Door Ruud en Jules Excursie Oorlogsmuseum Overloon (Liberty Park)
Inleiding Op dinsdag 11 januari zijn wij, Ruud en Jules, naar het oorlogsmuseum in Overloon geweest. In dit museum wordt onder andere herdacht hoe de soldaten, die in die tijd moesten vechten, het hebben ondervonden. Er wordt echter ook veel aandacht besteedt aan de gewone burgers die te kampen kregen met onder andere bombardementen en hongersnood. Wij hebben een rondleiding gekregen. De man leidde ons langs het documentatiecentrum. Hierin werd de oorlog van veel verschillende kanten belicht. Er werden bijvoorbeeld fragmenten uit dagboeken tentoongesteld van onderduikers en soldaten. Het waren hele emotionele fragmenten. We kregen ook brieven te zien van soldaten die naar hun familie schreven en andersom. De inhoud van de brieven kwam er meestal op neer dat ze elkaar schreven de hoop niet op te geven en dat het heel erg goed ging, terwijl ze eigenlijk aan het verliezen waren. Hoofdstuk 1. Drie opvallende zaken van de rondleiding Wij vonden verschillende dingen heel opmerkelijk, maar we hebben hieruit toch moeten kiezen. De volgende dingen spraken ons het meest aan.
Hitlerjugend De Hitlerjugend is een jeugdbeweging die is opgericht in 1922. In 1926 was de bond door Hitler goedgekeurd en een paar jaar later had de bond al 100.000 leden. Hitler vond het een goed idee, omdat hij het belangrijk vond dat in de toekomst “zijn” rijk ook sterk en groots zou zijn. Daarom zouden de kinderen van toen zich al moeten voorbereiden, zodat ze een paar jaar later aan het front het Nazirijk zouden kunnen verdedigen en het rijk uit konden breiden. Wij vonden dit heel bijzonder, omdat dit een raar idee is. Je zou je moeten voorstellen hoe het is om als bijvoorbeeld 8-jarige te leren hoe je een wapen vast moet houden en hoe je iemand moet doodschieten. De man die onze rondleiding gaf vertelde ook dat op het Duitse oorlogskerkhof Ysselsteyn een jongen lag die lid was van de Hitlerjugend. Deze jongen is gestorven aan het front. Dat is toch wel heel erg. Een kind van twaalf dat is gestorven aan het front! Toen we een stukje verder liepen zagen we boeken en strips die de Duitse kinderen lazen. In die strips en boeken werd de vijand belachelijk gemaakt. Op de foto rechts staat onderaan (vertaald): Alle 10-jarigen in de Hitlerjugend.
Radio Oranje Als tweede viel ons op dat het erg moeilijk was om via de radio uit te zenden in de oorlog. Er bestond een Nederlandse radiostation tijdens de oorlog, Radio Oranje genaamd. Koningin Wilhelmina sprak daardoor de Nederlanders moed toe. Dat deed ze vanuit Engeland, want daar was de koningin naartoe gevlucht. Radio Oranje werd vaak een kwartier per dag op de Engelse radio uitgezonden. Soms spraken ze in code om de mensen te waarschuwen. Bijvoorbeeld: vanavond gaat het regenen in Rotterdam, wat dan betekent dat ze vanavond voedselpakketten gaan droppen. Dat mochten de Duitsers natuurlijk niet weten. Het was natuurlijk ook heel moeilijk om de radio te luisteren, want dat was immers verboden. Veel mensen hadden hun radio wel in de kamer staan, maar als er een Duitser kwam om te controleren, verstopten ze die radio snel. Een andere manier was om de radio bijvoorbeeld in een boek te verstoppen of in een koffer, zoals op de plaatjes hiernaast te zien is.
