PROGRAMMA
Dit symposium is mede tot stand gekomen door een bijdrage van het Ministerie van Veiligheid en Justitie
VOORWOORD
4
ALLIANTIEVERKLARING VRIJWILLIGERS IN VEILIGHEID
5
PROGRAMMA
6
SPREKERS
8
COMITÉ VAN AANBEVELING
10
ZELFORGANISATIE EN VRIJWILLIGERSWERK
11
PROGRAMMABOEKJE
|
VRIJWILLIGERS IN VEILIGHEID
INHOUDSOPGAVE
2
3
VOORWOORD
ALLIANTIEVERKLARING VRIJWILLIGERS IN VEILIGHEID
Hoe veilig zou Nederland zijn zonder de professionele vrijwilligers die op zee en alle binnenwateren mensen en kinderen redden? Hoe veilig voelt u zich zonder professionele vrijwillige brandweer die branden blust en u bevrijdt uit de auto als u een ongeluk is overkomen? Hoe zou het zijn zonder de
Ook de partners en overige gezinsleden verdienen respect; zij stellen de vrijwilliger in de gelegenheid het vrijwilligerswerk uit te voeren, ondanks vaak overvolle gezinsagenda’s.
aanwezigheid van professionele EHBO’ers die hulp verlenen voordat de ambulance of huisarts er is, zonder de professionals van het Rode Kruis, die bij rampen direct uw bed gereed zetten en de nodige hulp verlenen, of zonder de professionele vrijwilligers bij de politie, krijgsmacht en het reddingswezen? Ik denk dat u zich dan bijzonder onveilig voelt.
ondersteuning van de overheid, mede in de vorm van waardering richting het publiek. Zij moeten worden gevrijwaard van de bureaucratische ballast die onze juridiserende maatschappij met zich meebrengt. Vrijwilligers willen in hun eigen omgeving een bijdrage leveren aan het ‘noaberschap’ op basis van professionele zelforganisatie met minder regels, protocollen en bureaucratie.
Onze vrijwilligers verdienen niet alleen mooie woorden maar vooral ook daadwerkelijke
PROGRAMMABOEKJE
|
VRIJWILLIGERS IN VEILIGHEID
Hartelijk welkom op het symposium ‘Vrijwilligers in Veiligheid’! Vrijwilligers leveren een belangrijke en waardevolle bijdrage aan de veiligheid van iedereen in Nederland. In dit kader kan en moet meer gedaan worden aan de waardering, werving en wetenschap omtrent vrijwilligers in veiligheid.
Sommigen denken misschien dat we vrijwilligers kunnen vervangen door mensen die er hun beroep van maken. Dat kan maar het heeft wel een prijs. Zonder vrijwilligers zal de maatschappij immers een stuk kouder worden. Als burgers deelnemen aan vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld door het verbeteren van de openbare orde en veiligheid, dan geeft dat hoe
Ik hoop dat u allen mee wilt helpen om het tij van een in papier verzonken wereld te keren zodat we gaan naar een wereld van snelle, fijnmazige hulpverlening - daar waar de gevaren erom vragen. Ik wens u een inspirerende symposium toe.
dan ook warmte af. De vrijwilliger geeft en de lokale samenleving ontvangt; dat doet wat met mensen. Het roept gevoelens op van dankbaarheid voor de bij nacht en ontij geboden hulp, voor de passie en het afstaan van een partner of gezinslid.
Het Nederlandse Rode Kruis, de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij, de Vakvereniging voor Brandweer Vrijwilligers, het Korps Nationale Reserve, de Landelijke Organisatie van Politie Vrijwilligers, de Reddingsbrigade Nederland en het Oranje Kruis, alle actief in het domein openbare orde
De ‘veiligheidsvrijwilligers’ verdienen meer aandacht, temeer daar zij in het belangrijkste taakgebied van de overheid een belangrijke functie hebben. Ze zijn daarom van onschatbare waarde. Het belang van vrijwilligerswerk voor veiligheid, preventie en hulpverlening in de samenleving is
en veiligheid, hebben een alliantie gesloten. Onder de naam ‘Vrijwilligers in Veiligheid’ stelt de alliantie zich ten doel de vrijwilligheid in het veiligheidsdomein te waarborgen en te versterken. De deelnemende organisaties hebben besloten te gaan samenwerken om met elkaar:
zeer groot en zal de komende jaren naar verwachting verder toenemen. Lokale zelfredzaamheid, hulpverlening bij rampen en toenemende deelname van betrokken burgers zijn ontwikkelingen die leiden tot het behoud van samenhang in de samenleving. ‘Veiligheidsvrijwilligers’ spelen daarin een prominente rol.
