Dossier Abortus 1. Algemeen Abortus is een ander woord voor een opzettelijke, vroegtijdige afbreking van een zwangerschap. Sinds de wet van 1991 is abortus geen strafbaar feit meer als aan bepaalde voorwaarden is voldaan: •
De vrouw verklaart zich in een noodsituatie te bevinden. De wet omschrijft het begrip ‘noodsituatie’ niet, maar stelt duidelijk dat de beslissing bij de vrouw ligt. Zij alleen oordeelt over haar noodsituatie en de invulling ervan. Ook een minderjarig meisje beslist zelfstandig of ze zwanger wil blijven of niet. De ouders, voogden of partner moeten niet op de hoogte gebracht te worden.
•
Termijn: de abortus moet gebeuren binnen 12 weken effectieve zwangerschap, of 14 weken te rekenen vanaf de laatste maandstonden. Hierna is abortus verboden. In Nederland en Engeland mag een abortus uitgevoerd worden tot 22 weken.
•
Na de 14e zwangerschapsweek kan abortus in België enkel nog onder volgende omstandigheden: - het uitdragen van de zwangerschap houdt een ernstig gevaar in voor het leven van de vrouw; - uit onderzoek blijkt dat het kind zal lijden aan een ongeneselijke kwaal (met de huidige wetenschappelijke kennis). De behandeling gebeurt dan verplicht in een ziekenhuis. Het advies van een tweede arts wordt ingewonnen.
•
De eerste consultatie en de ingreep vinden plaats in een ‘inrichting voor gezondheidszorg’. Dat is een abortuscentrum of een ziekenhuis dat abortushulpverlening aanbiedt. Beide instanties beschikken over een voorlichtingsdienst.
•
Er moeten alternatieven voor de abortus worden voorgesteld.
2. Verloop proces
2.1.
De eerste consultatie is een gesprek met een psychosociale medewerker en een medisch onderzoek.
In het gesprek kunnen alle bedenkingen en andere mogelijke opties (i.p.v. een abortus) aan bod komen. Samen bespreek je het falen van de anticonceptie en zoek je naar het meest geschikte voorbehoedmiddel voor de toekomst. Je krijgt ook uitleg over de bestaande methodes om een zwangerschap af te breken. Tijdens het medische onderzoek wordt met een echografie de duur van de zwangerschap bepaald. Je bespreekt
je medische voorgeschiedenis. Er is plaats voor een infectieonderzoek (seksueel overdraagbare aandoeningen). Je krijgt ook antwoord op medische vragen rond anticonceptie. Twijfel over de beslissing? Dan kan je een extra gesprek krijgen.
2.2.
Wachtperiode
Tussen de eerste afspraak en de abortus (in hetzelfde centrum) verloopt een verplichte wachttijd van zes dagen (in Nederland vijf dagen). Dit betekent dat een eerste afspraak vóór het einde van de 11e zwangerschapsweek moet plaatsvinden. Of vóór het einde van de 13de week, vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie). Na de 14de week kan abortus enkel nog onder specifieke omstandigheden.
2.3.
Abortusmethodes
De methode wordt bepaald door de duur van de zwangerschap. Als je maar net zwanger bent, kan je de abortuspil gebruiken. In een later stadium van de zwangerschap, tot 12 weken, past de dokter zuigcurettage toe. Na beide behandelingen volgt een controleraadpleging.
1. Abortuspil Bij de abortuspilmethode wekt medicatie op kunstmatige wijze een miskraam op. Let wel, de abortuspil haal je niet bij de apotheek, maar enkel bij de abortuscentra. Verwar de pil dus niet met de morning-afterpil. De naam ‘abortuspil’ is ietwat misleidend. Want de behandeling verloopt in twee fasen. De ‘abortuspil’ bestaat uit meerdere pillen die je op twee verschillende dagen inneemt. Daarom moet je ook twee keer naar het centrum komen. De eerste pil neem je het best voor de 50ste dag na het begin van de laatste menstruatie. Deze methode is hierdoor enkel geschikt in een vroeg stadium van de zwangerschap. Soms beslist de arts van het abortuscentrum deze methode wat later toe te passen.
