ALGEMENE STERFTECIJFERS

/ Archief cijfers

ALGEMENE STERFTECIJFERS Vlaams Gewest 2012

/ 24.09.2015

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015

Algemene sterftecijfers

1/33

GEPUBLICEERD OP: http://www.zorg-en-gezondheid.be/Cijfers/Sterftecijfers/ op november 2014

DOOR: Heidi Cloots, Erik Hendrickx, Anne Kongs, Hilde Smets Afdeling Informatie en Zorgberoepen

Hoe refereren naar dit document? Zorg en Gezondheid Algemene sterftecijfers -2012 [Online publicatie]. Brussel: Agentschap Zorg en Gezondheid, afdeling Informatie en Zorgberoepen, 2015 [geraadpleegd op ../../..], Beschikbaar op: http://www.zorg-en-gezondheid.be/Cijfers/Vorige_Cijfers/ GI2012_Algemene_sterftecijfers.pdf

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


2/33

Inhoudstafel 1

Cijfers sterfte

4

2 2.1 2.2 2.3 2.3.1 2.3.2

Algemene sterftecijfers door de jaren heen Absolute sterftecijfers Gestandaardiseerde sterftecijfers – sterfterisico Gestandaardiseerde sterfte: invloed van verschillende doodsoorzaken Bij mannen Bij vrouwen

5 5 5 6 6 7

3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.3

Sterftecijfers per leeftijd De bevolkingspiramide Sterfterisico volgens leeftijd Zuigelingen: eerste levensjaar Peuters, kleuters en kinderen Adolescenten en volwassenen Doodsoorzaken per leeftijdsgroep

8 8 9 9 10 10 11

4 4.1 4.2

Sterfte per regio: indirect gestandaardiseerde sterfte Indirect gestandaardiseerde sterfte per zorgregio Indirect gestandaardiseerde sterfte per gemeente

12 12 13

5 5.1 5.2

Sterfte per seizoen: aantal overlijdens per maand Wintermaanden zomermaanden

14 14 15

6 6.1 6.1.1 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4

Levensverwachting en verloren potentiële jaren Levensverwachting Evolutie van de levensverwachting door de jaren heen Verloren potentiële jaren Wat betekent "Verloren potentiële jaren" of VPJ Verloren potentiële jaren per doodsoorzaak Oorzaken van VPJ per leeftijd Evolutie van 2008 tot 2012: daling van de VPJ-cijfers

16 16 16 18 18 18 19 22

7 7.1 7.2 7.3 7.3.1 7.3.2 7.4 7.4.1

Vermijdbare sterfte Wat is vermijdbare sterfte? Samenvatting Sterfte vermijdbaar door primaire preventie Evolutie van sterfte vermijdbaar door primaire preventie (2003-2012) Sterfte door roken (tabaksgerelateerde sterfte) Sterfte vermijdbaar door een betere gezondheidszorg (medische interventie) Evolutie van sterfte vermijdbaar door medische interventies (2003-2012)

24 24 24 25 25 26 29 29

8 8.1

Plaats van overlijden Waar overlijden de meeste mensen?

32 32

Gebruikte afkortingen en begrippen

33

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


3/33

1 Cijfers sterfte Welke cijfers vindt u hier? Op deze pagina’s vindt u de meest recente analyses in verband met sterfte, levensverwachting en doodsoorzaken. Deze analyses beperken zich tot inwoners van het Vlaamse Gewest die overleden in het Brusselse of het Vlaamse Gewest. Wie dus in het Waalse Gewest of het buitenland overleed, is niet terug te vinden in deze cijfers.   

 

Algemene sterftecijfers over alle sterftes bij de hele bevolking (meest recente cijfers: 2012); Foeto-infantiele sterftecijfers over doodgeboortes en sterfte voor de eerste verjaardag (meest recente cijfers: 2009-2010); Sterftecijfers over specifieke doodsoorzaken (meest recente cijfers: 2012), waarbij we er dieper op ingaan hoeveel sterftes te wijten zijn aan een specifieke oorzaak zoals ischemische hartziekten, longkanker, zelfdoding, vervoersongevallen ... ; De sterfteatlas van Vlaanderen, een verzameling van kaarten van Vlaanderen ingedeeld in regio's en ingekleurd volgens het aantal overlijdens (beperkte update 2003-2012); Statistiek van de doodsoorzaken, de ruwe, onbewerkte cijfers voor wie er zelf analyses wil maken (meest recente cijfers: 2012).

Dit rapport gaat enkel over algemene sterftecijfers, meer bepaald:  de evolutie van de totale sterfte in Vlaanderen, zowel de brutocijfers als de gestandaardiseerde cijfers;  de bevolkingspiramide voor het Vlaams Gewest en de sterfterisico's per leeftijd;  de invloed van de seizoenen op het aantal sterfgevallen;  de eventuele verschillen in sterfte per regio;  de levensverwachting en het aantal verloren potentiële jaren;  sterfgevallen die te vermijden zijn door preventie of een beter gezondheidsbeleid;  de plaats waar mensen overlijden (ziekenhuis, thuis, bejaardentehuis enz.).

Waar komen deze cijfers vandaan? Deze sterftecijfers van het Vlaamse Gewest leiden we af van de sterftecertificaten. Bij een overlijden vult een arts een sterftecertificaat in. Hij geeft daarin o.a. de oorzaak van het overlijden aan. De dienst burgerlijke stand van de gemeente vult dat certificaat verder aan. Er bestaan 2 soorten certificaten:  certificaten voor de aangifte van het overlijden van een persoon van 1 jaar of ouder;  certificaten voor de aangifte van doodgeboren kinderen of het overlijden van een kind jonger dan 1 jaar. Sinds 1998 kregen de certificerende artsen de mogelijkheid om een meer gedetailleerde keten van oorzaken te noteren. Deze oorzaken worden dan volgens de internationale regels van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) geclassificeerd in de codes van de "International Classification of Diseases (10th revision)" (ICD-10). Vanaf 2012 verwerken we de doodsoorzaken met een (semi-)automatische codeersysteem (IRIS)1. Dit zorgt dit voor een lichte verschuiving van bepaalde doodsoorzaken ten opzichte van vorige jaren, vooral bij oudere personen.

1

Meer uitleg over het semi-automatische codeersysteem IRIS: http://www.zorg-en-gezondheid.be/Cijfers/Over-deze-cijfers/Automatisch-coderen-en-bridgecoding/

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


4/33

2 Algemene sterftecijfers door de jaren heen In 2012 stierven 60.335 inwoners van het Vlaams gewest. Dat zijn er 2.669 meer dan in 2011.

2.1 ABSOLUTE STERFTECIJFERS We zien in onderstaande tabel dat het totale aantal overlijdens de laatste 15 jaar schommelde rond 57.182 overlijdens per jaar. Jaar na jaar stierven er minder vrouwen dan mannen, uitgezonderd in 2003 en 2010.  Jaarlijks overleden gemiddeld 28.817 mannen.  Jaarlijks overleden gemiddeld 28.365 vrouwen. Het aantal overlijdens per 1.000 inwoners (brutosterftecijfer) steeg duidelijk bij mannen en vrouwen in 2012. Vooral in februari en maart was de sterfte hoger dan gewoonlijk. In februari 2012 kenden we een koudegolf gevolgd door een griepepidemie in maart 2012. We tellen hier enkel inwoners van het Vlaams Gewest die overleden in het Vlaams Gewest of het Brussels HG.

ABSOLUUT AANTAL OVERLIJDENS, BRUTO STERFTECIJFER EN DIRECT GESTANDAARDISEERD STERFTECIJFER (ASR) (PER 1.000 INWONERS), VLAAMS GEWEST, 1998-2012 Mannen

Vrouwen Aantal Brutocijfer overlijdens 27.965 9,33 28.111 9,36 28.082 9,33 27.631 9,16 28.533 9,42 29.289 9,64 27.661 8,98 28.121 9,18 27.636 8,88 27.746 8,95 28.364 9,09 28.628 9,10 29.037 9,13 28.587 8,92 30.081 9,33

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Aantal overlijdens 28.754 28.910 29.000 28.416 28.941 29.234 28.131 28.365 28.086 28.090 28.801 29.225 28.969 29.078 30.251

Bron:

sterftecertificaten, alle overlijdens, Vlaams Gewest, 1998-2012

Brutocijfer 9,86 9,89 9,90 9,68 9,83 9,89 9,38 9,52 9,27 9,31 9,47 9,54 9,35 9,31 9,62

ASR 12,98 12,84 12,63 12,08 12,07 11,97 11,34 11,19 10,67 10,39 10,33 10,23 9,87 9,55 9,65

ASR 7,78 7,67 7,53 7,26 7,34 7,42 6,95 6,95 6,64 6,53 6,49 6,42 6,34 6,05 6,15

Totaal Aantal Brutocijfer overlijdens 56.719 9,59 57.021 9,61 57.082 9,60 56.047 9,42 57.474 9,62 58.523 9,66 55.792 9,18 56.486 9,25 55.722 9,07 55.836 9,13 57.165 9,28 57.853 9,32 58.006 9,24 57.666 9,11 60.335 9,48

2.2 GESTANDAARDISEERDE STERFTECIJFERS – STERFTERISICO Door de toenemende vergrijzing verwachten we met de jaren steeds meer overlijdens. Door voor leeftijd te standaardiseren, houden we rekening met de veroudering van de bevolking. Die is bij vrouwen meer uitgesproken dan bij mannen. We merken dan dat:  er een bijna continue, geleidelijke daling is van de gestandaardiseerde sterftecijfers over de laatste 15 jaar, vooral bij de mannen maar ook bij de vrouwen. Een uitzondering daarop vormt de discrete stijging bij de vrouwen in 2002 en 2003. Die lichte stijging werd echter gecompenseerd in 2004. In 2012 waren de sterftecijfers opnieuw iets hoger dan in 2011, maar wel nog steeds lager dan in 2010. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


5/33





per 100.000 inwoners daalde het sterfterisico in de periode 1998-2012 bij mannen gemiddeld met 26 per jaar;  per 100.000 inwoners daalde het sterfterisico in de periode 1998-2012 bij vrouwen gemiddeld met 13 per jaar. Ondanks de daling maken zogenaamde "vermijdbare" sterfgevallen nog altijd een belangrijk deel uit van de totale sterfte.

