Praktische informatie over de dood, de uitvaart en daarna

Praktische informatie over de dood, de uitvaart en daarna Editie Hilversum Gooi en Eemland

01

02

Inhoud

03

01 - voorwoord

pagina 05

02 - wensenlijstje voor uw uitvaart

07

03 - uitvaart in Hilversum

08

04 - geschiedenis van de uitvaart

21

05 - uitvaart in verschillende religies

25

06 - zorg in de laatste levensfase

29

07 - direct na het overlijden

35

08 - cremeren 37

04

05

06

07

09 - begraven 39 10 - uitvaart organiseren

43

11 - gedenktekens en grafbedekking

55

12 - het beheer van bestaande graven

60

08

09

13 - rouwen 63 14 - uitvaartkosten en financiering

69

10

15 - erfenis 71 advertenties 77

De kosteloze verspreiding van de Afscheidswijzer is mogelijk geworden dankzij de financiële bijdragen van adverteerders. De redactionele kwaliteit van de Afscheidswijzer is mede geborgd door de redactieadviesraad, waarin landelijke koepelorganisaties op het gebied van terminale zorg, rouwbegeleiding en funeraire cultuur zitting hebben genomen.

De Afscheidswijzer editie Hilversum wordt uitgegeven met medewerking van onder andere de gemeente Hilversum.

11

12

13

14

15

04 AFSCHEIDSWIJZER

AFSCHEIDSWIJZER - voorwoord

Uiteindelijk laat iedereen een lege stoel achter. De stoel waarin u de

Afscheid nemen hoort bij het leven. Dat is me duidelijk geworden in de afgelopen jaren in mijn werk als beheerder van de gemeentelijke begraafplaatsen in Hilversum. De afgelopen jaren heb ik veel bijzondere afscheidsceremonies gezien. Die waren allemaal verschillend, maar hadden gemeen dat ze allemaal uniek, persoonlijk en liefdevol waren.

krant leest, televisie kijkt, dromerig naar buiten staart of een gezellige avond met vrienden en familie beleeft. Uw stoel, dat is die comfortabele fauteuil met dikke kussens, het moderne zitje met strakke vormen of dat frivole stoeltje. De stoel die bij u past, waarin u zich thuis voelt. Uw persoonlijke voorkeur. Want de ene stoel is de andere niet. Zoals het ene afscheid het andere niet is.

Veel mensen zijn op zoek naar een manier om hun afscheid, of dat van een naaste, persoonlijk vorm te geven. In deze afscheidswijzer staan achtergronden rondom het laatste ritueel. Ook vindt u praktische informatie over de mogelijkheden rondom het afscheidnemen. De verschillende begraafplaatsen in Hilversum hebben ieder weer andere mogelijkheden van begraven of voor het bewaren van een urn. Er zijn in overleg diverse mogelijkheden voor het plaatsen van een gedenkteken. We besteden veel aandacht aan de persoonlijke benadering en een goede dienstverlening, ook tijdens plechtigheden. We kunnen geen verdriet wegnemen, maar zorgen op de begraafplaatsen wel voor schoonheid, rust en een geborgen plek. Het zijn unieke plekken qua flora, inrichting en bebouwing, zodat u in alle rust op uw eigen manier een graf kunt bezoeken en dierbaren kunt herdenken. In welke vorm dan ook en op ieder moment van de dag. Ik hoop dat de informatie in deze afscheidswijzer u helpt bij het nemen van afscheid op een manier die recht doet aan de gemiste en kan helpen bij het vinden van berusting. Met vriendelijke groet, Jan van Veenendaal Beheerder gemeentelijke begraafplaatsen

05

06 AFSCHEIDSWIJZER - wensenlijstje voor uw uitvaart

een rustig idee voor u en uw nabestaanden

AFSCHEIDSWIJZER - wensenlijstje voor uw uitvaart

Wensenlijstje voor uw uitvaart Cremeren, begraven of een urn op een begraafplaats? In besloten kring, met een grote groep dierbaren of liever twee aparte bijeenkomsten? Een religieuze plechtigheid in de kerk, een intieme bijeenkomst thuis of een combinatie van beide? Klassieke muziek, jazz, hiphop? Een kopje koffie, een goed glas champagne of een bourgondisch diner?

Wat had de overledene gewild? Wie onverwacht een uitvaart moet organiseren, komt voor talloze vragen te staan. Als de overledene niets heeft geregeld, staan de nabestaanden voor deze keuzen. Die hebben het daar vaak moeilijk mee. Vrijwel altijd proberen ze zich voor te stellen wat de overledene zelf had gewild. Niet zelden hebben familie en vrienden daar verschillende beelden over. Doen we het wel goed? U kunt het uw dierbaren gemakkelijk maken door zelf na te denken over uw uitvaartwensen en daarover te praten. Met uw wensenlijstje in gedachten, hoeven nabestaanden niet bang te zijn dat ze het niet goed doen. Uw wensen kunt u ook op papier zetten in een codicil of formeel vastleggen in een testament. Een uitvaartorganisatie kan alles regelen of een deel van de zorg uit handen nemen. U of uw nabestaanden kunnen ook veel zelf doen. U kunt bijvoorbeeld uw eigen kist, lijkwade of assieraad ontwerpen en maken. Ook de rouwkaart, de plechtigheid en de catering kunt u invullen zoals u dat zelf wilt. Persoonlijk afscheid De Afscheidswijzer helpt u op weg bij de voorbereiding van uw uitvaart. U vindt er tips, wetenswaardigheden en handige adressen om van uw afscheid een persoonlijke bijeenkomst te maken.

07

08

AFSCHEIDSWIJZER - uitvaart in Hilversum

Hilversumse Meent Naarden Bussum N524 Noorderbegraafplaats

‘s Gravenland Kortenhoef

A1 A27 Amsterdam Amersfoort Almere Laren N525


Uitvaart in Hilversum In Hilversum kunt u afscheid nemen van een dierbare op een eigen en persoonlijke wijze. In dit boekje vindt u praktische informatie over de plechtigheid, de begraafplaatsen, de graven en het onderhoud daarvan.

Haarlem A2 Bosdrift Baarn Soest N415 Loosdrecht Zuiderhof

Hilversumse begraafplaatsen De Hilversumse begraafplaatsen zijn een oase van monumentale rust in het groen. De lanen, de variatie aan flora, de verzorgde graven en de uitzichten zorgen voor een serene laatste rustplaats van uw dierbare.

Hollandsche Rading N417

Utrecht A27 A1

Er is veel mogelijk op het gebied van begraven in Hilversum op de drie begraafplaatsen: De Noorderbegraafplaats, de Zuiderhof en de Nieuwe algemene begraafplaats aan de Bosdrift. Elke begraafplaats heeft zijn unieke kenmerken. Er is een grote verscheidenheid aan graven: van een algemeen graf tot aan een urnengraf. Sommige soorten graven zijn op de ene begraafplaats wel mogelijk en op een ander niet. Daar leest u meer over verderop in deze folder. Hilversum beschikt niet over een eigen crematorium, maar biedt wel plaats voor asbestemming. De gemeente staat u bij en kan met u uw persoonlijke wensen en de mogelijkheden voor de plechtigheid bespreken. Wij werken samen met uitvaartondernemers maar uiteraard kunt u ook rechtstreeks contact met ons opnemen. We kijken dan naar uw voorkeuren en zorgen er voor dat het afscheid gebeurt op een persoonlijke manier. Zo is het mogelijk om een voorkeur aan te geven voor een locatie van het graf op de begraafplaats als u deze komt bezichtigen. Het is mogelijk om deze zaken persoonlijk in een eerder stadium al te bespreken. Ook wat betreft gedenktekens is er een ruime keuze. Er zijn wel enkele voorwaarden waaraan een herdenkingsteen moet voldoen. Deze informatie vindt u verderop in dit boekje. De begraafplaatsen beschikken over een aula, waar de afscheidsbijeenkomst kan plaatsvinden. Ook kunt u aangeven hoe u de processie naar het graf wilt zien. Kortom er zijn veel persoonlijke keuzes mogelijk.

09

10 AFSCHEIDSWIJZER - uitvaart in Hilversum


Begraafplaats Noorderbegraafplaats

De Bosdrift

De Noorderbegraafplaats is een statige begraafplaats met een heldere structuur: een open centraal veld, monumentale bomenlanen (Moeraseik - Quercus ‘Palustris’). De ingangen naar de grafvelden en de aula bij de entree bepalen de sfeer van de plek. De Berlagevijver vormt de zuid lijke begrenzing van de begraafplaats.

Het is bij wijze van spreken het villagebied onder de Hilversumse begraafplaatsen. De begraafplaats dateert van 1890 en is aangelegd in landschapsstijl, naar het ontwerp van de tuinarchitect L.A. Springer. De graven liggen langs gebogen paden en het beeld wordt bepaald door bloeiende heesters, grote loof- en groenblijvende bomen (meer dan honderd jaar oude Thuja’s). De aula en het hekwerk zijn in 1899 ontworpen door gemeentearchitect P. Andriessen, die ook tekende voor de uitbreiding van de begraafplaats in 1912. De Bosdrift wordt extensief beheerd, waardoor deze begraafplaats een natuurlijk karakter heeft en ecologische waarden herbergt. De monumenten van Belgisch hardsteen staan tussen lelietjes der dalen en worden overgroeid door (korst-) mossen.

De Noorderbegraafplaats werd aangelegd in 1929, toen nog buiten de bebouwde kom van Hilversum, midden op de heide. Het ontwerp voor deze begraafplaats is van de hand van W.M. Dudok. Het ontwerp is strak en ordelijk en biedt bij volle wasdom van de beplanting een plechtig en monumentaal beeld. Rondom een centraal veld zijn de grafvelden in kleine eenheden gegroepeerd en omsloten door een haag en opgaande beplanting. W.M. Dudok: “Men voelt zich buiten, maar toch als in een vertrek, waarvan de wanden het geboomte en het dak de hemel is”. Ook het aulagebouw, de voormalige dienstwoning en de fietsenstalling met personeelsruimten zijn ontworpen door Dudok. De aula is aan de straatzijde gesloten, maar biedt naar het centrale veld van de begraafplaats een verrassend uitzicht. Deze gebouwen zijn alle in 1996 en 1997 gerestaureerd en het voorzieningenniveau is aangepast aan de moderne tijd. Het strikte ontwerp van Dudok stelt hoge eisen aan het beheer van de Noorderbegraafplaats: zonder een adequaat en intensief beheer zou veel van het monumentale karakter verloren gaan.

Nieuwe Algemene Begraafplaats Bosdrift Bosdrift 12 1215 AL Hilversum

Noorderbegraafplaats Laan 1940 - 1945 2 1222 NL Hilversum

De Bosdrift, officieel de “Nieuwe algemene begraafplaats aan de Boschdrift” genoemd, is een prachtige verstilde plek aan de rand van de Hilversumse binnenstad.

11

12 12 AFSCHEIDSWIJZER -Gemeente uitvaart inHilversum Hilversum- begraafplaatsen


De soorten graven Zuiderhof De Zuiderhof ligt op de overgang van de stad naar de heide. In het ontwerp uit 1958 van W.M. Dudok leidt een brede bomenlaan naar een royaal, maar sober voorplein, dat wordt omgeven door een 6 meter hoge zuilengalerij. De aula kijkt uit over het centrale element op de begraafplaats: een indrukwekkende groene middenas. Aan beide zijden van de as liggen de grafvelden, geaccentueerd door treurberken en omsloten door heesters en bomen, zodat men vanaf de as niet wordt overweldigd door graven en grafstenen. De omringende beplanting geeft de grafvelden een intieme sfeer. Net als bij de Noorderbegraafplaats is de Zuiderhof een statig en streng vormgegeven begraafplaats, hetgeen een intensief beheer vereist. Na de restauratie in 1995 is de Zuiderhof volledig toegerust op alle gangbare vormen van begraven en asbestemming. Naast grafvelden beschikt de Zuiderhof over een schitterende urnentuin, bestaande uit moerbeibomen temidden van 6000 lavendelstruiken en omringd door een beukenhaag. De urnentuin is gecombineerd met kindergraven en urnenmuren. Aangrenzend bevindt zich een urnenbos en een verstrooibos. Door de ligging aan de rand van de heide komen ook wandelaars naar de Zuiderhof om hier van de rust te genieten. Het kan gebeuren dat u op de Zuiderhof oog in oog komt de staan met heidebewoners, zoals een vos, een ree of een groep patrijzen. Gemeentelijke Begraafplaatsen Zuiderhof Kolhornseweg 13 1213 RS Hilversum

Op de Hilversumse begraafplaatsen kunt u een keuze maken uit verschillende soorten graven: • Noorderbegraafplaats: Eigen graven, Kindergraven, Columbarium, Urnennissen, Islamitisch gedeelte, Algemene graven • Bosdrift: alleen Eigen graven • Zuiderhof: Eigen graven, Kindergraven, Columbarium, Urnennissen, Urnenheuvel, Algemene graven, Bovengronds begraven Algemeen graf Een algemeen graf is mogelijk op de Noorderbegraafplaats en de Zuiderhof en worden uitgegeven voor een periode van tien jaar. Dat is de wettelijke graf-rusttermijn. Deze periode kan niet worden verlengd. In een algemeen graf worden drie personen begraven. Als nabestaande heeft u geen zeggenschap over wie er verder in het algemeen graf wordt begraven. Na tien jaar wordt het algemene graf geruimd. Door middel van een algemene publicatie wordt u hierover geïnformeerd. Het is dan altijd mogelijk om tegen het daarvoor geldende tarief de stoffelijke resten uit het algemeen graf te laten herbegraven in een eigen graf of deze te laten cremeren. De mogelijkheden voor het plaatsen van gedenktekens zijn beperkt bij een algemeen graf. Eigen graf of familiegraf Een eigen of familiegraf is mogelijk op Bosdrift, Noorderbegraafplaats en Zuiderhof. Het biedt ruimte aan meerdere overledenen en wordt voor een langere periode gehuurd. In een eigen graf kunt u ook urnen laten bijzetten. Het graf komt op naam van één rechthebbende en deze bepaalt wie er in het graf bijgezet worden, beslist over grafbedekking, verlenging van de grafrechten enz. De huurtermijn voor een eigen graf is voor tien of twintig jaar en daarna kan deze verlengd worden. Bij een eigen of familiegraf is het mogelijk een plaats van tevoren uit te kiezen en bovendien heeft u ruimere mogelijkheden om een gedenkteken of monument te plaatsen.

