10 ja ar
r t In form atie Hulp lijn
itva a De U juni 2013
Informatieboek Het SCU Informatieboek beantwoordt vragen rondom overlijden, uitvaart en nazorg
In dit informatieboek kunt u antwoorden vinden op de volgende vragen: 1 Hoe regel ik mijn uitvaart? Wat zijn de mogelijkheden? 2 Kan een uitvaart via internet geregeld worden? 3 Ik zoek kwaliteit en zekerheid, bestaat er een keurmerk voor uitvaartondernemers? 4 Wat zijn de kosten van een uitvaart? 5 Doodgaan is duur! - Of niet? 6 Wat is een natura-uitvaartverzekering precies? 7 Waar kan ik mij verzekeren voor mijn uitvaart? 8 Hoe weet u of uw uitvaartverzekering nog aan uw wensen voldoet? 9 Wat is thanatopraxie? 10 Hoe kan ik mijn lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap? 11 Heeft u meer informatie over terminale zorg? 12 Hoe regel ik de voogdij over mijn kinderen? 13 Hoe stel ik een codicil of testament op? 14 Wat doet een executeur en hoe stel ik deze aan? 15 Hoe kan ik bij leven toekomstige erfbelasting besparen? 16 Kan ik mijn grafsteen of gedenkteken nu al uitzoeken? 17 Kan en mag ik mijn eigen grafmonument ontwerpen? 18 Kan ik nu al een graf kopen en wat zijn de kosten hiervoor? 19 Wat kost een rouwadvertentie? Hoe stel ik die op? 20 Welke kisten zijn toegestaan bij een crematie? 21 Waaraan moet een uitvaartkist wettelijk voldoen? 22 Wat zijn de mogelijkheden voor een persoonlijke invulling van een uitvaartkist? 23 Ik wil op een persoonlijke wijze mijn levensverhaal laten vertellen bij mijn uitvaart. Kan dat? 24 Waar kan ik terecht voor de muzikale omlijsting bij de uitvaart? 25 Kan ik rouwdrukwerk zo persoonlijk maken als ik zelf wil? 26 Is kinderopvang tijdens de uitvaart of condoleance mogelijk? 27 Wat is er mogelijk op het gebied van uitvaartbloemen /rouwarrangementen? 28 Fotografie tijdens de uitvaart, waarom en wat moet ik me daarbij voorstellen? 29 Waarom kiezen voor een rouwreportage tijdens de uitvaart? 30 Waar kan ik terecht voor een rouwreportage als tastbare herinnering van de uitvaart? 31 Is het altijd koffie of mag het ook een borrel of glas wijn zijn? 32 Kan ik de as van mijn dierbare direct na de crematie bezoeken? 33 Welke mogelijkheden zijn er voor de asbestemming na een overlijden? 34 Met welke belastingen krijg ik te maken na een overlijden? 35 Wat zijn de financiële gevolgen van een overlijden? 36 Hebben de wijzigingen van de Successiewet gevolgen voor mijn situatie? 37 Hoe kan ik er voor zorgen dat mijn partner toegang heeft tot bankrekeningen? 38 Is een verklaring van erfrecht verplicht? 39 Welke instanties moeten er allemaal ingelicht worden over een overlijden? 40 Wat houdt nazorg voor nabestaanden nu eigenlijk in? 41 Wanneer hebt u steun of hulp nodig bij het rouwen en waar kunt u daarvoor terecht? Adressenlijst
2
3 6 6 7 7 9 11 11 12 12 13 15 15 16 17 20 20 21 21 22 23 23 24 25 25 26 26 27 28 28 29 29 29 37 39 41 43 44 45 47 48 50
Uiteraard zijn dit algemene antwoorden. Wilt u een antwoord op uw specifieke situatie dan kunt u het beste telefonisch contact opnemen met de Uitvaart Informatie Hulplijn 0800 - 44 44 000 of mailen naar
[email protected]. Informatieboek
1 Hoe regel ik mijn uitvaart? Wat zijn de mogelijkheden? Je eigen uitvaart regelen; de een wil er niet aan denken, de ander wil dit liefst tot in de puntjes zelf regelen. Het kan goed zijn om bij je eigen uitvaart stil te staan. Je laat immers geen vragen achter voor diegene die achterblijven en je bent er van verzekerd, dat het zo zal verlopen, zoals jij je uitvaart in de gedachten hebt. Wanneer je je uitvaart van tevoren wilt regelen, hoe doe je dat dan? Er zijn verschillende mogelijkheden. De eerste mogelijkheid is dat je thuis op een rustig moment al je wensen over de uitvaart op papier zet. ‘Maar’, zul je misschien denken, ‘hoe verloopt eigenlijk een uitvaart?’. Bij een uitvaartverzekeraar of uitvaartondernemer kun je eventueel een zogeheten ‘wilsbeschikking’ aanvragen. In deze wilsbeschikking staat het verloop van een uitvaart beschreven, met de mogelijkheid om per onderdeel je eigen wensen in te vullen. Een andere mogelijkheid is een uitvaartondernemer te bellen met de vraag jouw wensen eens met een uitvaartleider te bespreken; een zogenoemde ‘voorbespreking’. Zo krijg je inzicht in alle mogelijkheden en wordt je door de vragen van de uitvaartleider aan het denken gezet over je wensen en de mogelijkheden. Het is belangrijk om duidelijk te zijn ten opzichte van de nabestaanden, zodat zij niet met allerlei vragen achterblijven. Een aantal belangrijke zaken dienen zeker niet onbesproken te blijven. Eén hiervan is: moet het een begrafenis worden of een crematie?
Begraven Wanneer je kiest voor begraven betekent dat je te maken krijgt met diverse praktische zaken. Een graf kan namelijk gehuurd of ‘gekocht’ worden. Kopen wil niet zeggen dat het stuk grond in eigendom wordt verkregen, maar dat de huur van dit stukje van de begraafplaats voor onbepaalde tijd zal zijn. Dit wil zeggen: zolang de begraafplaats bestaat. De prijsverschillen tussen de begraafplaatsen onderling zijn groot. De nabestaanden zijn verantwoordelijk voor de kosten van het grafonderhoud. Ook moet je nadenken over de grafbedekking. Wat voor steen wordt het: liggend of staand, groot of klein, de tekst die erop komt, een foto of videoboodschap? Een natuursteenbedrijf, steenhouwer of kunstenaar kan ingeschakeld worden om je te helpen de juiste keuze te maken. Belangrijk te weten is, dat sommige begraafplaatsen strikte voorschriften hebben over hoogte, breedte en materiaalgebruik van grafmonumenten. Niet alles is toegestaan. Maar misschien wil je helemaal geen steen, omdat je kiest voor een natuurbegraafplaats. Bij de keuze voor een begrafenis is het belangrijk te weten op welke begraafplaats dit moet gebeuren. Neem eens contact met een begraafplaats of neem er een kijkje. Soms is het mogelijk een graf te reserveren. Mocht niet duidelijk zijn wie het beheer voert over de uitgekozen begraafplaats, vraag het dan aan de uitvaartondernemer.
Informatieboek
3
Belangrijk is ook of er in het graf nog een tweede persoon zou moeten kunnen worden begraven. In dat geval kunnen bijvoorbeeld echtparen naast elkaar worden begraven. Deze mogelijkheid is soms wel en soms niet aanwezig. Dit verschilt van begraafplaats tot begraafplaats. Op veel begraafplaatsen is het mogelijk een (mobiele) geluidsinstallatie bij het graf te plaatsen, vaak ook met de mogelijkheid tot het ten gehore brengen van muziek in de vorm van cassettebandjes of cd’s. Waar geen geluidsinstallatie aanwezig is, heeft de uitvaartondernemer vaak wel een mogelijkheid om een installatie te huren. Dan is er nog de keus of de kist tijdens de plechtigheid aan het graf moet dalen. Dit kan geheel (tot op de bodem van het graf) of gedeeltelijk (tot aan het ‘maaiveld’). Dan komt de deksel op gelijke hoogte met de grond rond het graf. Wie het belangrijk vindt om door ‘eigen’ mensen (familieleden, vrienden, kennissen, collega’s, clubgenoten, etc) naar het graf gedragen te worden, kan dat aangeven. Overtuig je ervan of je niet teveel van hen vraagt; betrokkenen zouden hier moeite mee kunnen hebben. Velen vinden het echter een eer dit te mogen doen. Overigens; dragen betekent in de meeste gevallen: rijden. Bij veel kerken en begraafplaatsen wordt namelijk gebruik gemaakt van rijdende baarwagens, waarop de kist komt te staan vanaf het moment dat deze uit de auto wordt gehaald. Wie dat anders wil (b.v. op de schouder dragen) zal dit dan ook duidelijk moeten aangeven. Dat vergt wel veel van de dragers: er zijn meer dragers nodig (8 i.p.v. 6) en er moet onderling niet teveel lengteverschil zijn. Het is niet bij iedere uitvaartondernemer mogelijk. Uiteraard heeft de uitvaartondernemer zelf ook een dragersgroep beschikbaar. Of het is mogelijk de dragers vanuit ‘eigen kring’ aan te vullen met één of meerdere dragers vanuit de uitvaartondernemer. Maar ook hier geldt: bespreek dit duidelijk met de uitvaartleider. Waarvoor u ook kiest; de uitvaartleider zal tijdens de uitvaart in de buurt zijn om aanwijzingen te geven en de helpende hand toe te steken. Een geruststellend gevoel. Was de overledene lid van een kerk, dan zal er wellicht een herdenkingsdienst voorafgaand aan de begrafenisplechtigheid plaatsvinden. Ook als iemand geen lid was van een kerk, wordt vaak een herdenkingsdienst georganiseerd voorafgaand aan de begrafenisplechtigheid. Sommige families vullen deze dienst zelf in, andere roepen hierbij de hulp in van een pastor, een dominee of voorganger van een geloofsgemeenschap, waarbij de overledene zich betrokken voelde. Het is ook mogelijk om hiervoor een sprekersorganisatie te benaderen. De uitvaartondernemer kan je aan adressen en telefoonnummers helpen. In sommige uitvaartcentra is een gelegenheid om een uitvaartdienst te houden. Is dat niet het geval, dan kan naar een andere locatie worden gezocht. De uitvaartleider zal je daar graag bij helpen.
Cremeren Ook wanneer je kiest voor cremeren kom je voor de nodige vragen te staan. Niet alleen de inhoud en het verloop van de plechtigheid komen aan de orde, maar ook de keuze van het crematorium. En de vraag ‘wat wil je dat er met je as gebeurt?’ Laat je het uitstrooien op een betekenisvolle locatie? Bijvoorbeeld op zee, of vanuit de lucht in de atmosfeer met een speciale ballon? Of blijft de as
4
Informatieboek
bewaard in een urn, al dan niet bijgezet in een urnengraf (of columbarium) of in huiselijke kring bij je nabestaanden? Een deel van de as kan worden verwerkt in een persoonlijk sieraad voor je naaste. In geval van een crematie zijn ook enkele zaken van belang. Veel crematoria kennen namelijk aula’s voor een bepaald aantal personen. Hiermee kan worden voorkomen dat een klein groepje mensen in een veel te grote aula belanden, of (andersom) dat de aula te klein is om aan alle familieleden en belangstellenden plaats te kunnen bieden. En datzelfde geldt tevens voor de koffiekamers, waarvan na de plechtigheid veelal gebruik moet worden gemaakt. Probeer dus in te schatten hoeveel mensen kunnen komen! De crematoria kennen allemaal een maximale tijd voor het gebruik van de aula en koffiekamer. Overschrijding van die tijd zorgt voor organisatorische problemen en overlast voor ‘volgende’ families, die gedwongen worden om langere tijd in de wachtkamer te blijven. Daarom hebben de meeste crematoria regels gemaakt waarbij, als de maximaal te besteden tijd wordt overschreden, een bepaald extra bedrag wordt geheven. Als bij de regeling van de uitvaart al blijkt dat de maximum tijd overschreden zou kunnen worden, dan kan er een dubbele aulatijd worden aangevraagd. Dit is veelal goedkoper dan overschrijding van de toegestane tijd. De uitvaartleider kan hier alles over vertellen. Ook voor de dienst in de aula van het crematorium kan, als er geen beroep wordt gedaan op een kerkelijk voorganger, een sprekersorganisatie worden ingeschakeld. De uitvaartleider kent hiervoor de procedure. Maar familieleden kunnen de dienst natuurlijk ook zelf verzorgen. Elk crematorium heeft de mogelijkheid tot het ten gehore brengen van muziek. Vrijwel altijd is er een lijst met de al in het crematorium aanwezige muziekstukken. Daarnaast is er een mogelijkheid tot het aanleveren van eigen muziek, in de vorm van cd’s, cassettebandjes, mp3 etc. De uitvaartleider kent de mogelijkheden van het betrokken crematorium. Overigens zijn ook de mogelijkheden tot het ten gehore brengen van live muziek legio aanwezig, waarbij er vaak al een orgel, keyboard of piano is. Vraag gerust naar de mogelijkheden. Sommige crematoria kennen de mogelijkheid om door middel van het laten zakken van de kist, of het sluiten van de gordijnen, de kist aan het oog te laten onttrekken. Bij andere crematoria gaat de kist naar achteren en wordt een glas-in-lood deur gesloten. Ga bij jezelf na, wat je zou willen. Wordt de kist niet aan het oog onttrokken dan is er de mogelijkheid om iedereen, na afloop van de plechtigheid langs de kist te laten defileren. Van belang is daarbij om te weten of de familie dit als eerste, dan wel als laatste zou willen doen.
En meer ... En zo zijn er nog legio andere zaken die om een keuze vragen: wel of geen kaarten? De tekst op de kaart? Wie draagt de kist? Wil je een advertentie in de krant? Sprekers? Bloemen? Opbaren: thuis of bij een uitvaartondernemer? Wel of geen muziek? En welke muziek dan? Rouwvervoer: In principe bent u vrij welk vervoermiddel u gebruikt. Zelf kunt u wel inschatten of het voertuig welke u in gedachte heeft hiervoor geschikt is. De uitvaartondernemer kan u daar behulpzaam bij zijn. Verder zijn er in Nederland vele aanbieders van vervoermiddelen anders dan de traditionele rouwauto. Te
Informatieboek
5
denken valt hierbij aan een loopkoets, uitvaartbus, motor met zijspan, rouwkoets, platte wagen, wagen met koe, boot en bijvoorbeeld bakfiets. Maar u mag de overledene ook in zijn eigen oldtimer vervoeren naar de begraafplaats. Rouwbezoek: ja/nee, wie en waar? Film, foto’s, rituelen? Afscheidsbijeenkomst in de aula, het buurtcafé, thuis of in de kerk? Lijkwade of kist? En wat voor kist dan: een klassieke kist, een door een kunstenaar beschilderde kist of een duurzame eco-kist? Koffie met cake of champagne met bitterballen? En zo voort … Je ziet dat er heel veel mogelijk is en dat er evenveel keuzes gemaakt moeten worden. Het is dus raadzaam om je gedachten te bepalen en je wensen tijdig vast te leggen, dat kan bijvoorbeeld door: - -
-
op een rustig moment thuis zelf je wensen aan het papier toe te vertrouwen. met een van de uitvaartleiders een voorbespreking te voeren. De uitvaartleider adviseert en neemt stap voor de stap de mogelijkheden met je door. En, indien gewenst, worden je keuzes direct vastgelegd. een wilsbeschikking / persoonlijke wensen folder aanvragen en invullen.
Als je vragen hebt over het regelen van je eigen uitvaart, de mogelijkheden wilt bespreken of gewoon eens met iemand wilt praten over dit onderwerp, aarzel dan niet en bel de Uitvaart Informatie Hulplijn 0800 - 44 44 000. Wij helpen je graag verder.
2 Kan een uitvaart via internet geregeld worden? U kunt als nabestaande een complete uitvaart direct online regelen. Met familie of naaste vrienden kunt u zelf in alle rust de uitvaart voor uw dierbare overledene vastleggen en daarbij uw persoonlijke keuzes maken voor begraven of cremeren, type kist, bloemen, locatie, hoeveel mensen worden uitgenodigd, de tekst op de rouwkaart en catering. Er is geen gesprek met een uitvaartleider, maar u regelt het zelf. Met internet kan dit 24 uur per dag, 7 dagen per week. Op dit moment zijn er aanbieders die een vast pakket aan diensten voor een vaste prijs aanbieden via internet.
3 Ik zoek kwaliteit en zekerheid, bestaat er een keurmerk voor uitvaartondernemers? Voor uitvaartondernemingen bestaat er zeker een keurmerk. Het Keurmerk Uitvaartzorg (in 2006 opgericht) heeft tot doel het beschermen van de consument, de (potentiële) opdrachtgever. Het motto van het Keurmerk is: ‘Tijd voor een goed vertrouwen’. Hiermee wil het Keurmerk afrekenen met het eventuele negatieve imago van de uitvaartbranche. Door het vastgestelde niveau van dienstverlening voldoet een uitvaartonderneming die bij het Keurmerk is aangesloten aan hoge kwaliteitseisen. De consument die kiest voor een uitvaartonderneming met Keurmerk, weet zich dus verzekerd van kwaliteit.
6
Informatieboek
De bij het Keurmerk aangesloten ondernemer wordt jaarlijks getoetst door een onafhankelijke certificatie-instelling. Een keurmerkhouder hanteert vijf inzichtelijke normen: 1. 2. 3. 4. 5.
Heldere afspraken over uitvoering en kostenbegroting Goede organisatie van de uitvaart Bekwaam personeel Klachtenafhandeling Klanttevredenheidsonderzoek.
De voordelen voor u als consument zijn de zekerheden die in de vijf keurmerkeisen verwoord zijn: een gewaarborgde kwaliteit, dus geen zorgen. Voor meer informatie: www.keurmerkuitvaartzorg.nl
4 Wat zijn de kosten van een uitvaart? Een sterfgeval komt meestal onverwacht. Iemands overlijden kan nabestaanden behalve verdriet ook spanningen en financiële problemen bezorgen. Veel mensen hebben hun uitvaart niet geregeld. Vooral als er bepaalde wensen zijn, is het verstandig eens over je eigen uitvaart na te denken en daarover wat op papier te zetten. Om te voorkomen dat nabestaanden, naast alle verdriet, ook nog eens financiële problemen krijgen, is het van belang een uitvaart van tevoren te regelen.
