Waarin opgenomen de jaarrekening 1 mei 2013
Jaarverslag 2012
De Fietsersbond komt op voor de belangen van fietsers in Nederland en zet zich in voor meer en betere mogelijkheden om te fietsen. Dat kan dankzij de steun van onze leden. De Fietsersbond heeft bijna 35.000 leden, 150 afdelingen en 1500 actieve vrijwilligers, verspreid over heel Nederland. Copyright Fietsersbond 2012/2013 Overname van teksten is toegestaan met bronvermelding. Alle teksten zijn onder voorbehoud van goedkeuring door de ledenraad op 22 juni 2013.
Samenstelling en redactie: Martijn van Es Foto cover: (cc) Judy van der Velden
Fietsersbond Postbus 2828 3500 GV Utrecht www.fietsersbond.nl Telefoon 030-2918171 Fax 030-2918188 E-mail
[email protected]
2
Jaarverslag 2012
Inhoud Voorwoord.................................................................................................. 5 Samenvatting .............................................................................................. 6 De Fietsersbond in 2012 ............................................................................. 7 1
Jaarthema: Meer fiets, meer ruimte, naar een schaalsprong in het fietsbeleid ......................................................................................... 9
1.1 1.2 1.3
Formuleren en bekend maken van een visie ........................................................ 9 Symposium Meer fiets, meer ruimte .................................................................. 10 Schaalsprong in de regio ..................................................................................... 11
2
Beleidsontwikkeling en belangenbehartiging .................................. 12
2.1 2.2
Thematisch en actueel onderzoek ...................................................................... 12 Fietsbalans nieuwe stijl ....................................................................................... 13
2.2.1
Fietsbalans-2 ................................................................................................................................ 13
2.3
Beleidsbeïnvloeding ............................................................................................ 13
2.3.1 2.3.2
Beleidsbeïnvloeding op nationaal niveau ..................................................................................... 14 Beleidsbeïnvloeding op internationaal niveau ............................................................................. 14
2.4 2.5
Fiets en openbaar vervoer, fietsparkeren .......................................................... 15 Fietsstad 2014 ..................................................................................................... 16
3
Bevorderen van verkeersveiligheid ................................................. 17
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
Verkeersveiligheid algemeen .............................................................................. 17 Fietsvriendelijke infrastructuur .......................................................................... 18 Fietshelmen......................................................................................................... 18 Scooters .............................................................................................................. 19 Botsvriendelijke auto’s ....................................................................................... 19 Vriendelijk verkeer .............................................................................................. 19
4
Fietsers op weg helpen ................................................................... 21
4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8
Fietsersbond Routeplanner ................................................................................ 21 Consumentenvoorlichting (TestKees) ................................................................. 22 Fietsverlichtingscampagne ‘Ik wil je zien’ ........................................................... 23 Wijken voor de fiets ............................................................................................ 23 Fietsschool .......................................................................................................... 24 Blijf veilig mobiel ................................................................................................. 24 Rij2op5 ................................................................................................................ 25 Snelfietsroutes (Fiets filevrij) .............................................................................. 26
5
De Fietsersbond in het land ............................................................ 27
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
Regionale vertaling van landelijke campagnes ................................................... 27 Communicatie tussen landelijk bureau, afdelingen en regionale vrijwilligers ... 27 Nieuwe afdelingen .............................................................................................. 28 Advies aan afdelingen ......................................................................................... 28 Fietsersbond Academie ...................................................................................... 29
6
Contact met fietsers ....................................................................... 30
3
Jaarverslag 2012
6.1 6.2 6.3
Website en digitale voetafdruk .......................................................................... 30 Fietsersbond Meldpunt....................................................................................... 31 Nationaal Fietspanel ........................................................................................... 31
7
Leden werven en binden ................................................................ 32
7.1
Ledenwerving ...................................................................................................... 32
7.1.1
Dé fietskaart van Nederland......................................................................................................... 33
7.2
Ledenbinding....................................................................................................... 33
7.2.1
Fiets en Wandelbeurs ................................................................................................................... 34
7.3 7.4
Vogelvrije Fietser ................................................................................................ 34 Fietsflits ............................................................................................................... 35
8
Een solide organisatie ..................................................................... 36
8.1
Organisatieontwikkeling ..................................................................................... 36
8.1.1 8.1.2 8.1.3
Interne communicatie .................................................................................................................. 37 Personeelsmanagement ............................................................................................................... 37 Vrijwilligersbeleid ......................................................................................................................... 38
8.2
Communicatiestrategie....................................................................................... 38
8.2.1 8.2.2
Fietsersbond in de media.............................................................................................................. 38 Naamsbekendheid ........................................................................................................................ 39
9
Bestuur en vereniging ..................................................................... 40
9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6
Missie .................................................................................................................. 40 Organisatie .......................................................................................................... 40 Ledenraad ........................................................................................................... 41 Ledenraadpresidium ........................................................................................... 41 Controlecommissie ............................................................................................. 41 Algemeen bestuur............................................................................................... 41
9.6.1
Rooster van aftreden bestuur Fietsersbond ................................................................................. 43
9.7
Directie ................................................................................................................ 44
9.7.1
Management team....................................................................................................................... 44
10
Verantwoordingsverklaring............................................................. 45
11
Jaarrekening ................................................................................... 48
11.1 11.2 11.3 11.4
Balans .................................................................................................................. 49 Toelichting op de balans ..................................................................................... 50 Staat van baten en lasten ................................................................................... 56 Toelichting op staat van baten en lasten ............................................................ 57
12
Overige gegevens............................................................................ 64
12.1 12.2
Bestemmingsresultaat ........................................................................................ 64 Controleverklaring .............................................................................................. 64
13
Vooruitblik ...................................................................................... 67
14
Lijst van afkortingen en begrippen .................................................. 68
4
Jaarverslag 2012
5
Voorwoord Voor de Fietsersbond was 2012 een enerverend jaar. De fiets zit als duurzaam vervoermiddel duidelijk in de lift. Als organisatie profiteren we daarvan door nu ruimschoots aandacht te vragen voor een schaalsprong in het fietsbeleid. Beleidsmakers en publiek delen onze visie en helpen actief bij de oplossing. Dat is voor een belangenorganisatie als de onze een hoopvol perspectief. De terugkeer van de fietsenberging in het bouwbesluit, de Green Deal Fiets en het succesvolle symposium Meer fiets, meer ruimte zijn slechts een paar van de signalen dat de fiets in Nederland op de goede weg is. Op verkeersveiligheidsgebied springt vooral de flinke toename van het aantal verkeersdoden onder fietsers in het oog. Een zorgelijke ontwikkeling. Een lichtpuntje is dat deze stijging er mede voor zorgde dat er meer aandacht kwam voor de positie van kwetsbare fietsers zoals ouderen. Ook andere onderwerpen als scooteroverlast, fietsparkeren en fietsverlichting konden we het afgelopen jaar goed op de kaart zetten. Dit alles natuurlijk mede dankzij al onze vele lokale en regionale vrijwilligers die in 2012 weer keihard voor ons gewerkt hebben, en daardoor onmisbaar waren voor de Fietsersbond. Rondom de Fietsersbond Routeplanner was veel nieuws te melden in 2012. Niet alleen konden we eindelijk een landelijke planner realiseren, ook wisten we door een samenwerkingsovereenkomst met energiebedrijf Eneco continuïteit voor de komende jaren te garanderen. Een prachtig resultaat in financieel moeilijke tijden. Met de financiële crisis en de bezuinigingen van de Rijksoverheid in het achterhoofd waren we er op voorbereid dat 2012 financieel een moeilijk jaar zou worden. Dat is ook gebleken. Voor het eerst sinds vele jaren is het ledental van de Fietsersbond gekrompen. De komende jaren zullen we alle zeilen bij moeten zetten om de relevante, eigentijdse en effectieve vertegenwoordiger van fietsend Nederland te blijven die we al bijna veertig jaar zijn.
Marijke van Haaren Voorzitter Fietsersbond
Jaarverslag 2012
6
Samenvatting In dit jaarverslag staan de belangrijkste ontwikkelingen van het afgelopen jaar op een rij, met een korte vooruitblik naar de toekomst. Daarnaast is er uiteraard ook ruimte voor de financiële verantwoording. Een interactieve versie met meer beeldmateriaal is vanaf 1 juni 2013 te vinden op http://jaarverslag.fietsersbond.nl Landelijke dekking voor de Fietsersbond Routeplanner, een druk bezocht symposium over de Schaalsprong en opnieuw een succesvolle fietsverlichtingscampagne. Het zijn slechts enkele hoogtepunten uit het jaar 2012. Al met al is 2012 voor de Fietsersbond inhoudelijk een goed jaar geweest. Op het gebied van ledenwerving ging het helaas wat minder. Een overzicht:
Het jaarthema ‘Meer fiets, meer ruimte, naar een schaalsprong in het fietsbeleid’ is goed opgepakt door vakwereld, Fietsersbond-afdelingen en pers. Het symposium in september was een groot succes.
In de politiek was er veel belangstelling voor de fiets, waardoor we diverse kleine en grotere successen konden boeken, bijvoorbeeld de ondertekening van de Green Deal Fiets.
Mede door verslechterde verkeersveiligheidscijfers is er meer aandacht voor kwetsbare fietsers, zoals ouderen, al jaren een speerpunt voor de Fietsersbond.
Het project Botsvriendelijke auto’s wist dit jaar een werkend prototype van een fietsersairbag te produceren.
De Fietsersbond Routeplanner wisten we dit jaar dankzij onze vrijwilligers landelijk dekkend te krijgen. In het najaar werd door het aantrekken van sponsor Eneco de toekomst van de planner gegarandeerd. Het aantal gebruikers van de planner groeit nog steeds.
Onze onafhankelijke tester TestKees wist weer vele fietsen en aanverwante artikelen te testen.
Mede dankzij de fietsverlichtingscampagne ‘Ik wil je zien’ reed 76% van de jongeren met licht op de fiets.
De Fietsersbond stimuleerde het fietsen onder meer via de projecten rij2op5, Wijken voor de Fiets, Blijf Veilig Mobiel en Fiets filevrij.
De fietsdocenten van de Fietsschool gaven fietsles aan meer dan 1500 kinderen in meer dan 60 schoolklassen. Er werden 20 e-bikedagen en 28 fietsinformatiedagen voor senioren georganiseerd.
Zes nieuwe lokale afdelingen en zeven afdelingen die werden doorgestart.
Bezoek aan onze website is 41% gestegen.
De website van de Vogelvrije Fietser is vernieuwd en wordt volop gebruikt door lezers.
Lichte krimp van het ledenaantal naar 34.961 leden.
De organisatie is opnieuw ingericht in vier nieuwe teams en de HRM-cyclus is vernieuwd.
Jaarverslag 2012
De Fietsersbond in 2012 Januari
Onderzoek naar seniorvriendelijke fietsproducten
Februari
Meldpunt gladheidsbestrijding ontvangt weer veel meldingen
Stand van de Fietsersbond op de Fiets & Wandelbeurs
Maart
Fietsersbond en ECF uiten zorgen over verhoging vermogen e-bikes
Wegopbrekingen in Fietsersbond Routeplanner
Foppe de Haan steunt Vriendelijk verkeer-actie
April
Proef met fietspad zonder snorscooters in Amsterdam
Stijging fietsslachtoffers: Fietsersbond uit bezorgdheid
Planner Groningen maakt Fietsersbond Routeplanner compleet
Mei
Fietsersbond presenteert wensen voor Kamerverkiezingen
Officiële terugkeer fietsenberging in bouwbesluit
Bekendmaking thema voor Fietsstad 2014: fietsen zonder hindernissen
Actie in Fryslân: betere omgang tussen racefietsers en rustige fietsers
Juni
Fietsersbond en Team Alert belonen goed fietsgedrag in Amsterdam
De Fietsersbond presenteert op Velo-City 2013 in Vancouver
Juli
Gemeenteraad Amsterdam besluit: fietsers mogen weer onder het Rijksmuseum door
Ook in Drenthe actie voor betere omgang tussen racefietsers en rustige fietsers
Augustus
Fietsersbond concludeert: meer dan 35.000 kilometer fietspad in Nederland
September
Aantal kinderen dat omkomt op de fiets historisch laag
Fietsersbond start Nationaal Fietspanel
7
Jaarverslag 2012
“Meer middelen en aandacht voor overstekende fietsers bij opwaardering N-wegen”
Eerste deel snelfietsroute RijnWaalPad geopend
8
Oktober
rij2op5 executive award voor Peter van der Linde (gemeente Houten)
Fietsersbond redt fietspaden in verblijfsgebieden
Eneco wordt sponsor van de Fietsersbond Routeplanner
Fietsverlichtingscampagne ‘Ik wil je zien’ van start
Inschrijving Fietsstad 2014 van start
November
Verplicht betaald fietsparkeren officieel van de baan
Fietsersairbag gepresenteerd
Fietsinspiratietool en fietscalculator gepresenteerd
Snelheidsmetingen: snorscooters nog steeds te hard
Green Deal Fiets: Meer mensen op de fiets naar het werk
December
Beneluxtrein verdwijnt, fiets in trein naar het zuiden bijna onmogelijk. Lobby Fietsersbond gaat door.
Foto’s: Fietsersbond, Sipco Feenstra, Laura Zwaneveld, Roland Bakker
Jaarverslag 2012
1
9
Jaarthema: Meer fiets, meer ruimte, naar een schaalsprong in het fietsbeleid
De fiets is in Nederland een groot succes. We waren al wereldkampioen fietsen en het fietsgebruik neemt nog steeds toe. De fiets sluit goed aan bij de maatschappelijke ontwikkelingen van individualisering, verduurzaming en flexibele mobiliteit. Als gevolg van deze ontwikkelingen en van jarenlange investeringen in fietsbeleid, loopt de fiets steeds vaker tegen grenzen aan. Grenzen in de ruimte die voor de fiets beschikbaar is en grenzen aan de voorzieningen die aan fietsers geboden worden. Voorbeelden van deze grenzen zijn fietsers die elkaar dwars zitten op te smalle fietspaden, drukke routes waar in de ochtend fietsfiles ontstaan en overvolle stationsstallingen.
Het imago van de fiets als goed vervoermiddel begint te lijden onder de spanning op het fietspad en in de stalling. Bij grote drukte verdwijnen de kwetsbare fietsers van het pad en wordt de groei van het fietsgebruik afgeremd.
De Fietsersbond denkt dat voor het oplossen van deze problemen het fietsbeleid in Nederland een grote stap voorwaarts moet maken. In de afgelopen decennia heeft het fietsbeleid zich geconcentreerd op goede en veilige fietsinfrastructuur. Dat is zeer belangrijk geweest voor het grote aandeel fietsers in Nederland. Maar meer van hetzelfde is niet genoeg om op langere termijn de nieuwe problemen op te lossen. Vooral niet omdat de vele fietsers strijden om de ruimte met andere belangen.
Het is daarom tijd om in het fietsbeleid van Nederland een conceptuele sprong voorwaarts te maken: een schaalsprong voor de fiets waarbij maat en schaal van de fietsvoorzieningen weer passend worden voor het groeiende aantal fietsers. Doelen in 2012: 1. 2.
1.1
Agenderen dat een schaalsprong voor de fiets nodig is Uitrollen en bekend maken van de visie van de Fietsersbond op een schaalsprong voor de fiets
Formuleren en bekend maken van een visie
In de eerste helft van het jaar hebben we gewerkt aan een uitgewerkte visie van de Fietsersbond op een schaalsprong voor het fietsbeleid. Deze visie is in de eerste helft van het jaar door een werkgroep van diverse Fietsersbond-medewerkers opgesteld. Ook lokale afdelingen konden meedenken over deze visie. Het visiedocument is gepubliceerd op de website van de Fietsersbond en gepresenteerd op het symposium Meer fiets, meer ruimte. (zie 1.2) Naast het symposium hebben we onze visie op een schaalsprong op diverse plaatsen gepresenteerd.
Jaarverslag 2012
10
Concrete resultaten Een compleet uitgewerkte Schaalsprong-visie, inclusief financiële en cijfermatige onderbouwing. Deze visie is gepubliceerd op de website in een pdf-document. Er zijn 7 presentaties gegeven op ter zake doende fora. Er is door de Fietsersbond op twee opleidingen (Hanzehogeschool Groningen en Haagse Hogeschool) aandacht besteed aan de schaalsprong
1.2
Symposium Meer fiets, meer ruimte
In het begin van het jaar werd de Fietsersbond gevraagd mee te werken aan een special van het blad S+RO van het Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting (Nirov). Dat was de start van een samenwerking die op 27 september leidde tot een symposium met 200 bezoekers met als thema hoe Nederland tot een schaalsprong voor het fietsbeleid kan komen. Hugo van der Steenhoven (directeur Fietsersbond) benadrukte in zijn bijdrage dat de fiets qua ruimte tegen zijn limiet aan zit. Zeker in de grote steden. Een filmpje dat werd getoond laat de drukte en dus noodzaak voor meer ruimte voor de fiets rond Utrecht Centraal zien. De ruimte die er nu is laat meer groei van het fietsgebruik niet toe. Middels de ruimtelijke inrichting en ordening moet hier aandacht voor komen. Bij Utrecht Centraal is de oplossing al in de maak aldus Van der Steenhoven.
David Sim (Gehl Architects Kopenhagen) benadrukte het belang van de menselijke maat in de stad en in ontwerp. Uitgaan van kwaliteit. De kwaliteit die mensen uiteindelijk doet besluiten om de fiets te pakken, in plaats van het openbaar vervoer of de auto. ‘But it’s weird to explain the importance of the bike in city’s in Holland. That feels like selling snow to the Eskimo’s!’ aldus Sim. De visie van de gemeente Utrecht, die door wethouder Frits Lintmeijer werd verwoord, gaat uit van een soortgelijke filosofie. De kwaliteit van de omgeving bepaalt voor een deel de keuze voor de fiets, voor de benenwagen of andersoortig vervoer.
