DOCENTENHANDLEIDING Met opdrachten voor het digitale schoolbord Belangrijke thema’s in praktische werkvormen
Kinderrechtenlespakket: opzet en doelen Speciaal voor leraren van groep 7 en 8 stelt Stichting KidsRights dit lespakket over kinderrechten beschikbaar. Hiermee hebt u alles bij de hand om uw leerlingen over kinderrechten te vertellen, hen inzicht te geven in het belang van deze rechten en hun vragen te ondervangen. Het lesmateriaal biedt concrete suggesties om met leerlingen in gesprek te gaan en hen te laten nadenken over wat ze zélf zouden kunnen doen om de naleving van kinderrechten te verbeteren. Want elk kind heeft een belangrijke stem en kan de wereld in beweging brengen. De onderdelen van het Kinderrechtenlespakket bestaan, behalve deze lerarenhandleiding, uit: • Multiple choice quiz • Groepsdiscussie met stellingen • Suggesties om met de klas in actie te komen • Ideeën om een tentoonstelling te organiseren • Extra lessuggesties U vindt deze onderdelen op www.kidsrights.nl, zodat u ze op het digitale schoolbord kunt gebruiken. Behalve het docentendeel, treft u daar ook een leerlingendeel aan. Dat deel is bedoeld voor spreekbeurten of werkstukken over kinderrechten.
Flexibel inzetbaar U kunt de verschillende onderdelen van dit lesmateriaal zowel in combinatie als los gebruiken. Daarmee bepaalt u zelf wat u in uw les inpast en hoeveel tijd u eraan besteedt: een uurtje tussendoor of bijvoorbeeld als themamiddag. Een uitstekende aanleiding om aandacht te besteden aan kinderrechten is natuurlijk de jaarlijkse uitreiking van de Internationale Kindervredesprijs of de Dag van de Rechten van het Kind op 20 november. Maar ook zonder concrete aanleiding biedt het lesmateriaal voldoende handvatten om met dit belangrijke thema aan de slag te gaan.
Lesdoel Met het Kinderrechtenlespakket leren leerlingen wat kinderrechten precies zijn, voor wie deze gelden en waarom deze belangrijk zijn. Tijdens de opdrachten ervaren kinderen dat zij zélf een stem hebben en dat ze een verschil kunnen maken voor hun leeftijdsgenoten waar ook ter wereld. Ze leren participeren en opkomen voor hun eigen rechten met de Kindervredesprijswinnaars als voorbeeld.
Aansluiting op de kerndoelen Dit lesmateriaal kwam tot stand in nauw overleg met basisschoolleraren en -leerlingen. Het sluit aan op verschillende kerndoelen voor het basisonderwijs, zoals die zijn geformuleerd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap: Kerndoel 2: De leerlingen leren zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren. Kerndoel 3: De leerlingen leren informatie te beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren. Kerndoel 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen. Kerndoel 37: De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen.
KidsRights en de Internationale Kindervredesprijs De Nederlandse stichting KidsRights komt op voor de positie van zeer kwetsbare kinderen - waar ook ter wereld - en zet zich in om kinderrechten te promoten en te ondersteunen. Zo organiseert KidsRights jaarlijks de Internationale Kindervredesprijs. Hiermee vraagt zij aandacht voor kinderen die zich inzetten voor een specifiek kinderrecht. De Internationale Kindervredesprijs wordt jaarlijks uitgereikt in de Ridderzaal in Den Haag en overhandigd door een winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede. De winnaars van de Internationale Kindervredesprijs zijn een bron van inspiratie, omdat ze laten zien dat alle kinderen voor hun eigen rechten kunnen opkomen en zo zélf de wereld in beweging kunnen brengen. Ook in Nederland wil KidsRights kinderrechten onder de aandacht brengen. Daarom stelt de stichting dit lesmateriaal gratis ter beschikking aan leraren van groep 7 en 8.
Inhoud van het lespakket Het Kinderrechtenlespakket bestaat uit verschillende bouwstenen, waarmee u zelf uw les kunt samenstellen. Deze onderdelen - onder meer een quiz, een groepsdiscussie of het opzetten van een actie - zijn flexibel inzetbaar. Zo bepaalt u zelf hoe u met uw klas aan de slag wilt, zonder dat het u veel voorbereidingstijd kost. U kunt bijvoorbeeld een aantal stellingen kiezen en daarover een kringgesprek houden. Of u doet met uw leerlingen de quiz op het digitale schoolbord. Wilt u praktischer aan de slag en de leerlingen meer eigen initiatief geven? Dan vindt u in dit lespakket suggesties om een maatschappelijke actie te realiseren of een tentoonstelling met de klas te organiseren. Het lesmateriaal is ook geschikt als onderdeel van een groter themaproject, bijvoorbeeld over discriminatie, mensenrechten, vrijheid of armoede. De winnaars van de Internationale Kindervredesprijs kunnen bij alle lessen en suggesties als inspirerend voorbeeld dienen voor uw leerlingen.
www.kidsrights.nl Het Kinderrechtenlespakket staat geheel op de website van KidsRights. Als u naar www.kidsrights.nl gaat, ziet u in het menu de button ‘Scholen’. Als u hierop klikt, vindt u alle onderdelen. U kunt met uw leerlingen filmpjes bekijken, een quiz doen, een debat houden of creatief aan de slag in de klas. De opdrachten zijn geschikt voor het digitale schoolbord. Ook vindt u hier downloads van de docentenhandleiding, en van de achtergrondinformatie bij de quiz en groepsdiscussie-stellingen.