- De wervende kracht, het beeld en imago naar de burgers, de nieuwe ‘veiligheidsvrijwilligers’, te versterken en te kunnen blijven uitdragen; - Zorg te dragen voor verbeterde maatschappelijke waardering van de veiligheidsvrijwilliger en - De wetenschappelijke en praktische kennis over vrijwilligerschap te delen en te
De bindende thema’s van de alliantie zijn waardering, erkenning en zichtbaarheid in de multiculturele samenleving, onderzoek, kennis delen, versterking van het imago, publiciteit, contacten met de verschillende overheden en gebruik van sociale media. Met het symposium ‘Vrijwilligers in Veiligheid’ lanceren de zeven vrijwilligersorganisaties hun initiatief op 17
vergroten. Cees van Beek, MCDm Voorzitter Vrijwilligers in Veiligheid
4
maart 2011.
Veiligheid hangt ten nauwste samen met naar elkaar omkijken. Vrijwilligheid in het veiligheidsdomein versterkt de sociale cohesie en is onderdeel van het cement van de samenleving.
5
PROGRAMMA 09.30-10.00
Inloop in de foyer
PLENAIR GEDEELTE IN DE GROTE ZAAL
PROGRAMMABOEKJE
|
VRIJWILLIGERS IN VEILIGHEID
10.00-10.30 10.30-10.40 10.40-11.15
11.15-12.15 12.15-13.30
Welkom door dagvoorzitter drs. Jaap Peters Opening door prof.mr. Pieter van Vollenhoven ‘Het economisch belang van vrijwilligerswerk is in geld uit te drukken, maar je hebt er niets aan’ door drs. Marius Ernsting, voorzitter Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk ‘Vrijwilligerswerk in cultuurhistorisch perspectief’ door prof.dr. Herman Pleij, emeritus hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde Lunch in de foyer
PARALLELSESSIES IN DE KLEINE ZALEN
13.30-15.00
de (lokale) samenleving. De vraag is, hoe het 5 jaar na dato staat met de balans tussen de externe belasting enerzijds en innerlijke voldoening anderzijds. Deze vraag zal samen met de aanwezige vrijwilligers worden beantwoord. Zijn er mogelijk verbanden te ontdekken en lessen te trekken uit de aanbevelingen die destijds door Haverkamp zijn gedaan? Dit actuele thema wordt tijdens de sessie met Gerrit Haverkamp en Cees van Beek (voorzitter VBV) uitgediept.
SESSIE ‘VRIJWILLIGERSWERK: HEEL GEWOON… OF TOCH NIET?’
ZAAL 5
Deze sessie wordt geleid door Raymond van Mourik (directeur Reddingsbrigade Nederland) en Robert van Boven (hoofd communicatie en fondsenwerving Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij). In drie stappen wordt ingezoomd op de vormen van waardering die vrijwilligers ontvangen. In interviewvorm worden twee vrijwilligers bevraagd over de wijze waarop en de mate waarin zij waardering vanuit de samenleving, de eigen organisatie en de hulpvrager ervaren. Elk deel wordt afgesloten met een theoretische c.q. wetenschappelijke benadering van de ontwikkeling van waardering in het betreffende segment.
