Dit nooit meer!!! Kwantitatief onderzoek naar de relatie tussen herhaalde relatiebreuken en relatieopvattingen

Dit nooit meer !!! Kwantitatief onderzoek naar de relatie tussen herhaalde relatiebreuken en relatieopvattingen

Campus St.‐Jorisstraat

Auteur: Lies Sleutjes Begeleider: Cathérine Barbez Bachelorproef voorgedragen tot het behalen van het diploma Bachelor in de Toegepaste Psychologie Academiejaar 2014‐2015

Dit nooit meer !!! Kwantitatief onderzoek naar de relatie tussen herhaalde relatiebreuken en relatieopvattingen

Campus St.‐Jorisstraat

Auteur: Lies Sleutjes Begeleider: Cathérine Barbez Bachelorproef voorgedragen tot het behalen van het diploma Bachelor in de Toegepaste Psychologie Academiejaar 2014‐2015

Dankwoord

Een bachelorproef schrijven verloopt niet zonder vallen en opstaan. Het begint met een algemeen idee dat dan uitgewerkt moet worden tot een volwaardige paper. Dit eindwerk schrijven was dan ook geen makkelijke uitdaging. Zonder de hulp van een aantal mensen was het me wellicht moeilijk gelukt om dit eindresultaat tot dit eindresultaat te komen. Mijn dank gaat in eerste instantie uit naar mijn bachelorproefbegeleiderster Cathérine Barbez. Zij was steeds de eerste die klaar voor me stond telkens ik met vragen afkwam. Ze gaf me steeds de moed om verder te werken en steeds dieper in de literatuur te graven om mijn werk kwalitatief beter te maken. Daarnaast gaat mijn dank uit naar professor Lesley Verhofstadt. Zonder haar had ik geen data gehad die ik kon analyseren. Ook bij haar kon ik steeds terecht voor extra steun rond de vragenlijst. Verder zou ik ook Thomas Fondelli willen bedanken. Een valorisatiepeter die steeds tijd maakte voor mij en die met een kritische blik mijn werk bekeek. Hij stond steeds voor me klaar met bruikbare, heldere feedback en zijn rustige professionele aanpak werkten meer dan heilzaam. Als laatste zou ik graag familie en vrienden willen bedanken om steeds naar mij te luisteren en mijn eventuele frustraties met de mantel der liefde te bedekken. Zij vingen mij steeds op en motiveerden me om verder mijn doel te bereiken. Tenslotte en zeker niet onbelangrijk, wil ik graag nog alle mensen bedanken die de tijd genomen hebben om de vragenlijst in te vullen.

IV

Inhoudsopgave Dankwoord ....................................................................................................................................................... IV Inhoudsopgave .................................................................................................................................................. V Abstract ........................................................................................................................................................... VII 1. Inleiding .......................................................................................................................................................... 1 1.1 Algemene situering ......................................................................................................................................................... 1 1.2 Concept intieme relatie ................................................................................................................................................ 3 1.3 Concept relatieopvattingen ........................................................................................................................................ 4 1.3.1 Definitie relatieopvattingen? .................................................................................................................... 4 1.3.2 Soorten relatieopvattingen ........................................................................................................................ 5 1.3.3 Oorsprong relatieopvattingen .................................................................................................................. 6 1.3.4 Wijzigen van relatie opvattingen ............................................................................................................ 7 1.4 Relatietransgressies ....................................................................................................................................................... 8 1.5 Gevolgen relatiebreuken voor volwassenen ..................................................................................................... 11 1.5.1 Impact van een relatiebreuk op volwassenen ................................................................................. 11 1.5.2 Psychologische gevolgen voor volwassenen ................................................................................... 12 1.6 Verschillen relatieopvattingen na één of meerdere relatiebreuken ...................................................... 14 1.6.1 Verschillen bij jongeren ............................................................................................................................ 14 1.6.2 Verschillen bij ouderen ............................................................................................................................. 16 1.7 Onderzoeksvragen en hypotheses ......................................................................................................................... 17 2. Methode ....................................................................................................................................................... 19 2.1 Deelnemers ....................................................................................................................................................................... 19 2.2 Meetinstrumenten / apparatuur .......................................................................................................................... 23 2.2.1 Relationship Beliefs Scale (Fletcher & Kininmonth, 1992) ....................................................... 23 2.2.2 Relation Transgression Scale (Metts & Cupach, 2007) ............................................................... 27 2.3 Procedure .......................................................................................................................................................................... 28 2.4 Analyse ............................................................................................................................................................................... 29 3. Resultaten ................................................................................................................................................... 30 3.1 Onderzoeksvraag 1...................................................................................................................................................... 30 3.2 Onderzoeksvraag 2 ....................................................................................................................................................... 32 3.3 Onderzoeksvraag 3 ....................................................................................................................................................... 35 3.4 Onderzoeksvraag 4 ....................................................................................................................................................... 37 3.5 Onderzoeksvraag 5: ..................................................................................................................................................... 38 3.6 Onderzoeksvraag 6: ..................................................................................................................................................... 39 4. Discussie ...................................................................................................................................................... 41 4.1 Conclusie ............................................................................................................................................................................ 41 4.1.1 Verband relatiebreuken en relatieopvattingen .............................................................................. 41 4.1.2 Verband tussen relatieopvattingen, geslacht en leeftijd ............................................................. 42 4.1.3 Relatietransgressies die gezien worden als schadelijk voor een intieme relatie ............. 42 4.1.4 Oorzaken van relatiebreuken ................................................................................................................. 43