Dagblad Trouw opende de dag met een doelstelling voor het symposium: ‘… er moet een nieuwe alliantie ontstaan van wetenschappers, beleidsmakers, consultants en organisaties die de schaalsprong van de fiets moet gaan voorbereiden’. Eensgezindheid tot het sluiten van deze alliantie was in de zaal aanwezig. Bij de opening door dagvoorzitter Jeroen Saris was de lat dus al hoog gelegd. Het symposium heeft zeker een bijdrage geleverd aan de start van deze alliantie. Voor de website van de Fietsersbond hebben we een videoverslag van het symposium gemaakt. Concrete resultaten Symposium met 200 bezoekers, waaronder Kamerleden, ambtenaren en stedenbouwers Twee pagina’s in dagblad Trouw en als gevolg daarvan veel media-aandacht in andere bladen, op radio en tv. De samenwerking met Nirov (inmiddels opgegaan in Platform31) willen we voortzetten door in 2013 een alliantie te vormen.
Jaarverslag 2012
1.3
11
Schaalsprong in de regio
Omdat fietsbeleid vooral op regionaal niveau wordt gemaakt is het belangrijk om de schaalsprong in het fietsbeleid ook op regionaal gebied goed neer te zetten. Dit doen we bijvoorbeeld door met de vier grote steden over onze visie te praten. In een aantal gemeenten werken Fietsersbond-afdelingen (initiërend) mee aan onderzoek en nieuw beleid dat als basis dient voor een schaalsprong voor de fiets op regionaal niveau.
In Delft en Dordrecht wordt gewerkt aan het fietsparkeren. Enschede heeft ingezet op ontvlechten om doorstroming en verkeersveiligheid te verbeteren. Amsterdam wil het doorgaand autoverkeer door het centrum van de stad verminderen en het fietsparkeren in het centrum en bij de stations verbeteren. Utrecht gaat voor een sternetwerk van hoofdfietsroutes in de stad die aansluiten op regionale fietsroutes. Ook legt Utrecht de nadruk op fietsparkeren, waarbij ook geld uit de programma’s voor de luchtverbetering beschikbaar worden gesteld. Discussiebijeenkomst in Amersfoort over een schaalsprong voor de fiets in Amersfoort
Concrete resultaten Twee bijeenkomsten met verkeers- en Ruimtelijke Ordening-ambtenaren uit de G4 (Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht) Drie presentaties voor lokale afdelingen in de Fietsersbond Academie Niet gelukt We zijn er nog niet in geslaagd de lokale schaalsprong echt vorm te geven. Hier gaan in we in 2013 opnieuw aan werken, via een alliantie met Platform31 (voorheen Nirov)
Jaarverslag 2012
2
12
Beleidsontwikkeling en belangenbehartiging
Al sinds de start in 1975 staat het behartigen van de belangen van de fietser aan de basis van alles wat we doen. De Fietsersbond is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een belangrijke partner op fietsgebied voor zowel regionale als landelijke overheden. We gedragen ons waar nodig als luis in de pels van beleidsmakers, maar zijn ook een door onderzoek wijs geworden kennisorganisatie die veel weet over fietsen en fietsers en die kennis ook graag deelt. Zo kunnen we optimaal invloed uitoefenen op het beleid waar fietsers mee te maken krijgen. Toch willen we meer. Door zelf actief beleid te ontwikkelen denken we beter te kunnen inspelen op actuele zaken en nieuwe beleidsontwikkelingen. De fiets is in de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Steeds meer mensen fietsen en ook de diversiteit van fietsen neemt toe. De fiets loopt tegen de grenzen van het huidige beleid aan. Het jaarthema van 2012 was voor de Fietsersbond dan ook ‘Schaalsprong voor de fiets’, een pleidooi voor een grote sprong voorwaarts in het fietsbeleid (zie pagina 8). In 2012 waren de hoofddoelstellingen op dit gebied als volgt geformuleerd: 1.
Agenderen dat een schaalsprong voor de fiets nodig is
2.
Uitrollen en bekend maken van onze visie op een schaalsprong
3.
Meer thematisch en actueel onderzoek
4.
De Fietsersbond wordt bekender als kennisinstituut op het gebied van fietsbeleid en stelt zijn kennis vaker ter beschikking aan anderen.
2.1
Thematisch en actueel onderzoek
De Fietsersbond doet onderzoek naar actuele fietsonderwerpen om nieuwe kennis en inzichten te genereren. Deze resultaten willen we graag direct communiceren met de vakwereld en publiek. In 2012 hebben we onderzoek gedaan naar de positie van de fietser in het concept Duurzaam Veilig. Hieruit bleek dat de stroomfunctie voor de fietser in dit concept ontbreekt. Verder deden we onderzoek naar de effectieve snelheden voor verschillende vervoersmodaliteiten binnen de bebouwde kom. Hieruit leerden we dat fietsen in de bebouwde kom net zo snel is als autorijden en veel sneller dan de bus. Uit een onderzoek naar de hoeveelheid fietsinfrastructuur in ons land bleek dat Nederland over ruim 6000 meer kilometers aan fietspad beschikt dan in 2009 werd geschat, in totaal zijn het er volgens onze nieuwe schatting bijna 35.000. In september publiceerden we een onderzoek naar de ongevalscijfers en het fietsgebruik door kinderen. De conclusies hiervan zijn dat kinderen de laatste jaren niet minder gaan fietsen en dat de veiligheid van kinderen nog nooit zo goed is geweest als nu. Naast deze afgeronde onderzoeken werkten we ook aan een meerjarenanalyse van het fietsgebruik en verkenden we de mogelijkheden voor een digitale databank van goede voorbeelden. Na deze verkenning en overleg met het Fietsberaad bleek dit deelproject te arbeidsintensief.
Jaarverslag 2012
13
Concrete resultaten Bijdrage Nationale Verkeersveiligheidscongres ‘Fiets de fiets Duurzaam Veilig in’ Bijdrage ‘Wie is de haas en wie de schildpad?’ aan Nationaal Verkeerskunde congres Media-aandacht voor fietsinfrastructuur en kinderen Niet gelukt Digitale databank van goede voorbeelden bleek te arbeidsintensief
2.2
Fietsbalans nieuwe stijl
Al sinds 2000 is de Fietsbalans hét onderzoek voor de beoordeling van het gemeentelijke fietsklimaat. Al meer dan 150 gemeenten werden door de Fietsersbond onderzocht. In 2012 werd gewerkt aan een nieuwe versie van de Fietsbalans, Fietsbalans 3. Uitgangspunt was het ontwikkelen van een methode om de veiligheid en het comfort van fietsnetwerken binnen de bebouwde kom te meten, inclusief een Duurzaam Veilig-beoordeling. Voor deze metingen wordt uitgegaan van de data uit de Fietsersbond Routeplanner en per 2013 ook uit het Fietsersbond Meldpunt. Het doel voor 2012 was om tien plaatsen volgens deze methode door te lichten. In 2012 is de meetmethode ontwikkeld en zijn de benodigde aanpassingen aan de software van de Fietsersbond Routeplanner gedaan. Vrijwilligers hebben metingen gedaan en ingevoerd, waarna de analyses konden worden gestart. Concrete resultaten Meetmethode operationeel Tien kernen ingevoerd in database Raamwerk rapportage gereed Niet gelukt De rapportage voor de tien onderzochte kernen is nog niet afgerond. Dit is het gevolg van een krappe planning, beperkte beschikbaarheid van medewerkers en tegenvallers bij het programmeren voor de analyse. In 2013 zal de laatste hand aan deze analyse worden gelegd. 2.2.1
Fietsbalans-2
De Fietsersbond kon in 2012 in geen van de geïnteresseerde gemeenten de Fietsbalans-2 uitvoeren. De meest genoemde reden voor het niet doorzetten was de hoogte van het onkostenbedrag. In Leiderdorp, waar nog nooit specifiek fietsbeleid is vastgelegd, hebben ambtenaren een verzoek gedaan aan het bestuur om een Fietsbalans uit te voeren. Concrete resultaten We hebben diverse gemeenten weten te interesseren voor deelname, met in Leiderdorp een ambtelijk verzoek aan het bestuur tot gevolg. Niet gelukt Geen van de geïnteresseerde gemeenten besloot mee te doen. In Leiderdorp loopt de procedure nog.
2.3
Beleidsbeïnvloeding
Voor een belangenbehartiger als de Fietsersbond is het belangrijk om zo veel mogelijk bij het maken van beleid betrokken te worden. Op lokaal niveau doen onze afdelingen dit (zie hoofdstuk 3), op nationaal en internationaal niveau ligt deze taak bij het landelijk bureau. We hebben hier als doel om de fiets hoger op de
Jaarverslag 2012
14
agenda te krijgen op de nationale en internationale beleidsagenda’s. Via de European Cyclists Federation (ECF) zijn we ook vertegenwoordigd in de Europese politiek. Daarnaast participeert de Fietsersbond in de Dutch Cycling Embassy, die als doel heeft om de Nederlandse fietscultuur naar het buitenland te exporteren. 2.3.1
Beleidsbeïnvloeding op nationaal niveau
Dit jaar konden we een belangrijk succes vieren. Na jaren van lobby samen met de vier grote steden was het op 1 april dan eindelijk zover: in het op die datum ingaande nieuwe bouwbesluit was de verplichte fietsenberging voor woningen weer opgenomen. We vierden het samen met de grote steden bij een nieuwbouwproject van woningcorporatie Portaal in de Utrechtse wijk Zuilen. In 2012 was de Fietsersbond een van de eerste maatschappelijke organisaties die een lijst met aandachtspunten opstelde voor de Tweede Kamerverkiezingen in september. Dat zorgde voor verrassend veel aandacht voor de fiets in de verkiezingsprogramma’s. Na de verkiezingen maakte onze medewerker beleidsbeïnvloeding in een persoonlijk gesprek kennis met nieuwe Kamerleden. Eind september namen ook diverse Kamerleden deel aan het symposium Meer fiets, meer ruimte (zie pagina 9). De Fietsersbond was ook de motor achter de Green Deal Fiets die samen met de ANWB, RAI Vereniging, BOVAG en Natuur & Milieu werd gesloten met het ministerie van Infrastructuur en Milieu. De Green Deal Fiets bevat zeven acties die het fietsgebruik in het woon-werkverkeer moeten gaan stimuleren als duurzaam alternatief voor de auto. Naast deze bijzondere dingen zijn ook de reguliere overleggen en bijeenkomsten belangrijk voor beleidsbeïnvloeding. De Fietsersbond heeft voor veel van deze overleggen en bijeenkomsten inbreng geleverd, onder meer via het Fietsberaad. Concrete resultaten De fiets kreeg een plek in de meeste verkiezingsprogramma’s. De programma’s van ChristenUnie, SP en GroenLinks hadden de meeste aandacht voor de fiets. Aandacht voor de fiets in de agenda van het College van Rijksadviseurs Deelname van Kamerleden aan het symposium Meer fiets, meer ruimte Ondertekening Green Deal Fiets De fietsenberging definitief terug in het bouwbesluit Niet gelukt Niet alle partijen namen de fiets op in hun verkiezingsprogramma. Met name de programma’s van CDA, VVD en PVV lieten kansen liggen. 2.3.2
Beleidsbeïnvloeding op internationaal niveau
Hoewel de Fietsersbond voornamelijk opkomt voor fietsers in Nederland, is het voor ons ook belangrijk om internationaal mee te praten. Sommige besluitvorming waar Nederlandse fietsers mee te maken krijgen vindt immers in Brussel plaats. Daarnaast profileert Nederland zich internationaal als het fietsland bij uitstek. Door contacten met onze collega-organisaties in het buitenland kunnen we kennis delen en komt de Fietsersbond ook weer tot nieuwe inzichten.
Jaarverslag 2012
15
In 2012 vonden deze contacten onder meer plaats op de jaarvergadering van de ECF in maart. Ook op de wereldfietsconferentie Velo-city (juni) in het Canadese Vancouver waren drie medewerkers van de Fietsersbond aanwezig. Zij hielden daar goed gewaardeerde presentaties over de Fietsstadverkiezing, fietsen in Amsterdam en de schaalsprong in het fietsbeleid. De Fietsersbond was in 2012 ook een belangrijke partner bij alle activiteiten van de Dutch Cycling Embassy, waarvoor we onder andere een rol speelden in de coördinatie van de Nederlandse inbreng voor Velo-city Wenen 2013. Medewerkers van de Fietsersbond hielden presentaties op congressen in Madrid, Berlijn, Manchester, Istanbul en Malmö. Binnen de ECF namen we deel aan het opzetten van een Europees uitwisselingsproject rond snelfietsroutes. Met de ECF hadden we verder intensief contact over de Europese verordening over gemotoriseerde tweewielers. Concrete resultaten Ons nationale en internationale imago als deskundige, sterke en enthousiaste belangenbehartigingsorganisatie is verder versterkt. Binnen de ECF is een netwerk over snelfietsroutes opgericht Verhoging van het vermogen van e-bikes kon in tweede instantie worden tegengehouden in de Europese Unie.
2.4
Fiets en openbaar vervoer, fietsparkeren
In veel gemeenten is fietsparkeren een probleem geworden. Vooral rondom stations en in de centra van grote steden staan fietsenrekken vaak overvol, en er wordt dan ook volop gediscussieerd over nieuwe vormen van (bewaakt) fietsenstallen. Eind 2011 boekte de Fietsersbond een groot succes. Mede dankzij onze petitie en lobby werd de verplichting om gratis fietsparkeerplekken bij stations aan te bieden niet geschrapt. Dit jaar gingen we door met het zoeken naar oplossingen. Tijdens allerlei informele bijeenkomsten keken we bijvoorbeeld of er tot een andere financiering van het fietsparkeren bij stations kan worden gekomen, onder meer door opname in de prijs van het treinkaartje. Ook gaven we de nieuwe Tweede Kamer veel informatie over de stand van zaken van het fietsparkeren bij stations en het standpunt van de Fietsersbond. Concreet adviseerden we in Utrecht en Delft over het fietsparkeren bij stations, in Utrecht over een fietsparkeerkelder op de Neude en de afdelingen Leiden en Breda over ontwikkelingen in het fietsparkeren in centrum en bij station. Ook rondom het fietsen meenemen in de trein waren er ontwikkelingen. De Beneluxtrein werd aan het eind van het jaar vervangen door de hogesnelheidstrein Fyra, waarin geen fietsen mee mogen. Over deze verslechtering van het fietstransport in internationale treinen brachten we een persbericht uit en spraken we met Kamerleden. Concrete resultaten In een brief van de minister aan de Tweede Kamer staat zwart op wit dat gemeenten ook in de toekomst (onder voorwaarden) gratis plekken bij stations moet aanbieden. Aandacht in de Tweede Kamer voor het vervoeren van fietsen in (internationale) treinen. De Fietsersbond riep fietsers met succes op de petitie van reizigersverenigingen Rover en TreinTramBus voor behoud van de Beneluxtrein te ondertekenen.
Jaarverslag 2012
2.5
16
Fietsstad 2014
Voor de vijfde keer gaat de Fietsersbond het fietsklimaat in Nederland positief onder de aandacht brengen door de verkiezing van de gemeente die net even meer doet voor de fietser. Die gemeente mag zich met recht een Fietsstad noemen. Op verzoek van vele gemeenten hebben we het moment van de verkiezing verplaatst naar het voorjaar. In mei 2014 vindt dus de uitreiking plaats van de Fietsstad-titel. 2012 stond in het teken van de eerste voorbereidingen. In 2011 had de verkiezing voor het eerst een thema, namelijk de veilige schoolomgeving. Voor Fietsstad 2014 hebben we gekozen voor het thema ‘Fietsen zonder hindernissen’. De centrale vraag in dit thema is of fietsers in hun gemeente snel, veilig en comfortabel van A naar B kunnen komen, zonder hinder van slecht wegdek, barrières, gevaarlijke oversteken of veel omrijden. Het thema is zowel door gemeenten als Fietsersbondafdeling positief ontvangen. Op het plenaire podium van het Nationaal Verkeerskunde Congres op 31 oktober werd de inschrijfperiode officieel geopend. Op dezelfde dag lag een wervende folder bij wethouders verkeer, afdelingen verkeer en afdelingen communicatie van alle Nederlandse gemeenten op de mat. Ook de website www.fietsstad2014.nl ging deze dag met een vernieuwd uiterlijk de lucht in. Het projectteam wist een vakkundige en gevarieerde jury te werven. Naast voorzitter Jan-Hendrik Dronkers (directeur generaal Rijkswaterstaat) zitten in de jury: Hillie Talens (CROW), Marc van Woudenberg (Amsterdamize.com), Dorien de Wit (De Beuk) en Koen van Waes (gemeente ’s-Hertogenbosch). Concrete resultaten Alle Nederlandse gemeenten zijn op de hoogte gebracht van de verkiezing Er is een wervingsfolder voor relevante partijen Het tijdschrift Verkeerskunde is onze eerste mediapartner Een deskundige jury onder voorzitterschap van Jan-Hendrik Dronkers (DG Rijkswaterstaat) De eerste zes gemeenten hebben zich al ingeschreven Niet gelukt Er is nog geen goede toolbox waarmee deelnemende gemeenten zich kunnen profileren. Dit was wel de bedoeling. Het werven van sponsors is door het economische klimaat lastig. Eind 2012 hebben we een aantal sponsorpakketten voor kleinere sponsors gecreëerd. We zijn er van overtuigd dat we hierdoor in 2013 enkele sponsors kunnen trekken.
