Door de ogen van Raveel
Kom binnen en geniet van deze kunstige speur- en ontdekkingstocht!
NAAM: ........................................
DATUM: ..............................
Herinnering aan het doodsbed van mijn moeder, 1965
Roger Raveel schilderde het gezicht van zijn moeder door middel van één lijn. Zo leefde haar beeld, na zo veel jaren, vervaagd in Roger Raveel zijn herinnering verder. Enkel haar hand heeft hij als echt geschilderd omdat het was alsof hij die nog voelde. Welk object werd aan dit schilderij vastgemaakt? ………………………………………………………………………………
De dood van zijn moeder in 1946 was voor Raveel zo‟n dramatisch moment in zijn leven dat hij bijna 20 jaar heeft gewacht alvorens „Herinnering aan het doodsbed van mijn moeder‟ te maken. Het schilderij is bijna toevallig ontstaan. « Mijn vader had het sterfbed uit elkaar genomen en het op de zolder opgeborgen. Hij sprak zelden over zijn vrouw, tenzij hij een borrel had gedronken. Dan liet hij zich ontvallen dat ze vaak tegen hem zei dat ze zielsveel van hem hield. Het sterfbed stond al jaren op de zolder boven de keuken. Op een dag haalde hij het naar beneden. Hij vroeg me: wat gaan we er mee doen? Ik zei: zeker niet verbranden, want ik ga er een kunstwerk van maken. Zo kreeg ik het idee om de bedstijlen in een schilderij te verwerken. Mijn vader vond het een goed idee. Hij heeft zelf de stijlen aan het bed vastgemaakt. Hij was daar handig in.
Portret van moeder, 1946
Vader, 1973
Kijk Kijk– – en onthoudspelletje Na onze ontdekkingstocht door het museum hebben we vast heel wat voorwerpen gezien die de kunstenaar Roger Raveel vastmaakte aan zijn schilderijen. Omcirkel de objecten die je onthouden hebt.
BEDSTIJLEN
SPIEGEL
HOUTEN PLANKJE
VENSTERRAAM
FIETSWIEL KIPPENGAAS
VOGELKOOI
STOK
STUKJE METAAL
GRENDEL HOUTEN BAK
KAPSTOK GORDIJNTJE
HOUTEN BAK MET BLOEM
BLOEMPOT AQUARIUM
Gele man met karretje, 1952
Als je goed kijkt, dan zie je 7 verschillen. Zoek ze en duid ze aan met een kruisje.
Kijken is kunst! Hieronder vind je een aantal fragmenten (stukjes) die uit schilderijen van Roger Raveel komen. Kruis de stukjes aan die uit schilderijen van deze zaal komen.
Op zoek naar de juiste titel ! Hieronder zie je 4 fragmenten telkens uit een ander schilderij. Het is aan jullie om te zoeken uit welke schilderijen ze komen. Noteer ook onder elk fragment (stukje) de titel van het bijhorende schilderij. Het naambordje zal jullie hierbij helpen.
Zelfportretten Uit zelfportretten kennen wij het gezicht van de kunstenaar. Noteer onder de zelfportretten die je terugvindt het jaartal. Orden ze nu van jong tot oud. Gebruik hiervoor de cirkeltjes. Geef de jongste Roger een 1, de iets oudere een 2 en ga zo door tot 4.
Een moment zonder einde, 10 mei 1940 (1983 (1983--1988) Dit schilderij gaat over:
de Eerste Wereldoorlog de Tweede Wereldoorlog
Aan de rechterkant zie je een zelfportret van Raveel. Noteer 2 gevoelens die Raveel uitstraalt.
1. …………………………………………………………………….. 2. …………………………………………………………………….
Het kunstwerk bestaat uit drie delen en wordt daarom een ………………... genoemd.
Een moment zonder einde, 10 mei 1940 (1983 (1983--1988)
Raveel schilderde pas veel later de oorlog van zich af op dit monumentale (grote) schilderij. Ga er voor staan en schat de grootte van het kunstwerk. Mijn schatting: breedte:.......................................
hoogte:.......................................