De daling van de gestandaardiseerde sterftecijfers is voor een groot deel toe te schrijven aan de daling van de sterfte door nieuwvormingen (mannen) en door hart- en vaataandoeningen (mannen en vrouwen). Het is logisch dat hoe ouder u wordt, hoe groter het risico wordt dat u dat jaar sterft. Oudere mensen hebben dus een hoger sterfterisico. Er is ook een heel duidelijk verschil tussen de sterfterisico's van mannen en vrouwen op gelijke leeftijden.

DIRECT GESTANDAARDISEERD STERFTECIJFER (PER 1.000 INWONERS): LINEAIRE TREND EN BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN (OG EN BG), VLAAMS GEWEST, 1998-2012

Let op: 2 verschillende schalen Bron: sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, 1998-2012

2.3 GESTANDAARDISEERDE STERFTE: INVLOED VAN VERSCHILLENDE DOODSOORZAKEN 2.3.1

Bij mannen

De totale gestandaardiseerde sterfte bij mannen daalde in de periode 2003-2012 met 20% van 120 overlijdens naar 96 per 10.000 inwoners (ASR). De daling van de sterfte toegeschreven aan hart- en vaataandoeningen (I00-I99) leverde de grootste bijdrage: meer dan de helft van de globale daling is te danken aan de daling van sterfte door hart- en vaataandoeningen (62%).  De sterfte door hart- en vaataandoeningen bij mannen daalde met 35% tussen 2003 en 2012;

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


6/33



 

De tweede belangrijkste bijdrage (30%) kwam van een daling van het aantal overlijdens door ziekten van het ademhalingsstelsel (J00-J99). Het risico daalde iets sneller dan bij hart- en vaataandoeningen: in 2012 overleden er 39% mannen minder door een ziekte van het ademhalingsstelsel dan in 2003; Overlijdens door nieuwvormingen (C00-D48) leverde de 3e belangrijkste bijdrage aan de globale daling (23%) van het sterftecijfers: in 2012 overleden 15% minder mannen door een nieuwvorming dan in 2003; Het aantal overlijdens ten gevolge van psychische en neurologische aandoeningen (o.a. dementie) (F00G99) nam in dezelfde periode toe met 33%. Een deel van deze stijging is te verklaren door het in gebruik nemen van een (semi-)automatische codeersysteem en nieuwe codeerregels in 2012.

BIJDRAGE VERSCHILLENDE DOODSOORZAKEN IN DALING DIRECT GESTANDAARDISEERDE STERFTE, MANNEN, VLAAMS GEWEST, 2003-2012

Bron: sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, 2003-2012

2.3.2

Bij vrouwen

De totale gestandaardiseerde sterfte bij vrouwen daalde in de periode 2003-2012 met 17% van 7 overlijdens naar 6 per 1.000 inwoners (ASR). Hierbij leverde de daling van de sterfte aan hart- en vaataandoeningen (I00I99) de grootste bijdrage (77%).  Zoals bij de mannen daalde de sterfte door hart- en vaataandoeningen bij vrouwen met 35% sinds 2003;  Net als bij mannen levert de sterfte door ziekten van het ademhalingsstelsel de tweede belangrijkste bijdrage (18%) (J00-J99): in 2012 overleden 30% minder vrouwen door ziekten van het ademhalingsstelsel dan in 2003;  De sterfte door nieuwvormingen (C00-D48) daalde bij vrouwen slechts met 8%, maar de daling van de totale sterfte is voor 11% toe te schrijven aan minder overlijdens door nieuwvormingen;  Het aantal overlijdens door psychische en neurologische aandoeningen (o.a. dementie) (F00-G99) nam tussen 2003 en 2012 toe met 23%. Een deel van deze stijging is te verklaren door het in gebruik nemen van een (semi-)automatische codeersysteem en nieuwe codeerregels in 2012. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


7/33

BIJDRAGE VERSCHILLENDE DOODSOORZAKEN IN DALING DIRECT GESTANDAARDISEERDE STERFTE, VROUWEN, VLAAMS GEWEST, 2003-2012


3 Sterftecijfers per leeftijd 3.1 DE BEVOLKINGSPIRAMIDE De bevolkingspiramide geeft de samenstelling van de bevolking weer volgens leeftijd: hoeveel mannen en vrouwen zijn er van een bepaalde leeftijd? De vorm van de piramide wordt bepaald door de geboortecijfers en de sterftecijfers per leeftijd.

Aandeel mannen en vrouwen In de bevolkingspiramide voor het Vlaams Gewest zien we dat de mannen, die vanaf hun geboorte met meer zijn, dit overwicht definitief verliezen vanaf de leeftijd van 64 jaar. Boven de 63 jaar zijn er in het Vlaams Gewest meer vrouwen dan mannen. Die omslag komt er omdat de sterfterisico's jaar na jaar lager liggen voor vrouwen dan voor mannen.  In 2000 lag de leeftijd waarop de vrouwen in aantal het overwicht kregen op de mannen nog op 58 jaar: de sterfterisico's van mannen daalden de afgelopen jaren sneller dan die van vrouwen waardoor deze "grens" naar boven opschoof (zie gestandaardiseerde sterfte). Vanaf de leeftijd van 86 jaar bij mannen en 88 jaar bij vrouwen sterft jaarlijks 10% of meer van deze bevolkingsgroep.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


8/33

AANTAL INWONERS (OP 1/1/2012) VERSUS AANTAL OVERLIJDENS NAAR LEEFTIJD EN GESLACHT (10 INWONERS/1 OVERLIJDEN), VLAAMS GEWEST, 2012

Bron: ADS-bevolkingscijfers en sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, 2012

Let op: 2 schalen!

3.2 STERFTERISICO VOLGENS LEEFTIJD Het sterfterisico is vooral hoog in het eerste levensjaar en vanaf 50 jaar. Vanaf 25 jaar voor vrouwen en 30 jaar voor mannen stijgen de sterftekansen exponentieel. Bij jonge mannen (15-29 jaar) merken we een relatieve oversterfte op. De belangrijkste doodsoorzaken in deze leeftijdscategorie zijn vervoersongevallen en suïcide.

3.2.1

Zuigelingen: eerste levensjaar

De sterftekans in het eerste levensjaar is zeer hoog: 450 per 100.000 voor jongens en 368 per 100.000 voor meisjes. De belangrijkste oorzaken van de hoge sterfte bij zuigelingen zijn:  aangeboren afwijkingen,  aandoeningen van de moeder, ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


9/33

 complicaties van zwangerschap en bevalling. Aangezien de sterfte bij zuigelingen zo hoog is en te wijten is aan specifieke problemen, wordt zij apart bestudeerd in het deel "foeto-infantiele sterfte".

3.2.2

Peuters, kleuters en kinderen

De sterfte bij peuters en kleuters (1 tot 4 jaar) is veel lager dan in het eerste levensjaar: 16 per 100.000 (jongens en meisjes). Maar de sterftekans is er toch hoger dan bij de daaropvolgende leeftijdsgroepen. De laagste sterftecijfers zijn te vinden in de groepen 5 tot 9 jaar en 10 tot 14 jaar (6 tot 14 per 100.000).

LEEFTIJDSSPECIFIEK STERFTECIJFER (PER 100.000 INWONERS), MANNEN EN VROUWEN, VLAAMS GEWEST, 2012

Bron: sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, 2012

Let op: logaritmische schaal !

3.2.3

Adolescenten en volwassenen

Vooral bij mannelijke adolescenten (15-19 jaar) en jonge volwassen mannen (20-34 jaar) merken we een relatieve oversterfte op: als u de rechte lijn 2 vanaf de leeftijd van 35-39 jaar tot 95 jaar denkbeeldig doortrekt naar de groep 10-14 jaar, ziet u een "bult" in de grafiek. Bij vrouwen beperkt die relatieve oversterfte zich tot meisjes en jonge vrouwen van 15 tot 24 jaar.  Deze relatieve oversterfte is toe te schrijven aan uitwendige oorzaken (vervoersongevallen en suïcide). Tien jaar geleden was deze oversterfte veel meer uitgesproken. Meer details vind je in de analyse van 2010.

2

De sterftekansen stijgen exponentieel met de leeftijd. Daarom zijn de kansen op een logaritmische schaal weergegeven. De rechte lijn is dus in feite een exponentiële functie.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


10/33

Vanaf 25 jaar voor vrouwen en 35 jaar voor mannen stijgen de sterfterisico's exponentieel. Pas op de leeftijd van 55-59 jaar overstijgt het sterfterisico weer dat van het eerste levensjaar. De sterfterisico's liggen jaar na jaar steeds lager voor vrouwen dan voor mannen. Die verschillende sterfterisico's hebben ook hun weerslag op de samenstelling van de bevolking, grafisch vaak voorgesteld als een bevolkingspiramide (zie hoger).

