DKN Foundation cursus Samenwerken in een keten van overheid, private en publieke organisaties Peter van den Pol Geodan IT
Vandaag in cursus deel 1 • • • • • •
Ketensamenwerking Digitale Keten Natuur Digitale Keten Natuur Scope Informatiemodel Natuur Digitale Keten Natuur in uitvoering DKN voor mij
Samenwerken in een keten
dokter
boer
advis eur
trans porte ur
voed selpr oduc ent
retail
twee de kame r
EZ
nvwa
klant
patiënt
apothe ker
zorgve rzeker aar
tweed e kamer
minist er
zorgau toriteit
https://www.youtube.com/watch?v=mrKOTso4acQ
Kenmerken van keten en DKN • • • • • •
Organisaties die belang hebben bij samen werking Vrijwel nooit een eigenaar Heeft wel regie, organisatie en financiering nodig (bewuste samenwerking) Uitvoering gaat bijna altijd over standaardisering en vaak over contracten Belangrijker geworden sinds opkomst ICT Dynamisch (SNL-A wordt collectief, DR wordt RVO)
Digitale Keten Natuur Waarom, wat en hoe?
Waarom • •
Natuurbeleid gedecentraliseerd naar provincies Need to know, Need to report!
Aanleiding: • Nieuwe subsidiestelsel voor alle natuur • Visie: één taal, één kaart, meer digitaal • 500 miljoen subsidie per jaar aan boeren en natuurbeheerders
Samen bepalen wat
Samen bepalen met wie
Samen bepalen met wie
De DKN aanpak in de praktijk Visie, rapportageverplichting, indicatoren en maatlatten (assessment) bepalen informatiebehoefte (MDIAR model: Europees Milieuagentschap)
http://www.recovery.org/
De DKN aanpak in de praktijk Bepaal indicatoren bij de beleidsvragen (Model: Ministerie van Financiën)
De DKN aanpak in de praktijk Bepaal passende organisatievorm in de keten, passend in bestaande afspraken en verantwoordelijkheden (Ketenprocesmodel Geodan IT) 07 Provincie 07.01 Opstellen Natuurbeheerplan 07.02 Opstellen Monitoringsprogramma SNL 07.03 Opstellen GS en PS Rapportage Natuurkwaliteit
0708.01 Natuurbeheerplan
08 IPO 08.01 Samenvoegen Natuurbeheerplannen 08.02 Valideren Natuurbeheerplannen 08.03 Integreren Natuurbeheerplannen 08.03 Publiceren landelijke Natuurbeheerplannen 08.04 Doorrekenen natuurkwaliteit
0713.01 Monitoringsprogramma 3008.01 Waarnemingen
13 Beheerder 13.01 Opstellen Monitoringsplan 13.02 Uitvoeren monitoring
1330.01 Waarnemingen
30 GAN 30.01 beheren NDFF 30.02 beheren uniforme meetmethoden
De DKN aanpak in de praktijk Welke Uitwisselstandaarden en definities? • Bijvoorbeeld Index N&L • Bijvoorbeeld IMNa • Bijvoorbeeld Codelijsten NOK Welke Databanken? • Bijvoorbeeld Nationale databank flora en Fauna • Bijvoorbeeld Vegetatiedatabank • Bijvoorbeeld Portaal Natuur en Landschap Welke contracten / GLO’s? • Contractuele afspraak tussen ketenpartners Implementatie en praktijkhandleidingen • Wat betekent dat nu voor mij?
