Als het op een geschil aankomt...
Jaarverslag 2010
Als het op een geschil aankomt...
Jaarverslag 2010
Raad van Arbitrage voor de Bouw
Contactgegevens RVA
INHOUD
Bezoekadres: Stationsplein 29-III
ALS HET OP EEN GESCHIL AANKOMT...
3511 ED UTRECHT
Klaas E. Mollema
Bas van Luik
Postadres:
4
Postbus 19290 3501 DG UTRECHT
BOUWEN IS MENSENWERK Peter van Hulten
tel: 030 - 2343 222
8
fax: 030- 2300 125 www.raadvanarbitrage.nl
KERNWAARDE DESKUNDIGHEID Monika Chao-Duivis
© Raad van Arbitrage voor de Bouw 2011
12
Alle rechten voorbehouden GEZOND VERSTAND KOMT VAN PAS Gerke Kok 16 ONPARTIJDIG EN DESKUNDIG Elianne van Rens 20 Colofon KERNWAARDE ONPARTIJDIGHEID Projectmanagement, concept en vormgeving:
Sjoerd Rutten
Houdbaar
24
Redactionele realisatie:
BREED DRAAGVLAK IN DE BOUW
Hesp HR Publishing
Herman de Koning 26
Beeld: Ton van Til
KERNWAARDE SNELHEID
Ragne Kabanova (omslag)
Bob van den Berg
Peter Bos (p. 45)
30
Druk:
CIJFERS VAN DE RAAD
Ipskamp Groep
33
Afwerking:
MENSEN VAN DE RAAD
Jansen Binders
40
VOORWOORD
Als het op een geschil aankomt… Het afgelopen jaar was een bijzonder jaar voor de Raad van Arbitrage voor de Bouw. Nooit eerder in onze geschiedenis kwamen er zoveel nieuwe geschillen binnen: ruim 1.300. Als gevolg van de crisis nam het aantal traditionele Raad-geschillen weliswaar af, maar dat werd meer dan goedgemaakt door de komst van een groot aantal zaken die voorheen door het Garantie Instituut Woningbouw in Rotterdam werden behandeld.
G
elukkig bleek de Raad niet al-
De overige tachtig arbiters zijn allen
leen te kunnen bogen op een
bouwkundig deskundigen, afkomstig
lange traditie – in 2007 vier-
uit bij de bouw betrokken organisaties
den we ons 100-jarig bestaan –
van opdrachtgevers (het ministerie van
maar ook op een moderne en veerkrach-
Verkeer en Waterstaat, tegenwoordig
tige organisatie. Dankzij de grote inzet
onderdeel van het ministerie van Infra-
van onze arbiters en de medewerkers van
structuur en Milieu, de Vereniging van
ons secretariaat zijn we erin geslaagd om
Nederlandse Gemeenten (VNG) en Aedes,
in 2010 evenveel zaken af te handelen als
de branchevereniging van woningcorpo-
er waren ingestroomd.
raties), aannemers (Bouwend Nederland) en adviseurs (BNA, KIVI-NIRIA, NLin-
Kennis en ervaring
genieurs). Deze organisaties selecteren
Dat was niet mogelijk geweest zonder
de voor te dragen arbiters zorgvuldig op
het enorme reservoir aan deskundigheid
geschiktheid en deskundigheid.
waarop de Raad een beroep kan doen. Naast het secretariaat en de vijfentwin-
Tijdwinst
tig (in het bouwrecht gespecialiseerde)
De deskundigheid van de Raad brengt
juristen-secretarissen beschikken we
voor betrokken partijen in een geschil
over honderd arbiters. Twintig daarvan
winst met zich mee, in tijd en in geld. De
zijn bijna zonder uitzondering zeer
gewone rechter moet in bouwzaken im-
ervaren rechters of raadsheren. Ook de
mers veelal overgaan tot benoeming van
voorzitter van de Raad is afkomstig uit de
een of meer bouwkundig deskundigen
rechterlijke macht.
(waarvoor overigens vaak arbiters van de Raad worden gevraagd). >
4/5
Dit kost uiteraard extra tijd. De Raad heeft die deskundigheid echter steeds in huis en kan daarom in bouwgeschillen
B
ovendien zal een arbiter zich
Wie bedenkt dat een eisende partij,
Tot slot
niet beschikbaar stellen als zelfs
samen met zijn of haar advocaat, niet aan
De Raad van nu is een modern en onaf-
maar de schijn van een relatie
een zaak zal beginnen als de kans om te
hankelijk arbitrage instituut dat partijen
met een van de procederende
winnen niet flink hoger dan 50 procent
snel en deskundig een uitspraak in hun
partijen bestaat.
wordt ingeschat, zal uit de hiervoor
bouwgeschil biedt en dat is uitgegroeid
De onpartijdigheid van de Raad en van
gepresenteerde cijfers begrijpen dat
tot een volwaardig en meer deskundig
de arbiters is dus gewaarborgd. In dit
bedoeld vooroordeel elke bedding in de
alternatief voor de gewone rechter. Wij
Objectiviteit
verband mag niet onvermeld blijven dat
realiteit mist. Alle partijen zijn bij ons in
streven ernaar om dat ook in 2011 en
Arbiters moeten niet alleen deskundig,
de Raad, samen met de Geschillencom-
even goede handen.
de daarop volgende jaren te zijn. We
maar ook onafhankelijk en objectief
missie, recentelijk door de Stichting
kunnen oordelen. De voorzitter van de
Garantiewoning geschikt is bevonden
Transparantie
voortdurend zullen moeten verbeteren;
Raad benoemt de arbiter(s) in het geschil.
om de geschillen te behandelen tus-
De Raad verwelkomt in alle opzichten
immers wie is opgehouden beter te wil-
Daarbij zorgt hij er niet alleen voor dat
sen consumenten en ondernemers over
de transparantie die past bij deze tijd.
len worden, is opgehouden goed te zijn.
arbiters de voor het specifieke geschil
nieuwbouwwoningen met een door deze
Van achterkamertjesrechtspraak kan en
vereiste (technische en/of juridische) des-
Stichting goedgekeurde garantierege-
mag geen sprake zijn. Op onze website
kundigheid bezitten. Hij houdt ook goed
ling.
staan alle arbiters met naam en toenaam
sneller werken. Het behoeft geen betoog dat die grotere snelheid ook kosten bespaart.
•
en met hun specifieke bouwkundige en/
in de gaten of er geen sprake is van (de schijn van) belangenverstrengeling.
realiseren ons dat we de Raad daartoe
In goede handen
of juridische achtergrond vermeld. Ook
Bij sommigen bestaat desondanks het
alle uitspraken van de Raad (sinds 1992)
hardnekkige vooroordeel dat de Raad
worden op onze website gepubliceerd.
‘aannemersvriendelijk’ zou beslissen.
Controle van buiten is derhalve in alle
De cijfers – ook die verderop in dit
uitspraken mogelijk. Waar gehakt wordt,
verslag – laten echter duidelijk zien dat
vallen spaanders. Mocht de Raad een fout
dit geenszins het geval is. Van de eisende
maken, dan zullen de annotatoren in de
partijen werd in 2010 59 procent (geheel
diverse vakbladen niet nalaten een en
of grotendeels) in het gelijk gesteld.
ander breed van commentaar te voorzien.
Dat verschilt nauwelijks van de jaren
Ook dat zullen we verwelkomen: van je
daarvoor.
fouten leer je.
Van de eisende partijen is 57 procent opdrachtgever en 43 procent aannemer.
De mensen van de Raad
Daarbij moet nog worden opgemerkt
Alle werk is mensenwerk. De Raad vormt
dat een deel van de opdrachtgevers zelf
daarop geen uitzondering. Mede daarom
aannemer is en procedeert tegen een
willen we met dit jaarverslag meer dan al-
onderaannemer.