V

4.1.5 Verschillen in relatieopvattingen tussen mannen en vrouwen die geen of meer relatiebreuken meemaakten. ............................................................................................................................ 43 4.1.5 Verschillen in opvattingen over de schadelijkheid van relatietransgressies bij mannen en vrouwen die geen of meer relatiebreuken meemaakten. ................................................................ 44 4.2 Sterktes en beperkingen onderzoek ..................................................................................................................... 44 4.3 Algemene Conclusie ...................................................................................................................................................... 47 5. Referentielijst: ........................................................................................................................................... 48 6. Bijlages: ........................................................................................................................................................ 52

VI

Abstract Volgens de statistieken van de Belgische overheid (FOD Economie België) beëindigen in 2013 bijna 36 000 koppels hun wettelijke samenwoning. Anders gezegd: één op de twee wettelijk samenwonende koppels blijkt na enige tijd weer uit elkaar te gaan. Hoe denken deze mensen na de breuk over relaties? Zijn hun opvattingen veranderd? Met deze studie wordt nagegaan of mensen na een relatiebreuk anders denken over relaties en wat mensen zien als schadelijke transgressies voor een relatie. Daarvoor werden meer dan 370 individuen die een echtscheiding of relatiebreuk meemaakten via een kwantitatieve vragenlijst ondervraagd. De survey is gebaseerd op de Relational Beliefs Scale van Fletcher & Kininmonth (1992) en de negen categorieën van Relation Transgression Scale van Metss & Cupach (2007). Er werden geen significante verschillen gevonden in opvattingen bij mensen die geen of meer relatiebreuken meemaakten. Daarnaast zijn er ook geen geslachtsverschillen gevonden met betrekking tot relatieopvattingen. Huidige resultaten tonen een significant verschil op vlak van passie en externe factoren tussen jonge volwassenen en oudere volwassenen. Zo vinden ouderen passie minder belangrijk en externe factoren belangrijker. Mannen en vrouwen denken hetzelfde over wat eventueel schadelijk kan zijn voor een relatie. Misbruik, lichamelijke of emotionele mishandeling en relationele bedreiging, verborgen door bedrog, worden door mannen en vrouwen gezien als de schadelijkste transgressie.

VII

1. Inleiding 1.1 Algemene situering Hoewel intieme relaties een primaire bron van geluk en tevredenheid zijn voor de meeste mensen (Tashiro & Frazier, 2003) waren er in 2013 volgens demografische gegevens (FOD economie België) ongeveer 24.872 echtscheidingen. In vergelijking met de jaren 2000 is dat een daling, maar het zijn er nog steeds veel meer dan in de jaren ‘80 en ‘90. Er zijn natuurlijk minder huwelijken tegenwoordig. Zo trouwen jonge koppels vandaag voor de helft minder (37.854) dan in de jaren negentig (64.554) (FOD Economie België). Meer en meer koppels gaan wettelijk samenwonen, in 2013 gingen 79.323 koppels wettelijk samenwonen. In hetzelfde jaar zetten ook ongeveer 36 000 koppels het samenlevingscontract stop. Van de wettelijke koppels die ging samenwonen, gaat de helft dus later uit elkaar (FOD Economie). Vermoedelijk vinden jongeren het niet meer vanzelfsprekend om bij hun eerste partner te blijven. Relaties zijn vandaag de dag minder duurzaam.