13

14


Kindergraf (midden) Zowel op de Noorderbegraafplaats als op de Zuiderhof is er een speciaal veld voor kindergraven. Een kindergraf biedt plaats aan één kind van maximaal 12 jaar. Kindergraven worden uitgegeven voor een periode van tien jaar en kunnen daarna worden verlengd. Keldergraf Het keldergraf is een eigen-familiegraf en mogelijk op de Bosdrift, de Noorderbegraafplaats en de Zuiderhof. Het biedt ruimte aan meerdere overledenen en wordt voor een langere periode gehuurd. In een keldergraf kunt u ook urnen laten bijzetten. Het graf komt op naam van één rechthebbende en deze bepaalt wie er in de kelder bijgezet worden, beslist over grafbedekking, verlenging van de grafrechten enz. Het keldergraf wordt aangekocht. Bovengronds begraven Het bovengrondse keldergraf is op aanvraag mogelijk op de begraafplaats Zuiderhof. Het graf biedt ruimte aan één overledene. Het graf komt op naam van één rechthebbende. Deze beslist over de grafbedekking, verlenging van de grafrechten, enz. De bovengrondse grafnis wordt aangekocht door een rechthebbende. Daarnaast worden voor 20 jaar de grafrechten verhuurd, met mogelijkheid op verlenging.


Katholieke begraafplaatsen Op de Noorderbegraafplaats is een grafveld als rooms-katholieke begraafplaats ingericht en één als oud-katholieke begraafplaats. Beide grafvelden beschikken over algemene en familiegraven. Islamitische begraafplaats Op de Noorderbegraafplaats is een gedeelte ingericht voor het begraven van Islamieten. Hier kan men overeenkomstig de religieuze tradities worden begraven in een algemeen graf, een kindergraf of een familiegraf. Oorlogsgraven Zowel op de begraafplaats Bosdrift als op de Noorderbegraafplaats zijn oorlogsgraven te vinden.

15

16



Contactinformatie Urnenheuvel Zuiderhof

Columbarium Zuiderhof

Asbestemmingen Columbarium Op de begraafplaats Zuiderhof en Noorderbegraafplaats kunt u kiezen uit een aantal columbaria of urnenmuren. Beiden beschikken over columbaria met zowel gesloten nissen voor urnen als speciale open nissen voor een sierurn. Een nis in een columbarium heeft een huurtermijn van tien jaar, met de mogelijkheid van verlenging. Urnengraven Een alternatief voor het columbarium is een urnengraf waarin as van de overledene kan worden bijgezet. Momenteel kan dit op de Zuiderhof in de urnentuin, omgeven door lavendel onder de moerbeibomen of in het sfeervolle urnenbos. Op de Noorderbegraafplaats is een van de grafvelden ingericht als urnenveld. Urnengraven worden uitgegeven voor een periode van tien jaar en bieden een maximum van twee urnen per graf Asverstrooiing Zowel de Noorderbegraafplaats als de Zuiderhof bieden de mogelijkheid om de as van de overledene te verstrooien. Op de Noorderbegraafplaats kan dit over een speciaal verstrooiveld en de Zuiderhof beschikt over een verstrooibos in een natuurlijke omgeving. Na verstrooiing is het mogelijk een naamplaatje aan te brengen op de aangewezen herdenkingsplek.

De drie gemeentelijke begraafplaatsen van Hilversum hebben een gemeenschappelijke administratie, waar u informatie kunt krijgen over de mogelijkheden die de begraafplaatsen te bieden hebben. Gezien het bijzondere karakter van elk van de begraafplaatsen is het mogelijk om een rondleiding aan te vragen. U kunt een telefonische afspraak maken of langskomen op de Zuiderhof. Bezoekadres: Administratie Gemeentelijke Begraafplaatsen Zuiderhof Kolhornseweg 13, 1213 RS Hilversum tel. 035 621 09 60 fax 035 623 26 89 Postadres: Gemeente Hilversum t.a.v. beheerder begraafplaatsen Postbus 9900, 1201 GM Hilversum Stichting Barbara RK begraafplaats Nieuwlandseweg 40, 1215 DA Hilversum (035) 6241215 Joodse begraafplaats Vreelandseweg 1, 1216 CG Hilversum (06) 42516316 De begraafplaatsen staan aangegeven op de bewegwijzeringsborden langs de buitenring. Gemeentelijke begraafplaatsen zijn vrij toegankelijk van zonsopgang tot zonsondergang. Informatie over de beheersverordeningen, begraaftijden en tarieven staat op de gemeentelijke website www.hilversum.nl.

17

18

ADVERTORIAL - Het Leger des Heils en afscheid nemen

AFSCHEIDSWIJZER - advertorial - Het Leger des Heils en afscheid nemen

dan op bruiloften. Als men in die levensfase zit dat de kans op overlijden toeneemt dan gaan mensen ook nadenken over de eigen dood. En de gemiddelde Nederlander wil dan zijn zaakjes netjes geregeld hebben. De afscheidswijzer kan hierbij een handig hulpmiddel zijn, vooraf, of voor nabestaanden ook achteraf. Ordening van gedachten en wensen vooraf is natuurlijk ideaal, de persoon in kwestie kan dan zelf bepalen wat er gaat gebeuren met een nalatenschap en kan aangeven hoe de begrafenis of crematie moet plaatsvinden.

Het Leger des Heils en afscheid nemen

fotograaf: Ruben Timman.

Afscheid nemen blijft moeilijk. Terwijl we van de andere kant ook weten dat het er een keer van komen zal. De enige zekerheid die wij als mensen hebben is dat wij een keer overlijden, het tijdstip is ongewis, maar het komt er een keer van.

Omdat we dat weten is het op zich bijzonder dat er weinig over gesproken wordt. Voor veel mensen is praten over de dood taboe. Vooral oudere mensen, die gewoon weten dat het tijdstip dichterbij komt, zijn hier vaak nuchterder in. De directe omgeving en met name kinderen en kleinkinderen vinden het niet prettig, maar praten over de dood is voor oudere mensen veel minder een taboe. Niet zo vreemd, in de eigen familie en kennissenkring treft men elkaar vaker op uitvaarten

Wij als Leger des Heils willen mensen nabij zijn en hen helpen om hun wensen en gedachten te ordenen en regelingen te treffen die aan de wensen van de persoon tegemoet komen. Dat zijn veel praktische zaken, maar ook geloofszaken gaan wij niet uit de weg en wij regelen desgewenst complete uitvaarten in ongeacht welke kerk. Nu is dat voor het Leger des Heils, dat ook een kerk is, natuurlijk geen vreemde materie. Vanuit onze christelijke levensovertuiging willen wij mensen helpen zonder aanzien des persoon en ongeacht van welke afkomst of religie. In onze contacten met mensen staat de persoon centraal zonder voorwaarden vooraf. Wij bezoeken mensen op hun verzoek en leveren maatwerk. Onze ervaring is dat mensen dan ook vrijwel altijd het Leger opnemen in hun testament. Met de actie “Wie zorgt er straks voor Pietje” proberen wij uit te dragen wat wij voor mensen kunnen betekenen. Leger des Heils sectie Nalatenschappen Postbus 3006 1300 EH Almere (036) 539 81 62

19

20

AFSCHEIDSWIJZER - geschiedenis van de uitvaart

de dood is van alle tijden


Geschiedenis van de uitvaart Een passende uitvaart is voor de meeste mensen heel belangrijk. Tweehonderd jaar geleden gaf meer dan de helft van de stedelingen geld aan de ‘dodenbus’, om zich te verzekeren van een nette uitvaart. Later is daar de uitvaartverzekering uit voortgekomen.

Dodenbus In de late middeleeuwen waren ambachtslieden, zoals bakkers en slagers, lid van een gilde. Dit was een soort beroepsvereniging. Het gilde ging regelmatig bij de leden langs met de dodenbus. De leden waren verplicht daar geld in te stoppen, maar daarmee verzekerden ze zich ook van een nette uitvaart. Begrafenisfonds Aan het einde van de achttiende eeuw werden de gildes opgeheven, maar de dodenbussen bleven bestaan. Er kwamen particuliere begrafenisfondsen, met namen als ‘Let op uw einde’. Wie het fonds niet kon betalen, stond een begrafenis op kosten van de gemeente te wachten. Over de kist lag dan een kleed met het opschrift ‘van de armen’. Dat was een grote schande.

Begraafplaats als geschiedenisboek Mensen hebben de laatste rustplaats van hun overledenen waarschijnlijk altijd gemarkeerd: met grafheuvels, hunnebedden, kruisen, grafstenen, zerken of een boompje. Uit deze tekens lezen wij nu af hoe onze voorouders omgingen met de dood. Ook de begraafplaatsen van nu

hebben cultuurhistorische waarde. Grafstenen, opschriften en symbolen geven een indruk van de dodencultuur en vertellen bovendien een deel van de plaatselijke geschiedenis. Hoe gek het ook klinkt: op een begraafplaats komt de historie tot leven.

21

22


De aanspreker De ‘aanspreker’ was vroeger belast met de organisatie van de uitvaart. Gekleed in lange zwarte jas bracht hij het nieuws van de dood in de woonbuurt van de overledene. Volgens de traditie van nabuurschap bereidden de buurtgenoten de uitvaart voor. Zo kon iedereen rekenen op een goede begrafenis.

Geschiedenis van de uitvaart in Hilversum en omstreken Van vroegere grafheuvels zijn er nog 1700 in Nederland over. Ook in Hilversum en omgeving zijn de belangrijkste concentraties van grafheuvels (Zevenbergjes) te vinden op de Westerheide gemeente Laren, Zuiderheide en de Hoornboegse heide. Vanwege het aardewerk in de graf heuvels wordt gesproken over de ‘Hilversumse-cultuur’. Aanvankelijk werd men in de kerk, onder de kerkvloer begraven. Omstreeks 1786 werd er door mr. J.D. van Leeuwen de eerste zogenaamde buitenbegraafplaats in Tiel gesticht, genaamd ‘Ter Navolging’. Bijna tegelijkertijd volgde Hilversum in 1792 met het buiten begraven, op dezelfde manier als in de kerk. Die begraafplaats heette ‘Gedenkt te sterven’. Deze is gesloten in 1943. Nu heeft de voormalige buitenbegraafplaats de status van gemeentelijk monument en tevens als stadstuin ‘De Hof’. De huidige begraafplaatsen dateren alle uit de laatste 150 jaar. Het boek “Oases van rust” beschrijft de geschiedenis van de Hilversumse begraafplaatsen van de huidige en van de verdwenen begraafplaatsen in Hilversum. Het laat de verschillen zien in aanleg en stijl maar brengt ook veel overeenkomsten aan het licht. Het boek “Oases van rust” is te bestellen bij het Museum in Hilversum en de Hilversumse Historische Kring “Albertus Perk”


Uitvaartverzekering Honderd jaar geleden bestonden er nog zo’n vierhonderd begrafenis fondsen. Na allerlei fusies zijn de uitvaartverzekeringen ontstaan die we nu kennen. Het beroep van aanspreker is verdwenen. Zijn rol is overgenomen door uitvaartorganisaties en rouwkaarten. Ook nabuurschap komt nauwelijks meer voor. Cremeren of begraven Cremeren was tot en met de Romeinse tijd heel gebruikelijk. Met de opkomst van het christendom lieten steeds meer mensen zich begraven. Rond 800 stelde Karel de Grote cremeren zelfs strafbaar. Pas duizend jaar later, in de negentiende eeuw, kwam cremeren weer heel geleidelijk in de belangstelling. Uiteindelijk stemde ook de kerk ermee in. In Nederland is cremeren sinds 1955 ook volgens de wet gelijk aan begraven.

ADRESSEN - geschiedenis van de uitvaart

Vereniging De Terebinth Behoud waardevol funerair erfgoed Kantershof 372, 1104 GV Amsterdam (020) 7728853 www.terebinth.nl

Multatuli De bekende Nederlandse schrijver Multatuli was een groot voorstander van cremeren. Maar bij zijn overlijden in 1887 was cremeren nog niet mogelijk in Nederland. Zijn familie week daarom uit naar Duitsland. Het eerste Nederlandse crematorium werd pas in 1913 geopend in Driehuis-Westerveld, waar een jaar later de eerste crematie plaatsvond.

Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover Kruislaan 124, 1097 GA Amsterdam (020) 6940482 www.uitvaartmuseum.nl

23

24

AFSCHEIDSWIJZER - uitvaart in verschillende religies

houvast bij afscheid nemen


Uitvaart in verschillende religies Rituele wassing, gewijde grond, ingetogen of juist uitbundige emoties. Iedere religie kent eigen rituelen en symbolen rond de uitvaart. Die geven de nabestaanden houvast in een verwarrende periode.

Christenen: de ziel blijft De dood betekent voor christenen de scheiding van lichaam en ziel. Het lichaam wordt begraven of gecremeerd, de ziel blijft voortbestaan. Bij de uitvaartdienst wordt gezongen, gebeden en gesproken. Katholieken maken daarbij gebruiken van veel rituelen zoals kaarsen, wijwater, wierook en lange toespraken. De protestantse uitvaart is juist sober, maar steeds vaker horen ook daar rituelen en bloemen bij. Joden: rein voor god Joden vinden het niet respectvol om een dode aan te kijken, omdat de overledene zich niet kan verweren. Daarom dekken zij het lichaam direct na de dood af met een wit laken. Het chevra kadiesja, een soort begrafenisvereniging, verzorgt de rituele wassing zodat de overledene rein voor God verschijnt. De joodse uitvaart is sober; bloemen zijn zeker voor orthodoxe joden ongepast.

Begrafenis in het geboorteland Wie niet in Nederland geboren is, wil vaak in het land van herkomst begraven worden. Dat kan, maar brengt wel extra kosten met zich mee. Sommige uitvaartorganisaties hebben daar speciale verzekeringen voor. Nederlandse begraafplaatsen bieden overigens steeds meer ruimte voor wensen van andere culturen.

25

26



Moslims: iedereen gelijk Moslims wikkelen het lichaam van de overledene in een eenvoudige witte lijkwade. Pracht en praal zijn ongepast, want voor God is iedereen gelijk. De begrafenis vindt bij voorkeur binnen 24 uur plaats. Mannen helpen graag bij het dragen van de kist, want dat geldt als een goede daad. Vrouwen bezoeken het graf apart, na de begrafenis. Surinaamse creolen: emotie Surinaamse creolen zijn over het algemeen christelijk, maar gebruiken ook rituelen van de Afrikaanse natuurgodsdienst Winti. Bij een overlijden komt de aflegvereniging het lichaam wassen en balsemen. De familie is daar niet bij, de handelingen zijn strikt geheim. De overledene ligt mooi aangekleed in de kist, tussen persoonlijke spullen. Bij de uitvaart wordt veel gezongen en de aanwezigen laten hun emoties de vrije loop. Chinezen: yin en yang Chinezen krijgen dekens en warme kleren mee in de kist, omdat hun ziel een lange reis door onder meer koude en natte hellen zal maken. Andere praktische voorwerpen worden eerst verbrand en gaan in symbolische vorm in de kist. Ook krijgen overledenen geld mee om kwade geesten af te kopen. Na de begrafenis ontvangt iedereen een gelukszakje van de familie om het negatieve (yin) weer in evenwicht te brengen met het positieve (yang).

