2012. Huidige evolutie in de gezondheidszorg. Huidige evolutie in de gezondheidszorg. Huidige evolutie in de gezondheidszorg

5/12/2012

Peter Van Bogaert Verpleeg & Vroedkunde Universiteit Antwerpen

Inleiding Impact psychisch welzijn van de zorgverlener op patiëntenzorg en patiëntveiligheid Prof. dr. Peter Van Bogaert Master Verpleegkunde – Vroedkunde Universiteit Antwerpen

• Huidige evolutie in de gezondheidszorg • Vraagstelling - probleemstelling • Paradoxale opdracht van hoofdverpleegkundigen en verpleegkundige team • Bottom up of top down • De kracht van teams • Onderzoeksresultaten effecten van verpleegkundig werkomgeving • Discussie


Huidige evolutie in de gezondheidszorg

Werknemers

Leveranciers

Onder -wijs

Patiënt & familie

organisatie

Wetten en regels

Belangen groep


Huidige evolutie in de gezondheidszorg Patiënt & Familie - Verwachtingen - Transparantie - Participatie

Wetenschap & technologie

Werknemers

Leveranciers

Onder -wijs

Maatschappij

Patiënt & familie

organisatie

Wetten en regels



Werknemers

Leveranciers

Patiënt & familie

organisatie

Onder -wijs Maatschappij -Performante organisaties, Bedrijfseconomisch - klinisch

Wetten en regels

Belangen groep


Maatschappij

Belangen groep


Maatschappij



Werknemers

Leveranciers

Patiënt & familie

organisatie


Wetten en regels

Belangen groep


Van wetgeving naar overheidsvisitatie naar accreditering NIAZ, JCI … naar formeel opvolgen van Q & S

Maatschappij

1

5/12/2012




Werknemers

Leveranciers

Patiënt & familie

organisatie


Wetten en regels

Belangen groep


Van wetgeving naar overheidsvisitatie naar accreditering NIAZ, JCI … naar formeel opvolgen van Q & S

Maatschappij

Vraagstelling - probleemstelling • Wat betekent deze concrete evolutie voor verpleegkundige teams en de hoofdverpleegkundigen en hoe kan dit succesvol aangepakt worden?

Concrete resultaten meten, opvolgen en bijsturen …. met hart en verstand


Vraagstelling - probleemstelling • Hoe evolueren naar performante teams waarbij professionaliteit en resultaat (patiëntgericht, kwaliteit en veiligheid) samengaan met welbevinden van verpleegkundige teams?


De paradoxale rol van hoofdverpleegkundigen en teams • Vanuit de managementliteratuur leren we dat hoofdverpleegkundigen als leidinggevenden op 4 domeinen actief zijn: ▫ Het coachen van medewerkers als individu en als team met als kernwoorden samenwerken en betrokkenheid. ▫ Het organiseren en evalueren van zorgprocessen, ondersteunende processen door middel van afspraken procedures, richtlijnen etc … met als kernwoorden stabiliteit en continuïteit. Handboek managementvaardigheden 5de druk 2011 R.E Quin et al.


De paradoxale rol van hoofdverpleegkundigen en teams


De paradoxale rol van hoofdverpleegkundigen en teams

• Vanuit de managementliteratuur leren we dat hoofdverpleegkundigen als leidinggevenden op 4 domeinen actief zijn: ▫ Het opstellen van doelen en evalueren van resultaten met als kernwoorden productiviteit en rentabiliteit. ▫ Het begeleiden van veranderprocessen met als kernwoorden verandering en aanpasbaarheid. Handboek managementvaardigheden 5de druk 2011 R.E Quin et al.

2

5/12/2012

Concurrerende waarden als Managementbenadering 5de editie

Peter Van Bogaert Universiteit Antwerpen


- Machtsbasis ethisch en effectief gebruiken - Nieuwe ideeën verdedigen en aan - Inzicht in uzelf/anderen Flexibiliteit de vrouw/man brengen - Eerlijk & effectief communiceren - Innovatie stimuleren en aanmoedigen - Andere begeleiden & ontwikkelen Onderhandelen over inzet en - Groepen managen en teams leiden overeenstemming - Constructieve conflicten managen en - Veranderingen implementeren en doen aanmoedigen Samenwerken Creëren aanvaarden betrokkenheid verandering & & samenhang aanpasbaarheid