De attitudes ten aanzien van het huwelijk zijn veel minder traditioneel geworden sinds 1950 (Thornton, 1989). Tashiro & Fraizier (2003) merkten op dat het beëindigen van een intieme relatie één van de moeilijkste gebeurtenissen kan zijn in het leven. Het geloof en het waardesysteem van individuen kan erdoor veranderen. Onderzoek naar de impact van een relatiebreuk op de overtuigingen van jonge volwassenen kan waardevolle inzichten opleveren. Bij jonge volwassenen bepalen de overtuigingen de waarden en attitudes van de relaties (Priest et al., 2009). Relatiebreuken kunnen bijgevolg ook een potentiële risicofactor zijn voor het eerste begin van een depressieve stoornis bij volwassenen (Tashiro & Frazier, 2003).

1

Deze bachelorproef beschrijft fundamenteel onderzoek, met implicaties voor de praktijk. Met fundamenteel wetenschappelijk onderzoek wordt de kennis van de mens en zijn omgeving uitgediept. Onderzoek naar relaties is internationaal sterk aan het groeien, maar onderzoek naar psychologische theorieën over partnerrelaties en relatieproblemen wordt nog (te) weinig onderzocht. Onderzoek naar relatieopvattingen kan kennis opleveren voor relatietherapeuten en inzichten geven die eventueel kunnen leiden tot kritische zelfreflectie (Verhofstadt, De Mol & Buysse, 2008). In welke mate veranderen de ideeën, theorieën en beschrijvingen van individuen over relaties na een breuk (Bradbury & Karney, 2014). Dit is het uitgangspunt van dit eindwerk. Daarnaast wordt er nagegaan welke oorzaken mensen het vaakst noemen voor de breuk van hun relatie. Eerst en vooral worden er een aantal concepten verduidelijkt. Relatie wordt vaak in verschillende betekenissen gebruikt, daarom is een verduidelijking van het begrip hier wel op zijn plaats. Ook relatieopvattingen en relatietransgressies worden gedefinieerd. Tenslotte wordt nagegaan welke wijzigingen in relatieopvattingen bij jongeren en volwassenen er bekend zijn. In het tweede en derde deel komt het onderzoek aan bod. In dit deel wordt de methode en de resultaten van het onderzoek toegelicht. Tenslotte wordt er kritisch stilgestaan bij de conclusies. Wat zijn de sterktes en zwaktes van dit onderzoek en welke studies zouden in de toekomst hierop kunnen volgen?

2

1.2 Concept intieme relatie

Het woord relatie kent verschillende betekenissen. Relaties komen in ons dagelijks leven voor in allerlei vormen: er zijn professionele relaties, liefdesrelaties, vriendschappelijke relaties, seksuele relaties, enz. maar wat wordt er nu bedoeld met relatie? Is er hier een duidelijke definitie van? Bradbury & Karney (2014) beschrijven een aantal types van sociale relaties. Als eerste noemen ze onafhankelijke relaties, relaties waarin de deelnemers elkaar beïnvloeden door hun gedrag. Onderlinge afhankelijkheid is in alle sociale relaties aanwezig. Daarnaast bestaan er persoonlijke relaties, onafhankelijke relaties waarin de partners elkaar beschouwen als speciaal en uniek. Als laatste worden ook nauwe relaties beschreven. Dit zijn eerder persoonlijke relaties waarin de partners sterke en frequente invloed op elkaar hebben in verscheidene activiteiten (Bradbury & Karney, 2014). In de verschillende definities van relaties beschreven in de literatuur (Gheskiere, 2004; Kelly et al., 1983,enz.), komen een aantal gemeenschappelijke kenmerken voor: ten eerste is er de duurzaamheid, ten tweede de connectie tussen twee individuen (interactie) en ten derde het herhaaldelijk omgaan met elkaar (wederkerigheid). De romantische liefde speelt een grote rol in de evolutie van onze soort (species) en geeft vorm aan fundamentele beslissingen in ons leven (Berscheid & Hatfield, 2013). Omdat deze bachelorproef gaat over intieme relaties en het beëindigen ervan, wordt nog eens langer stilgestaan bij de definitie van intieme relaties. Een intieme of nauwe relatie wordt omschreven als een sterke, volgehouden, wederzijdse beïnvloeding over een brede reeks van interacties met de mogelijkheid van seksuele betrekking. Het verschil met een dichte relatie zit in de wederzijdse erotische lading of het potentieel gevoel dat er seksuele intimiteit mogelijk is (Bradbury & Karney, 2014). Seksuele interactie zonder het “verbonden” element valt niet onder de definitie van een intieme relatie omdat de sterke, frequente en diverse onafhankelijkheid gedurende een lange periode ontbreekt (Bradbury & Karney, 2014).