Controleer je schatting in het boek van de juf!
Een moment zonder einde, 10 mei 1940 (1983 (1983--1988) Het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog heeft het gezin Raveel zwaar getraumatiseerd. “Ik zal 10 mei 1940, de dag waarop de oorlog uitbrak, nooit meer vergeten. Het was een verschrikkelijke dag. Sommigen maakten zich klaar om te vluchten, anderen vroegen zich af wat er zou gebeuren? De dramatiek van die dagen vind je terug in mijn werk „Een moment zonder einde, 10 mei 1940’, een portret van een man die terugkijkt op de gruwelen van de oorlog.” Tijdens de beschietingen van mei 1940 wordt de ouderlijke woning in de Petegemstraat grotendeels verwoest en geplunderd. “We zaten in de kelder, die mijn vader en ik met balken hadden gestut, toen obussen en granaten insloegen. Mijn vader zei dat we de kelder moesten verlaten, anders zouden we de beschieting niet overleven. Hij zou een teken geven als we moesten wegrennen. Mijn vader wist dat, na elke beschieting, een korte pauze volgde omdat de kanonnen herladen moesten worden. We zijn op het juiste moment weggelopen. We hadden nog maar net de kelder van de brouwerij in de buurt bereikt of enkele obussen kwamen op ons huis terecht. Ons huis werd grotendeels vernietigd. Er zaten veel vluchtelingen in de kelder van de brouwerij. Er heerste complete chaos en paniek. Ik heb er de hel gezien. Iedereen was er van overtuigd dat het einde nabij was. Er werd gehuild en geschreeuwd, sommigen begonnen hardop te bidden.” Om de gruwel van de oorlog te verwerken, schilderde Roger Raveel het drieluik.
Het witte vierkant
Witte Magie , 1962
Wat is de betekenis van het witte vierkant? Toen Raveel in de jaren „50 vanuit zijn zolderkamertje naar buiten keek, merkte hij plots een wit laken aan een waslijn op. Het witte vlak deed hem nadenken. Wat zou er zich bevinden achter die witte leegte? Er was een afwezigheid. Een witte leegte die je eigenlijk met je eigen fantasie mag invullen.
Noteer de titel boven dit abstract werk. Probeer enkele woorden te bedenken die zeggen wat je voelt of denkt bij het bekijken van dit werk. Schrijf de woorden hieronder.
Waar zou jij „de spiegel‟ willen kleven in dit kunstwerk? Je mag gerust een aantal mogelijkheden uitproberen.
De manier waarop Roger Raveel schildert
De manier waarop Roger Raveel schildert heet ‘De Nieuwe Visie’. En bij zijn werk kan je dan nog een onderscheid maken tussen zijn figuratief werk en abstract werk, maar ook allerlei spannende combinaties tussen de twee. Bij figuratieve kunst kun je zien wat het voorstelt. De voorstellling lijkt op hoe het echt is. Dit soort kunst wordt ook wel realistische kunst genoemd (van het woord realiteit). Bij abstracte kunst kun je niet zien wat het voorstelt. Het gaat meer over wat de kunstenaar voelt of denkt. Geen herkenbare beelden zoals natuurlandschappen, dieren, stadsgezichten of portretten van mensen. En omdat er niets herkenbaars op staat zijn deze kunstwerken ook niet altijd meteen te begrijpen. Vaak is dat ook niet de bedoeling. Je kunt ze ook met je gevoel benaderen, en niet met je verstand. Het spannende aan de moderne kunst is juist dat je als toeschouwer zelf ook iets moet doen! Zelf je fantasie de vrije loop laten. Zelf bedenken waar het over zou kunnen gaan of jezelf verdiepen in de redenen waarom een kunstenaar iets heeft gemaakt. De stemming waarin het werk je brengt, is belangrijker dan de precieze betekenis. De titel van het kunstwerk kan je daarbij soms op weg helpen.