Valse identiteit Wat ons als derde opviel was dat vele mensen een valse identiteit opgaven. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij joden, want als je jood was dan was je je leven niet meer zeker in tijd van deze oorlog. Als ze een valse identiteit namen, verzonnen ze een naam of gebruikten ze een naam van iemand die geen jood was. De meeste joden hadden dus een vals identiteitsbewijs om te ontkomen aan Hitler en zijn mannen. Ook in het Duitse leger werden valse identiteitsbewijzen aangemaakt. Vooral in het begin van de oorlog, want Duitsland mocht niet veel soldaten meer hebben. Dat is allemaal afgesproken in het Verdrag van Versailles, het verdrag dat na de Eerste Wereldoorlog werd afgesloten. In dat verdrag stond dat Duitsland grote gebieden moest afstaan, ruim 130 miljard goudmark moest betalen en maar een beperkt leger mocht hebben. Dus als je vijftig soldaten dezelfde naam en identiteitsbewijs dan had je op papier maar één soldaat. Zo kon Duitsland veel meer soldaten rekruteren. Hoofdstuk 2. Drie opvallende zaken uit het documentatiecentrum Nederlandse doden Wat ook onze interesse wekte, waren de cijfers over de Nederlandse slachtoffers in de Tweede Wereldoorlog. Hieronder staat een lijst van die cijfers: 102.000 2.000 750 4.000 8.000 23.000 15.000 350 10.500 8.500 5.200 1.600 5.000
Slachtoffers Jodenvervolging Executies Omgekomen in concentratiekampen in Nederland Omgekomen in gevangenissen en concentratiekampen in Nederland Omgekomen als gevolg van de arbeidsinzet in concentratiekampen. Burgerslachtoffers van oorlogshandelingen. Slachtoffers Hongerwinter. In Duitse krijgsgevangenschap omgekomen. In Indonesië omgekomen geïnterneerde burgers. In Japanse krijgsgevangenschap overleden. Gesneuvelden Koninklijke Landmacht & Marine. Gesneuveld personeel koopvaardij. Vrijwilligers in Duitse dienst.
Vooral de Jodenvervolging heeft heel veel doden gekost. Er zijn heel veel burgers doodgegaan die er eigenlijk niks mee te maken hadden. Het valt wel op dat er maar weinig mensen zijn omgekomen in Nederlandse concentratiekampen. Wij hadden verwacht dat er daar meer mensen waren omgekomen. Blijkbaar zijn al deze slachtoffers getransporteerd naar het buitenland om daar geëxecuteerd te worden. Dat is raar, want waarom naar het buitenland en niet gewoon in Nederland? Wat al helemaal erg is, is dat er 15,000 doden zijn gevallen tijdens de Hongerwinter! Een belangrijke reden daarvan was de spoorwegstaking waardoor het hele vervoer stil kwam te liggen dus ook van het voedsel. Hard verzet Het volgende was ook opvallend: overal lazen we dat mensen apart kleine acties ondernamen (zonder wapens) om te zorgen dat de Duitsers de oorlog “zouden verliezen”. Op het zwart-witte plaatje op de voorkant is bijvoorbeeld te zien dat een groepje mensen een Duitse transporttrein heeft laten ontsporen. Deze mensen werden later opgepakt en gestraft, omdat ze zo dom waren om bij de trein te blijven staan en daar te juichen dat de Duitsers “zouden gaan verliezen”. Naarmate de oorlog vorderde, gingen mensen zich steeds meer samenvoegen, totdat ze het grote Verzet vormden (nu wel met wapens, zie foto linksonder). Toen begonnen de grote acties.
VERVOLG “HARD VERZET”
Wat wij eigenlijk het opmerkelijkste van dit onderwerp vonden, was een krantenbericht dat vertelde (in september 1944 (!)) dat de oorlog voorbij was. Het was (Dolle) dinsdag 5 september, Nederland. De geallieerden hadden in de dagen ervoor veel terrein veroverd en begonnen langzaamaan de oorlog naar zich toe te trekken. Door een bericht van de Britse radio dacht Nederland dat ze bevrijd was. Toen hingen ze vlaggen uit en bereidden ze zich voor op een feest. Het zou nog een jaar langer duren, omdat de geallieerden al veel soldaten hadden verloren en zo niet écht konden doorstoten. Dan sta je toch raar te kijken als de volgende dag de Duitsers weer gewoon door de straten lopen met geweren! Concentratiekampen Wij hadden een kaart gevonden met alle concentratiekampen in Europa. Dat zijn er wel meer dan 60. Het is opmerkelijk dat er ook veel concentratiekampen ver in Rusland waren en dat is wel heel ver weg van Duitsland. In Nederland zijn er maar vier concentratiekampen. Het grootste concentratiekamp van Nederland was Westerbork. Dat was best groot, want er waren wel 107.000 joden naartoe gebracht 9van die joden zou maar het trieste aantal van 500 de oorlog overleven). De Nederlandse joden werden dus vooral naar concentratiekampen in Duitsland gebracht. Een van de grootste uit Duitsland was Auschwitz. Naar Auschwitz werden ongeveer 1,3 miljoen mensen gestuurd, waarvan er ongeveer 1,1 miljoen om het leven gekomen zijn. Hoofdstuk 3. Drie opvallende zaken uit het Marshall Museum en het Museumpark Als laatste gaan we het nog hebben over drie opvallende dingen buiten het museum: uit het Museumpark en uit het Marshall Museum. Opgravingen Toen we voor onze rondleiding (we hadden ongeveer 1 uur) nog snel even naar buiten het Museumpark inliepen, zagen we iets heel aparts. Er stonden allemaal ingelijste foto’s over de opgravingen in Overloon. Deze foto’s stonden in een halve boog (middelste foto hieronder) naar één punt gebogen, zodat je ze overzichtelijk kon bekijken. Daartussen zaten vreselijke foto’s, zoals de vondst van een schedel (linkerfoto hieronder). Voor ons dus wel heel erg opvallend en leerzaam dat ze de opgravingen laten zien.