3

De belangrijkste kenmerken van een intieme relatie zijn dus: (1) onafhankelijkheid, partners beïnvloeden elkaar door hun gedrag, (2) daarnaast is een intieme relatie persoonlijk (partners zien elkaar als iemand speciaals en niet als lid van een generieke groep). (3) De nauwe verbondenheid is ook kenmerkend voor een intieme relatie (met nauw wordt bedoeld: sterk, frequent en wederzijds). (4) Bij een intieme relatie bestaat de kans op seksuele activiteit (Bradbury & Karney, 2014). Intieme relaties worden niet langer gezien als stabiele toestanden. Vandaag worden ze gezien als lopende processen die reageren op constante veranderingen in de interacties tussen beide partners, hoewel mensen daar eigenlijk niet altijd goed mee kunnen omgaan. Mensen streven naar stabiele, vertrouwelijke kennis om gebeurtenissen en het gedrag van partners te kunnen voorspellen (Fletcher & Thomas, 1996). Hoe kunnen mensen stabiele overtuigingen behouden in een constant veranderende omgeving? Om deze vraag te beantwoorden is het belangrijk om stil te staan bij de onderliggende processen en uit te leggen hoe zulke overtuigingen ontstaan en hoe ze veranderen (Fletcher & Thomas, 1996).

1.3 Concept relatieopvattingen

Opvattingen spelen een rol in de manier waarop intieme relaties zich ontwikkelen. Nieuwe gebeurtenissen, zoals een relatiebreuk, kunnen onze opvattingen en waarden veranderen. Vroeger werd meer de nadruk gelegd op observeerbaar gedrag tegenwoordig zijn op de opvattingen van het koppel zelf belangrijker. (Bradbury & Karney, 2014). 1.3.1 Definitie relatieopvattingen?

In de literatuur worden relationele cognities op verschillende manieren benaderd, maar ze overlappen elkaar vaak. Er wordt gesproken over relatie-idealen, kennisstructuren die bestaan uit drie componenten: het zelfbeeld, het ideaal beeld van de partner en een beeld van de ideale relatie. Ze zijn de basis waaraan de percepties van de eigen partner en de eigen relatie worden getoetst en zo beïnvloeden ze de evaluatie van de relatie (Preotu & Turliuc, 2013; Fletcher, Simpson, Thomas & Giles, 1999).

4

Daarnaast wordt er ook gesproken over relatieovertuigingen, ideeën over hoe een relatie eruit zou moeten zien, welke kenmerken in een relatie voldoening geven en welke algemene regels het gedrag van de partner zouden moeten leiden (Sprecher & Metts, 1999). Omdat de verschillende concepten elkaar overlappen wordt er geopteerd om de overkoepelende term opvattingen te gebruiken. Opvattingen kunnen dus in het algemeen gedefinieerd worden als ideeën / theorieën en beschrijvingen over hoe de wereld in elkaar zit. Waarden daarentegen zijn ideeën / theorieën

over en

beschrijvingen van hoe de wereld eruit zou moeten zien, dit zijn eerder opinies (Bradbury & Karney, 2014). Opvattingen over relaties zijn gebaseerd op een kennisstructuur, een schema dat alle aspecten bevat van een intieme relatie, meer bepaald heterogene verwachtingen, intenties, attributies en herinneringen van gewenst of ongewenst gedrag (Fitness & Fletcher, 1992). Onderzoek toonde aan dat opvattingen ons gedrag sturen (Snyder, Tanke & Berscheid, 1977).

1.3.2 Soorten relatieopvattingen

In de literatuur wordt er een onderscheid gemaakt tussen functionele en dysfunctionele opvattingen. Functionele opvattingen – zoals de opvatting dat partners kunnen veranderen – bevorderen de kwaliteit van de relatie en het gedrag dat nodig geacht wordt om de relatie in stand te houden. Dysfunctionele opvattingen - zoals de opvatting dat onenigheid in een relatie destructief is- kunnen blijvende kwetsbaarheden veroorzaken en beperken het vermogen van de partner om met relatieproblemen om te gaan. Dysfunctionele opvattingen worden in verband gebracht met een verminderde kwaliteit van de relatie en negatief probleem-oplossend gedrag (Goodwin & Stanley, 2004 ; Hall, 2006).