Eeuwige grafrust De wet schrijft voor dat graven pas na tien jaar geruimd mogen worden. De meeste christenen vinden deze termijn voldoende lang, als de beenderen na het ruimen maar op de begraafplaats mogen blijven. Voor joden en moslims is eeuwige grafrust een voorwaarde. Daarom hebben veel begraafplaatsen aparte delen waar de graven zeer lang blijven liggen.

Nederlands Uitvaartmuseum In 2007 is het Nederlandse Uitvaartmuseum ‘Tot Zover’ geopend op de begraafplaats De Nieuwe Ooster in Amsterdam. Hier is te zien hoe Nederlanders in de loop van de tijd omgingen met de dood, begraven, cremeren en uitvaartrituelen. De gebruiken van verschillende religies en nietgelovigen passeren op aanschouwelijke wijze de revue. Voor meer informatie zie www.totzover.nl.

Hindoes: terug naar de oerbron Hindoes geloven dat de ziel na het overlijden in een ander lichaam terugkomt. Het lichaam van de overledene moet zo snel mogelijk terug naar de oerbron van water, vuur, ether, lucht en aarde en wordt daarom verbrand. De aanwezigen strooien bloemblaadjes over de dode en daarna zet de oudste zoon de verbranding in gang. In Suriname gebeurt dat vaak in openluchtcrematoria, in Nederland is dat verboden. De as van Nederlandse hindoes wordt over zee verstrooid, gevolgd door bloemblaadjes.

ADRESSEN - Uitvaart in verschillende religies

Landelijk Steunpunt Rouw (LSR) Barchman Wuytierslaan 89 3819 AB Amersfoort (033) 4616886 www.landelijksteunpuntrouw.nl

27

28

AFSCHEIDSWIJZER - zorg in de laatste levensfase

aan het einde van de levensreis


Zorg in de laatste levensfase ‘Thuis!’ Als je Nederlanders vraagt waar ze willen sterven, is dat het meest gehoorde antwoord. Anderen geven de voorkeur aan de huiselijke omgeving van een hospice of de medische voorzieningen van een ziekenhuis of verpleeghuis.

Thuis De laatste levensfase brengen mensen over het algemeen het liefst thuis door, omringd door dierbaren, vertrouwde spullen en huisdieren. Huisgenoten, familieleden en vrienden nemen vaak met liefde de verzorging op zich en worden dan ‘mantelzorgers’ genoemd. Maar soms is mantelzorg te zwaar, emotioneel of fysiek. Geschoolde vrijwilligers kunen dan steun bieden door te waken, voor te lezen, een wandeling te maken, te praten of er gewoon te zijn. Als wensen of omstandigheden veranderen, is opname in een hospice of ziekenhuis altijd mogelijk.

Waar breng ik de laatste levensfase door? De volgende vragen helpen bij het kiezen: • Hoe snel kunnen verzorgers en artsen bij me zijn? • Kan ik ’s nachts hulp krijgen? • Wat zijn de mogelijkheden voor pijnbestrijding? • Kan ik af en toe met iemand praten, om familie en vrienden te ontlasten? • Hoeveel privacy heb ik? • Mogen familieleden of vrienden overnachten? • Mag ik mijn huisdier meenemen? U mag uw keuze altijd wijzigen en bijvoorbeeld wisselen van hospice naar ziekenhuis of van huis naar hospice.

29

30


Bijna thuis Thuis sterven is niet altijd mogelijk. Soms kunnen familie en vrienden de energie en de tijd voor de verzorging niet opbrengen, hoe graag ze dat ook zouden willen. Een hospice kan dan een overweging zijn. Dat zijn huizen waar mensen in hun laatste levensfase verzorging krijgen door geschoolde vrijwilligers, verpleegkundigen en hun eigen huisarts. De huiselijke sfeer en de kleinschaligheid van hospices geven een bijnathuisgevoel. Ziekenhuis of verpleeghuis Sommige mensen geven de voorkeur aan sterven in het ziekenhuis of verpleeghuis, omdat alle medische hulp daar voorhanden is. Soms kan het niet anders, bijvoorbeeld als verhuizen naar een andere omgeving te zwaar is. Een aantal ziekenhuizen en verpleeghuizen heeft aparte afdelingen voor palliatieve zorgverlening, waar de verzorgers meer tijd voor stervensbegeleiding hebben. Tips voor mantelzorgers • Geef duidelijk aan wat u niet wilt of kunt doen. • Doe niet alles alleen: vraag hulp aan professionele werkers, de omgeving en de stervende zelf. • Eis iedere dag en iedere week tijd voor uzelf op, zodat u nieuwe energie kunt opdoen en kunt ontspannen. • Stel geen onredelijke eisen aan uzelf. • Heb geen schuldgevoel over uw eigen levenslust en uw eigen behoeften. • Blijf goed voor uw eigen lijf zorgen, neem de tijd om te eten en te slapen. • Spreek gevoelens uit, liefst op een positieve manier.

Omgaan met pijn en sterven Veel mensen zijn bang voor de dood en de mogelijke pijn die daaraan voorafgaat. Zij worstelen met allerlei vragen: Hoe lang zal het duren? Zal ik pijn lijden? Wil ik een natuurlijke dood sterven of zelf kiezen

ADRESSEN - zorg in de laatste levensfase

wanneer mijn leven eindigt? Medisch gezien is er veel mogelijk, maar uw gevoel speelt ook een belangrijke rol. Daarom is het goed deze vragen tijdig te bespreken met uw nabije familie en de huisarts.

zorgverlening Amaris Zuiderheide Diependaalselaan 337, 1215 KG Hilversum (035) 6254150 www.amaris.nl Hospice Kajan Borneolaan 18, 1217 HA Hilversum (035) 6728740 www.hospicekajan.nl Inovum ouderenzorg, behandeling, wonen en welzijn in het Gooi Centraal bureau Nieuw Loosdrechtsedijk 24, 1231 KX Loosdrecht (035) 5888400 Inovum Hilversum Zorgcentrum Gooiers Erf Van Riebeeckweg 50, 1212 EM Hilversum (035) 5395700 www. Inovum.nl [email protected] Lizz Harms-Lo Palliatieve zorg & rouwbegeleiding Eilandseweg 32, 1394 JG Nederhorst den Berg (0294) 266786 www.houseofhealinghands.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 78 Pro Geria Thuiszorg Hoofdkantoor Bussum Brinklaan 32, 1404 EW Bussum (0900) 7764374 www.progeria.nl

Schippers Verpleegkundige Natuur geneeskundige Regenesis Therapeut Palliatieve zorg & rouwbegeleiding Rietmeent 110, 1218 AZ Hilversum (035) 6980277 (06) 43170312 www.helendeweldaad.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 78 Toon Hermans Huis Amersfoort Regentesselaan 39, 3818 HH Amersfoort (033) 4655227 [email protected] www.thha.nl > zie advertentie op pagina 81 TTZ Taselaar Thuiszorg Ernst Casimirlaan 5, 1411 GC Naarden (035) 6940159 (06) 27083114 [email protected] > zie advertentie op pagina 79 Thuiszorg Goedezorg Pijlkruid 15, 1241 VN Kortenhoef (035) 6565992 www.goedezorg.nl Zorghotel Zonnestraal Hilversum Loosdrechtse Bos 7, 1213 RH Hilversum (0900) 9888 www.zonnestraal.org Zorghotel Dennenheuvel (Overbosch) Soestdijkerstraatweg 102, 1213 XH Hilversum (035) 2012666 www.dennenheuvel.com

31

32


Zorgresidentie Benvenuta Bussumergrintweg 40, 1217 BR Hilversum (035) 6229864 www.benvenuta.nl [email protected] Zorgresidentie Slingerbosch Amersfoortsestraatweg 202, 1272 RS Huizen (035) 6913782 www.slingerbosch.nl [email protected] Zorgresidentie Koetshuys Erica Albertus Perkstraat 14-16, 1217 NS Hilversum (035) 8200291 www.koetshuys-erica.nl [email protected]

Landelijke informatie: www.ipso.nl Mantelzorglijn (0900) 2020496 ( 0,10 cpm) Mezzo Landelijke vereniging mantelzorgers Postbus 179, 3980 CD Bunnik (030) 6592222 www.mezzo.nl Expertisecentrum Mantelzorg Catharijnesingel 47 Postbus 8228, 3503 RE Utrecht (030) 7892000 (receptie) www.expertisecentrummantelzorg.nl [email protected]

palliatieve Terminale Zorg (VPTZ) Netwerk Palliatieve Zorg Gooi en Vechtstreek Mw. N. Peters, netwerkcoördinator Klein Laren 1, 1251 LN Laren (Noord-Holland) (035) 6569185 www.netwerkpaliatievezorg.nl/gooienvechtstreek [email protected]

MEE Utrecht, Gooi en Vecht 0900- 6336363 www.mee-ugv.nl

Mantelzorg Gooi en Omstreken Steunpunt Mantelzorg Geuzenweg 9 A, 1221 BK Hilversum (035) 6970050 www.mantelzorggooi.nl

VPTZ vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Huizerweg 54, 1402 AD Bussum (035) 6911251 www.vptzgooi.nl

Hospice Kajan Borneolaan 18, 1217 HA Hilversum (035) 6728740 www.hospicekajan.nl [email protected]


Landelijk Steunpunt VPTZ J.F. Kennedylaan 99, 3981 GB Bunnik (030) 6596266 www.vptz.nl

VPTZ Hilversum Diependaalselaan 337, 1215 KG Hilversum (06) 22518250 [email protected]

VPTZ Huizen Postbus 1155, 1270 BD Huizen (06) 20943317 [email protected] VPTZ Naarden Bussum Huizerweg 54, 1402 AD Bussum (06) 15875691 [email protected] VPTZ Weesp Muiden Muiderberg e.o. Huizerweg 54, 1402 AD Bussum (06) 55687648 [email protected]

Centrum Indicatiestelling Zorg CIZ Hilversum Seinstraat 20, 1223 DA Hilversum (088) 7891320 Postbus 808 1200 AV Hilversum www.ciz.nl [email protected] Landelijk informatiepunt zorg (geïnnitieerd door Ministerie VWS) (0900) 1237890 www.kiesbeter.nl [email protected]

Agora landelijk ondersteuningspunt palliatieve zorg Groenweg 21A 3981 CK Bunnik (030) 6575898 www.agora.nl

Hilverzorg Bezoekadres administratief kantoor Franciscusweg 10 D, 1216 SK Hilversum (035) 6260400 [email protected] Postadres administratief kantoor Postbus 260, 1200 AG Hilversum

zorginstanties & zorgbemiddeling Actiz Organisatie van zorgondernemers Postbus 8258, 3503 RG Utrecht (030) 2739393 www.actiz.nl [email protected]

Hilverzorg klantcentrum lokatie flat Kerkelanden Franciscusweg 137, 1216 SB Hilversum (035) 6260477 www.hilverzorg.nl [email protected]

Centrum Inidicatiestelling Zorg (CIZ) CIZ Utrecht Postbus 2222, 3500 GE Utrecht Europalaan 100, 3526 KS Utrecht (088) 7891500 (bereikbaar van 8.00 uur tot 18.00 uur)

De onderstaande lokaties zijn onderdeel van Hilverzorg HilverZorg De Boomberg Vaartweg 42, 1217 SV Hilversum (035) 6723888 [email protected]

Gemeente Hilversum WMO Zorgloket / WWZ loket Larenseweg 30, 1221 CN Hilversum (035) 6292115

33

34


HilverZorg Woonzorgcentrum St. Carolus Bosdrift 96, 1215 AN Hilversum (035) 6217154 [email protected] HilverZorg De Egelantier Egelantierstraat 194, 1214 EH Hilversum (035) 6243445 klantcentrum@ hilverzorg.nl

HilverZorg St. Joseph verpleegunit Minckelerstraat 81, 1223 LD Hilversum (035) 6478347 wijkcentrum (035) 6460380 verpleegunit (035) 6421969 dagopvang www.stjosephhilversum.nl [email protected] Gezondheidscentrum Hilversum Vaartweg 163 c, 1217 SP Hilversum (035) 6235300

Hilverzorg Zuiderheide Diependaalselaan 337, 1215 KG Hilversum (035) 6240458 [email protected]

Gezondheidscentrum InGang 15 Loosdrechtse Bos 15, 1213 RH Hilversum www.ingang15.nl

HilverZorg flat Kerkelanden Franciscusweg 137, 1216 SB Hilversum (035) 6214242 [email protected]

Viore Centrum voor mensen die leven met kanker Oostereind 115, 1212 VH Hilversum (035) 6853532

HilverZorg Zonnehoeve Loosdrechtse Bos 9, 1213 RH Hilversum (035) 6233208 [email protected]

GGD Gooi&Vechtstreek Burgemeester de Bordesstraat 80 1404 GZ Bussum Postbus 251, 1400 AG Bussum (035) 6926222 www.ggdgooi.nl [email protected]

HilverZorg Heydeborg Soestdijkerstraat 133 L, 1213 VX Hilversum (035) 6785636 [email protected] HilverZorg De Stolpe Zonnelaan 17, 1217 NE Hilversum (035) 6233601 [email protected]

AFSCHEIDSWIJZER - direct na het overlijden

Versa Welzijn Hoofdkantoor Hilversum Larenseweg 30, 1221 CN Hilversum (035) 6231100 www.versawelzijn.nl [email protected] Versa Mantelzorgondersteuning Neuweg 31, 1211 LV Hilversum (035) 6970050

Direct na het overlijden Na een lange periode van zorg of juist heel plotseling: de dood van een dierbare komt bijna altijd onverwacht. Wat nu? U belt de huisarts, die onmiddellijk langs zal komen en u verder op weg zal helpen.

Tussen hoop en vrees De uren rond het overlijden van een dierbare zijn verwarrend en emotioneel. De laatste zucht kan een gevoel van paniek en intens verdriet veroorzaken, en soms tegelijkertijd ook opluchting als een einde komt aan pijn en leed. In de moeilijke uren en dagen die volgen kunnen gevoelens van verdriet, berusting, onbegrip en zelfs woede elkaar snel afwisselen. Juist in die periode moet u ook heel zakelijke formaliteiten afhandelen en praktische beslissingen nemen. Het kan veel betekenen als artsen en familie daarbij helpen. Verklaring van overlijden Als er iemand in uw omgeving overlijdt, waarschuwt u als eerste de huisarts, ook al is het midden in de nacht. De huisarts stelt een verklaring van overlijden op, waarmee de nabestaanden aangifte van overlijden doen bij de burgerlijke stand. De aangifte heeft u ook nodig om de begrafenis of crematie te regelen. Als de dood een onnatuurlijke oorzaak heeft, stellen politie en GG&GD een rapport over de doodsoorzaak op. Bij het overlijden van een minderjarige is de huisarts sinds kort verplicht de doodsoorzaak te laten vaststellen door de gemeentelijke lijkschouwer.

