DOSSIER: Slimmer zorgen voor morgen. en verder

Verschijnt 8x per jaar – nr. 25 – jaargang 4 / 2014 (maand april) – 30 april 2014 – Brugge X – P912873

2014  |  nr. 25

HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZORGSECTOR

DOSSIER: Slimmer zorgen voor morgen en verder

3 Studiebezoek focust op E-health in Italië  14 3 Zorgwerkgever 2014 26 3 Eenheidsstatuut hervormt carensdag en hertekent ontslagregeling  28 3 Krijgt mondzorg in uw organisatie de aandacht die ze verdient?  30

Cerussa, het complete softwareplatform voor de zorgsector

In het nieuwe softwareplatform Cerussa vormen Homeplus/Careplus en Geracc.net de basis voor het beheer van uw woonzorgcentrum. Deze basis kan u aanvullen met verschillende modules zoals: •  MyCerussa & Cerussa Mobile: zorgregistratie apps op smartphone, tablet of pc •  Cerussa Document Flow: administratieve vereenvoudiging: opvolgen bestellingen, scannen en boeken van facturen •  Cerussa Fin en PartnerPlan: bewaking, prognose en simulatie van uw RIZIV-inkomsten

Surf naar www.corilus.be voor meer informatie en schrijf u in op onze Meet & Greet events dit voorjaar! Corilus • Mastboomstraat 4 • 2630 Aartselaar • Tel +32 (0)3 870 84 60 Uw account manager Xavier De Laet • GSM 0479 99 21 18 • [email protected] Uw account manager Peter Vergauwen • GSM 0499 25 36 51 • [email protected] Inlassing Zorgmagazine - maart 2014.indd 1

28/02/2014 9:10:23

Lees alle edities van ZORG Magazine online met de QR-code De Quick reponse barcode is een tweedimensionele datamatrix, die de “oude” streepjescode overtroeft. De QR-code linkt uw gsm of smartphone rechtstreeks met

een internetlocatie. Hiervoor heeft u uw gsm camera en internet nodig. Enkel op gsm’s met Apple software, Android en Windows mobile is deze applicatie te gebruiken.

Hoe gaat u te werk? Download eerst de gratis applicatiesoftware (zoekterm: QR-scan), na activering hiervan richt u uw camera op de QR-code en uw gsm opent meteen de gekozen website, namelijk de online versie van ZORG Magazine. Alle edities (ouderenzorg, thuiszorg én de editie ziekenhuizen), zijn steeds gratis raadpleegbaar via: www.zorganderstv.be/zorgmagazine. Of rechtstreeks via onderstaande code.

ZORG Magazine, het onafhankelijk tijdschrift voor de Vlaamse ziekenhuizen wordt per kwartaal uitgegeven door: • Ablecare BVBA Consultancy, Research & Education Antwerpsesteenweg 781 9040 Sint-Amandsberg [email protected] of www.ablecare.be • Jaargang 4 - nummer 25 editie april 2014 ISSN: 2033-7582 P 912873 PB 779 • Eindredactie: Michael Van Buggenhout • Oplage: 2500 exemplaren • Abonnementen, adreswijzigingen en annuleringen: ZORG Magazine wordt gratis bedeeld, bij adres­wijziging kunnen oud én nieuw adres worden door­gegeven via [email protected] • Redactie: [email protected] +32 477 41 17 00 • Drukkerij: die Keure, Brugge • Vormgeving: Bart Delva (die Keure, Brugge) • Advertenties: Advertentieruimte kan besproken worden met de redactie (zie bovenstaande contactgegevens) • © Schriftelijke toestemming van de redactie is vereist voor eventuele overname van tekst en beeldmateriaal uit de publicatie • Alle artikels kunnen afzonderlijk en gratis gedownload worden via de website van ZorgAndersTv (www.zorganderstv.be) en deze van Ablecare (www.ablecare.be)

VOORWOORD Verpleegkundige upgrade? Na het een bezoek aan de Italiaanse regio Veneto, streek onze redactie neer in Edinburg, Schotland. En wees gerust, de Schotse Highlands hebben meer te bieden dan geestrijke drank en schapen. Een bezoekje aan het Call center van het NHS24 toonde alvast dat de Schotten op heel wat vlakken hun tijd ver vooruit zijn. De spreiding van de bevolking verplicht hen immers om tijdig na te denken over een nieuw zorgmodel en bijhorende voorzieningen en diensten. Mensen uit veraf gelegen gebieden moeten soms het vliegtuig nemen voor een consultatie in een gespecialiseerd ziekenhuis in één van de grote steden. Het zorgt ervoor dat consultaties met meerdere artsen – die via skype met elkaar in verbinding staan – eerder regel is dan uitzondering. Toch was het iets totaal anders dat er vooral mijn aandacht trok, namelijk de positie van de verpleegkundige. In Schotland kent men een algemeen nummer waarop je 24/7 terecht kan met medische problemen en vragen. Je komt er terecht in één van de vier grote call centers van de NHS. In een eerste fase wordt er naar je probleem geluisterd en krijg je een label, je kan deze fase vergelijken met de typische triage op een spoedgevallenafdeling. Afhankelijk van het toegekende label geeft de telefoniste aan wanneer je een telefoontje terug mag verwachten. De dringende gevallen worden meteen afgehandeld, niet-dringende gevallen worden later terug gecontacteerd, dit tussen een half uur en drie uur na het eerste contact. Het telefoontje terug komt van een verpleegkundige van het NHS die via een assessment jouw probleem verder in kaart brengt, een diagnose stelt én een doorverwijzing meegeeft. Inderdaad, een verpleegkundige… De Ita­liaanse NKO-arts die de rondleiding mee volgde met ons, reageerde onthutst. Volgens hem was deze werkwijze absoluut onverantwoord ook al konden de verpleegkundigen bij twijfel en na overleg met hun teamoverste (ook een verpleegkundige) steeds een arts contacteren. De knappe cijfers van het Schotse NHS bewijzen alvast dat de verpleegkundigen in het call center op hun plaats zitten… én dat ze er een mooie aanvullende rol spelen in de eerstelijnsgeneeskunde. Ook uw dienaar is verpleegkundige en had de reactie van de Italiaanse arts dus wel zien aankomen. Dergelijk upgrade van het verpleegkundig beroep zie ik in onze setting ook nog niet meteen gebeuren. Daarvoor is de rolverdeling tussen de verschillende professies historisch te nauw vastgelegd. Toch tonen de Schotten dat het ook anders kan en er ook echt multidisciplinair kan samengewerkt worden. Misschien een aanzet voor Slimmer zorgen voor morgen? Flanders’ Care kende vijf Flanders’ Care labels toe aan zorgorganisaties en bedrijven die net zoals de Schotten succesvol andere paden bewandelen. In dit nummer kan u alvast kennis maken met het opzet van de projecten die in de prijzen vielen.  Wenst u nog sneller op de hoogte te zijn van nieuws en evoluties in de zorgsector? Surf dagelijks naar www.zorganderstv.be of volg de redactie van ZORG Magazine via Twitter (@ZORGMagazine). Hebt u zelf een nieuwsbericht of aankondiging? Stuur ze door naar [email protected]. april 2014

3

Michael Van Buggenhout Hoofdredacteur

Geert Uytterschaut nieuwe voorzitter VLOZO

INHOUD 3

Voorwoord

Geert Uytterschaut, de nieuwe voorzitter van VLOZO

VLOZO, het Vlaams Onafhankelijk Zorgnetwerk, heeft Geert Uytterschaut verkozen tot nieuwe voorzitter. VLOZO is de nieuwe naam van FOS (Federatie Onafhankelijke Seniorenzorg). Onder meer met deze nieuwe naam maar ook met een nieuwe structuur en een nieuw bestuur is de federatie klaar voor de toekomst. Lode Van den Brande, uittredend voorzitter, werd verkozen tot gedelegeerd bestuurder. VLOZO vertegenwoordigt als werkgeversfederatie de belangen van de onafhankelijke residentiële ouderenvoorzieningen in Vlaanderen. In de nieuwe naam VLOZO zitten drie elementen: Vlaams, onafhankelijk en zorgnetwerk. VLOZO gaat voluit voor een Vlaamse sectorfederatie, wat gelet op de nakende regionalisering van de ouderenzorg een logische stap is. VLOZO blijft een onafhankelijke sectorfederatie, wat wil zeggen dat de federatie zich niet verbindt aan een politieke partij of religieuze strekking en open staat voor alle zorgactoren in Vlaanderen. VLOZO wordt een zorgnetwerk. “Ook dit ligt in de lijn met de nieuwe filosofie rond zorg: het doorbreken van de silo’s tussen thuiszorg, ouderenzorg, eerstelijnszorg, en dergelijke meer. Voortaan kunnen alle zorgaanbieders voor hun vertegenwoordiging terecht bij VLOZO,” aldus Geert Uytterschaut. VLOZO heeft ook een nieuwe raad van bestuur. Voorzitter is Geert Uytterschaut, COO van Armonea. Een aantal onafhankelijke experten maakt ook deel uit van de raad van bestuur: An Kint, Lieven De Maesschalck, Prof. Jan De Lepeleire, Prof. Chantal Van Audenhove en Johan Van Belle. Er is eveneens een nieuw directiecomité samengesteld, dat bestaat uit gedelegeerd bestuurder Lode Van den Brande, die de voorbije 22 jaar het algemeen voorzitterschap van VLOZO (toen nog FOS) op zich nam. Andere leden van het directiecomité zijn: Kurt Stabel (ondervoorzitter), Sven Vandendriessche (secretaris), An Viaene (penningmeester) en Marc Vanderlinden (bestuurslid). Directeur van VLOZO is Luc Griep. Tevens werden er vijf provinciale besturen verkozen. De provinciale voorzitters zijn: Frank Foucart (West-Vlaanderen), Liesbet Ooghe (OostVlaanderen), Anouchka Mersch (Vlaams-Brabant), Sonia Tondeur (Antwerpen) en Guy Henkens (Limburg). In zijn eerste toespraak beklemtoonde voorzitter Uytterschaut het belang van de onafhankelijke ouderenvoorzieningen: “De toenemende vergrijzing, de uitvoering van de zesde staatshervorming en de wil om elke actor binnen de ouderenzorg constructief te laten samenwerken, zijn de uitdagingen waar wij voor staan om een kwalitatieve toekomstige ouderenzorg in Vlaanderen te garanderen.” “Eenmaal de parlementsverkiezingen van 25 mei achter de rug, begint voor onze sector een belangrijk tijdperk,” aldus Lode Van den Brande, de nieuwe gedelegeerd bestuurder van VLOZO: “Door de staatshervorming zal onze sector, en bij uitbreiding de gehele samenleving, een historische verandering meemaken. VLOZO zal er nauwgezet op toezien dat in die omwenteling de belangen van de onafhankelijke voorzieningen gerespecteerd worden.”  4

ZORG magazine

4

Geert Uytterschaut nieuwe voorzitter VLOZO

5

Korte berichten Zorg op Twitter

8

DOSSIER: Slimmer zorgen voor morgen

14

Studiebezoek focust op ehealth in Italië

18

Tip van de maand

19

ZorgAndersTv: reportages & informatie

24

Solutions for Care

26

Plaatsen uw medewerkers de cliënt centraal?

28

Eenheidsstatuut hervormt carensdag en hertekent ontslag en recht op outplacement

30

Krijgt mondzorg in uw organisatie de aandacht die ze verdient?

33

Hoe communiceert u met de generatie 50-65?

HET ONAFHANKELIJK PROFESSIONEEL TIJDSCHRIFT VOOR DE ZORGSECTOR

KORTE BERICHTEN Proefprojecten voor kortverblijf in groepen van assistentiewoningen Als proefproject krijgen 4 centra voor kortverblijf de toelating om één of meer woongelegenheden kortverblijf in te zetten in een groep van assistentiewoningen. Deze proefprojecten moeten eventuele knelpunten opsporen vooraleer het concept ingang kan vinden in de hele sector. De proefprojecten duren een jaar en starten op 1 april 2014. Concreet gaat het om 4 proefprojecten in WZC Maria Middelares in Moorslede, WZC solidariteit voor het gezin in Gent, WZC De Goede Tijd in Antwerpen en WZC Wommelgheem in Wommelgem. De proefprojecten vinden plaats binnen de bestaande erkenningen. Bijkomende programmatie wordt niet voorzien. De deelnemers aan de projecten zullen na afloop hun ervaringen, onder meer over het garanderen van crisis- en overbruggingszorg, bezorgen aan Zorg en Gezondheid. 

Succesvolle 40ste Week van ­Verpleegkundigen en Vroedvrouwen NVKVV Meer dan 3.600 bezoekers, tientallen nieuwe leden, prijzen uitgereikt én gewonnen … en een bezoek van Herman Van Rompuy maken dat de 40ste Week van Verpleegkundigen en Vroedvrouwen – een organisatie van het Nationaal Verbond van Katholieke Vlaamse Verpleegkundigen en Vroedvrouwen (NVKVV) – opnieuw een succes genoemd mag worden. Onder de tal van interessante lezingen en druk bijgewoonde studiedagen pakte ook de nieuwe projectgroep Verpleegkundigen Palliatieve Zorg – pas opgestart in December – nu al uit met een eerste studiedag. De Week werd trouwens afgesloten met een bezoekje van de voorzitter van de Europese Raad Herman Van ­Rompuy, die op de slotdag een toespraak voor de aan­ wezige leidinggevenden uit de sector in petto had.

Tijdens de Week werden naar goede gewoonte ook weer verschillende prijzen uitgereikt. Zo ging het WitGele Kruis West-Vlaanderen lopen met de titel van ‘Slimste Thuisverpleegkundige’ en werden onder alle deelnemers aan de enquête vijf prijswinnaars uitgeloot. Ook onder de nieuwe leden viel een gelukkige in de prijzen. Dit jaar viel ook het NVKVV zelf in de prijzen. Het ontving de Gouden Zandkorrel 2014: een award die jaarlijks door Horeca Middenkust uitgereikt wordt aan een persoon of organisatie die op een fijne manier het verblijfstoerisme aan de kust stimuleert.