DKN Architectuur anno nu • • • • • • •
BIJ12 neemt regie (in nauwe samenwerking met rijk) MDIAR keten benadering: duurzame data los koppelen van informatie en assessment Gebruik keten procesmodellen (common operational picture) Open standaarden (belangrijker dan open source) Open data waar dat kan Gebruikt basisregistraties waar verplicht of efficiënt IMNa is een van de belangrijke standaarden voor ruimtelijk natuur informatie
Een DKN 'architectuur': maar staat nog niet goed op papier
DKN Architectuur anno nu
DKN ref architectuur
Informatiemodel Natuur en meer DKN standaarden Standaardiseren op verschillende nieveaus
Standaarden • • • • •
ISO > NEN3610 > IMNa ISO > INSPIRE > IMNa ISO > XML > GML (WFS) OGC > WFS EUNIS > NDFF codelist
Één IMNa concept – vier IMNa productenmodellen Natuurbeheer
Natuurontwikkeling
Verwerving – 5 hectare Contractnummer : 23c449
Beheertype = N10.02
(Beheertypekaart, Ambitiekaart, EHS Collectief beheerplan)
Natuurkwaliteit
(Verwerving, Inrichting, contractueel beheer)
Vegetatie & habitats
Kwaliteit = midden
(Flora en Fauna, Milieu, Structuur)
Habitattype H3270 – slikkige rivieroevers
(Habitats, Vegetatie, Structuur, lokale aspecten)
IMNa van referentiemodellen naar implementatie NEN3610:2011
Top10NL
INSPIRE Habitats &Biotopes
INSPIRE Protected Sites INSPIRE Area Management
Logisch domein kaderstellend voor IMNa
Logisch datamodel model NDFF
IMGEO
Informatiemodel Natuur
…
…
Implementatie domein IMNa is kaderstellend voor uitwisselstandaarden
IMNa GML’s Subsidie Aanvragen Natuurbeheer
Toolkit collectief agrarische natuurbeheer
Natuurbeheerplan ESRi filegeodatabases
SBB vegetatie Standaard
Opbouw van het Informatiemodel Natuur Referentie modellen
NEN3610 / INSPIRE / ETC
Vb. NEN3610:2011
IMNa Hoofdmodel
Informatiemodel Natuur
Vb. IMNa 3.1
Natuurontwikkeling
Natuurkwaliteit
Vegetatie & habitats
IMNa Uitwisselstandaarden
Natuurbeheer
IMNa Productmodellen
Shapes GML’s Fgdb
Shapes GML’s Fgdb
GML’s
GML’s
Vb. IMNa 3.1:NB01 Vb. IMNa 3.1:NO01 Vb. IMNa 3.1:NK01 Vb. IMNa 3.1:VH01 IMNa Praktijkhandleidingen
Vb. IMNa.cbp.v1.xsd
Veel gestelde vragen over IMNa •
Waar staat IMNa voor? –
•
Wat is IMNa? –
•
U kunt het IMNa als Word document downloaden via <…> IMNa als HTML versie bekijken via <…> en de IMNa Uiwisselstandaarden downloaden via <…>
Is het gebruik van IMNa verplicht? –
•
IMNa is niet per definitie bedoeld voor techneuten, maar staat wel in dienst van techneuten. In IMNa staan veel definities die geen grote inhoudelijke impact hebben zoals de definitie van een ingericht natuurgebied of beheerpakketten die wel of niet mogen overlappen. De techneuten zullen veelal gebruik maken van de IMNa Uitwisselstandaarden, maar wel af en toe teruggrijpen op het IMNA om de context en definities goed te kunnen plaatsen.
Waar vind ik IMNa? –
•
Het gebruik van IMNa is per thema (of productmodel) verschillend. Voor natuurbeheerders zullen mogelijk alle vier productmodellen gebruiken, terwijl Dienst Regelingen helemaal niet geïnteresseerd is in vegetatiepatronen.
Voor welke mensen is IMNa bedoeld? –
•
Het IMNa is de overkoepelende naam van vier productmodellen en is de basis voor meerdere IMNa Uitwisselstandaarden. Eigenlijk zijn uiteindelijk die IMNa uitwisselstandaarden het belangrijkst. Met de uitwisselstandaarden wordt in de praktijk gewerkt. Bijvoorbeeld voor de uitwisseling van een Beheertypenkaart of een subsidieaanvraag.
Voor welke organisaties is IMNa bedoeld? –
•
IMNa is een model dat de definities en logische samenhang van natuurgegevens op ondubbelzinnige wijze beschrijft. Het doel van IMNa is om te zorgen voor een stabiele en efficiënte uitwisseling van natuurgegevens tussen mensen en systemen in de natuurketen in Nederland. Het model is opgesteld binnen de lijn van andere zogenaamde IM modellen zoal s IMRO en IMGEO. Zie voor meer informatie: http://www.geonovum.nl/wegwijzer/standaarden.
Waar bestaat IMNa uit? –
•
IMNa staat voor Informatiemodel Natuur.
IMNa is verplicht wanneer dat is voorgeschreven zoals dat bijvoorbeeld bij een subsidieaanvraag wordt gevraagd. Kijk dan wel goed of alleen de definities verplicht zijn of dat er specifiek wordt verwezen naar een IMNa Uitwisselstandaard.
Wat betekent IMNa voor mij in de praktijk? –
Dat is wederom afhankelijk van uw functie en proces waarin IMNa is voorgeschreven. Zie ook de vraag over ‘is het gebruik van IMNa verplicht?’.
Veel gestelde vragen over IMNa •
Bestaat er een praktijkhandleiding voor IMNa? –
•
Het IMNa model ziet er erg ingewikkeld uit, welke kennis heb ik nodig voor gebruik? –
•
De Digitale Keten Natuur gaat niet alleen over data-uitwisseling, maar ook over alle organisatorische afspraken en applicaties die in gezamenlijkheid van de natuur keten partners worden ontwikkeld en beheerd. DKN is dus breder dan IMNa. IMNa is onderdeel van de DKN.
