Vragen van de raad Datum Registratienummer Portefeuillehouder
06-12-2011 Rs11.00657 Franc M. Weerwind
Onderwerp: Beantwoording vragen van de fractie Beryl Dreijer over maatregelen tegen agressie en/of geweld door burgers tegen werknemers van de gemeente Velsen (vervolgvragen).
Toelichting bij de vragen: Naar aanleiding van de beantwoording van de eerste serie vragen over maatregelen tegen agressie en/of geweld door burgers tegen werknemers van de gemeente Velsen d.d. 18 oktober 2011 onder registratienummer Rs11.00586 , heeft zij vervolgvragen gesteld. Geachte leden van de raad, Door het raadslid Beryl Dreijer van de fractie van Beryl Dreijer zijn de volgende vragen gesteld:
Vraag 1 Tenzij er in de tweede helft van 2011 geen enkel geval van agressie en/of geweld te noemen valt, zijn de aantallen van gevallen van agressie en/of geweld tegen medewerkers van de gemeente Velsen blijkens uw antwoord fors gestegen. Dit gaat tégen de landelijke trend in, waarin juist bij gemeenten sprake is van een daling (!) van het aantal gevallen van agressie en/of geweld tegen medewerkers. Bent u bereid om met ingang van 1 januari 2012 te allen tijde van alle gevallen van agressie en/of geweld tegen een werknemer van de gemeente Velsen als werkgever òfwel melding òfwel aangifte te doen bij de regiopolitie Kennemerland? Antwoord vraag 1 Het percentage slachtoffers onder werknemers met een publieke taak is in vergelijking met 2007 gedaald van 66% naar 59% in 2011. Dit blijkt uit het rapport ‘Agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak1’, uitgevoerd in opdracht van het Programma Veilige Publieke Taak van het ministerie van BZK. Dit onderzoek laat echter geen daling zien van het aantal gevallen van agressie en geweld bij gemeenten. In dit onderzoek zijn 15 beroepsgroepen onderzocht, waarvan de meesten niet vallen onder de gemeentelijke organisatie. Bij 1 beroepsgroep is sprake van een stijging van het aantal slachtoffers met 8% ten opzichte van 2007. Dit is de groep ‘ Sociale diensten’. Bij de sociale diensten is een verzwaard programma ingezet om agressie en geweld tegen werknemers tegen te gaan. Extra aandacht en bewustzijn voor dit probleem wordt gezien als mogelijke verklaring van de stijging van het cijfer voor de sociale diensten. Als het gaat om het melden en registreren van incidenten met agressie en geweld blijkt uit belevingsonderzoek2 dat meer dan de helft (55%) van de slachtoffers incidenten met agressie en geweld niet meldt. Hieruit kan worden geconcludeerd dat het aantal geregistreerde incidenten niet correspondeert met de daadwerkelijke omvang van het probleem.
1
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2011/10/03/agressie-en-geweld-tegen-werknemers-meteen-publieke-taak.html 2 http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2009/05/14/belevingsonderzoek-veiligheid-agressie-engeweld.html
De ontwikkeling van het aantal geregistreerde incidenten volstaat niet als indicator voor werkzaam beleid.3 De stijging van het aantal incident meldingen binnen onze gemeentelijke organisatie is voor rekening van 1 werkeenheid. Dit is de werkeenheid ‘Toezicht en Handhaving Openbare Ruimte’. De meeste incidenten met agressie en geweld tegen medewerkers van de gemeente Velsen vinden buiten op straat plaats bij het handhaven van het parkeerbeleid en hondenbeleid. Bij deze afdeling zien we dit jaar een verhoogde stimulans en bereidheid tot melden van incidenten en het doen van aangifte en melding bij de politie. De toename van het aantal incidentmeldingen vanuit deze groep kan (mede) het gevolg zijn van een toename van aandacht voor het registreren van deze meldingen. Agressie en geweld incidenten kunnen volgens de Arbocatalogus Agressie en Geweld Gemeenten gecategoriseerd worden in 3 groepen: (Non-) Verbale agressie, Persoongerichte bedreiging en Fysieke agressie. De medewerkers van ‘Toezicht en Handhaving’ krijgen regelmatig grove verwensingen te horen van burgers. Van deze verbale agressie incidenten wordt regelmatig melding gemaakt. Het doen van aangifte van verbale agressie bij de politie heeft beperkingen omdat er niet altijd sprake is van een strafbaar feit. Daarnaast is de identiteit van de dader regelmatig onbekend. Het melden van dit soort gevallen bij de politie heeft dan ook niet altijd zin. In het geval er sprake is van twijfel over de aangiftewaardigheid van een incident vindt er overleg plaats met de politie. We zijn voorstander van het doen van aangifte en melding bij de politie van agressie en geweld van burgers tegen medewerkers van de gemeente Velsen en stimuleren dit. Dat dit te allen tijde in alle gevallen plaats zou moeten vinden is niet reëel. Naast de aandacht voor het doen van aangifte is er binnen de gemeente Velsen ook nadrukkelijk aandacht voor opvang en nazorg. In de preventieve sfeer worden er trainingen georganiseerd en gaan medewerkers in tweetallen te werk.