Uitvaartkosten: hoe hoog zijn die eigenlijk? De kosten van een uitvaart zijn vanzelfsprekend sterk afhankelijk van persoonlijke wensen, maar liggen gemiddeld toch gauw tussen de € 5.000 en € 7.500. Bovendien verschillen de kosten van bijvoorbeeld grafrechten (als u kiest voor een begrafenis) sterk per gemeente. Ook de kosten van een grafsteen zijn sterk afhankelijk van persoonlijke keuzes. Een begrafenis is over het algemeen duurder dan een crematie. Ook zijn de kosten afhankelijk van de graf- of crematiekosten in de gemeente waar de uitvaart plaatsvindt. Deze prijsverschillen kunnen per gemeente erg groot zijn. Wilt u weten wat de graf- en crematiekosten in uw gemeente zijn? En wilt u meer inzicht in de gemiddelde uitvaartkosten? Dan kunt u de uitvaartkostenmeter invullen op www.onderlingehulp.nl.
5 Doodgaan is duur! - Of niet? Uitvaartkosten: hoe hoog zijn die eigenlijk? En wat moet je en wat mag je zelf beslissen? Bij een uitvaart denken de meeste mensen aan een opbaring met een kist, afscheid nemen, een (kerk)dienst, en een begrafenis of crematie. Uitnodigingen via rouwbrieven en de krant, bloemstukInformatieboek
7
ken en een koffietafel. Moet men de uitvaart op deze wijze regelen of mag het ook soberder zonder advertenties, rouwbrieven en koffie? Natuurlijk mag dat. Nabestaanden zijn niets verplicht. Wat is “normaal”? Normaal bestaat niet. Het afscheid moet passen bij de overledene en de nabestaanden. Meestal regelt men een uitvaart waarbij belangstellenden uitgenodigd worden via rouwbrieven en/of advertenties in de krant. Daarbij krijgen belangstellenden gelegenheid afscheid te nemen en volgt er vaak een dienst met als afsluiting een koffietafel. Voor een gemiddelde crematie met aansluitende verstrooiing van de as, betekent dat ongeveer € 5.500 aan kosten wordt gemaakt. Een begrafenis kost, vanwege de kosten van een graf, ongeveer € 2.000 meer, dus € 7.500. Moet het dan zo duur? Nee, als men een sobere uitvaart wil, kan dat ook. Een opbaring met een eenvoudig bloemstuk, een kleine groep belangstellenden uitnodigen en in de gelegenheid te stellen afscheid te nemen. Daarna kan de overledene in stilte gecremeerd worden. Dat kan al voor minder dan € 2.400. Kan het nog eenvoudiger? Ja, als men op de plaats van overlijden (bv thuis) met de aanwezige nabestaanden afscheid neemt en de overledene wordt daarna in stilte gecremeerd, kan dat voor ongeveer € 1000 (prijspeil GUV). Is dat dan minder goed? Nee, een afscheid in kleine, vertrouwde kring kan net zo waardevol zijn voor nabestaanden als een uitgebreide en drukbezochte uitvaart. Het is aan een ieder zelf te bepalen hoe men afscheid van zijn dierbare neemt. Belangrijk is dat men bewust en intens afscheid neemt. Daarbij is de hoogte van de uitvaartnota niet bepalend. Hoe kunt u een en ander goed voorbereiden? Leg uw wensen eens vast en spreek er met uw partner of kinderen over. Ga dan naar een plaatselijk bekende uitvaartorganisatie en vraag een offerte voor de uitvaart zoals u hem zou wensen. Deze uitvaartverzorger kan u ook precies vertellen hoe de uitkering van uw verzekeraar opgevraagd kan worden. Zorg ervoor dat deze zaken bij uw belangrijke papieren bewaard blijven. Uw nabestaanden zullen u dankbaar zijn!
Kosten graf- en grafrechten Er zijn twee soorten begraafplaatsen: gemeentelijke en bijzondere. De laatste categorie wordt beheerd door bijvoorbeeld een kerk. En er zijn twee soorten graven: algemene en eigen. In een algemeen graf worden een of meer vreemden begraven. Algemene graven komen vooral in het westen van het land voor. Een eigen graf is geen eigendom van een familie, maar die bepaalt wel wie erin wordt begraven. Een eigen graf wordt gehuurd voor minimaal 20 jaar en is veel duurder dan een algemeen graf. De duurste gemeente bijvoorbeeld is Naarden (Noord-Holland) € 6.750 en de goedkoopste gemeente is Ferwert (Friesland) € 260.
Kosten (graf)monumenten Voor (graf)monumenten geldt dat er heel veel mogelijkheden zijn. Er is een enorme variëteit aan mogelijkheden, van grafstenen tot sierurnen. Dit maakt ook dat het bijna onmogelijk is hiervoor een richtprijs te geven. Gemiddeld wordt er tussen de € 2000 en € 3.000 voor een grafsteen betaald. De
8
Informatieboek
kosten van een (graf)monument worden veelal niet gedekt bij een gemiddelde uitvaartverzekering, maar kunnen worden bijverzekerd. Met behulp van de uitvaartwaardemeter op onze website (www.uitvaartinformatiehulplijn.nl) kan een berekening gemaakt worden maken van de gemiddelde kosten van uw uitvaart.
Hoe betaal ik mijn uitvaart? De kosten van een uitvaart kunt u op verschillende manieren bekostigen. Bijvoorbeeld uit spaargeld, uit een overlijdensuitkering of een lijfrente-, of levensverzekering. Toch sluiten veel mensen ook een uitvaartverzekering af. De reden om een uitvaartverzekering af te sluiten is niet zozeer dat ze zelf het geld niet hebben, maar omdat ze het plezierig vinden de zorg van de uitvaart uit handen te geven. Zo worden nabestaanden er niet mee opgezadeld.
6 Wat is een natura-uitvaartverzekering precies? Een natura uitvaartverzekering is een verzekering die bij overlijden geen geld uitkeert. In plaats daarvan wordt de uitvaart verzorgd en betaald. De diensten en producten, zoals de kist, kaart en een aulaplechtigheid, staan omschreven in de polisvoorwaarden. De nabestaanden hoeven zich geen zorgen meer te maken over het regelen van een uitvaart. En ze hoeven zich ook geen zorgen te maken over de afhandeling van de nota’s voor de uitvaart. Er kan op dat moment alle ruimte zijn voor emotie. Een natura uitvaartverzekering is geschikt voor iedereen (jong en oud) die zijn of haar nabestaanden het regelwerk en de financiële afhandeling wil besparen. Er zijn diverse verzekeraars die een natura uitvaartverzekering aanbieden. Hieronder staan er twee: Onderlingehulp en PC Hooft.
Onderlingehulp Veel natura uitvaartverzekeraars verzorgen ook zelf de uitvaart. Onderlingehulp verzorgt de uitvaart niet zelf, waardoor het bij de nieuwe uitvaartverzekeringen van Onderlingehulp mogelijk is om een uitvaartondernemer naar keuze in te schakelen. Onderlingehulp werkt met een landelijk zorgnetwerk van bekende lokale uitvaartondernemers wanneer u niet zelf een uitvaartverzorger wilt kiezen. Bij een sterfgeval kan de nabestaande 24 uur per dag, 7 dagen in de week bellen naar het ‘Meldpunt Uitvaartzorg’, telefoonnummer (0800) 33 33 000. Vanuit dit meldpunt wordt direct de lokale uitvaartondernemer uit het landelijk zorgnetwerk of de uitvaartondernemer naar keuze ingeschakeld. Deze wordt van de nodige informatie voorzien om zo snel mogelijk de verzorging op te pakken. Aan de hand van de nota en de polis wordt later de uitkering bepaald en rechtstreeks betaald aan de uitvaartondernemer. U kunt via www.onderlingehulp.nl een natura uitvaartverzekering sluiten. Bijvoorbeeld het Zorg Garant Uitvaartplan. Dit is een uitstekende basisverzekering waarmee u de zekerheid heeft dat uw uitvaart in de basis goed wordt verzorgd. Daarnaast kunt u extra geld reserveren voor uw persoonlijke wensen. Deze verzekering kunt u sluiten tegen premiebetaling of door het betalen van een eenmalige koopsom. Kinderen tot 18 jaar zijn meeverzekerd voor het hoogst verzekerde bedrag van de ouder(s) en ook kent deze verzekering een ongevallen- en een werelddekking (zie de voorwaar-
Informatieboek
9
den van deze verzekering). Kijkt u op www.onderlingehulp.nl voor de volledige omschrijving van de uitvaartverzekeringen van Onderlingehulp.
PC Hooft PC Hooft, verzekeraar en verzorger van uitvaarten, biedt natura verzekeringen op basis van periodieke premiebetaling of een éénmalige koopsomstorting. Een combinatie van deze twee verzekeringen is ook mogelijk. Voor alle verzekeringen geldt: - - -
een waardevast dienstenpakket geen gezondheidsvragen verzorging van de uitvaart door PC Hooft Uitvaartverzorging, drager van het Keurmerk Uitvaartzorg (zie ook www.consuwijzer.nl)
Via pc.nl kunt u zelf direct, zonder tussenkomst van een assurantietussenpersoon, online een natura uitvaartverzekering afsluiten. Dit heeft als voordeel dat de premie of het koopsombedrag lager is omdat er geen kosten voor advies (provisie) worden berekend. Een natura-uitvaartverzekering is dus een zorg minder. Heeft u vragen over natura uitvaartverzekeringen van PC Hooft kunt u bellen met de afdeling Klanteninformatie via het gratis informatienummer 0800 5080.
Algemeen Belang Algemeen Belang uitvaartverzorging en -verzekering biedt uitvaartverzekeringen, in natura, op maat voor ieders persoonlijke situatie. In natura In natura wil zeggen, dat de kosten van de uitvaart rechtstreeks worden vergoed aan de uitvaartverzorger die de uitvaart regelt en verzorgt. Er wordt dus geen kapitaal uitgekeerd aan nabestaanden die het dan vervolgens zelf verder moeten uitzoeken. De uitvaartverzekering ‘in natura’ neemt nabestaanden dus veel extra zorgen uit handen. Helemaal omdat de uitvaart ook door Algemeen Belang kan worden verzorgd. Dus alles in één hand, met alle voordelen en zekerheid van dien. Premie of koopsom Algemeen Belang kent twee typen natura uitvaartverzekeringen: de premieverzekering en de koopsomverzekering. Premieverzekering Bij de premieverzekering betaalt u gedurende een afgesproken periode een vaste premie per maand, kwartaal, halfjaar of jaar. Koopsomverzekering Bij de koopsompolis stort u éénmalig een bedrag. Een argument om voor een koopsomverzekering te kiezen is dat het totaal te betalen bedrag uiteindelijk aanzienlijk lager is, dan bij een periodieke premiebetaling.
10
Informatieboek
Kortom Algemeen Belang biedt de voordelen van een uitvaartverzorger en -verzekeraar. Meer informatie over Algemeen Belang kunt u vinden op www.algemeenbelang.nl. Heeft u vragen over een naturauitvaartverzekering of andere vragen, dan kunt u contact opnemen met Algemeen Belang uitvaartverzorging en -verzekering in Groningen via (050) - 577 89 99.
7 Waar kan ik mij verzekeren voor mijn uitvaart? Een gemiddelde uitvaart kost tegenwoordig al gauw € 5.000 voor een crematie en € 7.500 voor een begrafenis. Hierbij is nog geen rekening gehouden met extra persoonlijke wensen, denkt u bijvoorbeeld aan een monument op het graf en sterke lokale verschillen in bijvoorbeeld (gemeentelijk) kosten van een graf. Al met al kan een uitvaart zo wel eens oplopen tot zo’n € 10.000. Een groot bedrag dus. Om deze kosten te zijner tijd te bekostigen kunt u een verzekering afsluiten. Echter naast de financiële kant is er de, misschien nog wel belangrijkere, zorg rond de uitvaart. Met een kapitaalverzekering lost u het financiële deel op. Met een natura uitvaartverzekering wordt naast de financiële afwikkeling ook de zorg rond de uitvaart uit handen genomen van de nabestaanden. Voor advies over een uitvaartverzekering in kapitaal en/of natura kunt u terecht bij uw verzekeringsadviseur.
8 Hoe weet u of uw uitvaartverzekering nog aan uw wensen voldoet? Veel mensen hebben in het verre verleden een uitvaartverzekering afgesloten. Of zij hebben de uitvaartverzekering overgenomen, die hun ouders ooit voor hen hebben afgesloten. Veel mensen weten hierdoor niet (goed) waarvoor zij zijn verzekerd. Herkent u zich in deze situatie? Dan raden wij u aan deze verzekering door te nemen. U krijgt dan in ieder geval inzicht of uw uitvaartverzekering nog aan uw wensen voldoet. Dit wil niet altijd zeggen dat u ook meer moet verzekeren. Misschien bent u prima verzekerd of wilt u spaargeld of andere financiële middelen gebruiken voor de uitvaart. Het kan ook zijn dat een ander type uitvaartverzekering beter bij uw huidige situatie past. Als u klant bent bij Onderlingehulp, gebruikt u dan www.mijnonderlingehulp.nl. Uw wensen en financiële situatie rond overlijden heeft u hiermee 24 uur per dag / 7 dagen in de week in beeld. Wij kunnen ons ook voorstellen dat u hulp nodig heeft bij wat in uw situatie het beste is. Neemt u dan contact op met een adviseur van Onderlingehulp via telefoonnummer (053) 483 88 38.
Informatieboek
11
9 Wat is thanatopraxie? Thanatopraxie is een lichte vorm van balseming die een waardig en persoonlijk afscheid mogelijk maakt. De tijdelijke conservering van het lichaam zorgt ervoor dat het lichaam toonbaar blijft en er bijna levensecht blijft uitzien. De huid krijgt een natuurlijke kleur en blauwe verkleuringen verdwijnen grotendeels. Bovendien voelt de overledene niet zo koud aan. Thuis opbaren is geen probleem. Thanatopraxie is zeer aan te bevelen wanneer het lichaam van de overledene door het ziekteproces of omgevingsfactoren in een slechte conditie is. Ook wanneer er bijvoorbeeld familie uit het buitenland moet komen en de uitvaart niet snel kan plaatsvinden, is thanatopraxie een goede oplossing. Vredehof en thanatopraxie Vredehof Uitvaartverzorging is één van de weinige Nederlandse uitvaartondernemingen met een eigen gediplomeerd thanatopracteur in dienst. De behandeling gebeurt, geheel met eigen mensen en middelen, bij voorkeur in één van de uitvaartcentra van Vredehof of in het mortuarium van het Medisch Spectrum Twente (MST) te Enschede. In overleg wordt uitgeweken naar andere locaties, mits ze voldoen aan de door Vredehof gestelde inrichtingseisen. De thanatopracteur van Vredehof heeft de Gedragscode van het Nederlands Instituut voor Thanatopraxie ondertekend en is daarmee opgenomen in het Register Erkende Thanatopracteurs. Op de website van Vredehof kunt u een informatief filmpje bekijken met een duidelijke uitleg over thanatopraxie (http://www.vredehof.nl/Particulier/De-Uitvaart/Thanatopraxie.html)
10 Hoe kan ik mijn lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap? Naast alle moderne technische hulpmiddelen blijft het voor een goede opleiding en nascholing van artsen en voor het medisch-wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk om te kunnen beschikken over menselijke lichamen. Iemand die zijn lichaam ter beschikking stelt aan de wetenschap kiest ervoor om na zijn dood het lichaam te bestemmen voor de opleiding van aanstaande artsen en specialisten. Deze wens heeft betrokkene schriftelijk vastgelegd in een wilsbeschikking of codicil, en is alleen geldig als deze is vastgelegd bij de afdeling Anatomie van een universiteit. Wanneer iemand zijn of haar lichaam ter beschikking stelt voor ontleding dan vindt er geen begrafenis of crematie plaats kort na het overlijden. Na de ontleding worden de stoffelijke resten alsnog naar een crematorium gebracht. Meestal zorgt een vaste uitvaartverzorger voor het transport van het stoffelijk overschot, en de kosten van vervoer en aangifte van overlijden zijn voor rekening van de afdeling Anatomie. Dit verschilt per universiteit.
12
Informatieboek
De terbeschikkingstelling geschiedt door het invullen van een wilsbeschikking. De formulieren voor de wilsbeschikking en de daarbij behorende informatie kunt u bij de Uitvaart Informatie Hulplijn aanvragen. Na ontvangst van de ingevulde wilsbeschikking door een anatomische afdeling van een universiteit wordt uw wens vastgelegd. Daarvan ontvangt u een bevestiging. Het is raadzaam aan uw familie en uw huisarts kenbaar te maken dat u deze wilsbeschikking hebt gemaakt. Als u later uw beslissing zou willen herzien, kunt u zich schriftelijk tot het betreffende Anatomische instituut wenden en daarbij uw exemplaar van de wilsbeschikking meesturen. Uw wilsbeschikking wordt dan vernietigd. Het is mogelijk zowel een donorcodicil als een wilsbeschikking te hebben, maar ze zijn niet tegelijk uitvoerbaar. Het is dus wel mogelijk het lichaam voor beide doeleinden ter beschikking te stellen, maar een lichaam kan maar voor één van beide doeleinden worden gebruikt. Het is raadzaam uw naasten of de huisarts in kennis te stellen waar uw voorkeur naar uitgaat. Het is mogelijk dat uw wilsbeschikking niet kan worden uitgevoerd. Dat is het geval als u in het buitenland overlijdt of het bericht van overlijden later dan 24 uur de afdeling Anatomie bereikt. Ook kan een lichaam niet geaccepteerd worden als eerst obductie/sectie heeft plaats gevonden of als er sprake is van ernstige verminking. Het is ook mogelijk dat het lichaam niet geaccepteerd wordt als het aanbod te groot is. Ingeval uitvoering van de wilsbeschikking niet mogelijk is, dienen uw nabestaanden zorg te dragen voor een begrafenis of crematie. Gezien bovenstaande is het verstandig om uw begrafenisverzekering of vergelijkbare verzekering niet op te zeggen.
