Boekman_57_opmaak
142
08-11-2004
12:09
Pagina 142
onttrekt zich aan tradities of genres en heeft de
Lokaal gekleurde keuzen Als er één ding weer
pretentie tot het ontwikkelen van een eigen
eens duidelijk wordt uit de vier essays, dan is het
universele taal.
wel dat kwaliteitsbeoordeling in essentie
De hantering van dit schema staat of valt met
Dossier
143
mensenwerk is. Laten we die kwaliteit dan ook
Samen met de bibliotheekmedewerkers van de Boekmanstichting maakte de redactie van
de kwaliteit van de commissieleden, zoals de
maar herkenbaar menselijker maken. Minder
Boekman een selectie uit de aanwezige titels over kunstkritiek in de verschillende kunstsec-
auteurs zelf terecht opmerken. Zo’n schema kan
semi-objectieve oordelen van onzichtbare
toren van de afgelopen tien jaar. De nadruk ligt daarbij op de afgelopen drie jaar, maar
hooguit een hulpmiddel zijn om een discussie te
commissies en meer pregnante artistieke keuzen
oudere belangwekkende titels zijn eveneens opgenomen. Jack van der Leden verzamelde de
ordenen. Maar tegen dit schema heb ik meer
van herkenbare individuen (artistiek leiders,
titels en voorzag ze van een annotatie. Daarnaast lichtten de bibliotheekmedewerkers de
bezwaren. Allereerst: te veel categorieën (acht-
cultuurverkenners, intendanten, bijvoorbeeld
belangrijkste boeken op het thema eruit en gaven deze extra aandacht.
tien!). Het leidt tot onwerkbare gedetailleerd-
van allochtone origine). Daarbij kan ook horen
Mieke Nooijen zocht het internet af naar sites over kunstkritiek en maakte een selectie. De
heid: alsof de diamantslijper niet van ophouden
dat de rijksoverheid minder krampachtig vast-
beschreven homepages lopen uiteen van pagina’s met gedegen recensies en discussiefora
weet en niets overhoudt dan slijpsel. En al die
houdt aan dat ene centrale oordeel van de Raad
tot sites waar ieder zijn eigen recensie kan schrijven. Kortom, voor elk wat wils.
verfijning komt ook weer terug in de procedures
voor Cultuur of een landelijk fonds, maar meer
Vanzelfsprekend is voor diegenen die zich verder in het onderwerp willen verdiepen nog
en formulieren die met name nieuwkomers juist
decentraliseert naar lokale overheden. Zo
veel meer literatuur te vinden in de bibliotheek van de Boekmanstichting. Het dossier is ook
weer buitensluiten.
kunnen artistieke keuzen een lokale kleur
op de homepage van de Boekmanstichting (www.boekman.nl) terug te vinden. Daar zijn de
krijgen, zodat er in Zaanstad andere keuzen
links in de tekst doorklikbaar.
Merkwaardig inconsequent is de opname van de categorie ‘autonome kunst’ door de auteurs, die zo in hun essay duidelijk maken dat alle kunst
gemaakt worden dan in Emmen of Maastricht. We moeten daarbij uitgaan van een dynamisch
bepaald wordt door een context. En het onder-
cultuurbegrip, maar niet vervallen in cultuurrela-
scheid tussen die autonome kunst en de hybride
tivisme. Dat betekent openstaan voor de cultu-
kunst lijkt mij in de praktijk niet te trekken. We
rele nieuwkomers, natuurlijk, maar wel blijven
www.derecensent.nl De redactie van De Recensent
basis van het werk van ervaren critici. Een beoorde-
zien hier wel een overeenkomst met Saraber;
staan voor het ‘eigen’ culturele erfgoed. Zoals
geeft wekelijks haar mening over kunst, cultuur en
lingsmodel brengt het proces van oordeel tot recensie
wat de auteurs aanduiden met ‘gemeenschaps-
ook Paul Scheffer schreef in zijn essay ‘Het multi-
aanverwante zaken. Er zijn recensies op het gebied van
in kaart. Een recensent moet ook leren onderscheiden
kunst’, vinden we bij Saraber terug bij het crite-
culturele drama’: als we niet in onszelf geloven,
muziek, film en theater, literatuur en media.
welke type kritiek het best bij hem past, want recen-
rium ‘functionele authenticiteit’, beide in een
hebben we nieuwkomers niets te bieden.