Jaarverslag 2012
3
17
Bevorderen van verkeersveiligheid
Als je de kranten leest zou je het misschien niet denken, maar de fiets is een veilig vervoermiddel. Dat komt mede door de dankzij de Fietsersbond gerealiseerde goede fietsinfrastructuur. Maar nu steeds meer mensen fietsen en ouderen onder andere door het gebruik van een elektrische fiets langer blijven doorfietsen, moeten we wel hard werken om die veiligheid te behouden. De Fietsersbond is op diverse terreinen actief om de verkeersveiligheid te vergroten. We doen actief mee in discussies en debatten, zijn vertegenwoordigd in diverse werkgroepen en overleggen, leveren bijdragen voor congressen en proberen fietsers goed voor te lichten over verkeersveiligheid. Belangrijke doelstellingen in 2012:
3.1
1.
Afronden van het project Botsvriendelijke auto’s
2.
Problemen van snorscooters op het fietspad en discussie over fietshelmen actief aan de orde stellen
3.
De campagne Vriendelijk Verkeer op bescheiden schaal voortzetten
Verkeersveiligheid algemeen
In april 2012 maakte minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu op het Nationaal Verkeersveiligheidscongres in Rotterdam bekend dat het aantal fietsers dat in 2011 in het verkeer de dood vond met 38 is gestegen tot 200. Deze flinke stijging is voor de Fietsersbond reden om te pleiten voor concrete maatregelen, zoals meer vrijliggende fietspaden op 50-kilometerwegen, veiliger kruispunten, beter onderhoud van fietspaden en minder obstakels voor fietsers. In 2012 hebben we de verkeersveiligheidscijfers verder geanalyseerd om in de toekomst te gebruiken om de veiligheid op fietspaden te vergroten. Onder meer door de verkeersveiligheidscijfers nam de aandacht voor de veiligheid van fietsers flink toe, zowel bij overheden als bij de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) en andere instanties. De nadruk lag hierbij op oudere fietsers. In juli 2012 heeft het ministerie van Infrastructuur en Milieu gevraagd om onderzoeksvoorstellen ten aanzien van enkelvoudige fietsongevallen van 50-plussers en veilig fietsgedrag van jongeren. De Fietsersbond was onderdeel van het winnende consortium, dat werd geleid door ingenieursbureau RoyalHaskoningDHV. In 2013 start dit onderzoek, met als thema ‘Het vergevingsgezinde fietspad’ (zie pagina 57). Ook een ander project van de Fietsersbond, met als thema ‘Veilig en Bewust’ zal worden uitgevoerd. Februari was een maand waarin veel fietsers ten val kwamen door de slechte gladheidsbestrijding van wegbeheerders. Op onze website kwamen tientallen meldingen van slechte gladheidsbestrijding binnen. Samen met eerdere ervaringen kon onze verkeersconsulent deze gebruiken in zijn bijdrage aan de werkgroep ‘gladheidsbestrijding voor fietsers’ van kennisinstituut CROW. In het begin van 2013 bleek overigens dat al het aandacht vragen voor gladheid niet voor niets was geweest. Veel gemeenten hadden de gladheid beter aangepakt dan ooit tevoren. De inbreng van de Fietsersbond werd hiervoor door veel experts als cruciaal bestempeld.
Jaarverslag 2012
18
Concrete resultaten Actuele kennis van de verschuiving in ongevallen Toegetreden tot de Nationale OnderzoeksAgenda Fiets (NOAF) Sterk toegenomen aandacht voor de veiligheid van fietsers in het beleid Deelname in het consortium dat de prijsvraag van het ministerie won (‘vergevingsgezind fietspad’) Deelname in het consortium dat de tweede prijs won (Veilig en Bewust), met kans op doorstart Fundamentele bijdrage aan een betere plek voor de fiets in Duurzaam Veilig
3.2
Fietsvriendelijke infrastructuur
Goede infrastructuur is een belangrijke randvoorwaarde voor een goed fietsklimaat en lagere ongevalscijfers. Daarom is het pleiten voor fietsvriendelijke infrastructuur erg belangrijk voor ons. Waar mogelijk proberen we nieuwe kennis te vergaren en die te delen met onze achterban en andere belanghebbenden. Onze verkeersconsulent neemt bijvoorbeeld deel aan diverse werkgroepen van kennisinstituut CROW, zoals fietsbruggen en ‘Basiskenmerken Wegontwerp’. In die laatste werkgroep wisten we de mogelijkheid om vrijliggende fietspaden toe te passen in verblijfsgebieden te redden. In oktober 2012 verscheen een nieuwe editie van het standaardwerk ASVV. Hierin staan aanbevelingen voor de inrichting van wegen binnen de bebouwde kom. De Fietsersbond zorgde voor een goede plaats van de fiets binnen de ASVV. Concrete resultaten Flink aandeel in de herziene versie van de ASVV Redden van de mogelijkheid om vrijliggende fietspaden toe te passen in verblijfsgebieden binnen en buiten de kom. (‘Basiskenmerken Wegontwerp’) Groot aantal adviezen aan de vakwereld Deelname aan het Nationaal Verkeerskunde Congres
3.3
Fietshelmen
De Fietsersbond heeft zich ook in 2012 duidelijk uitgesproken tegen een helmplicht voor fietsers. We zijn van mening dat nut en noodzaak van de fietshelm nog onvoldoende is aangetoond. Een fietshelm verplicht stellen leidt er onder meer toe dat mensen minder gaan fietsen, en dat is slecht voor de gezondheid en voor de bereikbaarheid. Een artikel over dit onderwerp in ons ledenblad Vogelvrije Fietser van maart zorgde voor veel media-aandacht. Dit zorgde er voor dat de Fietsersbond ook in de rest van het jaar goed werd gevonden als het om de fietshelmdiscussie ging. In november ging teamhoofd Communicatie Saskia Kluit bij het VARA tv-programma Kassa in debat met een voorstander van de helmplicht. Concrete resultaten We presenteerden ons verhaal over fietshelmen op symposia als die van Veiligheid.nl en het Nederlands Verkeerskunde Congres Tv-debat bij VARA Kassa Diverse artikelen in kranten en items op radio en tv. Herziening van ons helmendossier op de website
Jaarverslag 2012
3.4
19
Scooters
Ook in 2012 kwamen er bij de Fietsersbond veel meldingen binnen van overlast veroorzakende snorscooters op het fietspad. Bestuurders van deze snorfietsen rijden te hard, gedragen zich onveilig en zorgen voor een gevoel van onbehagen bij fietsers. Ook de politiek is doordrongen van het belang om iets te doen aan deze overlast. In Amsterdam werd op 4 april door de gemeenteraad besloten om snorfietsen te gaan weren van alle fietspaden in 30-km/h-gebieden. Daar zijn we natuurlijk blij mee, maar hiermee zijn we er nog lang niet. In november publiceerde de Fietsersbond Amsterdam de resultaten van eigen actuele snelheidsmetingen. Daaruit bleek dat 97% van de snorscooterrijders te hard reed. Gemiddeld reden ze 36 km/uur, terwijl 25 het maximum is. Concrete resultaten Lobby typegoedkeuringseisen snorscooters Proef met weren van snorscooters van het fietspad in Amsterdam Onderzoek naar snelheden van snorscooters in Amsterdam Niet gelukt Nog geen landelijke maatregelen tegen scooteroverlast
3.5
Botsvriendelijke auto’s
De afgelopen jaren deed de Fietsersbond mee aan het SAVECAP-project. Dat project, ook wel ‘Botsvriendelijke auto’s’ genoemd, had als doel om het letselrisico voor fietsers bij aanrijdingen met personenauto’s te verlagen door het toepassen van active safety systems op personenauto’s, zoals de fietsersairbag. In 2012 kwam een prototype van deze airbag gereed die in november aan pers en publiek werd getoond. De fietsersairbag kan voor een factor vier reductie in ernst van hoofdletsel voor fietsers zorgen. De presentatie van dit proof of concept was een groot succes. Het project was te zien als item in diverse televisiejournaals, stond in bijna alle kranten en er werd interesse getoond door onderzoeksinstituut EuroNCAP. Daags na de presentatie werd de Fietsersbond gebeld door autodealers met vragen over de fietsersairbag. Diverse consumenten hadden actief om een auto met fietsersairbag gevraagd. Concrete resultaten Een werkend prototype van de fietsersairbag Veel media-aandacht Interesse uit de branche Niet gelukt Geen nieuwe financiering voor het project, dat daarom vooralsnog per 1 januari 2013 afloopt.
3.6
Vriendelijk verkeer
In 2011 kwam uit een evaluatie van de campagne Vriendelijk Verkeer naar voren dat de campagne zich vooral moest gaan richten op het contact maken tussen verkeersdeelnemers. In samenwerking met de provincie Fryslân en onze medewerker daar lanceerden we in maart daarom een nieuw campagnethema: ‘Maak contact. Wel zo duidelijk!’ Twee maanden lang reden streekbussen met het campagnebeeld (gericht op fietsers en
Jaarverslag 2012
20
automobilisten) achterop door de provincie Fryslân. Voetbaltrainer en bekende Fries Foppe de Haan steunde deze campagne actief. Later in het jaar introduceerden we een tweede thema in de campagne: de relatie en het gedrag tussen gewone fietsers en hardfietsers. Kunstenares Marije de Wit produceerde hiervoor grote sjablonen met tekstballonnen en illustraties van schildpadden en hazen. De sjablonen werden de avond voorafgaand aan de Fiets Elfstedentocht op verschillende plaatsen van het parcours op het asfalt gespoten. Deze actie zorgde voor media-aandacht en zorgde ervoor dat de campagne ook in Drenthe werd opgepikt. Samen met het Provinciaal Verkeer- en Vervoersberaad Drenthe en lokale vrijwilligers werd de campagne rondom de Drentse Fietsvierdaagse succesvol gevoerd. Media-aandacht volgde in diverse regionale en landelijke media. Door het succes van deze twee noordelijke acties hopen we in 2013 dit campagne-concept in meerdere provincies op te zetten. Concrete resultaten Succesvolle acties in Fryslân en Drenthe Twee enthousiast ontvangen actieconcepten die verder uitgerold kunnen worden Veel media-aandacht rondom de Fiets Elfstedentocht en de Drentse Fietsvierdaagse Niet gelukt Door verminderde beschikbaarheid van medewerkers en het succes van de nieuwe acties is er nog geen tijd geweest om de website onder te brengen bij de Fietsersbond-website.
Jaarverslag 2012
4
21
Fietsers op weg helpen
De Fietsersbond gelooft in de fiets als vervoermiddel. Daarom willen we zo veel mogelijk mensen helpen om de fiets te gebruiken. Dit doen we door fietsers letterlijk de weg te wijzen met de Fietsersbond Routeplanner, maar ook door onafhankelijke consumenteninformatie te bieden en campagnes te voeren voor meer fietsverlichting. Ook proberen we via de Fietsschool en Blijf veilig mobiel jong en oud veiliger en plezieriger te laten fietsen. Met Wijken voor de Fiets werken we aan fietsvriendelijke wijken en proberen we bewoners van achterstandswijken in beweging te krijgen. Rij2op5 en Fiets filevrij zijn onze projecten om meer mensen op de fiets naar het werk te krijgen. Al deze projecten hebben gemeen dat ze de fiets op een positieve manier willen promoten als veilig, snel en plezierig vervoermiddel. Belangrijkste doelstellingen in 2012:
4.1
1.
Een betere, landelijk dekkende versie van de Fietsersbond Routeplanner
2.
Betrouwbare consumenteninformatie, o.a. door vier tests
3.
Vier nieuwe ‘Wijken voor de Fiets’
4.
Landelijke dekking Fietsschool, les aan 2500 personen
5.
Continueren van fietsverlichtingscampagne en Fiets filevrij
6.
400 bedrijven mee laten doen aan rij2op5
Fietsersbond Routeplanner
2012 was een jaar vol hoogtepunten voor de Fietsersbond Routeplanner. In april vierden we dat de provincie Groningen als laatste provincie aan de planner werd toegevoegd. Dankzij de vrijwilligers van de routeplanner zijn alle voor fietsers geschikte wegen in deze provincie te gebruiken in de planner. Fietsers kunnen nu van Delfzijl tot Domburg landelijk routes plannen. Tegelijkertijd werden de recreatieve fietsrouteplanner (via Landelijke Fietsroutes en knooppuntnetwerken) en de van-deur-tot-deur-planner samengevoegd tot één Fietsersbond Routeplanner. De database van nuttige locaties konden we verder uitbreiden, met bijvoorbeeld molens, fietsenmakers en fietsverhuurders. Daarnaast begonnen de vrijwilligers van de Fietsersbond Routeplanner met het intekenen van wegwerkzaamheden, zodat de planner fietsers hier omheen kan sturen. In oktober sloot de Fietsersbond een samenwerkingsovereenkomst met energiebedrijf Eneco. Met hulp van Eneco gaan we de komende jaren hard werken aan verbetering van de routeplanner. In de loop van 2013 kunnen hierdoor zowel een vernieuwde webversie als mobiele apps gelanceerd worden. Concrete resultaten 1,4 miljoen bezoeken Realisatie van één landelijke Fietsersbond Routeplanner Eneco staat garant voor continuïteit van de routeplanner, in ieder geval tot en met 2015. Goed bezochte vrijwilligersbijeenkomsten in Groningen, Utrecht, Almere en Zwolle
Jaarverslag 2012
22
Levering database aan o.a. Alterra, Fietsplatform, Meldkamer 112 Zeeland, Bestuursregio Utrecht en Universiteit Wageningen t.b.v. onderzoeken rond fietsinfrastructuur en fietsbeleving De database van de Fietsersbond Routeplanner wordt ook gebruikt door andere Fietsersbond-teams voor onderzoek en inventarisatie. Niet gelukt Door de sponsorgelden van Eneco werd het mogelijk om de routeplanner helemaal opnieuw op te bouwen. De voorgenomen kleine verbeteringen in gebruiksvriendelijkheid, functionaliteit en uiterlijk zijn daarom niet uitgevoerd in 2012, maar worden als onderdeel van de volledige vernieuwing gepresenteerd in 2013
4.2
Consumentenvoorlichting (TestKees)
Nieuws over en tests van nieuwe producten zijn een belangrijke reden voor mensen om lid te worden van de Fietsersbond. Ook is het een belangrijke manier om mensen in contact te brengen met de Fietsersbond. Onze webpagina’s over elektrische fietsen zijn erg populair. Onze consumentenvoorlichter Kees Bakker (TestKees) is inmiddels uitgegroeid tot een autoriteit die in 2012 door diverse media is geraadpleegd.
In samenwerking met De Telegraaf (mede-financier) en de Consumentenbond testte TestKees in maart 14 elektrische fietsen. Deze test is ook gebruikt om fietsdocenten te trainen.
TestKees testte o.a. ook voorzitjes, goedkope voor- en achterlampjes, speciale fietsen en fietsbanden. De resultaten werden gepubliceerd in de Vogelvrije Fietser en op onze website.
De onderdelen kindervervoer, elektrische fietsen en fietsverlichting op fietsersbond.nl zijn door Kees van nieuwe informatie voorzien.
Fietsengroothandel Biretco (Profile de Fietsspecialist) co-financierde een keuzewijzer Elektrische fiets die is verspreid op de Fiets- en Wandelbeurs, via de fietsinformatiedagen van de Fietsschool en de Profile-winkels. Ook op het gebied van kindervervoer is samengewerkt met Biretco. Ook de fietsverlichtingscampagne en dagblad De Telegraaf betaalden mee aan tests.
In november heeft TestKees meegewerkt aan een helmentest van het VARA tv-programma Kassa.
Samen met de European Cyclists Federation en onze Duitse zusterorganisatie ADFC hebben we fietsverlichting onderzocht. Onder meer de technische stand van zaken, behoefte van fietsers en de regelgeving en normen op het gebied van fietsverlichting kwamen aan bod. Een effect op de verkeersveiligheid is niet gevonden. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van en gefinancierd door de Europese consumentenorganisatie ANEC.
TestKees nam ook deel aan de begeleidingscommissie van het Fietsberaad-onderzoek ‘Feiten over bezit en gebruik van de elektrische fiets’ en aan de werkgroep ‘Fietsparkeur’.
Concrete resultaten Vijf grote tests, met uitgebreide artikelen op de website en in de Vogelvrije Fietser Twee tests met mediapartners: dagblad De Telegraaf en de VARA Biretco is co-financier van diverse tests Zes videotests
Jaarverslag 2012
4.3
23
Fietsverlichtingscampagne ‘Ik wil je zien’
In 2012 was de Fietsersbond voor de tweede keer verantwoordelijk voor de landelijke fietsverlichtingscampagne in het najaar. Doel van de campagne was te stimuleren dat fietsers beschikken over werkende fietsverlichting en reflectie en deze gebruiken in het donker en bij omstandigheden met beperkt zicht. In 2011 gebruikten we hiervoor nog materialen en slogans uit voorgaande jaren, maar dit jaar besloten we om een geheel nieuwe campagne te ontwikkelen. ‘Ik wil je zien’ is goed beoordeeld door de doelgroep, en ook lokale afdelingen reageerden enthousiast. In totaal zijn er 70 lokale acties geweest en 6 grote evenementen in de grote (studenten)steden. Bij alle acties en events in het land is rechtstreeks contact geweest met duizenden fietsers over het belang van goede werkende verlichting. Concrete resultaten 70 lokale acties van afdelingen in het hele land, 6 grote evenementen in de grote (studenten)steden 1864 likes op Facebook, 1875 foto-inzendingen 15.000 unieke bezoekers op ikwiljezien.nl De campagne is heel goed beoordeeld in de peiling van TNS NIPO 85% van de jongeren vindt fietsen zonder licht gevaarlijk (5% meer dan in 2011) Niet gelukt Het percentage fietsers van 13-17 jaar dat altijd met licht fietst is gestegen naar 76%. De doelstelling was 78%. Het bereik van de campagne lag net onder de 50%. De doelstelling was om 70% van de jongeren te bereiken.