Direct na het overlijden: • (huis)arts waarschuwen; • familie op de hoogte stellen; • testament, codicil en donorregistratie checken; • verzekeringspolis klaar leggen.

35

36

AFSCHEIDSWIJZER - direct na het overlijden

Sectie en obductie Soms is het wenselijk het lichaam van de overledene te onderzoeken, bijvoorbeeld om de doodsoorzaak vast te stellen of als er een besmettelijke ziekte in het spel kan zijn. Als de familie dit onderzoek aanvraagt, spreekt men van obductie. Onderzoek op last van de officier van justitie heet sectie. Voor sectie is geen toestemming van de nabestaanden nodig. Donor Als de overledene zich als donor heeft geregistreerd, zullen artsen snel onderzoeken of zij organen en/of weefsel kunnen gebruiken om het leven van iemand anders te redden. Ook nabestaanden mogen het lichaam daarvoor aanbieden, als de overledene zelf niets geregeld heeft. De artsen behandelen het lichaam zorgvuldig en met respect. Als de huid wordt gebruikt, is rituele wassing niet meer mogelijk. Opbaren kan in alle gevallen.

Overlijden in het buitenland Als een dierbare tijdens een reis in het buitenland overlijdt, belt u de alarmcentrale van de reisverzekering of de Nederlandse ambassade. Deze instanties regelen het vervoer terug naar Nederland (repatriëring). Net als in Nederland moet een arts een verklaring van overlijden opstellen en is aangifte van overlijden bij de gemeente vereist. Het kan enige tijd duren voordat het lichaam vrijgegeven wordt voor repatriëring.

AFSCHEIDSWIJZER - cremeren

Cremeren Cremeren is voor veel mensen een passend afscheid van het aardse bestaan. Nabestaanden kunnen de as bewaren of verstrooien en zelfs met zich meedragen in een assieraad.

Crematieplechtigheid Bij een crematie vindt de afscheidsbijeenkomst meestal plaats in de aula van het crematorium. Daar staat ook de kist, aangekleed met bloemen, kaarsen of foto’s. De daadwerkelijke crematie vindt vrijwel altijd direct na de bijeenkomst plaats. Een maand na de crematie kan de opdrachtgever voor de crematie de as van de overledene ophalen. Urnen Nabestaanden kunnen de as in een urn bewaren en die thuis of bij het crematorium een plaats geven. Crematoria hebben hier vaak verschillende mogelijkheden voor: binnen in een urnenkelder of buiten in een urnenmuur of urnentuin. De plaats voor de urn wordt gehuurd voor een aantal jaren, met de mogelijkheid voor verlenging. Bij verhuizing kan de urn in een crematorium in de buurt komen te staan. Op sommige begraafplaatsen is het mogelijk de urn in een klein graf te plaatsen. As verstrooien Wie geen herkenbaar gedenkteken wil, kan de as laten verstrooien. De meeste crematoria en grotere begraafplaatsen hebben daar speciale verstrooivelden voor. Op een andere plaats verstrooien mag als de gemeente of de grondeigenaar daar toestemming voor geeft. Ook is het mogelijk de as te verstrooien op zee, vanaf een boot of vanuit een vliegtuig.

37

38

AFSCHEIDSWIJZER - cremeren

Bloemen Na de afscheidsbijeenkomst ontvangt de familie de kaarten en de linten die bij de bloemen zitten. De familie bepaalt wat er met de bloemen gebeurt. Vaak krijgen ze een plaats op een herdenkingsplaats bij het crematorium. Kosten Cremeren is goedkoper dan begraven. De kosten voor een sierurn lopen sterk uiteen, maar bedragen over het algemeen twee- tot vijfhonderd euro. De huur van een nis bedraagt enkele honderden euro’s voor een periode van vijf jaar. Verstrooiing van as bij een crematorium kost ongeveer honderd euro.

AFSCHEIDSWIJZER - begraven

Begraven Veel mensen geven de voorkeur aan begraven, om gevoelsmatige redenen of omdat de geloofsovertuiging het voorschrijft. Voor nabestaanden kan het een troost zijn dat zij een graf kunnen bezoeken en verzorgen. Zo houden zij de band met de overledene in stand.

Begraafplaats naar keuze De keuze van de begraafplaats is vrij. Iedere begraafplaats heeft een eigen sfeer en inrichting en ook de regels verschillen per begraafplaats. De beheerder kan bijvoorbeeld voorwaarden stellen aan het grafmonument, de beplanting, het opschrift en het onderhoud. Op sommige begraafplaatsen kunnen u of uw nabestaanden zelf de plaats van een graf kiezen. Gemeentelijke en bijzondere begraafplaatsen Iedere gemeente heeft ten minste één begraafplaats waar iedereen gebruik van kan maken. Daarnaast kunnen kerkelijke organisaties of andere groeperingen bijzondere begraafplaatsen oprichten, zoals katholieke, joodse en islamitische begraafplaatsen. Voor oorlogsslachtoffers bestaan speciale erevelden. Steeds vaker richten ook gemeentelijke begraafplaatsen aparte delen voor geloofsovertuigingen, kindergraven en oorlogsslachtoffers in.

Sieraden voor goede doelen Als de overledene sieraden om heeft, gaan die mee in de crematieoven. Na de crematie worden de resten van edelmetalen uit de as gehaald en verkocht. De opbrengst gaat naar een goed doel. Alle crematoria doen daaraan mee.

Natuurvriendelijk begraven Wie natuur en milieu een warm hart toedraagt, kan zich laten begraven op een speciale natuurbegraafplaats. Vaak is dit een vrij toegankelijk bos, waar de graven verspreid tussen de bomen liggen. De graven zijn ondiep, zodat het lichaam sneller wordt opgenomen in de natuur. Ook de gedenktekens, zoals een zwerfkei of een boom, komen uit de natuur.

39

40

AFSCHEIDSWIJZER - begraven

Algemeen of eigen graf Er bestaan verschillende soorten graven. In een algemeen graf worden maximaal drie personen begraven, die geen band met elkaar hoeven te hebben. Daarom is de plaats voor een gedenkteken beperkt. Tien jaar na de laatste begraving kan het graf geruimd worden. Als u een graf wilt delen met familieleden of andere dierbaren, kunt u een ‘eigen’ graf huren. De huurperiode is ten minste tien of twintig jaar, met de mogelijkheid voor verlenging. Kosten De kosten van een graf verschillen per begraafplaats, variërend van enkele honderden tot vele duizenden euro’s. Ook het onderhoud kost geld. Het komt voor dat nabestaanden het graf van hun dierbare helemaal zelf willen onderhouden. Niet alle begraafplaatsen staan dat toe en mogelijk is dan toch een bijdrage aan het onderhoud vereist. Checklist bij het kiezen van de begraafplaats: • Spreekt de sfeer aan? • Is de begraafplaats goed bereikbaar? • Mag ik de grafplaats zelf kiezen? • Welke regels gelden er voor het grafmonument en het onderhoud? • Hoeveel kosten het graf en het onderhoud? • Zijn er voorzieningen voor bezoekers?

Begraven in de kerk De vloeren van oude kerken bestaan grotendeels uit grafstenen. In de middeleeuwen lieten rijken zich in de kerk begraven. Armen kwamen direct naast de kerk te liggen, op het kerkhof. In 1829 werden steden met meer dan duizend

ADRESSEN - begraven en cremeren

inwoners om hygiënische redenen verplicht om begraafplaatsen buiten de bebouwde kom aan te leggen. De begraafplaatsen uit die tijd kregen veelal een parkachtige aanleg met romantisch slingerende paden en soms zelfs waterpartijen.

begraven Grafzorg Nederland Zutphensestraatweg 7 6881 WN Velp (026) 3617900 www.grafzorg.nl Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen (020) 6731237 (ma, wo en do van 9.30 tot 14 uur) www.begraafplaats.nl [email protected] cremeren Landelijke vereniging van Crematoria Postbus 80532 5600 AM Den Haag (070) 3518878 www.lvc-online.nl [email protected] ombudsman Stichting Klachteninstituut Uitvaartwezen Postbus 92 5600 AB Eindhoven www.klachteninstituutuitvaartwezen.nl [email protected]

41

42

AFSCHEIDSWIJZER - uitvaart organiseren

zoals jij het had gewild


Uitvaart organiseren Een uitvaart organiseren is vooral beslissingen nemen: cremeren of begraven, wel of niet in de kerk, wel of niet opbaren, met bekenden of in besloten kring, welke muziek, welke sprekers, enzovoort. Uitvaartorganisaties gebruiken daar draaiboeken voor en nemen zorg uit handen. Maar als u wilt, kunt u vrijwel alles zelf regelen.

Uitvaartverzorger en ritueelbegeleider Vaak leggen de nabestaanden de organisatie van de uitvaart in handen van een uitvaartverzorger. Hij of zij neemt de wensen met de nabestaanden door, wijst op mogelijkheden en verplichtingen, regelt de formaliteiten en zorgt dat alles goed verloopt. U kunt daarnaast ook gebruik maken van de diensten van een ritueelbegeleider, die op basis van een persoonlijk gesprek een programma en passende symbolen voor de uitvaartbijeenkomst voorstelt. Kerk, uitvaartcentrum of thuis De uitvaartbijeenkomst kan plaatsvinden in een kerk of in de aula van een rouwcentrum. Maar u kunt ook een andere plaats kiezen, bijvoorbeeld een restaurant of buurtcentrum, of een intieme bijeenkomst bij iemand thuis. Sprekers Het is gebruikelijk -maar niet noodzakelijk- dat tijdens de uitvaartbijeenkomst verschillende mensen een toespraak houden. Sprekers kunnen bijvoorbeeld de partner, naaste familieleden, goede vrienden, collega’s, de dominee of de pastoor zijn. Als nabestaanden dit moeilijk vinden, kan een professionele spreker of ritueelbegeleider een toespraak houden.

43

44


Kaarten en advertenties De traditionele zwart-witte rouwkaart wordt nog veel gebruikt, maar kaarten met kleuren, foto’s en andere illustraties zijn tegenwoordig ook mogelijk. Rouwkaarten moeten vlot op de post anders missen mensen de uitvaart. Daarnaast kan een advertentie in de krant nuttig zijn, want in de haast en verwarring kunt u iemand vergeten een kaart te sturen. Er bestaan ook speciale websites voor het plaatsen van overlijdensadvertenties. Gezamenlijk een mooie tekst voor de kaart of advertentie bedenken helpt nabestaanden bij het omgaan met het verdriet. U kunt ook zelf de tekst voor uw kaart bedenken of een mooi gedicht kiezen. Kist Al duizenden jaren begraven mensen hun doden in houten kisten. De keuze is tegenwoordig groot. Naast de traditionele kist zijn er kartonnen kisten, ecologisch verantwoorde kisten, luxe designkisten, korven van wilgentenen, bouwpakketten en kisten die de nabestaanden zelf kunnen beschilderen. Veel mensen zoeken een kist die past bij het karakter van de overledene.

Tip Onvoorstelbaar, maar waar. Het komt regelmatig voor dat dieven tijdens de uitvaartplechtigheid hun slag slaan. Laat een bekende op het huis passen of vraag de politie een extra rondje door de straat te rijden. Sommige uitvaartorganisaties hebben contracten met professionele beveiligingsbedrijven.


Lijkwade Een kist is niet verplicht. Begraven of cremeren in een lijkwade mag ook. Sommige religies schrijven een eenvoudige witte lijkwade voor, om te benadrukken dat voor God iedereen gelijk is. Maar er bestaan ook beschilderde lijkwades en er zijn kunstenaars die wades uit kleding van de overledene maken. Het omwikkelde lichaam komt op een draagbaar of in een kist te liggen. Opbaren Voor nabestaanden kan het een steun zijn als zij de overledene voor de uitvaart nog zoveel mogelijk kunnen zien. Dat kan door de overledene te laten opbaren, in de vertrouwde huiselijke omgeving of in een sfeervol ingerichte rouwkamer.

Boeken over de dood, de uitvaart en daarna De meeste bibliotheken hebben een grote collectie boeken en cd’s over ‘het einde van de levensreis’. Zo zijn er boeken met adviezen en tips voor de uitvaart, geschreven vanuit verschillende levensbeschouwingen. Kinderboeken over de dood kunnen behulp-

zaam zijn als u kinderen kennis moet laten maken met dit moeilijke onderwerp. Ook zijn er boeken die inzicht geven in het rouwproces. Zowel rouwenden als de mensen in hun omgeving kunnen aan deze boeken begrip ontlenen.

45

46


Naar de laatste rustplaats In bijna alle samenlevingen is het traditie de overledene te begeleiden naar zijn of haar laatste rustplaats. De meeste mensen kiezen ervoor de kist in een rouwauto te vervoeren, maar ook een koets met paarden, een uitvaartbus, rouwboot, motor met zijspan en zelfs een fietskar behoren tot de mogelijkheden. Bij dit ritueel past ook dat familieleden de kist naar het graf dragen. Als dat lichamelijk of emotioneel te zwaar is, nemen professionele dragers deze taak over. Bloemen Rode rozen staan voor liefde, wilde kamperfoelie voor genegenheid en de klaproos voor troost. Bloemen en kleuren hebben grote symbolische betekenis. Als de overledene van een bepaalde bloemsoort hield, kunt u dat aangeven op de rouwkaart. Muziek Muziek is emotie. Zang en muziek geven uitdrukking aan gevoelens die met woorden nauwelijks te beschrijven zijn. Nabestaanden proberen bijna altijd muziek te kiezen waar de overledene van hield: kerkmuziek, jazz, Nederlandstalige pop of klassiek. Nog persoonlijker is het als familieleden of goede vrienden zelf zingen of musiceren.

Laatste verzorging Het wassen en aankleden van de overledene is in bijna alle godsdiensten een belangrijk ritueel. Een uitvaartorganisatie kan deze zorg op zich nemen, maar familieleden en goede vrienden mogen het ook zelf doen. Het verzorgen van het lichaam en het kiezen van gepaste kleding - die veel gedragen spijkerbroek of juist iets chics kan helpen bij het verwerken van het verlies.