poging om het beoordelingsinstrumentarium
Kunstkritiek algemeen
presenteert in zijn inleiding een aantal van deze basisvaardigheden, aangevuld met schrijfopdrachten, op
seren vraagt karakter! Daarom gaat het ook over
www.kkunst.com In KKunst, een internettijd-
vormen van kritiek, soorten argumenten, en de
geschikt te maken voor culturele uitingen met
Robert Oosterhuis is socioloog en
schrift over Vlaamse en Nederlandse podiumkunsten
persoonlijke relatie die men met bepaalde kunst-
een meer volks of populair karakter.
beleidsmedewerker bij
en producties, worden besprekingen van cd’s, boe-
vormen aangaat. Literatuur-, beeldende- kunst-, film-,
de gemeente Zaanstad.
ken en theatervoorstellingen gepubliceerd.
muziek- en theaterkritiek passeren de revue. De Moor besteedt ook aandacht aan de maatschappelijke
Moor, W. de (1993)
functie van kritieken en de geschiedenis van de litera-
De kunst van het recenseren van kunst.
tuurkritiek in dag- en weekbladen. (JvdL)
Bussum: Coutinho, 253 p. ISBN 90-62838231-5 signatuur: 93-542
Shrum, W.M. (1996) Volgens dichter en literatuurcriticus Hans Warren,
Fringe and fortune: the role of critics in high and popular art.
aangehaald door Wam de Moor, zijn boekbesprekingen
Princeton: Princeton University Press, 284 p.
veelal verbruiksartikelen, ‘een boekbespreking zit de
ISBN 0-691-02657-2 signatuur: 97-698
volgende dag rond de groente of de vis. Soms zitten er
Boekman 57 2003
Boekbespreking
wel eens prima ideeën in die je zou kunnen uitwerken,
Shrum richt zich op de manier waarop mensen zich
[…] maar als geheel is het toch zelden een juweeltje
een mening over kunst vormen door critici. De mate
dat verloren is gegaan’. Dat neemt niet weg dat het
waarin deze meningsvorming afhankelijk is van cri-
recenseren van boeken en andere kunstuitingen talent
tici, bepaalt naar zijn mening het onderscheid tussen
vereist, én een aantal basisvaardigheden. De Moor
hoge en lage cultuur. In het laatste geval doet de
Boekman 57 2003
Dossier
Boekman_57_opmaak
08-11-2004
12:09
Pagina 144
mening van de critici er niet toe, terwijl de bewonde-
van de journalistieke aanpak de voorkeur heeft. In
analyse stond centraal op een expertmeeting van
een tijdskader, waarbij de criticus uitgaat van een op
raars van hoge cultuur zich juist veel van de critici
twintig stellingen worden de ideeën over relevante
kunstcritici, wetenschappers en beleidsmakers, georga-
historische context gebaseerd referentiekader.
aantrekken. Om dit te onderbouwen geeft Shrum
kunstkritiek toegelicht.
niseerd door het ministerie van OCenW en de
onder andere een historische schets van het belang 144
van de criticus in de kunstwereld.
Beeldende kunst
Boekmanstichting. Bevers inventariseert de oorzaken
Winkel, C. van (2001)
en de inhoud van de kritiek op de kunstkritiek, die
‘Koning Midas in Wonderland. Vormgeving ontwerpen. Sociaal
onderhevig is aan verregaande academisering en chro-
Modernisme: de designkritiek van K.-N. Elno (1920-1993)’. In: De Witte Raaf, nr. 89, 1-8. Signatuur: M03-119
Szántó, A. (et al.) (2000)
www.kunstwereld.nl Beeldende kunst is een van
nische reflectie. Hij schept een theoretisch kader aan de
Reporting the arts: news coverage of arts and culture in
de weinig onontgonnen terreinen als het gaat om
hand van de opvattingen van Heinich, Bourdieu, Becker,
America. New York: Columbia University, 125 p. Signatuur: 02-089
kunstkritiek op het internet. Dit najaar lijkt daar
Gehlen, Adorno en vele anderen, en geeft voorbeelden
Vormgeving wordt steeds belangrijker. De presen-
verandering in te komen met de website van
van de polemiek in andere landen.
tatie van een firma, gebouw of transportbedrijf wordt
Resultaten van een onderzoek naar de journalistieke
Kunstwereld. Onder de werktitel ‘Forum’ worden
Ook de overheid speelt een rol als ontregelende factor,
in toenemende mate bepaald door de vormgeving,
aandacht voor kunst in de Amerikaanse pers.