4.4
Wijken voor de fiets
Hoe richt je een wijk zo in dat mensen er graag willen fietsen. Dat is de vraag waar de Fietsersbond het antwoord op zoekt in het project Wijken voor de fiets. Samen met bewoners van stadswijken proberen we dat antwoord te vinden. Door middel van een enquête, een tentoonstelling en andere activiteiten verzamelen we losse knelpunten. Hiervan maken we een integrale nota van aanbevelingen, waarmee een gemeente/stadsdeel het fietsklimaat kan verbeteren. In 2012 werd Wijken voor de Fiets afgerond in Utrecht-Noordwest en in drie Amsterdamse stadsdelen opgestart: Nieuw-West, West en Noord. In alle wijken werd een tentoonstelling gehouden en een enquête naar het fietsklimaat uitgevoerd. Daarnaast verzorgde ons team een gastcollege bij de opleiding urban management/verkeerskunde van de NHTV in Breda en een ronde tafelpresentatie op het Fietsersbondsymposium ‘Meer fiets, meer ruimte’. Concrete resultaten Afgerond project in Utrecht Noordwest Opgestarte projecten in Amsterdam Nieuw-West, West en Noord Checklist ‘Veilig fietsen naar school’ Stage-onderzoek ‘Werk met werk maken’ Onderzoek naar de positie van de fiets in het gemeentelijk armoedebeleid, met nota en enquête onder 35 gemeenten.
Jaarverslag 2012
4.5
24
Fietsschool
De Fietsschool van de Fietsersbond is in 2007 opgericht. Doel is het aanleren en bevorderen van veilig fietsgedrag voor alle doelgroepen die daar behoefte aan hebben, bijvoorbeeld kinderen en allochtonen, maar ook senioren die onzeker zijn in het verkeer. De Fietsschool werkt aan een netwerk van fietsdocenten verspreid over heel Nederland. Zij worden opgeleid voor het geven van praktische fietscursussen op verschillende niveaus en aan diverse doelgroepen. Deze fietsdocenten zijn opgeleid door ervaren trainers van de Fietsersbond. Het landelijk bureau zorgt voor begeleiding en coördinatie van de fietsdocenten, ziet toe op de lesmaterialen en organiseert scholingsdagen. Daarnaast zorgt het Fietsschool-team voor acquisitie.
Concrete resultaten 19 nieuwe fietsdocenten opgeleid 2 nieuwe trainers 4 scholingsdagen in Utrecht en Drachten (februari/maart en november) Fietsersbond Academie voor actieve leden over Fietsschool 28 fietsinformatiedagen voor senioren en 2 presentaties 20 e-bikedagen om senioren vertrouwd te maken met de elektrische fiets In meer dan 60 klassen in het hele land kregen meer dan 1500 kinderen fietsles. In enkele Gelderse gemeenten is een wachtlijst voor nieuwe fietsinformatiedagen Niet gelukt Niet alle opgeleide docenten zijn actief gebleven voor de Fietsschool, hierdoor is er nog steeds werving nodig. In sommige plaatsen was er te weinig belangstelling en moest de fietsinformatiedag worden afgelast. Dit is ten dele te wijten aan de hoogte van de eigen bijdrage (€20,00).
4.6
Blijf veilig mobiel
De Fietsersbond participeert in het meerjarenprogramma Blijf Veilig Mobiel (BVM). Voornaamste doel is het stimuleren en concrete handvatten bieden aan senioren (65-plussers) om langer veilig en fit aan het verkeer te blijven deelnemen. We zijn actief betrokken bij het kerngroepoverleg, hebben de website actueel gehouden en werkten mee aan het communicatieplan. Dit jaar werden in het project onder meer regionale workshops georganiseerd voor welzijns-/ouderen- en andere organisaties over de activiteiten die zij – met als leidraad de BVM Fietsactiviteitenmap – kunnen organiseren om ouderen langer te laten fietsen. We hebben hierbij informatie en ervaringen verzameld over de driewielfiets. Hieruit kwam naar voren dat een driewielfiets een goed alternatief kan zijn voor mensen die een scootmobiel overwegen. Voordeel van de driewieler boven een scootmobiel is dat mensen langer blijven fietsen, dus in beweging en daardoor fitter blijven.
Jaarverslag 2012
25
Concrete resultaten Voorbereidingen voor een verbeterde en actuele website Introductiefilmpjes over de driewielfiets en fietsgymnastiek Workshops fietsparcours met de e-bike en fietsgymnastiek in wijkcentra in Amsterdam Trainers en fietsdocenten van de Fietsersbond Fietsschool leverden een bijdrage aan regionale workshops over de Fietsactiviteitenmap Niet gelukt Nieuwe versie van de website maken en vullen duurde langer dan verwacht, daardoor gaat de site pas in 2013 online.
4.7
Rij2op5
Rij2op5 is een fietsstimuleringscampagne die medewerkers, die op fietsbare afstand van hun werk wonen (tot 15 km) maar altijd de auto pakken, stimuleert minimaal 2 dagen per week te fietsen naar het werk. Rij2op5 bereikt deze automobilisten door de campagne op feestelijke wijze te introduceren in de deelnemende bedrijven. Er worden sprekende communicatiemiddelen ingezet en gedurende het seizoen worden diverse acties aangeboden om het fietsen naar het werk onder de aandacht te houden. Een succesvol onderdeel van rij2op5 is de e-bikeproef waarbij automobilisten gedurende twee tot vier weken een elektrische fiets te leen krijgen waarmee zij fietsen naar het werk kunnen ervaren. Uit een evaluatieonderzoek blijkt dat de helft van de deelnemers aan de e-bikeproef na afloop minimaal 2 dagen blijft fietsen en een kwart overweegt na afloop een elektrische fiets aan te schaffen. Ook bedrijven zijn tevreden over rij2op5. Desgevraagd geeft de helft van de deelnemende bedrijven in Utrecht aan door te willen gaan met de campagne. In 2012 startten we rij2op5 met meerdere bedrijven in Amersfoort, Vianen, Haarlem-Waarderpolder, Groningen, Assen en Leeuwarden. Daarnaast hebben we individuele kick-offs bij bedrijven gehouden. In totaal zijn er 66 bedrijven in 2012 gestart met rij2op5, waarmee het totaal aantal deelnemende bedrijven op ruim 200 komt. De Fietsersbond is een samenwerking aangegaan met mobiliteitsadviseur &Morgen om de campagne samen door te ontwikkelen en op te schalen. Om deelnemende bedrijven en werknemers actief te houden hebben we vijf nieuwsbrieven verzonden met tips, inspiratie en goede voorbeelden. Ook konden deelnemers meedoen aan een fotowedstrijd. Tijdens een actieweek in oktober hebben we fietsers bij 55 deelnemende bedrijven beloond met een lot aan hun stuur. Via een wincode konden zij op de nieuwe website van rij2op5 controleren of ze prijs hadden.
De e-bikeproef is verder doorontwikkeld. Via Stichting DOEN konden we een pool van 40 elektrische fietsen aanschaffen om MKB bedrijven de e-bikeproef gratis aan te bieden. In Leeuwarden en Haarlem coördineerden we een e-bikeproef met door de provincie Fryslân en de gemeente Haarlem aangeschafte elektrische fietsen. In de provincie Utrecht beheerden we zelf een pool van e-bikes en verzorgden we de logistieke coördinatie en evaluatie. Samen met een marktpartij hebben we een nieuw reserveringssysteem ontwikkeld en met De Boom en het Meer (specialist in duurzame mobiliteit) en Biretco (franchisegever van de Profile-fietsenwinkels) een aantrekkelijk vervolgaanbod voor aanschaf van een elektrische fiets na de proef.
Jaarverslag 2012
26
Concrete resultaten 66 nieuwe bedrijven en 136 bedrijven die voor een tweede of derde seizoen meedoen Vernieuwde website met meer mogelijkheden voor bedrijven en deelnemers Fotowedstrijd en loterij om deelnemers meer te betrekken Verbeteringen in de e-bikeproef De Fietsersbond is een samenwerking aangegaan met mobiliteitsadviseur &Morgen om de campagne samen door te ontwikkelen en op te schalen. De website fietsinspiratietool.nl is helemaal vernieuwd en voorzien van een fietscalculator voor bedrijven. Niet gelukt Het is rij2op5 niet gelukt om op te schalen naar 400 bedrijven. Aan het eind van 2012 zijn in totaal ruim 220 bedrijven bereikt met de campagne. Het inzetten van de voucherregeling van AgentschapNL bij MKB-bedrijven is tegengevallen. Door de economische crisis investeren bedrijven minder snel in een campagne zoals rij2op5.
4.8
Snelfietsroutes (Fiets filevrij)
Fiets filevrij is het project waarin de Fietsersbond kennis verzamelt over snelfietsroutes. Het project wil bestaande fietsroutes in Nederland die langs fileknooppunten lopen verbeteren. Dit door onder meer het wegnemen van barrières, het verhogen van de kwaliteit en actieve communicatie over de routes. Doel is om automobilisten, die op fietsbare afstand wonen, te stimuleren om de fiets te pakken naar het werk en het positioneren van de fiets in het woon-werkverkeer. Ambitie is een netwerk van snelfietsroutes die woon- en werkkernen met elkaar verbinden, waarbij een fietsafstand van minimaal 15 kilometer reëel is. Dit jaar volgden we de aanleg en de monitoring van de zestien regionale snelfietsroutes. Daarnaast zorgde Fiets filevrij voor een deel van de inhoudelijke invulling van het symposium Meer fiets, meer ruimte (zie pagina 8). Het project financierde ook de videoregistratie. Stadsregio’s en provincies blijven Fiets filevrij subsidiëren tussen najaar 2012 en najaar 2013. Voor een toekomstagenda voor snelfietsroutes werd door ons een plan van aanpak opgesteld. Fietsersbond afdeling Apeldoorn stelde met hulp van het landelijk bureau een nota op met verbeteringen voor de route ApeldoornDeventer. We namen ook deel aan een oriënterende bijeenkomst over een mogelijke route Breda-Tilburg.
Concrete resultaten Financiering najaar 2012-najaar 2013 Succesvolle workshops op symposium Meer fiets, meer ruimte Opname CROW-publicatie over snelfietsroutes in Green Deal Fiets. Korte en lange videoregistratie over symposium/snelfietsroute Plan van aanpak toekomstagenda Niet gelukt Een nieuwe serie snelfietsroutes kon niet worden gerealiseerd door gebeurtenissen in Den Haag (val kabinet, verkiezingen, etc.)
Jaarverslag 2012
5
27
De Fietsersbond in het land
De kracht van de Fietsersbond schuilt in het uitgebreide netwerk van ongeveer 150 afdelingen in heel Nederland, waarin meer dan 1000 vrijwilligers voor de Fietsersbond actief zijn. Op het landelijk bureau worden deze vrijwilligers ondersteund door drie kaderondersteuners. Dankzij deze vrijwilligers kunnen we ook op lokaal niveau invloed uitoefenen op de politiek en werken aan betere fietsvoorzieningen. Daarnaast zijn de afdelingen erg belangrijk voor de zichtbaarheid van de Fietsersbond. Provinciaal vertegenwoordigers zorgen ervoor dat de belangen van de fietser ook op dat niveau worden behartigd. In de provincies Zuid-Holland en Fryslân en de steden Amsterdam en Den Haag werken betaalde medewerkers om het lokale fietsbeleid mede vorm te geven. Iedere afdeling heeft zijn eigen doelen gesteld voor 2012, helaas kunnen we die hier niet allemaal bespreken. De belangrijkste doelen van het team Kaderondersteuning waren:
5.1
1.
De afdelingen begeleiden rondom het jaarthema Schaalsprong en andere landelijke campagnes
2.
Communicatie tussen het landelijk bureau en de afdelingen verbeteren en vernieuwen
3.
Het ontwikkelen van een structureel cursusaanbod voor actieve vrijwilligers
Regionale vertaling van landelijke campagnes
Vanuit het landelijk bureau stimuleren we afdelingen en provinciale teams actief om landelijke activiteiten ook plaatselijk onder de aandacht te brengen. Hiervoor krijgen zij de beschikking over het nodige actie- en promotiemateriaal. Dit jaar hebben we het thema Schaalsprong, gladheidsbestrijding, de werving van gemeenten voor de Fietsstad-verkiezing en de fietsverlichtingscampagne Ik wil je zien onder de aandacht van afdelingen gebracht. Concrete resultaten Door ongeveer 55 afdelingen zijn zo’n 70 reparatieacties uitgevoerd in het kader van de campagne ‘Ik wil je zien’. In 25 plaatsen hebben afdelingen middelbare scholen bezocht. Meer dan 100 meldingen van afdelingen over gladheidsbestrijding. Indien nodig hebben veel afdelingen de gemeente er toe aangezet om verbeteringen door te voeren. De ervaringen van de afdelingen zijn verwerkt in ons landelijke verhaal. Diverse afdelingen hebben plaatselijke uitwerking gegeven aan de Schaalsprong, of dit thema gebruikt in hun plaatselijke lobby. (zie pagina 9) Afdelingen speelden een grote rol in het enthousiast maken van gemeenten voor deelname aan de Fietsstad-verkiezing.
5.2
Communicatie tussen landelijk bureau, afdelingen en regionale vrijwilligers
De communicatie tussen landelijk bureau, afdelingen en regionale vrijwilligers is van groot belang. In 2012 hebben we veel dingen aangepast. Het kwartaalblad Ketting is in de zomer vervangen door de tweemaandelijkse Ketting Nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief wordt grotendeels per e-mail verspreid. Vrijwilligers die de nieuwsbrief op papier willen krijgen een eenvoudige print toegestuurd. Dit scheelt aanzienlijk in de productie- en portokosten. Daarnaast kunnen we door de veel kortere productietijd actueler zijn.
Jaarverslag 2012
28
Tegelijkertijd werd de Kettingkast (een afgesloten gedeelte voor afdelingsvrijwilligers) vervangen door het bredere en logischer opgezette VrijwilligersNet. Hierin kunnen ook fietsdocenten van de Fietsschool en in de toekomst wellicht projectvrijwilligers informatie vinden en met elkaar communiceren. Hiermee hopen we ook vrijwilligers van elkaars kennis te laten profiteren. Ook communicatie in levende lijve is belangrijk voor vrijwilligers. We organiseerden hiervoor diverse themadagen en –avonden en een excursie. Ook bezochten kaderondersteuners diverse afdelingen. Concrete resultaten Diverse themadagen en –avonden voor afdelings- en provinciale vrijwilligers: 1 voor nieuw actieven, 1 over Fietsstad 2014, 3 over lokale speerpunten en organisatie, 1 over beïnvloeding van provinciaal beleid en 1 over communicatie. Tijdschrift Ketting is vervangen door digitale Ketting Nieuwsbrief: actueler, goedkoper en effectiever Afgeschermd websitegedeelte Kettingkast is opgegaan in het bredere Vrijwilligersnet Nieuwsbrief Schakeltje vernieuwd Excursie naar Fietsstad 2011 ’s-Hertogenbosch met 50 enthousiaste vrijwilligers
5.3
Nieuwe afdelingen
In Drimmelen, Kaag en Braassem, Alblasserdam, Haren, Kop van Drenthe en Bunnik zijn na gerichte werving nieuwe afdelingen van start gegaan. De afdelingen Tilburg, Rotterdam + regio, Noordwijk, Oegstgeest, Delft, Heemstede en de Bilt zijn in 2012 doorgestart.
5.4
Advies aan afdelingen
Lokale afdelingen en provinciale vrijwilligers kunnen altijd aankloppen bij het landelijk bureau voor advies. Zowel op verkeerskundig, organisatorisch, juridisch en strategisch niveau hebben we dit jaar advies kunnen geven aan onze afdelingen. Een greep uit de onderwerpen:
Fietsparkeren (Breda, Delft, Leiden)
Weren van scooters van het fietspad (Amsterdam, Haarlem)
Verwijderen van paaltjes ter voorkoming van eenzijdige ongevallen (Gouda, Noordwijk, Amersfoort, Vlissingen, Drechtsteden, e.a.)
Asfalt in plaats van tegels (Hillegom, Katwijk)
Ingrijpende verkeersplannen (Maastricht, Eindhoven, Groningen, Coevorden, Almelo, Enschede, Arnhem)
Diverse juridische procedures (N61, Lansingerland, Maastricht)
Fietstochten voor ambtenaren en politici (Lansingerland)
Manifestaties ter promotie van de fiets (Houten)
Diverse afdelingen hebben zelf onderzoeken geïnitieerd om daarmee op de plaatselijke politieke agenda te komen. Het landelijk bureau heeft ze hierbij geadviseerd. Vlissingen en Regio Eindhoven maakten veel los met uitgebreide rapporten over de afstelling van de verkeerslichten, Breda wist met haar rapport over de benodigde stallingsplekken bij station Breda de oorspronkelijke plannen in goede zin te wijzigen.
Jaarverslag 2012
5.5
29
Fietsersbond Academie
Naast het al bestaande cursusaanbod (met name themadagen) hebben we in 2012 voor het eerst een aanbod ontwikkeld van regelmatig te houden thema-avonden: de Fietsersbond Academie. Hiervoor nodigden we niet alleen de afdelingsvrijwilligers uit maar ook de andere vrijwilligers, van Fietsschool en Fietsrouteplanner. In 2012 hielden we vier van deze avonden en deze waren een succes, zowel in opkomst, verscheidenheid aan vrijwilligers als inzet van verschillende werkvormen. Concrete resultaten Februari: Academie-avond over de Fietsschool Maart: Academie-avond over het autoluwe binnenstadsbeleid van Den Haag April: Academie-avond over de lokale uitwerking van de schaalsprong Oktober: Academie-avond over ontvlechten in steden in het kader van de schaalsprong
Jaarverslag 2012
6
30
Contact met fietsers
De Fietsersbond wil een moderne, laagdrempelige en bereikbare belangenbehartiger zijn voor alle 13,5 miljoen fietsers in Nederland. Om dit te bewerkstelligen hebben we grotere ambities dan alleen communicatie met onze leden. Via de website, afdelingssites en sociale media spreken we een steeds breder publiek aan. Onze ambities zijn groot. Via initiatieven als het Fietsersbond Meldpunt en het Nationaal Fietspanel willen we ook de mening van niet-leden onderzoeken. De voornaamste doelstellingen op dit vlak waren in 2012:
6.1
1.
