64-69_Transformatie_BWE 12-04-12 06:53 Pagina 64
TEKSTPRODUCTIE ING. JOSINE CRONE // FOTOGRAFIE ROB HOEKSTRA // TEKENWERK MARC NIJENHUIS
De voormalige metaalfabriek van Struycken & Co aan de Maas is getransformeerd tot een modern flexkantoor voor IMd Raadgevende Ingenieurs.
64 // BOUWWERELD
64-69_Transformatie_BWE 12-04-12 06:54 Pagina 65
PROJECT TRANSFORMATIE //
Overmaat baat IMd ruilde een anoniem huurkantoor om voor een inspirerende loods aan de Maas. De overmaat en sfeer maken het tot een unieke werkplek. Het geheim? Niet meer doen dan nodig is, lichte bouwmaterialen toepassen en met gezond verstand construeren.
BOUWWERELD // 65
64-69_Transformatie_BWE 12-04-12 06:54 Pagina 66
// PROJECT TRANSFORMATIE
“In tegenstelling tot het Nieuwe Werken hebben we juist veel meer ruimte tegen lagere kosten”
“Een gebouw waar je blij van wordt”, zo kenschetst Remko Wiltjer, directeur van IMd Raadgevende Ingenieurs, zijn nieuwe werkplek aan de Maas in Rotterdam Feyenoord. De voormalige loods van Struycken & Co metaalfabriek (1951) is van binnen verbouwd door er losstaande kantoorruimtes in te maken. Met opzet is aan het casco zo min mogelijk gedaan. De draagstructuur van de opslagplaats voor staal was in orde. Aan de gevels zijn enkele aanpassingen gedaan, zoals de sloop van een onbetekenende uitbouw en herstel van de gemetselde gevels. Voor extra daglicht zijn in het verlengde van de middelste lichtstraten brede stroken uit de gevel gezaagd en gevuld met glaspuien. Architect Joost Ector van Ector Hoogstad Architecten zegt hierover: “Eigenlijk was het pand in thermische zin waardeloos. Het had een ongeïsoleerde schil en was veel te groot om compleet in te pakken. Een indeling in aparte bedrijfsruimten met een extra verdiepingsvloer, zag ik dan ook helemaal niet zitten. Dan haal je het interessante van de ruimte af maar bovendien levert het geen economisch plan op.” Labyrintische brug Strikt genomen is de loods van 1200 m2 namelijk veel groter dan de kantoorruimte die IMd nodig had voor zijn 40 werknemers. Die werknemers zitten nu op de koppen van het gebouw in volledig geklimatiseerde kantoren, die voldoen aan nieuwbouwnormen. Het middengebied heeft een overgangsklimaat. De grote openheid van het middengebied is één van de kwaliteiten van het pand. Hier slingert een S-vormige brug tussen de oude kraanbanen door naar de overkant. Op de brug zelf zijn werkplekken gemaakt met grote vergadertafels en zitjes, die zich prima lenen voor teamwork. Onder de bruggen zijn de vergaderzalen gesitueerd. Verder is er een picknickwei voor de lunch en een tribunetrap voor bijeenkomsten. Vanaf de bruggen op de eerste verdieping is er een goed overzicht van alle activiteiten in het pand. Lichte constructie en materialen De prachtige staalconstructie met slanke vakwerken is door de beperkte ingrepen volledig in het zicht gebleven. Onder de bestaande lichtstraten tussen de vakwerken zorgen zonwerende screens voor een beperking van de warmtelast in de zomer. Dwars door de hal liepen twee kraanbanen voor het transport van staal. Beide kraanbanen zijn afgezaagd om ruimte te maken
66 // BOUWWERELD
Kantoor IMd // Locatie: Piekstraat, Rotterdam // Opdrachtgever: IMd Raadgevende Ing. // Bouwperiode: 2011
