Doorgaan in crisistijd

Doorgaan in crisistijd Jaarverslag IUCN NL 2008

Doorgaan in crisistijd Jaarverslag IUCN Nederlands Comité 2008

IUCN Nederlands Comité

2

Jaarverslag 2008

Inhoudsopgave 4 7 9 11 12 13 16 20 34 36 37 38 48 63 64

Voorwoord Missie en visie IUCN Doorgaan, juist in ‘crisistijd’ IUCN NL Over dit verslag Besluitvorming Lijst met medewerkers Activiteiten en resultaten 2008 in cijfers en feiten Evenementen Publicaties Financiën Projectenlijst Donoren en financiële partners Colofon

3


Jaarverslag 2008

Voorwoord 4

De financiële crisis in 2008 bracht een internationale schok teweeg. Er zijn echter meerdere crises gaande. Recente alarmerende rapporten over klimaatverandering en, getuige ook de IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten, het wereldwijd verdwijnen van soorten, wijzen op diepere oorzaken. Dergelijke gegevens krijgen onvoldoende aandacht. Evenals het inzicht dat juist degradatie van ecosystemen op termijn zal resulteren in grotere armoede en ongelijkheid, sterker nog dan de financiële crisis – tenzij de mens zijn handelen en beleid meer in overeenstemming brengt met het natuurlijk draagvlak, het ‘ecosysteem’ van de planeet. In de huidige politiek en sociaal-economisch verdeelde wereld lijkt dit welhaast een utopische gedachte. Het vereist immers een kentering in het denken en handelen, een transitie... Maar er zijn steeds meer tekenen dat dit transitieproces begonnen is. Jonge social entrepeneurs, bedrijven, maatschappelijke organisaties en soms ook lokale overheden, ontwikkelen vooruitstrevende projecten rond duurzaamheid. Een hoopvolle gedachte. Creativiteit, het leggen van verbindingen en het delen van kennis zijn daarbij essentieel. Evenals (het in stand houden en voeden van) netwerken die de laatste wetenschappelijke informatie gebruiken om richting te geven en oplossingen te formuleren. De International Union for Conservation of Nature (IUCN) is zo’n organisatie. In 2008 vierde IUCN haar zestigjarig jubileum, tijdens het World Conservation Congress in Barcelona, waar ruim tienduizend mensen aanwezig waren uit uiteenlopende sectoren. IUCN’s missie – to influence, encourage and assist societies throughout the world to conserve the integrity and diversity of nature and to ensure that any use of natural resources is equitable and ecologically sustainable – verloor in de afgelopen zes decennia niets aan actualiteit. Dankzij IUCN’s inspanningen en die van de honderden aangesloten organisaties, instituten, wetenschappers en staten erkennen beleidsmakers en bedrijven in toenemende mate de onderlinge verwevenheid tussen de mens en de economische en ecologische systemen. In Nederland vierde IUCN Nederlands Comité haar dertigjarig bestaan met het symposium Ecosystems and Human Well–being in the 21st century, mede opgeluisterd door de aanwezigheid van Hare Majes-

teit Koningin Beatrix, minister Gerda Verburg en honderden betrokkenen uit binnen- en buitenland. Sinds de oprichting was IUCN NL haar tijd vaak vooruit. Zo introduceerde het begin jaren tachtig haar visie op de effecten van Nederland op buitenlandse ecosystemen, en zette zo het duurzaam ketenbeheer ´op de kaart´. Vijfentwintig jaar geleden pleitte het al voor vergroening van de Nederlandse ontwikkelingshulp, wat inmiddels zijn vruchten heeft afgeworpen. Onlangs initieerde IUCN NL de dialoog met het bedrijfsleven, rond duurzaam beheer van ecosystemen, de biodiversiteit en de ecologische voetafdruk. Dit resulteerde in onder andere de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen. Duurzaamheid staat hoger op de agenda dan ooit tevoren. In de toekomst zullen maatschappelijke organisaties als IUCN NL andere, nieuwe vaardigheden moeten ontwikkelen, met het oog op de sterk aan verandering onderhevige omgeving rond natuur en milieu. Een positieve ontwikkeling. IUCN NL beschouwde 2008 dan ook als jaar van bezinning. Een jaar waarin, met steun van McKinsey & Company, haar rol opnieuw werd geformuleerd. Met die positionering zal IUCN NL, in nauwe samenwerking met haar leden en partners, de komende jaren nog beter in staat zijn tot het aanreiken van oplossingen en het ontwikkelen van initiatieven die recht doen aan IUCN´s motto: a just world that values and conserves nature. Roger van Boxtel

Martien Lankester

Voorzitter bestuur

Voorzitter Raad van Toezicht

Ondanks de economische crisis bracht 2008 ook nieuwe kansen en verwachtingen. IUCN NL vierde haar dertigjarig jubileum met een internationaal symposium: de prachtige erkenning van de jarenlange inzet om de Nederlandse internationale samenwerking en economie in balans te brengen met de ecologie. Sinds 1978 werkt IUCN NL aan het duurzaam beheren van ecosystemen en biodiversiteit ten behoeve van het welzijn van de mens en andere bewoners van deze planeet. Ik ben er trots op dat IUCN NL deze jaren veel heeft weten te bereiken, als kantoor en als samenwerkingsverband van vierendertig actieve natuurorganisaties, met instellingen, wetenschappers, met het Leaders for Nature-bedrijvennetwerk en internationale IUCN-collega’s. In 2008 werd het samenwerkingsband met de leden opnieuw verder versterkt, mede dankzij de pro bonosteun van McKinsey & Company. Ook bereikten we als initiator, beleidsbeïnvloeder en netwerker op het terrein van duurzaam ketenbeheer goede resultaten. IUCN NL bracht het concept High Conservation Value Areas (HCVA) in bij de Ronde Tafel voor Verantwoorde Soja, was nauw betrokken bij de ontwikkeling van de duurzaamheidstandaard voor tropische garnalen en was adviseur bij het debat over de criteria van duurzame biomassa. Tevens werkte IUCN NL samen met de toerismesector om het wereldwijde effect op biodiversiteit te verkleinen, en ontwikkelde met Nyenrode Universiteit initiatieven over biodiversiteitsbeheer voor de financiële sector. Op het gebied van beleidsbeïnvloeding boekte het resultaten met haar DCNA-collegae op de Antillen, met natuur- en milieueducatie en visserij, en stond het aan de wieg van de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen. IUCN NL vroeg blijvend aandacht voor de vergroening van internationale samenwerking en – in het klimaatdebat – voor vermindering van de CO2uitstoot door het tegengaan van ontbossing, voor goed beheer van bos en andere ecosystemen.

Internationaal stond het werk van IUCN NL in het teken van de uitvoering van het Ecosystems and Human Well Being-programma, met steun van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Via het Ecosystem Grants Programme werden 242 lokale projecten met betrekking tot ecosysteembeheer ondersteund in Latijns Amerika, Zuidoost-Azië en Centraal- en West-Afrika. Hierbij is niet alleen samengewerkt met lokale non profit-organisaties, maar ook met kleine entrepeneurs. Onze lokale contacten verenigd in het door ons gecoördineerde Nature & Poverty-netwerk worden daarbij van steeds groter belang. In 2008 financierde IUCN NL’s aankoopfonds - met steun van de Postcode Loterij – zeventien honderd hectare strategisch gelegen regenwoud aan in zeven landen; hiermee werden het ontstaan van corridors en de ontginning van grotere gebieden tegengehouden. Het werk van IUCN wordt steeds belangrijker gevonden. Zo bleek ook uit de studie The Economics of Ecosystems and Biodiversity, verschenen in 2008 onder leiding van de Indiase econoom Pavan Sukhdev. Deze studie gaf opnieuw de nodige onderbouwing van IUCN NL’s beleidswerk. Terwijl eind 2008 de banken omvielen, sprak Suhkdev op ons jubileum de hoop uit dat de crisis een turning point zou veroorzaken in ons economisch denken. Ik hoop dat de geschiedenis hem gelijk zal geven. In de tussentijd werken we door, samen met onze leden en partners, aan het duurzaam beheer van ecosystemen wereldwijd, in ons eigen belang en dat van hen na ons. Willem Ferwerda Algemeen directeur

5


6

Jaarverslag 2008

Missie en visie IUCN Missie

Het beïnvloeden, aanmoedigen en bijstaan van samenlevingen over de hele wereld om de integriteit en de diversiteit van de natuur te behouden en ervoor te zorgen dat het gebruik van natuurlijke hulpbronnen op een eerlijke en ecologisch duurzame wijze plaatsvindt. Visie

IUCN, a union that works for a just world that values and conserves nature.

7


Jaarverslag 2008

Doorgaan,juist in ‘crisistijd’ 8

In 2008 klapte de economische zeepbel. De omvang van de gevolgen daarvan is tot op heden nog onduidelijk. De media reppen over de grootste economische crisis sinds de ‘grote depressie’ rond 1930. Hoewel de meningen over de oorzaken van het instorten van de financiële markten verschillen, kan worden gesteld dat de crisis vooral te wijten is aan de dwangmatige focus van beslissers en politici op kortetermijnbelangen. Sinds 2008 lijkt het Bruto Nationaal Product niet meer te voldoen als standaard van menselijk welzijn. In 2007 is onderzoek verricht onder de achthonderd grootste bedrijven in de Verenigde Staten. De vraag luidde: Indien u moet kiezen tussen het wel of niet verrichten van een milieu-investering die over drie jaar weliswaar een grotere winst oplevert maar uw eerstvolgende kwartaalcijfers laat zakken, wat doet u dan? 95% van de CEO’s antwoordde de betreffende investering níet te verrichten. Ondanks de wat simpele vraagstelling - immers, een specifieke milieuvriendelijke investering zou misschien in beide rapportages winstgevend kunnen zijn - illustreert de uitkomst een groter probleem: bepaalde zaken lijken in ons huidige economische bestel slechts waarde te hebben als ze op korte termijn geld opleveren. Het deskundig, goed beheren van de natuur, van de ecosystemen, vereist ‘vandáág’ actieve bijdragen, om grotere investeringen op lange termijn te voorkomen. Die langetermijnbelangen stroken niet met de kortetermijndwang van de huidige markt en politiek. In de eerste publicatie van de eind 2010 te voltooien studie The Economics of Ecosystems and Biodiversity becijfert het studieteam onder leiding van topeconoom Pavan Sukhdev dat het huidige biodiversiteitsverlies ten opzichte van 2000 op een tijdshorizon van vijftig jaar een mondiale krimp zal opleveren van 7% van het Bruto Mondiaal Product. Het jaarlijks verlies aan bosareaal levert een jaarlijks verlies op van economische waarde (door teloorgang van ecosysteemdiensten) van €1.350 miljard tot € 3.100 miljard. Het Internationale Monetaire Fonds berekende dat het totale verlies veroorzaakt door de ‘kredietcrisis’ medio 2009 € 3.170 miljard was, ofwel 1,3 % van het Bruto Mondiaal Product. Overheden en bedrijven wereldwijd hebben hun aandacht gericht op de financiële crisis. De komende jaren zal IUCN,

in samenwerking met haar lidorganisaties en wetenschappers, naast klimaat ook de ecosysteemcrisis op de agenda moeten houden – de crisis die ons allen raakt. Wetenschappelijke kennis is daarbij IUCN’s asset. Eind 2008 staat IUCN’s Rode Lijst, de mondiale barometer van biodiversiteit, op totaal 16.928 met uitsterven bedreigde planten diersoorten. Dat zijn er 619 meer dan in 2007. De crisis in de natuur ontwikkelt zich steeds verder. In 2010, zo beloofden de Europese lidstaten, zou de uitsterving een halt moeten zijn toegeroepen. Helaas, het beleid is niet toereikend gebleken: die doelstelling wordt niet behaald. De trein der ontmanteling van het web van leven dendert voort, bestuurd door een machinist die niet vooruit kán of wil kijken. Sinds de oprichting in 1948 richt IUCN zich op het behoud van de natuur, van de biodiversiteit en de diensten die ecosystemen leveren. Het langetermijndenken is daarbij altijd leidend. Voor IUCN was 2008 niet alleen een jaar van zorgen over de economische crisis. Het was ook een feestelijk jaar, waarin de zestigste verjaardag werd gevierd van IUCN wereldwijd en de dertigste verjaardag van IUCN Nederlands Comité. De viering van IUCN vond plaats op het vierde World Conservation Congress in Barcelona, waar tevens het vierjarige IUCN-programma door de leden werd vastgesteld. IUCN NL’s verjaardag werd gevierd in Amsterdam, met een drukbezocht symposium en feest. Op beide heuglijke dagen kwam ook de huidige de ecosysteemcrisis aan de orde, en werd gefilosofeerd over scenario’s, mogelijkheden en oplossingen. De laatste tien jaar is IUCN NL enorm gegroeid, zowel qua invloed als activiteit. In 2008 vierde IUCN successen uit het verleden, én bezon zich op de toekomst. IUCN NL was verheugd dat McKinsey & Company bereid bleek haar hierin - pro bono – bij te staan, door middel van een onderzoek naar de positionering van IUCN NL in Nederland. Het resulterende advies is overgenomen door het bestuur en de Nederlandse IUCN-leden, verenigd in de Raad van Toezicht. Op basis van dit advies zal IUCN NL zich in 2009 omvormen tot een samenwerkingsorganisatie voor duurzaam beheer en behoud van mondiale natuur en natuurlijke hulpbronnen vanuit Nederlands perspectief, waarbij een brug wordt geslagen naar overheid, bedrijfsleven en zuidelijke organisaties.

9


Jaarverslag 2008

IUCN NL 10

IUCN NL blijkt door zowel leden als derden het best gepositioneerd om een kritische massa in Nederland te ontwikkelen inzake mondiaal beheer van ecosysteem en biodiversiteit. Dit bleek eveneens in de politiek, zoals in het Tweede Kamerdebat rond het beleidsprogramma ‘Biodiversiteit werkt: voor natuur, voor mensen, voor altijd (2008-2011)’ waarin IUCN NL bijdroeg aan een realistischer aanpak. Mede dankzij de gezamenlijke kritiek van de IUCN-lidorganisaties besloot de Tweede Kamer het kabinet te verzoeken de goede intenties zoals geformuleerd in betreffend document te voorzien van een beter onderbouwd plan. De financiële crisis zal stevig ‘inhakken’ op de financiele middelen, maar er is ook ruimte voor hoop. Bij maatschappelijke organisaties en bij het bedrijfsleven blijkt een beweging te ontstaan die ecologie en economie met elkaar wil verbinden. Goed nieuws voor de natuur. De realisering van IUCN’s doelstelling, zoals deze zestig jaar geleden met vooruitziende blik is vastgesteld, komt hiermee telkens dichterbij. Hopelijk echter is het nog niet te laat voor al die dieren plantensoorten, en voor het welzijn van de mens. Er moet nú worden geïnvesteerd in concrete acties, in het belang van de toekomst, van volgende generaties. Dertig jaar IUCN NL en zestig jaar IUCN ... dat mag gevierd worden! Het werk dat gezamenlijk in dit prachtige groene netwerk wordt verricht, is noodzakelijk. Crisis of geen crisis. Juist nú is doorgaan van groot belang.

De organisatie In 2008 verenigde het IUCN Nederlands Comité (IUCN NL) de 34 in Nederland gevestigde leden van IUCN. Deze IUCN-leden zijn zowel nationale als in Nederland gevestigde internationale en Europese natuurbeschermingsorganisaties, enkele dierentuinen, wetenschappelijke instituten en de Nederlandse staat. In 2008 nam IUCN NL afscheid van Eurosite en van Friends of the Earth International. IUCN verwelkomde echter Natura Artis Magistra, de beroemde Amsterdamse dierentuin, in haar midden. IUCN, opgericht in 1948, is de grootste overkoepelende natuurbeschermingsorganisatie ter wereld. De unie brengt 85 lidstaten, 115 overheidsinstellingen, 924 NGO’s en ongeveer tienduizend wetenschappers bijeen in een groen netwerk in 160 landen. IUCN definieert beschermde gebieden, is bekend van de Rode Lijst van bedreigde soorten, beïnvloedt beleid, ondersteunt lokale natuurorganisaties, voert waar nodig projecten uit en ontwikkelt internationale rechtsprojecten op het gebied van natuur en milieu. Het hoofdkantoor is gevestigd in Gland, Zwitserland. Doelstelling IUCN NL stelt zich ten doel om, vanuit de specifieke Nederlandse situatie en context, bij te dragen aan het behoud en een verantwoord beheer van de natuur en de natuurlijke hulpbronnen in internationaal perspectief. Daarbij baseert IUCN NL zich op de visie, de missie en het beleid van IUCN (International Union for the Conservation of Nature) en de uitkomsten en beleidsaanbevelingen uit de Millennium Ecosystem Assessment (2005) van de Verenigde Naties.

IUCN NL, met het secretariaat gevestigd in Amsterdam, heeft 48 medewerkers (39 fte). Haar kerntaken zijn: • Uitdragen van de missie van IUCN in Nederland • Verminderen van de negatieve effecten van Nederlands en Europees handelen op ecosystemen en biodiversiteit elders in de wereld, door samenwerking, advies en analyse • Ondersteunen van biodiversiteitsbehoud en duurzaam ecosysteembeheer door versterking van eigen fondsenprogramma's • Ondersteunen en stimuleren van nieuwe innovatieve financieringsmechanismen voor duurzaam, wereldwijd ecosysteembeheer De leiding van het kantoor van IUCN NL ligt bij de directie, die verantwoording aflegt aan het bestuur. De Raad van Toezicht, bestaande uit vertegenwoordigers van de 34 IUCN NL-leden, benoemt de bestuursleden. De Staat der Nederlanden is een nietstemmend lid van de Raad van Toezicht.