Europese Zorgdenktank PRoF ­ontvangt de ‘unieke prijs voor Zorginnovatie 2014’ Op 25 maart overhandigde de Duitse minister van Volksgezondheid op de Altenpflege Messe in Hannover de eerste prijs voor Zorginnovatie aan het PRoF Consortium (Projects for a Demographic Future), een multidisciplinaire denktank voor Zorg. De Duitse jury loofde vooral “het intergenerationeel concept dat in Europa ongeëvenaard is”. Deze belangrijke erkenning vanuit Duitsland is een opsteker voor dit in Poperinge gestichte unieke samenwerkingsverband in de Zorg. De Europese denktank PRoF (professionals in de gezondheidszorg, research centra, universiteiten en bedrijven) pakte in een speciale tentoonstelling op de beurs Altenpflege – de grootste beurs in Europa voor Ouderenzorg en Zorg in het algemeen – uit met baanbrekende concepten voor zowel lokale klinische en poliklinische zorg, als voor de particuliere woonomgeving. Al 5 jaar brengt dit Consortium spelers uit de industrie aan tafel die in dialoog nadenken over de sfeer en de evolutie van thuisverpleging, verplegings- en ziekenhuiskamers. In deze zogenaamde ‘brainwaves’ ontstaan ideeën, die na verwerking verder ontwikkeld worden door een creatief team en tenslotte omgezet worden in concrete projecten.

Vlnr: Magda Vermeulen – algemeen voorzitster NVKVV, Herman Van Rompuy – voorzitter Europese Raad, Michel Foulon – algemeen coordinator NVKVV april 2014

5

Zorg Op Twitter

3 kandidaten voor de medische ­verkiezingen 2014 3 representatieve beroepsorganisaties van artsen zullen kandidaat zijn voor de medische verkiezingen 2014, die plaatsvinden van 6 tot 23 juni. Het gaat om de Belgische Vereniniging van Artsensyndicaten (BVAS / ABSyM), het Kartel / le Cartel, samengesteld uit het Algemeen Syndicaat van Geneeskundigen van België (ASGB), le Groupement Belge des Omnipraticiens (GBO) en le Monde des Spécialistes (MoDeS), en ten slotte de Alliantie Artsenbelang – Domus Medica / Alliance Avenir des Médecins. De directeur-generaal van de Dienst voor geneeskundige verzorging van het RIZIV heeft de 3 kandidaturen aanvaard. Op 6 juni zal het RIZIV de documenten om te stemmen opsturen naar elke arts waarvan de naam voorkomt op de kiezerslijst. De artsen zullen hun stem kunnen uitbrengen tot 23 juni, ofwel elektronisch via internet, ofwel via een aangetekende brief. De telling van de stemmen zal plaatsvinden op 27 juni. 

Prof. dr. Christine Van Broeckhoven (Universiteit Antwerpen en VIB) krijgt eredoctoraat UHasselt Op woensdag 28 mei 2014 worden Thomas Friedman, Bijoy Jain, S. Tamer Cavusgil en Christine Van Broeckhoven eredoctor aan de Universiteit Hasselt. “Onze vier nieuwe eredoctoren komen uit uiteenlopende disciplines: journalistiek, architectuur, economie en moleculaire biologie. Maar wat ze gemeen hebben, is dat ze hun blik stevig gericht houden op de wereld en tegelijkertijd, dichtbij, uitdagingen en kansen zien”, aldus prof. dr. Luc De Schepper, rector van de UHasselt. Het is al sinds enkele jaren de traditie dat de Universiteit Hasselt op haar Dies Natalis (‘geboortedag’) eredoctoraten uitreikt. Dit academiejaar gebeurt dat onder het thema ‘Think global, connect local’: de universiteit wil haar nieuwe doctores honoris causa eren voor de manier waarop zij, via hun werk en onderzoek, kennis ontwikkelen die alle grenzen overschrijdt en lokale opportuniteiten creëert. Prof. dr. Christine Van Broeckhoven  (Universiteit Antwerpen en VIB), een voordracht van de faculteit Geneeskunde en levenswetenschappen, behoort tot de wereldtop wat betreft onderzoek naar de genetische basis van o.m. de ziekte van Alzheimer, manisch-depressieve psychose en andere zenuwziekten bij volwassenen. In Vlaanderen is professor Van Broeckhoven bovendien een uiterst gezaghebbende stem in het maatschappelijke debat over o.m. (onderzoek naar) dementie. 

6

ZORG magazine

140 tekens om je boodschap te verkondigen? Niet veel, maar toch genoeg … De Vlaamse ondernemers, academici, zorgprofessionals & politici die zich dagelijks bezighouden met zorg en welzijn worden er steeds beter in. In de rubriek ‘Zorg op Twitter’ lijsten we vanaf nu opmerkelijke tweets op van prominenten uit het Vlaamse zorglandschap. Lon Holtzer @Zorgambassadeur 10 apr.

Techniek gaat te paard, presentie in de zorg gaat te voet, dixit Trees Coucke #interregg ignace leus @leuske 6 apr.

Misschien is de wettelijke norm te laag, dat is alleszins zo bij de rustoorden, wie het doet tegen deze norm biedt geen kwaliteit Domus Medica @Domus_Medica 4 apr.

“De commercialisering van de zorg is nooit een goede zaak.” dixit Jan De Maeseneer http://ow.ly/ vpRWh  Ingrid Lieten @ingridlieten 3 apr.

Eens met voorstel @CMziekenfonds. Verzorgde tanden mogen geen voorrecht zijn voor wie het zich kan permitteren. Frederik Deman @frederikdeman 3 apr.

Taalgrens is ook zorggrens... Het valt niet tegen te spreken dat zorg anders ingevuld wordt langs beide kanten Vd taalgrens #grootdebat sanconet @sanconet 2 apr.

Mondige patiënten zijn een aanwinst voor de maatschappij. iMinds @iMinds 31 mrt.

The Care Living Labs show us a glimpse into the Future of Elderly Care: #zorgproeftuinen #AZoB #LiCalab #CareVille Sofie Staelraeve @VOKA_SofieStael 31 mrt.

20% vd persoonlijke design-oplossingen zijn ook opschaalbaar naar de markt. #designinzorg nieuwe #maakindustrie in Vlaanderen? Tom Vandenkendelaere @tomvdkendelaere 27 mrt. Geert Houben @cubigo

”Onze markt is kleiner dan Amerikaanse of Chinese. Daarom is het zo belangrijk onze kennis hier te verankeren” #JCI14 Kris Vanhaecht @krisvanhaecht 27 mrt. @daveallegaert belangrijk om niveau managers

verder te verhogen. Zorgorganisaties verdienen topmensen met master als basis ➝ specialisatie Kim Van Asch @kimvanasch 25 mrt.

Het Protocol 3-project van Solidariteit voor het Gezin wint een van de drie European Awards ‘Social Innovation in Ageing’. #zorg #innovatie jan deleu @DeleuJan 11 mrt.

zorg bundelen als nieuwe uitdaging voor de regionale ziekenhuizen, alsof er nog niet duchtig gefusioneerd is...we staan niet meer aan tbegin Jo Vandeurzen @JoVandeurzen 11 mrt.

Gap tussen nood en vraag aan zorgpersoneel is nu gedicht, maar instroom blijft nodig voor de toekomst #ikgaervoor

Ook ZORGMagazine en ZorgAndersTv staan met samen meer dan 2300 volgers meer dan hun mannetje in het social media landschap. Volg ons via @ zorganderstv en @zorgmagazine en blijf voortaan elke seconde op de hoogte van wat er reilt en zeilt in de zorgsector.

Zij kozen voor ING … En u? Het is niet toevallig dat twee derde van de Belgische organisaties ING heeft gekozen als financiële partner. Philippe Dehaspe, financieel directeur van het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc en cliënt bij ING, getuigt:

Het financiële beheer van een ziekenhuisinstelling vereist zowel een strikte aanpak als een grondige kennis van de Belgische gezondheidszorg.

Philippe Dehaspe

Financieel directeur van het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc

Boven op onze complexe en streng gereglementeerde factura­ tiecyclus is er nog de wachttijd voor de vereffening van de werkingssub­ sidies die de FOD Volksgezondheid toekent. Aangezien deze subsidies een kwart van onze inkomsten vertegenwoordigen, kan dat onze cashflow zwaar onder druk zetten. Elke dag moeten we onze cash­ flowpositie bepalen, om de over­ schotten te kunnen beleggen te­ gen een gunstige rentevoet of de tekorten te kunnen compenseren tegen voordelige voorwaarden. In dat verband is de online beheertool die ING aanbiedt via Telelink Online echt bijzonder praktisch. We loggen in, tikken een bedrag en een loop­ tijd in, en ING biedt ons onmiddel­

lijk een rentevoet. Als we die goed­ keuren, komt het geld rechtstreeks op de rekening van het ziekenhuis. Wat de langetermijnfinanciering betreft, moet u weten dat wij voor de terugbetaling van de kredieten die we afsluiten voor de renovatie van onze gebouwen afhankelijk zijn van subsidies. De ontvangst van deze subsidies is echter gebaseerd op de traditionele looptijd van een afschrijving, d.w.z. 33 jaar. Dit is helaas moeilijk verzoenbaar met de klassieke horizon die de banken hanteren. Maar ING heeft ons ech­ ter een creatieve oplossing aange­ boden, waardoor we de ontvangen subsidies en onze betalingen op elkaar kunnen afstemmen, zon­ der ons te moeten engageren voor 33 jaar. Lees de volledige getuigenis van Philippe Dehaspe en ook die van andere cliënten op ing.be/getuigenissen.

Wilt u ook kiezen voor ING als financiële partner? Maak een afspraak met een van onze ING Relationship Managers via ing.be/business. Advertentie uitgegeven door ING België nv – Bank/Kredietgever – Marnixlaan 24, B-1000 Brussel – RPR Brussel – Btw: BE 0403.200.393 – BIC: BBRUBEBB – IBAN: BE45 3109 1560 2789 Verzekeringsmakelaar ingeschreven bij de FSMA onder het nummer 12381A. Verantwoordelijke uitgever: Inge Ampe – Sint-Michielswarande 60, B-1040 Brussel – 708383N – 03/14

Het goede voorbeeld in 5 projecten DOSSIER Slimmer zorgen voor morgen Dat we de zorg in de toekomst slimmer moeten aanpakken staat als een paal boven water. En dus stelde Flanders’ Care in 2013 al 14 actielijnen op (onder andere via de Zoekconferentie en de ron­ detafel ‘Slimmer zorgen voor morgen) om de uitdagingen van de toekomst aan Benedicte De Koker (onderzoeker te gaan en te zorgen voor een geïntegreer­ Zicht op mantelzorg HoGent): “Vanuit de opleiding ergotherapie de zorg. Die actielij­ bleek dat hulpverleners weinig nen zijn intussen ver­ handvaten hebben om zicht te taald naar een aantal krijgen op de noden van mantelbeleidsadviezen voor zorgers.” de volgende regering die op 22 april werden voorgesteld op het forum ‘Slimmer zorgen voor mor­ gen’. Tijdens dat forum werden de vijf inspirerende projecten extra in de kijker gezet, die nu al slimmer zorgen voor morgen en daarvoor onlangs ook be­ loond werden met het gelijknamige Flanders’ Care label.

Zorg om talent vormt één van de belangrijkste pijlers van Flanders’ Care, speerpunt van Vlaanderen in Actie. De Vlaamse overheid is zich sterk bewust van de nood aan voldoende goed opgeleide medewerkers in de zorgsector, maar is er tegelijk ook van overtuigd dat dat zorgpersoneel in de toekomst slimmer moet ingezet worden. Met die aandachtspunten in gedachten leveren de 5 geselecteerde ‘Slimmer zorgen voor morgen’-projecten stuk voor stuk het bewijs dat het mogelijk is om ook op grotere schaal zorg en welzijn anders te organiseren, met de beschikbare medewerkers en vooral ook met het oog op het behoud van de zorgkwaliteit.

Zicht op mantelzorg Aandacht voor de mantelzorger Mantelzorgers zijn onmisbare partners in de zorg voor thuiswonende ouderen. Zonder de zorg die zij verlenen zou het voor vele ouderen eenvoudigweg niet mogelijk zijn om (op een kwalitatieve manier) thuis te blijven wonen. Nochtans wordt er weinig stil gestaan bij het feit dat het verlenen van die intensieve zorg ook zwaar kan wegen op het welzijn van de mantelzorger zelf. Zeker naarmate de zorg langer duurt neemt men, vaak ongemerkt, steeds meer zorgtaken op en neemt de belasting toe. Het Vlaamse Woonzorgdecreet (2009) roept in één van zijn werkingsprincipes op om maximaal een beroep te doen op het zelfzorgvermogen en de zelfredzaamheid van de gebruiker en zijn mantelzorgers, rekening houdend met hun draagkracht. Tegelijk pleit het decreet ervoor om de noden van de mantelzorger zelf te detecteren en er aan te beantwoorden.

Lieve De Vos (projectcoördinator Zicht op Mantelzorg / lector ergotherapie HoGent): “Via het instrument én ­aanvullende lesmodules geven we de studenten competenties mee in het omgaan met mantelzorgers.” DOSSIER

8

ZORG magazine

Driejarig PWO En net dat detecteren van die noden gebeurt op dit moment te weinig expliciet en systematisch. Gezien de diversiteit in de behoeften van mantelzorgers is het echter onmogelijk om hier via één enkele organisatie of discipline een antwoord op te formuleren. Het ondersteunen van mantelzorgers vergt een geïndividualiseerde en geïntegreerde aanpak waarbij diverse organisaties en disciplines hun ervaringen op elkaar afstemmen en een gedeelde visie ontwikkelen. Vanuit deze vaststelling, werd dan ook een nieuw driejarig Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek (PWO) opgezet binnen HoGent dat loopt van 2013 tot 2016. De doelstelling van dit project is om samen met diverse partners uit de thuiszorg en eerstelijnsgezondheidszorg een draaiboek voor trajectbegeleiding van mantelzorgers te ontwikkelen. Dit draaiboek bevat handvaten voor de invulling van de verschillende stappen in de trajectbegeleiding, gebaseerd op recente wetenschappelijke inzichten en good practices.

Leidraad om noden te detecteren In een eerste fase van het PWO ontwikkelde HoGent – in nauwe samenspraak met het werkveld en mantelorganisaties – het instrument ‘Zicht op Mantelzorg’. Dat werkinstrument moet professionele hulpverleners een leidraad bieden met richtinggevende vragen om de situatie en noden van mantelzorgers van ouderen met een chronische zorgnood in kaart te kunnen bren-

gen en beter te kunnen inschatten. Gekoppeld aan het overkoepelende draaiboek rond trajectbegeleiding van mantelzorgers wordt nu ook een digitale applicatie van het instrument ‘Zicht op mantelzorg’ uitgetest. Die moet dan toelaten om informatie van en over de mantelzorger digitaal te bewaren en te delen binnen teams.