5

1.3.3 Oorsprong relatieopvattingen

Hoe relatieopvattingen ontstaan en zich ontwikkelen wordt uitgelegd aan de hand van cognitieve schema’s. Individuen gaan relaties aan met bestaande opvattingen over hoe een relatie zou moeten zijn, welke kenmerken de relatie voldoening en beloning geven en wat de regels zijn die het gedrag van partners zullen begeleiden. Deze algemene verwachtingen zijn beter bekend als relationele schema’s, impliciete relatie-theorieën en relatieopvattingen (Sprecher & Metts, 1999). Talrijke recente studies tonen aan dat relationele schema’s een verband leggen tussen eerdere ervaringen en later relationeel gedrag (Simons et al. 2012). Schema’s maken het vaststellen van en reageren op situaties meer efficiënter doordat ze suggereren welke cues het belangrijkste zijn, wat de betekenis is van deze cues en wat de meest waarschijnlijke gevolgen zijn (Simons et al 2012). Ze vertrekken vanuit veronderstellingen over het zelf, de ander en de sociale relaties (Simpson et al; 2012). Onze cognitie kent verschillende niveaus: in de kern bevinden zich onze fundamentele basisassumpties (of basisschema’s) onze basisopvattingen over de wereld en over onszelf. Deze opvattingen worden onbewust gevormd en zijn niet direct realiseerbaar in gedrag. Ze ontstaan voornamelijk als gevolg van zintuigelijke waarnemingen en door denkprocessen. De inhoud van de schema’s is niet alleen afhankelijk van de opgedane ervaringen, maar ook van onze eigen cognitieve vermogens (Van der Molen, Perreijn & Van den Hout, 1997). Op een volgend niveau bevinden zich onze conditionele assumpties: onze veronderstellingen over voorwaardelijke relaties in het algemeen (Smeets, Bögels, Van der Molen & Arntz, 1999). Een voorbeeld hiervan is: “Als ik mijn best niet doe tijdens een groepswerk, dan zal de groep mij dit kwalijk nemen” . Nog een niveau verder, op het grensvlak van opvattingen en het gedrag, zijn er de instrumentele assumpties: strategische ideeën, onze opvattingen over hoe bepaalde gevaren het best aangepakt worden om zo goed mogelijk een doel te bereiken (Smeets, Bögels, Van der Molen & Arntz, 1999).

6

Op het laatste niveau zijn er de automatische gedachten. Samen met onze andere gedachten en emoties bepalen ze onze interpretaties en de inhoud van de onderliggende schema’s (Smeets; Bögels; Van der Molen & Arntz, 1999). Een voorbeeld hiervan is: “Ik ben te laat thuisgekomen, mijn ouders zullen razend zijn”. Schema’s en relatieopvattingen zijn onderhevig aan sociale invloeden. Zo blijkt dat 57% van de opvattingen over het huwelijk variëren afhankelijk van culturele normen en stereotypen (Knobloch- Fedders & Knudson, 2009). Naast biologische, culturele en sociale invloeden, zorgen media en persoonlijke opvattingen ook voor diversiteit in intieme relaties. De hechtingstheorie van Bowlby laat zien dat vroegere gebeurtenissen een effect hebben op latere opvattingen (Bradbury & Karney, 2014). 1.3.4 Wijzigen van relatie opvattingen

Er is zeer weinig geweten over hoe individuen hun opvattingen creëren of verfijnen doordat onderzoek meestal cross-sectioneel is en niet longitudinaal (Knobloch-Fedders & Knudson, 2009). Recent zijn sociale psychologen geïnteresseerd in de invloed van cognitieve schema’s kennis, emoties en gedrag in verschillende omgevingen (Hatfield, et al., 2007). Ondanks de relatieve stabiliteit van deze schema’s, erkennen wetenschappers dat ze na verloop van tijd en bij verandering van sociale contexten wijzigen (Hatfield et al., 2007). Schema’s zullen vaak weerstand vertonen tegen verandering, maar ervaringen die niet overeenkomen met een bepaald schema kunnen aanzet geven tot verandering. Beschikbaarheid van een ander schema en persoonlijke ervaringen zijn factoren die het veranderen van een schema positief beïnvloeden (Van der Molen, Perreijn & Van den Hout, 1997). Hatfield & Rapson (1996) stelden dat liefdesschema’s afhankelijk zijn (1) hoe comfortabel iemand zich voelt in een relatie en (2) hoeveel iemand wil investeren in een romantische relatie. Opvattingen kunnen op 2 manieren veranderen na verloop van tijd. De eerste manier is de praktische hypothese: opvattingen worden minder romantisch en meer realistisch. Een tweede manier is de convergente hypothese: opvattingen van de echtgenoten zullen meer gelijk worden na verloop van tijd (Preotu & Turliuc, 2013 & Knobloch-Fedders & Knudson, 2009).