Volledige ingebruikname van het nieuwe webplatform, ook door afdelingen
2.
Een forse stijging van het aantal likes op Facebook en volgers op Twitter.
3.
Realisatie van een nieuw Fietsersbond Meldpunt
4.
Een volledig functionerend Nationaal Fietspanel met twee peilingen
Website en digitale voetafdruk
De nieuwe website van de Fietsersbond heeft een goed jaar gehad in 2012. De doelstelling is meer dan behaald. Bezoekersaantallen stegen met 41% tot ruim 1.4 miljoen unieke bezoekers (inclusief Routeplanner) per jaar. In sommige maanden lag het percentage groei op meer dan 30% ten opzichte van het jaar ervoor. De oorzaken hiervoor waren de betere vindbaarheid van de site en een succesvolle digitale marketingcampagne met Google Ads. Ook de omschakeling van afdelingssites naar het nieuwe systeem is goed verlopen. Het webteam had in 2012 te kampen met personele uitval, maar is er desondanks in geslaagd de omzetting grotendeels volgens plan te laten verlopen. Eind 2012 waren ongeveer 40 afdelingen over naar het nieuwe systeem. Hierdoor toont de landelijke website veel beter wat afdelingen in het land allemaal bereiken. Op Facebook en Twitter blijft de Fietsersbond doorgroeien, al waren de gestelde doelen wat te ambitieus. Eind 2012 had de Fietsersbond ruim 1000 likes op Facebook en ruim 2000 volgers op Twitter, een verdubbeling ten opzichte van vorig jaar. Concrete resultaten Forse groei van het aantal bezoekers van de website: + 41% 40 afdelingen over naar het nieuwe systeem Website is bekend gemaakt door Google Ads Google grant voor goede doelen ontvangen, mediawaarde: $40.000 per maand Niet gelukt Digitale voetafdruk sterk vergroot, maar niet zo veel als gepland.
Jaarverslag 2012
6.2
31
Fietsersbond Meldpunt
Het Fietsersbond Meldpunt richt zich op de problemen die fietsers in Nederland ervaren met de infrastructuur zoals wegen, fietspaden, en met fietsparkeervoorzieningen en verkeersgedrag. Het Meldpunt draagt bij aan de oplossing van deze problemen door fietsers melding te laten doen van deze problemen aan de wegbeheerders. Ook draagt het Meldpunt bij aan de oplossing van deze problemen door de afdelingen van de Fietsersbond bij de melding te betrekken. Zij kunnen hun werk, het aankaarten van de problemen van fietsers met de infrastructuur, hierdoor beter doen. Het oude Meldpunt is als gevolg van technische storingen in mei 2012 helaas geheel stopgezet. Het Meldpunt kon niet meer worden gerepareerd. In augustus hebben we aan CreativeCrowds, het bedrijf achter de succesvolle website Verbeterdebuurt, opdracht gegeven voor de bouw van een nieuw Meldpunt. De opleverdatum voor het nieuwe Meldpunt is (na enige vertraging) gepland in maart 2013. Tegelijk met het nieuwe meldpunt brengen we ook apps voor iPhone en Android-telefoons uit. Hierdoor kunnen fietsers op straat meteen hun melding doorgeven. Concrete resultaten Opdracht uitgezet voor de bouw van een nieuw meldpunt Niet gelukt Oude Meldpunt door softwareproblemen uit de lucht gehaald Oplevering nieuw Meldpunt met enkele maanden vertraagd
6.3
Nationaal Fietspanel
Door personele uitval is de realisatie van en werving voor het Nationaal Fietspanel erg laat op gang gekomen. Pas in het najaar van 2012 is de werving begonnen. Binnen enkele weken lag het aantal deelnemers echter al boven de duizend. In november werd de eerste peiling over drukte op het fietspad gehouden. Begin 2013 wordt deze peiling geanalyseerd. Concrete resultaten Panelomgeving opgezet en ingericht Eerste leden van het panel geworden: ruim duizend aan het eind van 2012 Eerste vragenlijst verstuurd Niet gelukt Door personele uitval is de werving (veel) later begonnen en ligt het aantal leden lager dan gepland Hierdoor is er ook maar één peiling uitgevoerd
Jaarverslag 2012
7
32
Leden werven en binden
Om een sterke en onafhankelijke belangenbehartiger te blijven moet de Fietsersbond het ledental op peil houden. In de Koers 2015 hebben we ons ten doel gesteld om te groeien naar 40.000 leden in 2015. Dit is een moeilijke opgave in tijden van crisis. Dit jaar laat voor het eerst sinds jaren een kleine krimp zien in ons ledenaantal. De ledenwerving is tegengevallen en er zeggen meer mensen op. Het potentieel van de Fietsersbond is echter nog altijd erg hoog. Het bezoek aan de website is veel hoger dan vorig jaar, en ook het aantal abonnees van nieuwsbrief Fietsflits stijgt nog altijd. In 2013 zullen we veel aandacht moeten besteden aan het omzetten van dat bereik in concrete steun aan onze organisatie. Doelen in 2012: 1.
2% ledengroei, dus 36.200 leden per eind 2012
2.
Deelname aan de Fiets- en Wandelbeurs
3.
Continuering van het huidige ledenbindingsaanbod
4.
Het op papier en digitaal uitgeven van de Vogelvrije Fietser en de Fietsflits
5.
Door marketingonderzoek behoeften van (potentiële) leden in kaart brengen
7.1
Ledenwerving
De achterban van de Fietsersbond is in 2012 licht gekrompen van 35.217 (34.634 leden + 47 cadeau-abonnees + 536 donateurs) op 31 december 2011 naar 34.961 (34.484 leden + 43 cadeau-abonnees + 434 donateurs) op 31 december 2012. De krimp bedroeg ruim 0,7 %, daarmee is het streven van 2% groei dus niet gehaald. De aanwas van nieuwe leden viel tegen. Werden er in 2011 nog 2901 nieuwe leden geworven, in 2012 waren dat er 2253. Het percentage beëindigde lidmaatschappen steeg licht van 6,5% in 2011 naar 7% in 2012. Wellicht is de economische crisis hier de oorzaak van. De gewenste verjonging van ons ledenbestand vindt nog niet plaats. De grootste groep nieuw geworven leden (bijna 32%) is geboren tussen 1950 en 1959. Ruim 78% van de nieuwe leden is geboren tussen 1940 en 1969,16% is jonger, 6% is ouder. Deze percentages lijken globaal overeen te komen met die van het totale ledenbestand. Voor zover de geboortedata bekend zijn, blijkt daaruit dat 78% is geboren tussen 1940 en 1969, 15% jonger en 7% ouder is. Van de nieuwe leden geeft circa 85% een incassomachtiging af, 15 % geeft de voorkeur aan een acceptgiro (of internet bankieren). Eind 2012 heeft ruim 65% van het totale ledenbestand een incassomachtiging afgegeven. We slagen er dus in om het percentage machtigingen te verhogen. De meeste nieuwe leden zijn geworven via onze eigen website en dan vooral via de Fietsersbond Routeplanner. Via Google Ads lukt het ons om nieuw publiek naar de website te krijgen. De conversie naar lidmaatschappen laat echter nog te wensen over. Toch is de website ons voornaamste middel om leden te werven.
Jaarverslag 2012
33
Andere succesvolle manieren om leden te werven waren affiliate marketing, een marketingvorm waarbij een derde partij door ons betaald krijgt per geworven lid, de Fiets- en Wandelbeurs en een ledenwervende aanbieding via het tijdschrift en een website van de Rabobank. Ondanks aanpassingen in de halverwege 2011 gemaakte tv-spot bleef de respons hierop ook in 2012 achter op de verwachtingen. Daarom besloten we om de spot niet meer uit te zenden. Het resterende ledenwerfbudget is teruggevloeid naar de algemene middelen. Concrete resultaten Het aantal incassomachtigingen dat door onze leden is afgegeven is toegenomen Steeds meer mensen op onze website Niet gelukt Groei van 2% is niet gehaald, lichte krimp naar 34.961 leden Conversie van bezoeker naar lid niet is verbeterd, voor een verbetering van deze conversie bleek te weinig tijd beschikbaar 7.1.1
Dé fietskaart van Nederland
In de tweede helft van 2012 hebben we samen met cartografiebedrijf Buijten en Schipperheijn een nieuw welkomstcadeau voor nieuwe leden ontwikkeld. De data op deze kaart is afkomstig van onze eigen Fietsersbond Routeplanner. Daardoor is deze kaart meteen een prachtig voorbeeld van wat wij met het lidmaatschapsgeld doen. Door een eigen kaart te ontwikkelen konden we ook meteen de kosten van het welkomstgeschenk naar beneden brengen. Tot nu toe kochten we hiervoor kaarten van derden in. Het productieproces van de kaart heeft langer geduurd dan verwacht. Er was bijvoorbeeld meer handwerk vereist dan we van tevoren hadden ingeschat en sommige technische keuzes zorgden er voor dat er meer controle nodig was. Uiteindelijk is de kaart drie maanden na de oorspronkelijk geplande datum verschenen. De respons op De fietskaart van Nederland is zeer positief. Bestaande leden kunnen de kaart tegen een gereduceerd tarief aankopen, en doen dat meer dan we hadden verwacht. Ook nieuwe leden reageren enthousiast op de kaarten. Concrete resultaten Een goed gewaardeerde gebruiksvriendelijke fietskaart van Nederland Een exclusief welkomstgeschenk dat meerwaarde biedt Aantrekkelijke aanbieding voor bestaande leden Niet gelukt Oorspronkelijke planning ruim overschreden door diverse factoren
7.2
Ledenbinding
Een van de meest in het oog springende manieren van ledenbinding was in de afgelopen jaren de korting bij 500 fietsenwinkels in heel Nederland en bij diverse (online) landelijke winkels. In 2012 hebben we onderzocht wat de wensen en behoeften van onze leden zijn op het gebied van ledenvoordeel. Hier kwam uit dat onze leden korting wel op prijs stellen, maar dat ze het “zorgen voor goede fietsvoorzieningen” en het bieden van speciale services als een tijdschrift, de fietsrouteplanner en consumenteninformatie veel belangrijker vinden. Dit geldt ook voor niet-leden.
Jaarverslag 2012
34
Uit het onderzoek bleek ook dat veel leden geen gebruik maken van de korting omdat ze geen winkel die korting biedt in de buurt hebben, of omdat ze niet van de regeling op de hoogte zijn. Op basis van dit onderzoek, en de hoge kosten die verbetering van dit kortingsprogramma met zich meebrengt, heeft de Fietsersbond besloten om te stoppen met het landelijk systeem van kortingspunten. Ledenvoordeel zullen we voortaan vooral via online winkels en aanbiedingen in de Vogelvrije Fietser aanbieden. Daarnaast kunnen de lokale Fietsersbond-afdelingen zelf afspraken maken met fietsenmakers in hun gemeente.
Concrete resultaten Een duidelijk inzicht in de kortingswensen van onze achterban Ruim 1900 keer is van een (kort) lopende aanbieding gebruik gemaakt Per 2013 is er een geoptimaliseerd kortingssysteem voor leden van de Fietsersbond 7.2.1
Fiets en Wandelbeurs
De Fiets- en Wandelbeurs in de Amsterdamse RAI is voor de Fietsersbond elk jaar weer een goede gelegenheid om met fietsers in contact te komen. De primaire doelstelling van onze aanwezigheid op de beurs is in de loop der jaren dan ook veranderd van puur ledenwerving in het ontmoeten van onze leden en andere fietsers. Dat is ook in 2012 goed gelukt. We hebben met de Fietsersbond Routeplanner, TestKees en de keuzewijzer Elektrische Fiets weer veel fietsers in de Fietsersbond kunnen interesseren, al was de opkomst (mede door het slechte weer) minder hoog dan in andere jaren. Door deze matige opkomst hebben we onze doelstellingen op het gebied van ledenwerving op de beurs niet gehaald.
Concrete resultaten 56 nieuwe leden geworven 140 nieuwe abonnees voor de Fietsflits De Keuzewijzer Elektrische fiets vond gretig aftrek Niet gelukt Oorspronkelijk doel van ledenwerving (80 nieuwe leden) niet gehaald
7.3
Vogelvrije Fietser
De Vogelvrije Fietser is al sinds 1975 het ledenblad van de Fietsersbond. In 2012 kwamen er zes nieuwe nummers uit met aansprekende thema’s als het steeds persoonlijker worden van fietsen, de voorliefde voor tweedehands fietsen in de steden, fietsapps en vrachtvervoer per fiets. Natuurlijk werd ook het jaarthema ‘schaalsprong voor de fiets’ gebruikt: in twee nummers stond dit onderwerp centraal. Daarnaast wist de redactie in 2012 een nieuwe website in de lucht te brengen met artikelen uit het blad en regelmatig vers nieuws uit de wereld van de fiets. Het bezoekersaantal van deze website is hoger dan verwacht. Ook de reactiemogelijkheden op de nieuwe site worden goed gebruikt, al laten de lezers van de Vogelvrije Fietser ook nog steeds per mail of ouderwetse post weten wat ze van het blad vinden.
Jaarverslag 2012
35
Concrete resultaten Zes edities van het blad Vogelvrije Fietser Een goed bezochte website: vogelvrijefietser.nl Media-aandacht voor de Fietsersbond naar aanleiding van berichten in het blad of op de site Niet gelukt Niet zo veel filmpjes geproduceerd als we ons hadden voorgenomen. Streven was om elke grote consumententest van een filmpje te voorzien. Doordat productie meer tijd kostte dan vooraf ingeschat is dat slechts bij de helft gelukt.
7.4
Fietsflits
De digitale nieuwsbrief Fietsflits is voor de Fietsersbond een belangrijk communicatiemiddel om leden en nietleden te bereiken. Maandelijks bereikt de nieuwsbrief duizenden fietsers met nieuws over de Fietsersbond, artikelen uit de Vogelvrije Fietser, nieuwtjes over fietsen, filmpjes, ledenvoordeel en nog veel meer.
Concrete resultaten 12 uitgebrachte nieuwsbrieven We hebben bijna 3000 nieuwe abonnees geworven, onder andere op de Fiets- en Wandelbeurs en in de Vogelvrije Fietser. Omdat we in 2012 inactieve abonnees (met een foutief e-mailadres) hebben verwijderd, heeft de Fietsflits nu 11.262 abonnees, ten opzichte van 10.530 abonnees een jaar eerder.
Jaarverslag 2012
8
36
Een solide organisatie
In een sterk veranderend werkveld moet een organisatie als de Fietsersbond zo flexibel mogelijk kunnen opereren. Aan de andere kant moeten we voor ons werk ook investeren in continuïteit en kwaliteit. Dit vergt veel van onze organisatie. In het afgelopen jaar hebben we daarom onze organisatie opnieuw ingericht. Doelen in 2012: 1.
Een nog betere dienstverlening aan het landelijk bureau, de afdelingen en de leden
2.
Ontwikkelen en implementeren visie op de Fietsersbond en zo de organisatie voorbereiden op meer dynamiek en interactie met de buitenwereld.
8.1
3.
De informatie uitwisseling en samenwerking tussen teams en projecten verbeteren
4.
Een modern HRM beleid, passend bij Koers 2015
5.
Integraal vrijwilligersbeleid inclusief middelen
6.
Actief sponsorbeleid
Organisatieontwikkeling
Het invoeren van het nieuwe administratiesysteem AFAS was complexer dan gedacht. Hierdoor heeft de invoering meer tijd gekost dan van tevoren ingeschat. De boekhouding van 2012 is volledig in het nieuwe systeem ingevoerd. De volledige (zowel financieel als inhoudelijke) invoering van managementcontrole door kwartaalrapportages zal hierdoor in 2013 plaatsvinden. In 2012 is alvast gestart met het financiële deel van de kwartaalrapportages. In 2012 zijn de eerste stappen richting Het Nieuwe Werken (HNW) gezet. Dat wil zeggen dat medewerkers flexibel zijn in de invulling van hun werktijden en de locatie waar ze hun werk doen. Op termijn kan dit bijvoorbeeld leiden tot een vermindering van het aantal benodigde werkplekken. De ICT-faciliteiten (plaatsongebonden toegang tot bestanden en mail) zijn gerealiseerd. De interne communicatie op dagelijks niveau tussen medewerkers onderling verloopt nu grotendeels via het interne sociale netwerk Yammer. De omzetting van de arbeidsvoorwaarden wat betreft HNW duurde wat langer. De oorzaak hiervoor was het feit dat er in 2012 veel personeelsbeleid herzien is en dat de afstemming met de ondernemingsraad meer overleg vergde. Op verschillende momenten en bijeenkomsten hebben onze medewerkers op het landelijk bureau nagedacht over hoe het bureau zich kan voorbereiden op een meer dynamische cultuur. Dit viel deels samen met het verwerken van een bezuiniging waardoor de implicaties van financiële onzekerheid heel helder werd. Medewerkers en management team kwamen samen tot een nieuwe teamindeling. Concrete resultaten Nieuw administratiesysteem AFAS ingevoerd Iedereen die dat wil kan werken op de plaats of tijd die hij/zij wil
Jaarverslag 2012
8.1.1
37
Intern sociaal netwerk Yammer wordt veel gebruikt in interne communicatie, ook met regionale medewerkers Vier nieuwe teams: Beleid & Regio, Communicatie & Vrijwilligersbeleid, Projecten en Stafbureau Competentiegericht werken is ontwikkeld en ingevoerd Interne communicatie
Interne samenwerking binnen de Fietsersbond loopt soms spaak door een gebrek aan interne communicatie. In 2012 hebben we geïnvesteerd in het vergroten van kruisbestuivingen en interne dialoog. De tweewekelijkse papieren interne nieuwsbrief Voortgang is vervangen door het online sociale netwerk Yammer. Hierdoor is de onderlinge betrokkenheid en informatie uitwisseling erg vergroot. Ook de interactie met afdelingen die actief zijn op Yammer is heel positief.