11 Heeft u meer informatie over terminale zorg? Tweederde van de patiënten overlijdt niet onverwacht. Veertig procent overlijdt in het ziekenhuis, terwijl slechts twee procent dat wenst. De meeste mensen sterven liever thuis of in het verzorgingshuis. Van 637 niet onverwacht overleden patiënten uit het peilstation huisartspraktijken van het NIVEL overleed 34% thuis, 16% in het verzorgingshuis, 40% in het ziekenhuis en 10% in een hospice of vergelijkbare voorziening. U heeft niet altijd iets te zeggen over de plaats waar u bent als u komt te overlijden. Het is toch goed te weten dat er verschillende mogelijkheden zijn. Thuis sterven De meeste mensen willen het liefst thuis sterven. Daar voelt men zich het meest vertrouwd, daar kan het gewone leven zoveel mogelijk doorgaan. Zieke mensen worden in eerste instantie vaak door hun naasten verzorgd, eventueel aangevuld met (gespecialiseerde) thuiszorg of vrijwilligershulp. Als het ziekte- en sterfbed lang duurt, kan dit echter erg zwaar worden. Ook om medische redenen kan een verhuizing alsnog nodig zijn. Afhankelijk van de situatie kan voor bijvoorbeeld een ziekenhuis, verpleeghuis of hospice worden gekozen. In een ziekenhuis sterven In een ziekenhuis is permanent medische en verpleegkundige hulp aanwezig. Ook kan men een beroep doen op een geestelijk verzorger. In de terminale fase is er altijd ruimte voor familie om te blijven. Zorg is erop gericht om de klachten zoveel mogelijk te bestrijden. Vaak is verblijf op een
Informatieboek
13
eenpersoonskamer mogelijk. Toch is er weinig privacy, en veel hectiek. Eveneens gelden er algemene huisregels m.b.t. eten en slapen. Een ziekenhuis is eigenlijk niet bedoeld voor mensen die ‘uitbehandeld’ zijn. Verzorgingshuizen Verzorgingshuizen bieden huisvesting met verzorging en begeleiding. In sommige verzorgingshuizen kunt u tijdelijk worden opgenomen als u niet langer thuis kunt blijven. Er zijn ook verzorgingshuizen die over een gespecialiseerde afdeling voor palliatieve zorg beschikken. Deze afdeling bestaat uit enkele kamers en een huiskamer en meestal is er ook logeergelegenheid voor naasten. De zorg wordt gegeven door professioneel verzorgenden en vrijwilligers. De huisarts is verantwoordelijk voor de medische zorg en de opnameduur is afhankelijk van de indicatie. Wanneer een langdurige stervensfase te verwachten is of een verzorging erg intensief/technisch is, kan een overplaatsing naar een verpleeghuis of hospice overwogen worden. Verpleeghuizen Verpleeghuizen bieden huisvesting met verzorging, behandeling en begeleiding wanneer u niet langer thuis kunt verblijven. Steeds meer verpleeghuizen beschikken over een specifieke afdeling voor palliatieve zorg. Een dergelijke afdeling bestaat uit enkele kamers met een huiskamer en een logeerkamer voor naasten. Verzorging en verpleging worden gegeven door professionele verpleegkundigen en verzorgenden. De verpleeghuisarts is verantwoordelijk voor de medische zorg. Andere hulpverleners – zoals de geestelijk verzorger, de psycholoog, de fysiotherapeut, de maatschappelijk werker – kunnen op afroep worden ingezet. De opnameduur is afhankelijk van de indicatie. Bijna-thuis-huizen Bijna-thuis-huizen bieden zorg zoals in de thuissituatie. De huizen zijn kleinschalig (drie tot vijf kamers) met logeergelegenheid voor de naasten. Vrijwilligers hebben de rol van gastvrouw/gastheer. Ook huishoudelijke en verzorgende taken worden door hen verricht. De professionele hulpverlening wordt gedaan door de eigen huisarts, de thuiszorg, de fysiotherapie, etcetera. Bijna-thuishuizen zijn vooral geschikt voor mensen die niet langer thuis kunnen of willen zijn. Bijvoorbeeld wanneer er onvoldoende hulp is van familie en vrienden of wanneer deze mantelzorgers de zorg thuis (tijdelijk) niet meer aan kunnen. Hospices In hospices biedt een eigen team van gespecialiseerde verpleegkundigen, met ondersteuning van vrijwilligers, 24 uur zorg. Ook hier ligt de nadruk op leven zoals thuis. In de regel zijn hospices groter dan bijna-thuis-huizen en hebben ze meer kamers (zes tot tien). Familie en andere naasten kunnen blijven logeren. Soms heeft een gespecialiseerde verpleeghuisarts of een huisarts de medische verantwoordelijkheid. Daarnaast kan een beroep worden gedaan op andere hulpverleners, zoals de psycholoog of de geestelijk verzorger. Hospices kunnen zelfstandig zijn, gevestigd bij een verzorgings- of verpleeghuis of hiermee nauw samenwerken. Een hospice is geschikt voor mensen die niet meer thuis kunnen worden verzorgd. Patiënten kunnen ook tijdelijk worden opgenomen om de mantelzorgers enkele dagen of weken te ontlasten.
14
Informatieboek
Vrijwilligersorganisaties De mensen die werkzaam zijn bij Vrijwilligers Palliatief Terminale Zorg (VPTZ) bieden hulp en begeleiding aan terminale patiënten en hun naasten. Zij kunnen thuis de zorg van de partner of familie overnemen of ondersteunen; bijvoorbeeld door ’s nachts te waken of overdag bij de zieke aanwezig te zijn. Deze vrijwilligers zijn speciaal opgeleid voor het geven van zorg en begeleiding aan terminale patiënten. De hulp van de VPTZ is over het algemeen op korte termijn te realiseren. Thuiszorg Thuiszorg biedt hulp of begeleiding bij de huishouding, persoonlijke verzorging of verpleging bij iemand thuis. De zorg is erop gericht dat iemand zo lang mogelijk zelfstandig kan blijven wonen. De thuiszorg kan ook ingeschakeld worden voor psychosociale ondersteuning en begeleiding door een verpleegkundige of maatschappelijk werker. Bij de grotere thuiszorgorganisaties kunnen verschillende hulpmiddel en verpleegartikelen worden geleend of gekocht. Mocht u meer informatie wensen of wilt u adressen van instanties bij u in de buurt dan kunt u contact opnemen met de Uitvaart Informatie Hulplijn.
12 Hoe regel ik de voogdij over mijn kinderen? Voor mensen met minderjarige kinderen is het belangrijk zich af te vragen wat er met de kinderen gebeurt als zij er allebei niet meer zijn. Bij gehuwden oefenen de ouders gezamenlijk het ouderlijk gezag uit. Overlijdt één van hen, dan houdt de ander automatisch het ouderlijk gezag. Als de ander vervolgens overlijdt (of de ouders overlijden tegelijk), dan benoemt de rechter een voogd over de kinderen, tenzij de ouders in een testament zelf al een voogd hebben benoemd. Iedere ouder kan bij testament bepalen wie na zijn overlijden als voogd of voogden het gezag over zijn minderjarige kinderen zal of zullen hebben. Door zo’n voogdijbenoeming bij testament is de rol van de rechter uitgespeeld; de ouders hebben dwingend bepaald bij wie hun kinderen terechtkomen. Indien er één voogd is dan moet deze er zorg voor dragen dat de minderjarige overeenkomstig zijn vermogen wordt verzorgd en opgevoed. Hij behoeft dit niet zelf te doen en hij heeft jegens de minderjarige geen onderhoudsplicht. Zijn er twee voogden dan is dit anders. Zij hebben de plicht en het recht om de minderjarige zelf te verzorgen en op te voeden en zij zijn, zolang de voogdij duurt, jegens de minderjarige onderhoudsplichtig.
13 Hoe stel ik een codicil of testament op? Een codicil moet: - door uzelf geschreven zijn; - worden voorzien van de datum waarop U het stuk schrijft; - door U zijn ondertekend.
Informatieboek
15
In een codicil kan worden geregeld: - de begrafenis of crematie; - het legateren van kleren, sieraden of meubelen, waarbij de bedoelde goederen met zoveel woorden moeten worden omschreven (bijvoorbeeld de eettafel met zes stoelen). Echter géén geld en/of onroerende c.q. registergoederen, deze kunnen alléén per testament vermaakt worden) Waar moet u het codicil bewaren? U kunt het codicil het beste daar bewaren waar het snel gevonden kan worden. Zeker als u in uw codicil het een en ander beschreven heeft voor de regeling van uw uitvaart, is het verstandig uw naaste op de hoogte te brengen van het bestaan van het codicil en de vindplaats daarvan. Ook kunt u uw codicil bij uw testament op het notariskantoor laten opbergen, u kunt dan een kopie krijgen, echter ook hier geldt de raad uw naaste(n) hiervan op de hoogte te brengen i.v.m. eventuele regelingen omtrent uw uitvaart. Voor- en nadelen van het codicil Een codicil kan snel gewijzigd worden, namelijk door het oude te verscheuren en een nieuwe te schrijven. Het kan echter indien het niet bij het testament is opgeborgen zoek raken en of door kwaadwillenden na uw overlijden zoekgemaakt worden. Testament Een testament kan worden gemaakt door iemand die 16 jaar of ouder is. De notaris legt de uiterste wil neer in een notariële akte: het testament. Een testament heeft pas rechtskracht als het door degene die het testament maakt en de notaris is getekend. Het wijzigen van een testament is op elk moment mogelijk door het maken van een nieuw testament. Elke wijziging of herroeping van een bestaand testament moet ook via de notaris worden geregeld.
14 Wat doet een executeur en hoe stel ik deze aan? De executeur heeft tot taak de nalatenschap af te wikkelen. Hij is belast met de praktische uitvoeringswerkzaamheden die het overlijden met zich brengt. Daarbij behoort ook het regelen van de begrafenis of de crematie. De executeur kan één van de erfgenamen zijn, maar het kan ook een buitenstaander zijn. Vanaf 1 januari 2003 kan hij alleen in een testament worden benoemd, niet meer bij codicil. Benoemingen in een codicil van voor die datum blijven wel geldig. Het huidige erfrecht geeft een uitgebreide regeling van de bevoegdheden en plichten van de executeur. Hij krijgt het beheer over de nalatenschap en zal alle bezittingen onder zich mogen nemen. Hij moet de schulden betalen, vorderingen innen, de huur opzeggen en legaten afgeven of uitbetalen. Hij kan ook een speciale opdracht krijgen, bijvoorbeeld om persoonlijke papieren te vernietigen of een goed tehuis voor de huisdieren te zoeken. De executeur moet er altijd voor zorgen dat een boedelbeschrijving wordt opgemaakt. Dat is een beschrijving van de nalatenschap. Hij moet rekening en verantwoording afleggen aan de erfgenamen. De executeur is bevoegd de aangifte te doen voor de erfbelasting (de belasting die wordt geheven na het openvallen van een nalatenschap).
16
Informatieboek
Wanneer de executeur de aangifte zelf ondertekent, is hij aansprakelijk voor de betaling van de belasting. De wet regelt het loon voor de executeur: 1% van het vermogen op de dag van het overlijden. Maar de erflater kan bij de benoeming in het testament het honorarium ook zelf vaststellen, bijvoorbeeld op een vast bedrag. Het is mogelijk in het testament de executeur nog meer bevoegdheden te geven. Hij kan dan als executeur-afwikkelingsbewindvoerder de nalatenschap zelfstandig afhandelen en verdelen.
15 Hoe kan ik bij leven toekomstige erfbelasting besparen? Hieronder volgen enkele mogelijkheden ter besparing van toekomstige erfbelasting, te weten: 1. testamenten; 2. wijziging huwelijksvoorwaarden; 3. het doen van schenkingen.
Ad 1: Testamenten: a. Renteclausule Op grond van de wettelijke langstlevende-regeling (de wettelijke verdeling) worden, in de situatie van het gezin van twee ouders met één of meer kinderen, de langstlevende echtgenoot en de kinderen de erfgenamen in de nalatenschap van de eerststervende. De langstlevende wordt daarbij eigenaar van alle goederen, onder de verplichting de schulden voor zijn/haar rekening te nemen. De kinderen verkrijgen een vordering in geld op de langstlevende die in beginsel pas opgeëist kan worden bij het overlijden van de langstlevende. In de wet is geregeld dat de vordering van de kinderen oprenten indien de wettelijke rente hoger is dan 6%. De vorderingen van de kinderen renten dan op met het verschil. Voorbeeld: als de wettelijke rente 8% is, vindt een oprenting van 2% plaats. Het is mogelijk in een testament een vaste rente op te nemen. Het voordeel van een dergelijke vaste rente kan zijn dat de vorderingen van de kinderen op de langstlevende groter worden. In het vermogen van de langstlevende bevindt zich dan dus een steeds groter wordende schuld aan de kinderen. Bij het overlijden wordt erfbelasting geheven over het saldo van bezittingen en schulden, verminderd met niet verzekerde uitvaartkosten. De steeds groter wordende schuld kan, naarmate de echtgenoten elkaar langer overleven, dus leiden tot een vermindering van de verschuldigde erfbelasting bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot.
Informatieboek
17
Op basis van de wettelijke regeling en de meeste langstlevende-testamenten, dient de langstlevende bij het overlijden van de eerststervende, de erfbelasting over de erfdelen van de kinderen ‘voor te schieten’. De langstlevende houdt immers alle goederen onder zich (in de vorm van vruchtgebruik of als eigenaar) en kan op grond van bepaalde langstlevende-regelingen zelfs alles opmaken. De voorgeschoten erfbelasting komt wel in mindering op het erfdeel van het kind. Dit kan in bepaalde situaties tot problemen leiden voor de langstlevende, met name indien het vermogen grotendeels bestaat uit registergoederen (woonhuis, appartement) waarop weinig of geen hypotheekschuld rust en er weinig banktegoeden aanwezig zijn. Een mogelijkheid zou dan kunnen zijn het ‘sleutelen met de rente’, zoals hiervoor genoemd, of het maken van zogenaamde ‘tweetrapstestamenten’. b. Legaat aan kleinkinderen Het is mogelijk om een legaat aan kleinkinderen te maken. Kleinkinderen hebben, net als kinderen, een vrijstelling van erfbelasting van een bedrag groot € 19.114,-- (cijfers 2012). Indien het legaat ten laste komt van het erfdeel van het kind, zijnde de ouder van het betreffende kleinkind, zal het kind minder erfbelasting verschuldigd zijn.
Ad 2: Wijziging huwelijksvoorwaarden: Vaak zijn er door echtgenoten in het verleden huwelijksvoorwaarden gemaakt waarbij de vermogens gescheiden zijn gebleven. Indien de echtgenoot die het meeste vermogen heeft als eerste komt te overlijden, dient over diens nalatenschap wellicht erfbelasting te worden betaald. U kunt overgaan tot het wijzigen van uw huwelijksvoorwaarden in die zin dat er een zogenaamd ‘finaal verrekenbeding bij overlijden’ kan worden toegevoegd. In een dergelijke bepaling is opgenomen dat bij overlijden van één van de echtgenoten wordt afgerekend alsof u in gemeenschap van goederen was gehuwd. Er vindt dus enkel een verrekening van de waarde plaats, geen overgang van eigendom. In het geval de echtgenoot met het meeste vermogen als eerste komt te overlijden, wordt de waarde van diens nalatenschap lager door een dergelijke verrekening (en is er dus minder erfbelasting verschuldigd). Het kan natuurlijk ook zo zijn dat de echtgenoot met het minste vermogen als eerste komt te overlijden, diens nalatenschap wordt door een dergelijke verrekening vergroot.
Ad 3: Het doen van schenkingen: Schenken kan geschieden door een schenking in contanten maar ook in de vorm van een schenking/schuldig erkenning (de zogenaamde ‘schenking op papier’).
18
Informatieboek
Een schenking in contanten kan plaatsvinden door bijvoorbeeld een bankoverboeking. De schenker is het geschonken bedrag dan uit zijn eigen vermogen kwijt en kan er zelf niet meer over beschikken. Een schenking/schuldig erkenning dient bij notariële akte te geschieden. De schuldig erkende bedragen zijn niet door de begunstigden op te eisen zolang de schenker(s) nog leeft/leven. Over het bedrag zal door de schenker jaarlijks aan de begunstigden rente moeten worden betaald. Deze rente bedraagt 6% per jaar. Rentebetaling dient te geschieden vanaf het jaar waarin is geschonken tot het moment dat het bedrag opeisbaar wordt, te weten het overlijden van de (langstlevende van de) schenker(s). Over het geschonken/schuldig erkende bedrag hoeven de begunstigden bij het overlijden van de langstlevende van de schenkers geen erfbelasting te betalen indien de rente daadwerkelijk aan hen is vergoed. Hierbij moet er wel rekening mee gehouden worden dat een dergelijke schenking op het gebied van de Inkomstenbelasting gevolgen heeft. De vorderingen die de begunstigden ten gevolge van een eventuele schenking/schuldig erkenning op de schenker(s) krijgen, vallen voor die begunstigden in box 3 van de Wet Inkomstenbelasting 2001 (vermogensrendementsheffing). De door de schenker(s) te betalen rente is op grond van de Wet Inkomstenbelasting 2001 bij de begunstigden niet belast en bij de schenker niet aftrekbaar. De schenker(s) kan/kunnen de schuld aan de begunstigden terzake van de vermogensrendementsheffing in mindering brengen op het eigen vermogen. Vrijgestelde bedragen: Belastingvrij kan € 5.030,-- per kind (cijfers 2012) per kalenderjaar worden geschonken. Daarnaast is het mogelijk om voor kinderen gebruik te maken van de eenmalige verhoogde vrijstelling van € 24.144,-- (cijfers 2012), of, indien het geschonken bedrag wordt aangewend voor studie of financiering van woning van het kind, een bedrag van € 50.300,--. Gebruikmaking van deze eenmalige verhoogde vrijstelling kan enkel voor kinderen vanaf 18 tot 35 jaar. Indien een kind ouder is dan 35 jaar maar een partner (in de zin van de Successiewet 1956) heeft die jonger is dan 35 jaar, kan ook nog van deze vrijstelling gebruik gemaakt worden. Het maken van een testament, het wijzigen van huwelijksvoorwaarden en het doen van schenkingen ter besparing van toekomstige erfbelasting blijft maatwerk en aangezien iedere situatie verschilt, is het ten zeerste aan te raden om hiervoor een afspraak bij uw notaris te maken!