7

Relatie schema’s veranderen als gevolg van voorgaande romantische ervaringen (Sprecher & Metts, 1999). Wat als een zo’n voorgaande ervaring een relatietransgressie was? Wat wordt daar precies onder verstaan? Welke effecten heeft het op een relatie?

1.4 Relatietransgressies

Relatietransgressies komen voor in alle persoonlijke relaties. Het zijn schendingen van relationele regels en verwachtingen van een koppel of groep (Roloff & Cloven, 1994). De acties of gebeurtenissen die koppels zien als een relationele overtreding, schenden de expliciete en impliciete regels en de vanzelfsprekende verwachtingen, eigen aan de relatie (Morse & Metts, 2011). De impliciete regels zijn de regels die voortkomen uit culturele opvattingen en die voor beide partners vanzelfsprekend zijn; de expliciete regels zijn de regels die het koppel zelf heeft opgesteld (Metts, 1994). Door schending van verwachtingen en relationele regels zal er een toename van onzekerheid zijn binnen de relatie (Affifi & Burgoon, 2001). Wanneer er gevraagd wordt naar de meest voorkomende relatietransgressies worden het vaakst genoemd: buitenechtelijke seks, het vergeten van gemaakte plannen, het verlangen om iemand anders te daten, misbruik van vertrouwen en fysiek misbruik (Roloff et al., 2001). Hawkins & Willoughby (2012) onderzochten welke redenen van echtscheidingen de meeste voorkomende zijn: uit elkaar groeien, niet genoeg aandacht krijgen van de ander en communicatieproblemen. Meer dan één derde van de bevraagden gaf aan dat ontrouw een reden was om uit elkaar te gaan. Drugs- en alcoholproblemen en partnergeweld werden zelden gezien als een reden om uit elkaar te gaan. Uit Amerikaans onderzoek (National Fatherhood Initiative, 2005) bleek een gebrek aan inzet (73%), veel ruzie (56%), ontrouw (55%), te jong trouwen (46%), onrealistische verwachtingen (45%), gebrek aan eerlijkheid in de relatie (44%), en huiselijk geweld (29%) de meest voorkomende redenen te zijn waarom partners uit elkaar gaan. Bij ontbinding van een relatie of een huwelijk zijn er vier elementen die ontbonden moeten worden (Duck, 1998). (1) Het koppel zal een manier moeten vinden om elkaar niet meer te beminnen, daarnaast zullen ze (2) de dagelijkse routines die ze gedurende de relatie hebben opgebouwd en (3) de rol van partner zijn moeten doorbreken, en als laatste (4) moet er een officiële wettelijke ontbinding zijn (Duck, 1998). Als deze vier factoren voorkomen dan spreken we van een ordelijke scheiding.

8

Wanneer een van de vier elementen niet succesvol voltooid is, spreken we van wanordelijke scheiding, bijvoorbeeld wanneer een partner verliefd blijft en zich niet kan aanpassen aan de nieuwe situatie (Duck 1998). Metts & Cupach (2008) ontwikkelden een classificatie van relatietransgressies met 9 categorieën: Categorie Tijdens

Ongepaste Interactie

een

conflict

reageert

een

partner

onredelijk, ongepast of op een onbeleefde manier. Een partner stelt onbezonnen, onattent en

Gebrek aan gevoeligheid

respectloos gedrag tegenover de andere partner en geeft weinig emotionele bevestiging. Buitenrelationele betrokkenheid

Er is seksuele of emotionele betrokkenheid met andere personen dan de eigen partner. Er is geen schaamte over het eigen bedrog.

Relationele bedreiging verbergen door Een partner is seksueel of emotioneel betrokken bij iemand anders en verbergt dit bedrog voor de

middel van bedrog

andere partner. Acties waaruit blijkt dat de partner zijn eigen

Verwaarlozing van de relatie

relatie

niet

voorop

stelt,

verkiest

andere

activiteiten of personen boven zijn eigen partner. Een

Abrupte beëindiging

partner

verbreekt

de

relatie

zonder

waarschuwing en zonder uitleg. Verbroken

beloften

en

geschonden verwachtingen

plannen

en Een partner houdt zich niet aan gemaakte beloftes of faalt in het houden van beloftes, verandert plannen zonder enige uitleg of waarschuwing en overtreedt bindende regels.

Bedrog, geheimen en privacy

Een partner liegt, houdt belangrijke informatie verborgen, deelt intieme informatie met anderen.

Misbruik

Een partner bedreigt de andere verbaal of fysiek.