Spiegels in het werk van Raveel Waarom gebruikt Raveel spiegels in zijn kunstwerken? Door spiegels in de kunstwerken te verwerken, verdwijnt de grens tussen het kunstwerk en de echte wereld een beetje. In de spiegel kunnen we onszelf zien en de ruimte rondom ons. Wijzelf en de omgeving maken deel uit van het kunstwerk.
Welke titel hoort bij onderstaande schilderijen. Zet het juiste nummer in het cirkeltje boven elk schilderij.
1
De schepping van de vrouw
2
Vader en zoon II
Het horizontale en het verticale van een boom
3
Welk dier herken je in dit schilderij? Noteer de naam erboven. Het is eveneens de titel van het schilderij.
Hoe maakt de kunstenaar ons duidelijk dat het een gevaarlijk dier is?
…………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………
Identiteitskaart Op de identiteitskaart van Roger Raveel ontbreken nog een aantal gegevens. Wanneer je de tekst op de keerzijde leest, kan je deze invullen.
Het leven en werk van ... Roger Raveel Roger Henri Kamiel Raveel werd op 15 juli 1921 geboren in Machelen–aan-de–Leie. Hij heeft het mooie Leie-dorpje nooit verlaten en woont er nog steeds in de Hoevestraat nr. 14. Naast zijn woning staat zijn huidig atelier ( een omgebouwde vlasschuur) waarin hij tot op vandaag nog werkt. Roger wist al heel vlug dat hij kunstenaar wou worden. Als kind was hij veel ziek (chronische bronchitis). Hij moest vaak thuisblijven van de dokter. Hij kon niet naar school of buiten ravotten met zijn makkers. Thuis zat hij hele dagen te tekenen. Van toen af wist hij wat hij wilde worden: kunstenaar. Hij had reeds vroeg aandacht voor perspectief. De bewondering van de mensen uit zijn omgeving en de uitspraak: “Dat wordt een artiest!” hadden het gevolg dat de kleine Raveel zich vlug realiseerde dat hij over een eigenschap beschikte die zijn vriendjes niet hadden. Hij is als een „kijker‟ geboren. Zijn ouders lieten hem studeren aan de academie van Deinze en aan de academie van Gent. Zo leerde hij andere kunstenaars kennen. Er ontstonden tekeningen en schilderijen, waarin hij doodgewone dagelijkse dingen naar voor brengt. Hij haalt zijn inspiratie uit zijn eigen landelijke omgeving. Hij bekijkt de dingen anders dan men gewoon is te zien bij andere kunstenaars. Hij volgde zijn eigen ideeën en luisterde niet meer naar wat de leraars hem zeiden. Hij ontwikkelde zijn eigen stijl: „De Nieuwe Visie‟. Opvallend is het gebruik van het vierkant, zijn spiegels, de omtrekken, … . Gaandeweg begon hij ook objecten aan zijn schilderijen toe te voegen: een kooi met levende duif, een aquarium met vissen, … Door kunst te maken, wilde hij zichzelf en de wereld beter begrijpen. En hij wilde de mensen doen nadenken over zichzelf en over de wereld waarin ze leven. Maar de meeste mensen begrepen hem niet. Ze vonden de kunstwerken van Raveel raar en onhandig. Nu denkt men er anders over: Roger Raveel is een belangrijke Belgische kunstenaar geworden. Hij heeft zelfs een eigen museum in Machelen–aan–de–Leie. Mensen vinden de kunstwerken mooi, interessant en waardevol… Benieuwd naar wat jij ervan vindt?
Het
van ROGER RAVEEL Acties Roger Raveel toont met enkele acties aandacht voor het milieu: „De zwanen van Brugge‟, die op de vervuilde Brugse reien dreven. En met „Raveel op de Leie‟ redde de kunstenaar de bedreigde Leiearm. Beton Beton maakt dikwijls deel uit van een installatie. Het pleintje van de Nieuwe Visie in Machelen met „De Muur van de Verbeelding‟ bestaat uit diverse soorten beton. Collectie Naast een vaste collectie in het museum van R.R., zijn er ook heel wat schilderijen, installaties… verspreid in diverse musea.
