Menukaart schoon • Per gebied / doelgroep (scholen, OV-gebieden, wijken, winkelgebieden, etc.) verwijzend naar 47 aansprekende projecten • Integraal: per project wordt de inzet van communicatie, participatie, handhaving en beheer aangegeven.
Menukaart Gemeente Schoon Woonbuurten bewoners, woningbouwverenigingen, wijkraden, bewonersverenigingen, etc.
Schoolomgeving scholieren, buurtbewoners, buurtwinkels, snackbarhouders.
Winkelgebieden, Binnenstad winkelend publiek, ondernemers, horeca, fastfoodondernemers.
OV-stations en haltes forensen, scholieren, beheerder ov-station.
Wat kun je doen om de gemeente schoner te krijgen? Recreatiegebieden, uiterwaarden, plassen
Evenementterreinen bezoekers, organisatoren
parkbezoekers, strandbezoekers, beheerders, jongeren, sporters, dagrecreanten.
Gemeentebreed
Menukaart Gemeente Schoon Woonbuurten bewoners, woningbouwverenigingen, wijkraden, bewonersverenigingen.
Beeldgericht en zichtbaar reinigen door de wijkmeester In Culemborg heeft men een succesvolle proef uitgevoerd met beeldgericht reinigen in de wijk Terweijde waarbij ook de wijkmeester werd ingezet die zichtbaar reinigde. De nieuwe aanpak heeft geleid tot 36% kostenreductie (aanloopkosten niet meegerekend).
Betrokkenheid en dialoog met buurtschouw
De opschoondag: een jaarlijks terugkerend festijn
In Katwijk wordt jaarlijks een burgerschouw gehouden: 15 groepen van 3 tot 5 bewoners beoordelen hun buurt op 24 deelaspecten, waaronder zwerfafval, groen en meubilair. Uit de resultaten worden actiepunten geformuleerd.
Jaarlijks doen meer dan 70.000 mensen mee aan de Landelijke opschoondag. Burgers, ondernemers, scholieren worden opgeroepen de straat op te gaan om schoonmaakwerkzaamheden te verrichten. Gemeenten faciliteren dit door gereedschap ter beschikbaar te stellen, of leuke evenementen te organiseren, een competitie ‘de schoonste straat’ uit te schrijven, beloningen uit te keren, etc.
Bewust geen reinigingsinzet in woon- en werkgebieden
Effectieve aanpak van bijplaatsingen
In Venlo wordt er vanuit gemeentewege geen zwerfafval meer in woon-, werkgebieden opgeruimd. Dit is breeduit gecommuniceerd richting bewoners, die worden aangespoord zelf het vuil op te ruimen. Na anderhalf jaar heeft dat geleid tot 150 initiatieven.
Gemeente Rotterdam heeft vele verschillende maatregelen tegen bijplaatsing getest, zoals het minder opruimen, waarschuwingsstickers plakken op zakken en aanbelacties. Dankzij deze experimenten heeft Stadsbeheer nu een palet aan bewezen effectieve maatregelen waaruit gekozen kan worden.
Buurt Interventie Teams In verschillende stadsdelen van Den Haag worden Buurt Interventie Teams (BIT) ingezet om de calamiteiten (waaronder ook zwerfafval) in de wijk te schouwen en deze door te geven aan de gemeente.
Opruimen van vuurwerk afval wordt beloond Wijkdeals In Breda kunnen bewoners met een goed initiatief een deal sluiten met de gemeente. Voorwaarde is dat er met minimaal 7 mensen, gemiddeld 4 uur per maand aan het initiatief besteed wordt. De gemeente stelt daar een vergoeding of faciliteit tegenover.
In Den Bosch kunnen kinderen geld verdienen als ze vuurwerkafval opruimen. Daarvoor worden speciale oranje vuilniszakken verspreid. Voor een volle zak vuurwerkafval krijgen de kinderen € 1,-.