Deelnemers kiezen een van de volgende sessies:
SESSIE ‘ACTIE VEREIST MOTIVATIE’
ZAAL 2
Directeur Boi Jongejan van het Oranje Kruis neemt u, samen met een actieve vrijwilliger, in deze interactieve workshop mee naar de wereld van de eerste hulp. De eerstehulpverlener is vaak als eerste ter plaatse als een ongeval of ramp heeft plaatsgevonden. Hoe komt hij/ zij hier toe? Waarom gaat iemand een EHBO-cursus volgen? En kom je dan ook in actie bij een ongeval/ ramp? Dit zijn vragen die onder meer aan bod komen in deze parallelsessie.
SESSIE ‘VRIJWILLIGERS VIA SOCIALE MEDIA’
ZAAL 3
Sanne van Wijk en Miranda Brummel van Adviesburo VDMMP organiseren samen met het Nederlandse Rode Kruis deze workshop, die aan de hand van praktijkvoorbeelden inzoomt op de vraag waarom mensen het leuk vinden om een bijdrage te leveren aan maatschappelijke initiatieven. Wat zijn beweegredenen voor mensen om deel te nemen aan reanimatiehulpverlening middels de AED-Alert of opsporing via Burgernet? En hoe zet je social media zoals Hyves en Twitter vervolgens in om het bereik van en de betrokkenheid met acties te vergroten en vrijwilligers tot aanmelding aan te zetten? Ook de effecten van de donorcampagne via Hyves en de Rode Kruis-campagne voor de aardbeving in Haïti komen aan de orde tijdens de interactieve presentatie. Daarnaast worden tips uitgewisseld om social media een rol te geven binnen de organisatiestrategie.
SESSIE ‘WETENSCHAP ACHTER VRIJWILLIGERSWERK’
SESSIE ‘DUAAL LEREN IN DE PRAKTIJK’
15.00-15.30
Koffie- en theepauze in de foyer
PLENAIR GEDEELTE IN DE GROTE ZAAL 15.30-16.00 16.00-16.30 16.30-17.00 17.00-18.00
‘Deugden en verantwoordelijkheden van de moderne vrijwilliger’ door prof.dr. Ton Hol, hoogleraar Encyclopaedie van het recht en Rechtsfilosofie Terugkoppeling op de deelsessies door de dagvoorzitter Afsluiting door mr. Ivo Opstelten, minister van Veiligheid en Justitie Borrel in de foyer
ZAAL 4
In 2005 verscheen de eerste wetenschappelijke studie van dr. Gerrit Haverkamp over vrijwilligers bij de brandweer. Hij onderzocht onder meer de beweegredenen van vrijwilligers om bij nacht en ontij (risicovolle) noodhulp te verlenen en de succes- en faalfactoren uit de kazerneomgeving en
6
ZAAL 6
Na ongeveer een half jaar op de Politieacademie kun je in de praktijk als politievrijwilliger aan het werk. Daarna wisselen modules met theorie en praktijk elkaar af. De regio Rotterdam-Rijnmond beperkt het aantal klassikale lesuren door gebruik te maken van een digitaal leerplein. Voor reservisten bij de Natres duurt de Algemene Militaire Opleiding 10 werkdagen. Deze opleiding is verplicht voor diegenen die geen militaire achtergrond hebben. In de parallelsessie gaan we na wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen de opleidingstrajecten en welke ervaring hiermee in de praktijk is opgedaan. Wat zijn de voor- en nadelen en wat kunnen we van elkaar leren? Leo Kooijman (LOPV, sessieleider), Tom van Asperen (politie Rotterdam-Rijnmond) en Gerard van der Thiel (Natres) werken mee aan deze sessie.
7
PROGRAMMABOEKJE
|
VRIJWILLIGERS IN VEILIGHEID
SPREKERS DRS. JAAP PETERS
PROF.DR. HERMAN PLEIJ
Jaap Peters is organisatiekundige en studeerde Bedrijfskunde in Delft aan de Interdisciplinaire Interfaculteit Bedrijfskunde (IIB). Hij werkt als organisatieadviseur bij DeLimes Organisatieontwikkeling. In de dagelijkse praktijk noemt hij zichzelf organisatieactivist. Hij is gastdocent op verschillende universiteiten: Business Universiteit Nyenrode, Universiteit Wageningen en Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschap. Peters schreef naast ‘Intensieve Menshouderij’ ook ‘Strategie uit Chaos (Niets Nieuws en andere Toevalligheden)’, ‘Het Rijnland Boekje’ en ‘Bij welke reorganisatie werk jij?’.