De Nieuwe Visie De Nieuwe Visie is de naam die gegeven wordt aan de stijl (de manier van werken) van Raveel.
Etsen Begin jaren zeventig legt Roger Raveel zich toe op de verfijnde techniek van de ets. Eerst maakt hij etsen in zwart-wit, vanaf 1975 ook in kleur.
Fietswiel Een fietswiel is een object dat R.R. soms integreert in zijn werk. Bv. „Zelfportret met karretje‟ 1981.
Grafisch werk R.R. beheerst veel verschillende technieken: etsen, houtsnede, linosnede, zeefdruk en steendruk.
Hugo Claus Hij is de schrijver-dichter-schilder die je ook terugvindt in het werk van Raveel. Onlangs verscheen het boek:‟Hugo Claus brieven 1947-1962 Roger Raveel‟ Samen werkten ze hun „Genesis‟ uit. Illusiegroep (1965-1967) De illusiegroep is een object-schilderij van Roger Raveel. Eén van zijn bekendste objecten.
Jong Op vijfjarige leeftijd toonde R.R. reeds zijn zin voor perspectief. De bewondering van zijn directe omgeving, met hun uitlatingen: „Dat wordt een artiest‟, maakten R.R. vlug duidelijk dat hij over een talent beschikte dat zijn vriendjes niet hadden.
Keramiek In het gevarieerde werk van R.R. zit er ook keramisch werk. In 1962 waren zijn keramieken te zien op een expositie in Albisola (Italië). In 1992-1993 maakte RR nog een opmerkelijk groot keramieken tabernakel voor zijn kapel „De Religie van het leven‟ te Machelen.
Leven R.R. probeert een kunst te maken die niet buiten het leven staat, maar die zich met het leven vermengt. Het bekende schilderij: „Het verschrikkelijke mooie leven‟ (1965) is hier een prachtig voorbeeld van. Wie ervaart niet dat het leven mooi is? Wie ervaart niet dat het leven soms verschrikkelijk kan zijn?
Museum Op 21 oktober 1999 wordt het Roger Raveelmuseum in Machelen geopend. Het concept van het museum staat op naam van de architect Stéphane Beel.
Na Matisse Vooral de heerlijke kapel van Matisse in Vence, zette R.R. aan om zijn kapel „De Religie van het leven‟ te scheppen.
Objecten Reële voorwerpen maken vaak deel uit van zijn werken. Kijken we naar „Venster‟ 1962. Het bestaat uit een echt vensterraam waarin zich op de volledige grootte van het raam een geschilderd doek bevindt. Op andere doeken kiest hij voor objecten als: een gordijntje, een kapstok, een stuk kippengaas, een tak, een wiel, ... . Paaltjes Eén van de meest opmerkelijke objecten zijn de palen van Raveel. Ze zijn continu in zijn totale oeuvre aanwezig. Ze kregen in 1969 ruime aandacht in Haarlem in de Hallen van het Frans Halsmuseum. Qua leermeesters Malfait heeft me vóór alles goed leren kijken. Zijn invloed op mijn artistieke ontwikkeling is veel groter geweest dan die van Jos Verdegem, van wie ik meer van de mens achter de kunstenaar heb opgestoken. Hubert Malfait was de kunstenaar die tegen Raveel zei:‟Schilder zoals je tekent, schilder zoals je kijkt.‟ Ridder In de periode 1995-1996 werd Raveel in de Belgische adelstand verheven. Hij draagt de titel: „Ridder‟. Spiegels Zijn spiegels die in zijn werken soms geïntegreerd zijn, zorgen ervoor dat de kijker en de omringende werkelijkheid deel uitmaken van het kunstwerk.
