AHOJ PRAAG Tekst Rutger van den Hoofdakker Fotografie Ernst Kremers
HET NATIONALE FIETSNETWERK VAN TSJECHIË Vorig jaar was het twintig jaar geleden dat Tsjechië zich los maakte van het communistische regime. Sindsdien is het land er voor fietsers een héél stuk beter op geworden.
24
1 - 2010
OP101B_Tsjechië 24
26-02-2010 15:14:04
De streek rond Mikulov heeft het hoogste aantal zonne-uren van Tsjechië.
Al na een paar dagen ben ik ervan overtuigd: Tsjechië is een prachtig fietsland met rustige wegen, veel natuur, fraaie dorpjes en vele fietsroutes. De Tsjechen zelf fietsen ook massaal. Iets wat ik tijdens bezoeken aan andere Oost-Europese landen niet eerder heb meegemaakt. Vooral in het weekend zitten de terrassen vol met fietsers. ‘Dobry den’ (goedendag) of wat amicaler ‘ahoj’ (hoi) wordt me vele malen toegeroepen als ik over het gloednieuwe fietspad langs het Bata-kanaal in Oost-Moravië trap.
Kofola en knoflooksoep Fietsen in Tsjechië is pas sinds een jaar of tien in opkomst. Voor 1989, toen het land nog deel uitmaakte van het Warschaupact, haalde misschien een dwaas het in zijn hoofd om hier een lange fietstocht te maken. Het verkeer was niet ingesteld op fietsers. Je kon nergens een fatsoenlijke fiets kopen. Fietsen importeren uit Amerika of Taiwan was verboden, dus moest de bevolking het doen met zwabberfietsen van Tsjechische makelij. Toch zijn er ook goede dingen uit de communistische pe-
riode overgebleven. Neem het gebruik om tijdens de lunch soep te eten. Voor een euro eet je al een flinke kom knoflooksoep. Of Kofola, de Tsjechische variant van Amerikaanse cola. Voor mij is de smaak even wennen, maar voor de Tsjechen is dit een goddelijke drank die veel jeugdsentiment naar boven brengt. Kofola maakt nu een comeback. Nóg een relict uit het communistische verleden: terwijl ik door een dorpje een heuvel op fiets, klinkt er oorverdovende herrie uit een luidspreker. In plaats van communistische propaganda 1 - 2010 25
OP101B_Tsjechië 25
26-02-2010 15:14:08
Bij gebrek aan kasteelruïnes werd in Lednice-Valtice Park een kasteel in “ruïnestijl” gebouwd.
Het stikt hier werkelijk van de kastelen wordt er reclame gemaakt voor de buurtsuper en een plaatselijke muzikant. Het oorverdovende lawaai (nee, geen Philips-kwaliteit) zet me wel aan tot een sprint om zo snel mogelijk het plaatsje te verlaten.
Werelderfgoed In Breclav, vlakbij de Oostenrijkse grens, krijg ik gezelschap van Lukas, een Tsjechische kennis die in het dagelijks leven leraar geschiedenis en gymnastiek is. Hij vertelt dat de regio Lednice – Valtice als cultuurlandschap op de werelderfgoedlijst van Unesco staat. Het landschap waar we doorheen fietsen is een fraaie mengeling van veel bos, moeras, meren en bizarre gebouwen zoals een Turkse minaret. Het aantal kastelen dat we passeren is talrijk. Het stikt er werkelijk van. Bijzonder is het grenskasteel bij Lednice. Een gootje naar het meer toe en stoeptegels op het terras geven aan waar tot 1919 de grens was tussen Moravië en Oostenrijk. Volgens Lukas stond het kasteel tijdens het communisme bijna op instorten. ‘Het regime probeerde de
Op veel plaatsen in Moravië kun je heerlijke wijnen proeven.
inwoners uit dit grensgebied te verhuizen naar het binnenland. Ze investeerden geen enkele roebel in dit gebied en dus raakten kastelen in verval en raakte het half verlaten. Maar nu is het enorm aan het verbeteren.’
