of KANS? Crisis 危 机 Gevaa...
VI. Verslagenheid / Depressie / Wanhoop Verlies ten volle beseffen VII. Ermee kunnen leven/aanvaarding/verweven met je leven
VIII. Herstel en groei IX.
Ontdekken van nieuwe krachten in jezelf – hulp aan anderen kunnen bieden
LICHAMELIJKE REACTIES
GEDRAG GEVOELENS
GEDACHTEN
Vier taken van ‘rouwarbeid’ 1. Het verlies erkennen 2. De gevoelens herkennen 3. De veranderingen verkennen
4. Opnieuw verbinden, nieuwe draad oppakken
Factoren die van invloed zijn Leeftijd en levensfase Inzetbaarheid Betrokkenheid - motivatie Ontslagprocedure – opvang Persoonskenmerken
Sociale omgeving De persoonskenmerken zijn voor meer dan vijftig procent van belang bij het omgaan met crisis en transitie.
Persoonskenmerken:
*
gezondheid
* leefgewoonten
*
ontspanning
* motivatie
*
management van tijd
* zelfwaardering
*
persoonlijkheid
* denkgewoonten
*
mate van assertiviteit
* conflictstijl
*
autonomie
*
omgaan met veranderingen
identiteit gezondheid
partner
inkomen
baan
voeding
familie
huishouden
beweging
vrienden
sociale zekerheid
klussen
energie
buren
pensioen
politieke voorkeur
balans
kennissen
wonen
vrijwilligerswerk
tradities
ontspanning
vereniging
nalatenschap
hobby’s
culturele waarden
inspanning
(ex)collega’s
gezin runnen
(nacht)rust
Lichaam en geest
studie
Sociale relaties
Materiële zekerheid
Arbeid en prestaties
levensbeschouwing
zingeving
spiritualiteit
Waarden en inspiratie
Bij crisis en transitie
Lichaam en geest
Sociale relaties
Materiële zekerheid
Arbeid en prestaties
Waarden en inspiratie
Leven met verlies is hard werken
Het is roeien met twee riemen, tussen verlies en herstel
Twee kanten van dezelfde medaille Verliesgericht
Herstelgericht
Rouwarbeid (hechting)
Aanpassen aan veranderingen (coping)
Confrontatie met het verlies en de pijn
Nieuwe dingen doen, afleiding zoeken
Loslaten en blijvend verbinden (herdefiniëren relatie)
Nieuwe rollen en taken opnemen (herdefiniëren identiteit)
Ontkennen en vermijden van herstelgerichte veranderingen
Ontkennen en vermijden van het verlies en de pijn
Affectief gericht
Probleemgericht/actief
‘Vrouwelijke’ stijl
‘Mannelijke’ stijl
Verliesgericht
Herstelgericht
‘Praten'
‘Werken'
Uiten van gevoelens/ sociale actie
Fysieke en mentale steun
Intuïtieve stijl: affectief gericht
Instrumentele stijl: probleemoplossend handelen
Gevaar: overspoelende rouw - 'klagen'
Gevaar: gecontroleerde, of verdrongen rouw ‘vluchten’
Je zult het zelf moeten doen…….. Verzorg het afscheid, probeer het een vorm te geven die voor jezelf zinvol is. Neem in de overgangsfase de tijd voor bezinning op het verleden en heroriëntatie op de toekomst. Richt zelf het nieuwe begin in door een plan te maken, tijd voor bezinning in te bouwen, etc.
Maak bewust een tegenbeweging wanneer je je al te sterk naar binnen keert en op je eigen problemen gefixeerd raakt. Streef in de experimenteerfase niet naar direct zichtbare resultaten
Beschouw deze tijd als een leerperiode, een ontdekkingstocht Blijf in contact met anderen.
Het is een paradox Enerzijds sta je er in een transitie helemaal alleen voor. Niemand kan dit van jou overnemen. Anderzijds is het bijna onmogelijk een transitie vruchtbaar te doen verlopen zonder de hulp van anderen.
OMGAAN MET CRISIS EN TRANSITIE
Weerstand opbouwen
Waarnemen
Vaardigheden
Hoe vruchtbaar met transities om te gaan? Transities maken deel uit van het leven. Probeer steeds een onderscheid te maken tussen feiten en gevoelens. Gevoelens zijn daarbij ook realiteit. Zoek niet te snel naar oplossingen.
WAARNEMING Positief denken: glas half vol of half leeg? Je bent geen slachtoffer maar een (f)actor! Besef van wat je zélf kunt beïnvloeden Weten wat in wezen écht belangrijk is.
VAARDIGHEDEN 1 (Tijd voor) reflectie en bezinning. ‘Lerende' instelling: nieuwe dingen uitproberen en blijven verwonderen. Leren ontspannen. Contacten leggen en onderhouden.
VAARDIGHEDEN 2 Communicatie: open vragen stellen en doorvragen
echt luisteren, ook naar jezelf vertellen wat je bezighoudt
kwetsbaar durven zijn
Jarenlang ging ik het bekende spoor. Opstaan en slapen gaan. Werken en liefhebben. Wat bijverdienen en op vakantie gaan. Wensen bleven er, maar te klagen viel er niet. Gezondheid was het belangrijkste. De toekomst was geen vraag.
Totdat de wielen wankelden en het spoor werd versperd. Ik mij uitgerangeerd voelde, op een zijspoor gezet. Een doodlopend spoor leek het. Er werd een zware wissel getrokken op mij en mijn naasten. Ik dacht dat er geen spoor naar een nieuwe toekomst voor mij zou zijn.
Ik heb gehuild, ik heb op mijn lippen gebeten, ik ben radeloos geweest, aan de laatste reis gedacht, ontspoord als ik was. Ik heb ook gebeden en geroepen totdat ik een nieuw spoor vond.
Ze voert me langs nieuwe wegen, ze schenkt me onverwachte ontmoetingen, een nieuwe horizon is opengegaan. Ik dacht dat er maar één spoor was om te leven. Er blijken nog meer sporen te zijn. Ze laten mij een ander leven zien. Het einde is een nieuw begin geworden.