Tram „De ku(n)sttram,Beaufort in Oostende en andere kuststeden (2003)‟ werd beschilderd naar een ontwerp van R.R. en voorzien van gedichten van Hugo Claus. De tram is in de normale dienstregeling opgenomen. Misschien maken jullie er binnenkort ook eens een ritje mee. Universeel Ook al is een groot deel van de collectie van R.R. in Machelen te vinden, de taal van de kunstenaar kan over de hele wereld begrepen worden. Vierkanten Ze komen regelmatig voor in het werk van de kunstenaar. Het vierkant is volgens Raveel een perfecte creatie van de mens en sterk geestelijk geladen. Wit R.R. wordt ook wel eens de specialist van het wit genoemd. Hij weet het wit op verschillende manieren te gebruiken. Soms een leegte, onbeschilderd doek, sterk geestelijk geladen,... . XXXIV Vanaf de jaren zeventig speelt R.R. een prominente rol in het Belgische kunstbeleid. Na de XXXIVe Biennale Internationale d‟ Arte in Venetië en 4.Documenta in Kassel neemt hij in 1971 deel aan de XI Bienal de São Paulo. Yin-Yang Het is de titel van een schilderij van R.R. 19581959 (drieluik). Zelfportretten Daaruit herkennen wij het gezicht van de kunstschilders. In 1934 maakte hij zijn eerste zelfportret (potlood op papier).
Het gezin Raveel in Machelen Machelen--aan aan--de de--Leie Raveels ouders waren zeer eenvoudige mensen, veel geld hadden ze niet. Ze hadden twee kinderen: Roger en de negen jaar jongere Germain. Vader Gustaaf was naast molenaar ook vlasexpert. Moeder Bertha had de handen vol met het huishouden en een klein winkeltje in likeuren en kruidenierswaren in het dorp. Ze hield enorm van boeken. Ze bracht Roger de liefde voor literatuur bij. Raveels moeder overleed in 1946. Zij betekende heel veel voor Roger, omdat zij bij hem steeds zijn interesse voor kunst heeft aangemoedigd en hem volledig steunde. Twee jaar later huwde hij met Zulma De Nijs, zijn buurmeisje. Ze bleven in Machelen wonen en Zulma nam het winkeltje over van Raveels moeder. Op de zolder van het ouderlijk huis richtte vader Gustaaf een atelier in voor zijn zoon.
Portret van .................. In 1948 huwt Roger Raveel . Zijn vrouw zorgt ervoor dat haar man kan schilderen ... .
Zoek de voornaam van de vrouw van Roger Raveel en maak de titel volledig.
Afscheid van Zulma
Het Roger Raveelmuseum
Raveel is de eerste verzamelaar van zijn werk. Zijn collectie reist de wereld rond, maar komt altijd naar Machelen-aan-de-Leie terug. Hij bewaart zijn eigen collectie in een kluis. De pastorie die reeds lang leeg stond, kreeg een bestemming: ze werd een deel van het huidige Raveelmuseum. De architect Stéphane Beel ontwierp aan de pastorie een museum waarin de kunst van Raveel zich thuisvoelt. Zo konden ook de grote formaten van sommige schilderijen tot hun recht komen. Raveel is één van de weinge kunstenaars die zijn droom „een eigen museum‟ werkelijkheid zag worden. Her Roger Raveelmuseum beschikt over om en bij de 300 schilderijen en ruim 2500 tekeningen naast objecten en een volledige verzameling grafiek van Raveel. Naast de permanente collectie loopt er steeds een tijdelijke tentoonstelling waarbij het werk van Roger Raveel in confrontatie gaat met andere kunstenaars.
Aandacht voor het milieu Toen men de Leiearm te Machelen wou dempen, reageerde Roger Raveel. Hij ontwierp een drijvend kunstwerk dat de aandacht trok en de bedoeling had zoiets te verhinderen.