leen droog verslag doen van onze activi-
Mr. J.S. (Bas) van Luik, directeur
teiten in 2010: we laten u graag zien waar de Raad voor staat in bouwgeschillen. Mr. Klaas E. Mollema, bestuursvoorzitter
Dat doen we onder andere door de ogen van een aantal betrokkenen. Vier arbiters van de Raad en daarnaast een advocaat, een grote opdrachtgever in de bouw en een wetenschapper doen een boekje open over hun ervaringen met arbitrage door de Raad. 6/7
Ir. P.L.M. van Hulten ARBITER en een van de tachtig leden-deskundige van het College van Arbiters van de Raad van Arbitrage. Hij is als arbiter voorgedragen door het ministerie van Verkeer en Waterstaat, tegenwoordig onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
BOUWEN IS MENSENWERK ‘Beide partijen moeten na een geschil zo snel mogeljk verder kunnen’
In het dagelijks leven is Peter van Hulten (59) senior raadgevend ingenieur bij de Rijksgebouwendienst. Daar adviseert hij over huisvestingsvraagstukken, onder andere over inpassing en normering. “Ik werk veel voor gerechtsgebouwen en adviseer dan bijvoorbeeld hoeveel ruimte er in de toekomst nodig is. Ook coördineer ik projecten waarin – om maar iets te noemen – ontwerpen worden getoetst. Daarnaast ben ik nu zo’n tien jaar arbiter bij de RvA als lid-opdrachtgever.” Van Hulten doet zijn arbitragewerk meestal samen met twee andere arbiters met een andere achtergrond in de bouw. Het doel is dat de arbiters gedrieën een oordeel uitspreken in een geschil. Zij worden ondersteund door een juridisch deskundig secretaris. >
8/9
I
Een zaak bij de Raad van Arbitrage heeft
“Maar het gaat ook wel eens om tiental-
De brede vertegenwoordiging vanuit
een formeel karakter met een papieren
len gebreken,” zegt Van Hulten. “Dan
allerlei belanghebbende partijen garan-
voortraject van eis, antwoord (en dan
moet dat allemaal worden beschreven en
deert een enorme deskundigheid binnen
soms nog repliek en dupliek) en daarna
in geld gewaardeerd. Daar gaat natuurlijk
het College van Arbiters. Onafhankelijk-
een mondelinge behandeling. Van Hul-
meer tijd overheen. Voor de zorgvuldig-
heid is echter net zo belangrijk. De schijn
ten: “De zittingen zijn vaak op locatie
heid moeten we soms nog een zitting
van belangenverstrengeling dient zorg-
in het vonnis helder te formuleren: “Het
of - als het om een puur juridisch geschil
houden. Daarbij zijn we afhankelijk van
vuldig vermeden te worden. “Daarom
moet voor beide partijen duidelijk zijn
gaat - in Utrecht. Daar ontmoeten we de
de centrale agenda van de Raad, maar die
kijk ik bij een geschil altijd als eerste of ik
waarom het vonnis tot stand is gekomen
partijen en hun advocaten voor het eerst.
is wel efficiënt ingericht. Dat is de laatste
een geschil wel kan doen als arbiter, dat
zoals het is en hoe het recht is toegepast.
Ik bereid de zaak vaak in het voorafgaan-
jaren zeker verbeterd binnen de Raad.”
kan bijvoorbeeld in mijn geval niet als
Bouwen is mensenwerk. Een aannemer
het om een rijksbelang gaat.”
vindt het leuk om te bouwen en mensen
de weekend voor of – als het om een groot dossier gaat – langer van te voren.”
Deskundig
n een geschil is er vaak een patstelling en ligt de bouw stil. Arbiters streven ernaar dat beide partijen weer met elkaar verder kunnen. Van Hulten
vindt het belangrijk om de beslissingen
die zelf een huis laten bouwen hebben
De arbiters zijn deskundig op verschil-
Even stilstaan
daar zeker veel gevoel bij. Daarom is het
p de zitting gaat het er wat
lende gebieden. Het gaat om aannemers,
Van Hulten legt verder uit dat hij aan het
belangrijk dat beide partijen zo snel mo-
minder formeel aan toe dan
architecten en juristen, maar er zitten
begin van een zaak altijd even moet stil-
gelijk verder kunnen na een geschil. Een
bij een gewone rechtszaak.
ook vakspecialisten bij, zoals coatings-
staan bij zijn oordeel. “Ieder mens heeft
goed geformuleerd en begrijpelijk vonnis
Zo hebben de arbiters
deskundigen. Met zijn 59 jaar is Van Hul-
gevoel bij een zaak, maar arbiters weten
helpt daarbij.”
geen toga aan en zitten ze niet op een
ten een van de jongere arbiters. Dat zegt
van zichzelf dat zij dat met grote korrels
verhoging, maar verder is het ongeveer
iets over de ervaring die arbiters moeten
zout moeten nemen. Ik heb in de Raad
Acceptatie
hetzelfde. Er is een voorzitter en er zijn
hebben om dit werk goed te kunnen
nooit iets van een vooroordeel gemerkt.
Afhandeling van een geschil bij de Raad
advocaten die pleidooien houden. De
doen. Van Hulten: “Aan onze deskundig-
‘We weten nog niet alles’, zeggen we
van Arbitrage heeft meer voordelen ten
arbiters nemen in de loop van de zitting
heid op bouwgebied heb ik nog nooit
altijd tegen elkaar.”
opzichte van de civiele rechtspraak dan
vaak een kijkje op de bouwlocatie om
getwijfeld. Stel een willekeurige arbiter
alleen tijdwinst. Een gewone rechtbank
beter te kunnen beoordelen of er fouten
een vraag op ons vakgebied en je staat
kijkt vaak alleen naar juridische aspec-
zijn gemaakt.
versteld van de kennis die hij of zij heeft.”
ten van een contract. Bij de Raad speelt
O
het principe van redelijkheid en billijk-
Snel
heid meer. Arbiters met bouwervaring
Eenvoudige zaken kunnen soms in een
zien waarom iets anders is gegaan dan
dag klaar zijn, zoals in een kort geding
verwacht. Dan ontstaat vaker een gewo-
dat Van Hulten alleen behandelde: “Een
gen oordeel met een verhaal erbij. Van
aannemer bouwde een groot appar-
Hulten: “Dat kan helpen bij de acceptatie
tementencomplex en kreeg door de
van het oordeel. Het kan ook zo zijn dat
projectontwikkelaar niet betaald. Op de
partijen tijdens de zitting met een beetje
zitting kwam alleen de eisende partij opdagen. Binnen een kwartier was de zitting voorbij en de volgende dag lag het vonnis er. Zo snel kan het gaan.”
Het leukste is als partijen er - met een beetje hulp alsnog samen uitkomen
hulp van de arbiters tot een mogelijke oplossing komen. Dan schorsen we en gaan partijen in overleg met elkaar. De arbiters zitten dan soms uren te wachten in hun zaaltje. Als partijen dán terugkomen met een schikking: dat is het leukste dat er is.”
•
Peter van Hulten 10 / 11
Prof. mr. dr. M.A.B. Chao-Duivis
‘Technische geschillen zijn beter af bij de Raad’
KERNWAARDE DESKUNDIGHEID
Bij geschillen in bouwzaken moeten par-
Sinds haar aantreden als arbiter behan-
tijen een keuze maken tussen de civiele
delde zij twee zaken. Chao: “Ik vind het
rechter of de Raad van Arbitrage voor
werk voor de Raad van Arbitrage heel
de Bouw. Hoogleraar Bouwrecht Monika
eervol en interessant. Voorheen was ik
Chao-Duivis windt er geen doekjes om:
arbiter bij andere instellingen. Daarnaast
technische verschillen kun je ‘absoluut
ben ik raadsheer-plaatsvervanger bij het
beter’ voorleggen aan de Raad.
Hof in Den Haag. Daar spreek ik recht in beroepszaken. Alles bij elkaar is het een
Monika Chao-Duivis (57) is hoogleraar
prachtige combinatie van werkzaamhe-
Bouwrecht aan de Technische Universiteit
den.”
Delft en directeur van het Instituut voor Bouwrecht te Den Haag. Ze geeft college,
Snel inzicht
begeleidt afstudeerders, vervult een ma-
Chao vindt het ‘absoluut beter’ om tech-
nagementtaak, haalt opdrachten binnen
nische geschillen voor te leggen aan de
en doet onderzoek. Daarnaast is ze sinds
Raad van Arbitrage. De Raad behandelt
januari 2010 lid-jurist van het College van
zaken op een breed gebied dat varieert
Arbiters van de Raad van Arbitrage.
van betondikte tot typisch organisatorische zaken als inschrijfstaten en de >
Dossier No.
30.360
Dossier No.
31.478
Onderwerp
Onderwerp
Weglekkende injectievloeistof
Verontreinigende staalslakken
Bij het bouwen van een kelder moest zand onder een naastgelegen woning gestabiliseerd wor-
Bij een bouwwerk werd het in het bestek genoemde ophoogzand vervangen door staalslakken.
den door er vloeistof in te injecteren. Kort na aanvang staakte de aannemer het werk omdat de
Dat gebeurde met instemming van de opdrachtgever, die daar ook verder geen bijzondere eisen
vloeistof naar alle kanten weglekte. Hij vond dat dit aan de opdrachtgever lag. Die was verant-
aan stelde. Tijdens de bouw besloot de opdrachtgever in overleg met de autoriteiten om tijde-
woordelijk voor de wijze van uitgraven en de toegepaste steunconstructie. Bovendien zou hij de
lijk grondwater te lozen op het slakkenpakket om te voorkomen dat de bouw werd stilgelegd.
opdrachtgever van tevoren gewaarschuwd hebben.
Vervolgens bleek dat hierdoor het grondwater vervuild is geraakt.