Intern

Extern

Controle - Informatiestromen organiseren stabiliteit & - Crossfunctioneel werken en continuïteit Managen - Projecten plannen en coördineren - Prestaties en kwaliteit meten en controleren - Compliance aanmoedigen en verwezenlijken

Concurerren productiviteit & rentabiliteit

Controle

- Een visie ontwikkelen en communiceren - Doelen & doelstellingen formuleren - Uzelf en andere motiveren - Ontwerpen en organiseren - Uitvoering aansturen en streven naar resultaat

De kracht van teams • Nelson en Burns (1984) beschrijven de werking van teams op 4 niveau’s als reactieve, responsieve, proactieve en high performance teams. • De reactieve teams worden omschreven als teams met een minimale teamwerking in een sfeer van overleven en achterdocht, wantrouwen en pessimisme. (Nelson & Burns, 1984 High performance programming: A framework for transforming organizations. Miles River Press, Alexendria)


De kracht van teams


De kracht van teams

• Naarmate teams evolueren van responsief, proactief naar high performance evolueert de omschrijving van een gezonde positieve teamsfeer waar teamleden regels en afspraken respecteren (responsief).

• Naar het kunnen anticiperen op complexe problemen met gemeenschappelijke visie en waarden (proactief) tot energieke, innovatieve en creatieve teams met prestaties die de verwachting overschrijden (high performance).


De kracht van teams


Verpleegkundige werkomgeving in acute en psychiatrische ziekenhuizen, … woonzorgcentra …

• 3 primordiale aspecten om een responsieve, proactieve teamwerking te stimuleren: 1. Een platte hiërarchische organisatorische structuur met een voorkeur voor beslissingen op eenheidsniveau. 2. Een participatieve management stijl, waar informatie wordt gedeeld met zichtbare en bereikbare verpleegkundige leidinggevenden en 3. Positieve interdisciplinaire relaties waar wederzijds respect primeert.

Verpleegkundige Werkomgeving

-Verpleegkundige – arts relatie -Verpleegkundig management (unit) -Ziekenhuismanagement & org. ondersteuning

Job tevredenheid Verloopintentie werkgever / sector

Kwaliteit zorg

(Wolf G & Greenhouse P (2006) JONA 36, 458-462)

(Van Bogaert et al. 2009, 2010, 2012)

3

5/12/2012



Verpleegkundige werkomgeving in acute en psychiatrische ziekenhuizen, … woonzorgcentra … Job tevredenheid Verloopintentie werkgever / sector

Verpleegkundige Werkomgeving

-Verpleegkundige – arts relatie -Verpleegkundig management (unit) -Ziekenhuismanagement & org. ondersteuning Burnout Werk engagement

Verpleegkundige werkomgeving in acute en psychiatrische ziekenhuizen, … woonzorgcentra … Job tevredenheid Verloopintentie werkgever / sector

Verpleegkundige Werkomgeving Arbeidsintensiteit,

-Verpleegkundige – arts relatie Beslissingsruimte, -Verpleegkundig management (unit) Samenwerking team -Ziekenhuismanagement & org. ondersteuning

Kwaliteit zorg

Burnout Werk engagement

(Van Bogaert et al. 2009, 2010, 2012)

Kwaliteit zorg

(Van Bogaert et al. 2009, 2010, 2012)


Onderzoeksresultaten • 1.200 verpleegkundige ingezet in de directe zorg (verpleegafdelingen interne – heelkunde - pediatrie, intensieve zorgen, spoedopname, operatiekwartier en ontwaakzaal) ▫ 2 ziekenhuizen +/- 600 bedden ▫ 1 ziekenhuisgroep – 6 ziekenhuizen met een range van 125 tot 320 bedden ▫ Respons varieerde van 44% - 75%


Tevredenheid met de huidige job


Onderzoeksresultaten • • • • • • •

Gemiddelde leeftijd: 38,3 jaar(sd: 10,3) Gemiddeld aantal jaren verpleegkundige: 15,3 (sd: 10,3) Gemiddelde aantal jaar eenheid: 9,5 (sd: 8,8) % vrouwen: 85,2 % bachelor verpleegkunde – vroedkunde: 76,5% % werkregime 50% of minder: 29,8% % werkregime 75% of meer: 60,1%