Menukaart Gemeente Schoon Winkelgebieden, Binnenstad winkelend publiek, ondernemers, horeca, fastfoodondernemers.
Convenant voor schoon en veilig winkelcentrum
Aanspreken, controleren en handhaven op opruimplicht
Gemeente Breda heeft voor winkelcentrum Hoge Vught bindende afspraken met winkeliers, scholen en de vastgoedbeheerder voor een schoon en veilig winkelcentrum, en heeft dit vastgelegd in een convenant. Dankzij de samenwerking is het schoner en de partijen vinden elkaar sneller als er iets is
In Schiedam worden fastfoodrestaurants aangesproken op hun plicht om terras tot een straal van 25 meter schoon te houden en voldoende afvalbakken te plaatsen. Wordt daaraan niet voldaan, wordt er repressief gehandhaafd. Deze beleidslijn is inmiddels doorgedrongen bij de ondernemers, waardoor de meeste ondernemers zich intussen goed houden aan de regels.
Persoonlijk contact en slim reinigen Gemeente Beverwijk heeft samen met de winkeliers en leveranciers spelregels voor het centrum opgesteld. Iedereen weet nu wat ze te doen staat. De afvalbakken zijn geoptimaliseerd en de reinigingswerkzaamheden zijn optimaal op elkaar afgestemd. Naast een schouw en jaarlijkse schoonmaakactie houdt de ondernemerscoördinator regelmatig contact met iedereen.
Zichtbare reiniging Gemeente Rotterdam reinigt de binnenstad zichtbaar voor het publiek. Doordat de medewerkers dagelijks rondlopen om het centrum schoon te houden, zijn zij herkenbaarder voor de winkeliers en het publiek geworden. Dit werkt preventief en draagt bij aan een betere schoonbeleving van bewoners en ondernemers.
Ondergrondse containers voor bedrijfsafval in de binnenstad Gemeente Deventer heeft samen met de (horeca) ondernemers de afvalproblemen in de binnenstad in kaart gebracht en daarvoor oplossingen geïnventariseerd. Dit heeft onder andere geleid tot het plaatsen van ondergrondse bedrijfsafvalcontainers. Hierdoor staan er minder rolcontainers in de buitenruimte, en vindt er minder afvaldump plaats.
Horeca en gemeente houden samen uitgaansgebied schoon Op basis van een gezamenlijke schouw hebben de gemeente en de (horeca)ondernemers voor uitgaansstraat de Witte de Withstraat een convenant opgesteld, waarin duidelijk is omschreven wat van een ieder verwacht wordt omtrent het schoonhouden van de straat. Speciale aandacht is er voor peukenafval.
Gescheiden afvalbakken bij winkelcentra
Verwijderen van peuken met een zuiger
De gemeenten Huizen en Weesp hebben gescheiden afvalbakken voor papier, kunststof en restafval geplaatst bij twee winkelcentra. Het publiek, de gemeenten en de winkeliers zijn allemaal positief hierover. Afgezien dat het herbruikbare grondstoffen oplevert, zijn zij van mening dat er minder afval op straat belandt, en dat de winkelcentra schoner zijn geworden.
Utrecht heeft voor de binnenstad een zwerfafvalzuiger aangeschaft waarmee gemakkelijk peuken en ander fijn veegvuil kan worden verwijderd dat tussen de bestrating vast is komen te zitten. De machine is ook ideaal voor kleine straatjes waar de conventionele veegmachines minder goed bij kunnen.
Menukaart Gemeente Schoon Schoolomgeving scholieren, buurtbewoners, buurtwinkels, snackbarhouders, etc.