De verschillende fasen van de abortuspil Eerste fase: praktisch Tijdens deze afspraak krijg je nogmaals het verloop van de behandeling uitgelegd. Je vragen worden uitgebreid beantwoord. Je bevestigt nogmaals je wens tot abortus en je ondertekent het toelatingsformulier. Dan neem je de medicatie in. Deze behandeling duurt ongeveer een halfuur. Je tweede afspraak vindt plaats 36 tot 48 uur na de eerste behandeling. Let wel: 1 op vijf van de vrouwen krijgt al een bloeding op de dag na fase 1. En ongeveer 5% heeft al een expulsie (afstoting van het vruchtzakje)
na de inname van de abortuspil en vóór de inname van de prostaglandines (= fase 2).
Eerste fase: hoe werkt het? De abortuspil behoort tot de ‘antiprogestagenen’. Het lichaamseigen hormoon progesteron houdt een zwangerschap in stand. De abortuspil is een antihormoon, dat de zwangerschap afbreekt. De pil blokkeert de effecten van progesteron. De abortuspil zorgt er ook voor dat de baarmoederhals verweekt en verwijdt. En ze stimuleert het samentrekken van de baarmoeder. Tweede fase: praktisch Twee dagen later (36 tot 48 uur later) moet je in het centrum de ‘prostaglandines’ innemen. De tabletten kunnen ook vaginaal ingebracht worden. Na de inname verblijf je onder toezicht drie tot vier uur in het centrum. Tweede fase: hoe werkt het? Prostaglandines doen de baarmoeder samentrekken en veroorzaken zo het afstoten van het vruchtzakje. Het vruchtzakje wordt afgestoten. Dit is de ‘expulsie’. Dat gebeurt ofwel terwijl je nog in het centrum bent (55%), ofwel in de dagen erna (40%). Je kan veel meer bloed verliezen dan tijdens een normale menstruatie. En het bloed kan stolsels bevatten. Het kan bovendien meerdere dagen duren, vaak tot op de dag van de controleraadpleging. Vond er geen expulsie plaats tijdens het verblijf in het centrum? Dan prikken ze meestal je bloed om de daling van het zwangerschapshormoon te controleren.
2. Zuigcurretage De zuigcurretage kan in België toegepast worden tot 12 weken na de bevruchting. Dat komt overeen met 14 weken afwezigheid van menstruatie (= amenorroe). In het laatste geval rekent de arts vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie. De eigenlijke behandeling duurt ongeveer vijftien minuten en gebeurt onder plaatselijke verdoving. Na de behandeling blijf je een halfuur rusten in het centrum. Je verblijft in totaal ongeveer twee uur in het centrum. Hoe verloopt het? De zuigcurettage is een medische ingreep waarbij de baarmoeder met een smal buisje wordt leeggezogen. Je neemt plaats in een gynaecologische stoel. De arts brengt een speculum in je vagina en ontsmet die. De baarmoedermond wordt plaatselijk verdoofd en wijder gemaakt. Daarna ledigt de arts de baarmoeder met een dun buisje. De injecties voor de plaatselijke verdoving zijn meestal weinig pijnlijk. Het verwijden van de baarmoederhals geeft vaak een lichte menstruatiepijn. Bij het leegzuigen van de baarmoederholte trekt de baarmoeder samen. Daardoor kan je tijdelijk matige tot hevige krampen krijgen.
2.4 De controleraadpleging Twee à drie weken na de abortus krijg je een controle. De arts bespreekt met jou of de controle plaatsvindt in het centrum (ongeveer 30 min.) of bij je eigen huisarts of gynaecoloog. In dat laatste geval ontvangt de huisarts, mits jouw toestemming, een verslag van het abortuscentrum.