3.3 DOODSOORZAKEN PER LEEFTIJDSGROEP Niet alleen het sterfterisico verschilt tussen mannen en vrouwen, ook de doodsoorzaken verschillen.  Tot de leeftijd van 39 jaar sterven mannen en vrouwen in grote lijnen door gelijkaardige oorzaken: aangeboren afwijkingen, ongevallen en suïcide.  Vanaf de leeftijd van 40 tot en met 54 jaar sterven vrouwen in de eerste plaats aan borstkanker, ook bij 65-69 jarigen is borstkanker de belangrijkste oorzaak. In 2012 stierven er echter vaker 55-64 jarige vrouwen door longkanker dan door borstkanker.  Mannen vanaf 40 jaar stierven in de eerste plaats door suïcide (tot 54 jaar) en longkanker (55 tot 79 jaar).  Daarna volgen voor mannen de ischemische hartziekten en voor vrouwen cerebrovasculaire aandoeningen. Vele van deze doodsoorzaken zijn gedeeltelijk vermijdbaar, zoals (vervoers)ongevallen en longkanker.

BELANGRIJKSTE DOODSOORZAKEN PER LEEFTIJDSCATEGORIE, MANNEN EN VROUWEN, VLAAMS GEWEST, 2012 DOODSOORZAAK (ABSOLUUT AANTAL/RELATIEF BELANG IN LEEFTIJDSGROEP) Leeftijdsgroep 0 jaar 1-4 jaar

10-14 jaar 15-19 jaar 20-24 jaar 25-29 jaar 30-34 jaar 35-39 jaar 40-44 jaar 45-49 jaar 50-54 jaar 55-59 jaar 60-64 jaar 65-69 jaar 70-74 jaar

Mannen Aangeboren afwijkingen (44 / 28%) Aangeboren afwijkingen / Niet-vervoersongevallen (4 / 17%) Aangeboren afwijkingen /Vervoersongevallen1 (2 / 12%) Aangeboren afwijkingen (3 / 13%) Vervoersongevallen1 (23 / 33%) Suïcide (40 / 35%) Suïcide (59 / 47%) Suïcide (55 / 31%) Suïcide (60 / 33%) Suïcide (81 / 27%) Suïcide (93 / 17%) Suïcide (100 / 11%) Longkanker (224 / 17%) Longkanker (343 / 18%) Longkanker (383 / 15%) Longkanker (436 / 14%)

75-79 jaar

Longkanker (468 / 10%)

80-84 jaar

Ischemische hartziekten (539 / 9%) Hartdecompensatie, complicaties en ... 2 (933 / 11%)

5-9 jaar

85+ jaar Voetnoot 1: Voetnoot 2: Bron:

Vrouwen Aangeboren afwijkingen (41 / 33%) Niet-vervoersongevallen (5 / 23%) Verschillende doodsoorzaken (1 / 10%) Suïcide (2 / 17%) Suïcide (11 / 33%) Suïcide (10 / 28%) Suïcide (13 / 33%) Suïcide (16 / 24%) Suïcide (16 / 16%) Borstkanker (32 / 17%) Borstkanker (57 / 17%) Borstkanker (82 / 13%) Longkanker (109 / 14%) Longkanker (137 / 13%) Borstkanker (158 / 11%) Cerebrovasculaire aandoeningen (158 / 8%) Cerebrovasculaire aandoeningen (261 / 8%) Cerebrovasculaire aandoeningen (539 / 10%) Hartdecompensatie, complicaties en ... 2 (2.006 / 14%)

de vervoersongevallen zijn hier beperkt tot vervoersongevallen op land (V01-V89) Hartdecompensatie, complicaties en [onduidelijk omschreven hartaandoeningen] (I46, I50-I52) sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, 2012

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


11/33

4 Sterfte per regio: indirect gestandaardiseerde sterfte 4.1 INDIRECT GESTANDAARDISEERDE STERFTE PER ZORGREGIO Mannen Binnen het Vlaams Gewest zijn er weinig opmerkelijke verschillen tussen de zorgregio's rond de 14 regionale steden.  In 2012 stierven in de zorgregio’s rond Aalst significant meer mannen dan kon verwacht worden op basis van de Vlaamse cijfers.  De verhoogde sterfte in de zorgregio Aalst situeert zich vooral rond Dendermonde en Aalst.  In de zorgregio Brusselse rand en Leuven stierven er minder mannen dan verwacht (niet significant).  Maar in zorgpool Tervuren en Leuven-stad was er wel een significant lagere sterfte, terwijl andere zorgpolen in dezelfde regio’s niet significant verschilden van de rest van Vlaanderen.

INDIRECT GESTANDAARDISEERDE STERFTERATIO (SMR) VOOR VLAAMSE ZORGREGIO'S, MANNEN, 2012 - ZORGREGIO'S GESORTEERD OP SMR Regionale stad woonplaats RS: Aalst RS: Gent RS: Turnhout RS: Kortrijk RS: Sint-Niklaas RS: Mechelen RS: Antwerpen RS: Hasselt RS: Oostende RS: Roeselare RS: Brusselse rand* RS: Genk RS: Leuven RS: Brugge Voetnoot * Bron:

Geteld 1.793 4.298 2.031 1.577 1.107 1.955 4.361 2.608 1.117 1.766 2.707 986 2.170 1.616

Verwacht 1.552 4.091 1.973 1.534 1.095 1.943 4.391 2.668 1.144 1.819 2.827 1.033 2.291 1.731

OG 1,077 1,005 0,963 0,954 0,924 0,939 0,948 0,921 0,894 0,903 0,903 0,867 0,888 0,867

SMR 1,155 1,050 1,029 1,029 1,011 1,005 0,993 0,978 0,978 0,972 0,957 0,954 0,948 0,933

BG 1,239 1,098 1,098 1,107 1,104 1,074 1,038 1,035 1,065 1,041 1,014 1,047 1,008 1,005

De zorgregio rond Brussel, bevat hier enkel de sterfgevallen uit de Vlaamse gemeentes. sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, 2012

Vrouwen 



In de zorgregio Turnhout stierven iets meer vrouwen dan in de rest van Vlaanderen (net niet statistisch significant).  De verhoogde sterfte in de zorgregio Turnhout situeert zich in de zorgpool Mol. Het sterfterisico voor vrouwen was significant laag in de zorgregio's rond rond Brussel, Roeselare en Brugge.  In geen enkele subregio was de sterfte voor vrouwen significant lager dan in Vlaanderen. De zorgpolen rond Tervuren, Diksmuide en Knokke-Heist vertoonden wel de laagste sterftecijfers.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


12/33

INDIRECT GESTANDAARDISEERDE STERFTERATIO (SMR) VOOR VLAAMSE ZORGREGIO'S, VROUWEN, 2012 - ZORGREGIO'S GESORTEERD OP SMR Regionale stad woonplaats RS. Turnhout RS. Mechelen RS. Sint-Niklaas RS. Antwerpen RS. Genk RS. Gent RS. Kortrijk RS. Hasselt RS. Oostende RS. Aalst RS. Leuven RS. Brusselse rand* RS. Roeselare RS. Brugge Voetnoot * Bron:

Geteld 1.888 2.047 1.120 4.613 970 4.351 1.631 2.467 1.181 1.607 2.203 2.647 1.673 1.559

Verwacht 1.765 1.940 1.068 4.475 940 4.241 1.606 2.465 1.183 1.617 2.289 2.816 1.830 1.722

OG 0,999 0,987 0,960 0,987 0,936 0,981 0,942 0,942 0,915 0,921 0,903 0,888 0,849 0,840

SMR 1,071 1,056 1,050 1,032 1,032 1,026 1,014 1,002 0,999 0,993 0,963 0,939 0,915 0,906

BG 1,143 1,125 1,143 1,077 1,131 1,071 1,092 1,062 1,086 1,068 1,023 0,996 0,981 0,975

De zorgregio rond Brussel, bevat hier enkel de sterfgevallen uit de Vlaamse gemeentes. sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, 2012

4.2 INDIRECT GESTANDAARDISEERDE STERFTE PER GEMEENTE Mannen De kaarten met indirect gestandaardiseerde sterfteratio's (SMR's) per gemeente voor mannen tonen gelijkaardige tendensen als de tabel hierboven voor de zorgregio's.  Het valt op dat er in een groot deel van Oost-Vlaanderen (zowel in het zuiden als in de Denderstreek en Gent) meer sterfgevallen genoteerd worden dan verwacht.  Ook de streek rond Tienen en Zuid-Limburg (vooral rond Sint-Truiden) is opvallend donkergroen ingekleurd.  West-Vlaanderen (vooral tussen Brugge en Roeselare), Vlaams-Brabant (ten zuiden van Brussel en Leuven) en Noord-Limburg kennen daarentegen veel gemeentes waar minder mannen sterven dan verwacht.  Ook de randgemeenten ten noorden van Antwerpen hebben relatief lage sterftecijfers voor mannen.

Vrouwen Op de kaarten met SMR's per gemeente voor vrouwen is veel minder dan voor mannen een tendens vast te stellen.  Toch vallen ook hier Oost-Vlaanderen en Zuid-Limburg in negatieve zin op.  West-Vlaanderen en de Brusselse rand vallen op in positieve zin.  Verder zijn er ook enkele gemeenten in de oostrand rond Antwerpen en de Antwerpse Kempen waar meer vrouwen sterven dan verwacht.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


13/33

Kaarten

INDIRECT GESTANDAARDISEERDE STERFTERATIO (SMR) PER GEMEENTE - MANNEN EN VROUWEN2008-2012, 3 TYPES Mannen

Vrouwen

type 1: vaste indeling

type 2: significant e SMR

type 3: indeling in kwintielen


Wegens het kleine aantal overlijdens per gemeente, werden de data van 5 jaar samengeteld. Toch is dat meestal niet voldoende om tot statistisch significante verschillen te komen. Het doel van deze kaartjes is dan ook enkel om geografische patronen te onderzoeken. Lokale verschillen kunnen immers onzichtbaar worden in de algemene cijfers van de (grotere) regio's.