De arbiter nam ter plekke polshoogte. De steunconstructie was weliswaar ongebruikelijk,
Vanwege de omvang van de zaak bestond het scheidsgerecht hier uit drie arbiters: een
maar van enige waarschuwing vooraf door de aannemer was niets gebleken. Wat de arbiter,
vastgoedadviseur, een aannemer en een architect. Zij concludeerden dat de aannemer niet
een hoogleraar funderingstechniek, wel vaststelde was dat het weglekken veroorzaakt is door
aansprakelijk is voor de vervuiling. Hij was niet betrokken bij het besluit tot het lozen van het
nagenoeg horizontaal te injecteren. Dat had diagonaal moeten gebeuren. De meerkosten voor
grondwater op de staalslakken en bovendien zijn deze als ophoogmiddel wettelijk toegestaan.
de voltooiing waren voor rekening van de aannemer.
12 / 13
organisatie van een bouwplaats. Chao: “In een technisch conflict heb je technische arbiters nodig. Zij hebben snel inzicht in wat er schort aan de verstrekte informatie. Een rechter is meer tijd kwijt omdat hij
I
n een nog vochtige nieuwbouwwoning
beeld wanneer er ten onrechte geen vergun-
Vruchtbare aarde
kunnen de wanden na de bouw nog
ningen zijn verstrekt of wanneer er geen
De hoogleraar Bouwrecht vindt de laag-
gaan krimpen. In dat proces kunnen
betalingen worden verricht. Maar er zit al
drempeligheid en de manier waarop wordt
scheuren ontstaan. De vraag is altijd
heel snel een technische component bij.”
gecommuniceerd bij de Raad heel prettig. Chao: “Arbiters praten vaker met de par-
of dat krimpscheuren zijn of serieuze
eerst een deskundige moet benoemen die
scheuren in de muur. Een rechter kan dat
maar een gericht aantal vragen meekrijgt
niet beoordelen, een technisch arbiter wel.
om te beantwoorden. Arbiters weten wat
Die ziet onmiddellijk of partijen zich daar
zij moeten vragen, luisteren kritischer
zorgen om moeten maken. Chao: “Daar-
en weten hoe ze antwoorden moeten
mee is de zaak meteen klaar. Dit is een heel
C
bouwers en ontwerpers. Haar toegevoegde
begrijpen elkaar vaak beter, omdat zij
interpreteren.”
eenvoudig voorbeeld, maar de kwesties zijn
waarde is de juridische kant hiervan. Zo
beiden uit de bouwwereld komen. Cliënten
hao’s eigen deskundigheid ligt
tijen zelf. Dat doet een rechter ook, maar
op het gebied van de algemene
omdat hij op het brede terrein van de bouw
voorwaarden die van toepas-
niet inhoudelijk deskundig is, handelt
sing zijn in de relatie met
hij toch anders. De arbiters en de partijen
vaak veel ingewikkelder. Dan is het handig
oordeelt zij over kwesties als: zijn de alge-
weten zich heel goed gehoord bij de Raad.
Deskundigheid
dat een technisch arbiter de zaak behandelt.
mene voorwaarden van toepassing? Of,
Dat helpt tot het komen van een goede
Een simpel voorbeeld van een zaak die Chao
Ik zou dus absoluut de Raad aanbevelen
zijn de algemene voorwaarden op de juiste
uitspraak en ook voor het draagvlak van de
al tientallen keren als arbiter bij het Garan-
als het om een technisch probleem gaat.
manier afgewezen? Of zijn ze impliciet af-
beslissing. Die valt in vruchtbare aarde.”
tie Instituut Woningbouw meemaakte, is
Een puur juridisch geschil kan de gewone
gewezen? En: hoe een bepaald begrip in de
het fenomeen krimpscheuren.
rechter het zo goed behandelen. Bijvoor-
algemene voorwaarden te interpreteren?
Dossier No.
31.650
•
Dossier No.
31.474, 31.722
Onderwerp
Onderwerp
Lastig parkeren
Golven en scheuren
Parkeren kan al lastig genoeg zijn zonder bijzondere obstakels. In dit geschil viel op een ge-
Twee particuliere opdrachtgevers hebben een geschil met een projectontwikkelaar over scheu-
leverde parkeerplaats ook met een normale personenauto slechts met de grootste moeite in
ren in de plafonds van hun woningen. De arbiter, een raadgevend ingenieur, bezoekt de wonin-
en uit te parkeren, althans volgens de opdrachtgever. De arbiter, een architect, gaf hem gelijk.
gen tijdens de zitting. In de eerste woning constateert hij inderdaad scheurvorming. Hij conclu-
De aannemer betoogde weliswaar dat de opdrachtgever op de hoogte was van de ligging en
deert niet alleen dat de projectontwikkelaar die had moeten voorzien en kunnen voorkomen,
de grootte van de parkeerplaats, en dat die ook nog eens aan de normen voldeed. Dat deed
maar ook dat de voorgestelde herstelaanpak niet deugt. De scheuren in de tweede woning
volgens de arbiter in dit geval niet ter zake, omdat los daarvan een parkeerplaats wel normaal
hebben een andere oorzaak: vochtintreding tijdens de bouw. Ook hier is de projectontwikkelaar
te gebruiken moet zijn. De combinatie van een kolom links, een geparkeerde auto rechts en een
aansprakelijk. Daarbij golft dit plafond dermate dat dit ingrijpend uitgevlakt moet worden.
lastige indraaihoek maakte dat in dit geval onmogelijk.
14 / 15
Ir. G.K. Kok ARBITER lid-deskundige van het College van Arbiters van de Raad van Arbitrage. Hij is als arbiter voorgedragen door de Bond van Nederlandse Architecten BNA.
GEZOND VERSTAND KOMT VAN PAS ‘Onafhankelijk en objectief een oordeel vellen, dat past mij wel’
Gerke Kok (66) werkt als architect BNA drie dagen bij SPATIA architecten te Delft waar hij mede-eigenaar was. Hij is voornamelijk actief in de zorgsector en het onderwijs. De Bond van Nederlandse Architecten vroeg hem dertien jaar geleden voor de Raad van Arbitrage. Kok weet niet waarom ze destijds juist hem daarvoor vroegen, maar zei intuïtief meteen ja: “Onafhankelijk en objectief een oordeel vellen, dat past mij wel. Ik hou ervan om onbevangen en onbevooroordeeld mijn mening te kunnen geven.” >
16 / 17
Arbiters hebben ieder zo hun eigen (tech-
De bouwlocatie bezichtigen geeft kleur
Kok staat naar zijn zeggen niet voor niets
Een van de zaken die vaak voorkomen is
nische) deskundigheid. Bij Kok is dat
aan hoe je tegen de zaak aankijkt. Dat
bij de Raad bekend als ‘de schikker’. Hij
bouwtijdoverschrijding, vaak in combi-
– vanzelfsprekend – zijn bouwkundige
helpt bij het komen tot een goed oordeel.
weet goed het moment te kiezen om
natie met andere klachten. Daar is bijna
kennis en kennis van architectuur. Kok
Kok: “Ik verbaas mij overigens wel eens
partijen daartoe te bewegen. “Dat is het
altijd een boete aan verbonden en dat
heeft daarbij ervaren dat voor een arbiter
hoe bouwprocessen lopen. Sommige
moment van de zitting waarop elke partij
bedrag kan behoorlijk oplopen. Kok daar-
“het zien van de grote lijnen en gebruik
lopen volstrekt uit de hand wanneer
zijn verhaal heeft kunnen doen. Dan is
over: “De arbiters kijken dan naar zaken
van het gezond verstand” vaak bijna net
partijen over elkaar heen buitelen. Er
al veel boosheid en ergernis geventileerd
als onwerkbaar weer of de hoeveelheid
zo belangrijk zijn.
ontstaat dan een miljoenenbedrag aan
en ontstaat soms een mogelijkheid tot
meerwerk. Je moet alle partijen recht
schade. Zulke geschillen behandelen we
schikken. Ik vind het altijd heel bevredi-
doen. In de afgelopen dertien jaar ben ik
ook.”
gend om partijen die twee jaar ruzie heb-
bij 150 vonnissen betrokken geweest. In
ben gehad om vier uur ’s middags elkaar
pakweg dertig ervan speelde die bouw-
H
et arbiter-zijn bevalt Kok goed. Bij een belang van groter dan vijftigduizend euro
‘De schikker’
de hand te zien geven. Dat lukt niet altijd
tijdoverschrijding mee. Daar heb ik dus
wordt altijd een team van
Moeten de arbiters een uitspraak doen,
en je moet het niet willen afdwingen,
veel ervaring mee. De Raad schoolt ons
drie arbiters ingezet. Hij ervaart daarin
dan kan het na de zitting even duren
maar als het even kan, dan probeer ik het.
overigens ook regelmatig bij, we krijgen
een onderlinge solidariteit: “Iedereen
voordat partijen het vonnis in huis heb-
Met wat humor en relativering kun je
veel informatie via een e-mail nieuws-
wil het goed en zorgvuldig doen. Het is
ben. Er is echter volgens Kok veel voor te
een eind komen. Ik vind het jammer dat
brief en hebben een abonnement op een
ook soms spannend en lastig. En je komt
zeggen om partijen tot een schikking te
relaties geschaad worden door materiële
vaktijdschrift.”
veel te weten over de bouw in Nederland.
laten komen. Partijen zelf kennen de situ-
zaken. Dan wil ik daar iets aan doen. Lukt
Zo zag ik laatst een onopvallend nieuw
atie én het geschil het beste. Daardoor
het vervolgens om partijen te laten schik-
Door tot 70
gebouw staan, waarvan ik wist dat er
kunnen zij ook het beste samen een ac-
ken, dan vind ik dat gewoon helemaal
Natuurlijk leren arbiters ook van de
meerdaagse zittingen van de Raad voor
ceptabele én snelle oplossing bedenken.
prachtig.”
ervaring die zij opdoen. Kok ziet dat zijn
nodig waren geweest om alle geschillen
bouwkundig inzicht voortdurend wordt
daarover te beslechten.”
opgefrist. Bij twijfel in zijn werk als arbiter vraagt hij soms eerst technische
Kijken op locatie
informatie aan collega’s. Hij merkt dat
De arbiters gaan vaak op de bouwlocatie
dit betere resultaten oplevert.
kijken op de dag van de zitting. Dat heeft
A
veel voordelen. Arbiter Kok: “Zie je de klachten omschreven op papier dan heb je daar een bepaalde voorstelling van. Soms verwacht je een bouwval en blijkt dat reuze mee te vallen.”