11

12


Jaarverslag 2008

Over dit verslag

Besluitvorming

Onderhavig jaarverslag beslaat de periode van 1 januari 2008 tot en met 31 december 2008. Jaarlijks boekstaaft IUCN NL haar activiteiten, ten behoeve van de leden en partners. Dit jaarverslag is gebaseerd op (interim-)projectrapportages voor de instellingen waarvan IUCN NL financiële middelen ontvangt. Deze projectrapportages zijn, evenals de voorgaande jaarverslagen, verkrijgbaar via het IUCN NL-secretariaat. In geval van vragen over dit verslag, gaarne via het secretariaat contact opnemen met Pieter van der Gaag. Het jaarverslag 2008 is opgesteld volgens de richtlijnen van de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op de eisen van het CBFkeurmerk. Voorts volgt dit verslag op hoofdlijnen de duurzaamheidsverslagrichtlijnen van het Global Reporting Initiative (www.globalreporting.org). Dit verslag beperkt zich tot het werk van het IUCN NL-kantoor. Hoewel een beeld wordt geschetst van de resultaten die organisaties boeken met de door IUCN NL toegekende small grants, kan het totale effect op de duurzaamheid nog niet via dergelijke geldstromen worden gemeten. IUCN NL werkt momenteel aan een kennismanagementsysteem om dit completere beeld te kunnen verstrekken. De projectrapportages van de in 2008 door IUCN NL gesubsidieerde projecten zijn te verkrijgen via het IUCN NL-secretariaat. Sinds december 2007 zijn tevens de projectrapportages van de meeste in het verleden door IUCN NL gefinancierde projecten toegankelijk via de internetsite www.iucn.nl. In dit jaarverslag zijn niet alle effecten/resultaten opgenomen van de relaties met het bedrijfsleven, de overheid en politiek. Wel verstrekt het verslag een accuraat beeld van de werkzaamheden die IUCN NL heeft verricht om haar doelstellingen te realiseren, van de onmiddellijke, praktische gevolgen daarvan en van de relaties die IUCN NL voor de uitvoering van haar plannen met de respectievelijke partijen onderhoudt. De inhoud van het financiële jaarverslag is geverifieerd door een registeraccountant. Het inhoudelijke deel is niet door externe partijen op betrouwbaarheid gecontroleerd. Wel zijn de meeste programma ’s van IUCN NL door externe partijen beoordeeld. De kwalitatieve beweringen in dit rapport zijn gebaseerd op die evaluaties. Deze evaluaties zijn eveneens opvraagbaar via het secretariaat van IUCN NL.

De stichting IUCN Nederlands Comité kent twee organen: het bestuur en de Raad van Toezicht. De directie rapporteert aan het bestuur. Het bestuur De door de Raad van Toezicht benoemde bestuursleden vormen het bestuur. Het bestuur draagt de eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding van de organisatie en de uitvoering van zowel de programma’s als de activiteiten. Het bestuur benoemt de directie en stelt de begroting, het financieel jaarverslag en de jaarrekening vast. Het bestuur verleent ook goedkeuring aan de jaarplannen en de begroting. Met het oog op de diversiteit in de bestuurssamenstelling streeft IUCN NL ernaar leden te benoemen met expertise op de verschillende disciplines c.q. thema’s waarmee IUCN NL zich bezighoudt. De zittingstermijn voor bestuursleden is vier jaar, met de mogelijkheid tot eenmalige verlenging van die termijn. Dit geldt niet voor de penningmeester (vanwege het technische karakter van deze bestuursfunctie) en de voorzitter (vanwege het representatieve karakter van de functie).

13

De Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van het bestuur en op de algemene gang van zaken binnen de organisatie. De Raad van Toezicht is belast met het goedkeuren van het meerjarenstrategieplan, de door het bestuur opgestelde begroting, het financieel jaarverslag en de jaarrekening. De Raad van Toezicht benoemt ook de leden van het bestuur. In 2008 kwam de Raad driemaal bijeen. De zittingstermijn voor leden van de Raad van Toezicht van IUCN NL is vier jaar, met de mogelijkheid tot eenmalige verlenging van die termijn.

Lijst van bestuursleden Mr. R.H.L.M. van Boxtel (vanaf 1 juni 2008) - voorzitter Drs. G. Crijns - vice-voorzitter (tot 1 juni 2008 waarnemend voorzitter) Dr. G. Bennett - secretaris Dhr. J. Beers RA (tot september 2008) en dhr. P. Fechter (vanaf 1 september 2008) - penningmeester Mr. C. Bastmeijer - lid Drs. H.J. Laseur - lid Ir. D. Rosenberg - lid Prof. Dr. H. Udo de Haes - lid Prof. Dr. L. Vet - lid Dr. H. Friederich - waarnemer IUCN Internationaal


Jaarverslag 2008

Leden Raad van Toezicht

14

Alertis ANWB Avalon Foundation Both ENDS Caribbean Research and Management of Biodiversity Foundation (Carmabi) Centrum voor Milieuwetenschappen Leiden Conservation International – Nederland Forests Absorbing Carbondioxide Emission Foundation (FACE) IVN Nederland Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging De Landschappen Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit Natura Artis Magistra Nederlands Centrum voor Inheemse Volken Nederlandse Vereniging van Dierentuinen Prins Bernhard Leerstoel voor Internationale Natuurbescherming Staatsbosbeheer Stichting Koninklijke Rotterdamse Diergaarde Blijdorp Stichting Lippe-Biesterfeld NatuurCollege Stichting Natuur en Milieu Stichting Tigris Stichting tot Behoud en ter Bescherming van het Przewalski Paard Stichting Tresor Stichting Wereld Natuurfonds Nederland Tropenbos International Universiteit van Amsterdam Van Tienhoven Stichting Vereniging Natuurmonumenten De Vlinderstichting Vogelbescherming Nederland Waddenvereniging Zoogdiervereniging VZZ

Organogram dhr. H.J. Muntingh dhr. H.C. Kromhout dhr. M. Lankester (voorzitter) mevr. D. Hirsch dhr. A.O. Debrot* dhr. H.H. de Iongh dhr. P. Borkent**** dhr. D.M. Slieker dhr. J.A. van Dalen dhr. W. Zolf dhr. B. Fokkens dhr. P.W. Bos*** dhr. Haig Ballian dhr. L. van der Vlist mevr. M. van Aggelen dhr. P.A. Zuidema dhr. C. Kalden dhr. A.M. Dorresteijn mevr. A. de Witt mevr. M. de Rijk dhr. M. Hötte** mevr. I. Bouman-Heijnsdijk dhr. V.P.A. Lukkien dhr. J. van den Gronden dhr. R. Boot dhr. P. van Tienderen mevr. M.M. Voeten dhr. F.W. Prins dhr. T. Verstrael dhr. A.J.M. Wouters dhr. H.T.H. Verheij (vice-voorzitter) dhr. D.E.H. Wansink

Raad van Toezicht

Netwerk Liaison

MT MT MT MT Directie Direct

Leaders for Nature

Politiek- en Beleidsbeïnvloeding

Financieel Management

Personeel Person en Organisatie

Unit nit Externe Relaties en Communicatie

ICT

Unit Financiële en Administratieve Zaken Zake

Communicatie en Publicaties

Office Management en Huisvesting

Dutch Caribbean

MT MT Unit Financiering voor Natuur Natuu

Internationale leden IUCN, gevestigd in Nederland European Association of Zoos and Aquaria European Center for Nature Conservation European Union for Coastal Conservation Eurosite Friends of the Earth International Wetlands International

15

Bestuur

dhr. H.F.R. Schram dhr. A.R. Wolters dhr. A.H.P.M. Salman dhr. G. Magnin (tot 1 november 2008) mevr. M. Zogbi (tot 1 december 2008) dhr. M.S.J. Silvius

Unit Ecologie en Economie

Handelsketens

Toerisme

EGP

SPN Biodiversiteit

*

De Carmabi Foundation (Curaçao) heeft besloten geen afvaardiging voor de Raad van Toezicht van IUCN NL aan te wijzen vanwege de grote geografische afstand. ** De Stichting Tigris wijst geen lid aan voor de Raad van Toezicht van IUCN NL, vanwege een tekort aan capaciteit in de eigen organisatie. *** Het ministerie van LNV besloot een niet-stemmend lid af te vaardigen voor de Raad van Toezicht. **** Conservation International is lid van IUCN maar niet in Nederland gevestigd. De Nederlandse vertegenwoordiger neemt deel als waarnemer aan de IUCN NL-vergaderingen van de Raad van Toezicht.

De directie De directie stelt het personeel aan en legt verantwoording af aan het bestuur. Dankzij het resultaatgericht managementsysteem (RGM) zijn verantwoordelijkheden per medewerker vastgelegd voortvloeiend uit hun functieprofielen. Unithoofden zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de aan hen toegewezen onderdelen van het jaarplan. Het jaarplan is gebaseerd op het meerjarenstrategieplan goedgekeurd door de Raad van Toezicht.

Klimaat

MT

= lid management team


Jaarverslag 2008

Lijst met medewerkers 16

17

Directie

Willem Ferwerda - algemeen directeur

Cas Besselink - directeur Interne Zaken (hoofd Personeel en Organisatie)

Unit Financiële en Administratieve Zaken (FAZ)

Unit Externe Relaties en Communicatie (ER)

Unit Ecologie en Economie (E&E)

Unit Financiering voor Natuur (FvN)

Cas Besselink

Pieter van der Gaag

Marielies Schelhaas

Rietje Grit

- directeur Interne Zaken en hoofd (lid MT)

- unithoofd (lid MT)



Stan Ahadji

Desiree Beeren

Penny van Beek

Sander van Andel

- boekhouder (tot 31 juli 2008)

- medewerker Leaders for Nature

- projectassistent/medewerker Toerisme

- projectmedewerker

Aukje de Boer

Annemarie Garssen

Guido van Es

Tim Baerwaldt

- projectassistent/medewerker Fondsen

- secretaris Werkgroep Ecologie en Ontwikkeling

- projectmedewerker

- projectmedewerker (tot 30 juni 2008)

Chris Bonnar

Sandra Geisler

Laurens Gomes

Evelien van den Broek

- financieel medewerker Fondsen/ hoofd Financiën (vanaf 1 juli

- manager Leaders for Nature

- projectmedewerker

- projectmedewerker

2008)

Imke Gilsing

Henk Hartogh

Rob Glastra

Sijmen Cozijnsen

- medewerker Leden

- senior projectleider/coördinator EWE/NWE-programma

- senior adviseur

- medewerker ICT

Heleen van den Hombergh

Carl Königel

Amir Grosman

Winda Handajani

- coördinator Natureandpoverty.net

- projectmedewerker

- projectmedewerker

- projectassistent

Aukje ter Horst

Daniëlle de Nie

Maartje Hilterman

Puck Heikens

- webmaster en medewerker Evenementen

- projectmedewerker

- projectmedewerker

- assistent

Ytha Kempkes

Mathew Parr

Christiaan van der Hoeven

Liliana Jauregui Bordones

- Lobbyist

- projectmedewerker

- projectmedewerker

- financieel medewerker Fondsen

Chris Maas Geesteranus

Henk Simons

Marc Hoogeslag

Anneke Meijer-Minderhoud

- medewerker Educatie (vrijwillig)

- senior adviseur

- projectcoördinator (SPN)/projectmedewerker

- office manager

Suus Schreurs

Judith Voermans

Jan Kamstra

Leonieke Mevius

- medewerker Evenementen

- projectmedewerker Toerisme

- senior projectleider

- medewerker ICT

Peter van Sluijs

Daan Wensing

Joseph Lumumba

Amazone Nativel

- coördinator Natureandpoverty.net

- projectmedewerker

- projectmedewerker

- assistent office manager

Eveline Snelder

Henri Roggeri

Mags Peterken

- medewerker Leden


- financieel medewerker Fondsen

Miriam Ubbink

Mark van der Wal

Peter Sikkema

- publicatiemedewerker


- hoofd Financiën (tot 1 juli 2008)

Erik van Zadelhoff

Warden van der Woude

- detachering LNV/ Liaison Europa (tot 1 juli 2008)

- projectleider ICT


18

Jaarverslag 2008

Werkgroepen en initiatieven waarvan IUCN NL het secretariaat vormt of secretariaatsdiensten aan verleent:

Platform Initiatief voor Duurzaam Uitgaand Toerisme Een samenwerkingsverband van bedrijven uit de reisbranche, de overheid, het onderwijs en maatschappelijke organisaties.

Werkgroep Den Haag Een regulier overleg bedoeld voor politici, beleidsmakers, wetenschappers en vertegenwoordigers vanuit het maatschappelijk middenveld en bedrijfsleven.

Werkgroep World Commission on Protected Areas Een regulier overleg tussen de leden van deze IUCN-commissie.

Bossenoverleg Een regulier overleg bedoeld voor geïnteresseerden in duurzame bosbouw, waaronder vertegenwoordigers uit de houtsector, overheid en maatschappelijke organisaties.

IUCN NL Leaders for Nature Een reguliere bijeenkomst gericht op inspiratie en actie voor het bedrijfsleven.

Oceanenoverleg Een regulier overleg bedoeld voor geïnteresseerden in het behoud van de biodiversiteit in ‘s werelds oceanen en zeeën.

Netwerk waarvan IUCN NL deel uitmaakt

Coalitie voor Eerlijke Handel

Haagse Faciliteit

Facilitair Initiatief Amsterdam

Forest Stewardship Council

Werkgroep Species Survival Commission Een regulier overleg tussen de leden van deze IUCN-commissie.

Initiatief voor Duurzaam Uitgaand Toerisme (IDUT)

Global Reporting Initiative

Task Force Duurzame Soja, een samenwerkingsverband van sojaverwerkende bedrijven in Nederland

HIER-klimaatcampagne

het MVO-Platform

GAWAGreen Actors West Africa

Netherlands Water Partnership

Stuurgroep Natuur Wijs (onderwijs- en natuur-buiten programma) met Staatsbosbeheer, Het Lippe-Bisterveldt Natuurcollege en de Universiteit van Utrecht

Natureandpoverty.net

Garnalenoverleg

Dutch Caribbean Nature Alliance

Palmolieplatform

Sojacoalitie

Werkgroep Ecologie en Ontwikkeling IUCN NL faciliteert het secretariaat van deze verder volledig onafhankelijke werkgroep van experts op de relatie ecologie en ontwikkelingssamenwerking.

19

Prins Bernard Cultuurfonds Natuur Adviescommissie

Biosciences Platform


Jaarverslag 2008

Activiteiten en resultaten 20

In de voorgaande hoofdstukken zijn de ontwikkelingen geschetst die van belang zijn voor de activiteiten van IUCN Nederlands Comité in 2008. In de volgende paragrafen staan betreffende activiteiten nader omschreven.

Samenwerking binnen en met IUCN NL als platform In de huidige strategie is een belangrijk deel van het werk gericht op versterking van het platform en het uitdragen van de missie van IUCN in Nederland. Dit hoofdstuk gaat in op de activiteiten gericht op het netwerk, de beleidsbeïnvloeding, en het vormen van nieuwe samenwerkingsverbanden ten behoeve van de bescherming van biodiversiteit. Leden In 2006 is een belangrijke statutenwijziging doorgevoerd. Deze statutenwijziging genereerde een nieuwe bestuursvorm voor de organisatie. Naast het dagelijks bestuur is een uitgebreide Raad van Toezicht opgericht waarin alle in Nederland gevestigde lidorganisaties van IUCN een vertegenwoordiger kunnen afvaardigen. Betreffende statutenwijziging vloeide voort uit een advies uit 2001 van McKinsey and Company. In 2008 bood McKinsey aan om (pro bono) de strategische positionering van IUCN NL opnieuw onder de loep te nemen via een stakeholdersanalyse, en advies uit te brengen over een nieuwe meerjarenstrategie. Centraal in dit onderzoek is het draagvlak onder het lidmaatschap van IUCN in Nederland voor de rollen en activiteiten van IUCN NL. Het advies, gepresenteerd in december 2008, vormde het fundament voor de discussies over de IUCN NL-strategie 2009-2012 in 2009. Lobby Behalve de Werkgroep Den Haag (onder voorzitterschap van Alexander Rinnooy Kan) continueert IUCN NL tevens de beleidsbeïnvloeding op het thema ‘vergroening van de economie’. Via de oprichting van het door IUCN NL voorgezeten Biomassaplatform is IUCN NL zich actief gaan richten op de formulering van criteria voor biomassa (zie ook paragraaf 6.2) Reduced Emissions from Avoided Deforestation and Forest Degradation (kortweg REDD) was voor de lobby een tweede belangrijk onderwerp; via een ‘dis-

cussiepaper’ zijn het Nederlandse parlement en het kabinet geïnformeerd over het belang van REDD en over de uiteenlopende vraagstukken die in dit dossier aan de orde komen. Daarnaast leverde IUCN NL structureel informatie aan over de onderwerpen soja en visserij. In 2008 is het beleidsprogramma van de rijksoverheid, Biodiversiteit werkt voor natuur en voor mensen voor altijd (2008-2011), gepresenteerd. IUCN NL gaf haar reactie hierop schriftelijk door aan kabinet en parlement. In 2008 is begonnen met de oprichting van de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen, onder voorzitterschap van Hans Alders. IUCN NL droeg bij aan de ontwikkeling van de terms of reference van deze taskforce. Leaders for Nature Het jaar 2008 ving aan met de eerste bijeenkomst van het Young Leaders for Nature Forum, een jaarlijks terugkerend evenement voor young professionals werkzaam bij deelnemende bedrijven. Eind 2007 ondertekenden zo’n 2500 young professionals in het NRC Handelsblad de open brief aan de topmensen die het jaar daarvoor een open brief publiceerden in de Volkskrant, gericht aan de politiek. In hun schrijven riepen de young professionals op tot een steviger duurzaamheidsbeleid in hun organisaties en meer handreikingen en instrumenten om duurzaamheid ín de organisatie van de grond te krijgen. Leaders for Nature ‘partnerde’ met Maurits Groen Communicatie en de Stichting Urgenda rondom het tweede bezoek van Al Gore aan Nederland met een Climate Leadership Challenge. Een succesvolle middag, met deelname van bedrijven, prominenten uit de gelederen van de rijksoverheid en van maatschappelijke organisaties. Uit deze bijeenkomst vloeiden initiatieven voort, die in 2009 nader vorm kregen. Een belangrijke wijziging in de vorm van Leaders for Nature is de openstelling voor lidmaatschap uit het bedrijfsleven. Konden voorheen alleen individuen lid worden, thans kunnen ook bedrijven zich aansluiten. Zie voor LNV-evenementen p. 36.