Van wie is IMNa? –
•
Zie ook voorgaande vraag. In het Portaal worden natuurbeheerplannen opgeslagen en kan de IMNa conformiteit worden gecontroleerd. Het Portaal is dus een gebruiker van IMNa.
Wat is het verschil tussen IMNa en de Digitale Keten Natuur (DKN)? –
•
Nee, IMNa is geen database of dataset, maar ‘alleen’ een structuur om data op te slaan en uit te wisselen. Data wordt dus ‘conform’ IMNa opgeslagen of uitgewisseld. Wanneer je bijvoorbeeld data download vanaf het Portaal Natuur en Landschap (PNL) is dat IMNa conforme data, conform de IMNa Uitwisselstandaard.
Wat is het verschil tussen IMNa en het Portaal Natuur en Landschap (PNL)? –
•
Er zijn niet veel mensen die het IMNa volledig hoeven te doorgronden. De meeste gebruikers zullen GIS medewerkers zijn die vanuit hun functie de procesdeskundigen ondersteunen bij hun proces. Van GIS medewerkers wordt verwacht dat zij UML klasse diagrammen kunnen lezen. Een tweede groep zijn softwareontwikkelaars die met name de IMNa uitwisselstandaarden zullen gebruiken (bijvoorbeeld GML).
Is IMNa ook een database of een dataset die ik kan downloaden? –
•
Per Productmodel is er een praktijkhandleiding geschreven. De praktijkhandleiding beschrijft zowel het logischg model (definities en samenhang), de presentatievoorschriften als het gebruik van de bijbehorende IMNa Uitwisselstandaarden. Je kunt de praktijkhandleiding downloaden via: <…>
IMNa wordt beheert door de IPO groep Informatie- en gegevensbeheer, die de verantwoordelijkheid heeft om de informatievoorziening in het natuur domein te coördineren. IMNa wordt opgesteld in nauwe samenwerking met de ketenpartners. IMNa 2.0 is vastgesteld door de Ambtelijke Adviescommissie Vitaal Platteland (AACVP) eind 2012.
IMNa is ontwikkeling, wat gaat er komende jaren allemaal gebeuren en waar kan ik dat volgen? –
Het productmodel Natuurbeheer (NB) is reeds in gebruik. Het productmodel Natuurontwikkeling (NO) wordt nu gebruikt op definitie niveau. De overige productmodellen worden periode vertaald naar uitwisselstandaarden en zullen ondersteunen bij de ketenprocessen Natuurkwaliteit (NK) en vegetatie en habitats (VH).
Basisregistraties Standaardiseren op verschillende niveaus
•
Drie basisregistraties: – Enorme spanningen, administratieve lasten versus nauwkeurigheid rapportage – Niet meer uitlegbaar aan de beheerder, de bestuurder, de accountant – Wat nu?
Gaat dit goed?
Staatsbosbeheheer
Waterleidingmaatschappij
Wat is er nu concreet
DKN Ontwikkeling
Vertalen van internationale biodiversiteitsdoelen in nationale biodiversiteitsdoelen bijvoorbeeld de landelijke instandhoudingsdoelen van de Europese Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn (Nederland) Keten 4
VHR (excl. Natuurwetgeving)
Keten 3
Keten 2
SNL
(Natura 2000-gebieden)
Opstellen beheerplannen
Begrenzen Ecologische Hoofdstructuur Opstellen Natuurbeheerplan (Beheertypekaart en Ambitiekaart)
(Natura 2000-gebieden)
Stimuleren Herstelstrategieën (Natura 2000-gebieden)
EHS
Stimuleren kwaliteitsimpulsen (o.a. SKNL)
(Planologisch)
VHR: Natuurwetgeving Implementatie wetgeving (Flora- en faunawet + Natuurbeschermingswet)
Begrenzen EHS Taakstellingen
Verwerven / functieverandering Natuurgebied
uitvoering
Aanmelden / aanwijzen beschermde gebieden
Keten 1
beleidsbepaling
Internationale biodiversiteitsdoelen (Internationale verdragen, EU-verordeningen en EU-richtlijnen)
Vergunning/ontheffingverlening (plangebieden)
Inrichten Natuurgebied
evaluatie
Beheren gebieden (deels SNL)
Periodieke algemene rapportage
Standaardgegevensformulier Natura2000
(Nederland)
(gebiedsgericht)
SNL Natuurkwaliteit
EHS rapportage
Rapportage derogaties
(gebiedsgericht)
(gebiedsgericht)
(Nederland)
Processen en organisatie
Standaarden en interfaces