Informatieboek
19
16 Kan ik mijn grafsteen of gedenkteken nu al uitzoeken? Het is mogelijk om een grafsteen bij leven uit te zoeken. Dit kunt u laten vast leggen bij een notaris of bij een natuursteenbedrijf zelf. Het komt steeds vaker voor dat mensen bij leven een gedenksteen uit zoeken en laten vast leggen aangezien sommige mensen geen kinderen of verdere nabestaanden hebben. Als er een steen wordt uitgezocht bij leven laat u dan goed adviseren en neem hiervoor ruim de tijd. Het is belangrijk om eerst de voorschriften van de begraafplaats door te nemen en daarna pas het model en materiaal te bespreken. Dit, omdat iedere begraafplaats zijn eigen regels en richtlijnen heeft. Voorkeuren op het gebied van vormgeving, tekst en afbeeldingen zijn vaak heel persoonlijk. Daarom kunt u zelf ook ideeën en suggesties aandragen. Een gedenksteen is immers maatwerk. Het moet aansluiten bij het karakter van de overledene en tegelijkertijd volledig voldoen aan de wensen van de klant. De mogelijkheden op het gebied van grafwerk zijn bijna onbeperkt. Een monument kan worden gemaakt van natuursteen maar een combinatie van glas, aluminium, brons is ook mogelijk. Voordat de steenhouwer kan overgaan tot het plaatsen van de gedenksteen moet er eerst een vergunning worden aangevraagd. Dit is per begraafplaats verschillend. De aanvraag kan het beste worden gedaan door de steenhouwer zelf. Deze is bekend met de voorschriften van de begraafplaats en dient een tekening met maatvoering en een aanvraag formulier in, zodat u er zelf geen omkijken naar heeft.
17 Kan en mag ik mijn eigen grafmonument ontwerpen? Ja zeker, Op vrijwel alle begraafplaatsen mag u binnen bepaalde maten uw eigen ideeën verwezenlijken. U kunt hierbij verschillende materialen toepassen, zoals natuursteen, glas, brons, maar ook RVS. Het is ook mogelijk om van een zwerfkei uit uw eigen tuin een grafmonument te laten maken. De steenhouwer zal u hierbij graag adviseren en ondersteunen. De steenhouwer verzorgt ook de vergunningaanvragen. Voor meer informatie kunt u kijken op: www.woertman.net www.hagensnatuursteen.nl www.deweijs.nl Iedere begraafplaats heeft zijn eigen regels, dus er zal altijd overleg moeten zijn met de beheerder van de begraafplaats over wat is toegestaan. Daarnaast moet je ook een vergunning aanvragen. De beheerder van de begraafplaats kan hier e.e.a. over toelichten.
20
Informatieboek
18 Kan ik nu al een graf kopen en wat zijn de kosten hiervoor? Deze vraag kan niet zondermeer met een ‘ja’ of een ‘nee’ worden beantwoord. De mogelijkheden tot reserveren van een graf en de kosten die hiermee zijn gemoeid kunnen per begraafplaats verschillen. Een begraafplaats met bijvoorbeeld ruimtegebrek zal niet zo snel overgaan tot het reserveren van graven. Het komt steeds vaker voor dat mensen op een bepaalde begraafplaats of op een speciale plek op een begraafplaats begraven willen worden en vast een plekje reserveren. Indien op een begraafplaats de mogelijkheid tot reserveren aanwezig is wordt degene die de reservering op zijn/haar naam heeft staan rechthebbende van dat graf. Tegenwoordig wordt gesproken over eigen graven, familiegraven of ook wel koopgraven. Deze rechthebbende heeft daarmee het uitsluitend recht om voor een bepaalde of onbepaalde tijd personen te laten begraven in het graf. Vroeger werd vaak gesproken over eigendomsrechten maar feitelijk krijgt de rechthebbende de grond niet in eigendom. Grafrechten kunnen voor onbepaalde termijn worden uitgegeven, het zgn. eeuwigdurend grafrecht, of voor de wettelijke termijn van tenminste twintig jaar. De rechthebbende kan in overleg met de begraafplaatsbeheerder gedenktekens op het graf plaatsen of verwijderen en mag nieuwe begravingen of bijzettingen laten plaatsvinden. De rechthebbende heeft naast deze rechten meestal ook enkele plichten. Daarvan zijn de betalingsverplichtingen in verband met de verkregen gebruiksrechten en de onderhoudsverplichtingen de belangrijkste. Vaak wordt het onderhoud uitbesteed aan de beheerder van de begraafplaats. De rechthebbende kan overigens niet zomaar doen en laten met het graf wat hij wil. Hij is gebonden aan bepaalde wettelijke regelingen en aan de verordening of het reglement van de begraafplaats. Na het verstrijken van de grafrecht periode kunnen de grafrechten steeds met tien jaar worden verlengd. Vooral in het verleden zijn vaak eeuwigdurende grafrechten uitgegeven deze graven mogen daarom niet zondermeer worden geruimd.
19 Wat kost een rouwadvertentie? Hoe stel ik die op? Er is geen eenduidig antwoord op deze vraag. Tarieven verschillen per krant. Het is dus verstandig contact te zoeken met het blad waarin u de advertentie wilt plaatsen. De plaatsingskosten zijn afhankelijk van: - - -
In welke krant Hoe groot Zwart of kleur
In de kranten van Wegener NieuwsMedia is veel mogelijk. Naast een advertentie met alleen tekst kunnen tekeningen of foto’s opgenomen worden. Er kan gekozen worden uit diverse soorten letters en kaders. Ook kunnen advertenties in kleur worden geplaatst. Informatieboek
21
De Twentsche Courant Tubantia, De Stentor en de Gelderlander beschikken voor de uitvaartondernemingen over een documentatiemap waarin alle mogelijkheden gebundeld zijn. In deze map vindt u onder andere voorbeeldadvertenties, aanhefteksten, gedichten en illustraties evenals teksten voor berichten of delen van een bericht in het Twents. Ook in de bibliotheek en op internet vindt u diverse inspiratiebronnen. (voor gedichten kunt u bijvoorbeeld terecht op www.gedachtengedichten.nl) Op de website wegenernieuwsmedia.nl vindt u onder het kopje ‘familie’ de knop tarieven en de knop brochure 2011. Daar onder staat alle informatie over rouwadvertenties Mogelijkheid 1 Voor antwoord op de vraag ‘wat kost een rouwadvertentie’ kunt u het best bellen met de krant waarin de advertentie moet worden geplaatst. Vraag dan naar de advertentie afdeling van de rouwadvertenties. Mogelijkheid 2 Op de site Familieberichten-online.nl kunt u zelf de advertentie naar eigen wens opmaken en opgeven voor vrijwel elke krant in Nederland. Voor u de advertentie definitief opgeeft krijgt u precies te zien wat de advertentie kost. Mogelijkheid 3 Een bedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in het opmaken van rouwadvertenties is rouwadvertenties.nu. De advertentie afdeling van dit bedrijf geeft u direct antwoord op al uw vragen over de mogelijkheden en kosten van alle kranten in Nederland. Mogelijkheid 4 Uw uitvaartverzorger ten slotte kan u ook met raad en daad bijstaan voor het opstellen van een rouwadvertentie.
20 Welke kisten zijn toegestaan bij een crematie? In principe zijn alle kisten toegestaan bij een crematie. Bijna alle kisten die in Nederland worden gebruikt zijn uit hout vervaardigd. Metalen onderdelen aan een grafkist, zoals grepen en sluitschroeven, moeten worden gedemonteerd voordat de kist met overledene wordt ingevoerd in de oven. Andere metalen materialen die nodig zijn een kist te produceren, zoals spijkers, nieten en golfkrammen, worden na de crematie middels een magneet uit de as verwijderd zodat er ‘schone’ as overblijft. Wanneer er voor overledenentransport uit het buitenland een metalen kist is gebruikt moet deze bij aankomst worden vervangen door een houten uitvoering. Een ander aspect is de maatvoering van de kist. Het dient aanbeveling te informeren bij het crematorium wat de maatvoering van de oven is alvorens een plechtigheid te regelen. Door het postuur van de overledene is het soms nodig een dusdanig grote kist te produceren dat gevraagd moet worden of de kist wel geschikt is voor een crematie. De maatvoering zou dan een probleem kunnen 22
Informatieboek
zijn. Het is bij ieder crematorium verschillend (oven leveranciers met verschillende hoogte/breedte) voor een eigengemaakte kist waar de buitenmaten van een kist aan moet voldoen. In principe zijn alle kisten die te verkrijgen zijn toegestaan bij een crematie. De LVC heeft geadviseerd om kisten van wol en karton niet toe te staan. Wel is het zo dat bijvoorbeeld als er een deksel met glas op zit, het glas voor de verbranding verwijderd moet worden en dat betekend dat de uitvaartondernemer nog een extra deksel nodig heeft, omdat de kist helemaal gesloten de oven in moet gaat. Glas is funest voor een crematie oven. Er mogen dus ook geen brillen en flessen mee in de kist. Batterijen zoals in pacemakers en mobiele telefoons zijn niet gemaakt om gecremeerd te worden. Ook nieuwe pacemakers moeten worden verwijderd. Het milieu wordt hierdoor anders aangetast maar vooral ontstaat er schade binnen in de oven en ontstaan er gevaarlijke situaties. Men mag ook zelf een kist maken, maar deze moet dan wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. Sommige houtsoorten zijn minder geschikt voor de ovens, maar zijn wel toegestaan. Ecokisten Het is momenteel de vraag of een eco kist zoals wordt gebruikt in de uitvaartbranche wel zo ecologisch is? Eco kisten onder meer gemaakt van Catalpa-, Balsa- en/of Paiwlonia hout hebben veel lucht in de nerven waar door de kist al bij invoer in de oven spontaan gaat ontbranden wat gevaar voor medewerkers en bezoekers oplevert. Fabrikanten zijn momenteel aan het kijken voor een oplossing.
21 Waaraan moet een uitvaartkist wettelijk voldoen? Een uitvaartkist, ongeacht of het voor begraven of cremeren is bestemd, moet voldoen aan de Wet op de Lijkbezorging of Lijkomhulselbesluit 1998. Dit betekent dat alle materialen afbreekbaar moeten zijn, behalve bevestigingmaterialen. Voor cremeren dienen de niet afbreekbare grepen verwijderd te worden voor het crematieproces. Alle interieuren zijn van afbreekbare grondstoffen, zo ook het waterdicht papier op de bodem. Alle omhulsels dienen door de erkende kistenfabrikanten conform de voorgeschreven Wet geleverd te worden.
22 Wat zijn de mogelijkheden voor een persoonlijke invulling van een uitvaartkist? Er zijn zeer veel verschillende mogelijkheden voor een persoonlijke invulling van een uitvaartkist. Hieronder volgen wat ideeën voor een persoonlijke invulling: - - - -
Een uitvaarkist kan in elke gewenste kleur worden gespoten; Een supporterskist, een uitvaartkist met logo en kleuren van de favoriete voetbalclub; Een boerenkist, een ruw houten kist met bekleding van boerenzakdoeken; Een zeemanskist, bijvoorbeeld voor mensen die op de grote vaart hebben gewerkt;
Informatieboek
23
- - - -
Een massieve kist (eiken, vuren, e.d.) met ingegraveerde naam of namen op het deksel; Een Sarcofaag, voor mensen die een passie hebben voor de Egyptische cultuur; Een kinderkistje met bijvoorbeeld ballonnen of een stripfiguur en in een gewenste kleur gespoten, desgewenst met aangepast interieur; Persoonlijke styling in de vorm van fotofolie, de kist wordt omwikkeld door fotofolie met een beeltenis die digitaal kan worden aangeleverd.
23 Ik wil op een persoonlijke wijze mijn levensverhaal laten vertellen bij mijn uitvaart. Kan dat? In de afgelopen jaren is er veel op gebied van uitvaarten veranderd. Was het zo’n dertig jaar geleden nog zo dat de uitvaartleider heel vaak bepaalde hoe een uitvaart verliep, nu is dat gelukkig positief veranderd. De familie van de overledene bepaalt zelf hoe de uitvaart verloopt. Bij een kerkelijke uitvaart zijn waarbij een predikant of pastor om een inbreng wordt gevraagd. Maar veel mensen voelen zich niet meer verbonden met het instituut kerk en wat dan? Alleen maar drie muziekstukken tijdens de crematieplechtigheid is wel erg kaal, dat willen mensen ook niet. Want is niet elk mens het waard om herdacht en genoemd te worden? De uitvaartspreeksters/sprekers van Declamo kunnen desgewenst op verzoek van de familie, door de uitvaarleider benaderd worden. Declamo bestaat uit mannen en vrouwen met een jarenlange ervaring in het spreken bij uitvaarten. De uitvaartspreekster -of spreker, neemt kort na de overlijdensmelding contact op met de nabestaanden om een afspraak te maken voor een persoonlijk gesprek. Tijdens dit gesprek ontstaat een beeld van de overledene, welke in een toespraak verwoordt zal gaan worden. Persoonlijke wensen van de nabestaanden zullen hierbij zeker aan de orde komen. Ook is het mogelijk dat de uitvaartspreekster/spreker nabestaanden helpt om zelf een verhaal op papier te zetten en dit eventueel ook zelf voordraagt tijdens de afscheidsplechtigheid. Dit gesprek, tussen overlijden en de uitvaart, is voor beide partijen vaak een waardevol moment. Het leven van de overledene passeert in alle facetten, herinneringen komen boven en zorgt menigmaal voor een lach en een traan. De toespraak moet momenten van herkenning geven aan hen die achterblijven, en een stukje geschiedenis achterlaten voor de toekomst. Tijdens het gesprek is het zeker mogelijk om aan te geven of men kaarsen tijdens de plechtigheid wil ontsteken, een foto op de kist geplaatst moet worden, of zelf wil musiceren. Alles is bespreekbaar. Al met al moet de uitvaartplechtigheid zo vorm worden gegeven dat het past bij de persoon en het leven dat de overledene geleefd heeft. De nabestaanden moeten met een goed gevoel terug kunnen kijken op het laatste moment samen. Ook is het mogelijk om een gesprek bij leven te hebben met een uitvaartspreekster /spreker.
24
Informatieboek
Soms willen mensen in de laatste fase van hun leven zelf hun eigen uitvaart regelen. Ook de toespraak. Een spreekster/spreker van Declamo zal dan deze persoon één of meerdere keren bezoeken om samen tot een passende toespraak te komen. Deze gesprekken zijn vaak zeer bijzonder en intens. Wanneer de toespraak is geschreven zal deze worden voorgelezen aan de persoon in kwestie en zal deze toespraak tijdens de plechtigheid worden voorgelezen. Moeilijk en verdrietig is het afscheid nemen van een dierbare, gebeurt dit op een warme en persoonlijke manier dan zal dit zeker bij de rouwverwerking helpen. De spreeksters /sprekers van Declamo zullen U bijstaan in deze dagen.
24 Waar kan ik terecht voor de muzikale omlijsting bij de uitvaart? Muziek is emotie: het roept herinneringen op, bepaalt de sfeer en raakt onze gemoedstoestand. Niet voor niets speelt muziek een belangrijke rol op die bijzondere momenten in ons leven wanneer we uitdrukking willen geven aan onze emoties. Een persoonlijke muziekkeuze kan juist dan gedachten verwoorden, troost bieden en een pure, intieme sfeer creëren. Sommige bedrijven verzorgen geheel naar wens een muzikale omlijsting voor, bij of na een uitvaart. Hun zangers, musici of dansers maken met hun live optreden en persoonlijke benadering de uitvaart tot een respectvol, uniek afscheid. Voor elk muziekgenre en de gewenste uitvoering ervan beschikt zij over de juiste mensen. Betrokken, integer en met een sprekende passie voor muziek.
25 Kan ik rouwdrukwerk zo persoonlijk maken als ik zelf wil? Om te beginnen zal de uitvaartleider een selectie rouwkaarten presenteren waaruit in eerste instantie een keuze gemaakt kan worden. Deze selectie rouwkaarten heeft het uitvaartbedrijf meestal op voorraad. Daarnaast heeft het uitvaartbedrijf de beschikking over diverse zichtmappen met uiteenlopend rouwdrukwerk waar altijd uit gekozen kan worden. In dat geval moet men wel rekening houden met een dag extra levertijd. De getoonde rouwkaarten vertegenwoordigen verschillende thema’s, zoals bloemen en landschappen van traditioneel tot modern, in diverse afbeeldingen.
Een persoonlijke rouwkaart De uitvaartleider kan u adviseren met betrekking tot diverse teksten, lettertypes & kleuren en in de opmaak van de tekst. Op dat gebied is er heel veel mogelijk. Mocht er behoefte zijn aan een ander formaat of aan een papiersoort die niet aanwezig is in de presentatiemap, dan is dat in veel gevallen bespreekbaar, maar ook dan moet men rekening houden met een extra dag levertijd.
Informatieboek
25
Ook het gebruik van een eigen (digitale) afbeelding behoort steeds vaker tot de mogelijkheden. Bespreek de mogelijkheden met de uitvaartleider, in overleg is er heel veel mogelijk. Datzelfde geldt voor bidprentjes en dankbetuigingen.