Natureandpoverty.net In 2008 is het Natureandpoverty.net verder ontwikkeld tot een organisaties doorkruisend kennis- en leernetwerk dat zich richt op verschillende vanuit het netwerk geprioriteerde mondiale en regio-specifieke onderwerpen. Voor het Natureandpoverty.net is een eigen visuele identiteit ontwikkeld, waardoor het zich kan profileren als initiatief getrokken door álle deelnemers, in plaats van door louter IUCN NL. Vanwege de variatie in betrokkenheid van de oorspronkelijke zeventien oprichtende organisaties en hun partnernetwerken, is besloten via pilotprojecten te ‘focussen’ op een aantal specifieke onderwerpen. Hierin konden zowel geïnteresseerde partijen die bij de oprichting betrokken waren als andere organisaties deelnemen. Een ander (hieraan gerelateerd) besluit is om de activiteiten van het Natureandpoverty.net slechts te richten op dezelfde regio’s als het IUCN NL EGP-programma. De vier pilotprogramma’s: • Bio fuels - the creation of a biofuels information facility & knowledge platform • Sustainable markets - the review of NGO involvement in multistakeholder commodity initiatives • Biodiversity and livelihood impacts of climate change • Local ownership of conservation agendas Deze thema’s beslaan meerdere geografische gebieden en kunnen na de pilotfase worden uitgerold naar alle regio’s waarin de diverse deelnemende organisaties actief zijn.

21 Het Natureandpoverty.net-programma vormt onderdeel van het IUCN NL Ecosystems and Human Well Being-programma, gefinancierd vanuit het MFSstelsel. Het Natureandpoverty.net is een kennisuitwisseling en leernetwerk van zeventien in Nederland gevestigde organisaties en hun partnernetwerken in ontwikkelingslanden. Het komt voort uit de Natureandpoverty-alliantie van Friends of the Earth International, het Wereld Natuur Fonds en IUCN NL, waarvan de eerste fase is afgerond in 2006. Dit programma richt zich op de uitwisseling van praktijkgerichte kennis op het raakvlak natuur en armoede. De achterliggende filosofie is dat organisaties hun eigen kracht kunnen versterken door niet telkens opnieuw het wiel te hoeven uitvinden. Daarnaast levert dit programma uiteindelijk een interessante aanvulling op de reeds bestaande kennis over het belang van ecosystemen voor het menselijk welzijn.

Voor meer informatie: www.natureandpoverty.net DCNA IUCN NL beheert namens het ministerie van BZK de jaarlijkse subsidieregeling voor de Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA). Deze contractuele taak ging door in 2008, gemanaged door de unit Financiering voor Natuur. Hiernaast blijft IUCN NL voorzitter van de DCNA-partnergroep van circa tien Nederlandse organisaties die zich gezamenlijk met DCNA inzetten voor het behoud van de natuur op de zes eilanden in de Nederlandse Cariben.


22

Jaarverslag 2008

30 60 30 jaar IUCN NL en 60 jaar IUCN In 1978 ontvingen de Nederlandse IUCN-leden de eerste erkenning van het IUCN-secretariaat voor hun oprichting van een ‘Ledencontact’: het formele begin van het samenwerkingsverband, inmiddels IUCN Nederlands Comité genaamd. Dertig jaar eerder, in 1948, is in Fontainebleau in Frankrijk de Internationale Unie voor de bescherming van de Natuur opgericht. De ‘verjaardagen’ werden gezamenlijk gevierd in Nederland, met een symposium, diner en feest. Het symposium Ecosystems and Human Societies in the 21st Century vond plaats in aanwezigheid van Hare Majesteit de Koningin, in de Transformatorhal van de voormalige Westergasfabriek te Amsterdam. De noodzaak de natuur te waarderen en te beschermen (kern IUCN-missie) werd onderstreept door de internationale sprekers, voor een publiek van vierhonderd vertegenwoordigers van het lidmaatschap van IUCN, andere maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en politiek en overheid. Na het symposium volgde een volledig vegetarisch en biologisch diner. De avond eindigde met een feest waar nog eens zevenhonderd vooral jongere medewerkers van de IUCN NL-leden op afkwamen. Het feest werd muzikaal ondersteund door Room Eleven en the New Cool Collective.

World Conservation Congress Met als doel het nationaal comité stevig te duiden als potentieel krachtig orgaan van belang voor het betrekken van IUCN-leden bij de IUCN-werkzaamheden, reisde een grote delegatie onder leiding van de nieuwe IUCN NL-voorzitter, mr. Roger van Boxtel, vanuit Nederland af naar Barcelona, om zich op het 4e World Conservation Congress te voegen bij de andere achtduizend deelnemers. De IUCN NL-delegatie besloot met een zo laag mogelijke CO2-uitstoot naar Barcelona te reizen, per luxueuze bus. Tijdens het evenement fungeerde deze bus als ontmoetingsen vergaderruimte, benevens de IUCN NL-stand en de IUCN NL-leden Bibliotheekdienst. Voorts organiseerde IUCN NL meerdere side events. Tijdens de traditionele IUCN NL-receptie gaf ook de IUCN-president dhr. Valli Moosa acte de presence.

Hare Majesteit de Koningin bij het symposium in kader dertigjarig bestaan IUCN NL. Naast haar: Gemma Crijns (vice-voorzitter IUCN NL) en Willem Ferwerda (IUCN NLdirecteur). Voorts op deze eerste rij: Gerda Verburg (minister LNV), Peter Visser (gedeputeerde provincie Noord-Holland), Maarten van Poelgeest (locoburgemeester Amsterdam), alsook oprichters en leden van het bestuur en de Raad van Toezicht.

Panel met gastsprekers tijdens de viering dertigjarig bestaan IUCN NL. Van links naar rechts: Tommy Garnett, Rafaela Nicola, Paul Hohnen, Julia Marton-Lefèvre, Richard Leakey, Pavan Sukhdev. Van boven naar beneden: Op het World Conversation Congress/WCC 2008 spreekt Roger van Boxtel (voorzitter IUCN NL) op de traditionele IUCN NL-receptie. Tevens te zien, van links naar rechts: Valli Moosa (directeur IUCN), Willem Ferwerda (directeur IUCN NL), Giuseppe Raaphorst (directeur Naruur en Milieu van LNV). IUCN NL-stand tijdens het 4e IUCN World Conservation Congress. WCC 2008: het stemmen tijdens de algemene IUCN-ledenvergadering.

23


24

Vermindering effect van Nederlandse economie op ecosystemen internationaal Als kleine maar welvarende, internationaal opererende handelsnatie heeft Nederland een onevenredig grote invloed op ecosystemen en biodiversiteit in (vooral) ontwikkelingslanden. De ecologische voetafdruk van Nederland is zogezegd aanzienlijk. Verschillende landen beschikken nog over een grote rijkdom aan biodiversiteit; door ontwikkelingsprocessen komt deze echter steeds verder onder druk te staan. IUCN NL streeft ernaar om in samenwerking met overheden, bedrijfsleven en verschillende partnerorganisaties de negatieve invloed in specifieke sectoren te verminderen en om duurzame productieketens te realiseren. IUCN NL richt zich primair op het effect van de Nederlandse economie op ecosystemen en biodiversiteit buiten Nederland. Het is daarom noodzakelijk grondige kennis te hebben van biodiversiteit, van de sectoren die effect hebben op ecosystemen en van de diverse ketens en hun respectievelijke effecten. Die kennis wordt gebruikt voor het creëren van bewustwording en het beïnvloeden van beleid bij belangrijke actoren in de ketens. IUCN werkt in dit kader onder meer samen met de Nederlandse leden van IUCN, de partners van het IUCN NL Ecosystems Grants-programma, en andere IUCN-kantoren. Ontwikkelingen Het jaar 2008 kan worden beschouwd als het jaar van de crises. Na de voedselcrisis (sterk gestegen voedselprijzen door onder meer de toenemende vraag naar biobrandstoffen), volgde de economische crisis. Voor de ecologische crisis was minder aandacht, al kan deze immense gevolgen hebben door de wereldwijd toenemende druk op ecosystemen ten gevolge van menselijk handelen. Het versterken van de aandacht hiervoor alsook ‘vergroening’ van het Nederlandse internationale beleid zijn IUCN NL’s voornaamste doelen. In 2008 nam de belangstelling voor duurzaam ondernemen in de Nederlandse maatschappij verder toe, een trend die al enkele jaren zichtbaar is. De economische crisis die in 2008 begon had in datzelfde jaar nog nauwelijks direct merkbare gevolgen. Naar ver-

Jaarverslag 2008

wachting zal dit in 2009 veranderen, zeker als de crisis zich verdiept. Het bedrijfsleven is primair geïnteresseerd in onderwerpen gerelateerd aan klimaatverandering (CO2compensatie). De aandacht voor bescherming van biodiversiteit en ecosystemen blijft hierbij achter; bedrijven blijken het vaak lastig te vinden grip te krijgen op die materie. Op het gebied van bewustwording is nog steeds veel te winnen. Het is aan de sectoren en bedrijven waar het bewustzijn de afgelopen jaren wél flink is toegenomen, vooral de sectoren met een direct biodiversiteitseffect (zoals soja, bio-energie, visserij), om ook in de praktijk duurzamer te gaan handelen. Een noodzakelijke, maar geen eenvoudige stap. De aandacht voor klimaatverandering zorgt voor toegenomen aandacht voor biodiversiteitsaspecten die met klimaat samenhangen, zoals REDD, een instrument dat bestaand bos moet beschermen. De grote klimaattop eind 2009 genereerde al in 2008 ruime aandacht voor klimaatmaatregelen. Activiteiten IUCN NL was in 2008 actief op de terreinen biobrandstoffen, toerisme, soja, visserij, klimaat/REDD, financiële dienstverlening, instrumentencertificering, HCVA’s en ronde tafels. De kennis en bewustwording binnen het bedrijfsleven van duurzaamheid en het in de praktijk brengen ervan, nam hierdoor toe – blijkens onder andere het groeiende aantal bedrijven dat participeert in processen rond duurzaamheid, en de toegenomen activiteit in dezen van bedrijven. IUCN NL zorgt ervoor dat kennis beschikbaar is, past haar kennis toe in verduurzamingsprocessen, adviseert, werkt samen met het bedrijfsleven, en streeft ernaar het Nederlandse en Europese overheidsbeleid te beïnvloeden. Duurzame biobrandstoffen: de feiten De wereld van biobrandstoffen verandert snel. Nieuwe ontwikkelingen volgen elkaar veelal in dermate hoog tempo op, dat feit en fictie nog moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn. Om die reden vervaardigde IUCN NL een overzicht van al wat er op dit terrein bekend is: in 2008 verscheen de publicatie Feiten en cijfers over bio-energie in Nederland – Effect op ecosystemen, duurzaamheid en toekomst. De vraag naar deze publicatie bleek groot.

Duurzaamheid in bio-energie bevindt zich thans in de fase van criteria-ontwikkeling. IUCN NL speelde een adviserende rol bij de totstandkoming van de ‘Cramer-criteria’. In 2008 was IUCN NL actief als adviseur voor de Europese normen (TCA 8080) voor duurzaam geproduceerde biomassa. IUCN NL, expert op het gebied van effecten op biodiversiteit en ecosystemen, heeft een aparte werkgroep opgericht over indirecte effecten in het Europese CEN/TC 383-traject over verduurzaming van biomassa. Tevens is het door IUCN NL geïnitieerde NGO-overleg biobrandstoffen in 2008 gecontinueerd; in dit overleg participeren naast IUCN NL ook Greenpeace, Milieudefensie, Stichting Natuur en Milieu, Wetlands International, WWF, Solidaridad, OxfamNovib, Both Ends, ICCO en Cordaid. Hoge Waarden – High Conservation Value Areas High Conservation Value Areas (HCVA’s) is een concept ter ondersteuning van duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. Het is van oorsprong afkomstig uit de wereld van boscertificering. HCVA’s kunnen op verschillende abstractieniveaus worden geïdentificeerd, van boerderij- tot landschapsniveau. Het toepassen van HCVA’s kan waardevol zijn in land use planning en identificeren van natuurbeschermingsprioriteiten. IUCN NL acht het HCVA-concept van grote waarde en ondersteunt dit actief. Zo zet IUCN NL in op het opnemen van HCVA’s in ronde tafelcriteria voor duurzaamheid, zoals in de ronde tafel voor duurzame soja. Een van de belangrijke aspecten van HCVA voor IUCN NL is de multistakeholderaanpak. Juist het betrekken van alle betrokken partijen, vooral ook kleine lokale stakeholders, is de kracht van het concept. IUCN NL werkte in 2008 aan het opzetten van een pilotproject (uitvoering in 2009) om HCVA’s breed toepasbaar te maken (in gebieden die gebruikt worden voor bijvoorbeeld soja of biomassagewassen). Hiervoor zijn zowel bij de financiering, opzet als uitvoering vele partijen betrokken. IUCN NL richt zich nadrukkelijk op het betrekken van lokale stakeholders bij het proces, naast het zorgdragen voor de benodigde financiering. In 2008 zijn contacten gelegd in Zuid-Amerika bij NGO’s, in West-Europa bij mogelijke donors, in Nederland bij het bedrijfsleven. Zo is in november

een business seminar georganiseerd voor het Nederlandse bedrijfsleven, waar het concept HCVA is toegelicht. Het seminar werd goed ontvangen door de aanwezige circa vijfendertig deelnemers uit het bedrijfsleven. REDD – Red het bestaande bos REDD, een instrument dat landen beloont in geval ontbossing (van natuurlijk bos) wordt voorkomen, is voor IUCN NL een relatief nieuwe prioriteit. In 2008 werd REDD (Reduced Emissions from Deforestation and Degradation) verder uitgewerkt ter voorbereiding van het post-Kyotoverdrag. IUCN NL steunt het ontwikkelen van een REDD-instrument. Belangrijke voorwaarde voor succes, aldus IUCN NL, is het behoud van biodiversiteit en het delen van de opbrengst ervan met de lokale gemeenschap. Het IUCN NL-standpunt is ingebracht in diverse overleggen met de overheid en met andere NGO’s. Daarnaast is een discussienotitie ontwikkeld en bediscussieerd tijdens onder meer een Werkgroep Den Haag-bijeenkomst. Op weg naar duurzame soja De vraag naar soja uit Europa leidt nog steeds tot grootschalige ontbossing van tropisch regenwoud en andere waardevolle gebieden in Zuid-Amerika, en tot aanzienlijke sociaal-economische problemen. Door de grootschalige import van soja, Nederland is wereldwijd de tweede sojaimporteur, blijft de invloed van Nederland aanzienlijk. De Nederlandse sojacoalitie, een breed samenwerkingsverband waaraan behalve IUCN NL ook Both ENDS, Cordaid, FairFood, ICCO, Kerk In Actie, Milieudefensie, Solidaridad en het Wereld Natuur Fonds deelnemen, beoogt de sojateelt te verduurzamen. Belangrijk internationaal proces ter verduurzaming van soja is de Round Table on Responsible Soy. IUCN NL levert input aan de ronde tafel, in zowel de General Assembly als in de (voorbereidende) consultatierondes. Twee van de belangrijkste onderwerpen in de ontwikkeling van de ronde tafelcriteria zijn ontbossing en biodiversiteit. Op dat terrein heeft IUCN NL inhoudelijk geadviseerd en gelobbyd. IUCN NL organiseerde in Brussel een Europees seminar, samen met de Europese sojabrancheorganisaties Fediol en Fefac. De belangstelling van bedrijven uit de agribusiness en uit financiële hoek was groot.

25


26

Ook in Nederland ontplooien individuele bedrijven activiteiten ter verduurzaming van soja. IUCN NL vervult daarin regelmatig een adviserende rol, zoals bijvoorbeeld bij het formuleren van het sojabeleid van de Rabobank, en bij de ontwikkeling van een sojastandaard van Nevedi, de Nederlandse veevoederorganisatie. Duurzame vis, wild en gekweekt Overbevissing is de afgelopen jaren blijven toenemen. Een groot deel van alle visbestanden, circa driekwart, wordt over- of maximaal bevist. Twee trends zijn daarbij zichtbaar. Allereerst mondialiseert de visserijsector sterk, effect daarvan is onder meer dat er in Nederland steeds vaker tropische vis wordt gegeten. Een tweede trend is de sterke groei van de viskweek, van vooral de tropische garnaal, maar ook van soorten als pangasius en tilapia. Zowel overbevissing van wilde vis als de industriële viskweek heeft negatieve sociale en ecologische gevolgen. In de Nederlandse visserij groeit het besef dat duurzame productie noodzakelijk is, anders is er op den duur geen keuze meer. IUCN NL spant zich in om daaraan bij te dragen, met als belangrijke aandachtspunten de verduurzaming van de tropische garnaal, kennisontwikkeling en -uitwisseling binnen de sector en met de voornaamste stakeholders. IUCN NL geeft al enige jaren advies aan GlobalGap, over de ontwikkeling van een duurzame garnaalstandaard (in 2008 bereikte het proces dat deze norm opstelde zijn finale fase); tevens werkte IUCN NL mee aan een ‘trainthe-trainer-programma’ ter implementatie van de standaard. In 2008 is de mondiale visserijkaart gepresenteerd, een analyse van de ontwikkelingen op het gebied van visserij en de relaties binnen deze sector met Nederland en de EU. De kaart, gepresenteerd in Brussel, geeft inzicht in Nederlands rol in de internationale visserij en toont de actuele ontwikkelingen c.q. visstand. Uit zowel het kaartbeeld als de bijbehorende tekst blijkt de ernst van de situatie. Naast de viskaart is een analyse gemaakt van het effect van de Nederlandse visimport op de biodiversiteit wereldwijd. Het Natuur- en Milieu Planbureau heeft betreffende informatie gebruikt in haar Natuurbalans. IUCN NL bouwde voorts een stevige positie op als coördinator en organisator van twee visserijoverleg-