Zorgnetwerken Lokaal aanvullend dienstenaanbod Een zorgnetwerk is een lokale voorziening die een aanvullend dienstenaanbod brengt bij kwetsbare mensen. Dit gebeurt via een nauwe samenwerking tussen de netwerkcoördinator, vrijwilligers en lokale actoren. De netwerk­coördinator stuurt de werking en bouwt bruggen tussen de verschillende partijen. Vrijwilligers ondersteunen kwetsbare mensen door voor hen allerlei kleine (zorg)taken uit te voeren zoals vervoer, boodschappen doen, kookactiviteiten, de was op hangen, huiswerkbegeleiding, Isabelle Dispersyn (netwerkcovoorlezen, … ook (verjaardags)be- ördinator ZOHRA Avelgem): zoekjes op regelmatige basis wor- “Als een vrijwilliger iets den enorm geapprecieerd. Die be- signaleert, kunnen wij daar zoekjes of het uitvoeren van kleine heel snel op inspelen.” klusjes aan huis stelt vrijwilligers tegelijk ook in staat om eventuele verborgen noden op te merken en te signaleren aan de netwerkcoördinator. Die verwijst op zijn of haar beurt door naar een relevante dienst die aan de niet-beantwoorde noden kan voldoen. Ondertussen zijn er reeds een 35-tal zorgnetwerken aan de slag, verspreid over gans Vlaanderen, maar wel vooral geconcentreerd in West-Vlaanderen.

Samenlevingsopbouw

? Hoe slimmer zorgen voor morgen?

De vzw Samenlevingsopbouw ondersteunt deze zorgnetwerken al enkele jaren via projectontwikkeling, projectondersteuning (bv. via de uitwisselingstafel zorgnetwerken voor netwerkcoördinatoren) en beleidswerk. Met een draaiboek, vormingsmodules rond deontologie en de signaalfunctie voor zorgnetwerkvrijwilligers en www.ontknoop.be (de website over en voor de zorgnetwerken) heeft het al het nodige ondersteunend materiaal in huis om lokale besturen te helpen met zorgnetwerken aan de slag te gaan.

Dit project sluit in sterke mate aan bij de actielijnen van Flanders’ Care. Mantelzorgers worden benaderd als gelijkwaardige partners in de zorg met hun eigen competenties en expertise. Toekomstige en huidige zorgverleners ontvangen handvaten om het volledige ‘cliëntsysteem’ te ondersteunen en te versterken. Het project mikt op het verhogen van de competenties van studenten in het ondersteunen van mantelzorgers. Dit wordt concreet uitgewerkt binnen vier pistes: het ontwikkelen van lesmodules rond mantelzorg, het inzetten van studenten in dataverzameling bij mantelzorgers, het uitwerken van ­bachelorproeven en de inbreng van de onderzoeksresultaten in de opleidingen verpleegkunde, ergotherapie en sociaal werk.

april 2014

9

DOSSIER

Van een vrijwilligersnetwerk voor senioren in landelijke gebieden … De zorgnetwerken zijn oorspronkelijk gegroeid in functie van de ondersteuning van senioren in landelijke dorpen waar tendensen als een verdwijnend voorzieningennetwerk, afbrokkelende sociale cohesie, verdoken problematiek,... de nood aan een nabij ondersteunend netwerk van vrijwilligers blootlegden. Tegelijk werd daarmee ook voorzien in de broodnodige tussenschakel tussen zorgbehoevende senioren en de gepaste dienst- en zorgverlening.

… tot ondersteuning van kwetsbare groepen Sedert 2012 loopt in samenwerking met Cera een verdiepend project waarin onderzocht wordt of deze zorgnetwerken ook kunnen Nancy Van Landegem (Samenleingezet worden naar andere vingsopbouw West-Vlaanderen vzw): maatschappelijk kwetsbare groepen toe. Dit is intussen “Zorgnetwerken kunnen ook in andere contexten zoals grootsteden lokaal uitgetest in Avelgem, Ieper en Poperinge naar de ingezet worden, én voor andere doelgroep maatschappelijk doelgroepen zoals allochtonen of kwetsbare gezinnen en kinpersonen met een handicap.” deren, en senioren in armoede. Op basis van deze ervaringen wordt momenteel een draaiboek uitgewerkt.

? Hoe slimmer zorgen voor morgen? Zorgnetwerken mobiliseren sociaal kapitaal in dorpen en buurten. Zo zijn ze een instrument om senioren en zorgbehoevenden langer kwaliteitsvol te laten thuis wonen via aanvullende hulp- en dienstverlening. Tegelijk bieden ze ook de nodige ondersteuning aan maatschappelijk kwetsbare gezinnen, kinderen, jongeren (armoedebestrijding) via bv. Huiswerkbegeleiding, het organiseren van laagdrempelige ontmoetingen, kookactiviteiten, voorleessessies bij kleuters, … De netwerken maken het mogelijk om pro-actief beleid te voeren, onderbescherming tegen te gaan en verborgen noden sneller te detecteren.

Uitbouw Zorgzame buurt Hof Ter Beke Lokaal woonzorgnetwerk Om aan alle bewoners van Hof ter Beke zorg op maat te kunnen bieden, startte Zorgbedrijf Antwerpen er in 2013 met de uitbouw van een Zorgzame Buurt (of m.a.w. een lokaal woonzorgnetwerk) op en rond de site. Op de site in de Wijk Zuid-Museum/Brederode van de stad Antwerpen wonen diverse kwetsbare doelgroepen naast elkaar, waarvan de grootste groep ouderen zijn, daarnaast ook sociaal kwetsbare personen en personen met een psychiatrische problematiek (beschut wonen). Alles bij elkaar omvat de site 464 wooneenheden, waarvan 335 assistentiewoningen, 124 sociale woningen (OCMW) en 5 woningen Beschut Wonen (psychiatrie), een lokaal dienstencentrum en een sociaal centrum van het OCMW. DOSSIER

10

ZORG magazine

Zorg op maat Met de klassieke bloksystemen van één of meer aansluitende uren op één of meerdere dagen per week kon geen zorg op maat afgeleverd worden. Die conclusie was de aanleiding om te sleutelen aan de zorgorganisatie binnen Hof Ter Beke om zo alle bewoners van de site zo lang mogelijk zelfstandig en kwaliteitsvol thuis te laten wonen, zelfs tijdens periodes dat hun zorgafhankelijkheid hoger ligt. Flexibele zorg staat daarbij centraal. Concreet komt het erop neer dat elke bewoner van (en later ook rond) de site Hof Ter Beke de nodige zorg krijgt op de momenten die het best aansluiten bij zijn of haar persoonlijke behoeften, en dit 24/7, op elk moment van de dag of nacht en in het weekend. In Hof Ter Beke zijn bewoners daarmee zeker van zorg en de continuïteit ervan. Daarbij wordt afgeweken van de klassieke ‘1 op 1 relatie in gezinszorg’. In dit project biedt een team verzorgenden de gezinszorg aan een grote groep ‘klanten’, 24/7, over alle dagdelen heen.

Doelmatiger en efficiënter inzetten personeel Die flexibele zorg op maat is enkel mogelijk door het personeel doelmatiger en efficiënter in te zetten.

Stefan Van Eeckhout (zorgstrateeg directie Zorgbedrijf Antwerpen): “Met de klassieke manier van ­werken binnen de gezinszorg bleek het onmogelijk om zorg op maat af te leveren.”

Zo wordt de verloren tijd door verplaatsingen en loopafstanden tot een minimum beperkt. Die nieuwe personeelsinzet en bij uitbreiding ook organisatie van de zorg in Hof Ter Beke vereist daarnaast ook een goede afstemming, coördinatie en samenwerking tussen alle zorgverleners en welzijnswerkers onderling die er aan de slag zijn. Automatisch wordt zo ook de synergie geoptimaliseerd tussen zorg en welzijn, tussen de diverse zorgdomeinen (ouderenzorg, psychiatrie, personen met een handicap, …) en tussen de diversie dienstverleningsvormen en actoren uit de eerstelijnsgezondheidszorg (SEL, huisartsen, …).

? Hoe slimmer zorgen voor morgen? De bewoners van Hof Ter Beke kunnen rekenen op zorg op maat en bovendien worden ook de mogelijkheden voor crisiszorg en overbruggingshulp geoptimaliseerd. Zorgverleners zijn dankzij de nieuwe organisatie ook beter aanspreekbaar voor de bewoners en kunnen makkelijker toezicht houden (wat vaak een geruststelling is voor de mantelzorgers). De toegang tot de zorg en ondersteuning is hierdoor ook veel laagdrempeliger. Onder het personeel blijkt een grotere arbeidstevredenheid. Het is voor hen ook makkelijker om zich in te werken in het informele netwerk van de bewoners, waardoor ze ook daar beter kunnen op inspelen. Verder is er ook sprake van een betere afstemming tussen het thuiszorgteam en blijkt dit een interessant leertraject met betrekking tot zelfsturende teams: basiswerkers krijgen meer autonomie en regelmogelijkheden bij het uitvoeren van hun opdrachten.

Guy Plas (Manager zorgzame buurt Hof Ter Beke): “Wij werken 24/7 met een team van 14 verzorgenden, aangevuld met het 24-uurs zorgsteunpunt voor acute crisissituaties.”

Duobanen in de zorg De aanleiding: onvrijwillig deeltijds werken Door de toenemende vergrijzing van zowel de bevolking als de zorgverleners, heeft de Limburgse arbeidsmarkt te kampen met een groot tekort aan zorgverleners. Bovendien zijn veel werknemers tewerkgesteld op basis Patrick Claes (directeur WZC van een deeltijds contract. SommiBessemerberg): gen kiezen daar bewust voor, maar “Onze ervaring met duobanen anderen, veelal jonge zorgverleners, werken onvrijwillig deeltijds. Uit is heel positief. We zien daar een onderzoek van de FOD Econo- echt een meerwaarde in.” mie (2010) blijkt dat maar liefst 22,4% van de deeltijds werkenden op de Belgische arbeidsmarkt onvrijwillig deeltijds werkt, omdat ze geen voltijdse job v­ inden of omdat de job enkel deeltijds wordt aangeboden. Uit bevragingen van de Provinciale Ont­wikke­lingsmaatschappij (POM) Limburg blijkt dat Limburgse zorgorganisaties heel wat medewerkers in dienst hebben die onvrijwillig deeltijds werken. FOD Economie becijferde zelfs dat er in Limburg meer dan 5000 werknemers in de zorgeconomie onvrijwillig deeltijds werken. Zorgorganisaties wijzen meteen ook op het probleem dat onvrijwillig deeltijdse, vooral jonge of alleenstaande, werknemers vaak overstappen naar een andere, voltijdse job buiten de zorgsector. Een studie van SD Worx uit 2012 bevestigt dat en toont aan dat daar vaak financiële motieven mee gemoeid zijn.

Van deeltijds naar voltijds met een duobaan Om een antwoord te bieden op deze problematiek, heeft POM Limburg samen met haar partners het project ‘DUObanen in de zorg’ opgezet. Daarmee wordt gemikt op een evolutie naar – indien dat organisatorisch haalbaar is – meer voltijdse jobs in de gezondheidssector en / of door zorgverleners de mogelijkheid te geven om op een haalbare manier volgens twee deeltijdse contracten tewerk gesteld te worden in de zorgsector. Ook is er de wens om binnen de zorgsector jobs aan te bieden met een breder en meer gevarieerd takenpakket, zodat zorgverleners de motivatie vinden om binnen de gezondheidssector actief te blijven. april 2014

11

DOSSIER

Van juridisch draaiboek tot beleidsaanbevelingen Op vraag van de Limburgse zorgorganisaties, die stuitten op juridische en organisatorische problemen rond de combinatie van twee of Veerle Couvée (zorgkundige WZC meerdere deeltijdse jobs, startte POM Limburg in okBessemerberg / Familiehulp): tober 2012 met een juridisch “Ik vind het vooral interessant om onderzoek rond de haalbaarde dingen die ik hier leer in het heid van DUObanen in de woonzorgcentrum mee te nemen in zorgsector, gevoerd door de de thuiszorg en andersom.” UHasselt (faculteit rechten) en PXL Business. Het resultaat van dit onderzoek, dat in maart 2013 afliep, is een juridisch draaiboek rond DUObanen in de zorg. In een volgende fase werd de organisatorische haalbaarheid van DUObanen in de zorg nagegaan door middel van proeftuinen onder begeleiding van PXL Health Care en KHLim Quadri. Op basis van de resultaten van de proeftuinen zal er een organisatorisch draaiboek opgesteld worden. In de derde fase (tot juni 2014) zullen de draaiboeken gefinaliseerd worden en zal er een rapport met beleidsaanbevelingen opgesteld worden.

? Hoe slimmer zorgen voor morgen? Met het project ‘DUObanen in de zorg’ kan de uitstroom van ervaren zorgverleners tegengegaan worden, met het oog op een gezondere mix van jonge en ervaren zorgverleners. Deze samenstelling laat de zorgverleners toe om van elkaar te leren, wat de efficiëntie van de zorgsector ten goede komt. Tenslotte wil POM Limburg door middel van een DUObaan gedeelde aanstellingen tussen het onderwijs en het werkveld aanmoedigen, zodat er meer kruisbestuiving mogelijk is tussen beide.

DOSSIER

12

ZORG magazine

Totale reconciliatie van het genees­ middelenbeheer in het ziekenhuis Herverpakking tot eenheidsdosis ACA Pharma gelooft in een totale hereniging van het geneesmiddelenbeheer in het ziekenhuis dankzij een unieke technologie om blisters in een eenheidsdosis te verpakken. Koen Meerseman (sales manager ACA Pharma): “Het hele medicatietraject begint steeds bij het elektronisch voorschrift. Op basis daarvan worden de voorgeschreven geneesmiddelen door de apotheek gevalideerd, maar dan wordt de herverpakking uitbesteed.”

Herverpakking uitbesteed Die herverpakking tot eenheidsdoses gebeurt niet in het ziekenhuis zelf, maar wordt uitbesteed zodat dit machinaal kan gebeuren. Dankzij een unieke technologie worden de aangeleverde geneesmiddelen verknipt en herverpakt zonder de primaire verpakking te beschadigen. Mooi meegenomen is de optie om meteen ook alle bijkomende of ontbrekende informatie toe te voegen. Tegelijk wordt op de unieke verpakking ook een 2D-barcode toegevoegd wat scannen op stukniveau mogelijk maakt en de toegediende geneesmiddelen ook traceerbaar maakt tot aan het bed van de patiënt.