bezoekers opgeroepen om hun mening/recensie
door kunstenaars al of niet subsidie te verstrekken.
die status uitdrukt. Kunst en design zijn de laatste
De onderzoekers hebben zich daarbij op zowel de
over kunstenaars, kunstwerken, exposities, galeries,
Kunsthistorica Tineke Reijnders dient Bevers van
materialiserende krachten die weerstand bieden aan
lokale als de nationale dagbladen gericht. Daarnaast
veilingen en het cultuurbeleid van de overheid in te
repliek: zij belicht de praktische dimensies van de
de onhanteerbare informatiestroom. Een aantal theo-
zijn ook andere nationale media, zoals televisie,
zenden. Klinkt veelbelovend.
kunstkritiek. Gerbrich Voolstra geeft een verslag van de
rieën hierover.
discussie waaraan een groot aantal kunstcritici
in het onderzoek betrokken. Zoals de titel al aangeeft gaat het niet alleen om recensies maar ook om
Gubbels, T. (red.) (2000)
deelnam. Maarten Asscher schreef de inleiding en
Bartholomée, Y. (2003)
nieuwsverslaggeving.
Beeldendekunstkritiek in Nederland: een stand van zaken.
Ingrid Commandeur de epiloog. (ML)
Vormgevingskritiek in de Nederlandse pers.
Amsterdam: Boekmanstudies, 70 p.
Hoste, P. (2002)
ISBN 90-6650-063-8 signatuur: 00-207
‘Cultuurberichtgeving: Theresituslezing theaterfestival 2002’. In: Etcetera, jrg. 20, nr. 83, 49-52.
Onleesbaar, onduidelijk, gebrek aan diepgang, te theo-
Rotterdam: Mathenes, 46 p. ISBN 90-807760-1-7 signatuur: 03-400
Vuyk, K. (2001) ‘Publieke ruimte voor kunstkritiek’. In: Boekmancahier, jrg. 13, nr.
Resultaten van een onderzoek naar de aandacht in de
47, maart, 7-15.
Nederlandse pers voor vormgeving. Doel van het onderzoek was het voornemen een poging te wagen
retisch: deze kwalificaties duiken steeds op in het Indrukken van de berichtgeving over cultuur in
debat over de kunstkritiek, zo constateert Ton Bevers,
Kees Vuyk betoogt dat de crisis in de beeldendekunst-
het ontbrekende publieke debat over de betekenis
de Vlaamse media. Er wordt volgens de auteur een
hooglereraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam,
kritiek het gevolg is van de permanente crisis waarin
van industrial design op gang te brengen. De voor-
onderscheid gemaakt tussen wetenschappelijke en
in zijn internationaal vergelijkende analyse van de
de moderne beeldende kunst verkeert. Om uit die
onderstelling van met name ontwerpers is dat er
journalistieke kunstkritiek, waarbij de subjectiviteit
stand van zaken in de beeldendekunstkritiek. Bevers’
impasse te komen moet de kunstkritiek op publieke
nauwelijks aandacht is voor vormgeving. De resul-
podia debatteren over de kernvraag ‘wat is kunst?’
taten van het onderzoek wijzen uit dat dit niet
De kunstkritiek moet meer openbaar en toegankelijk
strookt met de praktijk. Bartholomée telde maar
worden, aldus Vuyk. Het is de taak van de kunstcriticus
liefst 1171 krantenartikelen op het onderwerp in de
om vast te stellen wat beeldende kunst is.
periode 1985-1999.
Doorman, M. (2001)
Literatuur
‘De put van Thales: een pleidooi voor oordelende kunstkritiek’. In: Boekmancahier, jrg. 13, nr. 47, maart, 16-21.
www.besprekingen.nl Eenvoudige website waar
bezoekers zelf hun bespreking op kunnen plaatsen. Reactie van Maarten Doorman op bovenstaand artikel
Er worden nog recensenten gezocht.
van Kees Vuyk. Doorman vindt dat critici een beredeneerd smaakoordeel moeten vellen, ondanks het
www.hotel-boekenlust.nl In dit hotel met de
toegenomen conceptuele gehalte van beeldende
prachtige slogan ‘Lezen is toch de gemakkelijkste
kunst. In Boekmancahier, jrg. 14, nr. 51, 36-44
vorm van reizen’ kunnen de gasten zich terugtrekken
reageert T. Rummens op zowel Vuyk als Doorman.