Ook offline is de interne communicatie verbeterd. De nieuwe teams zijn minimaal zes keer bij elkaar geweest, en er zijn ongeveer vijftien projectpresentaties gehouden. Tijdens deze presentaties kunnen medewerkers elkaar informeren over projecten en feedback geven.
Door deze nieuwe aanpak neemt de onderlinge uitwisseling tussen projecten ook toe. Goede voorbeeld zijn het onderzoeksprogramma, de Fietsstad-verkiezing en de Fietsersbond Routeplanner. Door onderling kennis en data te delen, worden zowel de projecten als de Routeplanner beter. Concrete resultaten Zes teamoverleggen per team, vijftien projectpresentaties, twee heidedagen voor het hele landelijk bureau Door Yammer zijn collega’s sneller en beter op de hoogte van elkaars werk. 8.1.2
Personeelsmanagement
Onderdeel van de organisatieontwikkeling zijn veranderingen in het personeelsmanagement. Dit jaar voerde de Fietsersbond zeven kerncompetenties (flexibel gedrag, netwerkvaardigheid, ondernemerschap, oordeelsvorming, organisatiesensitiviteit, overtuigingskracht en resultaatgerichtheid) in voor alle medewerkers, en alle competenties werden (in drie ontwikkelingsniveaus) herschreven. Ook werd het ontslagbeleid geformuleerd en vastgesteld. Daarnaast werd de in 2003 opgestelde HRM-cyclus bijgesteld. Dit in verband met de gewijzigde werkwijze (het sturen op resultaat in plaats van aanwezigheid en ontwikkelen van kerncompetenties) en wensen van medewerkers en managers. Dit traject loopt nog door in 2013. In het team Communicatie en Vrijwilligersbeleid waren twee medewerkers langdurig ziek. Dit heeft bij diverse projecten tot vertraging geleid. Concrete resultaten Zeven kerncompetenties voor de hele organisatie Een nieuwe ontslagleidraad Vernieuwde HRM-cyclus Elke medewerker heeft in 2012 minimaal 2 HRM gesprekken gehad
Jaarverslag 2012
8.1.3
38
Vrijwilligersbeleid
Het ontwikkelen van een meer integraal vrijwilligersbeleid is in 2012 nog niet goed van de grond gekomen. Tijdsdruk en ziekte zijn hiervoor de voornaamste verklaringen. In 2013 zetten we opnieuw in op een integraal beleid. Concrete resultaten Inventarisatie en voorbereidende werkzaamheden voor integraal vrijwilligersbeleid Niet gelukt Een concreet plan voor integraal vrijwilligersbeleid
8.2
Communicatiestrategie
Ook een duidelijke strategie op het gebied van communicatie draagt bij aan de soliditeit van de organisatie. In 2011 voerden we een nieuwe communicatiestrategie in. Hierin is bijvoorbeeld het trainen van onze vrijwilligers en medewerkers op het gebied van mediawoordvoering en sociale media opgenomen. Tijdens een nuttige Fietsersbond Academie-dag en op de ledenraad in januari is dit bij vrijwilligers ook gebeurd. Medewerkers zijn in het algemeen tijdens één-op-één-lessen getraind. Hoewel de resultaten hoop geven zijn we er nog lang niet. Veel vrijwilligers vinden communicatie met de buitenwereld minder prettig om te doen. Hierdoor was de drempel hoger en het animo voor de trainingen lager dan we hadden gehoopt. In 2013 gaan we verder op de ingeslagen weg. Het plan om dit jaar vaste ambassadeurs te werven voor de Fietsersbond is op de lange baan geschoven omdat dit meer tijd zou gaan kosten dan van tevoren was ingeschat. Wel werkten we samen met etiquettedeskundige Reinildis van Ditzhuyzen en voetbaltrainer Foppe de Haan voor de campagne Vriendelijk verkeer. Door ziekte is vernieuwing van de communicatiemiddelen niet volledig van de grond gekomen. Wel hebben we in de tweede helft van 2012 het papieren vrijwilligersblad Ketting vervangen door een digitale nieuwsbrief. Op verzoek kunnen vrijwilligers nog een papieren versie ontvangen. Ook zijn we begonnen met een vernieuwing van de huisstijl die in de zomer van 2013 afgerond moet zijn. Concrete resultaten Twee trainingen voor vrijwilligers op het gebied van sociale media Eén training voor vrijwilligers over het te woord staan van journalisten Papieren tijdschrift Ketting is vervangen door een digitale nieuwsbrief Niet gelukt Het doel om 25% van de Fietsersbond-vertegenwoordigers te trainen is nog niet gehaald. Veel communicatiemiddelen nog niet vernieuwd. 8.2.1
Fietsersbond in de media
Inhoudelijk was er in 2012 de meeste aandacht van de pers voor senioren. Dit kwam vooral door de stijgende ongevalcijfers onder fietsende senioren. Zowel reacties op die cijfers als onze e-bikecursussen en fietsinformatiedagen werden door de pers opgepikt. Ook andere onderwerpen zoals fietshelmen en snorscooters kregen aandacht. De toezegging dat fietsers weer onder het Rijksmuseum door mogen rijden
Jaarverslag 2012
39
haalde de pers in juli van dit jaar. In september besteedde dagblad Trouw maar liefst twee pagina’s aan ons symposium Meer fiets, meer ruimte. Het aantal landelijke media-uitingen is gegroeid ten opzichte van 2011. In 2012 was dit het lijstje:
Landelijke televisie: 23
Landelijke radio: 44
Landelijke dagbladen: 84
Diverse tijdschriften: 50
8.2.2
Naamsbekendheid
De groei in media-aandacht heeft helaas niet voor een betere naamsbekendheid gezorgd. De Charibarometer meet de bekendheid en waardering van veel goede doelen in Nederland. De basis voor de Charibarometer vormt een telefonische enquête in de maanden juni tot en met half december 2012 onder 7632 gevers aan goede doelen. Over de Fietsersbond meldt het onderzoek:
de bekendheid van de Fietsersbond is in 2012 gedaald van score 20 (2010) via 16 (2011) naar 14 in 2012. (Gemiddelde in Welzijn & Cultuur: 56)
de waardering voor de Fietsersbond schommelt van 66 (2010) via 62 (in 2011) naar 64 (in 2012). (Gemiddelde in Welzijn & Cultuur: 67)
Jaarverslag 2012
9
40
Bestuur en vereniging
De Fietsersbond is een vereniging, opgericht naar Nederlands recht en gevestigd in Utrecht, met 34.961 leden en donateurs (31-12-2012). Van al die leden zijn er zo’n 1500 actief in ongeveer 150 lokale afdelingen en/of in projecten.
9.1
Missie
De Fietsersbond komt op voor de belangen van fietsers in Nederland en zet zich in voor meer en betere mogelijkheden om te fietsen. De Fietsersbond wil:
9.2
de kwaliteit van het fietsen in Nederland verbeteren, onder andere de voorzieningen voor de fiets, de veiligheid, de bereikbaarheid met de fiets, de kwaliteit van het product fiets en de dienstverlening aan fietsers, en daarmee ook het gebruik van de fiets vergroten.
meer ruimte voor de fiets en de fietsers, zowel in letterlijke zin (fysieke ruimte, voorzieningen) als in meer figuurlijke zin (aandacht, voorrang, status, waardering, laten meetellen)
Organisatie
Binnen de Fietsersbond is de functie ‘toezicht houden’ (vaststellen of goedkeuren van plannen, en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk gescheiden van het ‘besturen’ dan wel van de ‘uitvoering’. Het hoogste orgaan binnen de vereniging is de ledenraad, gevormd uit de leden van de lokale afdelingen. De ledenraad benoemt de leden van het landelijk bestuur.
Jaarverslag 2012
9.3
41
Ledenraad
De ledenraad is twee keer per jaar bijeen geweest, in januari en in juni. Iedere lokale afdeling mag vertegenwoordigers afvaardigen naar de ledenraad. Het aantal leden van de afdeling bepaalt hoeveel stemkaarten die afdeling krijgt. De ledenraad bepaalt en besluit over:
inhoudelijke koers en bestedingen van de Fietsersbond (beleidsplan, werkplan en begroting)
samenstelling van het bestuur
vertegenwoordiging van de ledenraad in het presidium
samenstelling van de controlecommissie
erkenning nieuwe afdelingen en vaststelling afdelingsgrenzen
Verder is de ledenraad een plek waar actieve vrijwilligers informatie uitwisselen, elkaar inspireren en helpen.
9.4
Ledenraadpresidium
Het ledenraadpresidium heeft tot taak de ledenraadsvergaderingen voor te bereiden en te leiden. Het presidium bestaat uit ten minste de ledenraadsvoorzitter, een plaatsvervangend voorzitter en een lid van het algemeen bestuur en was in 2012 als volgt samengesteld:
voorzitter: Dick Buursink
leden: Wim van Dijk en Tommy Bruggink
vertegenwoordiger algemeen bestuur: Karin Luidens
De leden van het presidium worden – met uitzondering van de vertegenwoordiger van het algemeen bestuur – benoemd door de ledenraad voor een periode van een jaar. Zij zijn steeds herbenoembaar.
9.5
Controlecommissie
Jaarlijks benoemt de ledenraad uit zijn afgevaardigden een controlecommissie van ten minste drie personen. Deze commissie toetst het jaarverslag, inclusief de jaarrekening, aan het werkplan en de begroting en overlegt hierover in april met het algemeen bestuur. Zij brengt in juni verslag uit aan de ledenraad. De controlecommissie bestond in 2012 uit Nico van Delft, Kees Terlouw en Martin Pöttker.
9.6
Algemeen bestuur
Het algemeen bestuur (AB) is belast met het besturen van de vereniging en vergadert zes keer per jaar. Notulen van deze vergaderingen zijn voor alle leden op aanvraag beschikbaar. De bestuursleden zijn verantwoordelijk voor de algemene gang van zaken en houden toezicht op het landelijk bureau. Het bestuur wijst uit hun midden een deelnemer voor het presidium aan. Het AB legt verantwoording af aan de ledenraad. Het dagelijks bestuur (DB), bestaande uit de voorzitter, vice-voorzitter en penningmeester van het algemeen bestuur, vergadert op afroep, vooral over personeelszaken. Elk jaar bespreekt het AB de binnengekomen
Jaarverslag 2012
42
klachten en de afhandeling daarvan zoals die plaats vindt binnen de klachtenregeling. In 2012 zijn geen klachten ontvangen. Het bestuur van de Fietsersbond ziet er op toe dat signalen uit de vereniging van leden en actieve leden goed worden opgepikt door het landelijk bureau. Elk jaar kijkt het bestuur ook terug op het eigen functioneren. Jaarlijks voert het dagelijks bestuur van de Fietsersbond een evaluatiegesprek met de directeur. Input voor dat gesprek wordt onder andere gegeven door de ondernemingsraad. Eric Wagener is, ter vervanging van Henk Marius, in de januarivergadering secretaris/vice-voorzitter geworden van het DB. In de junivergadering is Annette van der Krogt benoemd als bestuurslid. Hans Stam heeft dit voorjaar het bestuur verlaten. Het algemeen bestuur kwam bijeen op 18 april, 16 juni, 13 september, 1 november en 10 december. Daarnaast was er in februari een schriftelijke ronde. Tijdens de bestuursvergaderingen kwamen onder meer de volgende onderwerpen aan bod:
Bezuinigingen en de gevolgen hiervan
Projectacquisitie
Het jaarverslag over 2011
Halfjaarcijfers
Werkplan 2012
Eens per jaar brengt de accountant aan het algemeen bestuur verslag uit van zijn bevindingen. De bestuursleden van de Fietsersbond werken onbezoldigd, zij kunnen wel hun directe onkosten vergoed krijgen. In 2012 hebben drie bestuursleden totaal € 474,44 gedeclareerd aan reiskosten. De voorzitter, vice-voorzitter en penningmeester vormen het Dagelijks Bestuur (DB). Gedurende 2012 was de samenstelling als volgt: Marijke van Haaren Voorzitter sinds juni 2007 Functie: Voorzitter Stichting Zero Emissie Busvervoer Overige nevenfuncties: Voorzitter Nederlandse Vereniging van Binnenhavens, voorzitter Taskforce Formule eTeam, voorzitter Stichting tot restauratie en instandhouding van de Commanderij te Doesburg, lid Raad van Advies Burgers' Zoo, lid Raad van Toezicht Nederlands Openluchtmuseum, lid Lezersfonds NRC Handelsblad Annemarie van Wingen Penningmeester, bestuurslid sinds juni 2005 Functie: Interim manager Overige nevenfuncties: geen
43
Jaarverslag 2012
Erik Wagener Secretaris, bestuurslid sinds juni 2010 Functie: Zelfstandig interim manager Overige nevenfuncties: voorzitter Raad van Toezicht van de Natuur en Milieufederatie Utrecht Frans van Schoot Bestuurslid sinds januari 2005 Functie: Voorzitter Fietsersbond afdeling Flevoland Overige nevenfuncties: Board member European Cyclists’ Federation Karin Luidens Bestuurslid sinds januari 2007 Functie: Manager recruitment en mobiliteit Amerpoort Overige nevenfuncties: geen Maartje Schlebusch Bestuurslid sinds juni 2007 Functie: Beleidsadviseur Gemeente Utrecht Overige nevenfuncties: Bestuurslid Stichting Hartman Fonds Kees Steeman Bestuurslid sinds januari 2010 Functie: Commissiegriffier Deelraad Amsterdam-Noord Overige nevenfuncties: Voorzitter Medezeggenschapsraad Rosa Boekdrukkerschool Annette van der Krogt Bestuurslid sinds januari 2012 Functie: Manager verantwoord beleggen bij Syntrus Achmea Vermogensbeheer Overige nevenfuncties: geen 9.6.1
Rooster van aftreden bestuur Fietsersbond
Bestuurslid Frans van Schoot Annemarie van Wingen Karin Luidens Marijke van Haaren Maartje Schlebusch Kees Steeman Erik Wagener Annette van der Krogt
Datum aantreden 4 jaar in bestuur 8 jaar in bestuur 22-01-2005 22-01-2009 22-01-2013 25-06-2005 25-06-2009 25-06-2013 22-01-2007 22-01-2011 22-01-2015 23-06-2007 23-06-2011 23-06-2015 23-06-2007 23-06-2011 23-06-2015 24-01-2009 24-01-2013 24-01-2017 5-06-2010 5-06-2014 5-06-2018 16-06-2012 16-06-2016 16-06-2020
Jaarverslag 2012
9.7
44
Directie
De directie, gedurende heel 2012 in handen van Hugo van der Steenhoven, is belast met de dagelijkse leiding van het landelijk bureau en handelt conform het directiestatuut. De directie voert het werkplan uit. De directie wordt betaald conform de CAO Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, schaal 13. De directeur had geen betaalde nevenfuncties in het werkveld van de Fietsersbond. 9.7.1
Management team
De directeur vormt samen met de overige teamhoofden het management team. In 2012 werden de teams als volgt geleid:
Team Beleid en Regio Teamhoofd: Hugo van der Steenhoven
Team Communicatie en Vrijwilligersbeleid Teamhoofd: Saskia Kluit
Team Projecten Teamhoofd: Saskia Kluit
Team Stafbureau Teamhoofd: Riet van Tuil
Jaarverslag 2012
10
45
Verantwoordingsverklaring
Het bestuur onderschrijft de principes van de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen. De uitgangspunten van deze code zijn:
`Binnen de instelling dient de functie ‘toezicht houden’ (vaststellen of goedkeuren van plannen, en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk gescheiden te zijn van het ‘besturen’ dan wel van de ‘uitvoering’.
`De instelling dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling.
‘De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten.
Hieronder lichten we toe hoe dit bij de Fietsersbond in zijn werk gaat. 1.
Binnen de Fietsersbond is de functie ‘toezicht houden’ (vaststellen of goedkeuren van plannen, en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk gescheiden van het ‘besturen’ dan wel van de ‘uitvoering’.
Conform de Code Goed Bestuur voor Goede Doelen wordt de volgende functiescheiding aangehouden:
De ledenraad houdt toezicht
Het bestuur bestuurt
Het landelijk bureau, onder leiding van de directie voert uit.
Een uitgebreide uiteenzetting staat in hoofdstuk 9. 2.
De Fietsersbond werkt continu aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling.
Sinds enkele jaren is het werkplan van de Fietsersbond SMART ingericht. In het jaarverslag vormen de gestelde doelen uit het werkplan de leidraad voor de verslaglegging. Door deze opzet van het werkplan en jaarverslag komen ook niet volledig gehaalde doelen aan de orde. Naast een geldbegroting maken we ook ieder jaar een urenbegroting per medewerker en per activiteit. Wekelijks registreren de medewerkers de gemaakte uren in het tijdschrijfsysteem. Aan de hand van de maandelijkse rapportage volgen projectleiders en het management team de besteding van de uren en kan indien nodig bijgestuurd worden. Binnen de Fietsersbond wordt gebruik gemaakt van een verplichtingenadministratie. Hierdoor kunnen projectleiders en management de (geplande) bestedingen volgen. Iedere factuur moet door de verantwoordelijke budgethouder van een paraaf worden voorzien voor betaling en kan dan worden verwerkt in deze administratie. Per kwartaal voeren budgethouders een controle uit aan de hand van een uitdraai uit de boekhouding.