26 Is kinderopvang tijdens de uitvaart of condoleance mogelijk? Of u kinderen mee kunt nemen naar een uitvaart, is afhankelijk van de situatie en het kind. Is de overledene een naast familielid, dan is het bijna vanzelfsprekend dat de kinderen aanwezig zijn. Zij kunnen een duidelijke rol krijgen bij de uitvaart, bijvoorbeeld door muziek te maken, een verhaaltje of gedicht voor te lezen, tekeningen te maken of ballonnen op te laten. Wij adviseren en begeleiden u hier graag bij. Er zijn ook situaties waarbij het niet prettig is om een kind bij (een deel van) de uitvaart aanwezig te hebben. Vooral jonge kinderen hebben geen besef van een overlijden. Voor hen is het moeilijk om lang stil te zitten. Ook tijdens het condoleren is het voor kinderen vaak moeilijk. Volwassenen hebben veel aandacht voor elkaar en delen hun verdriet. Voor de kinderen is er minder tijd, maar ze worden wel geconfronteerd met het verdriet van de ouderen. Dat kan heel ingrijpend zijn. Vredehof Uitvaartverzorging heeft daarom samenwerking gezocht met Catalpa Kinderopvang. Catalpa heeft een poule van ervaren pedagogisch medewerkers die u kunt inhuren. Deze medewerkers zijn door een docent van Vredehof speciaal getraind voor het begeleiden van kinderen in deze bijzondere situatie. Kinderopvang is mogelijk in alleuitvaartcentra van Vredehof Uitvaartverzorging of, in overleg, op een geschikte andere locatie. De kinderen kunnen ook opgevangen worden op een locatie van Catalpa in de buurt van de uitvaartplechtigheid. Catalpa heeft, net als Vredehof, vestigingen door heel Twente. De pedagogisch medewerker van Catalpa heeft een verrijdbare koffer met speelmaterialen. Per pedagogisch medewerker is er opvang mogelijk van 1 tot 8 kinderen, van 0 t/m 12 jaar. Aan de ouder/verzorger wordt vooraf gevraagd een intakeformulier in te vullen met bijzonderheden over de kinderen en de contactgegevens.
27 Wat is er mogelijk op het gebied van uitvaartbloemen / rouwarrangementen? De keuze van een rouwarrangement voor een overledene is heel persoonsgebonden. Er zijn veel mogelijkheden op het gebied van bloemkleur, soorten en vormen. U kunt kiezen voor heel uiteenlopende stijlen: van klassiek gemengd tot strak en modern. In de loop der jaren is de keuze voor een rouwarrangement steeds persoonlijker geworden, en is op het gebied van rouwarrangementen zeer veel, tot bijna alles mogelijk. Enkele voorbeelden: - Een arrangement in de traditionele druppelvorm. - Een ronde biedermeijer (rond is het teken voor de oneindigheid). 26
Informatieboek
- - - - - - - - - - -
Hartvormen opgestoken in ringen in de vorm van een hart. Kruizen van 30 cm. tot 1 meter, opgestoken in strakke kruisvorm. Beervorm voor een overleden kindje of gegeven door kleinkinderen aan opa of oma. Kistbedekking over de gehele deksel van de kist. Complete grafbekleding waarbij de begraafplek door de bloemist volledig aangekleed wordt met bloemen en arrangementen. Rouwboeket om neer te leggen (gebonden met een platte achterkant). Eén bloem op de kist (eenvoud). Een opgemaakte vaas met bloemen voor de aankleding in de aula en of begraafplaats. Heel persoonsgebonden arrangementen die nauwkeurig besproken worden met de nabestaanden, aangepast aan zowel de wensen van de overledene als de wensen van de nabestaande. Thema-arrangementen; bijvoorbeeld een groente-arrangement voor een overleden groenteboer of andere beroepsgerelateerde arrangementen. Het verwerken van persoonlijke materialen in het arrangement, bijvoorbeeld de pet van opa, een knuffel, een voetbal van de favoriete club etc.
De mogelijkheden op het gebied van bloemenarrangementen voor een uitvaart zijn dus enorm veelzijdig. Tijdens het gesprek met de nabestaanden komt er een arrangement tot stand dat zowel de gevoelens van de nabestaanden als de symboliek volledig tot uiting laat komen, en zo bijdraagt aan een goed verzorgde uitvaart. Voor voorbeelden of impressies kunt u kijken op de website: www.plechtigheidsbloemen.nl bij de link Rouwarrangementen.
28 Fotografie tijdens de uitvaart, waarom en wat moet ik me daarbij voorstellen? Van veel facetten in ons leven worden foto’s gemaakt. Als iemand overlijdt, moet er plotseling veel geregeld worden om het afscheid zo waardig mogelijk te laten verlopen. Aan fotografie wordt niet altijd gedacht. Van het afscheid houden we in de meeste gevallen weinig tastbaars over. Na de uitvaart komt pas het eigenlijke verwerken en een rouwreportage blijkt voor velen een troost te zijn in het verwerkingsproces. Vaak gaat er tijdens de uitvaart veel langs de nabestaanden heen vanwege het verdriet. Er kunnen kinderen zijn die de uitvaart niet bewust meemaken of familie die in het buitenland verblijft. Met een rouwreportage heeft u een ‘laatste portret’ als nagedachtenis aan uw geliefde en de uitvaart. Een rouwreportage is een registratie van de uitvaart. Op afstand worden de verschillende onderdelen vastgelegd, zoals het vervoer, de dienst, sprekers etc. Er wordt gewerkt met bijna geruisloze apparatuur zodat u niet gestoord wordt. Al dan niet kan de overledene gefotografeerd worden, maar dit is slechts een klein onderdeel van de reportage. En uiteraard wordt alles op de wensen van de nabestaanden afgestemd.
Informatieboek
27
29 Waarom kiezen voor een rouwreportage tijdens de uitvaart? Het leven is zo speciaal en vol mooie belevenissen, dat we dat vaak vastleggen op film of foto. Om zo een herinnering zo helder mogelijk te houden. Totdat iemand die u zo lief is, komt te overlijden De tijd staat stil, het is niet te bevatten en waarschijnlijk dringt alles nog niet tot u door. Juist in die periode moet er plotseling zoveel geregeld worden, dat uw gedachten niet uitgaan naar fotografie. Van het afscheid van het leven houden we in de meeste gevallen weinig tastbaars over. Bij een definitief afscheid kan, door het verdriet, het beeld dat we van het afscheid over houden vertroebeld raken. Verder komt het besef van het verlies pas na de uitvaart en begint dan pas echt het rouwen. Met een rouwreportage heeft u een tastbare herinnering, die u kan helpen bij het verwerkingsproces. Soms zijn kinderen te jong om het overlijden van een dierbare te herinneren. Of bevinden familieleden zich in het buitenland ten tijde van de uitvaart. Ook voor hen geeft een rouwreportage de mogelijkheid het afscheid te visualiseren. Door de moderne apparatuur werken we bijna geruisloos, waarbij we sfeerimpressies voor u vastleggen. Afgestemd op uw wensen worden de foto’s al dan niet verzorgd in een album.
30 Waar kan ik terecht voor een rouwreportage als tastbare herinnering van de uitvaart? ‘ Een lege plek een groot gemis een fijne herinnering is alwat er nog is..’ Gelukkig is heel veel verandert omtrent het regelen van een uitvaart van een geliefde. Meer en meer worden specifieke zaken geregeld die de uitvaart een stuk persoonlijker maken. Dit alles zal het verwerken van het verlies ten goede komen. Hierbij hoort ook zeker de rouwreportage. Met een rouwreportage heeft men een tastbare herinnering van het afscheid. In Nederland zijn een paar fotografen, die zich gespecialiseerd hebben in het verzorgen van een rouwreportage. Zij hebben de juiste apparatuur om tijdens de dag van de uitvaart geen storende factor te zijn. Ook zijn zij gewend om onder verdrietige omstandigheden hun werk te doen. De foto’s van de dag van het afscheid worden in een album gebonden en zijn er verschillende mogelijkheden qua afdrukken. Kleur-, zwart-wit en sepia foto’s behoren tot de mogelijkheden. Uiteraard worden alle wensen van de familie in acht genomen met betrekking tot wat zij graag gefotografeerd willen zien. Alles wordt vooraf overlegd met de familie of via de uitvaartleider, zodat men op de dag van het afscheid niet gestoord wordt. 28
Informatieboek
31 Is het altijd koffie of mag het ook een borrel of glas wijn zijn? Crematoria Twente biedt een plaats waar mensen ondanks de pijn en het verdriet respectvol en naar eigen wens afscheid kunnen nemen van iemand die hen lief en dierbaar was. Daarbij is veel mogelijk zowel tijdens de plechtigheid als ook tijdens het samenzijn na afloop van de plechtigheid. Van koffie met cake tot een goed glas wijn of een borrel met bittergarnituur, maar ook een gebakje of luxe hartige hapjes behoren tot de mogelijkheden. Wij zijn u graag van dienst.
32 Kan ik de as van mijn dierbare direct na de crematie bezoeken? Ja, Crematoria Twente heeft in haar vestigingen in Enschede en Almelo een openbare algemene nis. Op verzoek kan de as gedurende een maand na de dag van de crematie in deze ruimte worden bezocht.
33 Welke mogelijkheden zijn er voor de asbestemming na een overlijden? Het overlijden van een dierbare is een van de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Ongeacht of het nu om een familielid, een vriend of een kennis gaat. Uw eigen emoties kunnen parten spelen, daarbij komt dat veel mensen het niet prettig vinden om over de dood en de zorg daaromheen te praten. Dat geldt misschien ook voor u. Hoe maakt u dan toch de juiste keuzes? Crematoria Twente willen u daar graag bij helpen. Uw verdriet wegnemen kunnen zij niet, maar u kunt zich wel goed laten informeren over de vele mogelijkheden die er zijn ter nagedachtenis en voor de asbestemming. Steeds meer mensen vinden het waardevol om hun dierbare op een mooie en persoonlijke manier te gedenken. Openbare Algemene Nis Na de crematie wordt de as bewaard in een asbus. Deze asbus wordt voorzien van de persoonlijke gegevens van de overledene en wordt gedurende één maand in de Algemene Nis van het crematorium geplaatst. Omdat de Algemene Nis in het crematorium niet toegankelijk is voor bezoekers heeft Crematoria Twente in Enschede en Almelo de beschikking over een Openbare Algemene Nis. In deze Openbare Algemene Nis – iedere dag geopend tussen 09.00 uur en 17.00 uur – kan de asbus vanaf de eerste werkdag na crematie door de nabestaanden worden bezocht. Via de uitvaartleider kan door de opdrachtgever voor een crematie worden aangegeven of de asbus kan worden geplaatst in deze ruimte of in de niet toegankelijke Algemene Nis. Na de periode van één maand, deze termijn is wettelijk vastgesteld, krijgt de as de bestemming die u als nabestaanden er aan wilt geven. Het kan zijn dat de overledene al in een testament of wilsbeschikking heeft aangegeven wat er met zijn of haar as moet gebeuren. In veel gevallen is deze wens niet bekend. Het is dan aan de
Informatieboek
29
nabestaanden om te bepalen wat er met de as gebeurt. U heeft een half jaar de tijd om te besluiten welke asbestemming uw voorkeur heeft. U kunt zelfs aangeven nog langer te willen nadenken over een goede bestemming. Zolang blijft de as gewoon in het crematorium. En er zal nooit iets mee gebeuren zonder uw opdracht of toestemming. Na de verplichte maand bewaring van de as door het crematorium, kan men de opdracht geven overeenkomstig de wil van de overledene en/of de nabestaanden de as te laten verstrooien. Degene die schriftelijk opdracht heeft gegeven tot crematie c.q. daarvoor getekend heeft bij de uitvaartverzorger of het crematorium is in principe degene die opdracht geeft tot een bepaalde bestemming van de as, zoals verstrooien, bewaren of bijzetten. Overigens geeft ‘de opdrachtgever’ vaak al bij de schriftelijke opdracht voor de crematie aan wat de bestemming van de as moet zijn.
Bijzetten of verstrooien Het is belangrijk om te weten of u de as wilt bijzetten of verstrooien. Het bijzetten van de as betekent dat de door u gekozen urn, met daarin de as van de overledene, een mooie plek krijgt bij u thuis of op een andere plek. Kiest u voor verstrooien dan wordt de as op een vooraf afgesproken plek uitgestrooid. Dat kan zowel op land als op water. Ook een combinatie van bijzetten en verstrooien is mogelijk. Een klein gedeelte van de as bewaart u in een urn, een medaillon of een ander siervoorwerp en de overgebleven as laat u verstrooien.
Verstrooien Er zijn twee verstrooiingsvormen: op het land en op het water. Daarbij geldt altijd dat u zelf bepaalt of u bij de verstrooiing aanwezig wilt zijn. En als u er prijs op stelt kunt u de as zelf verstrooien. De verstrooiing van de as op specifieke daarvoor bedoelde terreinen gebeurt altijd door of -indien men zelf wenst te verstrooien- onder begeleiding van een medewerker van het crematorium. Verstrooiing op het land De as van de overledene mag alleen verstrooid worden op daarvoor aangewezen terreinen. Dat zijn bijvoorbeeld de goed verzorgde strooivelden van Crematoria Twente. De plaats van verstrooiing bij een crematorium of begraafplaats is meestal een speciaal daartoe aangelegd veld. Dit kan een grasveld zijn, maar bij sommige crematoria kan dit ook een gedeelte van een bos en/of park zijn. Verstrooiing op het crematoriumterrein in aanwezigheid van familie Op een door u uitgekozen plekje van het verstrooiveld vindt de verstrooiing plaats. U mag zelf de as verstrooien. Bij het verstrooiveld kan, bij voldoende ruimte, een herinneringstegel gelegd of een gedachtenisplaatje aan een zuil bevestigd worden. Er wordt steeds meer van deze mogelijkheid gebruik gemaakt om het rouwproces af te ronden. Bij verstrooiingen in aanwezigheid van familie kan men desgewenst na de verstrooiing het vuurvaste identiteitssteentje mee naar huis nemen. Nirvana In overleg met de hindoestaanse gemeenschap in Twente is bij Crematoria Twente in Enschede het verstrooiveld Nirvana gerealiseerd. Dit strooiveld maakt het mogelijk om volgens de Hindoe ritus as te verstrooien. Het is een openbaar verstrooiveld. Een ieder mag hier gebruik van maken.
30
Informatieboek
Verstrooiing op het crematoriumterrein zonder aanwezigheid van familie Indien u dit wenst bericht het crematorium u omtrent het tijdstip, de dag en het verstrooiveld waarop de verstrooiing heeft plaats gevonden. Verstrooiing op de Hoge Veluwe bij Nationaal Verstrooiterrein Delhuyzen Een andere optie is om de as te verstrooien op het Nationaal Verstrooiterrein Delhuyzen bij Arnhem. Dit terrein, gelegen in het mooie Veluwse landschap, heeft een oppervlakte van maar liefst 80 hectare. Daar kunt u de as naar wens in de bossen of nabij de uitgestrekte heidevelden verstrooien, onder begeleiding van een medewerker van het crematorium. De as kan ook worden verstrooid zonder aanwezigheid van familie. Het Nationaal verstrooiterrein Delhuyzen is opengesteld voor publiek. U kunt tijdens het wandelen uw dierbare herdenken. Bovendien is het mogelijk om in overleg een herinneringsboom te planten. Daarnaast zijn er ook nog andere specifieke verstrooiterreinen. Zo wordt door het crematorium in Groningen ook gebruik gemaakt van de Eendenkooi te Haren. Verstrooiing op een andere plaats Verstrooiing op het terrein van een begraafplaats, een ander crematorium, op of in een bestaand graf is eveneens een mogelijkheid. Het crematorium kan de overbrenging van de asbus voor u verzorgen. Verstrooiing boven water Verstrooiing van de as op binnenwateren, meestal op de meren, waaronder het IJsselmeer en het Markermeer of op de Noordzee gebeurt meestal vanaf een schip. De as kan ook vanuit een vliegtuig boven zee of binnenwater worden verstrooid. Ook hier geldt dat u ervoor kunt kiezen om hierbij aanwezig te zijn en eventueel zelf te verstrooien. Bij een vaart of vlucht betreft het de as van meerdere overledenen, die respectvol één voor één verstrooid worden. Tijdens deze collectieve vaarten en vluchten gaan er in de regel geen nabestaanden mee. Dit is uiteraard wel mogelijk, maar dat brengt natuurlijk ook de nodige kosten met zich mee. Ook is het mogelijk om in overleg met het crematorium voor uw dierbare een bloemengroet op zee mee te geven. De kosten van een verstrooiing op water variëren. Zo zijn de kosten vanaf een boot gering, tenzij er nabestaanden aanwezig zijn. Vanuit een vliegtuig zijn de kosten hoger. Desgewenst ontvangen nabestaanden achteraf bericht wanneer verstrooiing op of boven water heeft plaatsgevonden. De verstrooiing van de as op zee vanuit een vliegtuig gebeurt altijd onder begeleiding van een medewerker van het crematorium. Vanaf een boot kan de verstrooiing, wanneer men dat wil, door de nabestaanden zelf worden gedaan. Er zijn crematoria die de nabestaanden vooraf laten weten wanneer de as van hun dierbare verstrooid zal worden, maar meestal wordt men hierover niet geïnformeerd. Als nabestaanden dit wensen ontvangen zij na afloop van de verstrooiing een bericht van datum, plaats en tijdstip waarop de verstrooiing heeft plaatsgevonden.