Kijken op locatie geeft kleur aan je visie op de zaak. Soms verwacht je een bouwval en blijkt dat reuze mee te vallen
rbiters moeten ophouden wanneer zij 70 jaar oud zijn. Dat is de maximumleeftijd die de Raad heeft vastgesteld. Houdt
een arbiter op, dan gaat kennis en ervaring verloren. Kok: “Het is zonde van alle ervaring die je hebt, maar dat speelt in elk vak. Ik denk altijd maar: de pensioenleeftijd is 65 jaar, maar bij de Raad mag ik door tot 70. Dat is mooi.”
•
Gerke Kok 18 / 19
Mr. E.A.G.M. van Rens ARBITER lid-jurist van het College van Arbiters van de Raad van Arbitrage. Zij is voorgedragen door de Nederlandse Juristenvereniging.
ONPARTIJDIG EN DESKUNDIG ‘Als rechter wijs ik partijen wel eens op de Raad’
Elianne van Rens (54) is senior-rechter (voorheen heette dat vice-president) bij de Haagse rechtbank. Sinds 1990 behandelt ze daar als rechter civiele zaken en de laatste drie jaar ook strafzaken. Van Rens maakte al tijdens haar opleiding tot rechter in 1990 kennis met de Raad via een stage. De voordracht tot lid-jurist leidt meestal pas na enkele jaren tot een benoeming als arbiter, maar Van Rens werd in 1999 binnen vier maanden benoemd: “Ik weet niet waarom het zo snel ging. Misschien omdat de stage over en weer zo goed bevallen was. Tegelijk met mij werd nog een vrouw tot arbiter benoemd. Daarmee was het aantal vrouwelijke arbiters bij de Raad meteen verdubbeld.” >
20 / 21
Van Rens is arbiter vanwege haar juridi-
De gewone rechter moet in bouwgeschil-
sche kennis en haar ervaring als rechter:
len regelmatig een deskundige benoemen
“Ik zit er specifiek vanuit mijn achter-
omdat de technische kennis ontbreekt.
grond en deskundigheid als jurist.” Ze
Bij de Raad is dat zelden of nooit nodig.
deed als kortgeding-rechter echter al veel
De eigen deskundigen komen uit alle
V
aanbestedingsgeschillen en weet inmid-
geledingen van de bouw. Bij elk geschil
gewone rechter. Van Rens wijst in haar
dels ook aardig wat van de technische
worden leden benoemd met de kennis en
functie als rechter partijen wel eens op
kanten van bouwzaken.
ervaring die aansluiten op het onder-
de Raad. “Gaat het over de kwaliteit van
werp.
een bouwwerk? Dan ben je beter af bij de
H
eel contracten in de bouw schrijven voor dat partijen met hun geschillen naar de Raad moeten. Daarbuiten
blijven er genoeg zaken over voor de
Raad. In het verleden duurden de proce-
eeft Van Rens als rechter te maken met moord, dood-
Stressgevoelige schildpadden
dures van de Raad wel vaak lang. Op dat
slag en mensenhandel, als
Natuurlijk kan zelfs de Raad niet alles
terrein heeft de Raad een goede inhaal-
arbiter loopt ze over daken
weten, vertelt Van Rens. “Bij een schild-
slag gemaakt. De termijnen worden
en bekijkt ze lekkages en scheuren. Het
paddenopvang was bij een aantal grote
veel beter bewaakt en de vonnissen zijn
werk als arbiter vindt ze ook inspirerend
bassins sprake van ernstige lekkages.
sneller gereed.”
Partijen werden het niet eens over de oor-
en enerverend. In de raadkamer discussiëren de arbiters met elkaar vanuit hun
Praktijkervaring
zaak en de aansprakelijkheid en legden
eigen deskundigheid met respect over
Als senior-rechter heeft ze ook profijt
deze zaak aan de Raad voor. Een van de
en weer. Zij leggen elkaar veel uit: “We
van de ervaring die ze bij de Raad opdoet.
vragen was of herstelwerkzaamheden
komen altijd tot een unaniem oordeel, al
Zo onderkent zij als civiel rechter bij
mogelijk waren terwijl de schildpadden
moeten we daar soms lang over praten.”
bouwgeschillen sneller waar het pro-
in het bassin verbleven. Volgens de ei-
Van Rens ziet verder weinig verschil tus-
bleem zit. Van Rens: “In een geschil bij de
sende partij zouden ze dat niet overleven
sen haar collega’s bij de rechtbank en bij
Raad volgt na de mondelinge behande-
en moesten ze gedurende de werkzaam-
de Raad. “De arbiters zijn deskundig en
ling vaak een bezichtiging. We bekijken
heden elders worden ondergebracht, met
proberen net als rechters het geschil te
panden, lopen over daken, kijken naar
alle hoge kosten van dien. Wij hebben
doorgronden. Ook zijn ze op zoek naar de
alle gestelde gebreken. Daar leer ik van.
toen een deskundige benoemd die ons
waarheid. En ze zijn, zo is mijn ervaring,
Het werk voor de Raad verbreedt sowieso
iets kon vertellen over stressgevoeligheid
net als mijn collega-rechters onpartijdig.
mijn horizon.”
bij schildpadden.”
Juist omdat ze zoveel kennis en ervaring
Bij de Raad vragen de arbiters na het juri-
in de praktijk hebben, kunnen arbiters
dische verhaal door. Ze gaan de discussie
goed over een zaak oordelen.”
aan met beide partijen, de uitvoerders en andere verantwoordelijken. Het onderzoek is daardoor veel diepgaander. Dat maakt de mondelinge behandeling zo verschillend van die bij de rechtbank. Partijen krijgen veel ruimte om hun standpunten naar voren te brengen en vragen van arbiters te beantwoorden.
•
Partijen krijgen veel ruimte om hun standpunten naar voren te brengen en vragen van arbiters te beantwoorden Elianne van Rens
Mondelinge behandelingen kunnen daarom lang duren. Dat is anders bij de rechtbank waar voor een pleidooi meestal beperkte tijd wordt uitgetrokken en een echte technische discussie niet kan worden gevoerd. 22 / 23
Mr. S.J.H. Rutten
‘De onpartijdigheid van de Raad is gewaarborgd’
organisaties. De tweede waarborg voor
Rutten: “Maar ook al hebben partijen
onpartijdigheid is dat de voorzitter van
zelf gekozen, dan nog kan een gekozen
de Raad van Arbitrage de arbiters kiest.
arbiter het niet willen doen om de schijn
Vervolgens kijkt een arbiter ook nog eens
van partijdigheid te vermijden.”
zelf of hij geen banden met een van de partijen heeft waardoor zijn onpartijdig-
Van harte aanbevolen
heid in twijfel getrokken kan worden.
Een rechter moet zich houden aan de
Rutten: “Arbiters nemen daarin zeker
procesgang zoals die in de wet staat. Bij
hun verantwoordelijkheid en zijn daar
de Raad van Arbitrage zijn het de arbiters
heel secuur in. De afgelopen jaren alleen
die uiteindelijk de procesgang bepalen
al heb ik twee keer meegemaakt dat een
en daarbij een grote vrijheid hebben.
arbiter om die reden van de zaak afzag.”
Rutten beveelt een ieder aan om voor een bouwgeschil naar de Raad van Arbitrage
KERNWAARDE ONPARTIJDIGHEID
Eigen arbiters kiezen
te gaan: “De arbiters kunnen alles doen
Wie moet kiezen tussen de civiele rechter
Partijen kunnen ook van te voren samen
waarvan zij vinden dat het de uitspraak
of de Raad van Arbitrage voor de Bouw,
hun arbiters kiezen. Vaak doen zij dat
ten goede komt en zoeken de zaak tot op
kan daarbij zonder meer vertrouwen op
omdat de arbiters op een specifiek gebied
de bodem uit. De rechter zou dat vaak
de onpartijdigheid van de Raad, vindt
deskundig zijn. Partijen mogen die keuze
ook wel willen, maar die heeft daarvoor
bouwrechtadvocaat Sjoerd Rutten.
alleen zelf maken als zij het volledig eens
niet altijd de wettelijke ruimte.”