5 Sterfte per seizoen: aantal overlijdens per maand Zonder seizoensgebonden sterfte verwachten we maandelijks circa 1/12de of 8,3% van de overlijdens.

5.1 WINTERMAANDEN In de wintermaanden (december-maart) overlijden altijd meer mensen dan in de zomer. Dat is voornamelijk te wijten aan de winterse "griepgolven" (pneumonie en influenza).  Januari kende de laatste 12 jaar gemiddeld het hoogste aantal sterfgevallen (9% tot 11% van alle overlijdens in het jaar). ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


14/33



2012 was echter een uitzonderlijk jaar: er overleden relatief weinig personen in januari, maar daarentegen uitzonderlijk veel in februari en maart. Deze hoge sterfte vond plaats tijdens en na een koudegolf (van 29 januari tot 13 februari) gevolgd door een milde griepepidemie (februari-maart). Het effect van de koudegolf trof vooral ouderen (vanaf 75 jaar). Dit effect van oversterfte bij een koudegolf zagen we in 2012 ook in Frankrijk en Nederland. Meer informatie over de griepepidemie kan je vinden bij griepsurveillance (van het WIV) 3 en bij het Europese programma voor het monitoren van mortaliteit4.

5.2 ZOMERMAANDEN In de zomermaanden (juni-september) overlijden het minste mensen.  September kende gemiddeld het laagste aantal sterfgevallen (7,4%).  Uitzondering was juli 2006: als gevolg van verschillende hittegolven zagen we een ongewoon hoge sterfte (9,0%). Voor meer info, zie vorige cijfers > algemene sterftecijfers 2006 (PDF, 906 kB)

4-JAARS-GEMIDDELDE AANDEEL OVERLIJDENS PER MAAND VERSUS AANDEEL IN 2012 (UITGEDRUKT ALS PERCENT VAN HET JAARTOTAAL), VLAAMS GEWEST, 2000-2012

Bron: sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, januari 1999 - december 2012

3 4

http://influenza.wiv-isp.be/nl/Pages/default.aspx http://www.euromomo.eu/results/pooled_number.html

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


15/33

6 Levensverwachting en verloren potentiële jaren 6.1 LEVENSVERWACHTING De levensverwachting drukt uit hoeveel jaar een persoon op een bepaalde leeftijd nog verwacht wordt te leven. Die verwachting wordt berekend per leeftijd en is afhankelijk van de sterftekans of het sterfterisico op elke leeftijd. Op basis van de levensverwachting kunnen we nagaan wat de belangrijkste oorzaken van vroegtijdige sterfte zijn. Vroegtijdige sterfte betekent "sterven voor de verwachte leeftijd". Bij vroegtijdige sterfte op een bepaalde leeftijd gaan dus potentiële levensjaren verloren: nl. de levensverwachting in jaren op het ogenblik van overlijden.  Een jongen die in 2012 geboren werd, heeft in Vlaanderen een levensverwachting van 78,9 jaar.  Meisjes hebben bij hun geboorte een levensverwachting van 83,6 jaar.

LEVENSVERWACHTING IN JAREN OP VERSCHILLENDE LEEFTIJDEN, VLAAMS GEWEST, 2012 Bij geboorte Op 1-jarige leeftijd Op 20-jarige leeftijd Op 45-jarige leeftijd Op 65-jarige leeftijd Op 75-jarige leeftijd Bron:

Mannen 78,9 78,7 60,0 36,0 18,5 11,3

Vrouwen 83,7 83,4 64,6 40,1 21,9 13,7

sterftecertificaten alle overlijdens, Vlaams Gewest, 2012

Nieuwe berekeningsmethode levensverwachting We gebruiken sinds registratiejaar 2010 een licht aangepaste berekeningswijze voor de levensverwachting: de levensverwachting op 100 jaar wordt niet langer gelijkgesteld aan 0. Daardoor liggen de cijfers soms iets hoger dan in onze vorige publicaties. Voor alle jaren die hieronder vergeleken worden, wordt ook deze nieuwe berekeningswijze aangehouden. Meer informatie hierover vind je bij de Federale Dienst voor Statistiek (Statistics Belgium)5.

6.1.1

Evolutie van de levensverwachting door de jaren heen

Meisjes hebben een hogere levensverwachting aangezien de vrouwelijke sterftecijfers lager liggen. De voorsprong van vrouwen op mannen wordt met de jaren kleiner: de levensverwachting van mannen steeg de afgelopen 10 jaar meer dan die van vrouwen. Dat zien we in onderstaande grafiek:  Ten opzichte van 2011 stagneerde in 2012 de levensverwachting bij geboorte voor mannen en daalde die voor vrouwen zelfs met iets meer dan 1 maand. Dit is een gevolg van de hoge sterftecijfers in februari en maart 2012. De levensverwachting van vrouwen boven de 65 daalde in 2012 zelfs met 2 maanden t.o.v. 2011.  De levensverwachting bij geboorte voor mannen steeg in de periode 2003-2012 van 76,5 naar 78,9 jaar. Dat is een gemiddelde jaarlijkse stijging van 3,1 maanden.  Ook op 45-jarige leeftijd steeg de levensverwachting continu met een gemiddelde van bijna 3 maanden per jaar.  Voor 65- en 75-jarigen steeg de levensverwachting jaarlijks gemiddeld met respectievelijk 2,1 en 1,7 maanden. De marge voor verbetering is bij deze leeftijdsgroepen uiteraard kleiner en een klein deel van de winst van de vorige jaren ging in 2012 terug verloren door een daling van resp. 0,7 maand en 1,2 maand t.o.v. 2011. 5

http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/bevolking/sterfte_leven/tafels/

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


16/33



De levensverwachting bij geboorte voor vrouwen steeg in de periode 2003-2012 gemiddeld met 2,1 maanden per jaar: van 81,9 naar 83,6 jaar.  Ook op 45- en 65-jarige leeftijd bedroeg de gemiddelde stijging iets minder dan 2 maand per jaar.  Op 75 jaar was de stijging net als bij mannen iets lager, maar toch ook nog 1,5 maand per jaar, al geldt dit niet voor 2012 waar we juist een daling zien van 1,5 maand in vergelijking met 2011.

In de figuur werd omwille van de leesbaarheid de verwachte leeftijd bij overlijden weergegeven i.p.v. de eigenlijke levensverwachting. De verwachte leeftijd bij overlijden wordt berekend als huidige leeftijd (bv. 45 jaar) vermeerderd met het aantal jaren dat iemand van die leeftijd gemiddeld nog te leven heeft (de levensverwachting voor die leeftijd). Bijvoorbeeld: lo(45)= 45+le(45).

EVOLUTIE VERWACHTE LEEFTIJD BIJ OVERLIJDEN VOOR 0-, 45-, 65- EN 75-JARIGEN (LO), MANNEN (M) EN VROUWEN (V), VLAAMS GEWEST, 2003-2012

Bron: sterftecertificaten alle overlijdens, 2003-2012

Verklaring van de legende bij de grafiek : verwachting voor mannen. : verwachting voor vrouwen. Lo(75) V: verwachte leeftijd bij overlijden voor 75-jarige vrouwen Lo(45) M: verwachte leeftijd bij overlijden voor 45-jarige mannen

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


17/33

6.2 VERLOREN POTENTIËLE JAREN 6.2.1

Wat betekent "Verloren potentiële jaren" of VPJ

We spreken van verloren potentiële jaren (VPJ) als iemand sterft voor zijn 75ste verjaardag. Hoeveel jaren er verloren gaan, hangt af van zijn of haar levensverwachting. Die verschilt per leeftijd en voor mannen en vrouwen. Hoe dat precies berekend wordt, leest u in het deel ‘over deze cijfers – verklaring gebruikte termen’. Wij tonen u op deze pagina's het aantal verloren potentiële jaren per 1.000 persoonsjaren. Is het VPJ-cijfer bijvoorbeeld 10, dan kunt u dat zo lezen: 100 mensen met elk nog een levensverwachting van 10 jaar, hebben samen nog 1.000 potentiële levensjaren. Nu overlijdt 1 persoon van die 100 in het eerste jaar, en dus gaan er 10 mogelijke levensjaren van die 1.000 verloren. In onze berekeningen worden overlijdens van zuigelingen (minder dan 1 jaar) en van mensen ouder dan 74 jaar niet meegeteld.

6.2.2

Verloren potentiële jaren per doodsoorzaak

Drie grote doodsoorzakengroepen zijn samen verantwoordelijk voor 3/4 van de verloren potentiële jaren. Veruit de meeste verloren levensjaren worden toegeschreven aan kankers (en andere nieuwvormingen). Daarna volgen uitwendige doodsoorzaken (suïcides en ongevallen) en hart- en vaatziekten.