20 keer Ketenprocesmodel
Applicaties en gebruikers
CDS INSPIRE
Data
Case Natuurkwaliteit Hoe werken we nu
Visie
Natuurlijkheid
Flora & fauna
Ruimte
Structuur
Milieu
Ruimte
Flora & fauna
Milieu
Structuur
Visie
2 Ketenprocesmodellen
07 Provincie 07.01 Opstellen Natuurbeheerplan 07.02 Opstellen Monitoringsprogramma SNL 07.03 Opstellen GS en PS Rapportage Natuurkwaliteit
0708.01 Natuurbeheerplan
08 IPO 08.01 Samenvoegen Natuurbeheerplannen 08.02 Valideren Natuurbeheerplannen 08.03 Integreren Natuurbeheerplannen 08.03 Publiceren landelijke Natuurbeheerplannen 08.04 Doorrekenen natuurkwaliteit
0713.01 Monitoringsprogramma 3008.01 Waarnemingen
13 Beheerder 13.01 Opstellen Monitoringsplan 13.02 Uitvoeren monitoring
1330.01 Waarnemingen
30 GAN 30.01 beheren NDFF 30.02 beheren uniforme meetmethoden
Keten ontwikkelt doelarchitectuur
Keten ontwikkelt doelarchitectuur
SNL Natuurkwaliteit Rekenservices Centraal data en services INSPIRE
Iteratio Aerius
CMSi
SNL applicatie Natuurbeheer plannen
LVD Alterra
Centrale voorziening Veg en Hab
Associa
Digitale standaard
NDFF
Turboveg
IMNa uitbreiden? Habitats
Vegetatie
Habitatproject
Vegetatieproject
IMNa klasse: HabitatProject - Compositie van habitat objecten - Projectcontext gegevens
Hab A
+ Diverse catalogi -
INSPIRE: EUNIS en HABITATDIRECTIVE INSPIRE: EU NOMEN IMNa: Landelijke vegetatietypen IMNa: Structuurelementen NDFF: Soortenlijst NDFF: Abundantieschalen
Veg A
Veg B
Habitat INSPIRE klasse: Habitat - Interpretatie van grenzen in het veld obv vegetatie - Gekenmerkt door internationale habitattypologie (EUNIS of Hab directive) - Optioneel: gekenmerkt door Nederlandse habitattypologie (maar in NL verplicht gesteld) - Optioneel: landelijke vegetatietypologie (NL typen) (verbijzondering van bronvermelding) - Optioneel: soortwaarnemingen gekoppeld aan habitat (voorkeur voor EU NOMEN) (motivatie voor keuze Habitat)
IMNa klasse: Vegetatieproject - Compositie van vegetatie objecten - Optioneel: compositie van structuur objecten - Projectcontext gegevens
Is basis voor
Hab B
Struct X
Vegetatie IMNa klasse: Vegetatie - Interpretatie van grenzen in het veld icm vegetatieopnamen - Gekenmerkt door landelijke vegetatietypologie - Optioneel: lokale typologie - Optioneel: soortwaarnemingen gekoppeld aan vegetatie - Optioneel: structuurelementen met percentage gekoppeld aan vegetatie
Structuur IMNa klasse: Structuur - Gekenmerkt door verzameling van structuurelementen met percentage
Vegetatieopname IMNa klasse: Vegetatieopname - Interpretatie van compositie van soorten obv een bedekkings klasse (abundantie)
Soort
Catalogi
IMNa klasse: VegetatieOpnameSoort - Soort (NDFF catalogus / species) - Bedekking (NDFF catalogus / scales)
IMNa uitbreiden? INSPIRE
NEN3610
Is referentie voor
Habitattype kaart
Is referentie voor
is basis voor
Vegetatie kaart
is specificatie van
Structuur kaart
is basis voor en onderdeel van
is input voor is input voor
is basis voor en onderdeel van
Catalogi •EUNIS •Landelijke habitattypen •Landelijke vegetatietypen •Lokale vegetatietypen •NDFF
is input voor
Vegetatieopnamen
Interpretatie vegetatie gegevens
IMNa uitbreiden?
Ketens ontwikkelen ook bottom up Een open data case
http://www.boomstamtak.nl/
En verder
Resultaat in de Digitale Keten Natuur
•
• • • • •
Vier ketenprocessen: Natuurbeheer, Natuurontwikkeling, Natuurkwaliteit, Habitats en Vegetatie Nieuwe ketenpartners willen meedoen: Natura2000, Milieu Honderden miljoenen IMNa records uitgewisseld tussen tientallen DKN partners IMNa ‘hyped’ in natuur sector Natuurdata als open data Habitattypenkaarten via INSPIRE op één plek altijd en snel beschikbaar voor heel NL
Onthouden • Keten is van niemand maar regie en ondersteuning is nodig • www.portaalnatuurenlanschap.nl voor jullie certificaat