Gaat iemand naar de rechter, dan is
zijn over alledrie de arbiters. Zoniet, dan
hij verplicht een advocaat in de arm te
beslist de voorzitter van de Raad erover.
•
nemen. Bij de Raad van Arbitrage hoeft dat niet. “In de praktijk schakelen par-
door een jurist. Zo krijg je een mooie mix
tijen toch vaak een advocaat in,” vertelt
met een mooie uitspraak.”
Sjoerd Rutten (48), partner en bouw-
Hij staat niet alleen in die voorkeur. “Ik
rechtadvocaat bij advocatenkantoor
heb twee keer meegemaakt dat rechters
Simmons&Simmons. Rutten vertegen-
verzuchtten: ‘Waarom bent u nu niet
woordigt al twintig jaar cliënten bij de
naar de Raad van Arbitrage gegaan? U
Raad. “Er zijn er maar weinig die hun
weet best dat ik hier geen verstand van
zaak zelf behandelen. Ze willen niet het
heb.’ De ene zaak ging over corrosie aan
risico lopen dat zij de specifiek juridische
aluminium gevelpanelen, de ander over
Scheidsgerechten van de Raad zijn onpartijdig. Dat geldt ook als arbiters van de Raad al een
punten over het hoofd zien.”
heiwerk. In dat laatste geval besloten
eerder oordeel hebben geveld. In dit geval van hoger beroep ging het om een geschil tussen een
partijen tijdens de zitting alsnog om naar
opdrachtgever en een aannemer. Zij lagen met elkaar in de clinch naar aanleiding van diverse
de Raad te gaan.”
problemen bij de bouw van een villa, zoals vochtige muren van een boothuis en vochtige
R
utten kan zich geen bouwgeschil voorstellen dat partijen beter aan
Dossier No.
71.389
Onderwerp
Vonnis gaat over de kop
spouwmuren van de woning.
de gewone rechtbank kunnen
Onpartijdigheid
Een scheidsgerecht bestaat in hoger beroep altijd uit drie arbiters, voorgezeten door een lid-
voorleggen. Wel andersom. Een
Onpartijdigheid is volgens Rutten het
jurist. De arbiters concluderen bij de bezichtiging dat in de constructie van het boothuis een
rechter heeft bij een bouwkundig geschil
fundament van geschillenbeslechting.
ontwerpfout is gemaakt. Ook de constructie van de spouwmuren deugt niet. Het scheidsge-
altijd deskundigen nodig om tot een goed
De onpartijdigheid van arbiters is bij
recht aarzelt niet: de aannemer wordt hiervoor aansprakelijk geoordeeld, waarmee het vonnis
oordeel te komen. Die adviseren hem en
de Raad op minstens drie manieren
in eerste aanleg volledig over de kop gaat.
daarop baseert hij zijn oordeel. Rutten:
gewaarborgd. Ten eerste is dat de ver-
“Je kunt een geschil beter aan de Raad
scheidenheid onder arbiters. Zij komen
voorleggen. Arbiters zijn bouwkundig
uit de brede wereld van de bouw, zowel
deskundig en worden altijd ondersteund
uit verschillende beroepen als soorten 24 / 25
Ing. H.J. de Koning ARBITER lid-deskundige van het College van Arbiters van de Raad van Arbitrage. Hij is als arbiter voorgedragen door Bouwend Nederland.
BREED DRAAGVLAK IN DE BOUW ‘Mijn ervaring in het komen tot aanvaardbare oplossingen is een voordeel’
Herman de Koning (68) is oud-directeur van Korteweg Bouw. De Koning werd zeven jaar geleden als arbiter gevraagd en voorgedragen door het Algemeen Verbond BouwBedrijven AVBB, tegenwoordig Bouwend Nederland. In eerste instantie aarzelde hij: “Het was in mijn werk altijd mijn eer te na om in een juridisch conflict terecht te komen. Maar toen ik daar even verder over nadacht, begreep ik dat dit nu juist mijn voordeel was. Ik heb ervaring in het komen tot aanvaardbare oplossingen.” >
26 / 27
D
De meeste aannemer-leden worden pas
De Koning vindt het werk als arbiter uit-
na hun pensioen arbiter. De Koning is
dagend, heeft nog geen dag spijt van zijn
daarop geen uitzondering. Rond zijn
keuze en vindt het fijn dat hij nog steeds
tweeënzestigste begon hij als arbiter.
iets met zijn ervaring kan doen. De Raad
Door zijn enorme praktijkervaring van
beschikt over een groot aantal deskun-
bijna veertig jaar kan de Raad hem op
dige juridische secretarissen, die in elke
hebben omschreven in de aannemings-
veel verschillende soorten zaken inzet-
zaak ondersteuning bieden. Bij kleinere
overeenkomst. Ook leggen partijen tij-
ten.
geschillen aan één arbiter, bij geschillen
dens de uitvoering te weinig vast: “Gaat
boven de vijftigduizend euro aan een
er vervolgens iets fout, en staan partijen
a zijn HBO-opleiding begon
driemanschap. Dan werkt hij samen met
met de hakken in het zand, dan is het
De Koning in de werkvoor-
een architect/adviseur en een arbiter uit
lastig om tot een bevredigende oplos-
bereiding, werkte daarna in
opdrachtgeverkringen, meestal uit de
sing te komen. Wanneer we met kennis
de uitvoering, vervolgens
overheid of uit overkoepelende organi-
van zaken dieper op de materie ingaan,
als bedrijfsleider en ten slotte langdurig
saties. Op verzoek van beide partijen of
ontstaat niet alleen een duidelijker beeld
als directeur. Hij bekleedde in die jaren
bij hoger beroep komt ook een van de
bij de arbiters, maar ook bij de partijen
vele bestuursfuncties. De Koning: “Ik heb
arbiters uit de groep leden-jurist.
N
e Koning maakt regelmatig mee dat partijen - die in de beginfase nog een goede relatie met elkaar hebben - hun
afspraken te minimaal of onduidelijk
zelf.” Dat beeld ontstaat omdat de arbi-
dus kennis en ervaring in de techniek,
Gezien de verschillende achtergronden,
ters vragen stellen en partijen zelf ook
van het proces, de commercie en con-
kennis en ervaring steken arbiters veel
voldoende tijd en ruimte krijgen om hun
tractvorming. Vanuit de bestuursfunc-
van elkaar op en vullen ze elkaar goed
kijk op de zaak toe te lichten. De Koning:
ties ook branchebreed. Daardoor heb ik
aan. “De arbiters blijven zelf goed geïn-
“Zo gaan we naar een beslissing over de
een goed beeld van de bouwwereld en ken
formeerd over juridische ontwikkelingen
gestelde juridische eis. Aan die beslissing
ik veel van de valkuilen waar een partij in
en doen cursussen, zodat hun kennis up
ligt vaak een gedetailleerde financiële
kan stappen.”
to date blijft. Dat is natuurlijk erg be-
onderbouwing ten grondslag, die wij ook
langrijk. Zo kunnen wij de zaken die onze
zelf opstellen.”
Breed draagvlak De Koning weet dat de Raad breed wordt gedragen in de bouw: “Wij gaan naar de klant toe, bezoeken de bouwlocatie, zijn van alle kanten deskundig en werken snel. We stellen partijen gerichte vragen waarna zij vaak beter inzien welke fouten ze ook zelf hebben gemaakt. Zo begrijpen ze ons vonnis. Het komt daardoor ook regelmatig voor dat partijen op de zitting al tot een onderlinge schikking komen.”
klanten voorleggen zo goed mogelijk
Vooral bij aanbestedingsgeschillen kunnen partijen beter rechtstreeks naar de Raad gaan
behandelen.”
Herman de Koning
Rechtstreeks naar de Raad De Koning ziet dat aanbestedingsge-
Grote variatie
schillen van de overheid vaak nog naar
Iedere zaak staat op zich. Bij kleine
de gewone rechter gaan. Dat vindt hij
projecten met niet-deskundige opdracht-
jammer. “De rechter heeft op dit gebied
gevers gaat het nogal eens om een geschil
niet die deskundigheid die arbiters van
over de eindafrekeningen. Ook zijn er
de Raad wel hebben. Dat mag ook niet
dan vaak geschillen over de afrekening
van de rechter worden verwacht. Het
voor meer- en minderwerk in relatie tot
gevolg is dat hij regelmatig een of meer-
gebreken. In grote zaken ligt het veel
dere arbiters van de Raad inschakelt als
complexer. De Koning: “De laatste tijd
deskundigen. Dat is nogal een omweg,
zijn er ook meer zaken vanwege faillisse-
waardoor de procedure via de gewone
menten. De curator legt in zo’n geval een
rechtbank langer duurt en veel duurder
verzoek bij de Raad neer.”
uitvalt. Dan kunnen partijen natuurlijk beter rechtstreeks naar de Raad gaan. Ik hoop dat de overheid dat ook inziet en de Raad vaker zal inschakelen.”