VPJ-CIJFER (1/1.000 PERSOONSJAREN) VOOR 5 HOOFDCATEGORIEËN, LEEFTIJDSGROEP 1-74 JAAR, MANNEN EN VROUWEN, VLAAMS GEWEST, 2012. BEREKEND T.O.V. LEVENSVERWACHTING Doodsoorzaken

Mannen VPJ-cijfer 31,11 4,73 15,06 4,48 17,43 11,96 84,77

Kankers en andere nieuwvormingen Psychische en neurologische aandoeningen Hart- en vaatziekten Ziekten ademhalingsstelsel Uitwendige doodsoorzaken Alle andere doodsoorzaken Totaal Bron:

% 36,7% 5,6% 17,8% 5,3% 20,6% 14,1% 100%

Vrouwen VPJ-cijfer 27,08 3,82 8,59 3,23 7,14 7,97 57,82

% 46,8% 6,6% 14,9% 5,6% 12,3% 13,8% 100%

sterftecertificaten personen ouder dan 1 jaar, Vlaams Gewest, 2012

Bij mannen 3 doodsoorzaken veroorzaken bij mannen 29% van de verloren potentiële jaren:  longkanker,  suïcide,  ischemische hartziekten (IHZ). Het totale aantal verloren potentiële jaren is bij mannen 1,5 maal groter dan bij vrouwen.

Bij vrouwen Bij vrouwen is de top 3:  borstkanker (11% van het totale VPJ-cijfer),  longkanker,  suïcide. In totaal wordt 26% van de verloren potentiële jaren bij vrouwen toegeschreven aan deze 3 doodsoorzaken. Bij vrouwen is longkanker de tweede oorzaak van verloren jaren na borstkanker en voor suïcide geworden. Het VPJ-cijfer voor longkanker is de laatste jaren sterk gestegen, en het cijfer voor ischemische hartziekten is sterk gedaald. Dat laatste is nu zelfs lager dan dat van cerebrovasculaire aandoeningen.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


18/33

VERLOREN POTENTIËLE JAREN (VPJ PER 1.000 PERSOONSJAREN) VOOR ENKELE BELANGRIJKE DOODSOORZAKEN, LEEFTIJDSGROEP 1-74 JAAR, MANNEN EN VROUWEN, VLAAMS GEWEST, 2012. BEREKEND T.O.V. LEVENSVERWACHTING

Bron: sterftecertificaten personen ouder dan 1 jaar, Vlaams Gewest, 201

Selectie van 5 grootste oorzaken bij mannen, en 5 grootste oorzaken bij vrouwen Afkortingen: longk.: Kanker aan long, bronchus en trachea (C33-C34) / IHZ: ischemische hartziekten (I20-I25) / VVO: Vervoersongevallen op het land (V00-V89) / Hartdecomp. e.a.: Hartdecompensatie, complicaties en onduidelijk omschreven hartaandoeningen (I46; I50-I51) / CVA: Cerebrovasculaire aandoeningen (I60-I69) / Borstk.: Borstkanker (C50)

6.2.3

Oorzaken van VPJ per leeftijd

De onderstaande figuren geven aan op welke leeftijd de impact van een bepaalde doodsoorzaak het grootst is. De schaal op de figuren is tweemaal groter bij mannen dan bij vrouwen.

Op jongere en latere leeftijd Sommige doodsoorzaken hebben veel impact wegens sterfte op jonge leeftijd, waarbij er bij elk overlijden vele jaren verloren gaan. Andere doodsoorzaken hebben veel impact wegens het grote aantal overlijdens op latere leeftijd. De verschillen tussen mannen en vrouwen zijn hier vooral duidelijk bij adolescenten en jonge volwassenen. Maar ook op middelbare leeftijd is de vroegtijdige sterfte, gemeten als verloren potentiële jaren, bij vrouwen veel lager dan bij mannen.  Vervoersongevallen en suïcide spelen een belangrijke rol door de sterfte op relatief jonge leeftijd.  Kankers en (ischemische) hartziekten zijn belangrijk wegens het grote aantal overlijdens dat zij veroorzaken op latere leeftijd.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


19/33

Oorzaken per leeftijd bij mannen Enkele vaststellingen op basis van de gemiddelde leeftijdsspecifieke VPJ-cijfers van 2011 en 2012 voor mannen:  Bij mannen heeft het aantal overlijdens door vervoersongevallen op jonge leeftijd een enorme impact op het VPJ-cijfer voor deze doodsoorzaak: de curve kent een steile piek rond de leeftijd van 19 jaar. De oppervlakte onder de curve geeft aan dat 57% van de verloren jaren door vervoersongevallen bij mannen te wijten is aan sterfte tussen 18 en 33 jaar en dan vooral aan de sterfte tussen 18 en 22 jaar.  Het grote aantal verloren jaren door suïcide kan niet aan een bepaalde "generatie" worden toegeschreven, maar wel aan het relatief grote aantal overlijdens van volwassen mannen tot 54 jaar. De groep van 39 tot 46 jaar is daarbij verantwoordelijk voor 22% van de VPJ.  Vanaf 40 jaar beginnen ziekten als ischemische hartziekten (IHZ) en longkanker hun tol te eisen.  80% van de verloren jaren door longkanker zijn te wijten aan overlijdens in de leeftijdscategorie 56-74 jaar, met een piek rond 65 jaar.  Ook voor ischemische hartziekten (IHZ) ligt het zwaarste gewicht van VPJ bij de oudste leeftijdsgroepen, met 59% van de verloren jaren voor de leeftijdsjaren 60-74 jaar).

GEMIDDELD LEEFTIJDSSPECIFIEK VPJ-CIJFER, LEEFTIJDSGROEP 1-74 JAAR, MANNEN, VLAAMS GEWEST, 2011-2012 - BEREKENING T.O.V. LEVENSVERWACHTING

Bekijk: grafieken mannen 2009-2010, 2007-2008, 2005-2006 en 2003-2004 in vorige cijfers Bron: sterftecertificaten personen ouder dan 1 jaar, Vlaams Gewest, 2011-2012

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


20/33

GEMIDDELD LEEFTIJDSSPECIFIEK VPJ-CIJFER, LEEFTIJDSGROEP 1-74 JAAR, VROUWEN, VLAAMS GEWEST, 2011-2012 - BEREKENING T.O.V. LEVENSVERWACHTING

Bekijk: grafieken vrouwen 2009-2010, 2007-2008, 2005-2006 en 2003-2004 in vorige cijfers Bron: sterftecertificaten personen ouder dan 1 jaar, Vlaams Gewest, 2011-2012

Oorzaken per leeftijd bij vrouwen Enkele vaststellingen op basis van de gemiddelde leeftijdsspecifieke VPJ-cijfers van 2011 en 2012 voor vrouwen:  Bij vrouwen liggen de VPJ voor vervoersongevallen veel lager dan bij mannen: ze zijn weinig opvallend op de grafiek. Bij vrouwen is slechts 14% van verloren jaren door vervoersongevallen toe te wijzen aan de jonge leeftijdscategorie 18-22 jaar.  Ook voor suïcide is het cijfer veel lager: het totale VPJ-cijfer voor deze doodsoorzaak is ook ruim 2 keer lager dan bij mannen. Bij vrouwen zijn de VPJ voor suïcide in 2011-2012 het hoogst tussen 44 en 54 jaar: 30% van de VPJ zijn toe te wijzen aan deze groep.  Vanaf 35 jaar begint de opmars van borstkanker, die vooral zijn tol eist tussen 56 en 66 jaar (36% van alle verloren jaren door borstkanker). Er verschijnt al een kleinere piek rond de leeftijd van 50 jaar. Bijna twee ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


21/33

 



derde van alle verloren potentiële jaren door borstkanker gaan verloren bij vrouwen tussen 50 en 69 jaar (doelgroep borstkankeropsporing). Verloren jaren wegens longkanker zijn bij vrouwen bijna 2 keer lager dan bij mannen, en pieken iets vroeger: 31% van alle verloren jaren door longkanker vinden we in de leeftijdsgroep 55 tot 61 jaar. Vanaf 50 jaar beginnen ischemische hartziekten (IHZ) een rol te spelen om vanaf 71 jaar borstkanker bijna te evenaren. De piek ligt net als bij mannen op latere leeftijd: in de leeftijdsgroep 70 tot 74 jaar vinden we 31% van het totale aantal verloren jaren door ischemische hartziekten. In verhouding spelen verloren potentiële jaren door cerebrovasculaire aandoeningen (CVA) en door colorectale kanker een belangrijkere rol bij vrouwen dan bij mannen.

6.2.4

Evolutie van 2008 tot 2012: daling van de VPJ-cijfers

De laatste 5 jaar daalde het totale VPJ-cijfer wel wat bij mannen, maar nauwelijks bij vrouwen. We berekenen de VPJ-cijfers hier op basis van de levensverwachting en die blijft stijgen.

Evolutie bij mannen Het totale VPJ-cijfer bij mannen daalde van 88,9 in 2008 naar 84,8 per 1.000 persoonsjaren in 2012.  De daling is vooral te danken aan de daling van de verloren potentiële jaren door vervoersongevallen te land, door ischemische hartziekten, door longen andere kankers en door cerebrovasculaire aandoeningen.  Hierbij moeten we vermelden dat het in gebruik nemen van een (semi-)automatisch codeersysteem vanaf 2012 de cijfers voor longkanker kunstmatig heeft doen dalen tussen 2011 en 2012 6.

Evolutie bij vrouwen Het totale VPJ-cijfer bij vrouwen daalde in de periode 2008-2012 lichtjes van 59,5 in 2008 naar 57,8 per 1.000 persoonsjaren in 2012  Er is een daling van de verloren potentiële jaren door borstkanker, ischemische hartziekten, en ook door vervoersongevallen te land.  Maar deze daling wordt voor een deel teniet gedaan door de verhoging van het VPJ-cijfer voor longkanker tussen 2008 en 2012.  De schijnbare cijfermatige daling van de voortijdige sterfte door longkanker tussen 2011 en 2012 is te wijten aan het in gebruik nemen van een (semi-) automatisch codeersysteem in 2012. We kunnen aannemen dat de totale sterfte door en met longkanker bij vrouwen ook tussen 2011 en 2012 verder gestegen is6.