Leerlingen voeren hun eigen zwerfafvalaanpak uit
Structurele gezamenlijke aanpak van snoeproutes
Samen de omgeving van de sportschool schoonhouden
De leerlingen van het Haagse Zandvlietcollege hebben een eigen zwerfafvalaanpak voor de schoolomgeving bedacht. Op een informatiebord hebben ze voor iedereen zichtbaar de spelregels geplaatst. Onderdeel van de aanpak is dat ze zelf de snoeproutes schoonhouden. De schoolaanpak maakt deel uit van een convenant, dat de gemeente met de school en Staatsbosbeheer heeft afgesloten.
In de Zwolse wijk Holtenbroek heeft de gemeente 2 snoeproutes structureel aangepakt met maar liefst 15 verschillende partijen. De aanpak is vastgelegd in een convenant, met afspraken omtrent het plaatsen en beheren van afvalbakken, voorlichting en handhaving. Leerlingen van de opleiding Industrial Design ontwierpen als onderdeel van het convenant nieuwe afvalbakken.
In Houten wordt de omgeving van de sporthal De Slinger gezamenlijk schoongehouden. Door de weeks is een belangrijke rol weggelegd voor school De Heemlanden. In het weekend houden de sporters het netjes na een wedstrijd of training. Op maandag controleert de gemeente en ruimt op waar nodig. De afspraken zijn vastgelegd in een convenant.
Educatie op de basisschool: jong geleerd = oud gedaan
Persoonlijke aanpak met educatie en handhaving
Jonge afvaladviseurs
Alle partijen betrekken bij jaarlijkse MAS
Sinds 2008 is stadsdeel Amsterdam-Oost het terrein van de schoonmaakhelden: basisschoolkinderen die actief leren hoe belangrijk een schone buurt is. Ze lopen een opruimroute door de wijk en nemen deel aan educatieve activiteiten rondom afval en milieu.
In Oldenzaal besteedt handhaver Thea veel aandacht aan educatie en handhaving op middelbare scholen. In de klas maar ook op de ouderavonden legt zij het belang uit van het schoon houden van de schoolomgeving, en wat er gebeurt als leerlingen zich daar niet aan houden. Vervolgens worden leerlingen ook daadwerkelijk verbaliseerd als zij zich niet aan de regels houden.
Scholen die hun eigen snoeproute schoonhouden worden beloond Voor een schoon Deventer heeft de gemeente een manier om de snoeproutes rond scholen aan te pakken. Met het lidmaatschap voor Deventer Schone Scholen besteden onderwijsinstellingen meer aandacht aan zwerfafvaleducatie, in ruil voor gemeentelijke diensten. Deze aanpak maakt deel uit van het convenant ‘Deventer Schone Scholen‘.
De leerlingen van het Technasium SGL adviseren de gemeente over hun zwerfafvalaanpak. Ze bedenken niet alleen een aanpak, maar proberen deze ook uit. Twee keer in de week wordt de schoolomgeving schoongemaakt en monioren ze de afvalbakken. De gemeente ruimt geen zwerfafval meer op, maar begeleidt de leerlingen waar nodig.
De snoeproutes tussen dorpen en middelbare scholen leveren Het Bildt rommel en klachten op. Om scholieren hiervan bewust te maken organiseert de plattelandsgemeente als maatschappelijke stage een jaarlijkse opruimactie bij Bildtse bedrijven.
Menukaart Gemeente Schoon OV-stations en haltes forensen, scholieren, beheerder ov-station en haltes.
Minder zwerfafval door betere inrichting station
Heldere afspraken over schoonhouden station
In de omgeving van station Weesp was sprake van zwerfafval en vandalisme. Een gezamenlijke schouw van de gemeente en Prorail leidde tot tal van aanpassingen in de inrichting, om de kans op zwerfafval en vandalisme te beperken. Het percentage reizigers dat het station een rapportcijfer 7 geven is gestegen van 40 naar 75%
Sinds 2011 heeft de gemeente Tiel een beheerconvenant met Prorail waarin staat opgenomen wie wat schoonhoudt. In een beheerplan staan de jaaractiviteiten. Jaarlijks vindt monitoring, evaluatie en bijstelling plaats.