in diverse kamers gevuld met besprekingen van hun
Hij vindt dat kunstkritiek zich niet moet beperken tot
favoriete boeken. In de boekensuite, de kindersuite,
kunst als zelfreflectie, of expressie of representatie.
de moordsuite, de reiskamer, de poëziekamer of
Er zijn ook nog andere mogelijkheden voor een legiti-
de bibliotheek is het aangenaam verblijven.
merende kritiek: het situeren van een kunstwerk in Des schilders mijmering (H.F.C. ten Kate) door J.H. van Hove , 1844-45
Boekman 57 2003
Dossier
Boekman 57 2003
Dossier
145
Boekman_57_opmaak
08-11-2004
12:09
Pagina 146
Dijk, N. van (1994)
Thijssen, W. (1998)
Berndsen, F. (2000)
periode 1814-1848, welke boeken bespraken de critici
De politiek van de literatuurkritiek: de reputatie-opbouw
Alle schrijvers hebben gelijk: gesprekken met literaire critici.
Met alle respect : over literatuurkritiek.
en wie waren zij, wat was het beeld dat ze gaven van
van Menno ter Braak.
Amsterdam: Meulenhoff, 95 p.
Groningen: Passage, X, 156 p. ISBN 90-5452-071-X signatuur: 01-130
de literaire wereld? Deze en andere vragen komen aan
Delft: Eburon, 142 p. ISBN 90-5166-375-7 signatuur: 94-621
ISBN 90-290-5770-X signatuur: 98-398
146
bod in dit proefschrift. Aandacht ook voor het gedrag In Met alle respect onderzoekt Berndsen de moderne
van schrijvers en lezers, uitgevers en boekhandelaren.
Onderzoek naar de loopbaan van literator
‘Al meer dan een eeuw lang wordt erover geklaagd dat
literatuurkritiek. Het betreft hier geen historisch onder-
Commerciële motieven en een uitbreiding van de opi-
Menno ter Braak (1902-1940), waarbij in de eerste
de literatuurkritiek ten onder gaat in de cultuurin-
zoek, maar een systematisch onderzoek naar de aard
niërende functie van de krant blijken de opkomst van
plaats de manier waarop hij zich profileert, en zijn
dustrie. Er is geen ontsnappen mogelijk’, aldus
van de moderne literatuurkritiek, verschillende soorten
de dagbladkritiek te hebben gestimuleerd. Recensie
invloed op critici van latere generaties aan de orde
Anthony Mertens in zijn inleiding van dit boekje.
kritieken en de literaire en esthetische waarde daarvan.
opgenomen in: Boekman, jrg. 15, nr. 55, maart, 107-110.
komen. Van Dijk beschrijft de productiviteit van
Vervolgens noteren tien literatuurcritici hun visie op
De functie van de literaire kritiek wordt verduidelijkt met
Ter Braak, zijn deelname aan literaire netwerken
literatuur en literatuurkritiek. Aan het woord komen
behulp van theorieën van Bourdieu. Berndsen conclu-
Doorman, M. (2001)
en samenwerkingsverbanden en zijn aandacht als
Rob Schouten, Herman de Coninck, Dirk Schümer, Bas
deert dat de literatuurkritiek lang niet altijd het respect
De vrede graast zonder genade: over literaire kritiek
criticus voor andere auteurs. Uit analyse van zijn
Heijne, Janet Luis, Cyrille Offermans, Gerrit Jan Zwiers,
ontmoet dat ze verdient. Daarnaast komen ook de rol
Amsterdam: Bert Bakker, 31 p. ISBN 90-351-2359-X
literaire besprekingen blijkt dat zijn literaire keuzes
Jacq Vogelaar, Arnold Heumakers en Aad Nuis.
en positie van de auteur en literatuurcriticus aan de
signatuur: 01-379
verband hielden met ‘literairpolitieke’ overwegingen,
orde. Berndsen is van mening dat literatuur en litera-
het streven gezag te verwerven en bijval voor zijn
Grootendorst, R. (1998)
tuurkritiek slechts op betrouwbare wijze onderzocht
Filosoof Maarten Doorman werd in 2000 benoemd tot
uitspraken te krijgen.