Vraag 2 Veel werkgevers van mensen met een publieke taak gaan ertoe over om in alle gevallen van agressie en/of geweld tegen hun medewerkers als werkgever aangifte te doen, de zogenaamde ‘werkgeversaangifte’. Immers, iedereen die kennis draagt van een strafbaar feit is bevoegd om aangifte te doen. De ‘werkgeversaangifte’ verhoogt de aangiftebereidheid, omdat werknemers minder geconfronteerd en belast worden met de juridische en/of emotionele nasleep van het incident. Ook kunnen medewerkers bij (verdere) contacten met een burger verwijzen naar de werkgever, die deze verantwoordelijkheid op zich heeft genomen. Daarnaast kan bij de aangifte standaard afgesproken worden dat de adresgegevens van het gemeentehuis worden doorgegeven. Op deze manier wordt de privacy van de werknemer beschermd; zijn privé-adresgegevens komen dan immers niet meer in de aangifte terecht. Tenslotte kan zowel de werknemer als de werkgever zich standaard voegen in het strafproces als ‘benadeelde partij’. Hierdoor kan bijvoorbeeld schade wegens (tijdelijke) arbeidsongeschiktheid worden verhaald op de dader. Bent u bereid om, gezien de forse stijging van het aantal gevallen van geweld en/of agressie tegen medewerkers van de gemeente Velsen, te allen tijde nàmens de werknemer aangifte te doen en dit ook kenbaar te maken in de huisregels, zodat dit voor eenieder die het gemeentehuis betreedt duidelijk is?
3
http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/rapporten/2009/10/08/tussen-agressiebeleiden-praktijk/rapporttussenagressiebeleidenpraktijk-1009.pdf
Antwoord vraag 2 Op dit moment worden er nog beperkt werkgeversaangiften gedaan. De bekendheid van deze mogelijkheid bij zowel politie als bij werkgever en werknemer is onvoldoende. Dit blijkt ook uit het Rapport Politie en Veilige Publieke Taak4. Recent (oktober) is gestart met een project ‘ Integrale aanpak van veiligheid en agressie’ , een aanpak welke zeer succesvol is gebleken op werkpleinen in Rotterdam en Zeist. Door het aangaan van dit traject zullen vernieuwde agressie en geweld protocollen en beleid vastgesteld gaan worden. Het vernieuwen van het aangiftebeleid, waaronder de werkgeversaangifte en waar nodig, aanpassing van het huisreglement zal onderdeel hiervan gaan uitmaken.