Wijn- en druivenproeverij Ook in Valtice staat een prachtig kasteel. Vroeger behoorde het toe aan de Liechtensteinse koninklijke familie, maar zij moesten hun biezen pakken toen de communisten kwamen en ergens anders een staatje stichten. In de kelders is nu het nationaal wijncentrum ingericht. Je kunt er maar liefst honderd verschillende Moravische wijnen proeven, keurig per druivensoort gerangschikt. Na van een paar genipt te hebben, fietsen we licht heuvelop langs de wijngaarden het stadje uit. Voordat we boven zijn bij een zuilengang, plukken we zelf nog druiven in een wijngaard en bij een stalletje kopen we een petfles met burcak, jonge wijn. ‘Open wel af en toe de dop om de druk eraf te halen’, zegt Lukas. ‘De kans bestaat anders dat de fles explodeert, het gistingsproces gaat door.’
Vakantiedagen Tsjechië is allerminst vlak, maar het hoogteverschil blijft beperkt als we naar Perná fietsen langs karstformaties, wijngaarden, ruïnes en heuvels. In de verte lonkt een azuurblauw meer dat uitnodigt om te zwemmen, want het is best warm. Mijn thermometer geeft 26 graden aan. Lukas vertelt dat er hier een microklimaat heerst vanwege de beschutting met de heuvels tegen wind en regen. In Perná is het een komen en gaan van fietsers. De Tsjechen hebben sinds het communisme veel vrije dagen en dan trekken ze er massaal op uit. De parkeerplaats staat vol auto’s met fietsdragers. De fietsers gaan gekleed in flitsende pakjes en vrijwel iedereen draagt een helm.
verboden voor publiek We volgen de fietsroute ‘groene weg Praag –Wegen’ langs de grens. Op sommige stukken ligt Oostenrijk op een steenworp afstand. Bij Hvraníky rijden we door het Nationaal Park Podyji. Met heidevelden, bossen en zand lijkt het op de Veluwe, maar het uitzicht vanaf de heuvels op wijngaarden en kerkjes is toch on-Nederlands. 26
1 - 2010
OP101B_Tsjechië 26
26-02-2010 15:14:28
Het landschap met karstformaties in de buurt van Pavlov behoort tot de mooiste van deze tocht. 1 - 2010 27
OP101B_Tsjechië 27
26-02-2010 15:14:32
Bij Cižov , niet ver van de Oostenrijkse grens, zijn nog sporen van het IJzeren Gordijn zichtbaar.
Bij Hnanice duiken we over een onverhard paadje de diepte in. Vlak wordt het weer als we de oevers van een rivier volgen. Lukas grijnst en een paar meter later is me duidelijk waarom. Een steil kasseienpad voert loodrecht de hemel in. Boven is zowaar een hut waar je wijn kunt proeven, die druk wordt bezocht door fietsers. We klimmen nog verder en hebben een prachtig uitzicht op de rivier die diep onder ons een 180 graden bocht maakt. ‘Dit gebied was veertig jaar lang verboden voor publiek’, zegt Lukas. ‘Maar door de afwezigheid van wegen, huizen en industrie is er wel een prachtig natuurgebied ontstaan dat later tot nationaal park is verklaard.’
ijzeren gordijn Bij Cižov worden we weer met de neus op de zwarte bladzijden van de Tsjechische geschiedenis gedrukt. Het euforische gevoel dat het prachtige landschap opwekte, maakt plaats voor somberheid als we het hek met prikkeldraad, de anti-tankstenen en een observatietoren van het vroegere IJzeren Gordijn zien. Een trieste aanblik, maar wel goed dat men een paar honderd meter heeft laten staan als monument. Het fietspad dat erlangs loopt, is onderdeel van de Iron Curtain Way. De rivier Dyje vormt daarachter de werkelijke grens met Oostenrijk. Na een ruige rit over bospaadjes komen we bij een punt met een adembenemend uitzicht op de rivier en het kasteel van Hardegg. ‘Oostenrijk is ook best wel mooi’, zucht ik. Maar we blijven aan de Tsjechische kant. In Vranov neem ik weer afscheid van Lukas. Na nog twee dagen verlaat ik het grensgebied en fiets door typische dorpjes die zich kenmerken door een kleurrijk kerkje in het hart, eromheen huizen in pasteltinten en vaak een vijver. Er is ook wat armoede te bespeuren: bejaarden die wel wat nieuwe kleding of een rollator kunnen gebruiken en vervallen huizen. Tsjechië behoorde tussen de Eerste en Tweede Wereld28
‘Dit gebied was veertig jaar lang verboden voor publiek’, zegt lukas oorlog tot de top tien van de rijkste landen ter wereld, maar inmiddels is het ver teruggezakt.