Crisis in de kritiek: argumentatietheorie en literaire recensies
kunnen worden wanneer ze worden gerelateerd aan de
bijzonder hoogleraar Literaire kritiek aan de Vrije
Amsterdam: Vossiuspers AUP, 28 p.
auteur van de tekst. De conclusie van het onderzoek
Universiteit in Amsterdam. In zijn oratie stelt hij het
ISBN 90-5629-0614 signatuur: 99-324
luidt dan ook: niet alleen de literatuurkritiek verdient
klimaat in de literaire kritiek gedurende het laatste
respect, maar zeker ook de literatuurcriticus. (MN)
decennium van de twintigste eeuw aan de orde.
Janssen, S. (1994) In het licht van de kritiek: variaties en patronen in de aandacht
Uitgangspunt is wat literaire kritiek moet zijn: het
van de literatuurkritiek voor auteurs en hun werken.
In zijn inaugurele rede als hooglereraar taalbe-
Hilversum: Verloren, 277 p. ISBN 90-6550-415-X signatuur: 94-364
heersing aan de Universiteit van Amsterdam geeft
Korevaart, K. (2001)
moet informeren, een oordeel geven, dat oordeel
Rob Grootendorst als argumentatiedeskundige een
Ziften en zemelknoopen: literaire kritiek in de Nederlandse dag-,
beargumenteren en betrokkenheid tonen.
Aandacht voor de omgang van de dag- en weekblad-
beeld van de manier waarop literaire critici hun mening
nieuws- en weekbladen 1814-1848.
kritiek met het literaire aanbod. Er wordt ingegaan
vormgeven en hun argumenten inkleden. In de zoge-
Hilversum: Verloren, 504 p. ISBN 90-6550-638-1 signatuur: 01-360
op de keuzen en uitspraken van critici in samenhang
naamde ‘pragmadialectische argumentatietheorie’ die
met de sociale context waarbinnen ze totstand-
Grootendorst samen met Frans van Eemeren ontwik-
Wanneer begon de Nederlandse literaire dagbladkri-
komen. In drie casestudies worden de literair-kriti-
kelde, is argumentatie een onderdeel van een kritische
tiek, in welke periodieken verschenen recensies in de
sche receptie, de critici en de rol van achtereenvol-
gedachtewisseling die erop gericht is een verschil van
gens Rutger Kopland, Judicus Verstegen en Jacq
mening op redelijke wijze tot oplossing te brengen.
Firmin Vogelaar besproken.
Hun theorie en onderzoeksprogramma zijn gebaseerd
Door kritiek gekortwiekte kunstenaar, door C. Hansen , 1848
op inzichten uit de filosofische dialectiek en de linguïsti-
Bousset, H. (1997)
sche pragmatiek. Toepassing van deze theorie op lite-
De roman is een ui, rede uitgesproken bij de aanvaarding
raire recensies in dag- of weekbladen leidt tot een ver-
van het ambt van bijzonder hoogleraar Literaire kritiek aan
rassende conclusie: literaire recensies lijken wel beto-
de Vrije Universiteit op 6 juni 1997, 14 p. Signatuur: M97-604
gende teksten, waarin de recensent een beargumenteerd oordeel uitspreekt over het besproken werk,
Bousset bespreekt de onvatbaarheid van de actuele
maar voldoen niet aan alle eisen die aan argumentatie
roman en de gevolgen daarvan voor de literaire kritiek.
gesteld kunnen worden. Tussen recensenten onderling
Hij vergelijkt de roman met de rokken van de ui. Als je
bestaat er geen overeenstemming over beoordelings-
die een voor een verwijdert, word je snel ontgoocheld,
criteria: recensies zijn vooral descriptief en informatief
want in het midden van de ui heerst het absolute ‘niets’.
en veroorzaken slechts bij uitzondering een echte pole-
Dit beeld kan volgens Bousset op de roman worden toe-
miek. De auteur pleit voor een klimaat waarin schrijvers
gepast, zeker op die van na de Tweede Wereldoorlog.
inhoudelijk met hun critici in discussie kunnen gaan om
De roman is een vloeibaar en veelkantig, steeds evolue-
argumenten uit te wisselen en waarin critici op elkaars
rend begrip. De kern van de roman is zoek. Deze stelling
recensies kunnen reageren. (ML)
illustreert Bousset met vele voorbeelden.