6

Meer uitleg over het nieuwe codeersysteem en de gevolgen ervan vindt u hier: http://www.zorg-engezondheid.be/WorkArea/linkit.aspx?LinkIdentifier=id&ItemID=35905

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


22/33

EVOLUTIE TOTAAL VPJ-CIJFER (PER 1.000 PERSOONSJAREN) EN HET AANDEEL VAN DE RESPECTIEVE DOODSOORZAKEN, VLAAMS GEWEST, 2008-2012, BEREKEND T.O.V.

VROUWEN

MANNEN

LEVENSVERWACHTING

LEGENDE

Opmerking: deze figuur kunt u het best van onder naar boven lezen. Bron: sterftecertificaten personen ouder dan 1 jaar, Vlaams Gewest, 2008-2012

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


23/33

7 Vermijdbare sterfte 7.1 WAT IS VERMIJDBARE STERFTE? Vermijdbare sterfte gaat over 2 groepen van doodsoorzaken: 1 Doodsoorzaken die door primaire preventie vermeden kunnen worden. Primaire preventie betekent voorkomen dat mensen ziek worden of een aandoening ontwikkelen. De overheid heeft hier een impact op door haar bevolking goed in te lichten en te sensibiliseren voor de gevolgen van ongezonde voedingsen leefstijlfactoren (bv. roken). Het gaat over volgende vermijdbare doodsoorzaken:  longkanker, te vermijden door niet te roken,  ischemische hartziekten bij mensen jonger dan 65 jaar, te vermijden door niet te roken, gezonde voeding en voldoende beweging,  huidkanker bij mensen ouder dan 4 en jonger dan 65 jaar, te vermijden door aangepaste bescherming bij zonnen,  levercirrose, te vermijden door matiging van alcoholgebruik,  verkeersongevallen, te vermijden door aangepast rijgedrag en een goede controle op de verkeersveiligheid. 2 Doodsoorzaken die zich amper zouden voordoen als de gezondheidszorg perfect georganiseerd zou zijn. Het gaat om sterfgevallen die voorkomen kunnen worden door medische interventies zoals vaccinatie, vroegtijdige opsporing (bv. van borstkanker) en/of gepaste behandeling (secundaire preventie). Als deze vermijdbare overlijdens zich toch voordoen, is dat een teken dat het gezondheidszorgsysteem niet optimaal werkt. Het gaat hierbij over 30-tal doodsoorzaken.  De belangrijkste doodsoorzaken die vaak beschouwd worden als vermijdbaar door een betere organisatie van de gezondheidszorg zijn borstkanker bij vrouwen, en CVA en colorectale kanker bij zowel mannen als vrouwen. Het gezondheidsbeleid heeft tot doel het geheel van gezondheidsproblemen zo doelmatig en zo doeltreffend mogelijk te beïnvloeden. Cijfers over zogenaamd "vermijdbare" sterfte geven een beeld van waar verbetering mogelijk lijkt. Ongevallen buiten de verkeerssituatie en zelfdoding worden hier niet meegeteld. We kijken ook enkel naar overlijdens van personen jonger dan 75 jaar.

7.2 SAMENVATTING Bijna 2 op de 5 overlijdens voor 75 jaar zou theoretisch op een of andere manier te vermijden zijn.  Bij mannen bekomen we 37% vermijdbare sterfte. Het grootste deel hiervan wordt toegeschreven aan ongezonde leefgewoonten (zoals sterfte door longkanker en ischemische hartziekten) of verkeersongevallen.  Bij vrouwen berekenen we 42% vermijdbare sterfte. Het grootste deel is te wijten aan doodsoorzaken die samenhangen met de kwaliteit en doeltreffendheid van de gezondheidszorg.

PERCENTAGE VERMIJDBARE STERFTE, 0-74 JAAR, VLAAMS GEWEST, 2012 Mannen Aantal % 2.447 21,5% 1.741 15,1%

Vermijdbaar door primaire preventie Vermijdbaar door medische interventies (sec. preventie inbegrepen) Totaal vermijdbaar Totale sterfte in de leeftijdsgroep 0-74 jaar

4.218 11.496 Bron:

36,7%

Vrouwen Aantal % 923 13,5% 1.925 28,2% 2.848 6.820

41,8%

Totaal Aantal % 3.400 18,6% 3.666 20,0% 7.066 18.318

38,6%

alle sterftecertificaten, Vlaams Gewest, 2012

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


24/33

7.3 STERFTE VERMIJDBAAR DOOR PRIMAIRE PREVENTIE 

Bij mannen kan ruim 1 op de 5 overlijdens voor de leeftijd van 75 jaar beschouwd worden als vermijdbaar door primaire preventie.  Bij vrouwen is 1 op de 7 overlijdens vermijdbaar door primaire preventie. Een van de belangrijkste oorzaken van vermijdbare sterfte is nog altijd tabaksgebruik (longkanker en een deel van de ischemische hartziekten), zowel bij mannen als bij vrouwen. Longkanker veroorzaakt 2 op de 3 van alle primair vermijdbare sterfgevallen bij mannen en vrouwen.

STERFTE VERMIJDBAAR DOOR PRIMAIRE PREVENTIE, LEEFTIJDSGROEP 0-74 JAAR, VLAAMS GEWEST, 2012 Doodsoorzaak (ICD-10 –code)

Longkanker (C33-C34) Huidkanker (C44) Ischemische hartziekten

Leeftijdsgroep 5-74 5-64 5-64

Mannen aantal % 1.532 62% 7 0% 414 17%

Vrouwen aantal % 600 65% 2 0% 102 11%

Totaal aantal % 2.132 63% 9 0% 516 15%

(I20-I25)

Levercirrose

15-74

(K70, K73, K74, K72.1, K76.0-1) Verkeersongevallen [codes]7

Alle

Subtotaal percentage t.o.v. totale sterfte Totale sterfte

13%

147

16%

459

14%

212 2.447

9% 100% 22%

72 923

8% 100% 14%

284 3.400

8% 100% 19%

11.496

Selectie gebaseerd op: Bron:

7.3.1

312

6.820

18.318

Leveque A, Humblet PC, Lagasse R: Atlas de la mortalité évitable en Belgique, 1985-1989. Arch. Public Health, 1999: 57; 1-87 alle sterftecertificaten, Vlaams Gewest, 2012

Evolutie van sterfte vermijdbaar door primaire preventie (2003-2012)

In de periode 2003-2012 kunnen we enkel bij mannen een trend vaststellen in de evolutie van sterfte vermijdbaar door primaire preventie.  Het absolute aantal overlijdens bij mannen daalde met gemiddeld 75 overlijdens per jaar.  Het absolute aantal overlijdens bij vrouwen bleef schommelen rond 891. Het grootste deel van deze sterfte is te wijten aan longkanker, dat voor het overgrote deel veroorzaakt wordt door tabaksgebruik. Maar tabak veroorzaakt ook nog andere ziektes en gezondheidsproblemen. Het aandeel van tabak hierin is niet altijd even duidelijk en daarom kan de tabaksgerelateerde sterfte enkel bij benadering berekend worden.  De daling van de cijfers in 2012 ten opzichte van 2011 is minstens gedeeltelijk toe te schrijven aan de verandering van codeermethode.

7

Verkeersongevallen [codes]: V01.1, V02.1, V03.1, V04.1, V05.1, V06.1, V09.2-3, V10.3-5, V11.3-5, V12.3-5, V14.3-5, V15.3-5, V16.3-5, V17.3-5, V18.3-5, V10.9, V11.9, V12.9, V13.9, V14.9, V15.9, V16.9, V17.9, V18.9, V19.4-6, V19.9, V20.3-5, V21.3-5, V22.3-5, V23.3-5, V24.3-5, V25.3-5, V26.3-5, V27.3-5, V28.3-5, V20.9, V21.9, V22.9, V23.9, V24.9, V25.9, V26.9, V27.9, V28.9, V29.4-6, V29.9, V30.4-7, V30.9, V31.4-7, V31.9, V32.4-7, V32.9, V33.4-7, V33.9, V34.4-7, V34.9, V35.4-7, V35.9, V36.4-7, V36.9, V37.4-7, V37.9, V38.4-7, V38.9, V39.4-7, V39.9, V40.4-7, V40.9, V41.4-7, V41.9, V42.4-7, V42.9, V43.4-7, V43.9, V44.4-7, V44.9, V45.4-7, V45.9, V46.4-7, V46.9, V47.4-7, V47.9, V48.4-7, V48.9, V49.4-7, V49.9, V50.4-7, V50.9, V51.4-7, V51.9, V52.4-7, V52.9, V53.4-7, V53.9, V54.4-7, V54.9, V55.4-7, V55.9, V56.4-7, V56.9, V57.4-7, V57.9, V58.4-7, V58.9, V59.4-7, V59.9, V60.4-7, V60.9, V61.4-7, V61.9, V62.4-7, V62.9, V63.4-7, V63.9, V64.4-7, V64.9, V65.4-7, V65.9, V66.4-7, V66.9, V67.4-7, V67.9, V68.4-7, V68.9, V69.4-7, V69.9, V70.4-7, V70.9, V71.4-7, V71.9, V72.4-7, V72.9, V73.4-7, V73.9, V74.4-7, V74.9, V75.4-7, V75.9, V76.4-7, V76.9, V77.4-7, V77.9, V78.4-7, V78.9, V79.4-7, V79.9, V80.2-7, V80.9, V81.1, V81.9, V82.1, V82.4, V82.9, V83.0-3, V84.0-3, V85.0-3, V86.0-3, V87, V89.2-3