Een motorboot sleept over het bedreigde stuk rivier een vlot van blauwe doorschijnende plastiekzakken met een schilderij. Raveel op de Leie (1971)
Toen de reien in Brugge sterk vervuild waren zodat de zwanen er stierven, liet Raveel vier houten zwanen op het water drijven. Zo trok hij de aandacht op hetgeen misliep.
De zwanen van Brugge (1971)
De katten van Raveel Katten, ze zijn niet weg te denken in het oeuvre van Roger Raveel. Hij heeft ze in alle mogelijke houdingen en situaties getekend of geschilderd. Soms werden ze zelfs als een object uitgewerkt.
Een van de katten van Roger Raveel heette Vincent. Naar welke kunstenaar werd zij genoemd? □ Picasso □ van Gogh □ Appel
Objecten op wielen Vul het ontbrekende woord in de titels aan.
Wij zijn ...................................
Karretje om de ................................... te vervoeren
De kunstenaar Op de drie schilderijen zien we telkens de kunstenaar zelf. Elk schilderij kreeg een letter. Zet de juiste letter telkens in het blokje voor de bijhorende titel en het bijhorend jaartal.
Zelfportret met schilderij
1979
1974 1952
Zelfportret met sigaret De leegte om mij heen
A
B
C
‘De zin van het zinloze’
Dit kunstwerk op wielen verwijst naar 10 mei 1940. Precies vijftig jaar na het begin van de Tweede Wereldoorlog duwde Roger Raveel deze schilderij-kleerkast-op-wielen door het centrum van Brussel. De oorlog die hij als jonge man meemaakte heeft een diepe indruk op hem gemaakt. Met dit werk probeert hij de toeschouwer te doen nadenken over de zin van het bestaan.
De wind rukte enkele woorden uit het gedicht dat Roger Raveel hieronder schreef. Lees het gedicht eens aandachtig ... en probeer de woorden met een lijn naar hun plaats terug te brengen.
De zin van het zinloze e nn
l
tu
kle
ur en
Op ............. een kast met kunst natuur en een ............ vol van leegte door wit en zwart dat zindert in alle ............. verwekt. Ik duw ze wel de ........... op maar het zal mij of .............. ooit gelukken Deze tunnel door te komen. Roger Raveel
nie
ma nd
en el i w
he
llin
g
‘..................................................................................’
Soms voegt Roger Raveel een object toe aan zijn schilderij zoals in onderstaand werk. Welk object is het? ..................................................
Zoek op het naambordje de titel van dit kunstwerk. En noteer die bovenaan. Het kunstwerk bestaat uit drie delen en wordt daarom een ........................................ genoemd.
Het atelier
‘De schilderijen……………………………...’
Raveel had in 1978 de idee een schilderijenoptocht te organiseren. Daar de optocht in 1978 niet doorging, zette Raveel zijn idee om in een monumentaal schilderij, die ook bestaat in de vorm van een wandtapijt. Ga er voor staan en schat de grootte van het kunstwerk. Mijn schatting: breedte: ……………… hoogte: …………… Controleer je schatting bij de juf of meester. De juiste afmetingen: …………………………………… Wanneer je het wandtapijt bekijkt, zie je dat de deelnemers aan de optocht geen spandoeken of protestborden dragen, maar enkel stokken met schilderijen eraan. Zoek het schilderij waarin de drie hoofdkleuren gevat zitten. De titel van het werk kan je zelf aanvullen. „Compositie met r………………, g……………… en b………………… „ Duid met een kruisje aan van wie dat abstract werk is: □ Pablo Picasso □ Piet Mondriaan □ Roger Raveel Je vindt ook een figuratief werk op het wandtapijt. De titel van het werk is „De Judaskus‟. De schilder ervan heet Giotto di Bondone. Giotto is: □ Een Spanjaard □ Een Italiaan □ Een Rus Pas in 2006 kwam er een echte optocht door de straten van Machelen-aan-de-Leie. Reproducties van bekende meesters waren aan een stok bevestigd.