Boekman 57 2003
Dossier
Boekman 57 2003
Dossier
147
Boekman_57_opmaak
08-11-2004
12:09
Pagina 148
Robben, T. (2001)
listen over hun vakbeoefening; een hoofdredacteuren-
status, de functie en de impact van kunstkritiek?
stuk gaat in op de veranderingen die video en de digi-
Exotische snoepjes: een onderzoek naar de receptie van de
forum besloot de bijeenkomst.
Theoretische beschouwing over het fenomeen kunst-
tale beeldcultuur veroorzaakten in de kunstwereld.
kritiek, vanuit esthetisch, cultureel, sociologisch en
In de verantwoording bij dit hoofdstuk constateert en
historisch perspectief.
verklaart de auteur bijvoorbeeld een verschuiving van
debuten van migrantenauteurs van de tweede generatie door
148
de literaire kritiek. Doctoraalscriptie Katholieke Universiteit
Leyendecker, C. (2003)
Nijmegen, 175 p. Signatuur: 02-382
Aspekte der Musikkritik in überregionalen Tageszeitungen:
Wordt literatuur van debuterende migranten van de
bioscoopvoorstelling naar tentoonstellingen van bewe-
Analyse von FAZ und SZ. Frankfurt am Main: Peter Lang, 169 p.
Verbeeten, T. (2002)
gende beelden in galeries. Verder bespreekt hij met
ISBN 30631-50976-6 signatuur: 03-488
‘Debat over theaterkritiek’. In: TM, jrg. 6, nr. 2, 32-36.
name video-installaties en tentoonstellingen. Deze besprekingen zijn eerder gepubliceerd in onder meer
tweede generatie door de literatuurkritiek anders gerecenseerd dan literatuur van Nederlandse debutan-
Leyendecker onderzocht de betekenis van muziek-
De Nederlandse theatercritici maken zich zorgen:
Sight and Sound, Film Comment, Film and video
ten? Robben vergeleek de recensies van de debuten
kritiek in de landelijke pers. Daarbij is zij gaan kijken
steeds vaker ervaren ze een druk vanuit de leiding van
umbrella, the Independent en Entropy. (SL)
van Hans Sahar, Abdelkader Benali en Hafid Bouazza
naar de bijdragen over dit onderwerp in de themati-
de kunstredacties om minder aan kritiek te doen en
met die van Nederlandse debuutromans en consta-
sche katernen van twee landelijke dagbladen,
meer aan voorbeschouwing en interviews. Ook moe-
teert een aantal opmerkelijke verschillen.
de Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) en de
ten ze steeds kortere stukjes schrijven. Een vergelij-
Film en televisie
Süddeutsche Zeitung (SZ). De auteur analyseerde
king tussen de vijf grote dagbladen toont dat er in de
www.filmkeuze.nl Veel over film is te vinden op de
Vogel, B. (2001)
de meer dan tweeduizend bijdragen over muziek
maand november van 1991 aanzienlijk meer recensies
website www.filmkeuze.nl. Er is een rubriek ‘recen-
Baard boven baard: over het Nederlandse literaire en maat-
en geeft onder andere een beeld van de aandacht
zijn verschenen dan in dezelfde maand tien jaar later.
sies’ waar recensies van de redactie, maar ook recen-
schappelijke leven 1945-1960. Amsterdam: Van Gennep, 294 p.
voor verschillende muziekgenres en de verschillende
ISBN 90-5515-277-3 signatuur: 01-097
soorten stukken (cd-recensies, concertbespreking,
Darras, K. (2002)
Verhaagen, A. (2000)
interviews).
‘Twintig jaar berichten over theater, dans et cetera’.
‘Zelfs de meest middelmatige film moet je serieus nemen: rondeta-
In: Etcetera, jrg. 20, nr. 84, 1-196.
felgesprek met jonge filmcritici’. In: Skrien, jrg. 32, nr. 6, 28-31.
Het tijdschrift Etcetera bestaat twintig jaar en viert dit
Verslag van een gesprek met de jonge filmjournalisten
Tussen 1945 en 1960 debuteerden veel Nederlandse schrijvers en schrijfsters. Onderzocht is of critici vrou-
sies van bezoekers worden geplaatst.