Jaarverslag 2008

structuren: het Oceanenoverleg (overleg over visserij en duurzaamheid voor bedrijfsleven, kennisinstituten, overheid, NGO’s) en VisNet (NGO-overleg over duurzaamheidsvraagstukken). Vanwege de enorme ervaring binnen de aquacultuur op het gebied van certificering en biodiversiteit, is een internationale workshop georganiseerd over certificering tijdens het World Conservation Congress in Barcelona. Nederlandse toerist in tropen Toerisme heeft zich - naast de olie- en de auto-industrie - ontwikkeld tot een van de belangrijkste economische sectoren wereldwijd. Naar verwachting houdt deze groei aan. IUCN NL richt zich op de relatie tussen toerisme en biodiversiteit, met bijzonder aandacht voor toerisme naar ontwikkelingslanden. Natuur en landschap vormen essentiële onderdelen van vrijwel elke vakantie. Een safari in het oosten of zuiden van Afrika is een sprekend voorbeeld. Vaak gaat toerisme ten koste van de natuur door bebouwing, ontbossing, overmatig watergebruik en indirect in toenemende mate door CO2-uitstoot. Tegelijkertijd kan toerisme een bijdrage leveren aan het behoud van de natuur en zorgen voor inkomsten om gebieden te beschermen en beheren. IUCN NL zet zich in om de toerismeketen te verduurzamen en richt zich zowel op de Nederlandse sector als op partners in ontwikkelingslanden. Ook in 2008 organiseerde IUCN NL weer de jaarlijkse Groeneveldconferentie, ditmaal rond toerisme en de millenniumdoelen. In hoeverre kan toerisme een bijdrage leveren aan het bereiken van de millenniumdoelen? Wat zijn de mogelijkheden voor de Nederlandse sector? Zo’n honderdvijftig deelnemers uit bedrijfsleven, van NGO’s en overheid waren aanwezig op deze conferentie. IUCN NL is ook de drijvende kracht achter het Nederlandse platform voor Uitgaand Toerisme (IDUT). In 2008 vonden vier IDUT-bijeenkomsten plaats. Het ledenaantal van het IDUT stijgt gestaag, een trend die gelijk opgaat met de toenemende waarde die de toerismesector hecht aan duurzaamheidsaspecten. Tijdens het World Conservation Congress organiseerde IUCN NL in samenwerking met het internationale secretariaat van IUCN een workshop over marketing en communicatie van toeristische projecten die bijdragen aan natuurbescherming. Doelgroep

was de NGO uit het Zuiden, opdat deze haar projecten beter kan ‘verkopen’ aan buitenlandse, vaak westerse, touroperators en toeristen. Wie betaalt, bepaalt: de financiële sector De financiële sector heeft weliswaar slechts indirect effect op biodiversiteit, maar dat effect kan wel groot zijn vanwege de rol bij het bepalen van investeringen. Banken en andere financiële instellingen (als pensioenfondsen) hebben enerzijds door kredietverlening en anderzijds door financiering van projecten invloed op activiteiten wereldwijd. In 2008 ontwikkelde IUCN NL twee projecten in samenwerking met Nyenrode, gefinancierd door VROM. Het ene project onderzoekt de behoeften en kansen om biodiversiteitsinformatie op te nemen door rating agencies. Het tweede beoogt investeringen te stimuleren die direct bijdragen aan behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit en ecosysteemdiensten. Het project richt zich vooral op institutionele investeerders, de pensioenfondsen. ABP is partner in het project; kernactiviteit is het organiseren van een werkconferentie najaar 2009. Guiana Shield – naar een ecoregio Het Guiana Shield Initiative (GSI) is een initiatief uitgevoerd door UNDP Guianas en IUCN NL. Het GSI richt zich op ‘ecologisch en financieel duurzaam management van de Guiana Shield ecoregio’, een regio die bekend staat als het grootste aaneengesloten intacte regenwoud ter wereld. Door middel van proefprojecten in de verschillende landen wil het GSI praktische ervaring opdoen met het compenseren (betalen) van beheerders van gebieden met hoge natuurwaarden voor de geleverde ecosysteemdiensten, door contracten op te stellen voor het beheer van de diensten water, biodiversiteit en klimaatregulatie. De projecten, opgezet rond betalingen voor ecosysteemdiensten oftewel PES, bestaan uit het opzetten en uitvoeren van beheerplannen en het monitoren van de status en bedreigingen van de drie ecosysteemdiensten zoals contractueel overeengekomen. De beheerders van de gebieden verschillen weliswaar per land, maar de participatie van lokale gemeenschappen is zonder uitzondering sterk; door het benefit sharing-mechanisme wordt de lokale bevolking in en rond de gebieden gecompenseerd voor haar beschermingswerk. Voor het GSI was

2008 een belangrijk jaar: het eerste contract werd getekend in Iwokrama, Guyana, en voorbereidingen werden getroffen voor contracten in Matavén, Colombia, en in Iratapuru, Brazilië. Veel ervaring is opgedaan met het monitoren van de status en de bedreigingen van ecosysteemdiensten. IUCN NL voerde in 2008 het projectsecretariaat en leverde technisch adviserende bijdragen. Daarnaast coördineerde IUCN NL studies naar veranderingen in vegetatiebedekking waargenomen door satellieten, naar koolstofopslag in de projectgebieden en naar duurzame financieringsmogelijkheden voor de toekomst. Een beter klimaat begint HIER In 2007 begon de tweede fase van de klimaatcampagne HIER. In deze tweede fase zet IUCN NL zich evenals in fase 1 in om de biodiversiteitsaspecten van klimaatverandering onder de aandacht te brengen. In dit kader organiseert IUCN NL twee evenementen die op creatieve wijze de relatie tussen klimaat en biodiversiteit laten zien, en daadwerkelijk bijdragen aan natuurbehoud en voorkoming van CO2-uitstoot (door ontbossing). De voorbereidingen van deze twee evenementen, gehouden in 2009, vonden plaats in 2008. Gekozen is voor het organiseren van landschapsveilingen waar bedrijven kunnen bieden op landschapselementen om zo geld bijeen te brengen voor de aankoop van bedreigde natuur. In 2008 maakte IUCN NL een analyse van de te volgen strategie, en selecteerde geschikte gebieden. Criteria daarbij waren dat het gebied onder druk staat, dat de aankoop bijdraagt aan bosbehoud, en dat goed beheer in de toekomst gegarandeerd is. Goede samenwerking met een lokale NGO is en blijft een vereiste. Biodiversiteitsverdrag CBD Mei 2008 werd in Bonn, Duitsland, de 9e Conferentie der Partijen van het Biodiversiteitsverdrag (CBD COP9) gehouden. IUCN NL vertegenwoordigde de natuur- en milieuorganisaties in de Nederlandse delegatie. Belangrijke agendapunten waren bossen, biobrandstoffen en de relatie tussen klimaatverandering en biodiversiteit. NGO’s pleiten voor een krachtiger en ambitieuzer CBD en in 2010 wordt geëvalueerd in hoeverre het streven naar de afname van het biodiversiteitverlies vóór 2010 wel of niet is behaald.

27


28

Jaarverslag 2008

Fondsen voor Natuur Resultaten van de grantsprogramma’s in 2008 De unit Fondsen voor Natuur financiert projecten gericht op het behoud van de natuur, de biodiversiteit en de diensten die ecosystemen leveren. Het overgrote deel van de beschikbare gelden gaat naar lokale organisaties in ontwikkelingslanden en wordt besteed aan veldprojecten waarbij lokale bewoners en gebruikers centraal staan. Deze opgave stelt alle betrokkenen - in de armoedecontext - voor enorme ‘uitdagingen’. Moet een stuk bos of wetland verdwijnen om extra ruimte te creëren voor landbouwgrond? Wat zijn de langetermijnconsequenties? Juist het denken op langere termijn is voor mensen die in armoede leven een vrijwel onmogelijke opgave – de directe noden zijn immers hoog. Via het fondsenprogramma Ecosystem Grants Programme (EGP) kan dírect en lokaal een verschil worden gemaakt. Voor informatie over EGP en de gefinancierde projecten, zie www.iucn.nl/funds.

C Africa 149

Van de ontvangen voorstellen zijn 155 projecten gefinancierd, waarmee het totaal aantal gefinancierde projecten eind 2008 op 242 stond. Om het effect van de financieringen niet te zeer te ‘verdunnen’ en samenwerking tussen organisaties te versterken verkoos IUCN NL om met het EGP in een beperkt aantal focusregio’s te werken.

17% 23%

Central Africa West Africa Southeast Asia

2% 19%

Mekong

10%

Parana-Paraguay Guiana Shield 10%

Non-focal regions 19%

Aantal contracten per focusregio (n = 242)

W Africa

SE Asia

Mekong

Parana-Paraguay

Guiana Shield

Non-focal regions

Total

125

133

26

49

22

288

792

Tabel: Aantal pre-proposals ontvangen in 2008

29

In 2008 ontving het EGP 792 voorstellen voor een totaalbedrag van ongeveer vijftig miljoen euro. Dit bedrag, tien keer zoveel als het jaarbudget van EGP, illustreert de grote vraag naar de kleinschalige financiering van IUCN NL.

Focal regions

Aantal contracten

Small grants in €

Medium grants in € (incl. focal points)

Centraal-Afrika

40

1.928.000

480.000

2.408.000

West-Afrika

47

1.917.000

315.000

2.232.000

SE Asia

46

1.712.000

1.013.000

2.725.000

Mekong

23

846.000

-

846.000

Parana-Paraguay

25

1.373.000

1.003.000

2.376.000

4

244.000

-

244.000

57

2.514.000

209.000

2.723.000

242

10.534.000

3.020.000

13.554.000

Guiana Shield Non-focal regions TOTAAL

Tabel: EGP-bestedingen 2007-2008

Totaal grantvolumen in €


Jaarverslag 2008

Average grant size per region

Linking conservation to improved livelihoods

(small grants only, no mediums) 80000 1.2.5 - Livelihood improvement from conservation 1.1.1d - Livelihood improvement from sustainable land use

70000

1.3.9a - Livelihood improvement as direct project intervention 60000

30

Number of projects

50000 40000 30000 20000

31

20 15 10 5

10000

0

0 C Africa (n = 35)

W Africa (n = 42)

SE Asia (n = 38)

Mekong (n = 23)

Parana-P. Guiana S + (n = 20) Non-focal (n = 59)

Gemiddelde grootte financiering per project (in euro’s)

De financiële ondersteuning via het small grantsprogramma’s van IUCN betreft steevast bescheiden bijdragen, zoals hierboven in de tabel aangeven. Het overgrote deel van de EGP-fondsen is afkomstig van het ministerie van Buitenlandse Zaken, en dient daarom te voldoen aan de ontwikkelingssamenwerkingscriteria van de Nederlandse overheid. Daarnaast is er de jaarlijkse bijdrage van de Postcode Loterij voor het aankoopfonds. Deze middelen worden exclusief ingezet voor de strategische aankoop van stukken natuur Het Forest Forever Fund lag in 2008 even stil; er zijn nog enkele fondsen in 2009 beschikbaar voor lokale groepen actief in duurzaam bosbeheer. Hoofddoel van ontwikkelingssamenwerking is armoedebestrijding. De wereld van de ontwikkelingssamenwerking beschouwt natuurbescherming echter nog wel eens als luxe waarmee armoedebestrijding niet zou kunnen samengaan. Is het mogelijk ontwikkeling te stimuleren en armoede te verminderen zonder schade te berokkenen aan de natuur? Of: brengt schade aan de natuur de duurzame opties voor levensonderhoud op lange termijn niet steeds verder in gevaar? Projecten gefinancierd door IUCN NL werken veelal op het snijvlak van armoedebestrijding en natuurbescherming. Anders gezegd, er moet in de projecten een duidelijke relatie zijn tussen enerzijds de armoedeproblematiek van lokale gebruikers en anderzijds natuur van ‘waarde’ waarmee de bevolking een voornaam deel van haar bestaan moet zeker stellen. Via projecten worden dorpelingen ondersteund bij het opzetten of verbeteren van inkomstengenererende activiteiten met grondstoffen uit

Protected areas (1.2.1+1.2.2)

Outside protected areas (1.2.3)

Threat reduction (1.2.4)

Aantal EGP-projecten dat armoede combineert met natuurbeschermingsdoelstellingen.

de natuur. Zoals bijvoorbeeld het persen om shea butter beter én gemakkelijker te produceren, het verbeteren van de verwerking en vermarkting van vis gevangen in wetlands, en de aanplant van grassoorten tevens bruikbaar als veevoer. Vele projecten richten zich op de verbetering van oogsttechnieken van natuurproducten (als medicijnen, groente, veevoer). Deze producten vormen voor veel lokale gemeenschappen een belangrijke inkomstenbron. Door de voortdurende druk op ecosystemen echter raken ook deze voorraden op als ze niet goed worden beheerd. Naast verbeterde oogstmethoden is bij dergelijke projecten ook de marketing van de producten een essentiële voorwaarde voor een succesvol project. Zonder markt geen inkomsten! In samenwerking met de Turing Foundation financiert het EGP een aantal projecten in West-Afrika op het snijvlak van duurzame landbouw en ecosysteembeheer. In 2008 maakten het bestuur en het bureau van Turing kennis met de realiteit in het veld tijdens een gezamenlijk projectbezoek in Togo en Ghana. Het ontbreken van faciliteiten, kennis en vaardigheden bij verscheidene betrokkenen en op verschillende niveaus bemoeilijkt vooruitgang in het veld; bovendien beslaan concrete veranderingen veelal meerdere jaren. Tijdens het veldbezoek is deze realiteit onderkend. De Turing Foundation concludeerde dat bijdragen aan EGP zeer de moeite waard is, en gaf blijk van trots hieraan te kunnen meewerken. Met financiële steun van Turing ondersteunt IUCN NL bijvoorbeeld boeren in Ghana die willen overstappen op organische cacao. Dit vereist een grotere

inspanning van de boeren, die daarom een hogere prijs krijgen voor hun cacao. Voor IUCN NL is van belang dat deze organische cacaoplantages belangrijke natuurcorridors vormen in het landschap. Bovendien is de organische teelt duurzaam, goed voor de bodem en het ecosysteem, ook op lange termijn. Andere organisaties weer propageren de vraag naar duurzame cacao in Europa. Een duurzame verbetering in de landen en gebieden met bedreigde natuur staat of valt met de capaciteitsversterking van de lokale organisaties. EGP trainde bijvoorbeeld NGO’s in Centraal-Afrikaanse landen in forest monitoring, om zo de deskundigheid te vergroten bij de uitvoering van de overheidsbeleidsvoornemens op dit gebied. Helaas zijn illegale houtkap, drooglegging en dergelijke nog de dagelijkse praktijk in veel van de landen waarin EGP werkzaam is. Naast verbeterde wetgeving gaat het in veel landen juist mis met de handhaving. In Indonesië werken dorpelingen als ‘boswachters’ mee met de autoriteiten om illegale houtkap te bestrijden. De dorpelingen realiseren zich dat de bovenstroomse houtkap hun watervoorziening ernstig bedreigt, en willen daar in samenwerking met de NGO iets aan doen. Een beter beschermd bos is ook bijzonder prettig voor de lokale planten en dieren, waaronder vele Rode Lijst-soorten. Sommige EGP-projecten richten zich specifiek op een bedreigde diersoort, zoals het aanwijzen van een beschermd gebied voor de krokodil op de Filippijnen (Crocodilus mindorensis) of het focussen op de otter in Benin (Lutra maculicollis). Beseffen bewoners eenmaal hoe wereldwijd uniek zo’n diersoort

eigenlijk is, dan werken ze vaak graag mee aan beschermingsmaatregelen, vooral als die hun leefomgeving uiteindelijk ten goede komen. Niet onder alle groepen zijn beschermde gebieden even populair, bijvoorbeeld vanwege de vermeende negatieve effecten voor de lokale bevolking. Er zijn in het verleden ook fouten gemaakt. Soms zelfs zijn gehele dorpen ‘verplaatst’ uit een nationaal park. IUCN nam formeel afstand van dergelijke methoden van natuurbescherming. Er zijn vele vormen van beschermde gebieden te realiseren, door het instellen van zoneringen van meer of minder intensief landgebruik. Voor biodiversiteit en natuurbescherming zijn beschermde gebieden essentieel’. In vele landen zijn dit ook de laatste gebieden waarin de natuur nog in oorspronkelijke vorm is terug te vinden. Voor IUCN NL is daarom cruciaal dat de lokale relaties tussen bevolking en parkautoriteiten goed zijn. Een flink aantal projecten is gericht op beschermde gebieden, met in totaal zo’n 1 miljoen hectaren beheerd via EGP. Dankzij samenwerking met dorpelingen blijken deze projecten ook te resulteren in sociale ontwikkeling. In veel gevallen creëert de instelling van een beschermd gebied nieuwe mogelijkheden (door bijvoorbeeld de aanleg van toegangswegen voor bezoekers), en inkomsten uit ecotoerisme. Bovenstaande tabel geeft inzicht in de wijze waarop EGP-projecten zijn gericht op armoede en bescherming. De cijfers verwijzen naar het monitoringssysteem, ontwikkeld door IUCN NL voor de grantsprogramma’s; de gefinancierde projecten zijn gerelateerd aan de programmaindicatoren.