Koffietafel of borrel Het is gebruikelijk na de uitvaartplechtigheid een hapje en een drankje te serveren, voor of tijdens de condoleance. De aanwezigen halen verdrietige en vrolijke herinneringen op aan de overledene. Zo gaat het intieme verdriet geleidelijk over naar het dagelijks leven. Als de overledene een levensgenieter was, kan een toast met een goed glas wijn heel passend zijn. Anderen kiezen voor biologische sappen of hapjes uit het lievelingsland. Dit deel van de uitvaart kan in de condoleanceruimte van het uitvaartcentrum plaatsvinden, maar ook in een restaurant of bij iemand thuis. Foto’s en video Nabestaanden leven in de weken na het overlijden vaak in een roes. Soms herinneren zij zich later weinig van de uitvaartplechtigheid. Met een video of een cd met foto’s wordt het gemakkelijker de bijeenkomst terug te halen in het geheugen. Dat helpt vaak ook bij de rouwverwerking. Ook voor kleine kinderen kan het plezierig zijn als zij op latere leeftijd de uitvaart nog eens kunnen terugzien.

Rituelen Een kaarsje, zwarte kleding, een handvol aarde op het graf. Rituelen helpen nabestaanden bij het omgaan met de dood. Ook mensen die niet gelovig zijn, grijpen steeds vaker terug op bestaande of nieuwe rituelen. Ze plaatsen tijdens de uitvaartbijeenkomst bijvoorbeeld een paar klompen op de kist

als de overledene een gepassioneerd tuinier was, of een schaakbord voor een schaker. Samen ballonnen loslaten is een warm en luchtig ritueel dat symbool staat voor afscheid nemen. Professionele ritueelbegeleiders helpen bij het zoeken naar mooie en respectvolle symbolen.

47

48

ADRESSEN - uitvaart organiseren

overlijdensmelding Gemeente Hilversum Publiekszaken Stadskantoor Oude Enghweg 23 1217 JB Hilversum [email protected] Telefonisch bereikbaar: 14 035 Let op : U hoeft alleen 14035 bellen, dus zonder een getal ervoor ma t/m vr. 8.30 tot 17.00 uur donderdagavond 17.00 tot 19.30 uur Vanuit buitenland: (035) 6292000 belangenbehartiging Stichting Keurmerk Uitvaartzorg Postbus 90154 5000 LG Tilburg (013) 5944534 www.keurmerkuitvaartzorg.nl [email protected] Consumentenbond Postbus 1000 2500 BA Den Haag (070) 4454545 www.consumentenbond.nl [email protected] Stichting Klachteninstituut Uitvaartwezen Postbus 92 5600 AB Eindhoven www.klachteninstituutuitvaartwezen.nl [email protected]


Nardus Samenwerkende uitvaartorganisaties Dalenk 7a, 7371 DE Loenen (055) 5051316 www.nardus.eu advertenties en kaarten De Gooi- en Eemlander Postbus 15, 1200 AA Hilversum (035) 6477000 Familieberichten (072) 5196699 [email protected] Drukkerij de Bunschoter Jaap Zwaan Celsiusweg 1, 3752 LE Bunschoten (033) 2997999 (033) 2997975 (fax) www.bunschoter.nl [email protected] uitvaartondernemers AB-IRe uitvaartverzorging & verzekeringen (035) 5233226 [email protected] www.ab-ire.nl Alma Uitvaartzorg Oostwalstraat 6, 1411 RM Naarden (035) 6910743 (06) 31577320 www.almauitvaartzorg.nl [email protected] Andriessen Uitvaart Verzorging Dirkboutslaan 12, 3723 PD Bilthoven (030) 2319582 www.uitvaartandriessen.nl [email protected]

Bram van der Zijden Leidt de uitvaartceremonie Postbus 1048, 3800 BA Amersfoort (033) 2600200 (06) 31206819 www.bramvanderzijden.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 77 Christelijke Begrafenisverzorging J. Veenendaal - Meilink Herikshof 15, 3831 AM Leusden (033) 4337617 www.begrafenisverzorgingleusden.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 80 De Groot Uitvaart Havenstraat 25, 1271 AB Huizen (035) 5354363 www.degrootuitvaart.nl www.nukiezenvoorlater.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 80 Elja Uitvaartverzorging Hogebrinkerweg 5 3871 KM Hoevelaken (06) 20611444 www.eljauitvaartverzorging.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 82 Gooische Uitvaartverzorging Locatie Bussum Uitvaartcentrum De Heemburgh Graaf Wichmanlaan 28, 1405 HB Bussum (035) 6917988 www.guv-uitvaart.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 81

Gooische Uitvaartverzorging Locatie Hilversum Uitvaartcentrum Den Hull Utrechtseweg 11, 1213 TK Hilversum (035) 6242548 www.guv-uitvaart.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 81 Gooische Uitvaartverzorging Locatie Soest Uitvaartcentrum De Engenhof, Albert Cuyplaan 196 3764 TW Soest (035) 6242548 www.guv-uitvaart.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 81 Lemniscaat Uitvaartverzorging Papaverstraat 11, 1402 CV Bussum (035) 6913145 www.lemniscaatuitvaartverzorging.nl [email protected] Monuta De Jager Nieuwe Hilversumseweg 59, 1406 TR Bussum (035) 6916576 www.monuta.nl PC Hooft Groep Kabelweg 22, 1014 BB Amsterdam (0800) 5080 www.pc.nl > zie advertentie op pagina 91 Rebel’s Begrafenisonderneming Ceintuurbaan 45 1271 BG Huizen (035) 5253067 www.rebel-uitvaart.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 82

49

50


Uitvaartverzorging A. van Pijpen Reigerstraat 17 3742 VM Baarn (035) 5414433 www.avanpijpen.nl [email protected] Uitvaartverzorging J.J. Dekker & Zn. B.V. Van Riebeeckweg 45 1212 EH Hilversum (035) 6835523 [email protected] > zie advertentie op pagina 79 Uitvaartverzorging Van Haren Koningsweg 20 3762 EC Soest (035) 6014832 www.uitvaartverzorgingvanharen.nl [email protected] Uitvaartverzorging Hollander Gerrit van der Veenstraat 121 3762 XK Soest (035) 6015382 Uitvaartverzorging Smorenburg Postweg 55c 3769 BV Soest (0346) 351223 www.smorenburguitvaart.nl [email protected]


UitvaartZorg Ronday Hyacintenlaan 60 1215 BD Hilversum (035) 6211874 (06) 10061603 www.uitvaartzorgronday.nl [email protected] Van Vuure Locatie Bussum Gen. de la Reylaan 2 1404 BR Bussum (035) 6247531 www.vanvuure.nl [email protected] Van Vuure Locatie Hilversum Melkpad 23 1217 KA Hilversum (035) 6247531 www.vanvuure.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 79 Van Vuure Locatie Laren Eemnesserweg 11 1251 NA Laren NH (035) 6247531 www.vanvuure.nl [email protected] Van der Heden IRU Melkpad 21a 1217 KA Hilversum (0)35 6217862 www.vdh-iru.nl [email protected]

bloemen Bloemenhuis Lobelia Gijsbrecht van Amstelstraat 150 1214 BD Hilversum (035) 6566146 http://www.lobeliabloemen.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 83 Jaq’s Bloemboetiek De Binnentuin Emmastraat 30, 1211 NH Hilversum (035) 6289299 [email protected] Heinz Pander Projecten Hovenier Hilvertsweg 222, 1214 JN Hilversum (035) 6241883 (06) 53508008 www.hpp-hovenier.nl [email protected] kist en lijkwade De Kistelarij Beschilderen van kist Kloosterstraat 15, 4854 CL Bavel (06) 53857208 www.kistelarij.nl [email protected] Kinderuitvaartkistjes V.O.F. Schuttevaar www.kinderuitvaartkistjes.eu [email protected] Karakter Kisten Kisten van sloophout en steigerhout Emmaweg 41, 1241 LH Kortenhoef (035) 6562435 www.karakterkisten.nl [email protected]

Sterrenkindje Van Swaanwijckstraat 25 2751 XM Moerkapelle (06) 14701737 www.sterrenkindje.nl [email protected] gedenktekens Artiverre Glasatelier Schoolstraat 28 3742 CE Baarn (035) 5435421 www.artiverre.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 85 Gebroeders Dominicus B.V. Oude Zandweg 2 4361 SK Westkapelle (0118) 571436 Fronik Grafmonumenten Vermogenweg 15 3641 SR Mijdrecht (0297) 231010 www.fronikgrafmonumenten.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 86 OOM Verzekeringen (070) 3532160 www.oomverzekeringen.nl/grafmonumenten > zie advertentie op pagina 89 en 96 Rouwwinkel Pompenmaker 19, 5091 EW Middelbeers (06) 47686736 www.rouwwinkel.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 85

51

52


UrnBestellen Hellingbaan 15, 2987 RC Ridderkerk (010) 5217033 www.urnbestellen.nl [email protected] Urnen van Froukje (06) 29268133 www.urnenvanfroukje.nl > zie advertentie op pagina 86 Urns by Nature (06) 42112696 www.urnsbynature.com > zie advertentie op pagina 86 Urnwinkel (0514) 762700 www.urnwinkel.nl/ [email protected] > zie advertentie op pagina 85 muziek Anja Blom Zang Stieltjeslaan 4 1222 RE Hilversum (035) 6912743 www.anjablom.nl [email protected] Carla Bos Harpetiste (070) 3606344 (06) 54764467 [email protected] > zie advertentie op pagina 84


Gareth Fraser The Funeral Sound of Scotland (058) 2886469 (06) 30409103 www.doedelzakspeler.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 84 Uitvaart Trompetist (06) 27867346 www.uitvaart-trompetist.nl > zie advertentie op pagina 84

De Uitvaartbus Van de Poel Uitvaartvervoer Oudegoedstraat 16, 7413 EG Deventer (0570) 626687 www.uitvaartbus.com [email protected] Loopkoets Bij de Waterschuur 17, 2965 AN Nieuwpoort (0184) 600920 www.loopkoets.nl [email protected]

dragers Ferentes Dragers voor de kist Rozenstraat 15-a, 3702 VK Zeist (030) 6977237 www.ferentes.info [email protected]

Openbaar Vervoer Reisinformatie (0900) 9292 ( 0,70 cpm) www.9292ov.nl

Stalhouderij De Zadelhoff Zandpad 34a, 3621 ND Breukelen (0346) 265164 www.stalhouderijdezadelhoff.nl/ www.rouwkoetshuren.nl/ > zie advertentie op pagina 83

Taxi, Hilversum & omgeving Zie Telefoongids, taxi

vervoer Damen Auto inkoopdienst Buitenkade 15a, 4255 GW Nieuwendijk (0183) 634765 www.autoinkoopdienst.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 87 Stalhouderij Hanemaaijer Londenstraat 264, 2711 DK Zoetermeer (079) 3211380 www.stalhouderijhanemaaijer.nl

WMO Taxi Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten

De Uitvaartbus Van de Poel Uitvaartvervoer Oudegoedstraat 16, 7413 EG Deventer (0570) 626687 www.uitvaartbus.com [email protected] ritueelbegeleiders en sprekers Stichting Humanistische Uitvaartbegeleiding Weteringschans 259 1017 XJ Amsterdam (020) 5219000 www.humanistischeuitvaart.nl [email protected]

rituelen Zonnevogel.nu Ingrid van de Sande Pompenmaker 19 5091 EW Middelbeers (013) 5141055 (06) 47686736 www.zonnevogel.nu [email protected] > zie advertentie op pagina 85 Steenhouwerijen Natura Steenhouwerij Rozenstraat 12 1214 BT Hilversum (035 ) 6213885 www.steenhouwerijnatura.nl Steenhouwerij Gooiland Liebergerweg 125 1223 PT Hilversum (035) 035) 6858503 www.natuursteengooiland.nl Hilversumse steenhouwerij Liebergerweg 12 1221 JS Hilversum (035) 6835668 www.hilversumse-steenhouwerij.nl Steenhouwerij Kreuning Baarnsche Dijk 15 3741 LP Baarn (035) 5412466 www.baarnsche-steenhouwerij.nl

53

54

AFSCHEIDSWIJZER - gedenktekens en grafbedekking

ik zal je nooit vergeten


Gedenktekens en grafbedekking Vroeger stond er op vele graven RIP, Latijn voor ‘rust in vrede’. Tegenwoordig zijn de opschriften, en ook de gedenktekens vaak veel persoonlijker. Er kan veel, bespreek het met ons. De rust en vrede die blijven, en die ervaar je elke dag op de Hilversumse begraafplaatsen.

Mogelijkheden voor grafbedekking en gedenktekens Zoals te zien op een willekeurige begraafplaats, is er een enorme keus aan gedenktekens. Op sommige begraafplaatsen is meer mogelijk dan op andere. Op de drie gemeentelijke begraafplaatsen van Hilversum bestaat een behoorlijke vrijheid wat betreft de keuze van een gedenkteken. Afmetingen, materialen en de constructie zijn vastgelegd in een beheersverordening. Details zijn terug te vinden op de website www.hilversum.nl/begraven. Voor informatie over het plaatsen van een gedenkteken kunt u zich wenden tot de beheerder van de begraafplaatsen. Bespreek uw wensen voor het gedenkteken met de beheerder. Deze toetst de ontwerpen aan de beheersverordening, de beheersvisie en het algemene beeld van de begraafplaats. Gedenktekens dienen aan de voorschriften te voldoen. Tarieven en afspraken De regels die gelden op de begraafplaatsen worden door de gemeenteraad vastgesteld in de beheersverordening begraafplaatsen. Denk daarbij aan bijvoorbeeld de afmetingen van de graven, de grafbedekking of de grafrusttermijnen. De tarieven (leges) voor de graven en de plechtigheid worden jaarlijks vastgesteld door de gemeenteraad. Bij deze brochure krijgt u een inlegvel met een overzicht van de leges.

55

56


Algemene graven Op algemene graven mag een tegel aangebracht worden van 60 cm lang, 50 cm breed en 5 cm dik waarbij in de breedte een inscriptie mag worden aangebracht. Letters aanbrengen óp de tegel is niet toegestaan, graferen in de tegel wel. Als niet gekozen wordt voor het aanbrengen van een tegel, dan plaatst de gemeente een blinde tegel. Hierop wordt geen tekst of inscriptie geplaatst. Het aanbrengen van een tijdelijke grafmarkering zoals een naambordje is maximaal 3 maanden toegestaan, maar mag niet als definitieve grafmarkering worden beschouwd. Op de graftegel mogen losse siervoorwerpen als potplanten of bloemen worden geplaatst. Vaste beplanting is niet toegestaan. Het grafnummer dient linksonder op de tegel zichtbaar te worden aangebracht. Eigen graven Een eigen graf op de Noorderbegraafplaats en de Bosdrift kan maximaal 100 x 230 cm en 100 cm hoog zijn. Op de Zuiderhof kan een eigen graf maximaal 100 x 200 cm en 100 cm hoog zijn. Een omranding van natuursteen moet worden bevestigd op een betonnen fundering van gewapend beton van minimaal 6 cm dik. Als halfverharding zijn alleen split en grind toegestaan en aangebracht op een betonnen fundering van gewapend beton, met opstaande randen die vastzitten op de fundering. Het grafnummer dient linksonder, aan de voorzijde van de letterplaat, zichtbaar te worden aangebracht. Binnen de grafmaat mag beplanting aangebracht worden van maximaal 75 cm hoog. Omdat begraafplaats de Bosdrift een rijksmonument is, mag daar uitsluitend hardsteen worden gebruikt.