Jaarverslag 2012
46
Vrijwel alle werkzaamheden worden uitgevoerd door eigen medewerkers. Daar waar specifieke kennis nodig is, maken we gebruik van derden. Om de kwaliteitsborging te bewaken en interne kwaliteitsgroei te bevorderen streven we naar verkorting van de termijn waarop derden werk uitvoeren. Beleidsmedewerkers en medewerkers voorlichting besteden zo min mogelijk tijd aan ondersteunende werkzaamheden binnen de projecten. Dat wordt gedaan door medewerkers projectondersteuning. De begroting (geld en uren) wordt ieder jaar in oktober / november opgesteld voor het daaropvolgende jaar. Op dat moment zijn nog niet alle reacties binnen op subsidieverzoeken. Deze komen in de loop van het jaar binnen en hebben een eigen begroting. Om de aansturing en de controle te verbeteren werken we aan een dynamische begroting, inclusief een adequate planning en control cyclus. Het management team van het landelijk bureau bespreekt nieuwe activiteiten voor aanvang. In het MT wordt onder meer aandacht besteed aan de inbedding van een nieuwe activiteit in de organisatie, en vindt afstemming plaats tussen bestaande activiteiten en de nieuwe activiteit. Via het interne sociale netwerk Yammer houden alle medewerkers elkaar op de hoogte van ontwikkelingen en voortgang in de projecten. Regelmatig worden plenaire bijeenkomsten gehouden waar medewerkers een project of activiteit bespreken. Doel hiervan is om elkaar te informeren en werkzaamheden op elkaar af te stemmen. 3.
De Fietsersbond streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten.
De belanghebbenden bij de Fietsersbond zijn alle fietsers in Nederland, met name de leden van de Fietsersbond, waaronder de vrijwilligers. Wij communiceren op diverse manieren met deze belanghebbenden, met als doel de belanghebbenden te informeren over ons werk en te luisteren naar de reactie daarop en de wensen van de belanghebbenden. De Fietsersbond heeft een landelijke website en meer dan vijftig websites van lokale afdelingen. Via deze websites informeren we geïnteresseerden en kunnen reageren, melding maken van ongewenste fietssituaties en klachten indienen. Op fietsersbond.nl vinden bezoekers jaarverslagen, onafhankelijke consumenteninformatie, informatie over verkeersveiligheid en actueel nieuws. De Fietsersbond Routeplanner is de succesvolste pagina van de website. Via deze fietsrouteplanner kunnen bezoekers op maat een fietsroute samenstellen. Dat doen zowel leden als niet-leden veel en vaak. De Routeplanner wordt gevuld door honderden vrijwilligers. Zij worden ondersteund door het landelijk bureau en kunnen diverse bijeenkomsten bezoeken. Iedereen kan zich aanmelden voor de Fietsflits. De Fietsflits is de digitale nieuwsbrief van de Fietsersbond met het laatste nieuws over onze activiteiten en acties en wordt één keer per maand verstuurd. De oplage is rond de 10.000.
47
Jaarverslag 2012
De leden van de Fietsersbond ontvangen vier keer per jaar (tot 2013 zes keer per jaar) het verenigingsblad Vogelvrije Fietser (VVF) met veel informatie over het werk van de Fietsersbond. De brievenrubriek in de VVF wordt door lezers veel gebruikt. Ook de website Vogelvrijefietser.nl is succesvol. De vrijwilligers van de 150 lokale afdelingen zoeken actief de fietser op. Regelmatig zijn ze tijdens acties te vinden in een kraam op een centrale plek waar ze informatie geven over fietsen en luisteren naar wat de lokale wensen en problemen zijn. Op het landelijk bureau staat het team Vrijwilligers en Afdelingen klaar om de lokale afdelingen te ondersteunen en van informatie te voorzien. Op de website is een afgebakend deel, Vrijwilligersnet, speciaal ingericht voor onze lokale vrijwilligers. Wekelijks wordt de digitale nieuwsbrief Schakeltje verstuurd aan de vrijwilligers. Enkele keren per jaar wordt voor alle vrijwilligers ook een themabijeenkomst georganiseerd. Via de Ketting Nieuwsbrief (digitaal en op papier) worden de afdelingen ingelicht over lopende campagnes en wordt verslag gedaan van afdelingsactiviteiten. Afdelingen kunnen ieder jaar ideeën aanleveren voor het werkplan. Dit stimuleren we actief. Ook landelijk zoekt de organisatie contact met fietsers. Het Nationaal Fietspanel probeert via onderzoeken er achter te komen wat de fietser beweegt. Daarnaast wordt intensief gecommuniceerd met fietsers via Facebook, Twitter en Linkedin. In meer dan 500 fietswinkels en in alle NS-fietsenstallingen liggen folders van de Fietsersbond met informatie voor de fietsers. De Fietsschool van de Fietsersbond heeft intensief contact met vrijwilligers, de opleiders en docenten. Deze worden tijdens informatiebijeenkomsten en via persoonlijk contact geïnformeerd. Ze hebben een eigen contactpersoon binnen het landelijk bureau. De Fietsersbond kent een klachtenregeling. De klachtenregeling kent de volgende doelstellingen: a.
het recht doen aan de individuele klager;
b.
het bevorderen van de kwaliteit van de dienstverlening door de Fietsersbond.
Jaarverslag 2012
11
Jaarrekening
Algemeen De jaarrekening is opgesteld volgens de richtlijnen voor de jaarverslaglegging organisaties-zonderwinststreven. (RJ 640)
Stelselwijziging In de jaarrekening van 2012 is gekozen om RJ 640 in plaats van RJ 650 (Fondswervende instellingen) te hanteren voor de waardering van de activa en passiva en voor de bepaling van het resultaat. De overgang naar RJ 640 betreft een stelselwijziging die geen retrospectief effect op het eigen vermogen en resultaat heeft. Naar aanleiding van de stelselwijziging is de presentatie van de vergelijkende cijfers ten behoeve van vergelijkingsdoeleinden aangepast. Er zijn geen cijfermatige aanpassingen per begin van het boekjaar noodzakelijk. De jaarrekening 2012 is opgesteld met opneming van de saldi van afdelingen met een eigen bank- of girorekening. De Jaarrekening bestaat uit:
Balans per 31 december 2012 Toelichting op de balans Staat van baten en lasten Toelichting op de staat van baten en lasten
We vergelijken de realisatie over het jaar 2012 met de begroting 2012 en de realisatie van 2011.
48
49
Jaarverslag 2012
11.1
Balans
(na voorstel resultaatbestemming) ACTIVA
31-12-2012
31-12-2011
Immateriële vaste activa
14.705
12.277
Materiële vaste activa
52.690
60.673
67.395
72.950
Vordering subsidies
725.137
474.321
Overige en overlopende activa
151.617
254.980
876.754
729.301
0
71.898
Spaar- / depositorekeningen
476.991
488.418
Betaalrekeningen en kas
251.240
482.673
728.231
971.091
1.672.380
1.845.241
PASSIVA
31-12-2012
31-12-2011
Reserves
654.904
718.387
Fondsen
206.344
192.233
861.248
910.620
Loonbelasting en premies
123.724
122.754
Reservering vakantiegeld / -dagen
113.641
135.583
Subsidies
123.509
383.983
Overige en overlopende passiva
450.258
292.301
811.132
934.621
1.672.380
1.845.241
Effecten
Totaal activa
Totaal passiva
Jaarverslag 2012
11.2
50
Toelichting op de balans
Waarderingsgrondslagen voor de balans Voor zover niet anders vermeld, zijn de activa en passiva opgenomen tegen de nominale waarde. Als kortlopende vorderingen en schulden zijn de bedragen verantwoord die in het eerstvolgende jaar zullen worden ontvangen respectievelijk betaald. Deze vorderingen en schulden zijn opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs. De (im)materiele vaste activa zijn gewaardeerd tegen aanschafwaarde, onder aftrek van op de geschatte economische levensduur gebaseerde afschrijvingen . Bij de toelichting van de (im)materiele vaste activa is zichtbaar gemaakt of deze bestemd zijn voor de bedrijfsvoering of voor de doelstelling. De immateriële vaste activa bestaan uit de waardering van softwarepakketten. De Fietsersbond had beleggingen. Deze effecten zijn op 19 december 2012, conform besluit bestuur, verkocht tegen de marktwaarde. Er zijn per balansdatum geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt aan bestuurders en/of toezichthouders.
51
Jaarverslag 2012
IMMATERIËLE VASTE ACTIVA
verdeling in 2012 saldo bedrijfsvoering
Aanschafwaarde per 31-12-2011
doelstelling
160.075
62.784
13.126
13.126
Aanschafwaarde per 31-12-2012
173.201
75.910
97.292
Afschrijvingen t/m 31-12-2011
147.798
61.081
86.717
10.699
5.837
4.862
158.497
66.917
91.579
14.705
8.992
5.712
Investeringen in 2012
97.292
Afboeken 2012
Afschrijvingen over 2012 Afboeken 2012 Afschrijvingen t/m 31-12-2012
Boekwaarde per 31-12-2012
MATERIËLE VASTE ACTIVA
verdeling in 2012 saldo bedrijfsvoering doelstelling
Aanschafwaarde per 31-12-2011 Investeringen in 2012 Afboeken 2012
310.081
155.643
154.437
19.179
3.859
15.320
0
Aanschafwaarde per 31-12-2012
329.259
159.502
169.757
Afschrijvingen t/m 31-12-2011
249.408
108.138
141.269
27.161
17.358
9.803
276.569
125.497
151.072
52.690
34.005
18.685
Afschrijvingen over 2012 Afboeken 2012 Afschrijvingen t/m 31-12-2012
Boekwaarde per 31-12-2012
0
52
Jaarverslag 2012
Vorderingen en overlopende activa Hierin worden alle nog te ontvangen subsidies verantwoord. De post is aanmerkelijk hoger dan het voorgaande jaar. De oorzaak is het aantal grote projecten dat het najaar is gestart en waarvan het grootste deel nog moet binnenkomen. In de post overige en overlopende activa zijn de debiteuren zijnde geen subsidies opgenomen voor een post van €143.634.
31-12-2012
31-12-2011
Subsidies
725.137
474.321
Overige en overlopende activa
151.617
254.980
€
876.754
729.301
Effecten De Fietsersbond had beleggingen. De effecten zijn op 19 december 2012, conform besluit bestuur, verkocht tegen de marktwaarde.
ASN Bank, beleggingsfonds
31-12-2012
31-12-2011
0
71.898
Liquide middelen Hieronder zijn opgenomen de direct opeisbare gelden bij bank- en giro-instellingen. Betalingsverkeer loopt via de rekeningen bij de ING.
31-12-2012
31-12-2011
Spaar- / Depositorekeningen
476.991
488.418
Betaalrekeningen en kas
251.240
482.673
€
728.231
971.091
53
Jaarverslag 2012
Reserves en fondsen Het beleid van de Fietsersbond is om het eigen vermogen, met uitzondering van de continuïteitsreserve, geheel te bestemmen voor de uitvoering van onze doelstellingen. Het eigen vermogen is als volgt opgebouwd:
RESERVES
31-12-2012
31-12-2011
497.393
552.893
Bestemmingsreserve afdelingen
79.450
79.450
Bestemmingsreserve Stichting Fietsersbond ENFB Projektburo Amsterdam
25.370
25.370
Bestemmingsreserve activa bedrijfsvoering
34.005
47.504
Bestemmingsreserve activa doelstelling
18.686
13.170
Overig vrij besteedbaar vermogen
206.344
192.233
€
861.248
910.620
31-12-2012
31-12-2011
Stand per 1 januari
552.893
600.000
Af: vrijval
-55.500
-47.107
Stand per 31 december
497.393
552.893
Continuïteitsreserve
Bestemmingsreserve continuïteit
Samen met de inkomsten van de leden wordt deze reserve door het bestuur voldoende geacht om gedurende een jaar de salarissen en de overige vaste lasten te betalen wanneer onverhoopt de subsidiegelden komen te vervallen.
Bestemmingsreserve afdelingen
Stand per 1 januari
31-12-2012
31-12-2011
79.450
179.450
Af: vrijval Stand per 31 december
-100.000 79.450
79.450
Bestemmingsreserve Stichting Fietsersbond ENFB Projektburo Amsterdam Dit betreft het door de Stichting Fietsersbond ENFB Projektburo Amsterdam opgebouwde vermogen. De reserve is bestemd voor door de Stichting Fietsersbond ENFB Projektburo Amsterdam uit te voeren lokale activiteiten.
Stand per 1 januari
2012
2011
25.370
25.370
25.370
25.370
Bij: Dotatie Stand per 31 december
54
Jaarverslag 2012
Fonds activa bedrijfsvoering en Fonds activa doelstelling FONDS ACTIVA BEDRIJFSVOERING Stand per 1 januari Af: vrijval Stand per 31 december
FONDS ACTIVA DOELSTELLING Stand per 1 januari Bij: dotatie Stand per 31 december
31-12-2012
31-12-2011
47.504
66.257
-13.499
-18.753
34.005
47.504
31-12-2012
31-12-2011
13.170
14.260
5.516
-1.090
18.686
13.170
192.233
273.541
14.111
-81.308
206.344
192.233
Overig vrij besteedbaar vermogen Stand per 31 december 2011 Bij: vrijval continuïteitsreserve Bij: resultaat Stand per 31 december 2012
Dit betreft het deel van het vrij besteedbaar vermogen dat vrij beschikbaar is om in de komende jaren additioneel te besteden aan de doelstellingen.
KORTLOPENDE SCHULDEN 31-12-2012
31-12-2011
Loonbelasting en premieheffing
123.724
122.754
Reservering vakantiegeld/dagen
113.641
135.583
Subsidies
123.509
383.983
Overig
450.258
292.301
€
811.132
934.621
De opgenomen subsidies hebben betrekking op projecten met een looptijd langer dan 1 jaar. De hier opgenomen bedragen zijn in 2012 ontvangen, maar zijn bedoeld voor activiteiten in 2013 en 2014. Omdat in 2013 verschillende langjarige projecten ophouden is het subsidiebedrag lager dan in 2011.
Jaarverslag 2012
55
Niet uit balans blijkende verplichtingen De Rabobank heeft een garantie afgegeven ten bate van de verhuurder van Kanaalweg 50, groot € 25.819. Deze garantie heeft als onderpand een depositorekening bij de Rabobank van dezelfde omvang als de garantie. De overige liquide middelen zijn allen ter vrije beschikking van de Vereniging Fietsersbond. De huurverplichting voor het pand bedraagt over het boekjaar 2013 circa € 90.000. Het huurcontract eindigt 1 oktober 2015. Jaarlijks wordt de huur geïndexeerd conform de cijfers van het CBS. De huurverplichting voor het kopieerapparaat bedraagt over 2013 circa € 3.200. Het huurcontract loopt af in 2015. In februari 2013 en in mei 2013 lopen twee arbeidscontracten noodgedwongen af. Afspraken over begeleiding en eventuele afkoopsom zijn gemaakt in december 2012.
56
Jaarverslag 2012
11.3
Staat van baten en lasten
Realisatie 2012
Begroting 2012
Realisatie 2011
1.309.558
1.263.000
1.309.234
253
0
429
2.473.788
1.886.093
3.070.026
10.077
0
-5.481
380.868
110.000
117.324
4.174.543
3.259.093
4.491.532
Projectkosten
524.930
350.190
572.493
Incidentele lasten
109.117
Inhuur derden projecten
742.066
459.187
1.210.920
Totaal projectkosten
1.376.112
809.377
1.783.413
Bruto-omzetresultaat
2.798.431
2.449.716
2.708.119
Personeelskosten
1.953.343
1.789.692
1.993.748
Overige personeelskosten
116.495
95.200
117.052
Huisvestingskosten
145.470
161.200
143.621
Afschrijvingskosten
37.860
55.000
54.904
Overige kosten
434.669
346.850
486.630
Afdrachten
159.966
148.700
160.423
2.847.803
2.596.642
2.956.377
-49.372
-146.926
-248.258
Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Subsidies uit overheden Baten uit beleggingen Overige baten Netto-omzet
Totale kosten Bedrijfsresultaat
57
Jaarverslag 2012
RESULTAATBESTEMMING Toevoeging/onttrekking aan Continuïteitsreserve
2012
2011
-55.500
-47.107
Bestemmingsreserve afdelingen
-100.000
Bestemmingsreserve Stichting Fietsersbond ENFB projektburo A'dam Bestemmingsreserve activa bedrijfsvoering Bestemmingsreserve activa doelstelling Vrij besteedbaar vermogen
11.4
-13.499
-18.753
5.516
-1.090
14.111
-81.308
-49.372
-248.258
Toelichting op staat van baten en lasten
De ledenraad van de Fietsersbond stelt de begroting vast. In deze begroting staan de directe kosten en de urenbesteding van de medewerkers. De medewerkers registreren de besteding van de uren, kosten en baten per project in een integraal boekhoud- en registratiesysteem. De werkzaamheden worden grotendeels door eigen medewerkers uitgevoerd en gecontroleerd door de financiële administratie. Alle verplichtingen en werkelijke kosten worden op basis van voor- en nacalculatie bijgehouden.
Grondslagen voor de bepalingen van het saldo van baten en lasten Het saldo wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de prestaties en verrichte diensten enerzijds, en anderzijds de kosten en andere lasten van het jaar, gewaardeerd tegen historische kostprijzen. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben.