32

In dit debat is de stem van inheemse volken van groot belang. De overgang van ‘protesta’ naar ‘propuesta’ kost inspanning, tijd én dialoog. Het is soms te gemakkelijk om ‘tegen’ iets te zijn; het is moeilijker om voorstellen te doen voor een andere benadering, en daarover overeenstemming te bereiken. Via het EGP wordt dit proces op vele plaatsen in de wereld gestimuleerd. Zo wordt bijvoorbeeld de voorbereiding van inheemse vertegenwoordigers uit Zuid-Amerika in het klimaatdebat gefinancierd in de aanloop naar de klimaattop in Kopenhagen. Via het EGP kon IUCN NL mogelijkheden creëren voor leden van IUCN wereldwijd om beter samen te werken. De regionale IUCN-kantoren speelden een belangrijke rol als makelaar en kennisbron. De Nederlandse lidorganisaties van IUCN waren actief betrokken bij advisering over projecten, of namen bepaalde activiteiten in het veld voor hun rekening. Met Both ENDS werkte IUCN NL samen op de thema’s biomassa (palmolie), soja, en waterbeheer. De Vogelbescherming heeft in haar internationale programma enkele EGP-partners, waardoor gezamenlijke financiering mogelijk werd (bijvoorbeeld Naturama in Burkina Faso). Met het Centrum Milieustudies Leiden (CML) voerde IUCN NL activiteiten uit met betrekking tot lokale netwerken (droge gebieden en leeuwen, zeekoeien en marinereservaten). Al met al zijn in 2008 goede resultaten geboekt in het veld, voor de natuur, voor duurzaamheid. IUCN NL blijft geloven in think global, act local …

Jaarverslag 2008

Succesverhaal – Fundepáramos (Colombia) Nabij de hoofdstad van Colombia, Bogotá, bevindt zich het Chingaza Nationaal Park. In dit beschermde gebied komen veel verschillende (soms ook bedreigde) dieren voor, als tapirs en brilberen. De meren in het nationale park voorzien de omwonenden van het park waaronder de inwoners van Bogotá, van drinkwater en energie. Grootste bedreigingen voor de parkbiodiversiteit zijn het intensieve gebruik van watervoorraden voor drinkwater en het opwekken van energie, de veeteelt en de stroperij. De lokale bevolking ontvangt bovendien geen deel van de inkomsten uit water en toerisme, waardoor het draagvlak voor bescherming verder afkalft. Wordt het gebruik van de watervoorraden niet minder intensief en niet beter gecoördineerd, dan zullen de mensen afhankelijk van drinkwater of energie uit het park daarvan op lange termijn de gevolgen ondervinden. Via een lokale partner, Fundepáramos, doet IUCN NL het volgende aan dit probleem: . Aanwijzen van het park onder de Ramsarconventie als waterrijk gebied van internationale betekenis . Ontwikkelen van een managementplan voor het Ramsargebied . Het (re)organiseren van lokale gemeenschappen ten behoeve van de bescherming en beheer van natuurlijke hulpbronnen . Assisteren van de bevolking bij het opzetten van landbouwsystemen waarin niet alleen méér wordt geproduceerd maar ook ruimte is voor brilberen

Small Grants for the Purchase of Nature Het Small Grants for the Purchase of Nature (SPN)programma ontving bij de (enige) deadline 2008 23 pre-proposals, met een totaal aangevraagd bedrag van € 3,4 miljoen. Van de 23 voorstellen zijn er twaalf uitgenodigd een volledig voorstel in te dienen, wat uiteindelijk leidde tot zes contracten (in Maleisië, Mexico, Guatemala, Ecuador en twee in Colombia) en twee budgetreserveringen voor projecten op Fiji en Honduras, uit te voeren in 2009. In totaal betreft het hier aankoop en bescherming van ruim zeventienhonderd hectare. Bij de selectie van de voorstellen is dankbaar gebruik gemaakt van de expertise van IUCN, van het IUCN regionaal kantoor voor Zuid-Amerika, van collegae van American Bird Conservancy en van de partner World Land Trust (WLT) waarmee een Memorandum of Understanding is getekend. Met de WLT organiseerde SPN mei 2008 in Belize het tweede symposium over Landaankoop als instrument voor natuurbescherming; dit symposium genaamd Financial sustainability of private protected areas werd bijgewoond door achttien CEO’s van partners van SPN en WLT. December 2008 kreeg SPN publiciteit tijdens het Inter-American Congress on Conservation in Private Protected Areas (in Rio de Janeiro), een tweejaarlijkse bijeenkomst van nationale netwerken van eigenaren van private protected areas in Latijns-Amerika. Aansluitend op dit congres organiseerde SPN een weekend in de private reserve van een SPN-partner, net buiten Rio: REGUA. Hier kwamen elf (ex-) SPN partners informeel bijeen voor het uitwisselen van ervaringen en het kennisnemen van REGUA’s werkzaamheden.

33


Jaarverslag 2008

2008 in cijfers en feiten 34

Dit onderdeel van het jaarverslag verstrekt inzicht in de feiten en cijfers van IUCN NL. Allereerst over de omvang van de organisatie op het gebied van klimaat, duurzaamheid van het kantoor en het sociale beleid (arbeids- en genderbeleid). In het verkorte jaarverslag is de financiële organisatorische situatie weergegeven, en de wijze waarop de continuïteit is gewaarborgd. In 2008 waren de meetsystemen nog niet opgesteld om de richtlijnen op te volgen voor duurzaamheidsverslaglegging zoals geformuleerd door het Global Reporting Initiative. Wel voldoet het verslag aan de eisen van het CBF-keurmerk en is de code Wijffels geïmplementeerd. IUCN NL kent de maatschappelijke vraag naar transparantie in verslaglegging en streeft ernaar vóór 2010 gedetailleerd inzicht te verstrekken. Financiën Het verkorte financiële jaarverslag op pagina’s 38-47 verschaft een compleet beeld van de omzet, inkomstenbronnen en uitgaven van IUCN NL. De bestuursverklaring op pagina 38 geeft IUCN NL’s financiële strategie weer. Personeelsbeleid IUCN NL hanteert een non-discriminatiebeleid en streeft ernaar de samenleving en het geografische werkterrein te weerspiegelen in de personeelssamenstelling. IUCN heeft de richtlijnen op het gebied van genderbeleid geïmplementeerd, een Gender Focal Point aangesteld, en een Gender Focal Team waarin alle units zijn vertegenwoordigd. Bij door IUCN NL gefinancierde projecten zijn contractuele bepalingen opgenomen over inclusivity en gender. Eind 2008 had IUCN NL 46 medewerkers in dienst: 21 mannen en 25 vrouwen. Ook bij IUCN NL komen RSI en een te hoge werkdruk voor. Via spraakherkenningsprogramma’s, aangepaste werkplekken, flexibele werktijden, gerichte formatieplannen en ‘mensgericht’ leidinggeven werkt IUCN NL aan het verminderen van de last en het voorkomen van nieuwe ziektegevallen. In 2008 was het ziekteverzuimpercentage 3,4%. Twee medewerkers moesten in 2008 met langdurig ziekteverlof. IUCN NL heeft een contract met ArboNed inzake de begeleiding van zieke werknemers bij reïntegratie. Met het oog op verre reizen naar de tropen is een

speciaal informatiepakket samengesteld; ook kunnen medewerkers een training volgen. Na terugkeer heeft de medewerker de mogelijkheid zich medisch te laten keuren. Klimaat en duurzaamheid IUCN NL gebruikt zo veel mogelijk duurzaam geproduceerde kantoorbenodigdheden. Papier voor kopieerapparaten en printers is gecertificeerd door het Forest Stewardship Council (FSC), evenals het drukwerkpapier. Het gebruik van FSC-papier sluit aan bij IUCN NL-streven naar een duurzame bedrijfsvoering. IUCN NL compenseert haar klimaatvoetafdruk via de Climate Neutral Group. Dit jaar is voor 68.77 ton CO2 gecompenseerd voor het klimaatneutraal ondernemen en 239.77 ton CO2 en andere broeikasgassen veroorzaakt door de vliegreizen in 2008. In 2008 compenseerde IUCN NL ook de voetafdruk van het kantoor, waaronder de uitstoot door verwarming, papierconsumptie en elektriciteitsgebruik. De tonnage voor vliegreizen is in vergelijking met vorig jaar ruim 63 ton gestegen. Het personeel reist binnen Nederland met het openbaar vervoer of met de fiets. IUCN NL hanteert een fietsvergoedingsregeling om het personeel te stimuleren per fiets naar het werk te komen. Personeel woonachtig buiten Amsterdam krijgt een vergoeding voor de reiskosten. Het IUCN NL-kantoor gebruikt waar mogelijk duurzaam geproduceerde en biologische producten, als biologische koffie, thee, fruit en sappen voor de lunch en ecologische schoonmaakmiddelen. Nog niet alle kantoorbenodigdheden zijn duurzaam. IUCN NL beoogt het inkoopbeleid nog vóór 2010 te laten voldoen aan de stringente duurzaamheidsnormen.

35

36


Jaarverslag 2008

Evenementen

Publicaties

Young Leaders for Nature Forum Januari Bossenoverleg 23 Januari Seminar Perverse Subsidies (E&O) 24 Januari Oceanenoverleg 31 Januari Visnet 11 Februari Werkgroep Ecologie en Ontwikkeling 5 Maart Master Class Leaders for Nature: Business case for biodiversity Steven de Bie (Shell Nederland), Henk Simons (IUCN NL) 6 Maart Europees Seminar Duurzame Soja (samen met FEFAC en Fediol) - Brussel 19 Maart Visnet 20 Maart Werkgroep Den Haag 27 Maart Multi-stakeholder commodity Round Tables: lessons from civil society engagement 27-28 Maart Seminar Indigenous Peoples 17 April Symposium Landaankoop in Belize, samen met World Land Trust Mei Oceanenoverleg 15 Mei Visnet 15 Mei Bossenoverleg 21 Mei Inspirational Meeting Leadership in sustaining the business of value chains in commodities Wout Dekker (Nutreco), Chiquita, Nestle 28 Mei Werkgroep Ecologie en Ontwikkeling 30 Mei

Werkgroep Den Haag 10 Juni Groeneveld Conferentie; Toerisme en de Millenniumdoelen 18 Juni Visnet 23 Juni Visnet 31 Juli Personal Leadership training in nature with John Milton, Leaders for Nature 27-31 Augustus Werkgroep Den Haag 4 September Bossenoverleg 10 September Oceanenoverleg 23 September Werkgroep Ecologie en Ontwikkeling 26 September World Conservation Congress 5-14 Oktober Leaders for Nature Stakeholder dialogue ‘ The climate leadership challenge; time to act’ before the presenation ‘It’s time to act’ by Al Gore. 14 Oktober HCVA seminar voor bedrijfsleven 14 November Werkgroep Ecologie en Ontwikkeling 18 November Visnet 24 November 30-jarig bestaan IUCN NL 27 November SPN Partner weekend in Rio de Janeiro December Bossenoverleg 3 December Oceanenoverleg 9 December

Ecologie en Ontwikkeling 2008 No. 75 Themanummer Bedrijfsleven en Biodiversiteit Ecologie en Ontwikkeling 2008 No. 76 Ecologie en Ontwikkeling 2008 No. 77 Speciale editie DCNA / Antillen De IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten Samengesteld door Penny van Beek en Henk Simons ©IUCN NL 2008 Feiten en cijfers over bio-energie in Nederland Effecten op ecosystemen, duurzaamheid en toekomst Samengesteld door Danielle de Nie en Edy Blom ©IUCN NL 2008 Extractive Industries in West and Central Africa Nature & Poverty Issues Samengesteld door IUCN NL, SEAPRICE/CEESP en Fatal Transactions ©IUCN NL The European Union & The World Ecology Fisheries Samengesteld door Henk Hartogh, Eveline Snelder, Carl Königel en Mathew Parr ©IUCN NL 2008 Forgotten Kingdoms Seminar Proceedings Samengesteld door Wim Bergmans, Hans de Iongh en Henk Simons ©IUCN NL 2008

37


Jaarverslag 2008

Financiën 38

Algemeen Voor het verslagjaar 2008 is gekozen om de RJ 650 zuiver toe te passen, mede gezien onze verplichtingen in het kader van het CBF-keurmerk. Deze richtlijn vormt de standaard waarop fondswervende instellingen hun jaarrekening moeten inrichten. Deze manier van toepassen is feitelijk een stelselwijziging. De begroting is zonder inhoudelijke wijziging omgezet naar de nieuwe rapportagevorm, zodat vergelijking in de loop van 2009 mogelijk is, zonder voortdurende verwijzing naar verschillen van het oude en het nieuwe stelsel. Resultaat Na het afsluiten van 2008 kan €144.000 toegevoegd worden aan de continuïteitsreserve. Dat is licht hoger dan het in het najaar van 2008 voorspelde resultaat van €135.000. Het woord resultaat is in de RJ 650 gereserveerd voor het cijfer dat wordt berekend vóór de onttrekking aan het bestemmingsfonds. Het RJ 650-conforme resultaat zal in de loop van de vier jaar waarin het huidige Ecosystems and Human Wellbeing (EHWB)programma loopt sterk fluctueren. Dat wordt veroorzaakt door een andere fasering van het EHWBprogramma dan bij de subsidieaanvraag was voorzien. De andere fasering heeft geen invloed op het inhoudelijke en financiële resultaat van het EHBW programma, gemeten over de vier subsidie-jaren. Het ziet ernaar uit dat de doelstellingen worden behaald. De bijdrage van de Nationale Postcode Loterij over 2008 is €1.180.000. Een substantieel deel daarvan werd besteed aan projecten. Omdat ontvangen subsidies gelijk worden behandeld, is in 2008 een bestemmingsreserve Postcode Loterij ontstaan van bijna €8.000.

IUCN NL Directeur Willem Ferwerda neemt de jaarlijkste bijdrage van de Nationale Postcode Loterij in ontvangst van Ellen Damsma, Managing Director Goede Doelen Loterijen.

Financiële positie De financiële positie van de organisatie is gezond. Met de voortgang van het EHWB-programma voor de jaren 2007-2010 naast een aantal langerlopende projecten is het perspectief gunstig voor de komende jaren. De continuïteitsreserve bedraagt ultimo 2008 ca. 45% van de personeelskosten in 2008.

ACTIVA

Het bestuur wil op deze plaats zijn waardering uitspreken aan alle medewerkers van IUCN Nederlands Comité voor de grote inzet en gedrevenheid, waarmee zij hebben gewerkt aan de realisatie van de doelstellingen van de Stichting.

2008 €

€

2007 €

€

Materiële vaste activa •

Personeel In 2008 is het personeelsbestand licht gestegen, van 45 (38 fte) in 2007 tot 48 (39 fte). Deze toename is vooral veroorzaakt door extra capaciteit voor het EHWB-programma, extra activiteiten van de unit Ecologie en Economie en een aanstelling in de ondersteunende staf.

39

Balans per 31 december

Bedrijfsmiddelen

63.041

50.397

Vorderingen •

Nog te ontvangen subsidies

1.099.537

821.766

•

Debiteuren en overige vorderingen

1.126.173

184.033 2.225.710

1.005.799

Liquide middelen

6.478.907

9.828.064

Totaal

8.767.658

10.884.260

2008

2007

PASSIVA Reserves en fondsen

Toekomst 2009 en het begin 2010 zijn cruciaal voor de continuïteit van IUCN Nederlands Comité in zijn huidige vorm. Met name de subsidieaanvraag in het kader van de vernieuwde MFS-regeling speelt hierin een dominante rol. Mede op basis van de bevindingen van het McKinsey-rapport zal de strategie aan de veranderende eisen worden aangepast. Dit zou kunnen leiden tot een herinrichting van de organisatiestructuur. Peter P. Fechter, penningmeester

Verkorte jaarrekening 2008 De in dit jaarverslag opgenomen verkorte jaarrekening bestaat uit de balans, de staat van baten en lasten en een specificatie en verdeling kosten naar bestemming. Zij is ontleend aan de (volledige) jaarrekening 2008, die is opgesteld in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving. De jaarrekening 2008 is opgesteld volgens de Richtlijn 650 Jaarverslaggeving Fondsenwevende Instellingen. De volledige jaarrekening is op aanvraag beschikbaar.

Reserves •

Continuïteitsreserve

Bestemmingsreserve NPL

1.077.080

932.229

7.854

1.084.934

932.229

493.663

6.525.392

Fondsen Bestemmingsfonds lopende projecten Schulden Op korte termijn •

Crediteuren

•

Belastingen en sociale verzekeringen

• •

201.889

60.987

96.097

87.127

Overige schulden

1.298.182

334.789

Toegezegde programmasubsidies

5.592.893

Totaal

2.943.736 7.189.061

3.426.639

8.767.658

10.884.260


40

Jaarverslag 2008

41

Staat van baten en lasten over 2008

BATEN

Resultaat 2008 €

Eigen fondsenwerving*

Begroot 2008 €

€

2007 €

707.459

1.157.914

687.687

1.180.000

1.000.000

1.000.000

Subsidies van overheden

6.246.433

10.223.686

13.384.662

Interest

8.133.892

12.381.600

15.072.349

191.420

60.000

190.418

7.118

14.000

-

Totaal beschikbaar voor doelstelling

8.332.430

12.455.600

Begroot 2008 €

€

2007 €

€

Besteed aan doelstelling Bevorderen en promoten van IUCN-missie

739.842

647.053

652.814

Ecologie en economie

549.218

480.336

511.614

12.339.589

10.791.993

9.181.283

Financiering van internationaal natuurbehoud

Overige baten

Resultaat 2008 €

€

Acties van derden**

Totaal projectsubsidies

LASTEN

13.628.649

11.919.383

10.345.711

-

-

-

582.811

509.717

482.969

Totaal besteed aan doelstelling

14.211.460

12.429.100

10.828.680

Resultaat

-5.879.030

26.500

4.434.087

Bestemmingsfonds

6.031.735

n.v.t.

-4.214.473

-7.854

-

-

144.851

26.500

219.614

15.262.767 Werving baten Beheer en administratiekosten

* Eigen fondsenwerving: inclusief subsidie van de Turing Foundation ad €299.000 waarvan €241.000 nog is te ontvangen. ** Acties van derden betreft de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij.


Resultaat na verwerking van bestemmingsfonds / Toevoeging aan continuïteitsreserve

42


Jaarverslag 2008

Specificatie en verdeling kosten naar bestemming

Begroting 2009

Bestemming

- - - - - - - Doelstelling - - - - - - -

Werving Beheer en

Totaal

Begroot

Totaal

baten*

2008

2008

2007

administratie

BATEN

43

Begroot 2009 €

Personeelskosten

Bevorderen

Ecologie en

Financiering van

IUCN missie

economie

natuurbehoud

€

€

€

Eigen fondsenwerving €

€

€

352.993

225.698

1.291.614

-

Huisvestingskosten

19.043

13.136

73.722

-

25.232

131.134

153.000

111.415

Kantoor en algemene kosten

33.321

22.985

128.993

-

44.149

229.448

105.500

185.196

4.568

3.151

17.684

-

6.053

31.456

39.600

29.697

409.925

264.970

1.512.013

-

Afschrijving en rente

507.377 2.377.681

€

2.420.200 1.968.927

582.811 2.769.720

€

Begroot 2008 €

939.675

707.459

1.157.914

Acties van derden

1.000.000

1.180.000

1.000.000

Subsidies van overheden

8.296.765

6.246.433

10.223.686

Totaal projectsubsidies

10.236.440

8.133.892

12.381.600

120.000

191.420

60.000

8.500

7.118

14.000

10.364.940

8.332.430

12.455.600

Begroot 2009

Werkelijk 2008

Begroot 2008

Interest overige baten

Totaal

Werkelijk 2008

2.718.300 2.295.235 Totaal beschikbaar voor doelstelling

* Werving baten: de kosten die samenhangen met de werving van de baten zijn als zodanig niet geregisteerd, en zijn relatief beperkt.