Symbolen Op oude graven staan vaak symbolen die verwijzen naar het leven en de dood: roos: liefde en vergankelijkheid duif: liefde en onschuld

twee handen die in elkaar grijpen: verbondenheid palmboom: het paradijs vlinder: onsterfelijke ziel papaver: eeuwige slaap


Kindergraven Een monument op een kindergraf mag maximaal 60 x 120 cm zijn en 60 cm hoog. Een omranding van natuursteen moet worden bevestigd op een betonnen fundering van gewapend beton van minimaal 5 cm. Als halfverharding zijn alleen split en grind toegestaan en aangebracht op een betonnen fundering van gewapend beton, met opstaande randen die vastzitten op de fundering. Het grafnummer dient linksonder, aan de voorzijde van de letterplaat, zichtbaar te worden aangebracht. Binnen de grafmaat mag beplanting aangebracht worden van maximaal 40 cm hoog. Columbarium, urnennissen of urnenheuvel Noorderbegraafplaats In het Columbarium Noorderbegraafplaats zijn de volgende soorten natuursteen mogelijk voor gesloten èn open urnennissen: Verde Bahia, Artic Green, Cerde Candias, Multi Color Green, Verde Maritaka. Voorbeelden zijn te bezichtigen op de begraafplaats. De achterwand van een open urnennis op de Noorderbegraafplaats dient bekleed te worden met één van bovengenoemde soorten natuursteen. Bij gesloten urnennissen is een inscriptie toegestaan. Zuiderhof In het Columbarium op de Zuiderhof dient een gesloten urnennis van natuursteen te zijn. Als open urnennissen zijn op de Zuiderhof alleen sierurnen toegestaan. De Urnenheuvel op begraafplaats de Zuiderhof beschikt over gesloten urnennissen met een hardstenen afdekplaat. Deze wordt door de gemeente beschikbaar gesteld, waarbij de recht hebbende een inscriptie mag laten aanbrengen.

57

58


Urnenkelder, -tuin, -bos Noorderbegraafplaats De uitgifte van een urnenkelder is inclusief tegel. Op de tegel kan een tekst worden aangebracht. De kosten daarvan zijn voor de recht hebbende. Rondom de kelder is er de mogelijkheid om losse bloemen of planten in een pot te plaatsen. Urnentuin Zuiderhof De tegels die hier gebruikt mogen worden zijn 50 x 50 cm en 5 cm dik en van wit natuursteen. Op de tegel kan een tekst worden aangebracht. De kosten voor tegel en tekst zijn voor de rechthebbende. Op de tegel kunnen losse bloemen of planten in een pot geplaatst worden. Deze kunnen tijdelijk worden verwijderd voor onderhoud aan de begraafplaats. Urnenbos Zuiderhof Een gedenkteken mag maximaal (lxb) 60 x 60 cm zijn en de aard van een kleinschalig monument hebben. Als materiaal kan tegel, kei, beeld, glas gebruikt worden en het geheel moet passen in het natuurgebied. Binnen het genoemde oppervlak mag lage bosbeplanting zoals heide, varens, bollen voor verwildering aangebracht worden als deze past bij het bosgebied. Ook losse bloemen en planten in een pot zijn toegestaan. Plastic, worteldoek, of andere materialen als cacaomat, schelpen, grind, split en andere halfverharding zijn niet toegestaan. Een vergunning wordt verstrekt na overleg met en toestemming van de beheerder.


59

60

AFSCHEIDSWIJZER - het beheer van bestaande graven

AFSCHEIDSWIJZER - het beheer van bestaande graven

Beplantingen en versieringen op een graf die in verwaarloosde staat verkeren, storend zijn voor naastgelegen graven of het algemene beeld van de begraafplaats verstoren, worden verwijderd. Dit geldt ook voor potten, vazen en andere tijdelijke gedenktekens. Losse bloemen en kransen worden, wanneer zij verwelkt zijn, opgeruimd. Te hoge beplanting wordt door de medewerkers van de begraafplaats teruggesnoeid. Ook kunnen losse objecten tijdelijk worden verwijderd voor onderhoud aan de begraafplaats. Linten, bloemstukken en dergelijke worden na de plechtigheid zes weken ter beschikking gehouden van de rechthe bende, als deze dit van tevoren heeft aangegeven bij de beheerder.

Het beheer van bestaande graven Algemeen Om het karakter van elke begraafplaats optimaal tot zijn recht te laten komen, verricht de gemeente Hilversum onderhoud op maat aan de begraafplaatsen. Het is belangrijk dat paden worden onderhouden, beplanting wordt gesnoeid en graven goed bereikbaar zijn. Kortom, een begraafplaats moet er verzorgd uitzien. Om een begraafplaats naar behoren te kunnen beheren zijn inkomsten noodzakelijk. De gemeente ontvangt deze inkomsten middels de jaarlijkse aanslag voor onderhoudskosten. Elk jaar stelt de gemeenteraad de tarieven (leges) opnieuw vast, zodat een goed beheer gewaarborgd wordt. Bloemen en beplanting Op een graf mogen potplanten worden geplaatst en eenjarige gewassen worden geplant. Bloemen kunnen los of in een vaas op het graf worden geplaatst. Het planten van vaste planten is toegestaan, maar dient wel te worden overlegd met de beheerder van de begraafplaats.

Opzeggen graf Graven worden voor een bepaalde termijn gehuurd. De grafbedekking kan na het verstrijken van de termijn door de gemeente worden verwijderd. Een half jaar na het eindigen van de termijn mag de gemeente de grafbedekking verwijderen. Bij algemene graven mag de bedekking drie maanden na het einde van de termijn verwijderd worden. Als de graftermijn niet verlengd wordt, kan de rechthebbende binnen drie maanden na opzegging zelf het monument verwijderen, in overleg met de beheerder. Na deze termijn vervalt het monument aan de gemeente.

61

62

AFSCHEIDSWIJZER - rouwen

de pijn van het verlies


Rouwen Rouwen is je leven aanpassen aan het verlies van een dierbare: leren leven met het blijvende gemis en het feit dat je de overledene nooit meer iets kunt vragen. Het is een emotioneel proces dat tijd en energie kost. Iedereen rouwt op zijn eigen manier.

De pijn van het gemis Rouw is de reactie op het verlies van een betekenisvolle persoon. De pijn van het gemis is de ‘prijs’ die men betaalt voor de band met de overledene. Rouwenden moeten hun leven opnieuw inrichten en hun toekomstbeeld aanpassen. Dat kan allerlei gevoelens losmaken. Naast verdriet en somberheid kan sprake zijn van angst, agressie, schuldgevoel en verwarring, maar ook van opluchting en tevredenheid. Rouwen kan zich uiten in spanningsklachten, weinig of juist extra eetlust en slapeloosheid. Lezen over rouwprocessen kan helpen om de eigen reacties te begrijpen.

Afscheid van een baby Een baby verliezen is bijzonder pijnlijk. Vreugde over het nieuw leven slaat plotseling om in intens verdriet; toekomstverwachtingen zijn van het ene moment op het andere verleden tijd. In het verleden ging een dergelijk verlies vaak in stilte voorbij. Tegenwoordig is er gelukkig ruimte om aandacht te geven aan de pijn en het

verdriet, ook als het kindje voor de geboorte overleden is. Sommige ouders doen dat met een ritueel op een bijzondere plaats of door het versturen van een herinneringskaart. Zo wordt ook voor de omgeving duidelijk dat de ouders verdriet hebben, omdat ze hun kind niet kunnen zien opgroeien.

63

64


Ruimte voor rouwen Hoe lang het rouwproces duurt, welke gevoelens er spelen en wat steun geeft: het is voor iedereen anders. Familie, vrienden, collega’s en onderwijzers kunnen steun geven en een belangrijke rol spelen bij het omgaan met het verlies. Rouwen kost tijd en energie. Om daar ruimte voor te scheppen, kan het verstandig zijn tijdelijk minder te werken. Hulp bij het rouwen Soms lukt het niet om na een verlies het leven weer op te pakken. Dan kan het helpen met iemand te praten over het gemis en het zoeken naar een manier om daarmee om te gaan. In Nederland zijn honderden rouwzorgverleners actief, zowel geschoolde vrijwilligers als professionele begeleiders. Een aantal van hen is gespecialiseerd in hulp aan rouwende kinderen.


Praten met lotgenoten In Nederland bestaan tientallen gespreksgroepen van mensen die verder moeten leven met het verlies van een dierbare. Het delen van ervaringen kan het verdriet verlichten. Gespreksgenoten hebben begrip voor elkaar omdat ze de emoties en vragen herkennen. Voor kinderen bestaan speciale lotgenotencontacten. Ook is het mogelijk om via internet ervaringen uit te wisselen. Herdenken Bijzondere dagen, zoals de sterfdag of de verjaardag van de overledene, kunnen ook na lange tijd nog sterke emoties oproepen. Het verdriet kan lichter worden door de overledene samen met anderen op die dag te herdenken. Dat kan op allerlei manieren: samen herinneringen ophalen, een ritueel uitvoeren, het graf bezoeken of samen iets doen waar hij of zij van hield.

Luisterend oor Het verdriet van een rouwende laat niemand onberoerd. Familieleden, vrienden en buren willen vaak helpen, maar weten soms niet hoe. Enkele handreikingen: • Blijf bereid om te luisteren, ook na langere tijd. • Geef geen ongevraagde adviezen, zoals over het opruimen van kleding. • Heb geduld met emoties en gedrag en probeer deze in de context van de rouw te zien. • Accepteer dat ieder op zijn eigen wijze rouwt. • Vraag waar de rouwende behoefte aan heeft. • Vraag of de rouwende af en toe samen met u iets wil ondernemen en laat de ander de keuze hierop in te gaan.

65

66

ADRESSEN - rouwen

psychosociale begeleiding Stichting Inloophuis ‘Wording’ Hilversum Vaartweg 18-20, 1211 JH Hilversum www.inloophuisHilversum.nl Amaris Gooizicht mw. ds. A.M. Parmentier- Blankert en pastor J. van der Steen Paulus van Loolaan 21, 1217 SH Hilversum (035) 6256411 HilverZorg De Boomberg Pastor Chr. Boers Vaartweg 42, 1217 SV Hilversum (035) 6723888 Hilverzorg De Stolpe mw. B. van Atten-Foppen Zonnelaan 17, 1217 NE Hilversum (035) 6233601 Hilverzorg De Egelantier mw. drs. J. Hopman, humanistisch raadsvrouw Egelantierstraat 194, 1214 EH Hilversum (035) 6243445 Stichting de Einder op humanistische grondslag Steun bij een zelf te kiezen levenseinde Postbus 98, 5240 AB Rosmalen (0900) 2211122 informatievoorziening, nazorg & lotgenoten Centrale Bibliotheek Hilversum ‘s-Gravelandseweg 55 1217 EH Hilversum (035) 6212942

ADRESSEN - rouwen

IKON-pastoraat Oecumenische organisatie Postbus 10009 1201 DA Hilversum (035) 6215555 www.ikonpastoraat.nl [email protected]

Stichting Lotgenotencontact Postbus 337 2280 AH Rijswijk www.lotgenoten.nl Rouwrituelen www.troostvoortranen.nl

Landelijk Steunpunt Rouw Barchman Wuytierslaan 89 3819 AB AMERSFOORT (033) 4616886 www.landelijksteunpuntrouw.nl [email protected]

Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker (VOKK) Schouwstede 2b 3431 JB Nieuwegein (030) 2422944 www.vokk.nl

Meldpunt Vermisten (0800) 8376478 (0800)-vermist www.rodekruis.nl [email protected]

Vereniging Ouders van een Overleden Kind (VOOK) Landelijke hulptelefoon (0900) 2022723 ( 0,05 per minuut) www.vook.nl

St. EKR Nederland Het Vlinderhuys Barchman Wuytierslaan 51 3819 AB Amersfoort (033) 4619314 www.kubler-ross.nl

Vereniging Ouders van een Vermoord Kind (VVOK) Samenweid 42 1935 AX Egmond-Binnen www.vovk.nl

Stichting kind en rouw Hilversum (035) 6236876 www.B9.nl Stichting Korrelatie Postbus 9484 3506 GL Utrecht (0900) 1450 ( 0,15 cpm) www.korrelatie.nl [email protected]

Vereniging Ouders van Wiegedoodkinderen Postbus 10 4060 GA OPHEMERT www.wiegedood.org Slachtofferhulp Nederland Bureau Hilversum Pr. Bernhardstraat 7a 1211 GJ Hilversum (0900) 0101 www.Slachtofferhulp.nl

SOS Hulpdienst / Sensoor (0900) 0767 ( 0,05 per minuut) landelijk nummer (035) 6245555 Hilversum www.sensoor.nl [email protected] sensoor in eigen taal: (010) 4367171 Nabestaanden na zelfdoding (0511) 469690 www.nabestaandennazelfdodingfrl.nl [email protected] Steunpunt stervensbegeleiding en rouw in de multiculturele samenleving (010) 27 55 955 www.rouwrituelen.nl Bureau Slachtofferhulp Hilversum Groest 69 1211 EA Hilversum (035) 5240400 www.slachtofferhulp.nl SOS Hulpdienst / Sensoor Hulp telefonisch (0900) 0767 ( 0,05 per minuut)) Hulp via mail: [email protected] Hulp via chat: www.soshulp.nl Landelijk Platform Nabestaanden en Zelfdoding Informatie en landelijk adresbestand Zuiderzeestraatweg 199 3849 AE Hierden (0341) 451841 www.essenburg.nl Jeugd en rouwbegeleiding Stichting kind en rouw (035) 6236876 [email protected] www.kindenrouw.nl

67

68

ADRESSEN - rouwen

jeugd en rouwbegeleiding GGD Gooi & Vechtstreek Burgemeester de Bordesstraat 80 Bussum Postbus 251, 1400 AG Bussum (035) 6926222 www.ggdgooi.nl [email protected] Gezinscoach Centrum Eén & Al Mozartlaan 25 (Wisseloord Studio’s) 1217 CM Hilversum www.centrumeenenal.nl [email protected] Bureau Jeugdzorg Noord-Holland (088) 7778000 Adres Bureau Jeugdzorg Hilversum Oude Torenstraat 1 1211 BV Hilversum www.bjznh.nl [email protected] Lizz Harms-Lo Palliatieve zorg,& rouwbegeleiding Eilandseweg 32 1394 JG Nederhorst den Berg (0294) 266786 www.houseofhealinghands.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 78

AFSCHEIDSWIJZER - uitvaartkosten en financiering

Schippers Verpleegkundige, Natuur geneeskundig Regenesis Therapeut Palliatieve zorg,& rouwbegeleiding Rietmeent 110 1218 AZ Hilversum (035) 6980277 (06) 43170312 www.helendeweldaad.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 78 Zandbergen Veerstraat 37 1211 HJ Hilversum (035) 6285046 www.zandbergen-jeugdzorg.nl [email protected]

Uitvaartkosten en financiering Een uitvaart kost geld. Als de overledene daar niets voor geregeld had, komen de kosten voor rekening van de erfgenamen. Verzekeringsmaatschappijen bieden speciale uitvaartverzekeringen aan, maar sparen kan ook.