Verloopintenties werkgevers

4

5/12/2012



Kwaliteit op de eenheid, de laatste shift en het ziekenhuis

Verloopintentie beroep

Gunstige beoordeling

Ongunstige beoordeling



Frequentie van incidenten: medicatie, valincidenten, nosocomiale infecties,klachten patiënt & familie, verbaal geweld van patiënten & familie

Emotionele uitputting

Hoog tot zeer hoog 25% - 50%

Éénmaal per maand

nooit (1); enkele malen per jaar (2); éénmaal per maand (3); enkele malen per maand (4); éénmaal per week (5); enkele malen per week (6); dagelijks (7)


Depersonalisatie


Persoonlijke bekwaamheid

Hoog tot zeer hoog 12% – 25%

Laag tot zeer laag 13% - 20%

5

5/12/2012



Toewijding

Arbeidsintensiteit Hoog tot zeer hoog 60% - 70% Hoge intensiteit

Lage intensiteit



Beslissingsruimte

Samenwerking binnen het team







Verpleegkundige – arts relatie (3 uitspraken)

Verpleegkundig management (eenheid) (13 uitspraken)





6

5/12/2012


Ziekenhuismanagement & organisatorische ondersteuning (15 uitspraken)

N = 42 acute care units




Discussie • Variatie in professioneel en psychisch welbevinden en variatie in (perceptie van) zorgresultaten ▫ Ziekenhuizen ▫ Teams



Discussie

Discussie

• Er is een samenhang tussen

• Er is een samenhang tussen

▫ Nurse practice environment => verpleegkundige werkomgeving ▫ Nurse work characteristics => arbeidsintensiteit, beslissingsruimte, samenwerking binnen het team ▫ Gevoelens van burnout werk engagement ▫ Tevredenheid en verloopintenties ▫ Zorgresultaten

▫ Nurse practice environment => verpleegkundige werkomgeving ▫ Nurse work characteristics => arbeidsintensiteit, beslissingsruimte, samenwerking binnen het team ▫ Gevoelens van burnout werk engagement ▫ Tevredenheid en verloopintenties ▫ Zorgresultaten

7

5/12/2012


MKV3 Peter Van Bogaert Verpleeg- & Vroedkunde Universiteit Antwerpen

Discussie • Verder onderzoek is nodig om deze samenhang ▫ beter te begrijpen en om ▫ gepast interventies op verschillende niveaus uit te werken en te implementeren gesteund door wetenschappelijk onderzoek  brede organisatie  teams  individuele zorgverleners


Referenties • Van Bogaert P., Clarke S., Vermeyen K., Meulemans H. & Van de Heyning P. 2009 Practice Environments and their Associations with Nurse-Reported Outcomes in Belgian Hospitals: Development and Preliminary Validation of a Dutch Adaptation of the Revised Nursing Work Index. International Journal of Nursing Studies 46, 54-64 • Van Bogaert P., Meulemans H., Clarke S., Vermeyen K. & Van de Heyning P., 2009 Hospital nurse practice environments, burnout, job outcomes and quality of care: test of a structural equation model. Journal of Advanced Nursing 65 (10), 2175 – 2185. • Van Bogaert P., Clarke S., Roelant E., Meulemans H.,Van de Heyning P., 2010 Impacts of Unit-Level Nurse Practice Environment and Burnout on NurseReported Outcomes: A Multilevel Modeling Approach. Journal of Clinical Nursing 19, 1664-1674


Referenties • Van Bogaert P., Clarke S., Wouters K., Franck E., Willems R., Mondelaers M., 2012 Impacts of unit-level nurse practice environment, workload and burnout on nursereported outcomes in psychiatric hospitals: A multilevel modelling approach. International Journal of Nursing Studies, doi:10.1016/j.ijnurstu.2012.05.006 • Van Bogaert P., Clarke S., Willems R., Mondelaers M., 2012 Staff engagement as a target for managing work environments in psychiatric hospitals: Implications for workforce stability and quality of care. Journal of Clinical Nursing, doi: 10.1111/j.1365-2702.2012.04341.x

8

2012. Huidige evolutie in de gezondheidszorg. Huidige evolutie in de gezondheidszorg. Huidige evolutie in de gezondheidszorg

Recommend Documents