Informatieboek
31
Het is raadzaam om u over de mogelijkheden te laten informeren door uw uitvaartverzorger. Neem er rustig de tijd voor; dit moet niet overhaast worden georganiseerd, daarvoor is het een te belangrijk moment. Kan mijn as per vliegtuig uitgestrooid worden? Ja, dit kan boven zee en de familie kan meevliegen. Er wordt gevlogen met 4-zits toestellen. Naast de piloot en de uitvaartleider kunnen er maximaal twee nabestaanden mee. Bij grotere groepen belangstellenden wordt vaak een Fly-By toegepast of volgtoestellen ingezet. Fly-By: Belangstellenden kunnen met elkaar vanaf het strand de verstrooiing bijwonen en waarnemen, de verstrooiing wordt hierbij minder ver uit de kust worden uitgevoerd. Volgtoestellen: Met eventuele volgtoestellen kunnen elk 3 nabestaanden mee, maximaal 6 toestellen per vlucht’ Individuele verstrooiing Bij een individuele verstrooiing wordt de as van één overledene verstrooid. Op uw verzoek huurt het crematorium een schip of vliegtuig. Onder begeleiding van een medewerker van het crematorium wordt de as in uw aanwezigheid verstrooid. Daarbij kan een korte ceremonie plaatsvinden, zoals het strooien van bloemen, het afspelen van muziek of het uitspreken van een in memoriam. Collectieve verstrooiing Tijdens een collectieve verstrooiing wordt de as van meerdere personen verstrooid. Bij deze vorm van zeeverstrooiing verstrooit een medewerker van het crematorium op respectvolle wijze afzonderlijk de as van meerdere overledenen. Hierbij kunt u niet aanwezig zijn. Wel is het mogelijk een korte ceremonie te laten uitvoeren. U kunt achteraf dan worden geïnformeerd over de datum en de plek van de verstrooiing. Opstapvaarten U vaart per schip zelf mee naar open zee en draagt zorg voor de asverstrooiing van uw dierbare. Bij een Opstapvaart wordt het schip gedeeld met andere families. Hierdoor kunt u al meevaren voor € 65,-- per persoon. U zorgt zelf voor het meenemen van de as, eventuele bloemen, en verstrooiing hiervan. Op zee wordt voorafgaande elke verstrooiing een korte persoonlijke plechtigheid gehouden, waarna men in alle rust de gelegenheid krijgt om te verstrooien. Verstrooiing op een dierbaar plekje Verstrooiing op een eigen dierbaar plekje is een andere mogelijkheid. U heeft daarvoor wel toestemming nodig van de eigenaar van de grond of het water waarop u wilt verstrooien. U doet er goed aan ook te informeren naar de gemeentelijke regels hierover. Het is overigens ook mogelijk de as op een niet ‘direct’ daarvoor bestemde plaats (thuis, favoriet stukje land of visstek ) te verstrooien of bij te laten zetten. Hierbij is het overigens wel raadzaam te overleggen met de eigenaar van de grond, indien de grond (plek) niet uw eigendom is. Indien u op
32
Informatieboek
een openbare plaats de as wilt verstrooien is het raadzaam met de gemeente contact op te nemen. Op een aantal plaatsen is het namelijk verboden, zoals verharde wegen. Zoals eerder aangegeven zijn de mogelijkheden voor verstrooien sterk toegenomen. Toch mag niet overal worden verstrooid en gelden enkele voorwaarden. Zo moet voor plekken, die in particulier bezit zijn, de eigenaar toestemming verlenen. Gaat het om openbare plaatsen, dan kan het beste navraag worden gedaan bij de gemeente. In de Algemene Politie Verordening van een gemeente staat meestal beschreven waar en wanneer verstrooid mag worden. Ondanks de vele mogelijkheden, moet u zich wel realiseren dat een privé-verstrooiplek niet altijd toegankelijk is of zal blijven. Kiest u bijvoorbeeld voor de eigen tuin, dan moet u er wel rekening mee houden, dat na verhuizing, u geen rechten meer kan laten gelden, zoals bezoek aan of het ongemoeid laten van de plek van verstrooiing. Dat kan trouwens ook gelden voor andere zelfgekozen plekken. Heeft men specifieke wensen over de plek van verstrooiing dan moet men dat wel uitdrukkelijk kenbaar maken. Het is bijvoorbeeld mogelijk de as te laten verstrooien over een graf. Dan is echter wel de toestemming nodig van de rechthebbende op dat graf. Het is dan ook aan te bevelen zich van tevoren op de hoogte te stellen of aan specifieke ‘strooi’ wensen tegemoet gekomen kan worden.
Bijzetten van de as Als u kiest voor het bijzetten van de as, is het belangrijk dat u nadenkt over de manier waarop en waar u de as wilt bijzetten. Wilt u dat bijvoorbeeld doen in een columbarium, in een urnentuin of misschien liever thuis. Bijzetting in een columbarium (urnenmuur) Een columbarium of urnengalerij is een wand of een muur met daarin allerlei nissen, waarin de (sier) urn wordt bijgezet. De asbus geplaatst in een (sier)urn kan in uw aanwezigheid worden bijgezet. De keuze van de urnen nis is aan u. In de nis is naast de urnen ruimte om iets van persoonlijke aard neer te zetten. Bij Crematoria Twente in Almelo staat de asbus in een gesloten columbarium is waar u op de afdekplaats een tekst kunt laten aanbrengen. U bepaalt hoe lang de urn in een columbarium blijft. De nis in het columbarium kunt u voor meerdere jaren huren. De huurtermijn kan steeds worden verlengd. Op het terrein van de meeste crematoria staat een columbarium, voorzien van nissen. Hierin wordt de in een sierurn geplaatste asbus gezet. Ook zijn er dubbele nissen, bijvoorbeeld voor de asbussen van een echtpaar, die ofwel in één grote sierurn of in twee aparte kunnen worden geplaatst. De nissen worden doorgaans eerst voor 5 jaar of langer verhuurd, daarna kan er in principe onbeperkt verlengd worden, indien gewenst ook per jaar. In plaats van een open nis, kan deze ook afgesloten worden. Een dergelijke sluitplaat kan transparant zijn, waardoor de urn zichtbaar blijft. Uiteraard kan de sluitplaat ook van steen of metaal -van marmer tot brons- zijn, waar een tekst en/of een afbeelding op of in aangebracht kan worden. Daarnaast kan de sluitplaat voorzien worden van een bloemenhouder. In een afgesloten nis kan de asbus zonder sierurn worden geplaatst. Zowel een sluitplaat als een sierurn dient men zelf aan te schaffen en is eigendom van de huurder van de nis.
Informatieboek
33
Bijzetting in de urnentuin In de speciaal aangelegde tuinen kunt u een plaatsje kiezen om de asbus in een sierurn boven aarde te plaatsen. Bijzetting van de asbus in een urnengraf De urnentuin biedt uitkomst als u heeft gekozen voor een crematie, maar wel graag een graf als herdenkingsplaats wilt hebben. U kunt de (sier)urn ondergronds bijzetten onder een steen of een zogenaamd urnament, een monument ter nagedachtenis aan de persoon die is overleden. De steen of het urnament kunt u dan laten voorzien van een inscriptie. Urnamenten kunnen sterk variëren wat betreft vorm, afmetingen en gebruikte materialen, zoals brons, glas en keramiek. Dit zijn meestal kleinere graven waarin een urn geplaatst kan worden en voorzien kunnen worden van een grafsteen of plaquette, overeenkomstig het reglement van het crematorium. Een andere mogelijkheid is het huren van een urnenkelder, ook wel urngraf genoemd. Dat is echter niet bij alle crematoria mogelijk. De oppervlakte van de grond voor een urnenkelder is afhankelijk van het aantal te plaatsen asbussen/ sierurnen. Evenals bij graven kan een monument op de urnenkelder worden geplaatst. Bijzetting in bestaand- of urnengraf Misschien wilt u de asbus elders laten plaatsen in een bestaand graf, urnengraf of columbarium. Indien u dit wenst verzorgt het crematorium voor u de overbrenging van de asbus naar een andere begraafplaats of crematorium. Ook kan men de asbus op of in een bestaand graf laten (bij)plaatsen. Dit kan zowel in een standaard graf als in een speciaal daarvoor geschikt gemaakt urnengraf. Wil men de asbus plaatsen op of in een bestaand graf bijplaatsen dan is wel de toestemming nodig van de rechthebbende op dat graf. Sommige begraafplaatsen beschikken over een eigen columbarium. Op gesloten begraafplaatsen -dit zijn begraafplaatsen die gesloten verklaard zijn omdat ze bijvoorbeeld ‘vol’ zijn- mogen asbussen bijgeplaatst worden in een graf. Bij de ruiming van het graf kunnen deze asbussen vrij eenvoudig uit het graf worden gehaald en eventueel bijgeplaatst worden in een ander graf, of alsnog verstrooid worden of bij iemand thuis worden geplaatst. Bijzetting in de urnenvijver Bij Crematoria Twente in Enschede is het mogelijk om de as in een urn in de urnenvijver te bewaren. Thuisbijzetting Een andere mogelijkheid is dat u de (sier)urn mee naar huis neemt, zodat u de tastbare herinnering aan uw overledene dicht bij u hebt. Bij het thuis bijzetten van de as kunt u een keuze maken tussen een sierurn, een zogenaamde mini-urn, een kunstvoorwerp, een medaillon of een ander sierraad. U kunt de asbus thuis of in de tuin een geheel eigen plekje geven. De asbus kan na één maand door het crematorium in bewaring te zijn gehouden, meegenomen worden naar de woning van de echtgenoot of andere levensgezel. Ook kan de asbus door een meerderjarige erfgenaam worden meegenomen naar zijn huis of anders naar het huis van degene die de zorg voor de bus op zich neemt. Dit betekent in de praktijk dat de overledene in zijn laatste wil zelf kan bepalen wie (mits meerderjarig) de asbus met de as mee naar huis mag nemen.
34
Informatieboek
Zeebijzetting Tot slot kunt u er voor kiezen om de as bij te zetten in de Noordzee. De as wordt dan in een zouturn vanaf een schip te water gelaten. De urn lost na verloop van tijd op in het zeewater.
Asbestemming voor kinderen Op het crematoriumterrein van Crematoria Twente in Enschede is een speciaal verstrooiveldje voor de as van (kleine) kindjes, het ‘Vlinderhofje’. De Wet op de lijkbezorging stelt geen verplichting tot begraven of cremeren voor hele kleine kinderen (ongeboren foetussen jonger dan 24 weken). Dat geldt wel voor kindjes die levenloos na 24 weken zwangerschap ter wereld komen. Door deze mogelijkheid van asbestemming en het kunnen plaatsen van een gedenktegeltje aan een zuil wordt deze plaats een bijzondere plaats van herdenken. In het gedenkpark in Enschede staat een vlinderboom op het ‘Vlinderhofje’. Een kindje kan worden herdacht door het laten graveren van een naam, tekst en/of afbeelding op één van de vlinders die in de boom hangen. Er zijn diverse kleuren vlinders. Zowel bij Crematoria Twente in Enschede en Almelo kunt u de as van kinderen in een speciale kindersierurn een plaats geven op de kinderheuvel, het ‘Sterrenheuveltje’.
Gedenkstenen en gedenkplaten Gedenkstenen of -platen zijn een veel gekozen manier om iemand te gedenken. U kiest een steen of plaat en die laat u voorzien van een zelfgekozen tekst. De steen krijgt dan een speciale plaats op het terrein van het crematorium waar tevens de as kan worden verstrooid. Een gedenkplaatsje wordt op het monument van het verstrooiterrein geplaatst. Herinneringsboek Dit boek is te zien bij Crematoria Twente. Er zijn pagina´s gereserveerd voor elke dag van het jaar en het boek wordt op de betreffende dag open gelegd. Die dag kan bijvoorbeeld de sterfdag van een overledene zijn. Op die dag kunt u de door een kunstenaar met de hand gekalligrafeerde tekst bekijken. Deze tekst is de keuze van de nabestaanden.
Gedenksieraden en kunstvoorwerpen Nu de Wet op de lijkbezorging het scheiden van de as toestaat, mag er ook een beetje as in een miniurn, medaillon, ring of ander sierraad verwerkt worden. Daarmee biedt de wet ook gelegenheid meerdere nabestaanden een tastbare herinnering te geven. Beelden Beelden zijn een waardevolle en mooie herinnering aan de overledene. De mogelijkheden zijn talrijk als het gaat om het ontwerp van de beelden en het gebruikte materiaal. Vaak zijn natuurlijke thema’s en symboliek verwerkt. Kunstenaars vervaardigen in opdracht de beeldjes. Meestal is het mogelijk een inscriptie in het beeldje te zetten.
Informatieboek
35
Sierurnen Sierurnen kunnen sterk variëren wat betreft uitvoering en materiaal. Zo kunt u kiezen voor een eenvoudige of luxe urn van steen, brons, gips, glas, hout of ander materiaal, met of zonder inscriptie. U kunt ook een sierurn naar eigen ontwerp laten maken. Medaillons Een medaillon is een heel persoonlijke en tastbare herinnering aan de overledene. In het verzegelde medaillon of ander sierraad wordt een kleine hoeveelheid as bewaard. U kunt het medaillon aan een kettinkje om de hals dragen, maar ook in een mooi vormgegeven stolpje laten plaatsen. Het medaillon wordt in verschillende ontwerpen gemaakt, zoals in de vorm van een kruisje of een hartje. De sierraden zijn in zilver, goud en titanium verkrijgbaar en kunnen van een kleine inscriptie worden voorzien. Op deze manier kunnen meerdere nabestaanden een tasbare herinnering krijgen, zoals de achtergebleven (klein)kinderen. Een andere mogelijkheid om as te bewaren zijn de ‘as’-sieraden. Waren het eerst vooral medaillons, inmiddels zijn er veel meer sieraden verkrijgbaar, waarin men wat as kan bewaren. Sommige van deze sieraden zijn uitsluitend verkrijgbaar bij crematoria. Steeds vaker kan men voor assieraden ook terecht bij juweliers en edelsmeden. Glasobjecten Een glasobject is een bijzondere en originele manier om iemand te gedenken. In de glasobjecten kunt u een kleine hoeveelheid as van de overledene laten versmelten. De as blijft dan beperkt zichtbaar. De objecten verschillen qua vorm en kunnen kleuren bevatten. Vaak verwijzen de onderwerpen naar natuurlijke thema’s of symbolen. De definitieve keus Tijdens het regelen van de uitvaart hoeft u nog geen beslissing te nemen over de bestemming van de as. Ook kan het zijn dat u na de wettelijke termijn van een maand, waarin de asbus in de Algemene Nis van het crematorium moet blijven, geen beslissing kunt nemen. Daar heeft het crematorium alle begrip voor. Wanneer u meer tijd nodig heeft om na te denken over de uiteindelijke asbestemmingen, bied het crematorium u de gelegenheid de asbus tot een half jaar na crematiedatum in de Algemene Nis van het crematorium te bewaren. Uit de bovengenoemde mogelijkheden bent u uiteindelijk degene die een keuze maakt. De medewerkers van het crematorium kunnen u bijstaan en voorlichten over de mogelijkheden van asbestemming en u de verschillende procedures uitleggen. Het crematorium beschikt over een special ruimte waar zij u de vele uitvoeringen van sierurnen, gedenktegels, gedachtenisplaatjes en sierraden kunnen laten zien. Er zijn zoveel mogelijkheden dat de medewerkers van het crematorium u graag adviseren, voordat u een definitieve keuze maakt, contact met hen op te nemen en een bezoek te brengen aan het crematorium.
36
Informatieboek
Tot slot Mag de as verdeeld worden? Ja, zeker. Nabestaanden kunnen vragen of de as over verschillende asbussen of urnen verdeeld wordt. Het kan ook zijn dat een deel van de as in een urn gaat en een kleiner deel in een hanger of medaillon. Op die manier kunnen meerdere nabestaanden een dierbare dicht bij zich hebben, Overigens is de rechthebbende van de as diegene die opdracht tot verdeling van de as kan geven. De rechthebbende van de as is diegene die het opdrachtformulier van de uitvaartondernemer heeft getekend. Mag de urn mee naar huis? Ja, dat gebeurt heel veel. Nabestaanden willen begrijpelijk hun dierbaren zo dicht mogelijk bij zich hebben. Dat is dan of bij hen thuis of op een begraafplaats bij hen in de buurt. Veel begraafplaatsen hebben nu ook urnentuinen en urnenmuren. Mag ik de as overal verstrooien? Ook hier geldt dat er van de eigenaar van de grond toestemming moet worden gekregen. In de eigen tuin is het geen probleem, maar als je de as wilt verstrooien elders op een dierbaar plekje dan mag dat niet zomaar. Stel dat de overledene graag in het bos wandelde of aan de waterkant viste, en je wilt daar de as verstrooien dan moetje toestemming hebben van bijvoorbeeld Staatsbosbeheer of Rijkswaterstaat. Mag ik thuis alles met de as doen? In principe wel. Je mag de urn ergens thuis neerzetten of in de eigen tuin begraven of bijzetten. De as in de urn zit in een asbus of in een ashoes. Blijft de as in de urn dan moet de asbus of ashoes gesloten blijven en moeten naam en crematoriumnummer 20 jaar lang leesbaar blijven. Dit is belangrijk, want als later een nieuwe bewoner de tuin omspit en de urn vindt, dan kan hij de urn bij het crematorium terugbezorgen. Begraven ergens anders kan ook, zolang er maar toestemming is van de grondeigenaar. Moet ik erbij zijn als de as verstrooid wordt of de urn wordt bijgezet? Nee. Het crematorium handelt in opdracht van de nabestaanden, maar als het crematorium de urn bijzet of de as verstrooit dan hoeven er geen nabestaanden aanwezig te zijn. Dat is ieders eigen keus.
34 Met welke belastingen krijg ik te maken na een overlijden? Inleiding De vraag hoeveel belasting verschuldigd is bij het overlijden van een persoon valt niet eenduidig te beantwoorden. Veel is afhankelijk van de vraag of er al dan niet een testament is opgesteld en hoe een eventueel testament is vormgegeven. Ook indien een testament ontbreekt, hebben de nabestaanden nog mogelijkheden om de hoogte van de te betalen belastingen te beïnvloeden. Van groot belang hierbij is dat snel wordt gereageerd!
Informatieboek
37
Bij het ontbreken van een testament is de zogenaamde ‘wettelijke verdeling’ van toepassing. Vanuit fiscaal perspectief behoeft deze wettelijke verdeling niet altijd tot de meest optimale afwikkeling te leiden. De wet biedt echter de mogelijkheid deze wettelijke verdeling binnen drie maanden na het overlijden door inschrijving van een notariële akte ongedaan te maken. Echter, de termijn van drie maanden is in de praktijk heel kort gebleken! Neem dus zo spoedig mogelijk contact op met een notaris of uw adviseur om de (on)mogelijkheden hieromtrent te bespreken.