Vraag 3 In uw antwoord op de vorige vragen over dit onder werp zegt u: “Een aantal techno preventieve maatregelen moet nog genomen worden. Het betreft inrichting van balies, inrichting en locatie van spreekkamers en cameratoezicht. Deze maatregelen zijn gekoppeld aan het plan tot herinrichting van de publiekshal. Deze herinrichting is in voorbereiding met als doelstelling deze in 2012 gerealiseerd te hebben.” Waarom zijn deze aanpassingen, te weten: “inrichting van balies, inrichting en locatie van spreekkamers en cameratoezicht” nog niet gerealiseerd (zie ook vraag 5 van de vorige serie vragen over dit onderwerp) en kunt u de realisatie van deze techno preventieve maatregelen naar voren schuiven en/of deze onafhankelijk van een herinrichting van de publiekshal uitvoeren en/of deze anderszins met spoed realiseren? Antwoord vraag 3 Er zijn reeds diverse maatregelen genomen, maar een klein aantal hangt direct samen met het Programmaplan Klantgerichte Dienstverlening dat in fasen wordt gerealiseerd. Binnen dit programmaplan is de publiekshal nu zelf aan de beurt, waarmee de laatste benodigde aanpassingen gerealiseerd kunnen worden in samenhang met de ontwikkeling van de gemeente tot hét overheidsloket in 2015. Waar mogelijk zijn en worden, voorafgaand aan de verbouwing welke in 2012 gerealiseerd zal worden, nog steeds maatregelen genomen om de veiligheid te optimaliseren. Zo zijn er maatregelen genomen om de toegang vanuit de publiekshal naar de niet publieke ruimten te voorkomen en is er glas aangebracht in deuren van spreekkamers om de zichtbaarheid en sociale controle te vergroten.
Vraag 4 Bij de beantwoording van vraag 1 merkt het college het volgende op: “Er is een duidelijke procedure om incidenten te melden, te registreren en te analyseren. De informatie die dit oplevert is input voor evaluatie en waar nodig aanpassing van het gevoerde beleid.” De beantwoording van vraag 6 door het college luidt als volgt: “Het aantal meldingen van agressie en geweld is vermeld bij vraag 2. Er wordt niet onderzocht en dus ook niet geregistreerd of de meldingen naar tevredenheid van de medewerker worden afgehandeld.” Bent u van mening dat u voldoende informatie verkrijgt als input voor evaluatie alsmede om –waar nodig- het beleid aan te passen zonder dat u registreert of een melding naar tevredenheid van de werknemer is afgehandeld, en waarom? Antwoord vraag 4 Het registratiesysteem dat gebruikt wordt om agressie en geweld meldingen te registreren is het GIR 4
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/rapporten/2011/05/12/rapport-politie-en-veiligepublieke-taak.html
(Gemeentelijk Incidenten Registratiesysteem). Deze, in de CAO Gemeenten belegde, registratiemethode bevat geen tevredenheidonderzoek gekoppeld aan de melding. Om het gevoerde Agressie en Geweld beleid te evalueren wordt de ‘ Checklist evaluatie beleid en maatregelen agressie en geweld’ uit de Arbocatalogus Agressie en Geweld Gemeenten gebruikt, waarin evaluatie van genomen maatregelen een onderdeel is. Naast het toepassen van dit instrument zijn er diverse andere informatiebronnen om voldoende informatie te verkrijgen: - Input vanuit het werkoverleg, waarin de incidenten en de afhandeling worden besproken - Nazorggesprekken tussen leidinggevende en medewerker na een incident - De niet-incident gerelateerde gesprekken tussen leidinggevende en medewekers - Input vanuit incidenten onderzoek, waarbij arboadviseur, leidinggevende en medewerker betrokken zijn - Medewerker tevredenheidonderzoeken (MTO) waarin dit thema onderdeel is van onderzoek - Preventief medisch onderzoek (PMO) waarin het thema agressie en geweld eveneens onderdeel is van het werkbelevingsonderzoek.