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


25/33

EVOLUTIE ABSOLUUT EN RELATIEF AANTAL OVERLIJDENS DOOR PRIMAIR VERMIJDBARE DOODSOORZAKEN, MANNEN EN VROUWEN, LEEFTIJDSGROEP 0-74 JAAR, VLAAMS GEWEST, 2003-2012

Bron: alle sterftecertificaten, Vlaams Gewest, 2003-2012

7.3.2

Sterfte door roken (tabaksgerelateerde sterfte) Cijfers 2012 voor mannen en vrouwen

Sterfte door roken vormt een aanzienlijk deel van de vermijdbare sterfte. Langdurig roken is de belangrijkste oorzaak van longkanker. Een groot deel van de longkankers kan dus door primaire preventie vermeden worden. We gebruiken hier de methode die door Peto en medewerkers werd ontwikkeld om op basis van de overlijdensstatistieken een raming te maken van de aan tabaksgebruik gerelateerde sterfte. Onderstaande tabel geeft de resultaten voor de inwoners van het Vlaams Gewest in 2012. Hieruit blijkt dat:  bij mannen 6.181 sterfgevallen of 23% van de sterfte door ziekten (exclusief levercirrose) bij 35-plussers kan worden toegeschreven aan het roken.  bij vrouwen het gaat om 1.773 sterfgevallen of 6%. De longen hebben het zwaarst te lijden onder het roken van tabak, vandaar het groot percentage longkanker en chronische longaandoeningen (COPD) dat aan tabak wordt toegeschreven. Daarna volgen kankers van de bovenste luchtwegen, mond en slokdarm.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


26/33

TABAKSGERELATEERDE MORTALITEIT, 35 JAAR +, MANNEN EN VROUWEN, VLAAMS GEWEST, 2012 Doodsoorzaken (ICD-10-code)

Longkanker

Sterfgevallen 2.707

Mannen Aan tabak toegeschreven1 2.463

91,0%

Sterfgevallen 884

Vrouwen Aan tabak toegeschreven1 589

66,6%

647

399

61,7%

204

61

30,0%

6.069

637

10,5%

6.016

88

1,5%

1.546

1.007

65,1%

1.007

448

44,5%

8.169

886

10,8%

9.602

200

2,1%

8.229

790

9,6%

10.578

388

3,7%

27.367

6.181

22,6%

28.291

1.773

6,3%

%

%

(C34)

Aëro-digestieve kankers (C00-15, C32)

Andere kankers (C16-31, C33, C35-D48)

Chron. aandoeningen onderste luchtwegen (J40-47)

Hart- en vaataandoeningen (I00-99)

Alle andere medische oorzaken (A-B, D5-J3, J48-R maar niet K70, K73, K74)

Totaal medische oorzaken2 Voetnoot 1:

Voetnoot 2: Bron:

berekeningen en selectie doodsoorzaken gebaseerd op Peto R, Lopez AD et al.: Mortality from tobacco in developed countries: indirect estimation from national vital statistics. The Lancet, 1992; 339; 1268-78. medische of natuurlijke doodsoorzaken: alle overlijdens zonder levercirrose (K70, K73 en K74) en zonder uitwendige doodsoorzaken (V00-Y98) sterftecertificaten personen ouder dan 1 jaar, Vlaams Gewest, 2012

Evolutie van sterfte door roken De tabaksgerelateerde sterfte bij mannen vertoont echter een duidelijk dalende trend terwijl ze bij vrouwen juist stijgt.  Het totale percentage tabaksgerelateerde sterfte bij mannen daalde tussen 2003 en 2011 met gemiddeld 0,45 procentpunten per jaar, en het percentage tabaksgerelateerde longkankersterfte met 0,15 procentpunten. De daling tussen 2011 en 2012 is (deels) kunstmatig door het in gebruik nemen van een nieuw codeersysteem (meer uitleg hierover op "Het coderen van doodsoorzaken"). Daarom start er een nieuwe trendlijn op de figuur in 2011.  Bij vrouwen is de tabaksgerelateerde sterfte echter aan het stijgen. Het totale percentage tabaksgerelateerde sterfte steeg bij vrouwen in de periode 2003-2011 met 0,31 procentpunten per jaar, en het percentage door tabaksgerelateerde longkanker met 1,3 procentpunt per jaar. De daling tussen 2011 en 2012 is kunstmatig door het in gebruik nemen van een nieuw codeersysteem (meer uitleg hierover op "Het coderen van doodsoorzaken"). Daarom start er een nieuwe trendlijn op de figuur in 2011.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


27/33

EVOLUTIE AANDEEL TABAKSGERELATEERDE MORTALITEIT, MANNEN EN VROUWEN, VLAAMS GEWEST, 2003-2012

Bron: sterftecertificaten personen ouder dan 1 jaar, Vlaams Gewest, 2003-2012

Daling tabaksgerelateerde sterfte bij vrouwen in 2012 ten opzichte van 2011? In 2012 gebruikten we voor het eerst een(semi-) automatisch codeersysteem. Door het gebruik van deze nieuwe codeermethode ontstaan verschuivingen, vooral in de onderliggende doodsoorzaken. Voor longkanker had dit tot gevolg dat de absolute cijfers met 10% daalden ten opzichte van de resultaten van de manuele codering De berekening van de tabaksgerelateerde sterfte is gebaseerd op het aantal sterfgevallen door longkanker vanaf 35 jaar: als deze daalt (ook wanneer dit het gevolg is van een wijziging in codeerregels of methode) dalen ook de tabaksgerelateerde cijfers. Op basis van de resultaten van de Bridge Coding, hebben we ingeschat hoe hoog de ‘tabaksgerelateerde’ sterfte zou geweest zijn in 2011 met de nieuwe methode. Op de grafiek is dit aangeduid met een kruisje. > Bij mannen daalt het aandeel van de totale tabaksgerelateerde sterfte met 3 procentpunten en van de tabaksgeralateerde longkankersterfte met 1 procentpunt bij gebruik van de (semi-) automatische codering in vergelijking met de manuele codering. > Bij vrouwen daalt het aandeel van de totale tabaksgerelateerde sterfte met 2 procentpunten en van de tabaksgeralateerde longkankersterfte met 5 procentpunten bij gebruik van (semi-) automatische codering in vergelijking met de manuele codering

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


28/33

7.4 STERFTE VERMIJDBAAR DOOR EEN BETERE GEZONDHEIDSZORG (MEDISCHE INTERVENTIE) Bij mannen Bij mannen is 15% van de sterfgevallen tussen 0 en 74 jaar vermijdbaar door medische interventie.  Colorectale kanker is in 2012 bij mannen de belangrijkste oorzaak van deze voortijdige sterfte: 1 op de 4 van de medisch vermijdbare sterfgevallen (25%).  Op de tweede plaats volgen cerebrovasculaire aandoeningen: bijna 1 op de 4 van de medisch vermijdbare sterfgevallen (23%).  Op de derde plaats komen ischemische hartziekten: ruim 1 op de 7 van de medisch vermijdbare sterfgevallen (15%). Hierbij wordt verondersteld dat slechts de helft van al deze sterfgevallen bij kinderen van 0 tot 4 en bij senioren tussen 65 en 74 jaar te voorkomen was door een medische interventie. De ischemische sterfte bij personen tussen 5 en 64 jaar wordt beschouwd als vermijdbaar door primaire preventie (zie hoger).  Op de vierde plaats komt pneumonie met 1 op de 12 van de medisch vermijdbare sterfgevallen (9%).

Bij vrouwen Bij vrouwen is meer dan 1 op de 4 overlijdens (28%) vermijdbaar door medische interventie.  Borstkanker is bij vrouwen de belangrijkste oorzaak van voortijdige sterfte met ruim 1 op de 3 van de medisch vermijdbare sterfte (36%).  Op de tweede plaats komen cerebrovasculaire aandoeningen: ruim 1 op de 6 van de medisch vermijdbare sterfgevallen (18%).  Colorectale kanker staat op de derde plaats: 1 op de 7 van de medisch vermijdbare sterfgevallen (14%).

7.4.1

Evolutie van sterfte vermijdbaar door medische interventies (2003-2012) Bij mannen

Bij mannen daalde het absolute aantal sterfgevallen voor de 3 belangrijkste doodsoorzaken vermijdbaar door medische interventies in de laatste 10 jaar:  Het absolute aantal vermijdbare sterfgevallen door ischemische hartziekten (IHZ) daalde gemiddeld met 25 per jaar.  Het absolute aantal vermijdbare sterfgevallen door cerebrovasculaire aandoeningen (CVA) daalde gemiddeld met 20 per jaar.  Het absolute aantal vermijdbare sterfgevallen door pneumonie daalde gemiddeld met 14 per jaar.  De evolutie van sterfte door colorectale kanker en sepsis is onduidelijk. Ook de relatieve sterfte vertoont een dalende trend bij mannen: sinds 2003 daalde het percentage sterfgevallen vermijdbaar door een optimale gezondheidszorg licht met bijna 0,4 procentpunten per jaar.