Herman Pleij is emeritus hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam. Hij houdt zich bezig met de literatuur van de late middeleeuwen en vroegmoderne tijd, in het bijzonder de relaties met performance, de drukpers en de ontwikkeling van een burgermoraal.
PROF.MR. PIETER VAN VOLLENHOVEN
PROF.DR. TON HOL
Prof.mr. Pieter van Vollenhoven is zowel nationaal als internationaal nauw betrokken bij de veiligheidszorg. In 1975 wordt hij adviseur van de minister van Verkeer en Waterstaat op het gebied van de verkeersveiligheid. Vervolgens wordt hij voorzitter van verschillende organisaties, waaronder de Raad voor de Verkeersveiligheid en de Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie. Van februari 2005 tot 7 februari 2011 is prof.mr. Pieter van Vollenhoven voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Dit college doet onafhankelijk onderzoek naar ongevallen in brede zin. Het doet onderzoek in de sector van transport, maar ook naar de veiligheid binnen bijvoorbeeld defensie, industrie, gezondheidszorg, natuur en milieu. Sinds 1 oktober 2005 is hij praktijkhoogleraar Risk Management aan de Universiteit Twente. Prof.mr. Pieter van Vollenhoven is ere-voorzitter van de Landelijke Organisatie van Politie Vrijwilligers (LOPV).
Ton Hol is als hoogleraar Encyclopedie van het recht en Rechtsfilosofie verbonden aan de Universiteit van Utrecht. Hij is tevens wetenschappelijk directeur van het Montaigne centrum voor Rechtspleging en Conflictoplossing te Utrecht. Daarnaast is hij rechterplaatsvervanger in de rechtbank Haarlem en raadsheerplaatsvervanger in het Gerechtshof Amsterdam.
DRS. MARIUS ERNSTING Marius Ernsting is oud-politicus en bestuurder. Hij was raadslid voor de CPN in Amsterdam en lid van de Tweede Kamer. Als parlementariër hield Ernsting zich onder meer bezig met welzijn, onderwijs en volkshuisvesting. Van 1987 tot 1995 was hij lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland voor de CPN en voor GroenLinks. In deze periode was hij ook adviseur en interim-bestuurder, onder andere bij het debatcentrum De Balie. Van 1996 tot 2006 was hij directeur van de vereniging Humanitas. Tegenwoordig is Ernsting adviseur van de Goede Doelen Loterijen. In zijn vrije tijd is hij voorzitter van Opera Spanga en van de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV).
8
Pleij trekt die lijnen door in essays over collectieve mentaliteiten en de zucht naar identiteit. Recent verschenen: ‘Erasmus en het poldermodel’ (2005), ‘Het gevleugelde woord: geschiedenis van de Nederlandse literatuur, 1400 – 1560’ (2007) en ‘Komt een vrouwtje bij de drukker…’ (2008).
Hol doceert onder meer Recht en ethiek in de Master of Crisis en and Public Order Management (NIFV/ Politieacademie). In zijn onderzoek richt hij zich op vraagstukken van rechtspleging, aansprakelijkheidsrecht en beroepsethiek.
MR. IVO OPSTELTEN Na zijn studie Rechten (doctoraal 1969) aan de Universiteit van Leiden gaat Ivo Opstelten werken bij de gemeente Vlaardingen. Daarna wordt hij opeenvolgend burgemeester van Dalen, Doorn en Delfzijl. Opstelten wordt in 1987 directeurgeneraal Openbare Orde en Veiligheid bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Daarna volgt zijn benoeming tot burgemeester van Utrecht en later van Rotterdam. Recent was hij nog waarnemend burgemeester van Tilburg. Opstelten is in 2010 tweemaal informateur van een kabinet met VVD en CDA met gedoogsteun van PVV. Op 14 oktober 2010 wordt hij benoemd tot minister van Veiligheid en Justitie in het kabinet Rutte-Verhagen.