Vraag 5 U geeft aan dat u geweld tegen medewerkers van de gemeente Velsen niet accepteert, dus ik neem aan dat u zich net zoveel zorgen maakt over de stijging van het aantal gevallen van agressie en/of geweld tegen medewerkers van de gemeente Velsen als ik, vooràl nu de landelijke trend is dat het aantal gevallen van geweld en/of agressie tegen medewerkers van een gemeente daalt. Welke maatregelen gaat u nemen om ervoor te zorgen dat de gemeente Velsen met ingang van 2012 meegaat in de dalende trend? Bent u bijvoorbeeld voornemens om te onderzoeken waarom het aantal gevallen van agressie en/of geweld tegen medewerkers van gemeenten landelijk gezien dalende is, terwijl dit aantal in de gemeente Velsen stijgt en bent u bereid om maatregelen –die in andere gemeenten hun effect hebben bewezen- over te nemen? Antwoord vraag 5 De dalende trend betreft werknemers met een publieke taak. In de sector sociale zekerheid is juist sprake van een stijging. Zie ook de beantwoording van vraag 1. De stijging van het aantal incidenten bij de gemeente Velsen in het 1e en 2e kwartaal 2011 is afkomstig uit de groep Toezicht en Handhaving Openbare Ruimte. Er zal onderzocht gaan worden wat de reden is van deze toename; het gevoerde beleid zal geëvalueerd worden en op basis daarvan zullen passende maatregelen genomen worden. Mogelijke maatregelen kunnen zijn het herformuleren van de norm van acceptabel gedrag, verscherping van dadergerichte aanpak en aanpassing van huisregels. De uiteindelijke maatregelen hangen af van de uitkomsten van de evaluatie. Uiteraard zijn we altijd op zoek naar best practices. Het project Integrale aanpak van veiligheid en agressie zoals beschreven bij de beantwoording van vraag 2, laat zien dat de gemeente Velsen reeds is gestart met het nemen van maatregelen welke elders in het land succesvol zijn gebleken. Extra aandacht en maatregelen op het gebied van agressie en geweld kunnen leiden tot een toename van het aantal gemelde incidenten. Hiermee kan een vertekend beeld ontstaan van toe- of afname van het aantal incidenten. Om het effect van de aanpak te kunnen meten zal er voorafgaand en na afloop van het project een veiligheidbelevingsonderzoek plaatsvinden.
Vraag 6 Vraag 6 van de eerste serie vragen over dit onderwerp wordt slechts gedeeltelijk beantwoord. Het aantal gevallen van agressie en/of geweld wordt genoemd, maar ik vroeg ook naar onveilige werksituaties in het algemeen. Het gaat dan om gevallen waarbij medewerkers van de gemeente Velsen zich tijdens de uitoefening van hun publieke werkzaamheden onveilig voelen, maar waarbij een dergelijke situatie (nog) niet geleid heeft tot agressie en/of geweld. Hoeveel medewerkers hebben in 2008, 2009, 2010 en de eerste helft van 2011 melding gedaan van onveilige werksituaties in relatie tot beleid tegen agressie dat voortvloeit uit de Arbeidsomstandighedenwet (b.v. werkplekinrichting) of melding(en) gedaan van onveilige werksituaties in het algemeen en zijn deze meldingen naar tevredenheid van de medewerker afgehandeld? Antwoord vraag 6 Op het gebied van meldingen van agressie en geweld en onveilige werksituaties worden de volgende registraties gevoerd: - Registratie van incidenten met agressie en geweld - Registratie van ongevallen en bijna-ongevallen Na elke melding wordt onderzocht of werknemer, leidinggevende en arbo adviseur maatregelen noodzakelijk achten om herhaling in de toekomst te kunnen voorkomen. Een registratie van meldingen over onveilige werksituaties of situaties in relatie tot beleid tegen agressie en de mate van tevredenheid over de afhandeling hiervan is niet in een registratiesysteem vervat en daardoor ook niet reproduceerbaar. Dit laat onverlet dat meldingen met betrekking tot “onveilige werksituaties in relatie tot beleid tegen agressie dat voortvloeit uit de Arbeidsomstandighedenwet (bv. werkplekinrichting) of melding(en) gedaan van onveilige werksituaties in het algemeen” onderzocht worden, hierop passende maatregelen genomen worden en er terugkoppeling over plaats vindt naar de melder. Zowel de arbo adviseur als de Commissie voor Veiligheid, Gezondheid en Welzijn ziet toe op een spoedige en juiste afhandeling van deze situaties en meldingen.
Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Velsen