LASTEN

€

€

€

Bevorderen en promoten van IUCN-missie

843.884

739.842

647.053

Economie & Ecologie

468.353

549.218

480.336

natuurbehoud

8.479.099

12.339.589

10.791.993

Werving baten

-

-

-

597.492

582.811

509.717

10.388.827

14.211.460

12.429.100

-23.887

-5.879.030

26.500

Bestemmingsfonds

-

6.031.735

-


-

-7.854

-

-23.887

144.851

26.500

Besteed aan doelstelling

Samenstelling personeelsbestand Op 31 december 2008 waren 48 medewerkers werkzaam, 39 fulltime eenheden (2007: 45 medewerkers, 38 FTE’s). Daarnaast waren enkele vrijwilligers en een stagiaire actief.

Bezoldiging bestuur en directie De leden van het bestuur van de Stichting IUCN Nederlands Comité zijn evenals voorgaand jaar onbezoldigd. De bezoldiging van de directie (twee fulltime-eenheden) bedroeg in 2008 €170.944 (2007: €149.400). De bezoldiging bestaat uit brutoloon, vakantiegeld en eindejaarsuitkering. Inclusief de sociale lasten en pensioenlasten bedroegen de kosten €196.160 (2007: €191.300) Aan leden van bestuur of directie zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.

Financiering van internationaal

Beheer en administratiekosten Totaal besteed aan doelstelling Resultaat

Resultaat na verwerking van bestemmingsfonds / Toevoeging aan continuïteitsreserve


44

Toelichting en grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Inrichting jaarrekening Hoewel de Stichting IUCN Nederlands Comité geen fondsenwervende instelling is, is zij als kansspelbegunstigde verplicht aan de eisen van het CBF-keur te voldoen. Op grond van wettelijke verplichtingen is de jaarrekening opgesteld conform de ‘Richtlijn Verslaglegging Fondsenwervende Instellingen’ (richtlijn 650), zoals gepubliceerd onder de verantwoordelijkheid van de Raad voor de Jaarverslaggeving. IUCN NL heeft geen baten en kosten van eigen fondsenwerving maar heeft wel aandeel in acties van derden, de Nationale Postcode Loterij. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Tenzij anders vermeld worden activa en passiva gewaardeerd tegen nominale waarde. De materiële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs verminderd met de lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de economische levensduur. Debiteuren worden gewaardeerd tegen nominale waarde zonodig onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Activa en passiva in vreemde valuta worden gewaardeerd tegen de koers per balansdatum. Koersverschillen komen ten gunste of ten laste van het resultaat. Transacties in vreemde valuta worden verwerkt tegen de koers op transactiedatum. Onder projectsubsidies worden vergoedingen verantwoord voor in de opdracht van de overheid of andere opdrachtgevers/donoren uitgevoerde activiteiten. De over het verslagjaar verantwoorde subsidies worden toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. De lasten bestaan uit uitvoeringskosten van de eigen organisatie. Deze kosten worden besteed ten behoeve van de realisatie van de doelstellingen. Alle lasten worden toegerekend aan het jaar waarop deze betrekking hebben. Als bedrijfseconomische criteria met betrekking tot de overheadkosten hanteert de stichting de regel dat

Jaarverslag 2008

de overheadkosten aansluiten op de criteria in de projectbegrotingen. Deze criteria verschillen per donor. Kosten worden zoveel mogelijk rechtstreeks aan projecten doorbelast. De stichting heeft geen beleggingen op lange termijn. De liquide middelen worden op spaarrekeningen gezet en zijn direct opvraagbaar. Tijdelijke liquiditeitsoverschotten worden vastgelegd op risicoloze depositorekeningen. Eigen vermogen Het beleid van het bestuur ten aanzien van de functie en de hoogte van het eigen vermogen is als volgt geformuleerd: om de continuïteit op langere termijn te waarborgen heeft het bestuur besloten een reserve te vormen ter borging van de continuïteit. Het gedeelte van het eigen vermogen dat is afgezonderd omdat daaraan door subsidieverstrekkers een beperkte bestedingsmogelijkheid is gegeven, wordt aangemerkt als bestemmingsfonds lopende projecten.

45


46

Jaarverslag 2008

47


Jaarverslag 2008

Projectenlijst 48

AFRIKA Totaal (161 projecten) 8.426.000 Benin Missite Community management of white cheeck otters in the river valley in Niger 40.000 EGP Conseil Regional de la Foret Antisua The Antisua Community Forest 43.000 TuringFund

Benin, Guinee-Bissau, Ghana, Sierra Leone Europees Centrum voor Eco en Agro Toerisme Supporting West African sustainable tourisme SMEs in the frame of the MBOKA 2008 10.000 EGP

Association inter villageoise de Gestion des Ressources Naturelles et de la Faune de la Comoé Léraba Conservation and participative valorisation of the biodiversity in the forest and reserve of Comoé-Léraba 53.000 EGP

Burundi Benin, Sierra Leone, Mali, Ghana, Togo Stichting World Report Promotie Video ‘Camguards West Afrika’+ Impressie Afrika & WCC 7.000 EGP

Association Internationale pour la Protection de l’Environnement en Afrique Forest management and livelihood in Bururi, Burundi 50.000 EGP

Burkina Faso Association Vive Le Paysan Nouveau Conservation of the Hippo in the Mono River basin; the creation of a pilot community based protected area 120.000 EGP Nature Tropicale Structural support for capacity strengthening of Nature Tropical 41.000 EGP Centre Régional de Recherche et d’Education pour un Développement Intégré Participative management for the ecotouristic and pedagogic valorisation of the Sitatunga valley 45.000 EGP

Ass. Pour L’Epanouissement Des Femmes Support for womens’ initiatives for sustainable resource management and poverty 10.000 FFF Association Songtaab-Yalgre Information and promocion centres for the Shea tree 53.000 TuringFund Fondation des Amis de la Nature Support to the implementation of the management plan Pô Kaboré Tambi National Park 20.000 EGP

Association des Femmes Exploitantes de la Lagune Mangrove protection through salt production and creation of protected village zones 38.000 EGP

Association pour le Développement Economique, Culturel et Social de la commune de Ségénéga Participative management of the Sina and Koura forests to conserve biodiversity and fight poverty 40.000 EGP

Aquaculture et développement durable Biodiversity conservation and restoration of wet ecosystems in the Ouémé delta 30.000 EGP

Réseau MARP Burkina Participative management and biodiversity conservation of the forest ecosystems of the Banh delta 50.000 EGP

Action Plus Conservation of biodiversity in Igbodja forest 30.000 EGP

L’Association Amnistie pour l’Eléphant Support the decentralized community management of elephants in commuties of Tiéfora, Niangoloko, Soubakanié 25.000 EGP

Centre d’Intervention pour le Développement Support to the protection and valuation of biodiversity of the ecosystems on “’île d’Agonvé” 18.000 EGP

“New Tree-Nouvelarbre“ Creation of 10 village forests in 6 villages to promote natural and income generating 40.000 EGP

Association Burundaise pour la Protection des Oiseaux Mainstreaming ecosystem and biodiversity management in Ruvubu national park 84.000 EGP Burundi Nature Action Biodiversity conservation of the marshes of the river Malagarazi 93.000 EGP TWIZEREGUKIRA Involving local communities in the conservation of Kibira national park, Burundi 24.000 EGP Action Ceinture Verte pour l’Environnement Valorization of native tree species of Burundi 69.000 EGP Burundi Nature Action Developing a workplan for a project on biodiversity conservation of the marshes of the river Malagarazi 7.000 EGP Burundi, Congo (D.Rep.), Rwanda, Kameroen IUCN Regional Office for Central Africa NGO participation in 6th CEFDHAC Conference 10.000 EGP

EGP Ecosystem Grants Programme FFF Forest Forever Fund SPN Small Grants for the Purchase of Nature programme Turing Fund Turing Foundation Fund Climate Bijdrage vanuit HIER middelen

Centraal Afrikaanse Republiek Organisation Centrafricaine pour la Défense de la Nature Supporting communities in the sustainable management of natural resources in Moboma 40.000 EGP

Solidarité pour la promotion rurale Strengthening farmers in the participation of managing natural resources 75.000 EGP Fauna and Flora International Conserving the natural resources of the Maiko-Tayna-Kahuzi-Bienga Landscape through a local coco and awareness 85.000 EGP

Congo (D.Rep.) Centre D’Accompagnement des Autochtones Pygmees et Minoritaires Vulnerables Promotion of the participation of the indigenous pygmee peoples 85.000 EGP Centre d’information et de Documentation Pygmées Support to participation protection and management of the Okapi fauna reserve in Ituri 84.000 EGP Wildlife Conservation Society Improving governance of artisanal timber explotation and trade for poverty reduction and biodiversity 84.000 EGP MLECI Promotion of sustainable fishing and restauration of Lake Tanganyika ecosystem, South Kivu, DRC 72.000 EGP Forum Inter-communautaire de Couples Chretiens Capacitation of trainers in environmental management in Goma, DRC. 65.000 EGP Union pour l’Emancipation de la Femme Auntochone Vulgarisation of fuel-efficient stoves. 83.000 EGP Reseau pour la Conservation et la Rehabilitation des Ecosystemes Forestiers Institutional support to Réseau CREF, Octobre 2007 - Décembre 2008 87.000 EGP Horizon Nature A scheme of training to make use of improved stoves 46.000 EGP

Organisation Concertée des Ecologistes et Amis de la Nature Study on the environmental and socioeconomical impacts of artisanal forest exploitation 58.000 EGP Programme d’Action de Développment Rural To improve fish smoking techniques around Lake Edouard to conserve the forest resources of Virunga National Park 85.000 EGP Agro-Industrie Rurale Support to the empowerment of forest communities in Collectivité, secteur des Bapere 69.000 EGP Action Communautaire de Développement et d’Encadrement Social Building capacity for marine turtle conservation in Muanda 33.000 EGP

Global Witness Formation des fornateurs des organisations de la sociéte civile Congolaise en observation indépendante des forêts 84.000 EGP Innovation et Formation pour le Developpment et la Paix Research and implementation of community management system in Businga natural reserve 54.000 EGP Action pour le Développement de l’Agriculture et de la Pêche avec Protection Environnementale de Likende Capacity strengthening for natural resource management to diminish agricultural pression 55.000 EGP

Réseau d’Initiatives locales pour le Développement durable Trainng and awareness raising among riverine communities in North Kivu 27.000 EGP Observatoire Congolais pour la Protection de l’Environnement Purchase of a 75 CV boat engine, for the monitoring of the Marine Park mangroves 6.000 EGP Reseau pour la Conservation et la Rehabilitation des Ecosystemes Forestiers Institutional support to Réseau CREF, march-september 2007 33.000 EGP Groupement de Développement Communautaire de Matombi Participative management and sustainbale use of forest in Conkouati-Douli national park, Congo Brazzaville. 48.000 EGP Forests Monitor Ltd. Capacity building in the Congo Basin and Implementation of IM-FLEG in the Republic of Congo 85.000 EGP Congo Environnement et Developpement Awareness raising on the role of institutions and communities in forest management 50.000 EGP

Ethiopië Melca Mahiber Strengthening the conservation of the Sheka forest ecosystem and bio-cultural diversity through community empowerment 83.000 EGP Ethiopië, Oeganda Wageningen Universiteit The Earthscan Forest Library 5.000 EGP

Gabon Aventures Sans Frontières Local management of forest resources 85.000 EGP

49


50

Jaarverslag 2008

Brainforest Capacity building in monitoring and environmental governance in Gabon 79.000 EGP

Ghana Organic Agriculture Network Improvement of biodiversity and sustainability in Ghanaian cocoa farms 75.000 TuringFund

Acção para o Dessenvolvimento Restauration of degraded mangroves in Cacheu protected area 70.000 EGP

Gabon, Equatoriaal Guinea, Congo (D.Rep.), Congo (Rep.), Centraal Afrikaanse Republiek, Angola, Zambia, Kameroen Wetlands International / SSC Freshwater Fish Specialist Group Mobilising species information to support the sustainable trade, use and conservation of freshwater fishes in Central AF 40.000 EGP

Friends of the Earth / Ghana Nature & Poverty reduction in GhanaEcosystem management through establishing marine protected areas 60.000 EGP

Noé Conservation Conservation of threatened sharks and sustainable management of fisheries in the Bijagos archipelago 70.000 EGP

Friends of the Nation Ghana Promoting fishing communities participation in oil and gas policy dialogue 10.000 EGP

Gaeca Palmeirinha Fighting poverty and conserving fishing sources through improvement of non industrial fishing techniques 40.000 EGP

Gambia

Rural Environmental Care Association Community based ecosytem management and cocoa farming in and around Wassa Amenfi East 37.000 EGP

IBONGA ACPE NCA00002A - Marine turtle protection at Gambia 7.000 N&P Foundation Protection of West African Chimpanzees Education and Awareness: critical elements for biodiversity conservation and forest co-management 58.000 EGP

Ghana Gia/ Nabio Agro Forestry Development Organistaion Protecting and conserving wildlife along the Sisili river (Ghana) and the Nazinga Wildlife Reserve (Burkina Faso) 85.000 EGP A Rocha Combating poverty and biodiversity loss in the Guinea Savannah lands fringing Mole National Park 85.000 EGP Nature Conservation Research Centre Enhancing Conservation for Vulnerable Western Sitatunga (Tragelaphus spekei gratus) in Ghana 162.000 EGP The Development Institute Enhancing and Enabling Traditions of Justice and Voices of peace for Grassroot security and sustainable Biodiversity Man 37.000 EGP

Rural Development Youth Association Community-based forest conservation project Tano Ofin 29.000 EGP Ghana, Liberia, Ivoorkust FERN Improving Forest Governance in West Africa 60.000 EGP Ghana, Senegal WWF-WAMER Providing backstopping for the FOE Ghana: Poverty reduction and ecosystem management through establishment of an MPA 40.000 EGP

Guinee Association pour le Développement de la Pêche Artisanale en Guinée Support to the conservation of protected areas on the coast of Guinee 20.000 EGP Organisation pour le Déeveloppment Intégré du Littoral Information, education and awareness raising of inhabitants of Ramsar sites 20.000 EGP

Association for Sustainable Development Community forest management in two villages of the Quinara Region, Guinea Bissau 15.000 EGP

Kameroen IUCN Regional Office for Central Africa NLR/CAF001 - Central African forests and poverty alleviation 447.000 N&P Rural Women Development Center Sustainable domestication and marketing of NTFPs amongst women for poverty alleviation 9.000 FFF Cameroon Wildlife Conservation Society Upper Nyong Valley wetlands project, Cameroon. 85.000 EGP Milieudefensie Monitoring illegal logging in Cameroon and combat related trade 120.000 EGP Les Amis de la Terre (Friends of the Earth / France) Monitoring illegal logging in Cameroon and combat related trade 120.000 EGP

Guinee-Bissau Daridibó Integrated conservation of Chimpanzees in the Boé sector of Guinea-Bissau 60.000 EGP

Centre pour l’Environment et Developpement Monitoring illegal logging in Cameroon 120.000 EGP

Center for Nursery Development and ERU Propagation Restoration of degraded montane forests in Cameroon, using analogue forestry techniques. 85.000 TuringFund

Watershed Task Group Community contribution to conservation and sustainable management of Lake Ossa 30.000 EGP

“Wild Living Resources“ Demonstrating improved livelihoods and conservation through the sustainable utilisation of natural products 80.000 EGP

Comité Concertation Gestion De Parc National De Waza Reducing the conflicts between cattle farmers and lions around Waza National Park 19.000 EGP

Kenya National Federation of Agricultural Producers Promote agro-tourism ‘Kilimo Talii’ in Meru South, Mt. Kenya region of Kenya 25.000 EGP

Apicultural And Nature Conservation Integrating biodiversity conservation with income generation in the Bamenda highlands, Cameroon. 68.000 TuringFund

Le Centre pour l ‘Accompagnement au Developpement et La Promotion de l’ Environnement Consolidation and evaluation of the project to promote bush fire management around Bénoué National Park 18.000 EGP

National Alliance of Community Forest Assocaitions - Kenya Empowerment of forest adjacent commuities to conserve and use sustainably in Kenya 40.000 EGP

Centre for Environmental and Development Studies Human - lion conflict resolution in West and Central Africa 72.000 EGP

Cellule d’Appui au Developpement Local Participative Int. Support to the integrated sustainable management of Gogo pond 15.000 EGP

Fondation Camerounaise d’Actions Rationalisees et de Formation sur l’Environnement Community capacitybuilding for the monitoring of environmental and revenue compliance in mining projects in N and S Came 65.000 EGP

Watershed Task Group Sustainable management of the Douala Edea coastal wetlands resources 20.000 EGP

Association Camerounaise pour l’Education Environnementale Improving fishery management in 15 villages in the Waza-Logone floodplain, Cameroon. 52.000 EGP

“Global Village Cameroon“ Biofuel campaign for the protection of people’s culture and tradition, nature and biodiversity 45.000 EGP

Association Camerounaise pour l’Education Environnementale Strengthening the participatory management of community fisheries in the Waza Logone Floodplain 19.000 EGP

Nature Kenya (The East Africa Natural History Society) Advocating for the establishment of Community Conserved Areas in Tana Delta and Sabaki River Mouth Wetland Important Bir 85.000 EGP Manguo Eco-tourism Enterprise and Conservation Group Promotion of community led ecotourism initiatives, Manguo Swamp, Limuru, Central Kenya 15.000 EGP Turtle Bay Beach Club Watamu Marine Park and Reserve solid waste management project 24.000 EGP

Kenia

Centre pour l’Environment et Developpement Development of a strategy for the approach of extractive industries in Central Africa 85.000 EGP

Tree is Life Trust Enhancing community capacity for sustainable management and conservation of Ndaragwa forest, Kenya 10.000 FFF