• 28 / 29
Mr. B. van den Berg
‘Een bodemprocedure bij de Raad is een stuk sneller’
KERNWAARDE SNELHEID
Voorkomen van geschillen is beter dan
escalerende problemen met aannemers.
genezen, betoogt Bob van den Berg,
Van den Berg: “Dat zijn er hooguit vier
hoofd Juridische Zaken van Prorail. Maar
per jaar, dus ik kom voor Prorail echt niet
als er dan toch genezen moet worden,
voortdurend bij de Raad van Arbitrage.”
werkt de Raad aanzienlijk sneller dan de
Genezen of voorkomen
rechter.
Van den Berg is daarnaast lid van de Raad Bob van den Berg (57) geeft bij ProRail, de
van Advies van de Raad van Arbitrage.
eigenaar en beheerder van het Neder-
Deze adviesraad komt een à tweemaal
landse spoorwegnet, als hoofd Juridi-
per jaar bijeen op verzoek van de Raad
sche Zaken leiding aan een team van elf
en denkt met de Raad mee over verdere
juristen. Zelf is hij gespecialiseerd in
professionalisering.
aanbesteding- en bouwrecht. Zijn afde-
Hij praat in die Raad van Advies nu over
ling regelt alles op juridisch vlak waar
alternatieve vormen van geschillenbe-
het opdrachtnemers van ProRail betreft:
slechting zoals mediation en ook over het
van het opstellen van contracten met in-
voorkomen van geschillen. De Raad zou
genieursbureaus tot de behandeling van
een apart onderdeel aan de stichting >
Dossier No.
31.073
Dossier No.
32.945, 32.839
Onderwerp
Onderwerp
Tijd is geld
Snel weer verder
De deskundigheid van de Raad van Arbitrage betekent vaak ook tijdwinst. Een aannemer en zijn
Zeker als een of beide partijen pas verder kunnen als de uitspraak er is, is snelheid geboden.
onderaannemer, een installateur, hebben een complex geschil over een ventilatie-, verwar-
Wie haast heeft, kan bij een spoedgeschil rekenen op snelheid, zoals in een zaak waarbij men
mings- en koelsysteem in een sport- en recreatiecentrum. Het systeem is ontworpen en uitge-
na de zitting binnen 19 dagen het vonnis in de bus had.
voerd door de installateur en voldoet aan het Bouwbesluit. De aannemer vindt echter dat het
In een ander spoedgeschil over een aanbesteding van de bouw van een villa kwamen de drie
ook moet voldoen aan het Handboek Sportaccommodaties van het NOC-NSF. De drie arbiters
arbiters heel snel met een oordeel. Het verzoekschrift werd ingediend op 22 november. Zij ver-
– in dit geval twee ingenieurs en een architect – zijn dat wel met de aannemer eens.
bieden in de zitting op 13 december de gunning aan een andere aannemer en het schriftelijke
Hun bijzondere deskundigheid komt goed van pas als ze moeten beoordelen of het handboek
vonnis wordt uitgereikt op 22 december daarop.
ook voorziet in eisen aan de koeling, of het voorziene systeem van topkoeling in dit geval een goede keuze is, en welk van beide partijen het bij het rechte eind heeft in een geschil over de te behalen maximale ventilatiecapaciteit. De zitting vindt 12 maanden na de indiening van de eerste stukken plaats - niet ongebruikelijk voor een dergelijk geschil. Maar dan zijn de arbiters er ook snel uit: acht weken na de zitting wordt het vonnis uitgereikt. 30 / 31
Deskundigen. Zij zouden conflicten kunnen helpen voorkomen door bijvoorbeeld gedurende het uitvoerende werk met partijen mee te lopen.
V
an den Berg: “Ik zou dat een reuze interessante ontwikkeling vinden, want geld dat je in rechtszaken steekt omdat
Cijfers van de Raad
Geld dat je in rechtzaken steekt, omdat je ruzie hebt, is altijd zonde
40 / 41
toe kunnen voegen, zoals een Raad van
Bob van den Berg
je ruzie hebt, is altijd zonde. Kun je dat voorkomen, dan scheelt dat veel ongenoegen. Neem de aanleg van de bovenbouw van de Betuweroute. Het duurde
Zowel de rechter als de Raad proberen
uiteindelijk jaren voordat partijen naar
vaak tot een schikking te komen. De
de rechter gingen. Had iemand voor die
rechter laat dat aan partijen over, de arbi-
tijd meegelopen en opkomende conflic-
ters van de Raad denken daar desgewenst
ten helpen oplossen, dan had dat partijen
inhoudelijk in mee. Dat kan bij techni-
vele miljoenen bespaard. Geschillen
sche zaken zeker een voordeel zijn.
voorkomen vind ik beter dan geschillen oplossen. Al is het alleen maar omdat
Kostenefficiëntie
partijen na de gekozen oplossing vaak
Van den Berg heeft iets met het voorko-
toch weer met elkaar verder moeten
men van ruzie en onnodig geld uitgeven.
werken.”
“Het snelste is natuurlijk dat geschillen
Snel procederen
is goedkoper, het voorkomt negatieve
Bij de Raad van Arbitrage kunnen
energie en er worden meer projecten op
partijen een bodemprocedure, een kort
tijd opgeleverd.”
geding of een spoedbodemprocedure aanspannen. Een spoedbodemprocedure duurt een paar maanden, een gewone bodemprocedure bij de Raad een jaar of twee. Via de gewone rechter loopt dat soms op tot tien jaar. Een bodemproce-
M
om niet met een Raad van Deskundigen te beginnen, dan overweegt hij dat er op
termijn zelf bij te doen. Voorlopig heeft hij het druk genoeg. Ooit begonnen als
dan bij de gewone rechter, maar is dus
machinist hoopt hij binnenkort te pro-
wel een stuk sneller.
moveren, op kostenefficiëntie van door
“De duur is natuurlijk ook afhankelijk
de overheid gefinancierde infrastructu-
van de complicaties in de zaak,” zegt Van
ren. Hij vindt: “Er wordt op dat gebied
den Berg. “Partijen kunnen zowel bij de
een heleboel geld verbrand. Dat kun je
Raad als bij de rechter te maken krijgen
beter besteden aan andere doelen zoals
met diverse tussenvonnissen waarin ook
bejaardenzorg.”
wel even bezig.”
>
ocht de Raad besluiten
dure bij de Raad mag dan duurder zijn
nog hoger beroepen lopen. Dan ben je
40 / 41
worden voorkomen,” betoogt hij. “Dat
•
32 / 33
HET AANTAL GESCHILLEN GROEIT…
1287
1306
GESCHIL WORDT STEEDS VAKER BINNEN ÉÉN JAAR AFGEHANDELD
1305 1228 88%
48%
- 431
06 07 08 09 10
INGETROKKEN ZAKEN
06 07 08 09 10
06 07 08 09 10
06 07 08 09 10
…EN HET AANTAL AFGEHANDELDE ZAKEN OOK
BINNEN 1 JAAR
BINNEN 2 JAAR
GESCHILLEN Het aantal nieuwe zaken neemt nog steeds toe. In 2010 was
AFHANDELINGSTIJD Bijna 50 procent van de zaken wordt binnen een jaar
dat vooral dankzij de komst van de garantiewoninggeschillen.
afgehandeld, bijna 90 procent binnen twee jaar. Vooral het percentage zaken
Bijna een op de drie in 2010 afgehandelde geschillen eindigde door intrek-
dat binnen een jaar is afgehandeld, is ten opzichte van het verleden sterk
king van de procedure. Dan kan zowel voor als na de zitting gebeuren.
toegenomen: in 2010 was dat ruim 12 procent meer dan in 2009.
ÉÉN ARBITER VOLDOET MEESTAL
ARBITRAGEKOSTEN ZIJN RELATIEF BESCHEIDEN
44%
MINDER DAN 5.000 EURO
27%
51%
TUSSEN DE 5.000 EN 10.000 EURO
38% 29%
MEER DAN 10.000 EURO 06
06 07 08 09 10
06 07 08 09 10
1 ARBITER
3 ARBITERS
07
08
09
10
ARBITRAGEKOSTEN In 44 procent van de afgehandelde geschillen zijn de arbiUITSPRAKEN Het merendeel van de zaken wordt behandeld door één arbiter.
tragekosten (het totaal van de kosten die de Raad bij partijen in rekening brengt
Het aantal arbiters (een of drie) hangt in eerste aanleg af van het belang van
voor de behandeling van het geschil) minder dan 5.000 euro. Vermeldenswaard
de zaak: als dat hoger is dan 50.000 euro worden altijd drie arbiters ingezet.
is dat de RvA een gemodereerd tarief kent voor geschillen met een beperkt
In hoger beroep zijn er altijd drie arbiters en is de voorzitter een arbiter-jurist.
belang. Bij een belang van bijvoorbeeld 2.500 euro geldt een vast bedrag aan
Partijen kunnen altijd hiervan afwijkende afspraken maken.
kosten van 500 euro.