Robot versterkt ziekenhuisapotheek Eens de geneesmiddelen tot unitdoses herverpakt zijn, komen die terug naar het ziekenhuis waar die in de apotheek in een robot gestockeerd worden om automatisch onder de verschillende afdelingen te verdelen. Waar vroeger de verpleegkundigen de medicatie klaarzetten op de afdeling, wordt die nu dus individueel per patiënt door de robot aangeleverd vanuit de apotheek. De nieuw ontworpen machine die dit werkje voor zijn rekening neemt kan zo de distributie optimaliseren waardoor in het ziekenhuis probleemloos een 24-uurs aflevering kan uitgevoerd worden en waardoor medicatiefouten volledig uitgesloten worden. 

Jan Blontrock (directeur verpleging Jan Yperman ziekenhuis): “Door de apotheek medicatie te laten klaarzetten, ­kunnen verpleegkundigen zich optimaal op hun kerntaak focussen.”

? Hoe slimmer zorgen voor morgen? Doordat alle geneesmiddelen extern bewerkt worden, is er geen beperking en kunnen alle producten los van een investering uniform als unit dosis bewerkt worden. Deze worden correct omgepakt terug aangeleverd aan het ziekenhuis. Dit zorgt ervoor dat er een besparing zal optreden in het verbruik (vervallen medicatie en retours zullen nauwelijks nog aan de orde zijn) door een volledige track en tracing. Daarnaast zal de hoeveelheid medicatiefouten bij toediening tot een minimum beperkt worden. Dit heeft heel wat economische schaalvoordelen, wat tot een daling van 15% kan betekenen in het medicatiebudget van het ziekenhuis. Bovendien is de kwaliteit superieur door een volledige opvolging en controle, wat in functie van een ziekenhuisaccreditatie een relevante meerwaarde (of zelfs voorwaarde) kan zijn. En ook niet onbelangrijk: verpleegkundigen zullen minder tijd moeten besteden aan de distributie van medicatie op hun afdeling, waardoor ze zich meer kunnen concentreren op een kwalitatieve zorg voor de patiënten.

Meer informatie over de Slimmer zorgen voor morgen projecten vindt u op: • www.flanderscare.be • www.zichtopmantelzorg.be • www.ontknoop.be • www.zorgbedrijf.antwerpen.be • www.platformzorglandschaplimburg.be/home.aspx/Projecten/ Limburg/Duobanen • http://www.acapharma.be/nl/UDP-EAV-Verpakking

april 2014

13

DOSSIER

Studiebezoek focust op ehealth in Italië Van 11 tot 13 december 2013 reisde een 70-koppige delegatie vanuit 14 verschil­ lende Europese landen naar Italië, voor een studiereis in het kader van het Euro­ pese CASA (Interreg IVC) project. Dit keer stond een bezoek aan de regio’s Veneto en Friuli – Venezia Giulia op het programma, twee regio’s in Noord-Ita­ lië waar Venetië en Treviso de bekend­ ste steden zijn. ZORG Magazine en Zor­ gAndersTv volgden het bezoek in Italië en legden er hun oor te luister bij spre­ kers en deelnemers.

CASA: HET PROJECT Dit studiebezoek vond plaats binnen het CASAproject. Kernboodschap van het CASA-project is dat Europese regio’s via goede praktijken en samenwerking van elkaar kunnen leren en standaarden kunnen ontwikkelen voor de bredere ontplooiing van AAL-oplossingen (Ambient Assisted Living), waarbij een horizontale aanpak in de supply chain doorheen verschillende departementen en ministeries centraal moet staan. Deelnemende regio’s zijn o.a. Vlaanderen (België) als hoofdpartner, Noord-Brabant (Nederland), Kent County en Schotland (Verenigd Koninkrijk) , regio Veneto en Friuli – Venezia Giulia (Italië), Zuid-Denemarken, Wielkopolska (Polen) , Catalonië en Andalusië (Spanje), Timis County (Roemenië), Oost-Zweden en de regio Halland (Zweden). Via wederzijdse bezoeken aan elk van de in total 13 14

ZORG magazine

regio’s kunnen de deelnemende organisaties (voor Vlaanderen is dat Flanders’ Care) kennis delen en krijgt men de kans om te leren uit de verschillende innovatieve projecten binnen de zorgsector. En dat met één doel voor ogen: de levenskwaliteit van ouderen in heel Europa verhogen. In oktober 2013 deed het CASA-project ook Vlaanderen aan. Toen bezocht de Europese delegatie het  Woonzorgcentrum Weverbos, de kennisinstelling iMinds en het inititiatief ProF. Het bezoek aan de regio’s Veneto en Friuli – Venezia Giulia stond dit keer in het teken van een specifiek thema: het managen van chronische ziekten met een specifieke focus op de integratie van gezondheid en sociaal welzijn in de regio’s. Op de eerste studiedag werd het gezondheidszorgsysteem voorgesteld en werd er dieper ingegaan op de uitdagingen voor zorgorganisaties en overheid.

ZORGVERLENING IN ITALIË Kunnen we überhaupt iets leren van Italië op het vlak van gezondheidszorg en de organisatie ervan? Deze vraag spookt ongetwijfeld door het hoofd van elke deelnemer bij het begin van dit intensieve studiebezoek. Uit de inleidende presentaties leren we alvast dat de situatie in Italië sterk op die in Vlaanderen gelijkt. De regionale overheden moeten duidelijk de riem aanhalen en worden anderzijds geconfronteerd met een toenemende zorgvraag vanuit een steeds ouder wordende populatie. Daarbij komt dat een aanzienlijk deel van die bevolking geconfronteerd wordt met een multiple chronische pathologie. Ook opvallend is het historisch gegroeide, grote aantal ziekenhuisbedden in de regio en

de dringende noodzaak om deze af te bouwen. Die afbouw gaat net zoals in Vlaanderen gepaard met extra inspanningen op het vlak van de thuiszorg, de opstart van multidisciplinaire teams en het digitaal delen van informatie. Italië is in Europa zeker niet de slechtste leerling van de klas. Nochtans kende het land de afgelopen jaren heel wat, vooral financiële én politieke problemen. Met een dreigend bankroet en een premier die de laatste jaren met de regelmaat van de klok op vaak clowneske wijze het journaal haalde, is het trouwens niet eens zo vreemd om meteen het ergste te verwachten. Toch spendeert Italië jaarlijks 3.268 dollar per jaar per persoon aan gezondheidszorg. Met deze gemiddelde uitgave per inwoner neemt Italië een plaats in de middenmoot van Europa in. De laatste drie jaar heeft de regering getracht om die uitgaven op peil te blijven houden. Desondanks ontvangen de regio’s vandaag beduidend minder middelen. Ze zijn dan ook verplicht om zelf te werken aan kostenefficiëntie. In 2012 werd een nieuw plan uitgewerkt (the regional healh and social care plan 2012-2014) om het hoofd te bieden aan de toegenomen behoeften van zorgvragers enerzijds en de budgettaire beperkingen anderzijds. Eén van de centrale peilers in dit plan is het reduceren van het aantal ziekenhuisbedden (en de ligduur). Daarnaast is ook de verdere uitbouw van de thuiszorg een prioriteit.

Veneto, Vlaanderen op zijn Italiaans Dr. Maria Chiari Corti schetste, namens het Regional Secretariat of Health and Social Care, bij aanvang van het tweedaagse studiebezoek de huidige situatie in de regio Veneto. Net zoals in Vlaanderen treft ook deze regio een dubbele vergrijzing. De regio Veneto telt 21 lokale zorgorganisaties met 70 ziekenhuizen en 2 universitaire campussen, goed voor 15.000 ziekenhuisbedden. Hier werken meer dan 70.000 zorgprofessionals en 4.000 artsen, met-

een de belangrijkste sector in deze regio. Veneto telt 4.960.336 inwoners. Zorg en welzijn wordt aangestuurd door the regional health service (Servizio Sanitario Regionale, SSR). Naast een hervorming van de ziekenhuissector, staat er momenteel eveneens een hervorming van de eerstelijnszorg op stapel. Zo wordt er bij voorkeur gewerkt met multidisciplinaire teams in afgebakende regio’s bestaande uit vier à vijf artsen, een administratieve kracht en een sociaal werker.

GOEDE PRAKTIJKEN Ook in Italië kreeg het CASA-reisgezelschap enkele ‘good practices’ voorgeschoteld: stuk voor stuk projecten die moeten illustreren wat zorginnovatie in deze regio concreet inhoudt.

Renewing Health – ‘REgioNs of Europe ­WorkINg together for HEALTH’ Eén van de projecten die op de eerste dag van de studiereis onder de loep worden gehouden, is het Renewing Health project waarbij – over de landsgrenzen heen – verschillende Europese Regio’s samenwerken rond Telemonitoring-diensten. Claudio Saccavini (Technisch directeur Arsenal.IT): “Dit project draait rond de integratie van telegeneeskunde en diensten op het vlak van telezorg. In Veneto wordt de studie gecoördineerd door Arsenal. IT, een onderzoekscentrum waarbinnen lokale overheden en ziekenhuizen in de regio samenwerken met als doel het

Claudio Saccavini, technisch directeur Arsenal IT: “Wij coördineren de i­ntegratie van telegeneeskunde en diensten op het vlak van telezorg”

april 2014

15

gebruik van IT- en ehealth- applicaties te verhogen en te integreren in het bestaande zorg- en welzijnssysteem.”

Telemonitoring Concreet loopt momenteel een proefproject waarbij patiënten vanop afstand gevolgd worden in hun thuisomgeving. Zij worden thuis uitgerust met een digitale weegschaal en een draagbare ‘wristclinic device’ waarmee patiënten tal van parameters zoals hartritme en bloeddruk zelf kunnen meten door middel van medische sensoren. Die sensoren sturen de data draadloos door naar het regionale ehealth-centrum, waar een groep van gespecialiseerde operators deze nauwkeurig en continu opvolgen.

Renewing Health focust specifiek op diabetes, COPD en CHF (Chronic Heart Failure). Niet onlogisch als je weet dat chronisch hartfalen elk jaar 3,5 miljoen nieuwe gevallen telt in Europa. Het percentage heropnames in het ziekenhuis is heel hoog en dat komt in Italië zelfs neer op 3% (500 miljoen euro) van de totale kost voor de nationale gezondheidszorg. Dit initiatief moet dan ook uitwijzen of telemonitoring een alternatieve oplossing kan bieden om de kosten te drukken, maar tegelijk ook om de levenskwaliteit van patiënten te verbeteren.

eHealth Center: de kracht van een call center

Telezorg Telecare, een sociale dienst die al 20 jaar loopt in Veneto, is ontworpen voor het 24/7 opFranco Scolari, sporen van alarmsituaties bij thuis wonende (vaak chronisch Alg. Directeur Polo Tecnolozieke) ouderen. Naast het mogico di Pordenone: nitoren op afstand, is ook deze “Technologie is hét middel bij telezorg intussen in hetzelfde uitstek om de kwaliteit van het proefplatform geïntegreerd. leven te verhogen tegen een Michela Colle van Telemedicilage kost” ne Products&Services (TeSAN) noemt het dan ook een uniek platform, net omwille van het onderscheid tussen het gewoon monitoren van parameters en het ‘alarm management’. Dankzij de integratie van die 2 luiken, worden chronische patiënten volledig opgevolgd, afhankelijk van hun noden en kunnen zij ononderbroken genieten van de zorg die ze nodig hebben, terwijl ze toch thuis kunnen blijven wonen.

16

ZORG magazine

Het regionale ehealth center speelt een centrale rol in het van op afstand monitoren van patiënten aangezien het de link is tussen de patiënten thuis en de belangrijkste actoren uit de gezondheidszorg. Medische data uit het telemonitoring-systeem en reeds bestaande gegevens komen samen in het ehealth platform. Die data zijn raadpleegbaar door zorgprofessionals in het ziekenhuis, maar ook door de huisartsen en sociale diensten. TESAN is een privé-bedrijf dat een geïntegreerde dienst ontwierp rond telegezondheid en telezorg, gericht naar de patient: thuiszorg met monitoring vanop afstand, gepersonaliseerde zorgtrajecten en geïntegreerde ICT systemen worden centraal opgevolgd in een call center, waarmee ook snel kan ingespeeld worden op noodsituaties, de agenda van huisartsen beheerd wordt en thuiszorgdiensten de nodige ondersteuning genieten.

Wetenschappelijke protocols brengen het effect van telezorgdiensten in kaart Om de juiste mensen te overtuigen om in de gedemonstreerde telemonitoring diensten te investeren, blijkt ook hier dat een ‘evidence based’ benadering een duidelijke meerwaarde heeft. Iets wat ook in Vlaanderen hoog op de agenda staat op wanneer we spreken over zorginnovatie. Een wetenschappelijk onderbouwde evaluatie van het effect van telezorgdiensten blijkt dus geen overbodige luxe. Toch moet ook hier een kanttekening geplaatst worden. De verbetering van de levenskwaliteit bij de van op afstand gevolgde ouderen is erg moeilijk te objectiveren. De verhalen van de patiënten en hun familie spreken anderzijds boekdelen en zijn unaniem lovend over het project.

De rol van domotica in de thuiszorg Om een eenduidige visie te krijgen op technologische innovatie met het oog op langer thuis wonen, werkte de regio Friuli een regionale strategie uit: ‘System of actions for the promotion of Accessibility and Home Living’. In dit kader werd een ‘Living Lab’ opgericht, een omgeving voor open innovatie, aangepast aan reële leefsituaties. Eindgebruikers worden daarbij actief betrokken in de ontwikkeling. Ook op dag twee van de studiereis kregen de bezoekers verschillende domoticasystemen voorgesteld: oa het LAK-project, waar verschillende slimme technologieën worden ingebouwd in de keuken, het Presto a Casa project rond domotica in sociale woningen, of het Help – Key TV project dat een communicatieplatform ontwikkelt met behulp van een eenvoudige interface voor tablets en televisietoestellen.