Baten uit eigen fondsenwerving Het lidmaatschap van de Fietsersbond bedraagt in 2012 € 26 voor leden die ook de Vogelvrije Fietser ontvangen en € 13 voor steunleden. Het aantal leden is in 2012 licht gedaald van 35.217 naar 34.961. Het aantal donateurs is 434. (536 in 2011) Het gemiddelde bedrag dat werd betaald bij de contributie-inning in 2012 bedroeg € 35,26 (€ 35,66 in 2011)
58
Jaarverslag 2012
De baten uit eigen fondsenwerving worden als volgt onderverdeeld:
Contributie
2012
2011
1.056.615
1.055.876
176.164
181.485
58.619
27.329
Giften Donatiecampagne Inkomsten uit advertenties
27.135
Donateurs €
18.160
17.409
1.309.558
1.309.234
Baten uit acties van derden Hierin wordt de bijdrage 2012 vermeld van de Vriendenloterij aan de Fietsersbond. Dit is een bijdrage van mensen die meespelen voor de Fietsersbond en bedroeg in 2012 253 euro.
Subsidie-opbrengsten De post ‘subsidies uit overheden’ bestaat uit de optelsom van subsidie-inkomsten uit activiteiten die voor overheden worden uitgevoerd. In de loop van het jaar komen er nieuwe projecten t.o.v. de begroting bij en worden projectbegrotingen op basis van resultaten bijgesteld. Dit verklaart het verschil tussen begroting 2012 en werkelijk 2012. Door het aflopen van meerjarige projecten in 2012 en het minder succesvol acquireren dan in 2011 is de realisatie in 2012 lager dan in 2011.
Project Omschrijving
Werkelijk 2012
Begroting Werkelijk 2012 2011
213
Het Nieuwe Werken
22.500
303
Rij2op5 E-bikes
304
Vriendelijk Verkeer
305
Vr. Verkeer / F4D Drenthe
306
Heel Nederland Fietst
307
Rij2op5 Utrecht
308
Rij2op5 Haaglanden
309
Rij2op5 landelijk
318
Senior Fietstesten
322
Rij2op5 Arnhem/Nijmegen
21.141
23.755
323
Rij2op5 Haarlem Waarderpolder
30.989
3.544
324
Rij2op5 Leeuwarden
25.913
38.829
328
Rij2op5 Groningen-Assen
27.519
336
Friese Vertaling
7.754
70.776 154.620
15.469 123.386 117.324
116.400
184.058 28.786
109.519
134.700
151.796 89.998
250
2.250
59
Jaarverslag 2012
Diverse Fietsrouteplanner
184.324
231.661
199.695
390
E-bike infodagen
391
Fietsschool Gelderland
57.946
3.903
392
Heel Hoograven Fietst
6.746
19.116
395
Fietsschool Friesland
13.200
399
Fietsschool Friesland
45.703
402
Jongeren ROV Utrecht
8.849
404
ROV Utrecht
31.283
36.575
60.273
405
Blijf veilig mobiel
17.030
49.960
47.238
408
Fietslessen
11.013
411
Afdeling Amsterdam
418
Seniorvriendelijke fietsproducten
40.389
421
Fietsschool Fryslân
54.520
422
E-bike praktijkdagen Drenthe
423
Veilig E-biken Fryslân
439
Uitvoering Fietsbalans
444
Snelfietsroutemeting
449
EMW Fietsstad
54.580
458
Prijsvraag RijnWaalPad
10.113
459
Fiets Focus
460
Fiets Filevrij
461
Fiets Filevrij 2011-2012
207.233
462
Fiets Filevrij 2012-2013
-48.513
464
Fietsverlichting
301.694
465
Wijken voor de Fiets (2)
474
ECF Fietsverlichting
502
Zuid-Holland
41.847
40.000
40.000
504
Maastricht
48.000
38.000
39.200
505
Den Haag
25.000
25.000
25.000
506
Fryslân
108.945
118.766
162.946
507
Fryslân Gezond
521
Verkeersveiligheidsgelden Flevoland
10.000
10.000
525
ROV Zuid Holland Fietsschool
17.785
26.615
526
Schouw Knooppunten Haaglanden
-3.690
600
Beleid algemeen
633
Onderzoek
425
E bike proof Totale subsidie van overheden
20.488
124.000
6.379 125.000
124.460
67.630
9.996 10.000 15.650 20.190
131.972
134.771
109.966 112.825
93.000
20.767
299.908 46.840
5.150
930
678.171
674.630
674.514
1.886.093
3.070.026
788 2.661 2.473.788
60
Jaarverslag 2012
Baten uit beleggingen De aandelen zijn op 19 december 2012 verkocht voor een bedrag van €81.975,51.
Overige baten Onder de post ‘Overige baten’ vallen alle overige inkomsten van de Fietsersbond. Deze bestaan o.a. uit samenwerkingsopdrachten met partijen die geen overheid zijn, bijvoorbeeld Eneco en ANBO. Daarnaast is er een post aan rente verantwoord.
Afdelingen
2012
2011
8.764
1.873
Eigen bijdrage lessen en serviceartikelen
26.527
Rente
17.398
Advertenties
22.138
Gemeenten
8.835
19.054
Overige
297.206
96.397
€
380.868
117.324
OVERIGE BIJDRAGEN, GEEN SUBSIDIE VAN OVERHEDEN Projectnr
Beschrijving
Bedrag 2012
302
&Morgen
2.750
319
Biretco
9.006
325
Rij2op5 VNM
32.285
326
Rij2op5 Stichting Doen
85.511
338
NBTC
358
FRP Eneco
405
ANBO Blijf Veilig Mobiel
408
Fietslessen, Kidslodge
408
Fietslessen
444
Snelfietsroutemeting SOAB
448
Gemeenten
464
Fietsverlichting, verkochte lampjes
Bedrag 2011
18.000 120.000 19.930 700 5.140 6.488 33.550 800
61
Jaarverslag 2012
472
I-CE
473
OV-fiets
633
Onderzoek, CROW
1.480
Overig
3.696
36.567
297.206
96.397
€
2.400 14.560
740
Projectkosten De kosten van de projecten worden direct toegerekend aan de projecten. De stijging van de kosten t.o.v. de begroting heeft te maken met de toekenning van de subsidies bovenop de begroting. In principe worden nieuwe projecten uitgevoerd door medewerkers van de Fietsersbond uit boventallige uren.
Overige lasten Sinds 1 januari 2012 wordt gewerkt met een nieuw ingerichte projectadministratie. Dat geeft meer zicht op het afloop en verloop van projecten. Een scherpere beoordeling van de waarde van de projecten leidde tot het afboeken van een aantal subsidies. Opgenomen als een post ‘incidentele lasten’ voor een bedrag van € 109.117. Mochten er toch nog inkomsten uit deze afgeschreven baten blijken, dan worden deze verantwoord in de navolgende jaarrekeningen.
Personeelskosten inclusief overige personeelskosten De personeelskosten zijn hoger dan begroot. Bij de begroting is rekening gehouden met het niet uitkeren van de eindejaarsuitkering voor medewerkers. Het merendeel van de medewerkers heeft daar bij het opstellen van de begroting uit vrije wil van afgezien om de exploitatie van de Fietsersbond niet te belasten. De cijfers van het derde kwartaal waren dermate gunstig dat er toch een uitkering heeft plaatsgevonden. Onder ‘overige personeelskosten’ worden o.a. reiskosten woon-werkverkeer, opleiding en salarisadministratie verantwoord. Ook is er een bedrag verantwoord als afvloeiingskosten bij het noodgedwongen vertrek van medewerkers. Deze laatste kosten werden onttrokken aan de reserve. 2012
2011
1.581.387
1.655.169
243.371
248.851
Pensioenlasten
89.314
91.395
Overige kosten
39.271
-1.667
1.953.343
1.993.748
Lonen en salarissen Sociale lasten
€
62
Jaarverslag 2012
Bezoldiging directie Het bestuur van de Fietsersbond heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. De laatste evaluatie was in december 2012. Bij de bepaling van het bezoldigingsbeleid wordt uitgegaan van de CAO Welzijn. De directeur is ingeschaald in schaal 13 van de CAO Welzijn. Waardering in BSD punten: 365 (Basis Score voor Directiefuncties) Naam:
H.J. van der Steenhoven
Functie:
Directeur
Dienstverband Aard:
Vast contract
Uren:
36 uur per week
Periode:
Vanaf 6 mei 2003
Bezoldiging (in euro’s) Bruto salaris
71.088
Vakantiegeld
5.580
Eindejaarsuitkering
6.465
Prestatiebeloning
-------
Totaal jaarinkomen
83.133
SV Lasten
8.583
Pensioenlasten
3.249
Totale overige lasten 11.832
Pensioenlasten De door de Fietsersbond ingestelde pensioenregeling is te kwalificeren als een toegezegde bijdrageregeling. Uitgangspunt van de pensioenregeling is dat de werkgever maandelijks een premie ter beschikking stelt van 6%. Daarnaast kan de werknemer dit percentage op vrijwillige basis aanvullen tot het wettelijk vastgestelde maximum. Gemiddeld aantal personeelsleden (fte) Op het landelijk bureau van de Fietsersbond in Utrecht werkten in 2011 gemiddeld 47 betaalde krachten, 25 mannen en 22 vrouwen. Het gaat om 2 fulltimers (36 uur), 44 parttimers en 1 nulurencontract. In totaal was de formatie van het landelijk bureau 36,05 fte.
Jaarverslag 2012
63
Op het landelijk bureau van de Fietsersbond in Utrecht werkten in 2012 gemiddeld 44,5 betaalde krachten, 24,5 mannen en 20 vrouwen. Het gaat om 2 fulltimers (36 uur), en 43 parttimers. De gemiddelde formatie van het landelijk bureau was over 2012 32,94 fte. Op 31 december 2012 waren er 33 contracten op basis van onbepaalde tijd en 10 op basis van bepaalde tijd.
Huisvestingskosten De huur van het kantoor aan de Kanaalweg 50 te Utrecht, de servicekosten, de energielasten en beveiliging staan onder deze post.
Afschrijvingskosten De verdeling van de afschrijvingskosten is te vinden in de toelichting op de balans per 31 december 2012.
Overige kosten Alle kosten ten behoeve van een verantwoorde bedrijfsvoering zijn hier in opgenomen, zoals de kosten voor automatisering, porto, telefoon, accountant, telefoon e.d. De kosten voor de Vogelvrije Fietser en marketing vallen eveneens hieronder.
Afdrachten Het gaat hier om afdrachten aan de afdelingen. De afdracht per afdeling is gebaseerd op het aantal leden in die regio.
Jaarverslag 2012
12
Overige gegevens
12.1
Bestemmingsresultaat
Voor de resultaatbestemming verwijzen wij naar bladzijde 67. Van het negatieve resultaat ad. €49.372 is €14.111 ten gunste gebracht aan de vrij besteedbare reserves.
12.2
Controleverklaring
De controleverklaring is op de volgende bladzijden opgenomen.
64
Jaarverslag 2012
13
67
Vooruitblik
Voor het jaar 2013 heeft de Fietsersbond een bezuiniging moeten doorvoeren op het landelijk bureau. Van een aantal medewerkers hebben we afscheid moeten nemen en we zullen dit jaar 4 in plaats van 6 nummers van ons ledenblad Vogelvrije Fietser uitbrengen. Gelukkig zijn we ook gestart met een website van de VVF waarin we actuele nieuwtjes en fietsfeiten brengen, die website wordt al druk bezocht. Ons plannen zijn toch weer ambitieus, zoals het hoort bij de Fietsersbond. Conform onze koers voor 2015 hebben we twee grote speerpunten voor dit jaar: het verder uitbouwen van de schaalsprong in het fietsbeleid (er wordt onder andere een checklist gemaakt waarmee afdelingen in hun eigen gemeente de kwaliteit van fietsparkeervoorzieningen kunnen meten) en de verkiezing van Fietsstad 2014, die in het teken staat van fietsen zonder hindernissen. Het werk hiervoor moet grotendeels in 2013 worden gedaan. De inschrijving voor gemeenten is geopend op het Nationaal Verkeerskundecongres in de huidige fietsstad ’s-Hertogenbosch. Een nieuw project is het Nationaal Fietspanel, hiermee willen we de mening van fietsers onderzoeken over fietsbeleid en fietsklimaat, inmiddels hebben we bijna 1000 deelnemers en is de eerste vraag gesteld. Dit jaar gaan we het panel nog verder uitbreiden en zullen minimaal twee vragenrondes worden gehouden. Veiligheid voor fietsers krijgt veel aandacht in ons werkplan 2013. Vooral voor de echt oudere fietsers is de kans op een ongeluk toegenomen, ook omdat het fietsaandeel van ouderen fors is gestegen, op zichzelf een goede ontwikkeling. Nu de fietsersairbag op de auto is ontwikkeld (mede dankzij de Fietsersbond), zullen we in 2013 onze lobby richten op de auto-industrie en op EuroNCAP (Europese normering voor veiligheid auto’s) Ook onze activiteiten om de scooters op de rijbaan te krijgen en om de gladheidbestrijding in gemeenten te verbeteren staan centraal dit jaar. De actieve leden en de afdelingen blijven het kloppend hart van de Fietsersbond. Daarom is de doelstelling van onze vrijwilligersondersteuning voor 2013 ‘Een actief en enthousiast netwerk van vrijwilligers in het land, dat zich in de lijn van de Fietsersbond zichtbaar inzet voor meer en beter fietsen’. Via de Fietsersbond Academie en via regionale bijeenkomsten zal het landelijk bureau investeren in de ondersteuning van de actieve leden. De stappen die zijn gezet in digitalisering van de communicatie worden voortgezet. Het landelijk netwerk van provinciale contactpersonen gaat via het interne sociale netwerk Yammer meer onderling uitwisselen. Veel projecten worden doorgezet, mede mogelijk gemaakt door ondersteuning van bedrijfsleven of overheid, zo zal begin 2013 de vernieuwde Fietsersbond Routeplanner live gaan met dank aan sponsor Eneco. Ook zal in de eerste helft van 2013 volop gewerkt kunnen worden met het vernieuwde Fietsersbond Meldpunt dat samen met de stichting Verbeterdebuurt is ontwikkeld. 2013 kan weer een mooi fietsjaar worden, aan ons zal het niet liggen!
Hugo van der Steenhoven Directeur Fietsersbond
68
Jaarverslag 2012
14
Lijst van afkortingen en begrippen
AB
Algemeen Bestuur
ADFC
Allgemeiner Deutscher Fahrrad-Club e.V. Duitse zusterorganisatie van de Fietsersbond
AFAS
Nederlands softwarebedrijf, leverancier van de Fietsersbond
ANBO
Nederlandse belangenorganisatie voor senioren (Origineel: Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen)
ANEC
Europese consumentenorganisatie, gericht op het vaststellen van standaarden
ANWB
Koninklijke Nederlandse Toeristenbond (Origineel: Algemene Nederlandse Wielrijders Bond)
ASN
Nederlandse bank, de Fietsersbond is hier klant. (Origineel: Algemene Spaarbank Nederland)
ASVV
Handboek: aanbevelingen voor verkeersvoorzieningen in de bebouwde kom (Origineel: Aanbevelingen Stedelijke Verkeersvoorzieningen)
BOVAG
Brancheorganisatie mobiliteitsbedrijven (Origineel: Bond van Autohandelaren en Garagehouders)
BSD
Basis Score voor Directiefuncties
BVM
Blijf Veilig Mobiel, campagne van diverse organisaties (waaronder de Fietsersbond) om ouderen veilig in het verkeer te laten deelnemen.
CAO
Collectieve Arbeidsovereenkomst
CBS
Centraal Bureau voor de Statistiek
CDA
Christen-Democratisch Appèl
CROW
Kennisinstituut op het gebied van openbare ruimte (Origineel: Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek)
DB
Dagelijks bestuur
ECF
European Cyclists’ Federation – Europese federatie van fietsersorganisaties
EMW
Europese Mobiliteitsweek
ENFB
Enige Echte Eerste Nederlandse Fietsers Bond (Oude benaming Fietsersbond)
EuroNCAP
European New Car Assessment Programme
F4D
Fiets4daagse
G4
De vier grote steden: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht
HNW
Het Nieuwe Werken, term waarmee plaats- en tijdonafhankelijk werken wordt aangeduid.
HRM
Humanresourcesmanagement, strategisch personeelsbeleid
ICT
Informatie- en Communicatie Technologie
I&M/IenM
Ministerie van Infrastructuur en Milieu
69
Jaarverslag 2012
ING
Nederlandse bank, de Fietsersbond is hier klant. (Origineel: Internationale Nederlanden Groep)
MKB
Midden- en Kleinbedrijf
MT
Management Team
NHTV
Hogeschool in Breda (Origineel: Nederlandse Hogeschool voor Toerisme en Verkeer)
Nirov
Nederlands Instituut voor Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting (in 2012 opgegaan in Platform 31)
NOAF
Nationale OnderzoeksAgenda Fiets
NS
Nederlandse Spoorwegen
OR
Ondernemingsraad
PVV
Partij voor de Vrijheid
RAI
Rijwiel- en Automobielindustrie. De RAI Vereniging is ook grootaandeelhouder van het gelijknamige tentoonstellingsgebouw in Amsterdam.
ROV
Regionaal Orgaan Verkeersveiligheid
SaveCAP
Project waarbij wordt gewerkt aan middelen om botsingen met auto’s minder gevaarlijk te laten zijn voor fietsers en voetgangers.
SMART
Specifiek, Meetbaar, Aanvaardbaar, Realistisch, Tijdgebonden
SOAB
Adviesbureau voor woning en leefomgeving
SP
Socialistische Partij
SV
Sociale Verzekeringen
SWOV
Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid
TNS NIPO
Specialist in opiniepeilingen (Origineel Taylor Nelson Sofres/Nederlands Instituut voor Publieke Opinie)
VARA
Publieke omroep (Origineel: Vereniging Arbeiders Radio Amateurs)
VNM
Organisatie die werkgevers adviseert over het mobiliteitsbeleid (nu: &Morgen)
VVD
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie
VVF
Vogelvrije Fietser, ledenblad van de Fietsersbond