Zichtbaar schoonmaken van trams en metro’s, perrons en stations Het Gemeentelijk Vervoerbedrijf van Amsterdam vervoert dagelijks zo’n 800.000 reizigers. Zij verwachten schone trams en metro’s, perrons en stations. Het GVB zet hiervoor schoonmakers in die bewust zichtbaar en opvallend aanwezig zijn, om het goede voorbeeld te geven en mensen aan te spreken op hun gedrag. Ook wordt er communicatie ingezet, en afvalbakken bijgeplaatst indien dat nodig is.
Afvalscheiden op treinstations Om zwerfafval op de Zwitserse stations tegen te gaan, introduceerde spoorwegmaatschappij SBB gescheiden afvalbakken. Dankzij de succesvolle resultaten introduceert SBB gescheiden inzameling op steeds meer stations.
Menukaart Gemeente Schoon Evenementterreinen bezoekers, organisatoren, etc.
Duurzame evenementen
Ecoglazen
Reinigingsbedrijf TwenteMilieu heeft samen met een evenementenorganisator een nieuwe stichting opgericht: Duurzame Twentse Evenementen. Naast zwerfafvalbestrijding wordt veel aandacht besteed aan gescheiden inzameling van afval, het gebruik van energiezuinige aggregaten, en de inzet van zichtbare Clean Teams. De evenementterreinen zijn dankzij de nieuwe aanpak zichtbaar netter.
Bij steeds meer evenementen worden ecoglazen of statiegeldglazen gebruikt. Bij de koninginnedagfestivals in Rotterdam en Amsterdam worden statiegeldglazen ingezet, maar ook vele andere steden maken gebruik van deze glazen. De gemeente Amersfoort verplicht het gebruik van ecoglazen al sinds 2001.
De bezemwagen voorkomt onnodige verspreiding Rotterdam heeft een aantal evenementen die zich verplaatsen door de stad, zoals het zomercanaval, en de Rotterdamse Marathon. Hiervoor wordt de zogeheten bezemwagen ingezet. Direct na de stoet wordt de route voor de voet op schoongeveegd, zodat de kans op verspreiding en verwaaiing zo klein mogelijk wordt gehouden.
Menukaart Gemeente Schoon Recreatiegebieden uiterwaarden, plassen parkbezoekers, strandbezoekers, beheerders, jongeren, sporters, dagrecreanten.
Speelgoed uitlenen in ruil voor een schoonmaakklusje
Met betrokkenen het park schoonhouden
Haagse Hopjes zijn beheerde units in parken en sportterreinen, waar sport- en spelmaterialen worden uitgeleend in ruil voor goed gedrag. Een rondje zwerfafval prikken behoort tot de mogelijkheden. Omwonenden en ouders zijn medeverantwoordelijk voor het hopje.
Voor een schoon Vondelpark zet Stadsdeel Amsterdam Zuid betrokken bezoekers in. De Vereniging Vrienden van het Vondelpark is gastheer, betrekt partijen en maakt ook schoon. Beheer, participatie, communicatie en handhaving zijn op elkaar afgestemd.
Een schoon strand door duidelijke taakverdeling
Samen tegen illegaal dumpen in de Drentsche Aa
Een schoon strand is belangrijk voor de economie van Sluis. De gemeente zorgt hiervoor met goede basisvoorzieningen, een duidelijke taakverdeling en het betrekken van scholen en badgasten. Al vier keer won Sluis "Het Schoonste Strand".
Om zwerfafval en illegaal dumpen in Nationaal park Drentsche Aa tegen te gaan, steekt de gemeente Tyrnaalo met alle handhavers de koppen bij elkaar. Ze worden aangespoord om buiten hun eigen werkterrein te kijken en met elkaar overtreders beter aan te pakken. Eén keer per jaar wordt een grote actie gehouden.