Kosten van de uitvaart Een uitvaart kost gemiddeld  5.000,- à  10.000,-. Als de overledene een uitvaartverzekering had, zal die verzekering de kosten geheel of gedeeltelijk vergoeden. De niet-verzekerde kosten komen voor rekening van de erfgenamen. Vanaf 2009 zijn deze kosten niet meer fiscaal aftrekbaar. Uitvaartverzekering of spaarrekening Er bestaan twee soorten uitvaartverzekeringen. De naturaverzekering keert bij overlijden geen geld uit, maar geeft recht op een verzorgde uitvaart. Verzekeringen kunnen voorschrijven welke bedrijven en organisaties inzetbaar zijn, maar bieden daar steeds meer vrijheid in. Een kapitaalverzekering keert bij overlijden geld uit. De nabestaanden kunnen dat naar eigen goeddunken besteden voor de uitvaart. Zelf sparen voor de uitvaart is overigens ook een manier om de kosten te dekken. Allerkleinsten Kinderen zijn meestal meeverzekerd via de uitvaartverzekeringen van hun ouders, ook baby’s die voor de geboorte sterven. Verzekeringen keren echter niet uit als de zwangerschap korter dan 24 weken duurde. In dat geval is het ook niet verplicht het kindje te begraven of te cremeren. Ouders hebben daar vaak wel behoefte aan. Een afscheidsbijeenkomst kan belangrijk zijn voor de verwerking van het verdriet. Begraven in het buitenland Nederlanders met roots in het buitenland kiezen hun laatste rustplaats vaak in het land van herkomst. Dat kan hoge kosten met zich

meebrengen, onder meer voor de reis. Bij sommige uitvaartverzekeringen kunt u zich daarvoor verzekeren.

69

70

AFSCHEIDSWIJZER - uitvaartkosten en financiering

AFSCHEIDSWIJZER - erfenis

Wat kost een uitvaart? (een globale indicatie van de kosten)

uitvaartondernemer en vaste kosten opbaren rouwbrieven (100 brieven zonder porto) overlijdensadvertentie aula of kerk volgauto bloemen koffietafel (100 personen) kist crematie urn begrafenis huur algemeen of eigen graf (10 of 20 jaar) huur nis of urnenmuur (vijf jaar) as verstrooien bij crematorium urn begraven gedenksteen dankbetuigingen (100 kaarten zonder porto)

 2.300, 350,- à 500, 250, 400,- à 1.750, 150,- à 300, 150, 100,- à 250, 350, 350,- à 1000, 750,- à 1.200, 100,- à 500, 1.250,- à 1.800, 700,- à 3.500, 90,- à 500, 100, 350, 1.500,- à 3.000, 250,-

Erfenis Over de erfenis ontstaan vaak familieruzies. Wie niets regelt, laat zijn bezit volgens de wet na aan de langstlevende partner en de kinderen. Een testament, codicil of wilsbeschikking biedt de mogelijkheid hiervan af te wijken.

Testament In de wet heet het testament tegenwoordig ‘uiterste wil’. Dit is een officiële akte die een notaris opstelt en bewaart. In een testament kunnen aanwijzingen staan voor de nalatenschap, de voogdij en de uitvaart. Een testament kan een erfstelling of een legaat bevatten. Een legaat bestaat uit geld en bezittingen. In geval van een erfstelling erft de nabestaande ook de eventuele schulden. Bij het Centraal Testamentenregister is na te vragen of er een testament is en welke notaris het in bewaring heeft. Codicil Een codicil is een eigenhandig geschreven document waarin de erflater vastlegt wat er met zijn of haar inboedel, sieraden of kleding moet gebeuren. Ook de wensen voor de uitvaart kunnen hierin staan. De verdeling van onroerend goed en geld kunt u niet in een codicil regelen. Het voordeel van een codicil is dat het gemakkelijk te wijzigen is: de opsteller kan dit op ieder moment zelf doen. Nadeel is dat het zoek kan raken en dat nabestaanden het document kunnen achterhouden, omdat het niet officieel geregistreerd is. Voorbeelden van codicils zijn te vinden op internet.

71

72

AFSCHEIDSWIJZER - erfenis

ADRESSEN - erfenis

Successierecht Wie geld of bezittingen erft, moet daarover eenmalig successierechten betalen aan de Belastingdienst. Het percentage varieert van 5% tot bijna 70%, afhankelijk van de verwantschap. Naaste familieleden, zoals de echtgenoot en de kinderen, worden minder zwaar belast dan verre familieleden en niet-verwanten. Binnenkort zal de Successiewet veranderen, waarbij onder meer deze percentages wijzigen. Een notaris of belastingadviseur kan u adviseren over de manier waarop u de erfenis zo gunstig mogelijk voor uw nabestaanden kunt regelen. Erfenis aanvaarden of verwerpen De erfenis bestaat niet alleen uit geld en bezittingen, maar ook uit schulden. Als de schulden groot zijn, lopen erfgenamen het risico dat zij bij moeten betalen. Daarom biedt de wet de mogelijkheid om de erfenis niet te accepteren (‘verwerpen’). Als niet zeker is hoe de balans uitpakt, is het mogelijk de erfenis onder voorwaarden te accepteren (‘beneficiair aanvaarden’).

juridisch Instituut Sociaal Raadslieden Hilversum Larenseweg 30 1211 CN, Hilversum (035) 6830154 www.versawelzijn.nl [email protected] Instituut Sociaal Raadslieden Huizen Gooierserf 124 1276 KV, Huizen (035) 5231919 www.versawelzijn.nl [email protected] Instituut Sociaal Raadslieden Naarden Kol. Verveerstraat 70 1411 VE, Naarden (035) 6942111 [email protected] Juridisch Loket Hilversum (0900) 4000000 www.rechtsagent.nl/juridisch-loket-hilversum

Donorregistratie Ziekenhuizen hebben grote behoefte aan organen en weefsel om ernstig zieke mensen te helpen. Patiënten staan soms jarenlang op wachtlijsten, terwijl hun ziekte levensbedreigend is. Voor nabestaanden is het heel moeilijk om onmiddellijk na de dood van een dierbare te beslissen over donordonatie. Door een donorformulier in te vullen

legt u vast of u uw organen en/of uw weefsel na overlijden wilt doneren of niet. U kunt in het formulier ook vastleggen dat uw nabestaanden daarover mogen beslissen of een specifieke persoon. Het is aan te raden uw nabestaanden daarvan op de hoogte te stellen. Registreren is mogelijk op www.donorregister.nl.

fiscaal Belastingdienst (0800) 0543 www.belastingdienst.nl (o.a. brochure ‘Belasting en Erven’) www.toeslagen.nl

Horst Viveen & van de Graaff Bothalaan 1 (035)6716730 www.hvg-notarissen.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 88 nalatenschap Gemeentelijke Basisadministratie Persoonsgegevens (GBA) Stadskantoor Publiekszaken Oude Enghweg 23 1217 JB Hilversum [email protected] 14 035 (Let op : U hoeft alleen 14035 bellen, dus zonder een getal ervoor) Vanuit buitenland of via internet: (035) 6292000 Centraal Testamenten Register Postbus 19398 2500 CJ Den Haag (0900) 1144114 ( 0,25 cpm) www.centraaltestamentenregister.nl De NalatenschapsMakelaar (0900) 3455555 [email protected] Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) Postbus 16020 2500 BA Den Haag (070) 3307111 www.knb.nl [email protected]

73

74

ADRESSEN - erfenis

Saskia Bloks Financiële ontzorging bij Verlies Soest (06) 43583387 www.saskia-bloks.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 87 afwikkeling en nieuwe financiële situatie www.overlijden-overheid.nl Overzicht van zaken die u moet regelen na overlijden. oA lle lopende afspraken met bijv.medische instellingen o ANWB o Bibliotheek o Internetprovider o Kabelexploitant o Kerkgenootschap o Klantenkaarten o Krant en tijdschriften o Motorrijtuigenbelasting o Loterijen o Pensioen o Postorderbedrijven o Telecommunicatie o Uitkering(en) o Verzekeringen o RDW

ADRESSEN - erfenis

Banken: ABN Amro Nabestaandendesk (020) 3434545 www.abnamro.nl/nabestaanden

Gemeente Hilversum Begrafenis - als er geen nabestaanden zijn Dienst Sociale Zaken Wilhelminastraat 1-19, 1211 RH Hilversum 14 035

donorvoorlichting Nederlandse Transplantatie Stichting Informatiecentrum orgaan- en weefseldonatie (0900) 8212166 (lokaal tarief) www.transplantatiestichting.nl

ING Servicedesk Nabestaanden Antwoordnummer 40510 8900 SM Leeuwarden (058) 2340033

Melding klachten over gemeentelijke dienst of ambtenaar klachtencoördinator van de gemeente Hilversum (035) 6292249 /(035) 6292451 [email protected] of www.nationaleombudsman.nl

nalatenschap & donaties Artsen Zonder Grenzen Plantage Middenlaan 14 1018 DD Amsterdam (020) 5208700 www.artsenzondergrenzen.nl

schriftelijke klacht Burgemeester en Wethouders Postbus 9900, 1201 GM Hilversum

Nederlandse Hartstichting (070) 3155552 www.hartstichting.nl/nalaten

Dienst Uitvoering Onderwijs Studiefinanciering DUO Infolijn (050) 5997755 www.Ib-groep.nl

Tomingroep B.V. De Kringloper Hilversum Franciscusweg 12 1216 SK Hilversum (035) 6718111 www.tomingroep.com [email protected] > zie advertentie op pagina 88

Overige banken Neem contact op met uw plaatselijke filiaal Gemeentelijke Kredietbank (GKB) www.gkb.nu Gemeentelijke belastingdienst Stadskantoor Publiekszaken Balie Belastingen Oude Enghweg 23 1217 JB Hilversum [email protected] Postadres: Gemeente Hilversum Afdeling Belastingen Postbus 9900 1201 GM Hilversum Gemeente Hilversum Advies en informatie Sociale Zaken (Hulp bij bijzondere kosten en bijstands uitkering) Wilhelminastraat 1-19 1211 RH Hilversum 14 035 (Let op : U hoeft alleen 14035 bellen, dus zonder een getal ervoor) [email protected]

De Nederlandse Bank Voor vragen over pensioenen, banken en verzekeraars. Postbus 98, 1000 AB Amsterdam (0800) 0201068 (gratis) www.dnb.nl Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Postbus 19250 , 3501 DG Utrecht (030) 2391350 www.nibud.nl Centraal Testamentenregister (CTR) Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) Postbus 19398, 2500 CJ Den Haag (0900) 1144114 ( 0,25 per minuut)

Stichting Leger des Heils Spoordreef 10 1315 GN Almere (036) 5398162 www.legerdesheils.nl > zie advertentie op pagina 95 Stichting Steunfonds Humanisme Weteringschans 259 1017 XJ Amsterdam www.humanistischverbond.nl/steunfonds [email protected]

75

76

ADRESSEN - erfenis

Unicef Nederland (070) 3339300 www.unicef.nl Used Products Hilversum Inkoop Goud en Sieraden (gebruikte producten) Spoorstraat 69b 1211 GA Hilversum (035) 6223779 www.usedproducts.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 87 Wereldouders Prins Bernhardstraat 2 1211 GK Hilversum (035) 6264578 www.wereldouders.nl [email protected] > zie advertentie op pagina 88 verzorging kinderen Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) Opvoedingsondersteuning (070) 3537271 GGD Gooi & Vechtstreek Gezondheidsdienst van Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren, Muiden, Naarden, Weesp en Wijdemeren Burg. de Bordesstraat 80 1400 AG Bussum (035) 6926222 www.ggdgooi.nl [email protected]

Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen Afdeling Utrecht Postbus 1139 3500 BC Utrecht (030) 2931500 www.denvp.nl/ [email protected] Raad voor de Kinderbescherming Ministerie van Veiligheid en Justitie Neuhuyskade 40 2596 XL Den Haag (070) 3742300 www.kinderbescherming.nl Rechtbank Amsterdam, sector Kanton Parnassusweg 220 1076 AV Amsterdam (035) 623 73 84 (Locatie Hilversum) Regionaal Opvangteam Jeugd (ROJ) Burg. de Bordesstraat 80 1400 AG Bussum (035) 6926222 [email protected] www.ggdgooi.nl/mijn-kind/ingrijpendegebeurtenissen huisdieren Landelijke Stichting Herplaatsing Huisdieren Opvang van huisdieren Postbus 466 1430 AL Aalsmeer (0297) 368389 www.slhh.nl Dierenopvang Zie Telefoongids, dierenopvang

ADVERTENTIES - uitvaart organiseren

77

Een persoonlijk afscheid In gesprek met nabestaanden geeft Bram van der Zijden met passie en betrokkenheid gestalte aan een uitvaartceremonie en leidt deze. Zijn diensten geven vorm en inhoud aan de plechtigheid met een levensverhaal, een toespraak of meditatie, muziek en rituelen. Afhankelijk van de wensen van de overledene of nabestaanden krijgt de uitvaart wel of niet een religieus karakter. Zo wordt het een persoonlijk moment waarbij met aandacht wordt stilgestaan bij wie de overledene was en waarop met goede herinneringen kan worden teruggekeken. Hij treedt op naast de uitvaartondernemer die de begrafenis of crematie organiseert.

Alvast regelen Nu al kan hij veel betekenen. Zo kan hij een levensverhaal|In Memoriam opstellen. Ook legt hij uitvaartwensen vast, die bewaard kunnen worden bij andere persoonlijke documenten.

Kennismaken Wanneer u samen met hem gestalte en inhoud wilt geven aan de uitvaart, komt hij graag naar u toe om kennis te maken en uw wensen te horen.

78



TTZ Taselaar ThuisZorg

Samen zorgen dat u zich thuis kunt blijven voelen! Telefoon: 06 27 08 31 14 Email: [email protected] Verdere informatie vindt u in de adressenlijst.