Theater
wenliteratuur anders beoordeelden dan mannenliteratuur. Hiervoor heeft de auteur heel veel recensies gele-
www.stuggezaal.nl ‘Houd van theater, ga naar thea-
jubileum met een speciaal nummer, waarin een
Ronald Ockhuysen, Dana Linssen, Mariska Graveland en
zen en gecategoriseerd. Ook de maatschappelijke opvat-
ter, maak theater… en discussieer over theater op
bloemlezing staat van vijftig mooie, boeiende en kriti-
Belinda van de Graaf over het belang van de vaste film-
tingen over mannen- en vrouwengedrag werden bij het
Stuggezaal.nl’, zo presenteert de website zichzelf.
sche stukken die in die twintig jaar over theater en
pagina, de autoriteit van de criticus en de invloed van
onderzoek betrokken. Een van de conclusies is dat man-
Stuggezaal.nl is een project van werkplaats en thea-
dans zijn verschenen. De bijdragen zijn geschreven
internet. Commentaar op de nieuwe lichting van de
nelijke schrijvers vaak hoger werden gewaardeerd.
ter Gasthuis en het virtuele tijdschrift over
door o.a. Marijn van der Jagt, Johan Thielemans,
‘ervaren’ critici Peter van Bueren en Hans Beerekamp.
Nederlands theater Moose en is bedoeld om een
Marianne van Kerkhoven, Rudi Laermans, Pascal
levendig debat over theater te voeren. Zo zijn er ver-
Gielen en Loek Zonneveld.
Beerekamp, H. (2002) ‘Niet elk lang stuk is slecht: over de Nederlandse filmkritiek in dag-
Muziek
hitte discussies over multicultureel theater en het
Darke, Chr. (2000)
http://cd-recensies.pagina.nl Verwant aan
cultuurbeleid geweest, maar komen ook actuele
Light readings: film criticism and screen arts.
bladen’. In: NRC Handelsblad, 15-03-2002.
http://recensie.nl is de startpagina http://cd-recen-
zaken als de (mogelijke) overlast van CKV’ers in de
London: Wallflower Press, 206 p.
Signatuur: E02-348
sies.pagina.nl met muziekrecensies.
zaal aan bod.
ISBN 1-903364-07-8 signatuur: 01-220
Bartlema, P. (2000)
www.cabaretliefhebbers.nl Een leuke site voor lief-
Filmcriticus en publicist Darke heeft zijn recensies van
tiek somberde dat de dagbladen steeds minder ruimte
Lange dag van de popjournalistiek.Amsterdam: Nederlandse vere-
hebbers van cabaret is deze gelijknamige site.
de jaren negentig gebundeld en onder drie steekwoor-
bieden voor steeds kortere stukjes. Prijswinnaar Hans
niging van journalisten, 33 kb Signatuur: E01-032
Interviews met cabaretiers en verslagen van voorstel-
den ondergebracht. Het eerste hoofdstuk behandelt
Beerekamp is van mening dat het allemaal wel mee-
lingen zijn hier te vinden. Bezoekers kunnen ook zelf
de film van de 21ste eeuw, het tweede hoofdstuk de
valt. Volgens hem zijn korte recensies bovendien niet
Kort verslag van het symposium ‘De dag van de pop-
hun verslagen inzenden of hun mening geven over
Franse cinema. De filmbeschrijvingen in beide hoofd-
per definitie slechter dan lange. Dagbladfilmrecensent
journalistiek’, gehouden op 15 september 2000 in
cabaretiers en cabaretgroepen.
stukken bestaan uit een korte weergave van de inhoud
noemt hij het mooiste beroep.
Het Juryrapport van de Pierre Bayleprijs voor filmkri-
en de bevindingen van de auteur. Een kleine verant-
Reacties van een aantal collega’s hierop in het artikel
Instituut. Muzikant Ernst Jansz hield een betoog over
Féral, J. (2000)
woording gaat hieraan vooraf. Daarin komen we te
‘Kritiek op de filmkritiek’, in: Perstribune, 18-03-2002,
zijn ervaringen met de poppers; popjournalisten zoals
‘”The artwork judges them”: the theatre critic in a changing land-
weten wat Darke bewoog te gaan schrijven over film,
E02-352). In Skrien, (jrg. 34, nr. 8, oktober, 25-29)
Tom Engelshoven, Marc Stakenburg en Saul van
scape’. In: New theatre quarterly, jrg. 16, nr. 64, 307-314.
in welke context we de recensies moeten zien en wat
onderzoekt A.P. Lowe de feiten.