Peukenaanpak op stranden Op initiatief van de Stichting Strandexploitatie en de kustgemeenten op Walcheren zijn meer dan 150 asbakzuilen op het strand en de boulevards geplaatst en worden via de paviljoenhouders en strandwachten peukenkokers verstrekt aan de rokende strandbezoekers. De aanpak heeft geleid tot substantieel minder peuken op het strand.
Afvalkelders verlaagt het risico van overlopende afvalbakken Recreatiegebiedenbeheerder RGV (Veluwe en omgeving Nijmegen) ontwikkelde een nieuwe ondergrondse afvalbak met grote capaciteit. Met als resultaat: minder vandalisme, minder stank en ongedierte en minder legen en onderhoud.
Samen de rivieroevers schoonhouden Met de pilot Schone Maas Limburg pakken Rijkswaterstaat en provincie Limburg afval in rivieren na hoog water en de plastic soep met zoveel mogelijk betrokkenen aan. Resultaat: bijna 100 kilometer schone oever en een vervolgtraject van vier jaar.
MyBeach strandzones schoon door bezoekers Op MyBeach strandvlakken langs de Nederlandse kust ruimen strandbezoekers actief eigen rommel en aangespoeld afval uit zee op. Daarmee dragen ze vrijwillig bij aan een afvalvrij strand. MyBeach wordt ondermeer toegepast op het strand van Noordwijk.
Menukaart Gemeente Schoon Gemeentebreed
Containeradoptie met social media
Resultaatgericht werken met wsw-ers.
In Amsterdam-Oost worden containerlocaties door bewoners, winkeliers en gemeente gezamenlijk schoongehouden. Bewoners en winkeliers die een containerlocatie adopteren houden deze schoon in ruil voor gemeentelijke faciliteiten. De adoptanten wisselen ervaringen uit via social media en op bijeenkomsten.
Gemeente Hilversum heeft het beheer van wijken en groen uitbesteed aan Stadsbeheer Service, waarbij een groot aantal wsw-ers worden ingezet. Er wordt beeldgericht gewerkt, nadat alle wsw-ers, hun begeleiders en de toezichthouders van de gemeente een opleidingstraject Beeldgericht Werken hebben gevolgd.
Weghalen afvalbakken kan leiden tot schonere straat
Beleidsmonitor
Landgraaf keek kritisch naar haar eigen afvalbakkenbestand. Met bijna 200 afvalbakken minder, één type bak en een andere manier van legen loste de gemeente vrijwel het dump- en verwaaiprobleem van (zwerf)afval op.
Hoe gebruik je de gegevens van monitoring, meldingen en burgerenquêtes? De gemeente Moerdijk maakte maakte gegevens van monitoring, schouwen, enquêtes en meldingen vergelijkbaar en gebruikt ze om het beleid te evalueren.
Participatie voor iedereen Houten activeert op verschillende terreinen inwoners voor het schoonhouden van de gemeente. Ze sluiten daarvoor convenanten en zetten ‘schoon' op de agenda's van bredere overleggen met sportverenigingen en scholen.
Handhavingsactie tegen bijplaatsing In Hoorn waren twee wijken met veel bijplaatsing rond ondergrondse vuilcontainers. De gemeente koos voor een gezamenlijke handhavingsactie met de woningbouwcorporatie, handhavers en de inzamelaar.
Monitoren van kwaliteit en beleving Om voor hetzelfde geld een schone openbare ruimte te krijgen, startte Eindhoven met beeldbestekken en monitoren. Drie kwaliteitscontroleurs gingen fulltime aan de slag. De gemeente combineert technisch meten met tevredenheidsonderzoeken.
Monitoren met foto’s Amsterdam Nieuw-West wilde het stadsdeel schoner houden voor maximaal hetzelfde geld. Er was veel emotie. Om te werkelijkheid te achterhalen, maakte het een maand lang dagelijks foto's in proefgebieden.