9

Elk individu gaat een romantische relatie aan met verwachtingen en overtuigingen (Sprecher & Metts, 1999). Vaak zijn die niet realistisch: het gedrag van de partner is niet zoals verwacht (Afifi & Burgoon, 2000). Schending van de verwachtingen zorgt voor meer onzekerheid binnen de relatie, en daardoor is er minder relatietevredenheid, kwaliteit en -stabiliteit (Bachman & Guerrero, 2006a). Een verschil in opvattingen kan voor verwarring en conflicten zorgen. Zo ontstaan relatiebreuken (Metts, 1994). Conflicten in een relatie kunnen bijgevolg leiden tot een relatiebreuk. Welke gevolgen heeft een relatiebreuk voor volwassenen? Veranderen de opvattingen van deze mensen erdoor?

10

1.5 Gevolgen relatiebreuken voor volwassenen 1.5.1 Impact van een relatiebreuk op volwassenen

De impact van een breuk op een volwassene kan voorgesteld worden aan de hand van een schema: het Scheiding-Stress-Aanpassingsmodel (Amato, 2000).

Figuur 1: Het Scheiding- Stress – Aanpassingsmodel. Overgenomen van: The consequences of Divorce for Adults and Children, door P. Amato (2000) in Journal of Marriage and the Family, p1271.

11

Het model (figuur 2) beschouwt een breuk niet als een gebeurtenis maar als een proces dat begint met samenleven als een koppel en eindigt ver nadat de relatie formeel ontbonden is. Het scheidingsproces zorgt voor veel stressvolle momenten. Deze momenten

verhogen

het

risico

op

negatief,

emotioneel

gedrag

en

gezondheidsproblemen. De kwetsbaarheid en duur van deze negatieve gebeurtenissen variëren van persoon tot persoon. De aanwezigheid en variëteit van mediërende (of stressvolle) factoren en modererende (of protectieve factoren) spelen daarbij ook een rol. Het schema veronderstelt dat een scheidingsproces stress met zich meebrengt. Voor volwassenen

kan

die

stress

bijvoorbeeld

ontstaan

door

éénouderschapsverantwoordelijkheid, verlies van emotionele steun, aanhoudend conflict met ex-echtgenoot, economische gevolgen, enz…. Deze stressoren beïnvloeden de manier waarop mensen zich aanpassen aan de breuk en dat bepaalt de kwetsbaarheid, de duur van psychologische, emotionele en gezondheidsproblemen en hoe mensen functioneren in nieuwe rollen. Amato (2000) beschrijft twee modellen van aanpassing. Het crisismodel veronderstelt dat een breuk een kritieke gebeurtenis is, waarbij mensen vooral focussen op de gevolgen op korte termijn. Het chronische model benadrukt dan eerder de langetermijngevolgen van de scheiding. De impact van de scheiding kan worden gemodereerd door protectieve factoren: zijn bv. coping, sociale en interpersoonlijke vaardigheden maar ook geslacht, etniciteit, cultuur, leeftijd. Ook hoe mensen terugkijken op de beëindigde relatie, is van invloed ( met opluchting of eerder met negatieve emoties)? (Amato, 2000). 1.5.2 Psychologische gevolgen voor volwassenen

Een scheiding heeft een grote impact op het psychosociaal welzijn. Net zoals bij jongeren is ook bij volwassenen de impact van een scheiding al uitvoerig onderzocht. Individuen die net een breuk achter de rug hebben, ervaren een lager niveau van psychologisch welzijn (Amato, 2000). In de meeste studies wordt het welzijn van de gescheiden personen vergeleken met dat van gehuwde personen. Zo voelen gescheiden personen zich mentaal minder sterk dan ongehuwde personen (Van Peer, 2007).