Caterpillar Cargo Het opvallendste voertuig van het museum was de Caterpillar Cargo, omdat dit de grootste machine op wielen was van het hele museum. Het weegt wel 25.000 kilo, maar toch kon hij gewoon drijven. Het was dus een amfibievoertuig. Op de foto (volgende pagina rechts) kun je zien hoe groot de wielen zijn. De Caterpillar had 192 pk. Dat is niet zo veel voor een voertuig van die grootte. De Caterpillar werd vooral gebruikt om grote trucks (die dus geen amfibievoertuigen waren) het water over te leiden. Het werd ook gebruikt om voertuigen die kapot waren en gerepareerd moesten worden te vervoeren. Er waren er maar 24 van gemaakt. Dat komt, omdat deze voertuigen veel te duur waren om te produceren en je voor het geld veel beter andere voertuigen kon bouwen. Op de plaatjes op de volgende bladzijde (meteen bovenaan) zie je hoe groot de Caterpillar is.
Soldaten in de sneeuw In de Tweede Wereldoorlog werden er veel verschillende voertuigen gebruikt. Voor iedere omstandigheid was een apart voertuig ontworpen, maar die voor sneeuw vallen erg op. Ze waren bijna allemaal wit gecamoufleerd om niet op te vallen in de sneeuw. Vele hadden rupsbanden, maar andere hadden ook ski’s in plaats van banden, zoals op een sneeuwscooter. De soldaten hadden het erg zwaar in de sneeuw, omdat het zo verschrikkelijk koud was en ze in tentjes moesten slapen. Je kan je wel voorstellen dat er in de sneeuw heel veel doden zijn gevallen. Vooral de Duitsers die naar Rusland gingen hadden het zwaar, want die waren niet gewend aan die kou en de Russen wel. Op dit gebied waren de Russen in het voordeel.
Hoofdstuk 4. Onze mening Is het nog zinvol dat mensen over de hele wereld de oorlog herdenken? Hierover hebben wij maar één standpunt: uiteraard is het belangrijk. Zo worden de mensen herdacht die voor ons hebben gestreden en er zo voor hebben gezorgd dat wij in vrijheid kunnen leven. Het is voor de nabestaanden van de soldaten, die een gruwelijke dood zijn gestorven, heel erg dat zij niet meer geëerd zouden worden om hun grote offer. Daarom is het goed dat wij op 4 mei de slachtoffers herdenken en de soldaten eren. Het Liberty Museum is ook een onderdeel van de herdenking. Het mooie is dat zo het hele jaar door terug aan de Wereldoorlogen gedacht kan worden. Wist je dat… .. het Marshall Museum 10.000 vierkante meter groot is en dat er wel 150 voertuigen staan? .. er nog tientallen soldaten in de grond liggen bij Overloon? .. er al meer als 130.000 mensen in het museum zijn geweest? .. de meeste tanks in het Marshall Museum nog werken? .. er van haren van joden matrassen en van de huid lampen werden gemaakt tijdens de Wereldoorlog? .. heel veel collecties uit het museum van particulieren komen, zoals de bommenverzameling? .. het museum al bestaat sinds 1946 en dus gelijk na de Tweede Wereldoorlog is opgericht? .. de naam Liberty Park pas vanaf 2006 gebruikt wordt, omdat de vroegere naam Nationaal Oorlogs- en Verzets museum te negatief klonk?
Bronvermelding http://nl.wikipedia.org/wiki/Hitlerjugend http://nl.wikipedia.org/wiki/Vrede_van_Versailles_(1919) http://nl.wikipedia.org/wiki/Radio_Oranje http://nl.wikipedia.org/wiki/Dolle_Dinsdag http://nl.wikipedia.org/wiki/Auschwitz_(concentratiekamp) http://www.oorlogsmuseum.nl http://mediatheek.thinkquest.nl/~jre0293/plaatjes/verzet3.jpg http://ivarfjeld.files.wordpress.com/2009/05/plakat-hitlerjugend-jugend-dient-dem-fuehrer.jpg http://oudnieuws.web-log.nl/oud_nieuws/images/28_juli_radio_oranje.jpg http://www.auschwitz.nl/beeld/paviljoen/IJ1.jpg http://www.docukit.nl/inhoud/ic128-1.jpg
Extra foto’s uit het Marshall Museum