Quiz Op www.kidsrights.nl vindt u quizvragen met multiple choice antwoorden, die uitnodigen tot doorpraten en discussiëren. Onderwerpen zijn onder meer de Internationale Kindervredesprijs en kinderrechten, zoals het recht op onderwijs, bescherming tegen kinderarbeid en het recht op een veilig en gezond leven. U kunt de quizvragen presenteren op het digitale schoolbord. Vervolgens kunt u de antwoorden klassikaal bespreken. Natuurlijk kunnen de kinderen de vragen ook individueel beantwoorden. Wie heeft na afloop de hoogste score? Zodoende kunt u de quiz inzetten als klassikale warming-up, als actief tussendoortje of om de les mee af te sluiten. Op www.kidsrights.nl vindt u een pdf met een toelichting op de vragen, zodat u iets meer over elk onderwerp kunt vertellen en bij eventuele vragen van leerlingen makkelijk en snel een antwoord paraat hebt. De quiz bestaat uit 15 vragen: • Vraag 1: Waarom bestaan er kinderrechten? • Vraag 2: Wat is Stichting KidsRights? • Vraag 3: Waar precies gelden kinderrechten? • Vraag 4: Voor wie gelden de kinderrechten? • Vraag 5: Wereldwijd sterven steeds minder kinderen op jonge leeftijd. Hoe komt dat? • Vraag 6: Wat is géén kinderrecht? • Vraag 7: Welke uitspraak is wáár? • Vraag 8: Wat houdt het recht op onderwijs in Nederland in? • Vraag 9: Waarom gaan veel meisjes in Pakistan niet naar school? • Vraag 10: Wat is vrijheid van meningsuiting?
• • • • •
Vraag 11: Regeringen moeten… Vraag 12: Hoeveel kinderen op de wereld zijn jaarlijks slachtoffer van geweld? Vraag 13: Kinderen in een rolstoel… Vraag 14: Waarom bestaat er een speciale Internationale Kindervredesprijs? Vraag 15: Wat kun JIJ doen om aandacht te krijgen voor kinderrechten?
Groepsdiscussie Wilt u met uw klas discussiëren over het belang van kinderrechten? Dan komen de prikkelende stellingen op www.kidsrights.nl ongetwijfeld van pas. Ze vormen een uitstekende inhoudelijke verkenning van het thema kinderrechten. U kunt de stellingen bovendien gebruiken op het digitale schoolbord. Tip: u kunt de stellingen inleiden met één van de filmpjes van de winnaars van de Internationale Kindervredesprijs. U kunt zelf kiezen hoeveel stellingen u met de leerlingen wilt bespreken: • Stelling 1: Kinderrechten gelden alleen voor kinderen in arme landen. • Stelling 2: Het is belangrijk dat álle kinderen in álle landen naar school kunnen. • Stelling 3: Omdat er in India veel werk is, mogen kinderen daar wél werken. • Stelling 4: Als kinderen thuis klusjes moeten doen, dan is dat kinderarbeid. • Stelling 5: Gehandicapte kinderen moeten behandeld worden als alle andere kinderen. • Stelling 6: Oorlog is iets van volwassenen. Kinderen mogen hier geen last van hebben. • Stelling 7: Het registreren van de naam van een kind moet gratis zijn. • Stelling 8: Naar de winnaar van de Internationale Kindervredesprijs wordt geluisterd. Op www.kidsrights.nl vindt u een pdf met een toelichting op elke stelling; handig als handvat bij de discussie.
De rechten van het kind De Verenigde Naties stelden eind jaren tachtig het Verdrag voor de Rechten van het Kind op. Het is sinds 20 november 1989 van kracht en werd getekend door 193 landen. In het verdrag zijn rechten geformuleerd om kinderen te beschermen op gebieden als onderwijs, gezondheid, wonen en geloof. Enkele voorbeelden van deze kinderrechten: • Recht op bescherming tegen discriminatie • Recht op onderwijs • Recht op een eigen naam en nationaliteit • Recht op schoon water en gezonde voeding • Recht op bescherming tegen kindermishandeling • Recht op bescherming tegen kinderarbeid • Recht op vrije tijd en spelen • Recht op bescherming van kinderen met een handicap • Recht op informatie • Recht op participatie • Recht op een eigen cultuur en geloof Achtergrondinformatie over deze rechten vindt u op www.kidsrights.nl, door achtereenvolgens op de buttons ‘Scholen’, ‘Leraren’ en ‘Kinderrechten’ te klikken.