3. Kostprijs en privacy van een abortus De kostprijs voor de medische en de psychosociale zorg beperkt zich tot een remgeld van enkele euro’s. Let wel, hiervoor moet je lid zijn van een Belgisch ziekenfonds. Bovendien moet je bij de eerste consultatie je elektronische identiteitskaart en zes klevers van de mutualiteit meebrengen. Je privacy wordt gewaarborgd. Ook als je minderjarig bent. Ben je niet aangesloten of niet in regel met het ziekenfonds? Dan zoekt het abortuscentrum naar een oplossing. Meer informatie hierover? Het abortuscentrum helpt je verder. De abortus kan worden uitgevoerd zonder het medeweten van je familieleden. De wet bepaalt uitdrukkelijk dat de zwangere vrouw zelf beslist. Een arts mag dus ook op verzoek van een minderjarige een abortus uitvoeren. Natuurlijk zal een arts rekening houden met je leeftijd en de wijze waarop de beslissing genomen werd. Misschien vindt hij dat je te jong bent om zo’n beslissing alleen te nemen. Maar de arts mag niet zonder jouw toestemming iemand op de hoogte stellen. Hij kan wel weigeren de ingreep uit te voeren. Bovendien is elke hulpverlener, dus ook de arts, gebonden aan het beroepsgeheim. Vindt de abortus onder algemene verdoving plaats in een ziekenhuis? Dan heb je als minderjarige voor deze verdoving wel de toelating van je ouders nodig.
4.
Tips voor begeleiders •
Neem een niet-veroordelende houding aan.
•
Bied correcte info: wat zijn de mogelijkheden, welke keuzes moet je maken?
•
Verwijs door naar de juiste organisatie of website.
•
Raad de jongere aan om een vertrouwenspersoon te zoeken in de omgeving waarmee hij/zij kan praten of keuzes kan maken.
5.
Abortuscentra •
Luna vzw, overkoepelende vereniging van Nederlandstalige abortuscentra
Lange Gasthuisstraat 45 2000 Antwerpen www.abortus.be
[email protected] •
Dr. Willy Peers Centrum
Fr. Rooseveltplaats 12, bus 5 (vierde verdieping) 2060 Antwerpen Tel: 03 226 25 25 www.drwpc.be
[email protected] ( voor info, niet voor afspraken) •
Sjerp-Dilemma (VUB)
Triomflaan 1 1050 Brussel Campus toegang 7, gebouw Y3 Postadres: Pleinlaan 2, 1050 Brussel Tel: 02 629 23 40
[email protected] (voor info, niet voor afspraken) •
Kollektief Antikonceptie
Lieven De Winnestraat 65-001 9000 Gent Tel: 09 233 64 92 www.abortuscentrum-gent.be •
Bourgognecentrum
Gouverneur Roppesingel 81 3500 Hasselt Tel: 011 23 29 91
bourgognecentrum @telenet.be (voor info, niet voor afspraken) www.abortuscentrum-bourgognecentrum.be •
Centrum voor Verantwoord Ouderschap West-Vlaanderen Prinses Stefanieplein 19 8400 Oostende Tel: 059 80 57 11
[email protected] (voor info, niet voor afspraken) www.abortusoostende.be
5.
Meer info over abortus en zwangerschap •
www.cRz.be
Het cRZ werkt als studiecentrum rond relaties en seksualiteit, (ongeplande) zwangerschap, tienerzwangerschap, abortus en prenatale diagnose. De resultaten van overleg en studie worden gebundeld in publicaties en vormingsmateriaal. •
Luistertelefoon ongeplande zwangerschap
Tel: 078/15.30.45 •
www.abortuscentra -vlaanderen.be
•
www.sensoa.be
feiten en cijfers over abortus in België •
www.casa.nl
Centra voor zwangerschapsafbreking, advies over anticonceptie, problemen omtrent reproductieve en seksuele gezondheidszorg, screenen en behandelen van soa’s. •
www.bloemenhove.nl
Je kan er terecht voor abortus en/of hulp bij de keuze van een goed anticonceptiemiddel. •
www.abortusinfo.nl Op deze website vind je actuele informatie over het voorkomen van en het zo nodig afbreken van een ongewenste zwangerschap.
6.
Bronnen • •
www.abortus.be syllabus Jeugd en Seksualiteit vzw voor vorming KJT