79

80



Toon Hermans Huis Amersfoort Bron van steun bij kanker www.degrootuitvaart.nl

Ontmoetingsplaats en wegwijzer voor allen uit Amersfoort en omstreken die • • • •

kanker hebben of kanker hebben gehad hun partners en kinderen familieleden, vrienden en collega’s nabestaanden

Zet zich in voor kwaliteit van leven door • • • • • • •

individuele gesprekken themabijeenkomsten en informatie kidsgroepen en jongerengroepen cursussen en gespreksgroepen creatieve activiteiten mogelijkheden om te ontspannen professionele psychosociale begeleiding U bent van harte welkom op werkdagen van 9.30 - 17.00 uur

De Groot Uitvaart

Een vertrouwd adres, een eigentijdse uitstraling

Havenstraat 23 - 25 1271 AB Huizen Tel: 035-5254363 Fax: 035-5261455 [email protected]

Voor meer informatie www.thha.nl

81

82 82



Ceintuurbaan 45 1271 BG Huizen (035) 525 30 67 (24 uur per dag bereikbaar)

[email protected] www.rebel-uitvaart.nl

De laatste zorg in goede handen. Zorg en respect met een low Budget • Tarief • Kist • Overbrengen/laaste verzorging • Opbaring 5 dagen elders/thuis • Rouwbrieven incl. porto( 50stuks ) • Vervoer dag van begraven/cremeren

     

• Totale kosten

 2720,-

1350,350,190.450,240,140,-

Kosten begraafplaats of crematorium zijn er niet bij inbegrepen.

let op geen weekend of avond/nacht toeslagen, dus u komt niet voor verrassingen te staan.

low Budget www.apreslavie.nl • (033) 456 16 34

W

ij werken met een team bloembinders, dat gespecialiseerd is in het maken van rouwbloemwerk. Boeken met afbeeldingen zijn bij ons in de winkels aanwezig, eigen ideeën kunnen natuurlijk ook uitgewerkt worden. Komt u daarom gerust eens vrijblijvend langs!

Hilversum Gijsbrecht van Amstelstraat 150 T: 035 - 624 92 06 E: [email protected] Kortenhoef Meenthof 41 T: 035 - 656 61 46 E: [email protected]

Uitvaartonderneming Boute 033-2535793 06-10503907 [email protected]

Almere Noordeinde 75-77 T: 036 - 532 31 29 E: [email protected]

Gratis laaste wensgids of voorbespreking.

www.lobeliabloemen.nl

83

84


de schotse doedelzak raakt onze diepste emoties. het melancholische en doordringende geluid van de doedelzak drukt gevoelens uit, waar woorden alleen wellicht falen deze over te brengen.

Gareth Fraser,

the Funeral sound oF scotland

t 058 - 2886469 - M 06-30409103 www.doedelzakspeler.nl e-mail: [email protected]

ADVERTENTIES - gedenktekens

Carla Bos harpiste

Voor een warm afscheid

Troost & Herinnering

Voor informatie of vragen over boekingen of opties T (070) 360 63 44 M (06) 547 644 67

[email protected]

WWW.ROUWWINKEL.NL

Unieke glazen grafmonumenten • betaalbaar maatwerk • geheel volgens uw wens • ontwerp in eigen beheer • productie in eigen atelier • 5 jaar garantieverzekering

www.artiverre.nl Artiverre Glasatelier Schoolstraat 28 • 3742 CE Baarn telefoon 035 - 543 54 21

85

86

ADVERTENTIES - gedenktekens

ADVERTENTIES - erfenis

Inkoop van gebruikte auto’s Snel en gemakkelijk De Auto Inkoop Dienst is gespecialiseerd in het taxeren en aankopen van gebruikte auto’s, campers, bedrijfswagens. Na het overlijden van een dierbare kunnen wij u van dienst zijn door een nagalaten auto snel van u over te nemen. Wij overhandigen direct contant geld en een onmiddelijke RDW vrijwaring. Daarnaast zijn wij operatief door heel Nederland en voeren de taxatie op locatie uit. Wij nemen u alle zorgen omtrent het voertuig uit handen.

Auto Inkoop Dienst

Buitenkade 15a 4255 GW Nieuwendijk ) 0183-634765

w w w. a u t o i n k o o p d i e n s t . n l

Saskia Bloks Financiële ontzorging

UrnsByNature.com

06-42112696

Boeddha urnen & asbestemmingen met een Boeddha

bij verlies

Als u een dierbare verliest, vragen juridische, financiële, administratieve en verzekeringstechnische zaken om aandacht. Maar daar staan uw hoofd en hart op dat moment helemaal niet naar. Het is daarom belangrijk voorzorgen te nemen en nu alvast na te denken over later. Want denken over later, is zorgen voor elkaar. Ik help u uw zaken te regelen. Vooraf als het kan, achteraf als het nodig is. Ook na het afscheid kan ik u, met oog voor alle emotionele gevolgen, steun op maat bieden. Net zoveel en zo lang als u dat wil. mr S.G.Th. Bloks, Soest 06 43 58 33 87 [email protected] www.saskia-bloks.nl

87

88



Uw grafmonument goed verzekerd! Voor schade die veroorzaakt is door ‘van buiten komend onheil’, zoals: vandalisme | vernieling | brand | diefstal | storm | een onhandige reparatie |

Uw nalatenschap geeft hen een toekomst.

een onderhoudswagen van de begraafplaats | een verkeerde reiniging

De Hilversumse stichting WereldOuders geeft kinderen in Latijns-Amerika een thuis en een toekomst. Uw steun is voor deze kinderen onbetaalbaar. Wilt u meer weten? Neem voor een persoonlijk gesprek contact op met Danielle Heere via 035 626 45 78 of [email protected]. www.wereldouders.nl

Kijk op www.oomverzekeringen.nl/grafmonumenten

H ORST &

VA N D E

G RAAFF

N O TA R I S S E N

Specialisten in Estate Planning Estate Planning is het slim opstellen van testamenten, huwelijksvoorwaarden en schenkingsplannen waardoor belasting wordt bespaard. Neem voor meer informatie contact op met Horst & van de Graaff: Bothalaan 1 1217 JP Hilversum T 035-6716737 E [email protected] www.hvg-notarissen.nl

...GEEFT UW SPULLEN EEN NIEUWE BESTEMMING Het uitruimen van een woning kan erg moeilijk en emotioneel zijn. Wij willen u hier graag bij helpen. Wij halen gratis de hele woning leeg en geven de bruikbare spullen een tweede kans.

Bel 0900 899 8180 Onze winkels: Almere, Zwenkgrasstraat 4 Hilversum, Noorderweg 96a Naarden, Amsterdamsestraatweg 41 Weesp, Achtergracht 26-30

of bel 070 353 21 60

OOM Verzekeringen

De speci al i sti sch e verzekeraar

89

90

ADVERTORIAL - Artsen zonder Grenzen

Een goed doel opnemen in uw testament Met een testament kunt u in eigen hand houden hoe uw nalatenschap vorm krijgt in de wereld: nu en later. Een van de eerste zaken om over na te denken is aan wie wat na te laten. Een bijzondere keuze is het opnemen van een goed doel in het testament. Zo heeft mevrouw Verkerk (89) ervoor gekozen medische noodhulporganisatie Artsen zonder Grenzen in haar testament op te nemen. ‘Er is een groot verschil met andere goede doelen,’ vertelt zij. ‘Artsen zonder Grenzen is open en eerlijk en zoekt altijd de brandhaarden op. Honderden mensen gaan elk jaar - bijna zonder salaris - naar het buitenland. Het is heel concreet wat zij doen, je ziet direct resultaat. Ik vind het belangrijk om Artsen zonder Grenzen op te nemen in mijn testament, want deze organisatie heeft een apart plekje in mijn hart. Bovendien is dat het laatste wat ik kan doen!’

medische zorg gewerkt en willen hun werk op deze bijzondere manier voortzetten.’

Belangrijke giften ‘Wat bovendien goed is om te weten, is dat de giften uit nalatenschappen enorm belangrijk zijn voor het behoud van onze onafhankelijkheid en ons vermogen om onpartijdige hulp te geven - los van politieke, religieuze of economisch belangen. Het stelt ons in staat om hulp te kunnen geven dáár waar hulp het hardst nodig is.’

Meer weten? Voor het aanvragen van een brochure of persoonlijk contact met Carolien Wijnia van Artsen zonder Grenzen: 020-5208949, [email protected]. Ook op de website van Artsen zonder Grenzen: www.artsenzondergrenzen.nl/testament is uitgebreide informatie te vinden.

91

goedkoopste uitvaart online • direct regelen via internet en telefoon • 24 uur per dag, 7 dagen per week • ook vooraf vast te leggen Uitvaart Compact ontwikkelt zich verder, nu ook: • vooraf regelen met een verzekering met lage premie • betaling in termijnen, per maand, kwartaal of jaar

uitvaartcompact.nl

Persoonlijke keuzes ‘Mensen willen met hun laatste wens anderen een kans geven op een toekomst’, bevestigt Carolien Wijnia, relatiemanager speciale giften van Artsen zonder Grenzen. ‘Het ontroert me telkens weer als ik mensen spreek zoals mevrouw Verkerk. Vaak zit er een heel leven vol eigen, bijzondere verhalen achter hun keuze. Sommigen steunen ons werk al vele jaren als donateur, anderen hadden ons graag zelf als vrijwilliger geholpen in het veld, weer anderen hebben in de

AFSCHEIDSWIJZER

0800 50 80

92

AFSCHEIDSWIJZER - colofon

AFSCHEIDSWIJZER - colofon

Colofon De Afscheidswijzer - editie Gooi en Eemland - is een uitgave van Wijzer Media (Wijzer Media is een handelsnaam van De Word-Wijzer Groep B.V.). De Afscheidswijzer wordt uitgegeven met medewerking van onder andere de gemeenten Hilversum, Huizen, Baarn, Naarden en Bussum.

Contactinformatie: Gemeenten die een editie van de Afscheidswijzer over de eigen gemeente wensen, organisaties die de Afscheidswijzer willen verspreiden, adverteerders en belanghebbenden kunnen contact opnemen met:

Oplage : 22.000 exemplaren Verspreidingsmethode : controlled circulation Verschijningsfrequentie : eenmaal per drie jaar

Wijzer Media Postbus 7 6675 ZG Andelst Telefoon: (088) 2372434 (088-AFSCHEID) www.afscheidswijzer.nl [email protected]

Concept : Wijzer Media, Andelst Tekst : Met Andere Woorden, Arnhem Grafisch Ontwerp : Studio Kaap, Arnhem Druk : Senefelder Misset, Doetinchem Fotografie : Martin Hogeboom, Epe Kirsten Fotografeert Gemeente Hilversum Advertentie-acquisitie : Vendere, Andelst, www.vendere.nl Jaar : 2012 Met bijzondere dank aan: prof.dr. Anne van der Meiden: communicatieadvies Evelien Groen-de Lange en Sabine Braat: uitwerking concept Leon Bok: inhoudelijk advies Lars Slofstra: taalkundig advies Vereniging van Nederlandse Gemeenten: klankbord gemeentelijke communicatie Hogeschool van Amsterdam, Instituut voor media & informatie: marktonderzoek & marketingondersteuning Syntens: strategisch advies Vitra Nederland: fotografie Vitra-stoel

Kosteloze verspreiding Praten over de uitvaart is voor veel mensen een taboe. De missie van de uitgever is om daar verandering in te brengen: de Afscheidswijzer heeft als motto ‘van taboe naar tijdige oriëntatie’ meegekregen. Om dat te bereiken is het belangrijk dat iedereen de Afscheidswijzer laagdrempelig kan verkrijgen. Daarom is de Afscheidswijzer kosteloos en wordt de Afscheidswijzer in gemeenten op vele punten verspreid. U kunt een exemplaar afhalen bij de gemeente. Particulieren die een exemplaar per post toegezonden willen krijgen, kunnen de Afscheidswijzer voor  9,75 (incl. verzendkosten) bestellen bij de uitgever. Verantwoording De Afscheidswijzer is zorgvuldig samengesteld. Toch kan de uitgever geen garantie bieden dat alle informatie juist en volledig is. Derden kunnen dan ook geen rechten ontlenen aan deze uitgave. De uitgever kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud van de advertenties. COPYRIGHT © 2012 WIJZER MEDIA

93

94

AFSCHEIDSWIJZER - redactieadviesraad

Redactieadviesraad

Wie zorgt er straks voor Pietje?

De redactieadviesraad heeft het redactieteam van de Afscheidswijzer ondersteund met adviezen om de redactionele kwaliteit te borgen. Vijf landelijke koepelorganisaties op het gebied van terminale zorg, rouwbegeleiding en funeraire cultuur hebben zich hiervoor ingezet:

Landelijke Stichting Rouwbegeleiding De LSR bevordert de aandacht voor rouw en de deskundigheid van rouwzorgverleners. www.verliesverwerken.nl Mezzo Mezzo is de landelijke vereniging voor mantelzorgers en vrijwilligerszorg. www.mezzo.nl

Netwerk Palliatieve Zorg In de netwerken palliatieve zorg bundelen aanbieders van palliatieve zorg hun krachten per regio. www.netwerkpalliatievezorg.nl

Nadenken over straks, als u er niet meer bent, is moeilijk. Emotioneel. Mede omdat er zoveel geregeld moet worden. De ervaren medewerkers van het Leger des Heils staan u

Vereniging de Terebinth Terebinth zet zich in voor behoud van waardevol funerair erfgoed en respectvolle zorg voor de doden en hun nabestaanden. www.terebinth.nl

hierbij graag terzijde. Met praktische tips over uw nalatenschap en hulp bij het vastleggen van uw wensen. Maar ook met een goed gesprek over uw zorgen, uw twijfels, eventueel uw geloofsvragen. Dat is vaak een hele opluchting. Wilt u hier meer over weten? Bel dan naar 036 - 539 81 62 of ga naar de website

Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Het landelijke steunpunt VPTZ ondersteunt vrijwilligers in de palliatieve terminale zorg en bevordert hun deskundigheid. www.vptz.nl

www.wiezorgterstraksvoorpietje.nl

Uw grafmonument goed verzekerd! OOM Verzekeringen is al sinds 1940 de specialist voor bijzondere schadeverzekeringen. Wij bieden ook een verzekering voor schade aan grafmonumenten. Met onze grafmonumentenverzekering is uw grafmonument, urn of gedenksteen verzekerd voor schade die veroorzaakt is door ‘van buiten komend onheil’, zoals: vandalisme | vernieling | brand | diefstal | storm | een onhandige reparatie | een onderhoudswagen van de begraafplaats | een verkeerde reiniging

Kijk op www.oomverzekeringen.nl/grafmonumenten of bel 070 353 21 60

OOM Verzekeringen

De spe cia listisch e v er z e k e r a a r

Praktische informatie over de dood, de uitvaart en daarna

Recommend Documents