Aangifte erfbelasting Nadat iemand is overleden moet worden vastgesteld welke bezittingen en schulden de overledene had op zijn of haar sterfdag. Deze waarden vormen de grondslag van de aangifte erfbelasting. Wie erfbelasting moet voldoen is afhankelijk van de vraag wie erfgenamen zijn en of zij gebruik kunnen maken van een vrijstelling. Hoeveel erfbelasting moet worden betaald is afhankelijk van twee factoren. Enerzijds van de hoogte van hetgeen wordt verkregen, anderzijds van de verwantschap met de overledene. Tarieven erf- en schenkbelasting 2012 Verkrijging
1. Partners of afstammelingen in de rechte lijn*
2. Overige verkrijgers
I
II
€ 0 - € 115.708
10%
30%
€ 115.708 - hoger
20%
40%
* Voor afstammelingen in de tweede of verdere graad bedraagt de belasting het ingevolge deze kolom verschuldigde, vermeerderd met 80% daarvan.
Vrijstellingen in geval van overlijden Verkrijger(s)
Vrijstellingsbedrag
Partners
€ 603.000
Bepaalde zieke of gehandicapte kinderen
€ 57.342
Overige kinderen en kleinkinderen
€ 19.114
Ouders
€ 45.270
Overige verkrijgers
€ 2.012
De hogere vrijstelling voor bepaalde zieke of gehandicapte kinderen is gebonden aan strikte voorwaarden. Indien er sprake is van zieke of gehandicapte kinderen verdient het aanbeveling hierover contact op te nemen met uw adviseur.
Inkomstenbelasting Naast de aangifte erfbelasting moet ook een aangifte inkomstenbelasting worden ingediend. Deze aangifte verdient extra aandacht indien de overledene zelf (al dan niet via een B.V.) een onderneming dreef. Daarnaast kan in deze aangifte worden stilgestaan bij de ziektekosten die zijn gemaakt. De kosten van de begrafenis zijn vanaf 1 januari 2009 niet meer aftrekbaar. Wel kunnen de kosten
38
Informatieboek
van de uitvaart, verminderd met eventueel ontvangen uitkeringen van uitvaarverzekeringen, worden afgetrokken. Daarom moeten nabestaanden de rekeningen m.b.t. de uitvaart te bewaren. Zowel de Wet inkomstenbelasting als de Successiewet kent een aantal bepalingen om de overdracht van een onderneming fiscaal gefacilieerd te laten verlopen. Hierdoor kan een aanmerkelijke besparing van de te betalen belasting gerealiseerd worden. Indien sprake is van een onderneming of van aandelen in een B.V., verdient het aanbeveling hierover contact op te nemen met uw adviseur.
Gemeentelijke heffingen Indien de langstlevende vervolgens alleen een huishouding voert, is het verstandig de aanslagen voor de gemeentelijke heffingen goed te controleren. Deze gaan meestal uit van een ‘gezinssituatie’. Als alleenstaande heeft u in een aantal situaties recht op een korting. Hiervoor moet u wel binnen zes weken na ontvangst van de aanslag bezwaar maken.
35 Wat zijn de financiële gevolgen van een overlijden? De financiële gevolgen van een overlijden kunnen zeer divers zijn. Deze diversiteit wordt mede veroorzaakt doordat gedurende het leven personen meerdere keuzes kunnen maken. Een van deze keuzes is dat men kan gaan samenleven met een partner. Ook de komst van kinderen kan bij overlijden behoorlijke financiële gevolgen hebben. Het gaat uiteraard te ver om alle financiële facetten van een overlijden hier volledig te beschrijven. Toch willen we enkele gevolgen nader beschrijven, omdat in de praktijk deze het vaakste voorkomen.
Nabestaanden- en wezenpensioen Bij het overlijden van de kostwinner of een van de partners wordt in de meeste gevallen een nabestaanden- en/of wezenpensioen uitgekeerd. Dit hoeft echter niet zo te zijn, als de kostwinner op risicobasis is verzekerd. De hoogte van een eventueel nabestaandenpensioen is afhankelijk van de situatie op het moment van overlijden en van de keuzes die met betrekking tot het op te bouwen pensioen zijn gemaakt. Zo spelen bijvoorbeeld het inkomen, leeftijd en het aantal pensioenjaren een rol bij de hoogte van het nabestaandenpensioen. Ook de leeftijd van de nabestaande is van belang. Met betrekking tot een (mogelijke) uitkering en de hoogte daarvan wordt in het algemeen informatie verstrekt door de vroegere werkgever. Uiteraard kan ook contact worden opgenomen met de assurantietussenpersoon. De uitvaartleider krijgt via de Gemeente een aanvraagformulier als hij aangifte doet van overlijden. Een uitkering volgens de Algemene Nabestaanden Wet wordt vervolgens aangevraagd bij de Sociale Verzekeringsbank (www.svb.nl, voor meer informatie). Als er geen recht is op ANW kan er eventueel een bijstandsuitkering aangevraagd worden bij de Gemeente.
Eigen woning / lopende kapitaalverzekeringen In veel gevallen is de eigen woning gefinancierd door middel van een geldlening. Op deze lening is ten behoeve van zekerheid voor aflossing een hypotheek afgegeven aan de geldgever/bank. Ook is vaak bij het aangaan van de lening/koop van de woning een kapitaalverzekering afgesloten, die
Informatieboek
39
zeker tot uitkering komt bij einde van de looptijd van de lening. Bij deze kapitaalverzekering is in de meeste gevallen een bepaling opgenomen dat (een deel van) de lening wordt afgelost bij voortijdig overlijden. Wanneer de geldlening op de eigen woning bij overlijden wordt afgelost, dient in verband met een mogelijke jaarlijkse voorlopige teruggaaf, van deze algehele aflossing melding te worden gemaakt bij de Belastingdienst. Hierdoor wordt voorkomen dat aan het einde van het jaar een gedeelte van de voorlopige teruggaaf moet worden terugbetaald. Tevens is van belang dat in bepaalde gevallen fiscale bijtelling wegens eigen woning bezit niet langer van toepassing is, als na uitkering van de kapitaalverzekering geen eigen woning financiering overblijft.
Overige verzekeringen In veel gevallen zijn er naast de hierboven genoemde verzekeringen ook andere verzekeringen afgesloten, die tot uitkering kunnen komen, dan wel premievrij worden gemaakt, bij (vroegtijdig) overlijden. Hierbij kan ondermeer worden gedacht aan een begrafenisverzekering. Maar ook kunnen lijfrenteverzekeringen bij overlijden tot uitkering komen. Het is raadzaam om bij een overlijden uw assurantietussenpersoon in te schakelen.
Diverse aangiften Aangifte inkomstenbelasting Door het overlijden van een persoon eindigt ook de belastingplicht van deze persoon. Dit heeft tot gevolg dat over zijn/haar vermogen een eindafrekening dient plaats te vinden. Deze eindafrekening vindt ten aanzien van de inkomstenbelasting plaats aan de hand van een zgn. F-biljet. In deze aangifte kan ook het aftrekbare gedeelte van de begrafeniskosten en andere hiermee gepaard gaande kosten worden opgenomen. Ook kunnen diverse ziektekosten voorafgaande aan het overlijden – rekening houdend met toepasbare drempels – in aftrek worden gebracht. Tevens is het bij het bestaan van een onderneming die door de erflater zelf werd gedreven, van belang dat de zgn. eindafrekening van deze onderneming zorgvuldig plaatsvindt. Bij het opstellen van dergelijke aangiften is het verstandig een belastingadviseur te raadplegen. Aangifte erfbelasting Ten aanzien van de erfgenamen kan erfbelasting verschuldigd zijn over de verkrijging die zij hebben gekregen in verband met het overlijden van de erflater. De erfgenamen dienen in deze gevallen een aangifte erfbelasting in te vullen. Deze wordt in de meeste gevallen door de Belastingdienst automatisch toegestuurd.
Gemeentelijke heffingen Indien in de situatie van een tweepersoonshuishouding een van beide komt te overlijden, en de langstlevende daarna alleen een huishouding voert, is het verstandig de aanslagen voor de gemeentelijke heffingen goed te controleren. Deze gaan meestal uit van een ‘gezinssituatie’. Een alleenstaande heeft in een aantal situaties recht op een korting. Hiervoor moet wel binnen zes weken na ontvangst van de aanslag bezwaar worden gemaakt. Regelingen verschillen per gemeente (bv ook reinigingsrechten en milieu belasting). Als eenoudergezin kunt u in aanmerking komen voor 40
Informatieboek
een hogere heffingskorting. (informatie bij Algemeen Maatschappelijk Werk, Sociale Dienst, Belastingdienst/belastingtelefoon)
Overige handelingen na overlijden van een nabestaande Bij het overlijden van een naaste dienen de nabestaanden diverse acties te ondernemen. Hieronder worden er een aantal genoemd die door de nabestaanden verricht dienen te worden. Deze opstelling is niet limitatief en kan per situatie verschillen. - -
- -
-
- -
Melding doen van overlijden bij de burgerlijke stand van de gemeente waar de overledene is ingeschreven (gebeurt vaak door de uitvaartleider); Benaderen van een notaris in verband met controle op testament in het testamentenregister, alsmede opdracht tot afgifte ‘verklaring van erfrecht’ ten behoeve van diverse (financiële) instellingen; Stopzetten van alle betalingsopdrachten op naam van de overledene. Hiervoor is een verklaring van erfrecht en een akte van overlijden noodzakelijk; Melding van overlijden aan (voormalige) werkgever(s) en eventuele uitkeringsinstanties en pensioenfondsen. Nabestaanden van personen die in loondienst werkten of een uitkering ontvangen komen meestal in aanmerking voor een overlijdensuitkering (meestal 1 maandloon en vakantiegeld); Melding van overlijden aan verzekeringsmaatschappijen in verband met lopende verzekeringen voor roerende en onroerende zaken op naam van de overledene; Wellicht dienen er ook andere lopende verzekeringen (bv aansprakelijkheidsverzekering e.d. veranderd te worden). Stopzetten van lidmaatschappen/abonnementen op naam van de overledene. Andere zaken waar u aan zou kunnen denken zijn: een eventuele studieschuld bij studiefinanciering, het eventueel aanvragen of stopzetten van huursubsidie, uw ziektekostenverzekering, een eventuele leaseauto, het aanvragen van thuiszorg of kinderopvang indien relevant.
Ook kunt u de Gids voor nabestaanden bestellen bij het Landelijk Steunpunt Rouw. Dit is een handleiding voor nabestaanden wat te regelen na een overlijden en verlies, verdriet en verder. Hierin staan bovengenoemde zaken zeer uitgebreid beschreven (www.landelijksteunpuntrouw.nl)
36 Hebben de wijzigingen van de Successiewet gevolgen voor mijn situatie? Vanaf 1 januari 2010 is de Successiewet ingrijpend gewijzigd. Bij deze wijzigingen zijn de vrijstellingen voor de schenk- en erfbelasting verhoogd. Ook de tarieven voor verkrijgingen buiten de directe familie zijn verlaagd. De wetswijziging kan echter ook gevolgen hebben voor bestaande testamenten en de overdracht van een onderneming naar de volgende generatie.
Testamenten De Successiewet is op een aantal punten gewijzigd om bestaande ‘trucjes’ om zo min mogelijk belasting te betalen, tegen te gaan. Hierbij kunt u bijvoorbeeld denken aan de volgende situaties:
Informatieboek
41
• • • •
ouders hebben het vruchtgebruik van een woning en hun kinderen de blote eigendom; de kleinkinderen zijn/worden bij de vererving betrokken om zo min mogelijk belasting te betalen (zogenaamde ‘ik-opa-testamenten’); ouders hebben aan hun kinderen een lening verstrekt tegen een onzakelijke rente; bij de eerdere afwikkeling van een nalatenschap is afgesproken dat een zeer hoge rente wordt bijgeschreven op de vorderingen van de kinderen.
In deze situaties kan de wetswijziging nadelige gevolgen hebben. Dit geldt ook voor bestaande testamenten. Zo kan het voorkomen dat een bepaling in uw testament die voor 1 januari 2010 fiscaal voordelig uitwerkte, na 1 januari 2010 juist fiscaal nadelige gevolgen heeft. Het is dan ook raadzaam om door een notaris of adviseur te laten checken welke gevolgen de wetswijziging heeft voor uw testament.
Bedrijfsopvolging Indien u een bedrijf heeft dat bij uw overlijden vererft naar uw kinderen, bestaan in de Successiewet faciliteiten, waardoor de erfbelasting over het ondernemingsvermogen sterk wordt gematigd. Deze faciliteiten zijn met ingang van 1 januari 2010 nog verder uitgebreid. Tot een waarde van € 1 miljoen is het ondernemingsvermogen volledig vrijgesteld en daarboven geldt een vrijstelling van 83%. Van belang hierbij is echter wel hoe uw testament is vormgegeven. Indien uw testament niet goed aansluit bij de faciliteiten, bestaat de mogelijkheid dat de faciliteiten niet volledig kunnen worden benut. Ook dit is een reden om uw testament te laten controleren. De faciliteiten voor bedrijfsopvolging gelden overigens ook als een onderneming of aandelen in een onderneming worden geschonken. Ook indien u voornemens bent om de onderneming tijdens leven over te dragen, kunt u dus mogelijk gebruikmaken van de faciliteiten. Wij adviseren u om ook in die situatie de mogelijkheden met uw adviseur te bespreken.
Inkomstenbelasting Bij overlijden moet mogelijk inkomstenbelasting worden betaald. Vanaf 1 januari 2010 is de wet ook op dat punt gewijzigd. Dit kan gevolgen hebben als de overledene aandelen houdt in een eigen vennootschap. In dat geval is bij overlijden 25% inkomstenbelasting verschuldigd over de meerwaarde in de aandelen. Hierdoor kan de verschuldigde belasting behoorlijk oplopen. Als de vennootschap een onderneming drijft, zijn er mogelijk bepaalde fiscale faciliteiten van toepassing, waardoor minder of zelfs geen inkomstenbelasting is verschuldigd.
Slot De vraag of de wijziging van de Successiewet gevolgen heeft voor uw persoonlijke situatie valt niet eenduidig te beantwoorden. Veel is afhankelijk van de vraag hoe een eventueel testament is vormgegeven en of u een bedrijf heeft. Wij raden u aan om de (on)mogelijkheden na 1 januari 2010 met uw adviseur te bespreken.
42
Informatieboek
37 Hoe kan ik er voor zorgen dat mijn partner toegang heeft tot bankrekeningen? Een algemene regel is dat rekeningen die alleen op naam van de overledene staan worden geblokkeerd zodra bericht van overlijden is ontvangen. Dit betekent dat de erfgenamen geen geld kunnen opnemen van deze rekeningen. Volmachten voor rekeningen komen altijd te vervallen door overlijden. Geblokkeerde rekeningen kunnen weer worden gedeblokkeerd op verzoek van de gezamenlijke erfgenamen na het overleggen van een verklaring van erfrecht. Bij de meeste banken kan direct na het overleggen van de verklaring van erfrecht over de rekening worden beschikt. Bij de meeste banken wordt na overlijden van de rekeninghouder de zogenaamde en/of rekening niet (of gedeeltelijk) geblokkeerd. Dit is een rekening die zowel samen als alleen gebruikt kan worden. Of de rekening geblokkeerd wordt hangt af van de overeenkomst met de betreffende bank. De Postbank blokkeert in beginsel geen en/of rekeningen bij overlijden. Over het tegoed op een geblokkeerde rekening kan in beginsel niet beschikt worden. Toch kan het zijn dat er zonder uitstel bepaalde betalingen gedaan moeten worden. In dat geval neemt u contact op met de betreffende bank. Vaak is het mogelijk bepaalde noodzakelijke betalingen door te laten gaan, zeker als ze te maken hebben met de voortzetting van het huishouden van nabestaanden van de overledene. Bank/Giro rekeningnummers Hoe banken daadwerkelijk handelen nadat hun (mede)rekeninghouder is overleden verschilt soms van bank tot bank en soms zelfs van plaats tot plaats. De Postbank handelt t.a.v. haar girorekeninghouders bijvoorbeeld als volgt: Persoonlijke bankrekeningnummer(s) worden na overlijden geblokkeerd, tevens vervallen alle verleende machtigingen aan bank en derden. Het opheffen van de blokkade kan alleen gebeuren m.b.v. een verklaring van erfrecht. Machtigingen tot automatische incasso lopen bij al deze rekeningen overigens wel door. Bij gezamenlijke bankrekeningen met echtgenote -niet! zgn. en/of rekeningen- maar de twee namen rekeningen, man (eigen naam) en vrouw (mansnaam + eigen naam) wordt de rekening niet geblokkeerd d.w.z. als het tegoed niet boven de € 5.000,- uitkomt. De en/of rekeningen worden in den regel niet geblokkeerd na overlijden van een van de rekeninghouders. Het bovenstaande is overgenomen uit de Postbank handleiding voor nabestaanden. Deze handleiding geeft ook informatie voor de nog levende, die wil weten wat voor problemen er kunnen ontstaan t.a.v. allerlei bank/giro zaken na zijn/haar overlijden. Andere banken: Bij de meeste banken is het zo dat waneer er meer dan € 1250,- op de rekening staat van de overledene dat men dan een verklaring van erfrecht nodig heeft om het geld te kunnen opnemen. Machtigingen voor personen en instellingen vervallen. Betalingen voor lopende rekeningen als gas, licht, water etc. blijven de banken meestal wel verzorgen Bij een aantal banken is een folder te verkrijgen met informatie voor de nabestaanden en/of kan men persoonlijke informatie verkrijgen.