voor de S-vormige bruggen. De bruggen zijn juist bij het afgezaagde deel met trekstangen opgehangen aan deze kraanbaan, waarmee de oude constructie nog een nuttige functie vervult. De kantooropbouwen zijn licht geconstrueerd met stalen skeletten en lewisplaatvloeren op houten balklagen. De nieuwe staalconstructies voor de kantoren en de bruggen staan op de originele vloer van de hal, op de bestaande fundering. Deze betonnen vloer ligt op zand en vertoont de nodige, lichte verzakkingen. Constructeur en opdrachtgever Remko Wiltjer van IMd is hier op een pragmatische manier mee omgegaan. “Door onder de wanden met de constructies drukverdelende betonnen balken te leggen van 170 mm hoog wordt de belasting zoveel mogelijk gespreid over de vloer. Er zou nog wel een lichte zetting kunnen optreden, maar die is acceptabel met het oog op de bouwkundige opbouw. Voor een andere opdrachtgever ligt zo’n keuze wellicht moeilijker.” Op de hoek van het kantoor heeft de directiekamer – na het weghalen van een hier aanwezige hoekkolom – een onbelemmerd uitzicht op het alom aanwezige water. Deze constructieve ingreep is vooral ingegeven door het mooie ruimtelijke effect dat hiermee verkregen wordt. Industriële afwerking Voor de trappen en bruggen is veel ruw hout toegepast in de sfeer van de oude werkplaats. Ook de grote tribunetrap is hiervan gemaakt. De nieuwe wanden van de vergaderzalen en de borstweringen van de trappen en bruggen zijn van eenvoudige polycarbonaat kanaalplaten van Rodeco. Deze tientallen meters lange borstweringen zijn met stalen afdekkappen afgewerkt. Het polycarbonaat is zeer licht van gewicht en vlamdovend. Vanwege het handhaven van de begane-grondvloer moest er een oplossing komen voor de vloerisolatie bij kantoren en de leidingen van installaties. Daarom zijn plaatselijk verhoogde houten vloeren getimmerd, compleet met hellingbanen. Deze zijn opvallend geel geschilderd. Brandveiligheid Bepaald lastig bleek het bereiken van overeenstemming over brandveiligheidsvoorzieningen met de brandweer, die het eisenpakket voor nieuwbouw wenste toe te passen op deze bestaande situatie. De interpretatie van de eisen is bij hergebruik van een oud gebouw vaak complexer dan bij nieuwbouw. Daarom
64-69_Transformatie_BWE 12-04-12 06:54 Pagina 67
1
1 // De brug hangt met een trekstang aan het afgezaagde deel van de kraanbaan. 2 // De
2
3
staalconstructie met slanke vakwerken is volledig in het zicht gebleven. De bestaande lichtstraten brengen daglicht in de kantoorruimtes via lichthappers. 3 // De brug is flexibel inzetbaar voor projectoverleg en biedt extra werkplekken buiten de kantoorruimten. 4 // Via volledig glazen scheidingswanden is er vanuit de kantoorruimten zicht op de authentieke hal.
4
BOUWWERELD // 67
64-69_Transformatie_BWE 12-04-12 06:54 Pagina 68
// PROJECT TRANSFORMATIE
1
2
3
1 // In het ruime middengebied is veel gebruikgemaakt van polycarbonaat kanaalplaten voor lichte scheidingswanden en balustrades. 2 // Drukverdelende betonnen balken van 170 mm hoog onder de wanden spreiden de belasting van de constructies over de bestaande vloer. 3 // Aan de bestaande begane-grondvloer is bewust niets gedaan.