Kenya Sea Turtle Conservation Committee Integrating community based sea turtle conservation with ecotourism on Funzi Island, Kenya 25.000 EGP

Organisation pour la Protection de la Foret Camerounaise et de ses Ressources Environmental structuration and economical and social development of communities in Ngoila-Mintom 48.000 EGP

Kijabe Environment Volunteers Conservation of Kikuyu Escarpment forest reserve: Developing sustainable tourism improving the local livelihoods 25.000 EGP

Botanic Gardens Conservation I nternational Conservation for development: Red listing in East Africa 10.000 EGP

East African Wildlife Society Supporting livelihoods, enhancing nature conservation: a case for lake Ol Bolossat 53.000 EGP

Liberia

Cellule d’Appui au Developpement Local Participative Int. Sustainable management of fish resources in and around Waza National Park 50.000 EGP

Children Development Programme, Liberia Environmental education for primary schools and communitites in CestosSenkwehn forest region 25.000 EGP

51


52

Nature Conservation Research Centre Capacity building and community conservation pilot in Tewor district, Grand Cape mount county Liberia 30.000 EGP Society for Environmental Conservation Campaign against the destruction of greenbul habitat and promotion of alternative livelihoods 25.000 EGP Nature Conservation Research Centre Liberia National Carbon Strategy – Capacity-building and design of community forestry pilots 61.000 EGP

Jaarverslag 2008

Mali

Nigeria

Association Malienne pour la Protection et Développement de l’Environnement au Sahel Sustainable managment of the natural resources of the Plaine de Seri 60.000 EGP

Society For Water And Public Health Protection Enhancing Civil Society Involvement in the Water Governance of Hadejia-Komadugu-Yobe Basin 68.000 EGP

Oeuvre Malienne pour le Développement des Zones Arides Ecosystems restoration and poverty reduction by sustainable forestry and ecological agriculture 40.000 EGP

Centre for Education, Research, Primates rehabilitation & Conservation Community Conservation of rainforest and biodiversity in South east Nigeria through community Partnerships 51.000 EGP

Donko Strengthening the sustainable use of natural resources around lake Doro 43.000 TuringFund

Madagaskar Tandavanala Capacity building and conservation education for the people of Fianarantsoa 75.000 EGP FANAMBY Environmental conservation and improvement of the social economic situation of the woman and men in the forest corridor 85.000 EGP Association de Techniciens Environnementalistes de Fort Dauphin Using geospatial tools to build local capaity for natural resource management in the Fort Dauphin 59.000 EGP

Association Malienne pour la Conservation de la Faune et de l’Environnement Conflict management in sustainable use of natural resources 60.000 EGP Harmonie du Développement au Sahel Assisting natural regeneration by valorization of pastoral trees on the Dogon plateau 40.000 EGP Odi-Sahel Support to the sustainable community management of Kareri forest 50.000 EGP

Mauritanië Madagasikara Voakajy Supporting communities to sustainably manage forest and threatened fauna in the Alaotra mangoro region of Madagascar 79.000 EGP Man And The Environment / L’Homme Et L’Environnement Reinforcing the conservation intervention capacity and development of the experimental reserve of Vohibola 20.000 EGP

Nature Mauritanie Sustainable community management of the mangrove ecosystems in the Ntiallakh basin 40.000 EGP Association pour la Protection de l’Environnement et Action humanitaire Fighting pollution and cleaning up the zone of the bay Lévrier de Noudhibou 20.000 EGP Tenmiya Strengthening civil society networks inM auritania to address dryland degradation and poverty issues 50.000 EGP

African Research Association on behalf of the communty action project Development in Nigeria Strengthening community governance for conservation of the Mbe Mountains 50.000 EGP Centre for Environment, Human Rights and Development Investigation into industrial wild shrimp fisheries and shrimp farming activities in Nigeria 42.000 EGP Savanna Conservation Nigeria Yankari ecological restoration and community development project 15.000 EGP

Oeganda Natureuganda Enhancing Musambwa Island Community capacity in community eco-tourism 25.000 EGP Centre for Integrated Development Poverty reduction through sustainable use of the Malaba wetland 81.000 EGP National Association Of Professional Environmentalists Campaigning against illegal limestone mining in Queen Elizabeth national park 85.000 EGP African Institute for Energy Governance Promoting the right to a Clean and Healthy Environment under Oil Exploration and production in Uganda 47.000 EGP

Uganda Wildlife Society Supporting a regional civil society coalition on advocating for good governance in mining and exrtaction 45.000 EGP

Innovation, Environnement et Développement en Afrique Promotion of local conventions for sustainable biodiversity management in Senegal. 70.000 EGP

Rwenzori Mountaineering Services Conservation and Development of Tourist Facilities in Rwenzori Mountains NP 20.000 EGP

Sierra Leone

Ruboni Community Conservation Development Programme Capacity building for NGO on landlegalities and landrights 2.000 EGP

Rwanda Association pour la Conservation de la Nature au Rwanda Improvement of livelihoods, knowledge and sustainable management of Nyabarongo wetlands 80.000 EGP Association Rwandaise des Ecologistes Implementation of the Mukura forest reserve management plan, Rwanda 82.000 EGP

The Environmental Forum For Action Good governance & sensitization for Environmental Sustainability & development in Sierra Leone 30.000 EGP Green Scenery Assessment of Gbongokama community forest 40.000 EGP Conservation Society Of Sierra Leone Life after Diamonds: land reclamation for agricultural and medicinal plant farming 20.000 EGP Environmental Foundation for Africa Focal Point Activities West Africa 16.000 EGP

Les Compagnons Ruraux Rehabilitation of the degraded Missahoe Forest Reserve in Togo 83.000 TuringFund Alliance Nationale des Consommateurs et de l’Environment du Togo Developing a participative management plan and promoting a legal framework in Chenal Gbaga 41.000 EGP Recherche Appui et Formation aux Initiatives d’Auto développement Rehabilitation of gallery forests, reforestation and protection in the savannahs of Togo 40.000 TuringFund Communication pour un dévelloppement durable Information and orientation centre for the management of natural resources in the savannah region 30.000 EGP

Environmental Foundation for Africa Focal Point activities West-Africa 69.000 EGP

Amis de la Terre / Togo (Friends of the Earth / Togo) Lobby for the establisment of management and access control to genetic natural resources in Togo 20.000 EGP

Tanzania

Zambia

Pangani Coastal Cultural Tourism Programme Green turtle habitat conservation and tourism in Mkwaja, Buyuni and Saadani Villages, Pangani District, Tanzania 25.000 EGP

Munda Wanga Trust Environmental Education on Zambian Birdlife with a focus on Raptors 44.000 EGP

Tanzania Natural Resources Forum Social learning for adaptive tourism management 24.000 EGP

Painted Dog Conservation PDC Education and Development Programme 48.000 EGP

The Jane Goodall Institute Lake Tanganyika snorkel safaris 25.000 EGP

Zuid-Afrika

Senegal Réseau Africain de la Mangrove Lobbying for sustainable management of mangroves in West-Africa 65.000 EGP Idee Casamance Responsible exploitation of coastal resources for the protection of the mangrove biodiversity 60.000 EGP IUCN Senegal Country Office Regreening Sahel initiative: Expanding tree based systems to reduce poverty and adapt to climate in Niger, Mali, Burkina 69.000 EGP Enda Tiers-Monde Strengthening civil society networks in Senegal to address dryland degradation and poverty issues 48.000 EGP

Togo Association pour l’Etude et la Conservation des Tortues Marines Project BIOKER: Conservation of the biodiversity and sustainable development in the valley of Oti-Kéran 64.000 EGP

Zimbabwe

Birdlife South Africa Ongoye Forest Tourism Facilities 17.000 EGP

West Afrika Environmental Foundation for Africa Green actors of West Africa 70.000

53


54

AZIË Totaal (116 projecten) 5.909.000 Bangladesh Coastal Development Partnership Safeguarding Coastal ecosystem from irresponsible commercial shrimp farming” (SECO) 26.000 EGP Bangladesh Resource Centre for Indigenous Knowledge Advocacy on sustainable resource management and livelihood improvement of Mawalis in Sunderbans 68.000 EGP Angikar Bangladesh Foundation Campaign against Tipaimukh dam 10.000 EGP

Cambodja Sam Veasna Center for Wildlife Conservation Looking beyond Angkor: Ecotourism in Cambodia’s Northern Plaines 25.000 EGP Mlup Baitong Chambok Community-Based EcoTourism 25.000 EGP Save Cambodia’s Wildlife In the stream of the Palm tree 25.000 EGP Live and Learn Environmental Education Investing in capacity for communitybased eco-tourism, Chi Phat commune 25.000 EGP

Jaarverslag 2008

“OSMOSE“ Conservation ponds in Prek toal fishing Lot - Tonle sap biosphere reserve Cambodia 54.000 EGP Cambodian Center for Study and Development in Agriculture Integrating biodiversity conservation and local livelihood improvement in the Tonle sap grasslands 81.000 EGP The Association of Buddhist for the Environment Environmental education through Pagodas in the Cardamoms 50.000 EGP

NTFP-EP Cambodia Establishment of a Cambodia forest honey network and strengthening of community based initiatives on sustainable honey 50.000 EGP

Green Mindanao Strengthening community ecosystem management in Cape San Agustin Peninsula 52.000 EGP Tanggol Kalikasan Enhancing environmental governance for sustainable ecosystem management and improved policy implementation 120.000 EGP

China Upper Yangtze Organization To aggregate powers of different stakeholders to effectively protect the Bangyong wetland 22.000 EGP

Sentro para sa Ikauunlad ng Katutubung Agham at Teknolohiya Romblon Passage Marine Corridor Integrated coastal Management Programme. 65.000 EGP

Kunming Development Institute for Tradition and Environment Community based forest rehabilitation and liveIihood development in Lanchang Mekong River Basin of Yunan Province, China 50.000 EGP

Mabuwaya Foundation Inc. Strengthening community-based wetland and crocodile conservation in North Luzon 49.000 EGP

Southwest Forestry University Sustainable management of Chinese cardamon plantation in buffer area of Jinping Fenshuiling National Reserve 40.000 EGP “Alxa Desert Ecology and Conservation Center“ Ecological evaluation of the desertification combating in Alashan 55.000 EGP

Filipijnen Natural Resource Protection Group Communitybased law enforcement in Cambodia’s highvalue forests 70.000 EGP

Network of Sustainable Livelihoods Catalysts Development of a network of community-based marine protected areas in Lamit bay 83.000 EGP

Non-Timber Forest Products Exchange Programme NLR/SEA001 - Forests plantations and poverty alleviaton in Southeast Asia Pacific 60.000 N&P Partnership For Rural & Technical Services Murciellagos bay ecosystem management project, Mindanao 89.000 EGP

Nagkakaisang Tribu NG Palawan, Inc. Recognition and defense of indigenous peoples’ rights in Palawan 42.000 EGP Kalahan Educational Foundation Kalahan protected area development 50.000 EGP Danao Bay Resource Management Org. Danao Bay Sustainable ecosystem management (SEcomM) project 53.000 EGP Kapulungan Para Sa Lupaing Ninuno Mangyan Ancestral Domain Security and Sustainable Development Project 40.000 EGP Pamulaan Center for Indigenous Peoples Education Enhancing Traditional Ecological Knowledge in indigenous youth towards the sustainable forest manag. of ancestra domains 10.000 EGP

Tri-People Concern for Peace, Progress and Development of Mindanao, Inc. Laying the foundation for a sustainable community-based land and resource use and management in IP Ancestral Domains 47.000 EGP Tanggol Kalikasan Enhancing protected area management in the Philippines through continuing skills share and exchange 38.000 EGP Kinaiyahan Foundation Inc. Harnessing multi-sectoral and community-based in Mt. Sinaka, a watershed and wildlife sanctuary 45.000 EGP Cordillera Peoples Alliance Capacity-building and Campaigning for the protection of Benguet Ancestral Domain against further degradation by mining 45.000 EGP

Environmental Legal Assistance Center, Inc. Strengthening Palawan’s conservation advocacy and governance initiatives 56.000 EGP Centre for Empowerment And Resource Development, Inc. Integrated coastal resource management of Birilarosa, Northern Samar 45.000 EGP Philippine Eagle Foundation Project Kahinangan: Environmentally critical area management and community stewardship 46.000 EGP Interfaith Movement for Peace Empowerment and Development, Inc. Empowering the six stakeholders community of governor Generosso 30.000 EGP Kitanglad Integrated NGOs, Inc. Bridging state initiatives and indigenous peoples initiatives for environmental protection in Bukidnon, N. Mindanao 42.000 EGP

Non-Timber Forest Products Exchange Programme Synex meeting Manila May 2007 16.000 EGP

India Pragya Community conservation of high-altitude wetlands in western Arunachal Pradesh 58.000 EGP Prakruti/psk Save western Ghats campaign 10.000 EGP Keystone Foundation Wildlife conflict and habitat conservation in the Nilgiri biosphere reserve 70.000 EGP Nature Conservation Foundation India Mainstreaming conservation and restoration of tropical rainforest in plantation landscapes in the western Ghats 50.000 EGP The Energy Research Institute Strengthening the implementation of community-based biodiversity conservation strategis in India 64.000 EGP Society for Rural and Urban Joint Activities, Nagpur Biodiversity conservation to ensure survival of Kolam a primitive (Vulnerable) tribe 61.000 EGP Ashoka Trust for Research in Ecology and the Environment Conservation of wetlands for equitable use by birds and humans around a tiger reserve 57.000 EGP Dusty Foot Production Wild Meat Trail - Film, Information Dissemination & Education Workshops 43.000 EGP Stichting Sukh Bhumi Environmental education in schools of tribal area of Thane district, Maharashtra 10.000 FFF Pragya Community conservation of the high altitude wetlands of Western Arunachal Pradesh 14.000 EGP

Indonesië Sawit Watch NLR/SEA002 - Forests, plantations and poverty alleviation in Southeast Asia Pacific 136.000 N&P The Samdhana Institute Focal point partnership development for Southeast Asia 210.000 EGP Perkumpulan Yascita Investing in community as a way to conserve the upstream Konaweeha river basin ecosystem in Tokalekaju 60.000 EGP Jaringan Kerja Penyelamat Hutan Riau (Forest Conservation Network of Riau) Community-based initiatives for protection and sustainable management of Peat swamp forest on Kampar peninsula 60.000 EGP Yayasan Gita Buana To lessen negative impact on and restore productivity of wetland used by local community in bufferzone Berbak National 55.000 EGP Kappala Indonesia Supporting wet tropical karst management focused in ecosystem approach and community based empowerment 42.000 EGP Yayasan Bumi Sawerigading Promoting sustainable management of Lamasi - Rongkong Basin to ensure sustainable livelihoods and natural resources 53.000 EGP Lembaga Tumbuh Alami Reduction of encroachment in Kerinci Seblat National Park around Mount Kerinci 52.000 EGP Yayasan Pribumi Alam Lestari RAKSABUMI Project; From forest guarding to traditional conservation site for livelihood 50.000 EGP

55


56

Lembaga Tiga Beradik Partnerships in conservation: forest protection and conservation in Merangin District, Sumatra, Indonesia 52.000 EGP Yayasan Nazaret Papua Village policy design on natural resources management in Mayalibit. 34.000 EGP Komunitas Peduli SLamet Promoting sustainable natural resources management based on ecosystem and community in Mt. Slamet region 26.000 EGP The Indonesian Forum for Enviroment/Friends of the Earth Indonesia Increasing Community Sovereignty in Forestry Resources Management, Kalimantan 112.000 EGP The Indonesian Forum for Enviroment/Friends of the Earth Indonesia Increasing the acknowledgement of community sovereignty in coastal and marine resources 107.000 EGP Sawit Watch The border which is not the border; Participatory mapping in Sambas District, West Kalimantan with Ecosystem approach 58.000 EGP

Jaarverslag 2008

Riak Bumi Seminar: Forest honey & forest conservation: What is the link? 18.000 EGP Yayasan Community Alliance for Pulp Paper Advocacy Pulp&paper plantations: sharing experiences and organising national round table 44.000 EGP Yayasan Adudu Natu International Conservation of the Nantu rainforest ecosystem, Sulawesi, Indonesia 55.000 EGP WALHI Sumatra Utara Sustainable natural resources restoration through civil society strengthening in North Sumatra 39.000 EGP SANTIRI Foundation Community Empowerment and NRM System Development of Northern Region of Central Lombok, through “PAER” and Strengthening 38.000 EGP Forest Honey Network Sumbawa Forest resources protection for enchancing income generation through forest honey network 32.000 EGP

Yayasan Kaliandra Sejati Mount Arjuna tourism area 25.000 EGP

Hakiki Foundation Involving the community in conservation efforts to save bukit Rimbang Baling conservation area 50.000 EGP

Sawit Watch Nature & Poverty Alliance for Southeast Asia and Pacific Regional Liaison Officer 76.000 EGP

“Yayasan Alam Sumatera“ Kerumutan peat swamp forest ecosytem protection initiative in Riau 50.000 EGP

Telapak Indonesia Looking for Balance: Conserve the elephant habitats through enchancing public awereness in Bengkulu province 10.000 EGP

Ecological Observation and Wetlands Conservation River biodiversity survey and establishment of Riparian eco-parks along Brantas river East Java 41.000 EGP

Sawit Watch Macro effects of agrofuel production in Indonesia; a learning network 22.000 EGP

Association for Papuan Indigenous Peoples Study and Empowerment Ecoforestry development as a learning process for community based sustainable forest management in Jayapura regency 52.000 EGP

Yayasan Bahari Developing Sustainable, friendly to nature and community-based fishery model in Wakatobi 41.000 EGP Yayasan Pengelolaan Lokal Kawasan Laut Indonesia Strengthening community-based efforts to conserve marine and coastal resources in Eastern Indonesia 54.000 EGP Padi Indonesia Foundation Empowering Paser indigenous people in managing customary land 36.000 EGP The Indonesian Forum for Enviroment/Friends of the Earth Indonesia Consultancy agreement WALHI joint evaluation 5.000 EGP Centrum voor Milieukunde Leiden NGO participation in the development and implementation of a national Dugong Conservation Strategy 10.000 EGP Indonesië, Maleisië, Nederland Both ENDS Support for palm oil platform 25.000 EGP Indonesië, Maleisië, Papoea Nieuw Guinea Milieudefensie Joint North South advocacy to halt further deforestation in South East Asia 170.000 EGP