Informatieboek
43
Gezien het bovenstaande is het zeer raadzaam dat men zich laat informeren bij de bank m.b.t. hun regelingen t.a.v. rekeningen, deposito’s, effecten etc. als iemand is komen te overlijden. Overigens zal veelal blijken dat alleen degene die beschikt over een verklaring van erfrecht rechtsgeldig kan beschikken over alle tegoeden op bankrekeningnummers. Immers deze persoon mag over de gehele erfenis beschikken. Verschil machtigingen aan bank en machtigingen tot automatische incassobetalingen. Omdat hier nogal wat misverstanden over bestaan, volgt hieronder een nadere toelichting. Machtigingen aan bank/giro Hier geeft de rekeninghouder zelf aan de bank opdracht om b.v. periodiek de huur, de hypotheek, giften etc. te betalen. De rekeninghouder vraagt aan de bank of zij ‘automatisch’ - b.v. elke maand een vast bedrag - op de door de rekeninghouder aangegeven rekening willen storten. Machtiging automatische incasso Machtigingen tot automatische incasso’s zijn toestemmingen aan bedrijven, organisaties etc. om regelmatig aan hen verschuldigde bedragen van uw rekening te laten afschrijven t.b.v. bijvoorbeeld betaling water, gas, tijdschriftabonnementen etc. Het stopzetten van deze ‘betalingen’ moet via deze bedrijven zelf. Pincodes Het is zeer aan te raden pincodes nergens in te vermelden, ook niet ten behoeve van nabestaanden. De pincode is namelijk rekening/persoonsgebonden. Het bekend zijn en/of maken van de pincode in welke vorm en aan dan, kan leiden tot misbruik. Bijvoorbeeld een andere persoon die zich voor de rekeninghouder uitgeeft en vervolgens uw rekening plundert c.q. inzage vraagt in uw bescheiden bij bijvoorbeeld de bank. Als er een gezamenlijke en/of rekening is (of een gematigde, overigens vervallen machtigingen direct na overlijden van de rekeninghouder!) dan beschikt de andere mederekeninghouder immers al over een eigen pincode/pas t.b.v. de gezamenlijke rekening. Hij of zij heeft de pincode dan ook niet nodig.
38 Is een verklaring van erfrecht verplicht? Een verklaring van erfrecht is niet verplicht, maar wel vaak nodig bij de afwikkeling van een nalatenschap. Zonder de verklaring van erfrecht blijven bankrekeningen meestal geblokkeerd. Ook is het vaak lastig om partnerpensioen te krijgen. Een verklaring van erfrecht is een door de notaris opgemaakte akte met informatie over de overledene, de nalatenschap en de erfgenamen. In de verklaring van erfrecht wordt onder meer opgenomen: - wie is overleden en wanneer; - is door de overledene en testament gemaakt en wat is de inhoud van het testament; - was de overledene gehuwd; in gemeenschap van goederen of met het maken van huwelijksvoorwaarden;
44
Informatieboek
- - - -
wie zijn de erfgenamen; hebben de erfgenamen zuiver aanvaard, beneficiair aanvaard, of verworpen; is de wettelijke verdeling van toepassing; is er een executeur benoemd belast met de afwikkeling van de nalatenschap.
Als er meer erfgenamen zijn is het vaak praktisch dat aan een van de erfgenamen een volmacht wordt verleend om namens de andere erfgenamen de nalatenschap af te wikkelen (binnen de grenzen van de verleende volmacht); dit kan in de verklaring van erfrecht worden opgenomen.
39 Welke instanties moeten er allemaal ingelicht worden over een overlijden? Omdat dit zo veelomvattend is en sterk afhangt van de persoonlijke situatie is het niet mogelijk om een volledig antwoord te geven. Meestal krijgt u, op moment dat u te maken heeft met een overlijden, ook van de uitvaartondernemer een boekje waarin checklisten zijn opgenomen over allerlei zaken waaraan u moet denken. Zaken rond de uitvaart: - Arts waarschuwen i.v.m. verklaring van overlijden - Nagaan of er een testament en/of een codicil is (de overledene kan beschikkingen getroffen hebben omtrent de uitvaart) - Contact opnemen met een uitvaartondernemer of uw uitvaartverzekeraar - Nagaan of er een uitvaart- of levensverzekering is - Akte van overlijden vragen (gaat meestal via uitvaartondernemer) Spoedeisende zaken: - Verklaring van erfrecht/executele laten opstellen met eventueel boedelvolmacht - Bank(en)/Postbank op de hoogte stellen - Via verklaring van erfrecht nieuwe bevoegdheid voor rekeningen regelen; rekeningen eventueel opheffen of op andere naam laten overschrijven; nog lopende betalingen doen - Informeren van werkgever en/of uitkeringsinstantie en aanvragen van overlijdensuitkeringen - Aanvragen van (aanvullende) sociale uitkering, tegemoetkoming in de studiekosten, verlaging van belastingtarieven of huursubsidie - Aanvragen van pensioen - Alle instanties waar de overledene geregistreerd staat op de hoogte stellen van het overlijden
Informatieboek
45
Latere zaken: - Regelen van voogdij; aanvragen van kinderbijslag, kinderopvang of gezinshulp; informeren van overheid i.v.m. studiefinanciering - Inventariseren van automatische afschrijvingen, creditcards, betaalcheques en deze zo nodig opzeggen - Inventariseren van banksaldi per overlijdensdatum - Lopende schulden inventariseren (belastingschuld, hypotheekschuld, uitvaartkosten enz.) - (In)boedel inventariseren en zo nodig laten taxeren - Innen van verzekeringsuitkeringen (evt. aflossen van hypotheekverplichtingen) - Bankkluis openen, eventueel legen en opzeggen - Effectendepots nagaan en regelen van beheer van onroerend goed en effecten - Verdeling van de boedel (na aangifte voor de successiebelasting enz.) - Koninklijke onderscheidingen (lintjes) van de overledene terugsturen (Bron www.uitvaart.nl) Korte checklist: - Abonnementen op krant, weekblad of tijdschrift. - ANW uitkering stopzetten of juist aanvragen. - Abonnementen op bv. sportclubs. - Alle papieren en bankafschriften langslopen, zo kan men achter een aantal instanties komen. - Auto (Motorrijtuigenbelasting). - Automatische afschrijvingen. - Bank of giro. - Bedrijfsvereniging. - Belastingdienst. - Belasting aangifte invullen - Belasting lagere tarieven aanvragen indien relevant. - Creditcards. - Donorregister. - Gegevens bij energiebedrijf, PTT. - Gegevens bij huiseigenaar, woningbouwvereniging. - Nabestaanden of wezenpensioen stopzetten of juist aanvragen. - Overlijdensuitkering aanvragen. - AOW aanvragen of stopzetten. - ANW aanvragen of stopzetten. - Huursubsidie stopzetten of juist aanvragen. - Huur opzeggen. - Hypotheken. - Kinderbijslag. - Kinderopvang. - Leaseauto. - Leningen.
46
Informatieboek
- - - - - - - - - - -
Lidmaatschappen van verenigingen, kerken, vakbond, bejaardenoord, omroep (loop bijvoorbeeld agenda of bankafschriften hiervoor na) Notaris. Pensioenfonds. Sociale Dienst. Sociale netwerken op internet stoppen (Hyves, LinkedIn, Facebook, Twitter etc.) Studiefinanciering (Informatie Beheer Groep) stopzetten of juist aanvragen. Uitkerende instanties (bv AOW of ANW). Verzekeringen opzeggen of naam aanpassen (bv WA, levensverzekering, brand- en inboedel of reisverzekering) Voogdij. Werkgever. Ziektekostenverzekeraar.
Infofilter tegen Pijnlijke post: Nabestaanden kunnen voorkomen dat een overledene nog ongevraagde reclame en commerciële aanbiedingen krijgt. Zij kunnen de overledene daartoe kosteloos laten opnemen in het nationale Overledene bestand op www.infofilter.nl. Ondermeer Alzheimer Nederland, Het Rode Kruis, KWF Kankerbestrijding, de Nederlandse Hartstichting en TGP Post Rouwservice geven hun overlijdensregistraties door aan het Overledenen bestand. De blokkade duurt 5 jaar. De bij de stichting infofilter aangesloten bedrijven en instellingen zijn goed voor meer dan 80% van de persoonlijk geadresseerde reclame en commerciële informatie in Nederland. Consumenten konden zich al eerder kosteloos laten blokkeren tegen ongevraagde reclame en commerciële aanbiedingen per post en telefoon, tegen verzoeken van goede doelen en tegen onaangekondigd telefonisch marktonderzoek. (Bron: Consumentengids mei 2006) Wat te regelen na een overlijden: Ook kunt u Wat te regelen na een overlijden bestellen bij het Landelijk Steunpunt Rouw. Dit is een handleiding voor nabestaanden wat te regelen na een overlijden en verlies, verdriet en verder. Hierin staan bovengenoemde zaken zeer uitgebreid beschreven (www.verliesverwerken.nl).
40 Wat houdt nazorg voor nabestaanden nu eigenlijk in? Het overlijden van een dierbare is een ingrijpende ervaring. De emoties rond het verlies kunnen heftig zijn, rouwverwerking is een moeilijk proces. Om het verdriet en het verlies verantwoord te verwerken en een plaats te kunnen geven, is professionele ondersteuning een zinvolle optie. Als Algemeen Belang vinden wij het belangrijk dat nabestaanden steun en begeleiding krijgen na een overlijden. Deze nazorg wordt – desgewenst – verleend door onze eigen nazorgadviseurs. Nazorg is voor nabestaanden een helpende hand in een verwarrende tijd. Naast emotionele ondersteuning besteden de nazorgadviseurs ook aandacht aan allerlei praktische punten waar nabestaanden tegenaan kunnen lopen zoals:
Informatieboek
47
- - - - - - - -
afwijzing of aanvaarding van de nalatenschap; het aanvragen van een verklaring van erfrecht; bankzaken; fiscale zaken; het invullen van diverse formulieren; het aanvragen van voorzieningen zoals Thuiszorg, maaltijdservice, etc.; het verstrekken van informatie aan nabestaanden; de administratie van de overledene.
De week na de uitvaart neemt een nazorgadviseur van Algemeen Belang telefonisch contact op met de nabestaanden om, indien gewenst, een afspraak te maken. De nabestaande kan er ook voor kiezen om de vragen telefonisch te stellen aan de nazorgadviseur.
41 Wanneer hebt u steun of hulp nodig bij het rouwen en waar kunt u daarvoor terecht? Rouw is een reactie op een verlies. In geval van een overlijden een reactie op het verlies van iemand die veel betekende in het leven van de nabestaande. De pijn van het gemis is de ‘prijs’ die men betaalt voor de band met de overledene. Rouwenden moeten hun leven opnieuw afstemmen, de geliefde persoon is immers voorgoed weg. Rouwen is om die reden ook een proces van acceptatie en aanpassen. Hoe lang het rouwproces duurt en op welke manier de rouw ervaren wordt, is voor ieder mens verschillend. Iedereen maakt in het leven ingrijpende verliezen mee, niet alleen door de dood maar ook door het leven. Verreweg de meeste mensen verwerken die verliezen op eigen kracht, samen met familie en vrienden. Soms zijn er echter omstandigheden waardoor dat moeilijk of niet mogelijk is. Men komt er dan zelf niet meer uit en in dat geval kan men het beste om steun vragen. Er kunnen bijkomende problemen zijn waardoor de verwerking van het verlies moeilijk is maar men kan ook door bijvoorbeeld ziekte of ouderdom geen beroep doen op steun van familie of vrienden. Er zijn situaties waarbij hulp wenselijk is. Hier worden ze kort bij elkaar gezet: - Als u, als rouwende, zelf vindt dat er hulp nodig is. - Bij chronische rouw: als na een lange periode de emoties en de rouwreacties niet minder worden. - Bij uitgestelde rouw: als er na een periode te weinig rouwreacties zijn en u als rouwende daar last van heeft. - Bij depressiviteit. - Bij langdurige en intense wanhoop. - Bij veelvuldige gedachten over zelfdoding. - Bij verslavingsproblematiek, zoals afhankelijkheid van alcohol, drugs of medicijnen. - Bij langdurige verbittering.
48
Informatieboek
- - - -
Bij ernstige lichamelijke verwaarlozing. Bij psychische problemen die geactiveerd worden door het rouwproces. Bij zeer moeilijke externe omstandigheden. Bij extreme schuldgevoelens.
De Uitvaart Informatie Hulplijn kan u informatie en adressen geven van diverse instanties in Nederland die zich met verliesverwerking bezig houden. Hierbij kunt u o.a. denken aan speciale adressen voor: - - - - - - - - - - - -
Bezoekdiensten door en voor weduwen en weduwnaren Cursussen ‘verlies en dan verder’ voor ouderen Kinderen die een of beide ouders hebben verloren Kinderen die hun broer of zus hebben verloren Lotgenoten groepen voor mensen die allen iemand verloren door de dood Mensen die hun partner hebben verloren Ouders van een vermoord kind Nabestaanden na zelfdoding Ouders die hun kind hebben verloren Groepen voor nabestaanden van verkeersslachtoffers Verliesverwerking voor verstandelijk gehandicapten Mogelijkheden voor individuele steun of hulp
Informatieboek
49
Adressenlijst Voor meer informatie kunt u altijd bellen of mailen met de Uitvaart Informatie Hulplijn. Wij zijn 24 uur per dag telefonisch te bereiken op 0800 - 44 44 000 , via www.uitvaartinformatiehulplijn of per email:
[email protected] U kunt ook altijd bellen naar een van onze participanten. Zij hebben meegewerkt aan het tot stand komen van dit informatieboekje. Op onze website www.uitvaartinformatiehulplijn.nl vindt u ook informatie over onze participanten en een link naar hun website. Algemeen Belang Uitvaart verzorging Postbus 2066 9704 CB GRONINGEN 050 - 577 89 99 algemeenbelang.nl Aqua - Omega Waardige Asverstrooiing A. Hofmanweg 7 2031 BH HAARLEM 023 - 542 41 94 asverstroooiing.nl Bogra Postbus 57 1600 AB ENKHUIZEN 0228 - 31 25 45 bogra.nl Crematoria Twente Usselerrietweg 40 7546 PE ENSCHEDE 053 - 475 60 60 crematoriatwente.nl CVU Uitvaartzorg Bergweg 287 3037 EN ROTTERDAM 010 - 466 11 00 cvu.nl Dagblad van het Noorden Postbus 60 9700 MC Groningen 050 - 584 44 44 dvhn.nl
50
De Gelderlander Postbus 26 7300 HB APELDOORN 055 - 538 90 37 Gelderlander.nl
GUV Uitvaartverzorging Postbus 41 7120 AA AALTEN 0900 - 700 7000 guv.nl
De Twentsche Courant Tubantia Postbus 26 7300 HB APELDOORN 055 - 538 90 37 tctubantia.nl
Gooische Uitvaartverzorging Utrechtseweg 11 1213 TK HILVERSUM 035 - 624 25 48 guv-uitvaart.nl
De Weijs Natuursteen Grintweg 67 9675 HJ WINSCHOTEN 0597 - 41 33 04 deweijs.nl
Hagens Natuursteenbedrijf Slachthuiskade 28 7602 CV ALMELO 0546 - 81 31 05 hagensnatuursteen.nl
Declamo Postbus 69 7500 AB ENSCHEDE 06 - 51 64 28 62 declamo.nl
Hellenique Reclame Advies bureau Postbus 166 3880 AD PUTTEN 0341 - 35 28 80 hellenique.nl
Drukkerij Te Sligte - Olijdam Marssteden 31 7547 TE ENSCHEDE 053 - 428 33 28 tesligte.nl / olijdam.nl Family Cards H.A.Lorenzstraat 10 3331 EE ZWIJNDRECHT 078 - 620 10 10 familycards.nl
Herman Tomesen Uitvaart verzorging Postbus 17 7060 AA TERBORG 0315 - 33 05 96 hermantomesen.nl Leeuwarder Courant Postbus 394 8901 BD LEEUWARDEN 058 - 284 56 55 lc.nl
Informatieboek
Multiline Meldkamerdiensten Wallerstraat 14b 2613 ZS DELFT 015 - 215 44 00 Naober - Zorg Loket Eerste Exloërmond 133 9573 PH EERSTE EXLOËRMOND naoberzorgloket.nl Notariaat Statenhaghe Frederik Hendrikplein 14 2582 AT DEN HAAG 070 - 350 09 94 notariaat-statenhaghe.nl Notaris mr. H. Huitsing Postbus 5 9990 AA MIDDELSTUM 0595 - 55 28 66 notarishuitsing.nl Onderlinge Uitvaartverzekeraar Algemeen Belang Postbus 2066 9704 CB GRONINGEN 050 - 577 89 99 algemeenbelang.nl
Onderlingehulp Verzekeringen Postbus 346 7500 AH ENSCHEDE 053 - 488 11 22 onderlingehulp.nl PC Hooft Groep Kabelweg 22 1014 BB AMSTERDAM 0800 - 50 80 pc.nl Uitvaartverzorging H. Jobse Postbus 8046 4330 EA MIDDELBURG 0118 - 462205 hjobse-uitvaart.nl Van der Stappen Uitvaart verzorging Postbus 85 5660 AB GELDROP 040 - 286 13 83 vdstappen.nl
Van Willegen Uitvaart benodigdheden Bagijnhof 25 4264 AZ VEEN 0416 - 69 22 03 vanwillegenveen.nl Voogsgerd Bloemen/ rouwarrangementen Kalanderstraat ENSCHEDE 053 - 43 257 43 voosgerd-bloemen.nl Vredehof Uitvaartverzorging Postbus 69 7500 AB ENSCHEDE 053 - 431 23 89 vredehof.nl Woertman Natuursteen Nobelstraat 2 - 3 7651 DC TUBBERGEN 0546-62 18 39 woertman.net
© Uitvaart Informatie Hulplijn, juni 2013 De geboden informatie is niet bedoeld als een vervanging van deskundig advies. Wanneer u zonder verificatie of nader advies van de geboden informatie gebruik maakt, doet u dat voor eigen rekening en risico. De Uitvaart Informatie Hulplijn sluit iedere aansprakelijkheid uit.
Informatieboek
51