Finish in Praag Lokale fietsroutes (er zijn er honderden) leiden me naar de Vlatava, de langste rivier van Tsjechië. Langs de oever is het rustig, heel rustig. Pas als ik een kilometer of dertig voor Praag ben, neemt het verkeer toe. Ik moet hier door een smalle vallei over een drukke weg. Ik overnacht nog een keer op een camping in een buitenwijk en fiets langs de rivier naar de prachtige binnenstad waar Lukas me weer opwacht. Praag behoort tot de mooiste steden van Europa, stel ik vast. Op het plein in het oude centrum kun je bij kraampjes allerlei lekkernijen kopen en ook burcak. Lukas vertelt over zijn herinneringen van twintig jaar geleden: ‘Ik kreeg op school altijd te horen dat de Russen ons hebben bevrijd. Plotseling sprak iedereen erover dat we eindelijk verlost waren van de Russische tirannen. Het was erg verwarrend voor een negen jaar oude jongen.’ Dan toont hij zijn lach en heft het glas. ‘Op een goede toekomst.’ ½
1 - 2010
OP101B_Tsjechië 28
26-02-2010 15:14:50
finland
Rusland
Groot-Brittannië
Tsjechië
oekraïne italië
zoom in op de route via de Google Map op www.oppadbiking.nl
dit moet je weten
info tsjechië
Praag behoort tot de mooiste steden van Europa.
Gebied Tsjechië. De tocht 13-daagse doorgaande fietstocht van Zlin naar Praag, gemiddeld 60 km per dag. Zwaarte Licht tot middelzwaar. Navigatie Tsjechië heeft honderden lokale fietsroutes die keurig bewegwijzerd zijn. Daarnaast zijn er ook vier lange fietsroutes: de groene weg Praag–Wenen, Krakau–Moravië-Wenen, de Moravische Wijnroute en de IJzeren Gordijn Route. Goede fietskaarten (schaal 1:100.000) met aanduiding van fietsroutes en bezienswaardigheden zijn bij vrijwel elk informatiekantoor te verkrijgen. Soms alleen met Tsjechische informatie op de achterzijde, soms ook in het Engels. Er naar toe Vliegen met Czech Airlines van Amsterdam rechtstreeks naar Praag. Goedkoper alternatief is met Wizz Air vanaf
Eindhoven. Ga je liever niet met het vliegtuig dan is de trein een alternatief: de CityNightline naar Praag. Ter plaatse kun je met een moderne trein (beperkt fietsvervoer mogelijk) naar Olomouc en dan naar Zlin. Overnachten In Tsjechië zijn vele honderden campings verspreid over het hele land. Daarnaast zijn er in vrijwel elke grote plaats pensions of hotels. Meer weten? oppadbiking.nl
Zelf Fietsen in Tsjechië?
Ga naar oppadbiking.nl en download een handige pdf met uitgebreide praktische informatie bij deze tocht. Zoals: een globale routebeschrijving van dag tot dag, informatie over overnachten, de heen- en terugreis, benodigde kaarten en gidsen, handige telefoonnummers en websites en veel meer. Ook kun je hier een complete gps-track van de route downloaden.
oppadbiking.nl Download de pdf met praktische informatie Download gps-tracks 1 - 2010 29
OP101B_Tsjechië 29
26-02-2010 15:15:03