POLO TECNOLOGICO DI PORDENONE Nog op de tweede studiedag wordt een bezoek gebracht aan het “Polo Tecnologico di Pordenone”, een researchinstituut met een geheel eigenzinnige, maar verrassende werking. Het instituut werpt zich

op als een ideale broedkast voor creatieve ideeën, dit zowel in de zorg als in geheel andere sectoren zoals de voedingsindustrie, autotechnologie, biomedische wetenschappen, etc. Organisaties die dat wensen kunnen kantoor & laboruimte innemen in het Park “Andrea Galvani”. Belangrijk is dat organisaties die willen toetreden moeten voldoen aan enkele eisen zoals: • actief zijn op het gebied van technologie • het uitvoeren van onderzoeksactiviteiten; • de uitvoering van innovatieve projecten en onderzoeksprogramma’s met een duidelijke focus op marktimplementatie; • bijdragen aan de economische groei van de regio (incl. werkgelegenheid); • beschikken over een financieel draagvlak. Zo vonden laboratoria en bedrijven onderdak die werken aan bijvoorbeeld technieken om DNA-analyse te optimaliseren, een chirurgische robot verder te optimaliseren of een nieuwe techniek te ontwikkelden om fruit vacuüm te verpakken. Op het eerste gezicht stuk voor stuk items die weinig met elkaar te maken hebben. Toch verklaren de onderzoekers van de verschillende entiteiten dat samen gehuisvest worden op één campus extra voordelen met zich mee brengt. Internationale contacten, samenwerking tussen verschillende organisaties, etc. zouden zonder het Polo Tecnologico di Pordenone niet mogelijk zijn. 

Ook ZorgAndersTv was erbij en bracht het studie­bezoek in beeld. De reportageploeg sprak er met Claudio Saccavini (Technisch directeur ­Arsenal.IT), Peter Raeymaekers (Zorgnet Vlaanderen) en Dr. Franco ­Scolari (Algemeen Directeur polo ­technologico di Pordenone). Bekijk de reportage via www.zorganderstv.be of via het eigen kanaal van ZorgAndersTv via Telenet Digital Tv (extra knop ➝ diensten ➝ Zorg­ AndersTv)

april 2014

17

TIP VAN DE MAAND Treed preventief op tegen ­accidentele bloedcontacten Wist u dat er jaarlijks in Europa 1.200.000 accidentele bloedcontacten plaatsvinden in de ziekenhuisen gezondheidssector? In België zijn dat er in de ziekenhuizen alleen al 12.000 per jaar. Deze ongevallen vormen een risico voor de gezondheid omdat aandoeningen zoals hepatitis B, hepatitis C, HIV en nog andere infecties kunnen worden overgedragen.

e TIP Vergeet dus niet om uw medewerkers voldoende op te leiden, zodat zij op de hoogte zijn van: • wat een accidenteel bloedcontact is • welke risico’s en gevaren eraan verbonden zijn • wat na een ongeval moet gebeuren • hoe te voorkomen • hoe om te gaan met afval

In mei 2013 wijzigde de regelgeving op het vlak van preventie van scherpe letsels in de ziekenhuis- en gezondheidssector (ziekenhuizen, woonzorgcentra, thuisverpleging, ...). Deze is bij uitbreiding ook geldig voor de hulpdiensten, zoals de politie- en brandweerdiensten. Met scherpe letsels bedoelt men het accidentele bloedcontact (ABC) en bijgevolg dus de prik- en snijongevallen, maar ook bijt- en spatongevallen. Het K.B. verplicht u als werkgever om een risicoanalyse uit te voeren en preventiemaatregelen te nemen wanneer blijkt dat er gevaar is voor verwonding en/ of infectie. Verder moeten medewerkers opgeleid worden over het correct gebruik van het materiaal, de risico’s en de preventiemaatregelen, de te volgen procedure en de te nemen maatregelen wanneer het toch tot een letsel komt. Hierbij moet er vooral extra aandacht gaan naar nieuwe en tijdelijke werknemers.

18

ZORG magazine

Meer informatie: Groep IDEWE ontwikkelde een e-learning tool die voorziet in deze opleiding. www.idewe.be/ABC [email protected].

ZorgAndersTv het productiehuis voor de zorg

ZorgAndersTv gelooft heel sterk in de kracht van beelden. Dat één beeld soms meer zegt dan duizend woorden is voor ons geen cliché. Wij willen vooral zaken uit de zorgsector in beeld brengen die anders onopgemerkt voorbijgaan. Naast het beheren van ons online zorgplatform, is ZorgAndersTv ook een productiehuis voor de zorg.

Communicatie via beelden, ook voor u een haalbare kaart ZorgAndersTv is een sterke groeier op de audiovisuele markt. Vele zorgorganisaties en bedrijven doen een beroep op ZorgAndersTv voor de aanmaak van reportages en bedrijfsfilms. Ons productiehuis denkt met u mee en levert reportages op maat. Om deze uitdaging aan te gaan beschikt ZorgAndersTv over videoreporters die uitgerust zijn met high definition opname- en montagemateriaal.

Ons aanbod

•  (Nieuws)reportages en bedrijfsfilms op maat •  Introductiefilms nieuwe producten in de zorgsector •  Informatiereportages voor patiënten: In beeld brengen van behandelingen en diagnostiek

•  Documentaires en vormings-dvd’s •  In beeld brengen en opvolgen van innovatieve projecten •  Verwerken en aanpassen van reeds bestaand videomateriaal die door de opdrachtgever wordt aangeleverd

•  Inzetten / verhuur van onze videoreporter(s) voor specifieke projecten in binnen -en buitenland

•  Jobreportages die ondersteuning kunnen bieden bij recruteringscampagnes ZorgAndersTv zorgt voor meer zichtbaarheid. Behalve het uitwerken van uw reportage, zorgt ZorgAndersTv ook voor de verspreiding van uw beeldmateriaal. Via Telenet Digital TV en via www.zorganderstv.be (met meer dan 10000 views per dag) bereikt u dagelijks duizenden zorgprofessionals. Kortom, ZorgAndersTv zorgt dat het algemeen bekend wordt.

Enkele voorbeelden Vormings-dvd ‘een stagiair moet je verdienen’, Vroegtijdige zorgplanning in AZ Maria Middelares, reportage over wachtlijsten in woonzorgcentra, Jobspot in wzc Brembloem te Evergem, Hoe word ik zorgkundige, Mantelluisteren, de Mobiele tandartsenpraktijk, Geriatrisch dagziekenhuis, Werkgelegenheid in de zorgsector, een interview met Minister Jo Vandeurzen, Dag van de Verpleegkunde,… april 2014

19

Reportages

E-health in Schotland

ISO Zorg en Welzijn

Half maart kwamen talrijke delegaties uit gans Europa samen in Edinburg, Schotland. Dit opnieuw in het kader van het Europese CASA (Interreg IVC) project. Ook vanuit Vlaanderen kwamen zorgprofessionals en ondernemers naar Schotland afgezakt om er kennis te maken met E-health en de nationale organisatie van het gezondheidszorgsysteem. Tele-health is in Schotland een nationaal project, waarvan de kosten voor alle NHS-diensten (National Health Service) volledig door de overheid gedragen worden. Een bewuste keuze zo blijkt, want het systeem levert natuurlijk ook besparingen op. Als mensen zichzelf beter kunnen helpen en beter geïnformeerd zijn, komt dat de hele maatschappij ten goed, zo gaat men er in Schotland van uit. E-Health is een wezenlijk onderdeel van de toekomststrategie van de Schotse NHS. Om dit in de verf te zetten, werd tijdens deze studiereis een bezoek georganiseerd aan het hoofdkwartier van ‘NHS 24’. De deelnemers konden er kennis maken met de 24-uurs afstandszorg via bijvoorbeeld telefoon en internet. NHS 24 creëerde een verregaande vorm van telezorg waarbij patiënten 24u/dag kunnen inbellen met vragen over gezondheidsproblemen. Na een eerste triage word je op basis van de zorgvraag in een wachtrij geplaatst en krijg je een telefoontje terug van een zorgprofessional. Hij of zij voert op dat ogenblik telefonisch een anamnese uit, waaruit een diagnose volgt en een aanbeveling of verwijzing. Op dag twee van het CASA-studiebezoek werd het Digital Health Institute (DHI) voorgesteld, het nieuwe Schotse innovatiecentrum dat in oktober 2013 boven de doopvont gehouden werd. Het innovatiecentrum focust op de integratie van nieuwe (digitale) producten en diensten in de gezondheidsen welzijnssector en volgt alles op van conceptontwikkeling tot uitwerking én implementatie in de zorgsector. Ook ZorgAndersTv was erbij en bracht het studiebezoek in beeld. We spraken met prof. Jim Ferguson (Clinical Lead, SCTT), Chaloner Chute (Programme Manager Digital Health Institute), Sofie Staelraeve (coördinator VOKA Health Community), Fabian Dominguez (International Policy coördinator – Vlaamse overheid), Ronny Broeckx (project manager E-point) en Robert Stewart (Clinical Design Director, Kent County Council).

De ISO9001-kwaliteitsnorm bewees al eerder zijn nut en meerwaarde in verschillende sectoren, maar helaas was daarvan tot dusver nog geen relevante vertaling naar de zorgsector voor handen. Met de nieuwe norm ISO Zorg en Welzijn is die er nu wel gekomen onder impuls van zorgprofessionals op Europees niveau. Daarom organiseerde Kleemans Organisatieadvies op vrijdag 28 maart een eerste van 2 infonamiddagen over de nieuwe kwaliteitsnorm voor de zorgsector. Naast de theorie kwamen daarbij ook enkele getuigenissen uit de praktijk aan bod. Zorg wordt een steeds internationaler gegeven en dus was er duidelijk nood aan een specifieke kwaliteitsnorm voor de sector. Dat blijkt ook uit de nieuwe Europese regelgeving die daar steeds meer rekening mee gaat houden. De nieuwe ISO-norm bidet dan ook een volwaardig alternatief voor de bestaande accreditaties, vooral omdat die wijd verspreid is en zorgorganisaties er dus ook hun kwaliteitsniveau kunnen mee verzekeren. De nieuwe ISO-norm is niet enkel weggelegd voor ziekenhuizen, maar kan ook op afdelingsniveau van een ziekenhuis zijn nut bewijzen, of zelfs in een thuiszorgorganisatie met slechts vijf werknemers, voor woonzorgcentra en huisartsenpraktijken, noem maar op. Eigenlijk is die van toepassing op alle mogelijke sectoren binnen de zorg. Het mooiste bewijs dat de norm niet alleen voor grote ziekenhuizen of organisaties weggelegd is, was de uitreiking van het allereerste kwaliteitslabel ISO Zorg en Welzijn aan de nierkliniek van het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen (ZNA). De aanwezige diensthoofden wezen daarbij op de vele positieve gevolgen voor zowel medewerkers als patiënten, maar legden de nadruk vooral op de grotere patiëntentevredenheid als rechtstreeks gevolg van het behalen van het kwaliteitslabel. ZorgAndersTv was aanwezig op deze eerste van 2 infonamid­ dagen over de nieuwe kwaliteitsnorm voor de zorgsector. We spraken er met Peter Adam (Kleemans Organisatieadvies), Johan Haelterman (Voorzitter directiecomité NBN), dr. Ronny Daelemans (Medische leiding nierkliniek ZNA) en Jan ­Mattheeussen (Vpk bedrijfsleider Nefrologie ZNA).

Bekijk de reportage op www.zorganderstv.be of op het eigen kanaal van ZorgAndersTv via Telenet Digital Tv. 

Bekijk de reportage op www.zorganderstv.be of op het eigen kanaal van ZorgAndersTv via Telenet Digital Tv. 

20

ZORG magazine

ZorgAndersTv 24/24u Slimmer zorgen voor morgen

ZorgAndersTv bekijken op je televisie?

Dat we de zorg in de toekomst slimmer moeten aanpakken staat vast. En dus stelde Flanders’ Care in 2013 al 14 actielijnen op (onder andere via de Zoekconferentie en de rondetafel ‘Slimmer zorgen voor morgen) om de uitdagingen van de toe­komst aan te gaan en te zorgen voor een geïntegreerde zorg. Die actielijnen zijn intussen vertaald naar een aantal beleidsadviezen voor de volgende regering die op 22 april werden voorgesteld op het forum ‘Slimmer zorgen voor morgen’. Tijdens dat forum werden de vijf inspirerende projecten extra in de kijker gezet, die nu al slimmer zorgen voor morgen en daarvoor ook het gelijknamige Flanders’ Care label binnenhaalden.

ZorgAndersTv is niet enkel een webplatform maar ook een heus televisiekanaal. Via Telenet Digital Tv kan je dagelijks het zorgnieuws volgen & up-to-date reportages bekijken, dit op het moment dat het je best past én kosteloos. Aangezien Zorg AndersTv één van de televisiekanalen is in de ‘extra’-omgeving van Telenet digital Tv, moest je vroeger enkele stappen volgen om de reportages te bekijken. In de nieuwe Telenet-interface wordt het allemaal véél makkelijker. Hoe herkent u de nieuwe interface? Als u op uw afstandsbediening op ‘het huisje’ drukt en er verschijnt een balk met mogelijkheden onderaan in beeld (zie foto), dan beschikt u reeds over de nieuwe interface, wanneer er links in uw televisiebeeld een menu verschijnt, dan kijkt u nog via de oude omgeving.

Zicht op Mantelzorg: HoGent ontwikkelde dit instrument als leidraad om de noden te dectecteren van mantelzorgers van thuiswonende ouderen met een chronische zorgnood. Duobanen in de zorg: POM Limburg startte het project ‘van deeltijds naar voltijds werken in de zorgsector’ op vraag van Limburgse zorgorganisaties die stuitten op juridische en organisatorische problemen rond de combinatie van twee of meer deeltijdse jobs. Zorgnetwerken: Samenlevingsopbouw ondersteunt lokale netwerken met een aanvullend dienstaanbod voor kwetsbare mensen. Hof ter Beke: Zorgbedrijf Antwerpen biedt zorg op maat aan alle bewoners door de uitbouw van een Zorgzame Buurt (of m.a.w. een lokaal woonzorgnetwerk). ACA Pharma gelooft in een totale hereniging van het geneesmiddelenbeheer in het ziekenhuis dankzij een unieke technologie om blisters in een eenheidsdosis te verpakken. De vijf reportages van die projecten kan u ook bekijken op www.zorganderstv.be of via het eigen kanaal van ZorgAndersTv via Telenet Digital Tv. 

ZorgAndersTv event-agenda Wenst u meer informatie over één van de events in deze agenda? surf dan naar www.zorganderstv.be. 15 mei

Symposium oncologie: urgenties en integrale zorg

19 mei

Omgaan met agressie in de zorgsector

22 mei

18e Colloquium ICT & Gezondheidszorg NVKVV

10 juni

Workshop: arbeidsreglementering in de zorgsector

13 juni

Zorgdossier, een noodzakelijk kwaad?

16 juni

Dementiespel

17 juni

Seminarie ‘Telecare / telehealth’: Wat kunnen we leren van de partnerregio’s uit het VK?