STEEDS MEER ARBITERS KOMEN VAN OPDRACHTGEVERSZIJDE
EISER KRIJGT BIJ DE RAAD REGELMATIG GELIJK...
59%
06
482 466
07
08
09
LID-AANNEMERS LID-OPDRACHTGEVERS
10
47%
... OOK ALS DE EISER EEN OPDRACHTGEVER IS
06
07
08
09
10
BENOEMINGEN Sinds 2006 kent de RvA een aparte categorie arbiters die van de zijde van opdrachtgevers afkomstig is. Het aantal benoemingen in deze categorie stijgt voortdurend in omvang. In 2010 werden vrijwel evenveel
MATE VAN GELIJK VAN DE EISER In 2010 kreeg 59 procent van alle eisers
aannemers-arbiters als opdrachtgevers-arbiters benoemd.
geheel of grotendeels gelijk. Bij de eisers-opdrachtgevers was dat 47 procent.
Leden-adviseur voorgedragen door BNA: Ir. G.J.W.M. VAN BEBBER architect BNA Ing. R.J. BUDDING architect AvB/BNA H.L. EGBERTS directeur/eigenaar Architectenbureau Rik Egberts Mr. ir. A. DE GROOT architect BNA J.W. JOBSE architect Ir. J. KIELEN architect Ir. M.A. KLAWER architect
van de Raad van Arbitrage voor de Bouw per 1 maart 2011
Arbiters
Mr. J.S. VAN LUIK directeur, secretaris-penningmeester, tevens secretaris van de Raad Mr. Y.R.R.R. DE MUL adjunct-directeur, tevens secretaris van de Raad
Directie
Voorgedragen door (voorzitter) respectievelijk benoemd door (overige bestuursleden) Mr. K.E. MOLLEMA voorzitter Ir. M.A.M. BELJAARS bestuurslid van opdrachtgeverszijde Ing. B.G.J. KEMPINK bestuurslid van opdrachtgeverszijde Drs. J. WIENEN bestuurslid van opdrachtgeverszijde Ing. J. VAN DIJK bestuurslid van aannemerszijde A. VOOGT bestuurslid van aannemerszijde Ir. N.J. DE VRIES bestuurslid van aannemerszijde Ir. W.M. FAAS bestuurslid van adviseurszijde Mr. ir. J.J.W.M. SMEETS bestuurslid van adviseurszijde Ir. P.J.M. IJSSELMUIDEN bestuurslid van adviseurszijde
Bestuur
Adviesraad heeft het recht het bestuur gevraagd en ongevraagd te adviseren.
40 / 41
Middelburg Amsterdam Hilversum Utrecht Middelburg Eindhoven Odoorn
Raad voor de Rechtspraak Minister van VWS Aedes VNG Bouwend Nederland Bouwend Nederland Bouwend Nederland KIVI BNA NLingenieurs
De Adviesraad biedt de RVA een klankbord en is bedoeld voor die organisaties die niet al deelnemen in het bestuur van de Raad. De
AdviesRaad
Het bestuur van de RvA, de scheidsgerechten en de secretarissen krijgen administratieve ondersteuning van het secretariaat.
Secretariaat
toegevoegd en daarin een adviserende stem hebben.
De arbiters worden bijgestaan door 25 secretarissen ( juristen, gespecialiseerd in het bouwrecht), die aan het scheidsgerecht worden
Secretarissen
adviseurs. De leden–jurist worden door de Voorzitter voorgedragen en zijn vrijwel altijd rechters of oud-rechters.
(arbiters met een juridische achtergrond). De leden-deskundige worden voorgedragen door organisaties van opdrachtgevers, aannemers en
Het College van Arbiters van de RvA bestaat uit 80 leden-deskundige (arbiters met een bouwkundige achtergrond) en 20 leden-jurist
Arbiters
- opdrachtgevers, aannemers en adviseurs - evenwichtig vertegenwoordigd.
bestuur van de RvA. Er zijn negen bestuursleden naast de voorzitter. In het bestuur van de RvA zijn de drie soorten partijen in de bouwwereld
De Voorzitter van de RvA - een rechter of oud-rechter - wordt voorgedragen door de Raad voor de Rechtspraak en benoemd door het
Bestuur
huidige vorm sinds de laatste statutenwijziging d.d. 27 april 2006.
De onafhankelijke Stichting Raad van Arbitrage voor de Bouw beslecht sinds 1907 geschillen op het gebied van de bouw en heeft zijn
De mensen van de Raad
>
architect BNA bij Spatia Architecten architect directeur architectuur architect architect/voorheen partner bij Jorissen Simonetti architecten architect architect architect Ton Vandenbergh, architect AvB-BNA architect architect architect BNA
‘s-Gravenhage Stolwijk IJsselstein Heerhugowaard De Panne (België) Naarden Ommen Oranjewoud Zeist Dalen Bergambacht Bavel Nieuwegein Ermelo Oostrum Uden ’s-Gravenhage Vinkeveen Maastricht Heiloo Putten Wognum Santpoort-Zuid Smilde
Rotterdam Ridderkerk Waalre
Leden-aannemer voorgedragen door Bouwend Nederland: Ir. E.W. VAN BAARSEL adviseur. oud-directeur diverse HBG-bedrijven J. BAAS directeur Rijaba B.V. Ing. J.M. BODEWES oud-directeur bouwbedrijf Ir. P. BOT oud-directeur Bot Bouwgroep B.V. Ing. J. BRAS directeur B.V. Bouwontwikkeling Brabo Tilburg Ing. M.S.M. DE BRUIN voormalig directeur Aannemingsbedrijf H.J. Jurriëns B.V. Ing. J. VAN DIJK directeur Van Dijk Bouw Beheer B.V. Ir. Y. DIKKERBOOM oud-directeur Kaliwaal-Bijland B.V. Ir. H.J.M. JANMAAT oud-directeur Bouw- en Ontwikkelingsbedrijf Ir. J. VAN KEULEN directeur infra bedrijf Ing. H.J. DE KONING oud-directeur Korteweg Bouw B.V. Ir. A.W.C. MARIJNISSEN oud-directeur Aanneming Maatschappij J.P. van Eesteren B.V. Ing. J.A.G. VAN OOSTRUM directeur bijzondere projecten Ballast Nedam Ing. N.J. POOLEN algemeen directeur Poolen Organisatieadvies B.V. H.M.M. RAEDTS oud-directeur Raedts Bouwbedrijf B.V. L. REBEL oud-projectdirecteur/adviseur Jhr. Ir. C.J.A. REIGERSMAN oud-president Raad van Bestuur HBG N.V. Ir. J. ROSSING oud-directeur diverse HBG- en BAM-bedrijven MR. P.H.M. SMEETS Conflictmanager/ex directeur bouwbedrijf Ing. J.H. SPAANS adviseur Ir. T.H.W. VAN SPLUNDER NMI geregistreerd bouwmediator/oud-directeur Strukton Engineering Ing. N.J.M. URSEM aannemer Ing. J. VISSER zelfstandig adviseur A. VOOGT directeur Beheer Mij. A. Voogt B.V. Leden-opdrachtgever voorgedragen door Aedes (branchevereniging van woningcorporaties): Ir. J. ANTON directeur Ontwikkelingsbedrijf Woonbron-Kristal R. BURGERHOUT architect AvB Ir. E.J.M. DE GROOT directeur/bestuurder Woningstichting
42 / 43
Delft Rotterdam Voorburg
Wijchen Zoeterwoude Schipluiden Zoetermeer Katwijk aan de Maas
Santpoort-Zuid Laren (NH) Veenendaal Veldhoven Amsterdam
Delft Zwolle Hendrik Ido Ambacht ‘s-Gravenhage Doetinchem Merkelbeek Maastricht Eelde Heerlen Haarlem ‘s-Hertogenbosch Almelo
Leden-adviseur voorgedragen door NL Ingenieurs: Ir. K.A.J. VAN DUN divisiedirecteur Royal Haskoning Ir. P.J.M. IJSSELMUIDEN directeur/raadgevend adviseur Ir. P. DE JONG oud-directeur Adviesbureau Ir. J.G. Hageman B.V. Ir. J.G. MAST algemeen directeur van een installatietechnisch bureau Ir. G.M.A. PERQUIN directeur/raadgevend ingenieur Prof. ir. A.F. VAN TOL wetenschappelijke Raad GeoDelft, hoogleraar Funderingstechniek, Technische Universiteit Delft Prof. ir. drs. J.K. VRIJLING hoogleraar waterbouwkundige constructies en probabilistische ontwerpen Ir. F.S. DE ZWART directeur