Amsterdam en georganiseerd door het Nationaal Pop
er allemaal aan film en aan het vak van filmcriticus is
Stapele bespraken de ins and outs van hun vak; NVJsecretaris Hans Verploeg presenteerde de resultaten
Wat geeft de theatercriticus het recht om zich een
van een enquête onder ruim driehonderd popjourna-
oordeel te vormen over een uitvoering, en wat zijn de
Boekman 57 2003
Dossier
veranderd de afgelopen twintig jaar. Het derde hoofd-
Boekman 57 2003
Dossier
149
Boekman_57_opmaak
08-11-2004
12:09
Pagina 150
Jones, G. (2002)
bladen, maar ook voor periodieken die zich richten op
Het Pierre Bayle-debat: het vermogen van televisiekritiek.
metropolen als New York City, Houston en Detroit,
Rotterdam: Rotterdamse Kunststichting, 27 kb Signatuur: E02-137
waar nieuwbouw een explosieve omvang kent. De geringe aandacht is opmerkelijk, omdat er in recente
150
Hoe ‘doet’ de televisiekritiek het in vergelijking met
jaren zeer veel geïnvesteerd is in de realisatie van
andere vormen van kunstkritiek, en mogen we aan
openbare gebouwen en culturele accommodaties.
televisiekritiek hetzelfde belang hechten als aan
Een toelichting op de situatie.
www.knpsl.krnt.nl
andere vormen van kunstkritiek? Hierover discussieerden donderdag 14 maart 2002 in Zaal de Unie de
Critici (2003)
panelleden van het Pierre Bayle-debat. Hans Maarten
Critici aan het woord, verslag van debat in De Balie op 15 januari
van den Brink (voormalig eindredacteur van VPRO
2002 Amsterdam: ARCAM, 87 kb Signatuur: E03-127
televisie) was voorzitter van het panel. Panelleden
Het culturele nieuws uit dag- en weekbladen én uit de vaktijdschriften
waren Marijn van der Jagt (toneel- en televisierecen-
Discussieavond over de architectuurkritiek in de
sent Vrij Nederland), Maarten Huygen (televisierecen-
vorige eeuw en de huidige stand van zaken. Dirk
Onmisbaar overzicht van beleidsmatige
sent NRC Handelsblad), en Cornald Maas (columnist
Baalman, architectuurhistoricus en werkzaam bij Het
ontwikkelingen en opinies
en voormalig televisierecensent de Volkskrant).
Oversticht in Zwolle, gaf een historische inleiding,
Architectuur
gevolgd door een verhaal van ex-criticus Wiek Röling
Relevante artikelen over:
over de architectuurkritiek in de jaren zestig en zeven-
>
kunsten, erfgoed, oude en nieuwe media,
tig. Verder: een statement over architectuurkritiek
vrijetijd en recreatie, en meer algemene
Szántó, A. (2001)
van Roemer van Toorn van het Berlage Instituut en
onderwerpen
The architecture critic: a survey of newspaper architecture
een verslag van een discussie onder leiding van Aart
critics in America. New York: National arts journalism program,
Oxenaar, directeur van de Academie van Bouwkunst in
34 p. Signatuur: 02-085
Amsterdam.
Amerikaanse dagbladen reserveren weinig ruimte
Graaf, K. de (2003)
voor architectuurkritiek. Dat geldt voor nationale dag-
‘Dag des oordeels: architectuur anno 2003: betekenisvol of niet?’
Trefwoorden: >
opinie, beleid, politiek, management, marketing, fondsenwerving, communicatie, en onderzoek
In: BladNA, jrg. 10, nr. 1/2, januari, 10-12.
Digitaal: www.knpsl.krnt.nl Regelmatig verschijnen er recensies over architectuur
>
artikelen per stuk bestellen
in de dagbladen. Hoe gaan (kunst)redacteuren te
>
per onderwerp een dossier op te vragen
werk, en zien zij voor zichzelf een functie in het archi-
>
ook regionale dagbladen
>
en vakbladen
tectuurbedat? Verslag van een debat met redacteuren Bernard Hulsman (NRC Handelsblad), Egbert Koster (Het Financieele Dagblad) en Robbert Roos (voorheen Trouw, nu Kunstbeeld).
Neem vrijblijvend een gratis digitaal proefabonnement via www.knpsl.krnt.nl
Voor meer informatie: t 020 623 5001 Vier Theater und zwei Concert Recensionen, door A. Geigner, 1847
Boekman 57 2003
Dossier
Boekman 57 2003
Dossier
151