Een overzicht van de verschillende mogelijkheden om Zorg AndersTv te ontvangen: Ja, ik heb de nieuwe interface reeds geïnstalleerd én: Ik beschik over een oude (grijze) & nieuwe (zwarte) afstandsbediening Stap 1. Druk op het huisje Stap 2. Ga in de balk naar ‘mijn media’ en kies ‘mijn apps’ Stap 3. Selecteer ZorgAndersTv Neen, ik blijf kijken via de oude interface: Ik beschik over een oude (grijze) afstandsbediening Stap 1. Druk op de extra knop Stap 2. Selecteer diensten Stap 3. Kies voor ZorgAndersTv  Natuurlijk kan u de nieuwe omgeving (met heel wat extra mogelijkheden) ook kosteloos installeren op uw televisie. Ga naar zendernummer 444. Druk op de rode knop. Volg de stappen.

april 2014

21

ZorgAndersTv: • Bouwt mee aan het positief imago van de zorgsector. • Informeert iedereen over wat er leeft binnen de zorg­ wereld. • Bewijst via getuigenissen dat er een alternatief bestaat voor gestandaardiseerde zorg; zorg op maat • Laat zowel zorgprofessionals, als mantelzorgers en vrijwilligers aan het woord. • Sensibiliseert zowel jongeren als volwassenen om te kiezen voor de zorgsector. • Functioneert als “brug” tussen enerzijds de verschillende zorginstanties onderling, maar anderzijds ook tussen onderwijs, instellingen en overheid. • Kaart pijnpunten binnen de sector aan en zoekt mee naar een oplossing. • Zet innovatieve ideeën of activiteiten extra in de kijker. • Is een aanspreekpunt voor iedereen die met “welzijn, gezondheid en zorg” te maken heeft.

Wij kunnen voor u: • Uw organisatie, activiteiten, producten of diensten in de kijker zetten door middel van een reportage. • Vacatures plaatsen of een jobvideo laten maken. • Nieuws van uw zorgorganisatie in onze zorgagenda opnemen. • Een reportage op dvd aanleveren zodat u ze kan gebruiken als didactisch materiaal. • Uw team ondersteuning bieden door onze vorming en begeleiding.

Volg ZorgAndersTv ook op Twitter: via @ZorgAndersTv Schrijf u nu in op onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de activiteiten van ZorgAndersTv en nieuws uit de zorgsector.

22

ZORG magazine

Contact ZorgAndersTv Hilde Taillieu Mail: [email protected] GSM: 0479 625 004

m ee ri nf or m at ie

Workshop:

ARBEIDSREGLEMENTERING IN DE ZORGSECTOR DAGOPLEIDING

Opzet Reeds meerdere malen organiseerden Anders vzw samen met Ablecare met succes studiedagen over het opmaken van een uurrooster in de zorgsector. Op vraag van deelnemers én zorgorganisaties wordt in het voorjaar van 2014 opnieuw een vorming georganiseerd over arbeidstijdreglementering en het opmaken van uurroosters. Ook deze sessie staat onder deskundige leiding van Franky Blomme (directiehoofd van de inspectie Toezicht op de Sociale wetten te Gent) en auteur van meerdere boeken over arbeidstijdreglementering.

Thema’s - De wettelijke regeling rond arbeidsduur - De arbeidsduurvermindering en de toekenning van compensatiedagen - Vermindering van prestaties voor oudere werknemers - De fases bij het opstellen van de roosters - De opname van de roosters in het arbeidsreglement - Het naleven van de roosters - Tewerkstelling op zon -& feestdagen & Nachtarbeid

Doelgroep Leidinggevenden* die actief bezig zijn met het opmaken van een uurrooster in de zorgsector (ziekenhuizen, thuiszorg, gehandicaptenzorg & woonzorgcentra,...).

Datum & Locatie Huis vd Bouw - Gent Dinsdag 10 juni van 9 tot 17u (met broodjesmaaltijd)

Dit is een opleiding in het kader van hetwerd functiecomplement * erkenning voor het functiecomplement aangevraagd P14dsN103

Inschrijven & meer info:

via de banner op www.zorganderstv.be

18e colloquium ICT & gezondheidszorg gaat opnieuw op zoek naar innovaties in de zorg Solutions for Care

© Foto’s: NVKVV – Michaël Rosseel

Dit jaar organiseert de werkgroep infor­ matiesysteemverpleegkundigen van het NVKVV voor de achttiende keer een col­ loquium ICT & gezondheidszorg. Intus­ sen is men toe aan de 10de editie onder de titel ‘Solutions for Care’. Dit colloqui­ um heeft drie belangrijke doelstellingen: professionalisering in de hand werken, netwerken én zorgprofessionals kennis laten maken met de voornaamste markt­ spelers.

De ingrediënten zijn intussen meer dan gekend. Op deze dag komen immers de belangrijkste trends in ICT en gezondheidszorg aan bod. Kortom, een uitgelezen kans om op de hoogte te zijn van de allerlaatste inzichten bij het kiezen, ont“Dit jaar wordt ook uitgebreid wikkelen en implementeren stilgestaan bij patiëntveiligheid van een elektronisch patiënen de wijze waarop ICT accredi- tendossier (EPD) en andere tatie kan helpen ondersteunen.” toepassingen voor de zorg. Dit jaar wordt ook uitgebreid stilgestaan bij patiëntveiligheid en de wijze waarop ICT accreditatie kan helpen ondersteunen. Zo komt Tom Vanden Berk (managing partner van Mobitrace) spreken over “Bedside registratie van diverse processen in het kader van accreditatievereisten”. An Willems (Infoland) & Stephanie Reynaert (coördinator accreditatie AZ Klina, Brasschaat) nemen deelnemers dan weer mee in hun accreditatietraject. Natuurlijk is het colloquium een unieke gelegenheid om met collega’s van diverse disciplines contacten te leggen om een optimaal ICT-beleid voor uw zorgorganisatie verder uit te stippelen. Maar naar jaarlijkse traditie kan er ook kennis gemaakt worden met de voornaamste marktspelers en is het mogelijk om in de 24

ZORG magazine

verschillende exposantenzalen softwareleveranciers, hardwareproducenten, verdelers en consultancybedrijven te ontmoeten. In het hoofdprogramma wordt er stilgestaan bij de uitdagingen voor de nieuwe informatiesystemen. De ziekenhuisinformatiesystemen zijn immers volop in beweging en worden in de toekomst steeds meer virtueel. Een EPD moet de patiënt centraal stellen en moet gedragen worden door alle gebruikers over alle sectoren heen. De federale overheid belicht vervolgens de evoluties m.b.t. eHealth en de Nursing Related Groups (NRG). Daarnaast komen ook technologieën, HRM en medicatiebeheer aan bod in de parallelle sessies. In de namiddag krijgt u de keuze uit 9 parallelle sessies. Kort samengevat gaan deze over het elektronisch patiëntendossier, diverse technologieën, ICT ter ondersteuning van accreditatie en patiëntveiligheid, evoluties in ICT binnen de ouderenzorg en woonzorgcentra, de eerstelijnszorg en de geestelijke gezondheidszorg. Nog in één van de namiddagsessies komen ook de initiatieven van de overheid aan bod. Voor de deelnemers die zich graag willen toeleggen op de technische kant is er – net als vorig jaar – een volledig dagprogramma technologieën voorzien. 

CONGRESGEGEVENS: Datum: 22/5/2014 Locatie: Congrescentrum De Montil – Affligem Organisatie: werkgroep informatiesysteemverpleegkundigen van het NVKVV U kan zich inschrijven vóór 14 mei 2014 • bij voorkeur via de website www.nvkvvisv.be. U krijgt automatisch een bevestiging na uw online inschrijving. • door het inschrijvingsformulier, dat u kan downloaden op www.nvkvvisv.be, op te sturen naar NVKVV, colloquium ISV, Vergote Square 43, 1030 Brussel

18deColloquium Automatisering en zorgverlening

ICT en gezondheidszorg Solutions for Care

Congresprogramma Accreditering

Informatie-en communicatietechnologie

Algemene ziekenhuizen HRM

Eerstelijnszorg e-health Patiëntveiligheid

Ouderenzorg

Geestelijke gezondheidszorg Donderdag 22 mei 2014 Werkgroep informatiesysteemverpleegkundigen www.nvkvvisv.be | www.isvcongres.be

De Montil - Affligem

ZORGwerkgever focust in 2014 op patient-centered-care Plaatsen uw medewerkers de cliënt centraal? Denken en handelen vanuit de resident, de klant, de cliënt of wie je dan ook maar bedient. Steeds meer zorgorgani­ saties zijn voor het idee gewonnen. Het concept leeft niet enkel in ziekenhuizen, maar ook in woonzorgcentra, centra voor gehandicaptenzorg & psychiatri­ sche verzorgingstehuizen. Zorg waarin de cliënt of resident “Dé zorgvrager bestaat niet, centraal staat, leidt zorg op maat is dan ook nood­ immers tot minder zakelijk maar in welke mate vraag naar directe heerst er op de afdeling een klimaat waarin medewerkers zorg, een hogere kwa­ deze persoonlijke benadering liteit van de zorg, een kunnen eigen maken?” toename van het zelfmanagement én een aanzienlijke kostenreductie. Redenen genoeg om ook bij ZORGwerkgever – naast de jaarlijkse werknemerstevredenheidsmeting – ook te focussen op patient-centered-care. 26

ZORG magazine

ZORGwerkgever2014 pakt dit jaar uit met drie nieuwigheden. Een nieuw partnership, nieuwe onlinemogelijkheden en een jaarlijks wisselend extra thema naast de basisbevraging. Natuurlijk blijft het basisconcept van ZORGwerkgever behouden. Het blijft een laagdrempelige audit om de werknemerstevredenheid van zorgorganisaties in kaart te brengen, dit zowel qua financiële impact als op het vlak van te besteden tijd binnen de organisatie. De afgelopen jaren gingen de organisatoren een samenwerking aan met de vakgroep verpleegkunde en vroedkunde van de Universiteit Antwerpen. Deze samenwerking blijft bestaan en wordt uitgebreid met Kleemans Organisatieadvies. De reden hiervoor is erg simpel. ZORGwerkgever barstte letterlijk uit haar voegen, vandaar dat de initiatiefnemers een extra partner aan boord hebben genomen. “De respons is overweldigend, om kwaliteit te kunnen blijven leveren én om voor elke genomineerde zorgorganisatie een extra communicatieplan op maat te kunnen creëren, zijn we op zoek gegaan naar een betrouwbare en ervaren partner.” stelt Michael Van Buggenhout. De keuze viel op Kleemans organisatieadvies. Een van oorsprong Nederlands bedrijf, gespecialiseerd in kwaliteitsmanagement en met jarenlange erva-

ring in tevredenheidsmetingen. Zij zullen de rapportering op zich nemen en het ganse proces mee ondersteunen. “Met Kleemans organisatieadviseurs hebben we een betrouwbare partner in huis gehaald voor de komende jaren. Al meer dan vijftien jaar helpen ze bedrijven en zorgorganisaties om het beste in zichzelf naar boven te halen. Naast het begeleiden bij het opzetten van kwaliteitsmanagementsystemen (zoals de ISO norm voor de zorg) zijn zij tevens geaccrediteerd als meetbureau voor het uitvoeren van CQI-metingen.” Deze samenwerking moet toelaten ZORGwerkgever naar een hoge niveau te tillen als managementinstrument met een vlekkeloze snelle rapportering en een goed uitgebouwde onlinemodule.

groeid tot een echte gala-avond waar elke genomineerde zorgorganisatie voorgesteld wordt aan de hand van een televisiereportage gedraaid door ZorgAndersTv. De genomineerden ontvangen deze reportage ook nadien en kunnen die blijvend gebruiken in hun communicatie. De samenwerking met Kleemans organisatieadviseurs laat ook toe om nog meer in te zetten op externe communicatie. Voor elke genomineerde zorgorganisatie zal dan ook een gepast communicatieplan worden uitgewerkt om de nominatie in de verf te zetten. De slotavond van ZORGwerkgever2013 gemist? Herbeleef dit event via een uitgebreide televisiereportage op www.zorganderstv.be/zorgwerkgever of via Telenet Digital Tv. 

Patient-Centered-Care Zoals reeds aangegeven viel de keuze voor een extra thema dit jaar op patient-centered-care. Zorgorganisaties die de cliënt of patiënt altijd centraal stellen, bewijzen de meerwaarde van deze aanpak. Ze scoren hoger op algemene patiëntentevredenheid en de kosten die met de geleverde zorg gepaard gaan zijn aanzienlijk lager. Zorg verlenen volgens het principe van het centraal stellen van de zorgvrager wordt vaak gedefinieerd als: ‘zorg waarin respect wordt getoond voor en gehandeld wordt naar de voorkeuren, behoeften, waarden en doelen van individuele zorgvragers.’ Misschien denkt u nu als leidinggevende: “Dit doen we al jaren”, maar is dat ook echt zo? Om dit principe om te zetten in de dagelijkse zorg moeten uw medewerkers uw cliënten ook echt kennen en weten welke de behoeften en voorkeuren van elke individuele cliënt zijn. ZORGwerkgever wil leidinggevenden dan ook inzicht geven in hoe medewerkers het person-centered-care klimaat op de afdeling of in het zorgcentrum inschatten. Vanzelfsprekend doen we dit met een wetenschappelijk gevalideerd instrument dat rekening houdt met de drie dimensies van person-centered-care, zijnde: • sociaal: de persoonlijke relatie en het vertrouwen tussen zorgvrager en (het team van) zorgprofes­ sionals; • klinisch: de daadwerkelijke zorg; • structureel: de gebouwen, faciliteiten en systemen die worden gebruikt bij het verlenen van zorg.

SCHRIJF NU IN! Elke Vlaamse erkende zorgorganisatie (woonzorgcentrum, PVT of centrum voor gehandicaptenzorg) kan zich inschrijven voor de tevredenheidsbevraging van ZORGwerkgever2014. De voorwaarden en optionele mogelijkheden kan u terugvinden via ­volgende link: www.zorganderstv.be/zorgwerkgever Op deze webpagina’s kan u ook de inschrijvingsmodule terugvinden net als meer informatie over de inhoud van de audit, de werkwijze, de partners, etc. U kan voor alle extra info ook rechtstreeks contact opnemen met Hilde Taillieu (Ablecare), [email protected] of 0479 625 004.

Op het slotevent van ZORGwerkgever wordt eenmalig een extra award uitgereikt voor die zorgorganisatie die ook op dit item het beste scoort. Vanzelfsprekend krijgt elke leidinggevende ook voor dit item een rapport ter beschikking. Dit extra deelaspect wordt exclusief én kosteloos aangeboden aan alle deelnemers van ZORGwerkgever2014.