Laos Eco Guide Unit Savannakhet Expansion of trekking services at provincial protected area Dongnatad, Lao PDR. 25.000 EGP North by North East Travel Services Co Ltd. Seuang river educational and ecotourism development 26.000 EGP

Maleisië Non-Timber Forest Products Exchange Programme Reforestation and strengthening of Penans in Apoh Tutoh to secure food, livelihood and native land 95.000 EGP Consumers’ Association of Penang Halting illegal logging and further conversions of forest for large scale Oil Palm expansion 97.000 EGP Sahabat Alam Malaysia Strengthening native customary rights and halting forests conversions and destruction 105.000 EGP Sahabat Alam Malaysia Empowerment of coastal and fishing community through policy advocacy of marine and coastal ecosystem and improvement 71.000 EGP LEAP Conservancy Creation of wildlifecorridors within the Lower Kinabatangan Floodplain 87.000 SPN

Myanmar Burma Centrum Netherlands Environmental challenges in Burma/ Myanmar and China 10.000 EGP Nepal Society for Wetland and Biodiversity Conservation Conservation and sustainable use of Beeshazar and Associated Lake Ramsar site 70.000 EGP

Forest Action Nepal Improved Wetlands Conservation of Chitwan Valley 21.000 EGP

Living River Siam Empowering Mekong communities for ecosystems and livelihoods conservation 45.000 EGP

Society for Wetland and Biodiversity Conservation Conservation and sustainable use of Beeshazar and associated lakes Ramsar site 20.000 EGP

IUCN Asia Regional Office Enhancing civil society participation in FLEG-related processes in SEA 67.000 EGP

Local Inititiatives For Biodiversity Empowering communities for the sustainable management of wetlands around Pokhara valley 21.000 EGP

Papoea Nieuw Guinea Partners With Melanesians Inc. NLR/SEA003 - Forests, plantations and poverty alleviation in Southeast Asia Pacific 72.000 N&P Centre for Environmental Law and Community Rights, Inc. Resource owners legal and campaign support project 69.000 EGP Papua New Guinea Stewarship Council National Initiative Forest certification in PNG 50.000 EGP Conservation Forum of Papua New Guinea Protected Area Partnership Developoment Programme 34.000 EGP Partners With Melanesians Inc. Biodiversity conservation and reforestation 45.000 EGP

Sustainable and Equitable Development Academy-Nepal Sustainable promotion of Seabuckthorn in Jumla, Humla and Dopla 71.000 EGP

Partners With Melanesians Inc. Planning grant PWM 5.000 EGP

The East Foundation Livelihoods and ecosystem improvement in Makalu-Barun National Park and buffer zone area 70.000 EGP

IUCN Asia Regional Office NLR/SEA005 - Forests, plantations and poverty alleviation in Southeast Asia Pacific 63.000 N&P

Thailand

Nong Bong Khai Bird Conservation Group Sustainable Management of Freshwater Lake at Nong Bong Khai Wetland’s Ramsar Site, North of Thailand 10.000 EGP Andaman Discoveries Creating sustainable tourism networks in the North Andaman 19.000 N&P

Vietnam Centre for Social Sciences and Humanity Supporting livelihood improvement and biodiversity conservation in Bach Ma National Park 22.000 EGP Center for Biodiversity and Development Improved conservation and public awareness of biodiversity of Ta Kou Nature Reserve 60.000 EGP Bee Research and Development Center Conservation for sustainable use of indigenous honeybee species 60.000 EGP Consultative and Research Centre on Natural Resources Management Local livelihood improvement through sustainable land use system at Phu Mau village, nam Dong district 50.000 EGP Fauna and Flora International / Vietnam Establishing community-based organisation for the conservation of the Critically Endangered Tonkin snub-nosed monkey 16.000 EGP

57


58

Jaarverslag 2008

Centre for Marinelife Conservation and Community Development Community based ecotourism as an alternative livelihood to conserve coral reefs in Ninh Thuan Province, Vietnam 25.000 EGP

ZUID AMERIKA

Volunteers For Peace Vietnam Volunteers partnership for biodiversity through tourism promotion 25.000 EGP Non-Timber Forest Products Exchange Programme Micro grant fund for community-based NTFP initiatives in the wider NTFP-EP network (NTFP-MGF) 157.000

Totaal (84 projecten) 6.246.000

Fundación ProYungas Design and implementation of a protected area in the “Bañados de La Estrella” 80.000 EGP

Argentinië

Bolivia

M’Bigua - Fundacion Ciudadania y Justicia Ambiental Lobbying for a management plan for the Parana-Paraguay river basin and its wetlands 85.000 EGP

Probioma Lobby to avoid socio-environmental impacts of the IIRSA initiative on the Chiquitania and Bolivian Pantanal 85.000 EGP Sociedad Boliviana de Derecho Ambiental Strengthening environmental management in municipalities of the Bolivian Pantanal 49.000 EGP

Taller Ecologista Sustainable initiatives in the Lower Paraná wetlands 75.000 EGP Aves Argentinas The initial phase in the development of ecotourism in the province of Formosa. 85.000 EGP Fundacion Vida Silvestre Argentina Strengthening government incentives for restoration activities in priority areas, Misiones 63.000 EGP Asociación Civil Conservación Argentina Linking Conservation, agroecology and ecotourism in the Uruguai - Foerster Biodiversity Corridor 74.000 EGP Fundacion Proteger Conservation and sustainable use of the wetlands and fisheries for poverty alliviation in the fluvial coast of Argentina 142.000 EGP Fundaciön para la Conservación y Estudio de la Biodiversidad Connecting forests to maintain ecological and economic values: implementing a corridor in the Chaco forest 10.000 EGP Fundación Ambiente y Recursos Naturales Diagnosis of Upper Parana Atlantic Forest ecosystem services for a potential PES mechanism on private lands, Misiones 80.000 EGP

Asociación Faunagua Elaboration and implementation of caiman management plan in Bolivia pantanal 81.000 EGP Centro de Estudios Regionales para el Desarrollo de Tarija Increasing knowledge of indigenous communities of Tarija on the socioenvironmental situation in the Picolmayo Basin 83.000 EGP Foro Boliviano Sobre Medio Ambiente y Desarrollo Strengthening the communities surrounding the Mutun project 63.000 EGP Fundación Natura Bolivia Business planning for a new protected area: the Rio grande biosphere reserve 71.000 EGP Naturaleza, Tierra Y Vida International alliance for conservation: towards the establishment of the Gran Chaco Sudamericano Biosphere Reserve 41.000 EGP Sindicato de Trabajadores de la Prensa Puerto Quijarro Improving media coverage of environmental issues in the municipality of Puerto Quijarro 74.000 EGP

Brazilië Milieudefensie Awareness raising and advocacy on the negative impacts of soy production in the Pantanal 247.000 EGP Ecologia e Ação Developing Livelihood Systems and Mobilizing for Conserving the Pantanal 132.000 EGP Paz&Natureza - Pantanal To know is to protect 97.000 EGP Associação Mico-Leão-Dourado Corridor for conservation of golden lion tamarins in the Atlantic Coastal forest of Rio de Jainero 216.000 SPN Ecologia e Ação EGP Focal Point for the ParanáParaguay Basin (2007-2010) 85.000 EGP Pró-Muriqui Association Purchase bufferzone muriqui habitat 19.000 SPN Vida Pantaneira Foot in the Pantanal, heart in the Chaco: Sustainability for communities in transition 26.000 EGP União Protetora do Ambiente Natural - UPAN Genetic biodiversity and conservation of Salminus brasiliensis in the Parana, Urugai and Guaíba river basins 84.000 EGP ECOPANTANAL Developing participative ecotourism in the National Park Pantanal Matogrossense 85.000 EGP Instituto Uiraçu Extension Serra Bonita Reserve Complex 85.000 SPN Instituto Centro de Vida Protecting the sources of the Pantanal 54.000 EGP

Núcleo de Ecojornalistas do Río Grande do Sul Rádio Ecologia - an educational tool to improve the quality of life in the Upper Paraguay Basin 84.000 EGP

Colombia

Centro de Apoio Socio-Ambiental Parana-Paraguay focal regio micro grants fund 79.000 EGP

Fundeparamos O.N.G. Consolidation of the Ramsar site Lagunas de Chingaza in the northeastern Colombian Andes 43.000 EGP

Associação Mico-Leão-Dourado Pathways of the Atlantic Forests increasing the forest landscape connectivity for the golden lion tamarin 75.000 EGP Instituto Amazônico de Manejo Sustentável dos Recursos Ambientais UNIDA - Unidade Integrada de Defesa Ambiental 87.000 EGP Mulheres em Ação no Pantanal Strengthening environmental education politics in the binational Rio Apa river basin 64.000 EGP Sociedade de Pesquisa em Vida Selvagem e Educação Ambiental Protecting highly threathened Araucaria forest by designing a mechanism for small landowners to enter the carbon market 43.000 EGP Mater Natura - Instituto de Estudos Ambientais Empowerment of civil society in the construction of criteria for the sustainable production of biofuels 26.000 EGP 4 Cantos do Mundo Generating socioeconomic and environmental data in three sub basins of the Rio Grande to feed the debate about biofuels 60.000 EGP Instituto Centro de Vida Mobilizing South America’s NGOs for HCVA process 10 EGP

Chili Fundacion Terram Protection and conservation of coastal and marine ecosystems of Patagonia, Chile. 85.000 EGP

Corporación Serraniagua Expanding the natural reserve Cerro El Inglés 71.000 SPN

Fundación Natura Colombia Reserva Encenillo, phase 2 85.000 SPN Fundaexpresión Community-based conservation of Andean rainforest and arid ecosystems in the Soto Province, Santander 65.000 EGP Fundacion Gaia Amazonas Indigenous research in the Colombian Amazon to strengthen ecosystem conservation and local government 71.000 EGP Fundacíon Proyecto Tití Creating a protected area for cotton-top tamarins in Northern Colombia 85.000 SPN Fundacion ProAves Colombia Emergency protection of threatened amphibians in the Central Cordillera to establish the amphibian reserve 37.000 SPN The Nature Conservancy Colombia Participative development of a “plan de vida” and an environmental management and monitoring plan in the Selva Matavén 63.000 EGP Asociación Comunitaria Amigos del Bosque Strengthening the production chain of native forest seeds 50.000 EGP

Costa Rica International Tree Fund Reforestation of the cloud forest in the Carara ecological corridor 84.000 Climate

59


60

Jaarverslag 2008

Costa Rica, Panama Widecast - Latin American Program Binational alliance for the conservation of sea turtle critical habitats 63.000 EGP

Bina Hill Institute for Training, Research and Development Natural resource management training for youth and communities 83.000 EGP

Ecuador

Fairview Village Council Forest and Wildlife Monitoring for Fairview Village 70.000 EGP

Fundación Futuro Latinoamericano Innovative governance models for marine protected area management in Ecuador 81.000 EGP Centro Ecuatoriano de Derecho Ambiental Local environmental administration and conservation 85.000 EGP

Rupununi Learners Incorporated Environmental monitoring as an engine for ecotourism and capacity building for natural resource management in Yupukari 67.000 EGP

Fundación Cuero y Salado Purchase of properties in the Cuero and Salado wildlife refuge 85.000 SPN

Naturaleza Y Cultura Internacional Priority land purchases in Podocarpus El Condor Biosphere Reserve 53.000 SPN

Pronatura Península de Yucatán Protection of migratory bird habitat, Northern Yucatan 30.000 SPN

Fundacion Pro Bosque Purchase of Pro Cuenca within Cerro Blanco Protected Forest 46.000 SPN

Red de Aprendizaje, Intercambio, Sistematización y de Experiencias hacia la Sustentabilidad Latin american Network Non-Timber Forest products 51.000 EGP

Fundaeco Establishment of a Coastal reserve in Carribean Guatemala 247.000 SPN

Sobrevivencia Assuring the Future of the Gran Pantanal and its people 84.000 EGP Fundacion Moises Bertoni Protection and sustainable use of natural resources in the buffer zone of three protected areas (Caazapa y Itapúa) 72.000 EGP Asociación Guyra Paraguay Developing a participatory management plan for the Paraguayan Pantanal reserve 85.000 EGP

Honduras

Aves & Conservación (Corporación Ornitológica del Ecuador) Conservation and management of the southwestern part of the Llanganantes National Park through capacity building 53.000 EGP

Guatemala

Paraguay

Instituto de Derecho y Economía Ambiental (IDEA) Promotion and application of economic instruments in conservation corridors of the Atlantic forest of the Parana Basin 85.000 EGP

Mexico

Pronatura Noroeste A.C. Acquisition of critical property to augment the Monte Mojino Private Reserve, in Sonora, México 87.000 SPN

Guyana

Asociación Pro Cordillera San Rafael Protection and Consolidation of the Cordillera San Rafael Wilderness Area, Paraguay 80.000 EGP Comunidad y Desarrollo Sustentable Support to the sustainable management of ecosystems and indigenous and nonindigenous organisations in Puerto Casado 31.000 EGP Fundación Yvy Porã Conservation and management of forests in the Paraguayan Chaco through payments for ecosystem services 65.000 EGP

Panama Surama Ameridian Trust Development of Surama Wilderness Reserve for Eco-Tourism/Educational 41.000 EGP North Rupununi District Development Board Community-Based Monitoring and Management of Arapaima (Arapaima gigas) in the North Rupununi 70.000 EGP

Peru Crea Panama Foundation Cocobolo nature reserve 78.000 SPN Crea Panama Foundation Participatory sustainable management of the Cocobolo nature reserve bufferzone and creation of an ecological corridor 61.000 EGP

American Bird Conservancy Consolidating the conservation of Abra Patricia nature reserve, Peru 86.000 SPN Peruavian Society for Environmental Law Biofuels: environmental and social concerns in San Martin region 84.000 EGP

Asociacion Especializada para el Desarrollo Sostenible. Strengthening civil society organisations in integrated water basin management in Arequipa, Peru. 55.000 EGP

Suriname Stichting Amazon Conservation Team Suriname Herbal tea development as a source for forest-based income generation for indigenous men and women 19.000 EGP “Green Heritage Fund Suriname“ Capacity building for sustainable research and monitoring of the Sotalia guianensis in Suriname river 84.000 EGP Stichting Duurzame Ontwikkeling Nederland Suriname Temporary financial support for d’ONS 11.000 EGP

Uruguay Centro Interdisciplinario de Estudios Sobre el Desarrollo Development of incentives for the conservation and sustainable use of native forests in the Rio Uruguay region. 82.000 EGP Vida Silvestre Sociada Uruguaya para la Conservación de la Naturaleza Monitor the environmental impact of illegal soy and tree plantations in two Ramsar sites 24.000 EGP Cultura Ambiental Awarness raising and capacity building of local people for conservation and sustainable management of coastal resources 51.000 EGP

Venezuela Asociacion para la Conservacion de Areas Naturales Integration of sustainable use and conservation of forest ecosystems to the comercialization of Ye’kwanas baskets, Guyan 150.000 EGP Centro de Investigación y Conservación de Tortugas Community Participation in the Conservation of Endangered Sea Turtles in venezuela 109.000 EGP

61


62

Jaarverslag 2008

IUCN Nederlands Comité dankt haar donoren en financiële partners: • Ministerie van Buitenlandse Zaken • Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties • Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu • Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit • Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) en de Europese Unie • Nationale Postcode Loterij • Wetland International • Turing Foundation • Forest Forever Fund • Nationale Commissie Duurzame Ontwikkeling (NCDO) • Addessium Fonds • Individuele leden van het IDUT (zie www.idut.nl) • Sponsoren van Leaders for Nature (zie www. leadersfornature.nl) Sinds 2001 is IUCN NL beneficiënt van de Nationale Postcode Loterij. Dit beneficiëntschap gaat verder dan de gebruikelijke donorrelatie: IUCN NL onderhield met de Nationale Postcode Loterij in 2008 een duidelijke partnerrelatie. De Nationale Postcode Loterij neemt niet alleen deel in IUCN NL-activiteiten en vice-versa, maar ook ondersteunt IUCN NL de Nationale Postcode Loterij bij uitbreiding van haar activiteiten in Europa. McKinsey en Company ondersteunde IUCN NL in 2008 pro bono met een uitgebreid onderzoek naar positionering en draagvlak. Op grond van dit onderzoek verstrekte McKinsey en Company advies inzake de strategische oriëntering van de organisatie.

63


64

Auteurs Medewerkers IUCN NL Samenstelling Pieter van der Gaag en Cas Besselink Eindredactie Merel Ligtelijn Fotoredactie Suus Schreurs en Aukje ter Horst Vormgeving Joseph Plateau Grafisch Ontwerpers Druk Drukkerij Raddraaier Papier Propoff Fotografie Omslag © Jeffrey Kargel, USGS/NASA JPL/AGU Glacial lakes from retreating glaciers, Bhutan-Himalaya Image from the ASTER (Advanced Spaceborne Thermal Emission and Reflection Radiometer) instrument aboard NASA’s Terra satellite shows the termini of the glaciers in the Bhutan-Himalaya. Glacial lakes have been rapidly forming on the surface of the debris-covered glaciers in this region during the last few decades. Pagina 2 Annette Arjoon Pagina 62 Maartje Hilterman Pagina 8, 45 Menno Ubbink

Medewerkers IUCN NL

IUCN NL National Committee of the Netherlands Secretariat IUCN Members based in the Netherlands Plantage Middenlaan 2K 1018 DD Amsterdam The Netherlands Phone: +31 (0) 20 6261732 Fax: +31- (0) 20 6279249 [email protected] www.iucn.nl

IUCN Regional Office for Europe Representation to EU

IUCN Headquarters International Secretariat

Boulevard Louis Schmidt 64 1040 Bruxelles Belgium Phone: +32 (0) 2 732 8299 Fax: +32 (0) 2 732 9499 [email protected] www.iucn.org/europe

Rue Mauverney 28 1196 Gland Switzerland Phone: +41 (22) 999 0000 Fax: +41 (22) 999 0002 mail@iucnorg www.iucn.org

Doorgaan in crisistijd

Recommend Documents