Actie Door zélf actie te voeren voor een misstand, dichtbij of ver weg, ervaren kinderen dat hun stem er echt toe doet en dat ze zélf de wereld in beweging kunnen brengen. Kies voor een actie zo’n concreet mogelijk doel, het liefst zo dicht mogelijk bij huis. Want bij schending van kinderrechten denk je misschien als eerste aan ontwikkelingslanden of oorlogs gebieden, maar ook in Nederland worden niet alle kinderrechten goed nageleefd. Denk aan kinderen die mishandeld of gepest worden, of iedere dag langs een gevaarlijke weg naar school moeten fietsen. Opkomen voor kinderrechten blijkt gemakkelijker in de eigen omgeving dan ver weg. Kinderen raken dan als vanzelf meer betrokken. Op de website van KidsRights vindt u een aantal suggesties om kinderen een actie op touw te laten zetten. Zo leren ze anderen te motiveren en iets onder de aandacht te brengen van ouders, andere kinderen, buurt genoten, lokale pers en overheid, zoals de gemeenteraad.
Tentoonstelling Een tentoonstelling maken is een actieve en visuele manier om met het onderwerp kinderrechten aan de slag te gaan. Als u met uw klas een tentoonstelling over bijvoorbeeld onderwijs, kinderarbeid of armoede organiseert, komen alle kinderen met elk hun eigen talent aan bod. Uw leerlingen leren niet alleen wat kinderrechten zijn, maar ook dat ze zelf voor hun rechten of die van andere kinderen kunnen opkomen. Ideeën voor het opzetten van de tentoonstelling vindt u op www.kidsrights.nl, door achtereenvolgens op de buttons ‘Scholen’, ‘Leraren’ en ‘Opdrachten’ te klikken.
Extra lessuggesties Ook gym of het uurtje handenarbeid kan uitstekend dienen om uw leerlingen bewust te maken van kinderrechten. Op www.kidsrights.nl vindt u enkele extra sportieve en creatieve lessuggesties, waarbij uw leerlingen zich actief kunnen bezighouden met kinderrechten.
Spreekbeurt of werkstuk Is één van uw leerlingen geïnteresseerd in kinderrechten of de Internationale Kinder vredesprijs? Op www.kidsrights.nl staat toegankelijke informatie hierover. Samen met de presentatie- en schrijftips in het leerlingenmenu vormt dit het basismateriaal voor een spreekbeurt of een werkstuk.
Online achtergrondinformatie Wilt u méér informatie over kinderrechten bij de voorbereiding van uw les? Online is van alles te vinden. • www.kidsrights.nl De website van de Stichting KidsRights bevat, naast al het lesmateriaal, informatie over de Internationale Kindervredesprijs, bijzondere lokale projecten die KidsRights ondersteunt en achtergrondinformatie over de stichting. • www.kindervredesprijs.nl Jaarlijks wordt de Internationale Kindervredesprijs van Stichting KidsRights uitgereikt aan een bijzonder kind, dat zich inzet voor kinderrechten. De website bevat inspirerende verhalen van de winnaars, informatie over de rechten waar de winnaars zich voor inzetten en interessante en enthousiasmerende filmpjes.
Aan de slag! Door met dit lespakket aan de slag te gaan, draagt u uw steentje bij om verandering te brengen. Uw leerlingen zullen thuis over de kinderrechtenquiz of -discussie praten of hun ouders uitnodigen voor bijvoorbeeld een tentoonstelling. Of mensen in de wijk raken betrokken door een actie die uw leerlingen organiseren. Zo brengt u de wereld in beweging en worden anderen alerter op het respecteren van kinderrechten. Mooi, toch?
Contact De Nederlandse Stichting KidsRights komt op voor de positie van zeer kwetsbare kinderen - waar ook ter wereld - en zet zich in om kinderrechten te promoten en te ondersteunen. KidsRights organiseert jaarlijks de Internationale Kindervredesprijs en vraagt hiermee aandacht voor een kind dat zich inzet voor de rechten van het kind. In Nederland wil KidsRights ook laten zien dat kinderrechten belangrijk zijn en dat kinderen zélf een stem hebben en de wereld in beweging kunnen brengen.
Stichting KidsRights t.a.v. Sjierly Pereira Postbus 283 - HQ9161 1000 EA Amsterdam E:
[email protected] I: www.kidsrights.nl T: (020) 343 9991
Concept en realisatie: DST - het experience bureau, Baarn © Stichting KidsRights, Amsterdam 2013