Gala-avond Zoals gebruikelijk wordt ook dit jaar ZORGwerkgever afgesloten met een slotevent waar zorgorganisaties én hun medewerkers op een passende wijze in de bloemetjes worden gezet. De slotavond is uitgeapril 2014

27

Eenheidsstatuut hervormt carensdag en hertekent ­ontslag en recht op outplacement Filip Tilleman (Advocaat) Advocatenkantoor Tilleman - Van Hoogenbemt Meir 24 bus 6 – 2000 Antwerpen T 03 220 64 00 – [email protected]

Carensdag afgeschaft Op de valreep is op 31 december 2013 de wetgeving gepubliceerd die het arbeidsrechtelijk statuut van arbeiders en bedienden wil gelijkschakelen. Het onderscheid tussen arbeider ( hoofdzakelijk handenarbeid) en bediende ( hoofdzakelijk hoofdarbeid) was nochtans meer dan 100 jaar het fundamentele criterium dat dwars doorheen het ganse arbeidsrecht liep ( vb. aparte ontslagregeling, aparte vakbondscentrales, aparte paritaire comités…). Zo ook werd tot 31 december 2013 de eerste werkdag afwezigheid wegens ziekte of ongeval van een arbeider noch betaald door de werkgever, noch door de mutualiteit. Dit op voorwaarde dat de arbeidsongeschiktheid van de arbeider minder dan 14 kalenderdagen bedroeg. Het systeem van die ‘carensdag’ was blijkbaar ingesteld om een arbeider tweemaal te doen nadenken vooraleer zich zomaar ziek te melden. De bediende daarentegen ontving vanaf de eerste dag arbeidsongeschiktheid gewaarborgd loon vanwege de werkgever. Dit ook indien de arbeidsongeschiktheid minder dan 14 kalenderdag bedroeg. Vanaf 1 januari 2014 moet zowel voor arbeiders als bedienden vanaf de eerste kalenderdag arbeidsongeschiktheid gewaarborgd loon betaald worden door de werk­ gever. Voor bedrijven met een sterke populatie arbeiders, zal dit dus een hogere kost met zich mee­brengen. Als tegenprestatie wordt nu in de wet duidelijk gepreciseerd dat een werknemer de betaling van z’n gewaarborgd loon op z’n minst tijdelijk 28

ZORG magazine

verliest indien hij niet onmiddellijk verwittigt in geval ziekte of het medisch getuigschrift niet tijdig binnenbrengt of zich onttrekt aan de controle door de controlearts. Het recht op gewaarborgd loon herleeft vanaf het moment dat de zieke werknemer alsnog deze verplichtingen in orde brengt. Daarenboven kan nu in het arbeidsreglement of in een collectieve arbeidsovereenkomst op sector- of ondernemingsvlak een periode van de dag aangeduid worden, waarbinnen de zieke werknemer zich thuis of op een aan de werkgever meegedeelde verblijfplaats ter beschikking moet houden van de controlearts. De werknemer kan echter maximaal vier aaneengesloten uren tussen 7u en 20 u aldus “geblokkeerd” worden. Hierbij wil de wetgever inspelen op de veelvuldige situatie dat de controlearts voor een gesloten deur staat omdat de zieke werknemer de woning mag verlaten. Indien tijdens deze standby-periode de zieke werknemer zonder geldige reden toch niet aanwezig is, verliest hij het recht op het gewaarborgd loon.

Motivering Ontslag! Sinds mensenheugenis is er in het Belgisch arbeidsrecht geen algemene wettelijke verplichting om als werkgever bij het ontslag van een werknemer een formele motivering te geven van het waarom van het ontslag. Een werknemer kon perfect mondeling of schriftelijk ontslagen worden met de koude mededeling dat hij of zij ontslagen was vanaf een bepaalde datum. Dit zonder enig detail over de drijf-

veren die hebben meegespeeld bij dit ontslag. Dit in tegenstelling tot andere landen, zoals bijvoorbeeld Frankrijk, waar voorafgaandelijk aan het ontslag zelfs een formeel onderhoud moet plaatsvinden tussen werkgever en werknemer om de redenen van het ontslag toe te lichten. Op 12 februari 2012 werd de Nationale Cao 109 betreffende de motivering van het ontslag afgesloten die vanaf 1 april 2014 voor alle sectoren nieuwe verplichtingen ingevoerd heeft. Het uitgangspunt blijft dat een werkgever zoals vandaag geen verplichting heeft om uit eigen beweging een ontslag te gaan motiveren. Maar een ontslagen arbeider of bediende heeft dan wel het recht om binnen de twee maanden na het ontslag via een aangetekend schrijven de ex-werkgever te vragen naar de concrete redenen die geleid hebben tot dit ontslag. Indien de exwerkgever het vertikt om hierop te reageren, kost hem dit een schadevergoeding gelijk aan twee weken loon. De ex-werkgever kan los van deze verplichting tot informeren ook nog eens extra tegen de lamp lopen indien achteraf blijkt dat het ontslag van de arbeider of bediende kennelijk onredelijk was. Er is sprake van kennelijk onredelijk ontslag indien het ontslag geen verband hield met de geschiktheid of het gedrag van de ontslagen werknemer, of niet gemotiveerd is door de noodwendigheden inzake de werking van de onderneming. Daarenboven moet blijken dat geen enkele normale en redelijke werkgever in gelijkaardige omstandigheden zou overgegaan zijn tot het ontslag van de arbeider of bediende in kwestie. Indien het ontslag kennelijk onredelijk is kan dit de ex-werkgever 3 weken tot maximaal 17 weken loon gaan kosten, bovenop de normale verbrekingsvergoeding. De arbeidsrechtbank zal de effectieve hoogte van de schadevergoeding moeten bepalen in functie van de gradatie van kennelijke onredelijkheid van het ontslag. Deze vergoeding kan gecumuleerd worden met de eerste vergoeding van twee weken bij brutale weigering om in te gaan op het verzoek van de ex-werknemer om de redenen van het ontslag kenbaar te maken. In het slechtste geval kan de motiveringsproblematiek een ex-werkgever dus 19 weken loon gaan kosten. Voornoemde regels zijn niet van toepassing indien het ontslag gebeurt tijdens de eerste 6 maanden tewerkstelling. Tevens spelen deze motiveringsregels niet bij een beëindiging van een arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid, studentenarbeid of ingeval van een ontslag met het oog op brugpensioen of wettelijk pensioen. Tenslotte geldt deze motiveringsplicht niet in het kader van herstructureringen, gezien daar wettelijk de motivering moet bekendgemaakt worden aan de ondernemingsraad.

aan ontslagen werknemers o.a. psychologische begeleiding verstrekt, hulp bij het opstellen van een curriculum vitae en sollicitatiebrief en de concrete zoektocht naar een nieuwe job, voorbereiding sollicitatiegesprekken, … Vanaf 1 januari 2014 ­ heeft een arbeider of een bediende, die onmiddellijk ontslagen wordt met een verbrekingsvergoeding van minimaal 30 weken loon (= vanaf 9 jaar anciën­niteit in de nieuwe regeling) recht op een outplacementbegeleiding van 60 uren gedurende maximaal één jaar. Dit ter waarde van minimum 1800 euro en maximum 5500 euro. De werkgever moet dit binnen de vijftien kalenderdagen na het ontslag aanbieden. Indien de ontslagen werknemer ingaat op het aanbod van outplacement, dan mag de werkgever vier weken loon in mindering brengen op de uit te betalen verbrekingsvergoeding. Tot 31 december 2015 kan een ontslagen werknemer echter dit outplacementaanbod weigeren en er voor opteren om zijn volledige verbrekingsvergoeding te ontvangen, zonder dat dit enig negatief gevolg heeft. Vanaf 1 januari 2016 wordt de verbrekingsvergoeding van rechtswege verminderd met vier weken loon, dus ook wanneer de werknemer het outplacementaanbod niet heeft aanvaard. Zelfs indien aan de ontslagen werknemer daarentegen een te presteren opzeggingstermijn van minimaal 30 weken wordt betekend, heeft men eveneens recht op hetzelfde outplacementpakket van 60 uren. De werkgever moet dit uiterlijk binnen de vier weken na de aanvang van de opzeggingstermijn aanbieden. In deze ontslagsituatie gebeurt er geen financiële verrekening. De tijd die wordt besteed aan de outplacement wordt echter wel aangerekend op het sollicitatieverlof van de werknemer ( dit is één werkdag of twee halve werkdagen per week). Naast deze gloednieuwe situaties waarin het recht op outplacement ontstaat vanaf 1 januari 2014, blijft ook de oude regeling gelden. Deze voorziet dat een werknemer die op het ogenblik van het ontslag minstens 45 jaar oud is en daarenboven minstens één jaar anciënniteit heeft, van z’n werkgever een outplacementbegeleiding moet aangeboden krijgen. Indien een werknemer zonder enige motivering dit outplacementaanbod weigert of hierop niet reageert, kan betrokkene uitgesloten worden van het voordeel van werkeloosheidsvergoedingen voor een periode van vier weken tot 52 weken. Men denkt dus beter goed na, vooraleer men bijt in een helpende hand… 

Outplacement hertekend ! De wet op het éénheidsstatuut voor arbeiders en bedienden dd. 31 december 2013 heeft niet alleen het ontslagrecht fundamenteel hertekend, maar ook het recht op outplacement. In het kader van outplacement worden door erkende professionals april 2014

29

Pilootproject rond mondzorg­ netwerken focust op bewustmaking

Krijgt mondzorg in uw organisatie de aandacht die ze verdient? iets aan te doen bleef dan ook niet uit. Onderhandelingen met zowel het RIZIV als de mutualiteiten over honoraria en terugbetalingen voor deze specifieke zorgverlening konden op begrip rekenen, maar ketsten af op de vraag naar concrete bewijzen van de zorgnood op dit vlak en naar mogelijke haalbare oplossingen om hier aan tegemoet te komen.”

Wetenschappelijke studie

Personen met beperkingen en kwetsbare ouderen hebben bijzondere noden als het op mondzorg aankomt. Zo bleek in 2010 uit een nationaal onderzoek van de Verbond der Vlaamse Tandartsen (VVT), in opdracht van het RIZIV. Om de knelpunten op dat vlak te kunnen aan­ pakken werd in 2011 een globaal plan opgemaakt met concrete voorstellen. In 2012 werden die voorstellen ook ‘in het veld’ op hun haalbaarheid getest in een pilootproject rond ‘mondzorgnetwerken’. Die testfase is intussen afgerond en dus stelt zich ook meteen de vraag of hier daadwerkelijk een vervolg op komt. Noden en knelpunten in kaart gebracht Stefaan Hanson (coordinator project ‘bijzondere noden’ VVT): “Reeds lang krijgen we uit verschillende hoeken te horen dat de tandheelkundige zorg bij fragiele ouderen en mensen met een beperking te wensen over laat. Onze vraag naar meer middelen om hier 30

ZORG magazine

Dit probleem werd destijds dan ook bij de overheid aangekaart en in 2009 kreeg het VVT een wetenschappelijke studie toegewezen. Daarin becijferden Dr.Dent Luc Devisschere (Gent) en Dr.Dent Roos Leroy dat de vooropgestelde doelgroep van fragiele ouderen en mensen met een beperking maar liefst 700.000 personen telde. Dat de nood aan een degelijke mondzorg groter was dan aanvankelijk gedacht bleek ook uit de knelpunten die in deze studie werden blootgelegd. Er was duidelijk sprake van een sterke onderverzorging en in instellingen werd te weinig aandacht besteed aan mondzorg. Bewoners van woonzorgcentra hebben nu meer dan vroeger ook nog hun eigen tanden en willen die ook zo goed mogelijk verzorgen. Helaas bleek ook bij huis(tand)artsen weinig kennis aanwezig rond mondproblemen binnen die specifieke doelgroep. Christine Van Meir (coördinerend raadgevend tandarts mondzorgnetwerk): “Instellingen waren zich natuurlijk wel bewust van het probleem. Het personeel deed wel moeite, maar vaak gebeurde dat niet altijd correct. Daarbij komt dan nog dat ook de patiënten zelf meestal niet correct poetsten. Een slechte mondhygiëne kan nochtans tot heel nare gevolgen leiden zoals ondervoeding, chronische ontstekingen of longontstekingen (door slikpneumonie) … heel vaak komen residenten daardoor in een vicieuze cirkel van complicaties terecht.” Er bleek dus wel degelijk ruimte voor verbetering en bewustmaking bij het personeel in woonzorgcentra omtrent het belang van een gezonde mond voor het algemeen welzijn van de bewoners. Ondervoeding krijgt in de sector nu eenmaal veel aandacht, maar over mond- en gebithygiëne blijft het vaak nog angstvallig stil.

Globaal plan: aanbevelingen en haalbaarheids­ studie Stefaan Hanson: “Met de resultaten van de studie op zak, werd ons gevraagd om ook voorstellen te doen om aan de blootgelegde zorgnoden en knelpunten te verhelpen. Daarom hebben wij een Globaal Plan opgesteld met concrete aanbevelingen. Dat werd in een laatste fase dan, ook weer op vraag van het RIZIV, in een pilootproject gegoten dat in 5 verschillende ­regio’s in het land uitgetest werd.”

Pilootproject: virtueel mondzorgnetwerk De testfase hield de opstart van een piloot mondzorgnetwerk in: gespreid over de 5 pilootregio’s werden door de coördinerend raadgevend tandarts, een tandartsassistente en een logistieke cel – in samenwerking met de lokale tandartsen – in een eerste fase liefst 3000 zorgvragers gescreend op mondproblemen. Daarnaast was het vooral de bedoeling om ook het personeel van woonzorgcentra te sensibiliseren en de aandacht te vestigen op de problematiek en het belang van preventieve mondzorg. En uiteindelijk werd ook in de praktijk getest hoe de behandeling van de gescreende patiënten het best te organiseren viel.

of meer ‘referente mondzorg’ onder de verpleegkundigen aangesteld.” Aan hen om via een werkgroep binnenshuis ook de collega’s warm te maken en bij te scholen om een correcte mondzorg te kunnen toedienen. Stefaan Hanson: “Niet alleen worden op die manier de juiste zorgen toegediend, maar worden residenten ook van nabij opgevolgd en kunnen tand-, mond- en tandprotheseproblemen sneller opgespoord en efficiënter aangepakt worden.” Vanuit het mondzorgnetwerk werden dan ook de nodige opleidingen voorzien om die referente verpleegkundigen te briefen over hoe dagelijkse mondzorg het best aangepakt wordt. Christine Van Meir: “Na de theoretische opleiding door Professor Dr. Luc Devisschere, kwamen wij – de coördinerend tandarts en tandartsassistente – zelf ter plaatse om hen in de praktijk verder op te leiden. We legden hen aan de hand van concrete voorbeelden uit wat de meest voorkomende tandheelkundige problemen zijn en hoe die te herkennen. En we lieten hen zien welke dagdagelijkse zorg zij voor eigen rekening kunnen nemen.”