9
Foto: Bob Bronshof
COMITÉ VAN AANBEVELING
ING. AHMED ABOUTALEB
GENERAAL (B.D.) DICK BERLIJN
Burgemeester van Rotterdam
Bestuurslid van het Nederlandse Rode Kruis
PROGRAMMABOEKJE
|
VRIJWILLIGERS IN VEILIGHEID
Het Comité van Aanbeveling, dat het symposium ‘Vrijwilligers in Veiligheid’ van harte ondersteunt, bestaat uit de volgende leden:
VICE-ADMIRAAL (B.D.) CEES VAN DUYVENDIJK
MR. THOM DE GRAAF Voorzitter van het Veiligheidsberaad Burgemeester van Nijmegen
Voorzitter van de KNRM
ZELFORGANISATIE EN VRIJWILLIGERSWERK De zeven vrijwilligersorganisaties die vandaag het symposium ‘Vrijwilligers in Veiligheid’ organiseren hebben samen duizenden vrijwilligers. Die duizenden mensen hebben één ding gemeen: ze zetten zich keer op keer in voor hun medemens. Wat voor een ander een ‘baan’ is, is voor hen een passie. Juist daarom kun je als organisatie deze mensen niet aanspreken vanuit regelgeving en bureaucratie. Veel zinvoller is het om vrijwilligers de ruimte te geven om uit te gaan van hun eigen kennis en talenten. Dit gebeurt bij zelforganisatie. Onder zelforganisatie verstaan we het spontane ontstaan van complexe systemen. In de natuur zijn veel voorbeelden aan te wijzen van zelforganisatie. Niemand heeft de leiding, toch ontstaan als vanzelf indrukwekkende
Het beste dat een vrijwilligersorganisatie kan doen, is haar vrijwilligers een steuntje in de rug bieden en zelforganisatie faciliteren. Dit geldt niet alleen voor de inzet van vrijwilligers bij incidenten maar ook voor de organisatie
organisaties in termietenheuvels, zwermen vogels en symbiotische relaties tussen verschillende diersoorten. Ook in onze maatschappij komt zelforganisatie voor, zeker nu de techniek ons een handje helpt. ‘Amber Alert’ is hiervan een goed voorbeeld. Het bericht dat er een kind vermist wordt, verspreidt zich als een razend vuurtje. Zo ontstaat een groot netwerk van mensen die uitkijken naar het kind of er zelfs actief naar op zoek gaan.
daaromheen. Zo werkt de KNRM met een online platform waarop vrijwilligers zelf continue hun paraatheid kunnen aangeven. Dit scheelt een hoop geregel voor de organisatie en de vrijwilligers kunnen hun vrijwilligerswerk veel beter combineren met hun werk en privéleven. Ook de werving van nieuwe vrijwilligers gaat heel goed met zelforganisatie. Mensen die door een bekende enthousiast worden gemaakt voor het vak, blijken veel langer aan te blijven als vrijwilliger dan mensen die reageren op een folder of een krantenartikel. Zo kan zelforganisatie leiden tot meer en leuker vrijwilligerswerk.
Mensen blijken heel goed in staat te zijn om zichzelf te organiseren. De vrijwillige brandweerman, die als eerste ter plaatsen is, weet veel beter wat er aan de hand is en wat er moet gebeuren dan de burgemeester die
Wilt u meer weten over zelforganisatie of ermee
officieel de leiding heeft in een crisissituatie. Steeds meer dringt dan ook het voordeel van een ‘netwerk-centrische’ aanpak door in het openbare veiligheidsdomein. Leidinggevenden moeten op de hoogte zijn van alle relevante informatie maar teams in het veld krijgen ook de vrijheid om zelf snel beslissingen te nemen wanneer dat nodig is.
ANNEMARIE JORRITSMA-LEBBINK
GENERAAL-MAJOOR MART DE KRUIF
Voorzitter van de VNG Burgemeester van Almere
Plaatsvervangend Commandant der Landstrijdkrachten
10
aan de slag gaan? Kijk dan op www.stichtingzelforganisatie.nl.
11