68 // BOUWWERELD
zijn er veel borden naar nooduitgangen geplaatst, terwijl door het open karakter het vinden van de vluchtweg buitengewoon eenvoudig is. Een voordeel van de hoge open ruimte is bovendien dat rookontwikkeling bij brand de vluchtwegen minder belemmert. Adviseur Danker van Valkenburg van LBP|SIGHT kon dit gegeven meenemen om aan te tonen dat de – iets te lange – loopafstanden voor de vluchtwegen, lang genoeg rookvrij blijven. Aangezien de open ruimte de maximale compartimentsgrootte van 1000 m2 overschrijdt, is op verzoek van de brandweer een vuurlastberekening gemaakt als bewijs dat voldaan wordt aan de eisen, hoewel deze situatie al voldeed aan de eisen bij herbestemming. Werkruimten met uitzicht Daglicht in de werkruimten komt indirect binnen via lichthappers uit de bestaande lichtstraten. Nu is de daglichtvoorziening in kantoren vaak niet zo’n probleem, maar aan het uitzicht worden wel eisen gesteld. Uitzicht hebben de werknemers via de glazen binnenwanden naar het dynamische middengebied en via de hoge puien naar buiten. Hoewel het pand voldeed aan de eisen was het voor Ector lastig in te schatten of de beleving van de loods wel licht genoeg zou zijn. Hij koos daarom voor een heldere kleur geel om accenten aan te brengen. In de kantoren is een prettige akoestiek verkregen via geluidsabsorberende plafonds, bekleding in de lichthappers en vloerbedekking. In het open middendeel is om te beginnen niets aan de akoestiek gedaan om het in de praktijk te ervaren. De nagalm blijkt echter in het gebruik geen probleem, dus worden er geen aanvullende maatregelen getroffen. Gezond verstand Om de kosten voor de klimaatbeheersing te beperken wordt het middengebied verwarmd en gekoeld door lucht vanuit de kantoren over te storten. Uit de afgevoerde lucht wordt de warmte teruggewonnen. Gedurende de koude maanden kan met heaters en enkele radiatoren aan de gevels worden bijverwarmd. Maar de open ruimte is nadrukkelijk een overgangsgebied, waar het wat kouder is in de winter en wat warmer in de zomer. Condensatie zal volgens Van Valkenburg niet optreden omdat de vochtproductie van het kleine aantal gebruikers gering is en er voldoende wordt geventileerd. Een kwestie van gezond verstand om er zo mee om te gaan. “Probeer het niet honderd procent goed te maken, herontwikkeling is nu eenmaal heel anders dan nieuwbouw. Door het pand in zijn waarde te laten, krijg je heel veel gratis. Het is een combinatie van durf en zorg”, aldus Ector. Wiltjer vindt het zeker geen noodoplossing: “Voor ons werkt het veel beter dan zo’n standaard kantoor. We kunnen hier flexibel werken in een prachtig pand aan het water. In tegenstelling tot het Nieuwe Werken hebben we juist veel meer ruimte tegen lagere kosten. Het vraagt om een ander soort opdrachtgeverschap en een andere kijk op engineeren. En het geeft ons een enorme boost om hier te werken.”
64-69_Transformatie_BWE 12-04-12 06:54 Pagina 69
Projectgegevens // Locatie: Piekstraat 77, Rotterdam // Opdrachtgever: IMd Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam, imdbv.nl // Architect: Ector Hoogstad Architecten, Rotterdam, ectorhoogstad.com // Adviseur constructie: IMd Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam, imdbv.nl // Adviseur bouwfysica en brandveiligheid: LBP|SIGHT, Nieuwegein, lbpsight.nl // Aannemer: De Combi, Rotterdam, de-combi.nl // Installaties: Unica, Rotterdam, unica.nl // Bruto vloeroppervlakte: 2014 m2 // Bouwkosten: 1.785.000 euro incl. installaties, excl. btw // Bouwperiode: 2011
SCHEVE PROJECTIE STAALCONSTRUCTIE
1 entree 2 receptie 3 garderobe 4 wachtruimte 5 colloquium trap - tribune 6 eettafels 7 keuken 8 repro 9 vergaderzaal klein 10 vergaderzaal groot 11 secretariaat 12 archief 13 copy 14 toiletgroep 15 miva toilet 16 terras 17 berging 18 stilte werkplekken 19 multifunctionele ruimte 20 fietsenstalling 21 lift 22 serverruimte 23 pantry 24 technische ruimte 25 container ruimte 26 atrium - ontmoetingsruimte 27 bomen 28 voorruimte
24
16
RENVOOI
26
28
21
24 10
18
28
17
12
6 14
7 27
24 28
15 14
17
19
26
27
4 8
13 12
22
40
28 9 23 17
11
3
2 5
25
3 26
1
20
24
PLATTEGROND BEGANEGROND
1:500
LENGTE DOORSNEDE
1:500
BOUWWERELD // 69