Screenings bepalen specifieke zorgnood De screening van voorzieningen en hun bewoners uit de regio was voor elk coördinerend raadgevend tandarts in het mondzorgnetwerk een eerste referentie om een staat op te maken van de concrete noden en vereiste behandelingen. Die informatie werd doorgeven aan de coördinatiecel van het pilootproject die op haar beurt een afspraak maakte om een behandeling op te starten.

Referente mondzorg en opleidingen Al uit het oorspronkelijk wetenschappelijk onderzoek, maar zeker ook uit de screenings bleek de nood aan een betere bewustmaking en aan preventieve instructies op het vlak van mondzorg bij zowel verpleeg- als zorgkundigen in woonzorgcentra. Stefaan Hanson: “Mondhygiëne, preventieve behandeling en correcte mondzorg promoten is een heel belangrijke factor in heel dit opzet, anders is het dweilen met de kraan open. Willen we op lange termijn goeie resultaten bekomen, dan is dit de basis. Daarom werd in de deelnemende instellingen telkens één

Tinne Van Loock (referente verpleegkundige WZC ter Bleeke): “Tijdens de opleidingen werd vooral gefocust op het belang van een goede mondhygiëne. Het komt er vooral op aan om eventuele problemen te kunnen opsporen en herkennen, maar daarnaast kregen we vooral heel wat concrete praktijktips over hoe Stefaan Hanson: we de dagdagelijkse mondzorg “De bewustmaking rond best aanpakken: hoe hou je een mondhygiëne en preventieve tandenborstel juist vast, hoe mondzorg bij verpleeg- en wordt een prothese gepoetst zorgkundigen is cruciaal in (met neutrale zeep in plaats van dit pilootproject” met tandpasta!) en opgeborgen, waarom is het zo belangrijk om de tong te schrapen na het poetsen, … Dankzij die opleidingen hebben we toch een stevige basiskennis opgebouwd om door te geven aan de rest van de collega’s.”

april 2014

31

Behandeling op maat van de patient? Dat degelijk opgeleide verpleeg- en zorgkundigen in woonzorgcentra inderdaad al heel wat tandproblemen kunnen voorkomen door de juiste preventieve hulp te bieden, is niet meer dan logisch. Maar wanneer zich toch een behandeling door een tandarts opdringt, stelt zich de vraag hoe patiënten met bijzondere noden het best geholpen kunnen worden. Na de screening werden de deelnemende organisaties in het kader van dit pilootproject dan ook opnieuw gecontacteerd om te overleggen hoe residenten die zorg nodig hadden ook effectief Stefaan Hanson: geholpen konden worden. “Per provincie zijn 2 à 3 mond- Kon de resident in kwestie niet extern op bezoek bij zijn zorgnetwerken nodig om het reguliere tandarts, of werd er hele land te bestrijken” geen lokale tandarts bereid gevonden om langs te komen, dan was er nog de mobiele tandartseenheid die per mondzorgnetwerk kon uitrukken. Tim Koyen (hoofdverpleegkundige WZC ter Bleeke): “Een bezoek aan de huistandarts is voor heel wat residenten geen sinecure. Begeleiding door een familielid is één optie, maar als het gaat om iemand met dementie is dat al helemaal niet evident.” En daar komt dan nog bij dat heel wat tandartskabinetten niet toegankelijk zijn voor rolstoelpatiënten.

Jan Flament: “Bij ons vond de mobiele tandartspraktijk een plaatsje in het kapperslokaal, dat toch enkele dagen per week vrij was. Wij hebben door het bezoek van de tandarts aan huis heel wat bewoners kunnen laten verzorgen en dus was dit voor onze instelling een schot in de roos. Van de meeste collega’s die aan het pilootproject deelnamen vernam ik trouwens ook dat dit de beste oplossing is, zeker in minder toegankelijke regio’s. Zelf vind ik dat dit vooral op korte termijn een uitstekend initiatief is om de eerste en hoogste nood te lenigen. Maar er is op langere termijn meer nodig. Het zou bijvoorbeeld ideaal zijn mochten de huispraktijken van reguliere tandartsen open staan en toegankelijk zijn voor deze mensen en mocht alles van vervoer en begeleiding voor extern tandartsbezoek geregeld kunnen worden.”

Evaluatie pilootproject Een andere mogelijkheid is om de tandarts naar de instelling te laten komen waar de behandeling kan plaats vinden. Jan Flament (directeur WZC ter Bleeke): “Je moet als organisatie het geluk hebben dat lokale tandartsen daar voor open staan. In de praktijk vonden wij daar maar één tandarts uit de streek bereid toe.” Bovendien – zo vult Tim Koyen aan – kan die tandarts enkel langskomen voor of na de uren die hij in zijn eigen praktijk staat. Trouwens, ook niet elke behandeling kan op de kamer gebeuren: een gebit nakijken lukt nog, maar verder dan dat gaat het vaak niet. En ten slotte is het voor een reguliere tandarts – vanwege weinig ervaring op dat vlak – niet altijd evident om de juiste zorg te verlenen aan patiënten met dementie of een psychische of motorische beperking. En dan blijft er nog de optie om in Jan Flament: langs te gaan “Vooral op korte termijn is woonzorgcentra met een ‘mobiele tandartseende mobiele tandarts­eenheid heid’. Iets dat dan ook uitvoerig een uitstekend initatiagetest werd tijdens het pilootprotief op de hoogste nood te ject. Met de mobiele unit ter plaatse is alvast de installatie be­lenigen” schikbaar om patiënten te behandelen in de zorginstelling zelf. Onder de lokale tandartsen werden vrijwilligers bereid gevonden om een poule samen te stellen om die unit te bemannen. 32

ZORG magazine

Stefaan Hanson: “Dat er extra budget nodig is om de structuur van de mondzorgnetwerken over heel het land uit te rollen, staat vast. Net als voor de bijkomende vergoeding voor tandartsen voor de behandeling van deze specifieke doelgroep.” Ook het concept van de mobiele tandartsunit kost geld om uit te werken en ook logistiek brengt dit heel wat met zich mee. Vandaar dat daarnaast al het idee geopperd werd voor een minimale – vaste – installatie in zorgvoorzieningen.

Concrete voorstellen Stefaan Hanson pleit voor een gestructureerde opzet in verschillende provincies met de oprichting van provinciale mondzorgnetwerken (per provincie zouden er zo 2 à 3 nodig zijn om het hele land te bestrijken). Die zouden op hun beurt begeleid kunnen worden door een algemeen overkoepelend Mondzorgplatform Bijzondere Noden. “Het uiteindelijk doel is om zoveel mogelijk mensen uit de doelgroep met bijzondere noden bij de huistandarts te krijgen. Een coördinerend raadgevend tandarts kan daarbij de missing link zijn tussen de zorgorganisaties, huistandartsen en thuiszorg”, aldus nog Hanson. 

Meer info over het pilootproject mondzorgnetwerk vindt u op www.specialdent.be

Hoe communiceert u met de generatie 50-65?

Bereikt u één van de steeds belang­­rijker wordende bevolkingsgroepen op een concrete en efficiënte manier? De generatie 50-plussers vandaag ­vertegenwoordigen immers 5 miljoen vermogende, kapitaalkrachtige en ­actieve consumenten. Ook u kan ze ­ontmoeten tijdens dé nationale beurs voor actieve levensgenieters, Zenith. Reeds 20 jaar is Zenith een succes. Elk jaar opnieuw bieden 200 exposanten een gevarieerd aanbod dat aansluit bij de levensvisie van de 30000 bezoekers. Ook dit jaar gaat Zenith door in Brussels Expo (paleizen 3 en 8) van zondag 16 tot donderdag 20 november 2014.

Comfortabel leven en zorgeloos genieten! Het succes van de beurs is te verklaren doordat zij inspeelt op de ‘leefwereld’ van deze babyboomers en niet op de leeftijd. Zij ontwikkelt concepten die aansluiten bij een generatie die: economisch sterk is, investeert in relaties, geniet van verworven ervaring en nieuwe levensprojecten heeft. Zenith, goed voor 2 beurshallen van samen 18.000 m2, draait rond drie zones: Leven, Zorgen en Genieten. In het deel leven kunnen bezoekers onder andere terecht in een Finance-zone (Bank & verzekeringsinstellingen, pensioenen, financiën & werkgelegenheid & erfenissen…) en kunnen ze informatie inwinnen over de aanschaf van ene tweede verblijf. Bij genieten gaat het vanzelfsprekend over mode, lekker eten, reizen en vrije tijd, beauty en wellness, etc.

Tot slot kunnen bezoekers zich in de zone zorg informeren over de zorg voor (klein)kinderen en ouders. Maar denken ze ook na over hun eigen gezondheid en verzorging. Meer concreet gaat het over: Healthy Food, huisliften en trapliften, aangepast wonen, hoorapparaten en nog veel meer. Yakult, CM, Lapperre, de Socialistische Mutualiteiten en Plus Magazine zijn slechts enkele van de exposanten. De organisatoren willen in de komende editie nog een stap verder gaan. Uit voorgaande edities blijkt immers dat bezoekers gericht naar de beurs komen op zoek naar antwoorden op pertinente zorgvragen. Vragen over aandoeningen, opnames en behandelingen, zorgvoorzieningen en hun aanbod,…

Welzijnsdorp Het Welzijnsdorp biedt een antwoord op vragen in verband met gezond ouder worden, langer actiever blijven, comfortabel thuis blijven wonen. Met een aantal interessante voordrachten door specialisten wordt praktisch ingegaan op heel wat vraagstukken rond zorg, gezondheid en welzijn. Het welzijnsdorp wordt een visueel afgebakende zone binnen het ZORG 30000 50-plussers zijn op gedeelte van de beurs. Ook ­Zenith gericht op zoek naar u kan als (zorg)organisatie informatie. of bedrijf deel uitmaken van het Welzijnsdorp op Zenith. Naast een stand binnen de afgebakende zone kan u er eveneens informatiesessies organiseren voor de aanwezige bezoekers en kan u als organisatie of bedrijf genieten van een uitgebreide communicatiestrategie naar bezoekers én niet-bezoekers van Zenith.

april 2014

33

Overkoepelend wordt er immers geïnvesteerd in een uitgebreide communicatiecampagne en een uitgebalanceerd mediaplan. FISA (de organisator van Zenith) is de grootste beursorganisator van grootpublieksbeurzen in België. Deze sterke positie creëert een marktvoordeel en een stevige Het Welzijnsdorp wordt onderhandelingsmarge met de georganiseerd samen met betrokken media.

ZorgAndersTv, een extra troef voor elke exposant.

Over Zenith wordt gecommuniceerd via: radiospots, advertentiecampagnes, affichage, sociale media en de communicatiekanalen van partners en exposanten. Meer concreet gaat het om: het eigen Zenith magazine (120000 exemplaren), Het Nieuwsblad, De Standaard, La Libre Belgique, Radio 2, Bel RTL, Plus Magazine, Knack, Le Vif, Trends/Tendances, Télépro, Nest, en Femmes d’ajourd’hui.

Specifiek voor het Welzijnsdorp werd een intensieve samenwerking opgezet met ZorgAndersTv en ZORG Magazine. Centraal in het Welzijnsdorp komt immers de studio van ZorgAndersTv en is er ruimte voor interviews en voorstellingen van services en producten. Via het eigen televisiekanaal van ZorgAndersTv (op Telenet Digital Tv) worden de reportages ook verspreid naar het brede publiek. Kortom, een event die uw bedrijf of (zorg)organisatie niet kan missen. 

Meer informatie over het Welzijnsdorp (en de verschillende formules) kan u verkrijgen bij: Hilde Taillieu ([email protected] of 0479 625 004.

Uitnodiging Kennismaking Welzijnsdorp

Zenith/FISA & ZorgAndersTv nodigen u uit voor een kennismaking met het ‘Welzijnsdorp’. Bea Sablon (projectmanager Zenith) en Hilde Taillieu (ZorgAndersTv) lichten dit initiatief graag toe op 13 mei te Brussel. Vanzelfsprekend is deze kennismaking kosteloos én vrijblijvend.  U kan uw aanwezigheid bevestigen via mail: [email protected]. Datum & locatie: dinsdag 13 mei, 14-15u (FISA nv, Lenniksebaan 451, 1070 Brussel)

34

ZORG magazine

www.dewitte.be

Samen bouwen aan de ZorgSector van morgen

Kinderdagverblijven, ziekenhuizen of woonzorgcentra. Allemaal hebben ze wel eens nood aan uitbreiding, aanpassingen of een grondige vernieuwing.

Machiels Building Solutions, betrokken in Zorg Wij bieden zowel voor nieuwbouw als renovatie (semi-) permanente oplossingen aan in houtstructuurbouw die zich kenmerken door: een snelle bouwtijd flexibele maatvoeringen energiezuinige materialen een geïndustrialiseerde bouwmethode duurzaamheid de beste energieprestaties hoge kwaliteit oplossingen op maat een offerteprijs zonder verrassingen

Elia Green Building, Brussel

NV

CL

O

Voor EEn supErsnEllE En flExiBElE Bouw Van uw zorGVoorziEninG.

SI

LE

        

NG

I TH E C

RC

MACHIELS BUILDING SOLUTIONS

Olmsesteenweg 55 I BE-3583 Paal-Beringen Tel.: +32 11 230 500 [email protected]

www.machielsbuildingsolutions.be

NIEUWE UITGAVE ARBEIDSREGLEMENTERING & UURROOSTERPLANNING

UIT DE REEKS WERKPLANNING IN DE ZORGSECTOR DEEL 2

DEEL 4

ZELFROOSTEREN

EEN WETTIG UURROOSTER OP MAAT OPSTELLEN

z met oa: Overstappen op zelfroosteren?

z met oa: opname in het arbeidsreglement

z strafrechtelijke aansprakelijkheid

z opstellen roosters & praktijkgedeelte

z informatisering & onderzoeksresultaten

€

45

€

35

Deze boeken maken deel uit van een reeks over werkplanning in de zorgsector. Ontdek de kortingen bij het bestellen van de volledige reeks (en bijwerkingen) of meerdere exemplaren via de website.

BESTEL VANDAAG NOG ONLINE: WWW.ZORGANDERSTV.BE/BOEKEN