Bij vrouwen Ook bij vrouwen daalde het absolute aantal overlijdens voor de enkele belangrijke doodsoorzaken vermijdbaar door medische interventies:  Het aantal vermijdbare sterfgevallen door ischemische hartziekten (IHZ) daalde gemiddeld met 12 per jaar.  Het aantal vermijdbare overlijdens door cerebrovasculaire aandoeningen (CVA) daalde met 20 per jaar.  Het aantal vermijdbare sterfgevallen door pneumonie daalde gemiddeld met 6 per jaar.  De evolutie van de vermijdbare sterfte door borstkanker, colorectale kanker, sepsis en baarmoederhalskanker is onduidelijk. Ook bij vrouwen vertoont de totale relatieve sterfte vermijdbaar door een optimale gezondheidszorg een licht dalende trend met 0,6 procentpunten per jaar.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


29/33

STERFTE VERMIJDBAAR DOOR MEDISCHE INTERVENTIES, SECUNDAIRE PREVENTIE INBEGREPEN, LEEFTIJDSGROEP 0-74 JAAR, VLAAMS GEWEST, 2012 Doodsoorzaak

(ICD-10 –code)

Intestinale infecties (A00-A09) Tuberculose (A15-A19, B90) Difterie/tetanus/polio (A36, A35, A80) Kinkhoest (A37) Sepsis (A40-A41) Mazelen (B05) Colorectale kanker (C18-C21) Huidkanker (C44) Borstkanker (C50) Baarmoederhalskanker (C53) Baarmoederkanker (C54-C55) Testiskanker (C62) Ziekte van Hodgkin (C81) Leukemie (C91-C95) Schildklieraandoeningen (E00-E07) Diabetes mellitus (E10-E14) Epilepsie (G40-G41) Chron. reumatische hartziekten (I05-I09) Hypertensie (I10-I13, I15) Cerebrovasculaire aandoeningen

Leeftijdsgroep 0-14 0-74 0-74 0-14 0-74 1-14 0-74 0-4/65-74 0-74 0-74 0-44 0-74 0-74 0-44 0-74 0-49 0-74 0-74 0-74 0-74

Mannen aantal % 0 0% 8 0% 0 0% 0 0% 129 7% 0 0% 427 25% 8 0% 8 0% 5 0% 10 1% 8 0% 4 0% 9 1% 42 2% 5 0% 30 2% 406 23%

Vrouwen aantal % 0 0% 0 0% 0 0% 1 0% 90 5% 0 0% 276 14% 3 0% 702 36% 76 4% 0 0% 3 0% 16 1% 5 0% 4 0% 33 2% 11 1% 21 1% 356 18%

Totaal aantal % 0 0% 8 0% 0 0% 1 0% 219 6% 0 0% 703 19% 11 0% 710 19% 76 2% 0 0% 5 0% 13 0% 24 1% 9 0% 13 0% 75 2% 16 0% 51 1% 762 21%

(I60-I69)

Aandoeningen luchtwegen (niet influenza,pneumonie) (J00-J06, J20-J99) Influenza (J09-J11) Pneumonie (J12-J18) Maagzweer (K25-K27) Appendicitis (K35-K38) Abdominale hernia (K40-K46) Cholelithiasis en cholecystitis (K80-K81) Nefritis en nefrose

1-14

2

0%

1

0%

3

0%

0-74 0-74 0-74 0-74 0-74 0-74 0-74

5 157 11 2 2 6 68

0% 9% 1% 0% 0% 0% 4%

3 70 7 0 3 6 40

0% 4% 0% 0% 0% 0% 2%

8 227 18 2 5 12 108

0% 6% 0% 0% 0% 0% 3%

0 31 78

0% 2% 4%

3 28 51

0% 1% 3%

0 3 59 129

0% 0% 2% 4%

15

1%

8

0%

23

1%

265 1.741

15% 100% 15%

107 1.925

6% 100% 28%

372 3.666

10% 100% 20%

(N00-N07, N17-N19, N25-N27)

Goedaardige prostaathyperplasie (N40) 0-74 Maternale sterfte (O00-O99) Congen. cardiov. aandoeningen (Q20-Q28) 0-74 Bepaalde aandoeningen ontstaan in 0-74 perinatale periode (P00-P96, A33) Medische fouten (chirurgie/verzorging) 0-74 en complicaties en onverwachte reacties op behandelingen (Y60-Y69, Y83-Y84) Ischemische hartziekten (50%) (I20-I25) 0-4/65-74 Subtotaal percentage t.o.v. totale sterfte Totale sterfte Selectie gebaseerd op: Bron:

11.496

6.820

18.318

Nolte E, McKee M: Measuring the health of nations: Analysis of mortality amenable to health care. BMJ.com; 327; 13/11/2003 alle sterftecertificaten, maar niet doodgeborenen, Vlaams Gewest, 2012

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


30/33

EVOLUTIE ABSOLUUT AANTAL OVERLIJDENS VERMIJDBAAR DOOR EEN BETERE GEZONDHEIDSZORG, MANNEN EN VROUWEN, LEEFTIJDSGROEP 0-74 JAAR, VLAAMS GEWEST, 2003-2012

VROUWEN

MANNEN

Weergave van de vermijdbare doodsoorzaken die meer dan 1% van de totale sterfte uitmaken in deze leeftijdsgroep.

Bron: alle sterftecertificaten, Vlaams Gewest, 2003-2012 (uitgezonderd doodgeboorte)

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


31/33

8 Plaats van overlijden 8.1 WAAR OVERLIJDEN DE MEESTE MENSEN?   

Zowel mannen als vrouwen overlijden vaak in het ziekenhuis. In 2012 vonden respectievelijk 51% en 44% van alle overlijdens plaats in het ziekenhuis. Omdat mannen vaker op jongere leeftijd overlijden, sterven zij vaker thuis dan vrouwen (27% van alle overlijdens bij mannen tegenover 19% bij vrouwen). Vrouwen sterven vaker in een woonzorgcentrum dan mannen (35% bij vrouwen tegenover 17% bij mannen).

PLAATS VAN OVERLIJDEN, MANNEN EN VROUWEN, VLAAMS GEWEST, 2012

Thuis Ziekenhuis Woonzorgcentrum Andere plaats Totaal Bron:

Mannen Aantal % 8.200 27,2% 15.482 51,4% 5.194 17,3% 1.216 4,0% 30.092 100%

Vrouwen Aantal % 5.665 18,9% 13.245 44,2% 10.396 34,7% 651 2,2% 29.957 100%

Totaal Aantal % 13.865 23,1% 28.727 47,8% 15.590 26,0% 1.870 3,1% 60.052 100%

sterftecertificaten personen ouder dan 1 jaar, Vlaams Gewest, 2012

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


32/33

Gebruikte afkortingen en begrippen 



     

ASR: Age Standardized Rate - Direct gestandaardiseerd cijfer (o.b.v. Vlaamse bevolking 2000)  ASR(E): Direct gestandaardiseerd cijfer o.b.v. Europese standaardpopulatie  ASR(W: Direct gestandaardiseerd cijfer o.b.v. standaard wereldbevolking BI: 95%-betrouwbaarheidsinterval  BG: Bovengrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval  OG: Ondergrens van het 95%-betrouwbaarheidsinterval COPD: Chronic Obstructive Pulmonary Diseases: Chronische obstructieve longziekten CVA:cerebrovasculaire aandoeningen ICD-10: International Classification of Diseases, tenth revision IHZ: Ischemische hartziekten: Hartziekten veroorzaakt door een verminderde bloedtoevoer naar de hartspier zelf. De verminderde bloedtoevoer is meestal een gevolg van een vernauwing van de slagaders. SMR: Standardized mortality ratio, indirect gestandaardiseerd sterftecijfer WHO: World Health Organisation / WGO: Wereldgezondheidsorganisatie

Wat zijn absolute sterftecijfers en gestandaardiseerde sterftecijfers?  







Absolute sterftecijfers zijn de bruto cijfers, ongeacht leeftijd of andere factoren, die niet gerelateerd zijn aan de bevolking. Sterfterisico: Het sterfterisico is de kans dat iemand sterft op een bepaalde leeftijd. We drukken die hier uit door voor verschillende leeftijdsgroepen te berekenen hoeveel personen er per 100.000 van die groep overlijden. Bruto sterftecijfers: het totale aantal overlijdens gedeeld door het totale aantal inwoners (eventueel van een subgroep, zoals mannen of vrouwen, of 20-65-jarigen). Vaak wordt dit uitgedrukt per 1.000 of 100.000 inwoners. Gestandaardiseerde sterftecijfers houden rekening met de leeftijdssamenstelling van de bevolking. De vergrijzing van onze bevolking kan de bruto sterftecijfers immers sterk beïnvloeden. Door de sterftecijfers te standaardiseren voor leeftijd (dat is de sterfte berekenen zoals die zou zijn als de leeftijdsverdeling van de bevolking jaar na jaar dezelfde zou blijven) verkrijgen we een direct gestandaardiseerd cijfer of ASR. Bij het bekijken van de gestandaardiseerde sterftecijfers zien we dat de sterfte daalt, zowel bij mannen als bij vrouwen. Indirect gestandaardiseerde sterfte of SMR: geeft de verhouding weer tussen het aantal sterfgevallen in een bepaalde regio en het aantal sterfgevallen dat we theoretisch zouden verwachten als in die regio dezelfde leeftijdsspecifieke sterfte zou voorkomen als in een referentieregio. Op deze site is de referentieregio het Vlaams Gewest.  Een indirect gestandaardiseerde ratio gelijk aan 1 betekent dat het aantal waargenomen sterfgevallen overeenkomt met het theoretisch verwachte aantal.  Een ratio kleiner dan 1 houdt in dat het waargenomen aantal kleiner is dan het verwachte aantal.  Een ratio groter dan 1 betekent dat het waargenomen aantal groter is dan theoretisch verwacht.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 24.09.2015


33/33

ALGEMENE STERFTECIJFERS

Recommend Documents