Leden-adviseur voorgedragen door het KIVI-NIRIA: Ir. G.P.M. BLÜM voorheen senior adviseur ToornendPartners Ir. W.M. FAAS oud-directeur Adviesbureau D3BN civiel ingenieurs Ir. G.M.F.J. HAMMER directeur Jambonner B.V. Ir. P.P.J. LAHAYE directeur I.A.C.T. vloer- en wandtechnisch adviesbureau Drs.ir. F.H. VAN RIJSSEN oud-directeur NV Strukton Groep en Traxis BV
Ir. G.K. KOK Ir. R.P. MORITZ A. RONGEN Ir. D.A. ROOSENBURG Ir. G.F.J. SIMONETTI Mr.ir.J.J.W.M. SMEETS Ir. B.G.J.J. SNELDER Ir. B. TOUWEN A.M.H. VANDENBERGH J.L. WALVISCH R. WILKEN M.G.H. ZEILLEMAKER
>
architect Algemene Bouwkunde, Projectontwikkeling Beheer O.G., Grondexploitatie manager vastgoed manager Mooiland Vastgoed universitair hoofddocent Housing Management
Molenschot Eelde Oisterwijk Maren-Kessel De Meern
‘s-Gravenhage Hoogmade Wijdemeren Oisterwijk Hoofddorp Rotterdam Aalten Rosmalen Baarlo
Leden-jurist: Mr. J.TH. BEGHEYN Mr. W. TEN CATE Prof. Mr. Dr. M.A.B. CHAO-DUIVIS Mr. D.J. VAN DIJK Mr. J.C. VAN DIJK Mr. F.B. FALKENA Mr. J.P. FOKKER Mr. K.E. MOLLEMA Mr. B.C. PUNT Mw. MR. E.A.G.M. VAN RENS Mr. E.J. VAN SANDICK Mr. P.J.P. SEVERIJN Mr. F.H.A.M. THUNNISSEN Mr. J.J.I. VERBURG Mr. R.CH. VERSCHUUR Mr J.M. VRAKKING Mr. J.G. DE VRIES ROBBÉ Mr. D.E. VAN WERVEN Mw. Mr. M.M.A. WIND
vice-president Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch vice-president Rechtbank ‘s-Gravenhage directeur Instituut voor Bouwrecht en hoogleraar bouwrecht TU Delft president Gerechtshof Arnhem lid van de Raad voor de Rechtspraak oud vice-president Gerechtshof Leeuwarden, thans advocaat vice-president Gerechtshof Arnhem coördinerend vice-president Gerechtshof Leeuwarden (civiele sector) coördinerend vice-president Rechtbank ’s-Gravenhage vice-president Rechtbank ‘s-Gravenhage vice-president Gerechtshof ‘s-Gravenhage advocaat advocaat president Gerechtshof ’s-Gravenhage oud vice-president Gerechtshof Leeuwarden oud vice-president Rechtbank Amsterdam (deeltijd)rechter Rechtbank Amsterdam advocaat secretaris juridische zaken Bouwend Nederland raadsheer Gerechtshof Leeuwarden
46 / 47
Naarden ‘s-Gravenhage Bloemendaal Beilen
Koudekerke Driebergen ‘s-Gravenhage Arnhem Bergen Noordwijk Arnhem Ermelo Noordwijk ‘s-Gravenhage Aerdenhout Dordrecht Blaricum ‘s-Gravenhage ‘s-Gravenhage
Leden gespecialiseerde aannemers voorgedragen door de VHG (Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners): Ing. W.J.M. Kramer directeur KramerBant Beheer B.V. Lemmer
Leden gespecialiseerde aannemers voorgedragen door de NOA (Nederlandse Ondernemersvereniging voor Afbouwbedrijven): P.A. FRANSEN directeur Steenhouwerij Fransen B.V. Heerenveen Heerenveen Ir. J.A.A. VAN STRIJP directeur MAT Afbouw Baarle-Hertog (België) Ing. P.J. DE VRIES directeur Aannemersbedrijf specialistische bouw (vloeren) Moordrecht
Leden gespecialiseerde aannemers voorgedragen door de FOA (Federatie van Ondernemersorganisaties in de Afbouw): M.H. KRUL deskundige schilder-/glasbedrijf Scheveningen H. SPRONG firmant stukadoorsbedrijf Hilversum
Leden-opdrachtgever voorgedragen door Vereniging van Nederlandse Gemeenten: Ir. H.A.M. VAN DEN BERG algemeen directeur Dienst Stadsbeheer Gemeente Den Haag Ir. C.A.M. BOS zelfstandig adviseur Ir. W.A. FABER voorzitter Stichting Waternet Ir. J.J. HUIS IN ’T VELD projectmanager Ing. J.F.P. VAN KEULEN hoofd stedelijk beheer Ir. W.C.H. KLEINBLOESEM civiel ingenieur/oud-directeur Gemeentewerken Rotterdam Ing. A.H. RATH aanbestedingsadviseur Ir. A. RENEMA adviseur Ing. L.G.M. VERBART projectdirecteur
Leden-opdrachtgever voorgedragen door het ministerie van VWS, tegenwoordig onderdeel van het ministerie van Infrastructuur en Milieu: Ir. L. BATTERINK adviseur ‘s-Hertogenbosch Ir. M.A.M. BELJAARS directeur-adviesbureau/consultant ‘s-Hertogenbosch Ir. A. EDEN architect ‘s-Gravenhage Ir. P.L.M. VAN HULTEN senior raadgevend ingenieur Zoetermeer Ir. M.J. OLIEROOK consultant Bleiswijk Drs. P.J. VAN OS directeur Dienst Vastgoed Defensie Apeldoorn Ir. H.J.C. OUD hoofd Management Bijzondere Projecten Utrecht Ir. J.C.B. ROBERS zelfstandig adviseur Apeldoorn
Ir. A.N.M.M. VAN HOUT Ir. L. KROON Ir. ing. F.J.A. VAN LAARHOVEN Ing. P.J.H.H.M. VOS Ir. H. WESTRA
>
Secretarissen Mr. F.J.C.A. BRANDS Mw. mr. B.J. BROEKEMA-ENGELEN Mr. ir. F.M. VAN CASSEL Mw. mr R. DALLINGA Mw. mr. K. DUITSCHER-HUMMEL Mw. mr. S. VAN HARSSEL Mr. M.H. VAN HOOGSTRATEN Mw. mr. M.T.Y. KOKEE Mr. C.M.H. KROEKS Mw. mr. M.S. VAN LAAREN Mw. mr. A.A.F. LAND Mw. mr. J.M.G. LEFERINK Mr. J.A. LIEWES Mr. R.J. NAP Mw. mr. M. NIESEN (tevens hoofd afdeling Garantiewoninggeschillen) Mr. C. VAN DER NIET Mw. mr. N.S. VAN DER RASSEL
Hoofd financiën A. KAUFFMAN Manager juristen Mw. mr. M.W. KEMMERLING
Medewerkers
Secretariaat Mw. B. VAN DER PAS-RUIS (hoofd) Mw. W.M.E.A. BEKKE Mw. E. BOS (plaatsvervangend hoofd) Mw. P. VAN DEN BROEK Mw. J.C.M. BROEKHUIJZEN-SMIT Mw. H. COENMANS-VAN EDE Mw. K.R.E. VAN DONGEN Mw. A. KALKHOVEN-KIPPERSLUIS Mw. J. KOEVERMANS Mw. G.F. KORTE-JANSEN Mw. M. DE KRUIJF-CABEZAS DUENAS Mw. N. VAN DER LEK Mw. J. VAN MAASTRIGT Mw. R. PATTERSON Mw. J. DE RUITER Mw. M.H.W. RUTTEN-DE RUITER Mw. H. SCHAAP Mw. J. ZOET
Mw. mr. C.F. VAN SPANJE-VAN KLAVEREN Mr. ir. J.R.W. SWEEP Mw. mr. N.G.W. VERHEIJ Mr. D.H. VERVOORDELDONK Mw. mr. C. DE VRIES-STOBBE
C. VAN PUTTEN - Nederlandse Vereniging van leveranciers van Bouwgrondstoffen te Hoofddorp Mw. mr. F.R. VAN DONGEN - Vereniging van Waterbouwers te Gouda Mr. prof. C.E.C. JANSEN - Vrije Universiteit Amsterdam, Mr. J.M. DOUMA - NBVT te Bussum Mr. F.A.H. NUSS - NVB te Voorburg Ir. P. VAN DER MARS - Koninklijke Metaalunie te Nieuwegein Mr. P. BOUMAN - ARAG te Leusden Mr. B. VAN DEN BERG - Prorail te Utrecht Ir. J.A.A. VAN STRIJP (NOA) - FOSAG - NOA te Waddinxveen respectievelijk Veenendaal A.J.A. DE LEEUW - IVBN te Amstelveen Mw mr. S. PILKES - Vereniging Eigen Huis te Amersfoort
AdviesRaad van de Raad van Arbitrage