12

Onderzoek toont verder dat gescheiden personen vaker een beroep doen op professionele hulpverlening en zo zijn ze ook vaker in behandeling voor mentale ziektes en psychiatrische stoornissen (Bruffaerts et al. 2004; Gove et al., 1990). Vergeleken met getrouwde personen rapporteren gescheiden individuen meer sociale isolatie (Joung et al., 1997; Marks, 1996; Mastekaase et al., 1997) Gescheiden ouders zijn fysiek en mentaal minder gezond. Ze zijn sociaal meer geïsoleerd (Hawkins & Fackrell, 2009). Dykstra en Fokkema (2001) maken een onderscheid tussen emotionele en sociale eenzaamheid. Emotioneel zou eerder wijzen op het gemis van een partner. Sociaal zou dan eerder wijzen op een tekort aan sociale steun. Ze komen allebei voor tijdens een scheiding. Het is nog niet helemaal duidelijk of er een verschil is tussen mannen en vrouwen en het psychologische welzijn na de ontbinding van de relatie. De ene studie geeft aan dat vrouwen een groter effect ervaren op het psychologisch welzijn dan mannen (Amato, 2000). Uit een andere studie blijkt dat de relatiebreuk schadelijker is voor het psychologisch welzijn en de gezondheid van mannen (Van Peer, 2007). Onderzoekers zijn het er wel over eens zijn, dat een relatiebreuk economische gevolgen heeft. Vrouwen ondervinden hier meer negatieve gevolgen van dan mannen (Bianchi, Subaiya & Kahn, 1999; Hao et al., 1996). Dat kan verklaard worden doordat vrouwen hun loopbaan meer onderbreken en omdat het werk-gezinconflict bij hun groter is (Amato, 2000). Niet alle studies rapporteren minder psychologisch welzijn na een scheiding. Zo vond Marks (1996) dat gescheiden mannen en vrouwen meer autonomie vertonen en dat gescheiden vrouwen een grotere persoonlijke groei beleven dan mannen. Ook Katz (1991) rapporteerde dat gescheiden vrouwen meer zelfvertrouwen uitstralen dan gehuwde vrouwen. Een scheiding is dus een stressvolle gebeurtenis, maar heeft niet per definitie negatieve gevolgen voor het psychologisch welbevinden. Die negatieve psychologische gevolgen blijken vooral uit onderzoek dat uitgaat van negatieve effecten (Masheter, 1988). Er zouden meer positieve gevolgen van een scheiding gerapporteerd worden als onderzoekers hier effectief meer naar op zoek zouden gaan (Amato, 2000).

13

1.6 Verschillen relatieopvattingen na één of meerdere relatiebreuken 1.6.1 Verschillen bij jongeren

Van eén op drie kinderen jonger dan 16 scheiden de ouders (Walsh, 1993). Talrijke onderzoekers (o.a. Garbadi & Rosen, 1992) rapporteren dat een scheiding invloed heeft op de opvattingen die jongeren hebben over romantische relaties: (Garbadi & Rosen et al., 1992): bv. De houding ten op zichte van het huwelijksgeluk van hun nakomelingen (Hetherington, Bridges & Insabella et al., 1998) of het verlangen om een eigen familie te starten (Booth & Edwards, 1990).

Figuur 2. De invloed van ouderlijke scheiding op de opvattingen en gedrag in romantische relaties. Overgenomen van: Divorce and the Next Generation: Perspectives for Young Adults in the New Millennium, door C. Everett (2001), The Haworth Clinical Practice Press, New York, p89.

14

Figuur 2 is een grafische presentatie van de resultaten van een onderzoek door A. Everett (2001). Er zijn drie factoren die een invloed lijken te hebben op de manier waarop jongeren van gescheiden ouders kijken naar hun romantische relaties. De eerste factor is de waarneming van de familiegeschiedenis. Welke opvatting hebben ze over de breuk van hun ouders en hoe kijken ze terug op de belevenissen geassocieerd met de scheiding? Elke jongere kijkt op zijn eigen manier naar de breuk. De tweede factor is de reactie op de relatie van de ouders. Mensen kunnen verschillend reageren op dezelfde ervaringen. Deze reactie heeft een impact op de perceptie van de familie en de eigen romantische relatie. De laatste factor kan een van volgende zijn: geslacht, verwachtingen van succes, hechtingsstijl, enz. Uiteindelijk noemt Everett (2001) twee belangrijke aspecten: opvattingen (abstracte ideeën en inzichten over het behoud van een succesvolle romantische relatie) en gedrag (acties die de personen ondernemen in hun relatie). Verschillende onderzoekers onderzochten de connectie tussen rolmodellen van de ouders en verwachtingen van het huwelijk. Tienermeisjes van gescheiden ouders daten meer en zijn seksueel actiever dan andere (Booth, Brinkerhoff, & White, 1984). Ook andere onderzoeken laten dit zien. Meisjes met gescheiden ouders vertonen gesofisticeerder seksuele kennis over seksueel gedrag (Kelly, 1983). Een verklaring hiervoor is mogelijks de behoefte aan emotionele nood (Kelly, 1983). Zoals eerder vermeld door Knobloch-Fedders & Knudson (2009) zijn opvattingen van jongeren onderhevig aan sociale invloeden, culturele opvattingen en eerdere relatie ervaringen. Interactie met familieleden gedurende de kindertijd zou dus logischerwijze een belangrijke rol moeten spelen bij de vorming van ideeën over intieme relaties (Hall, 2006). Algemeen bepalen eerdere familiale gebeurtenissen en de omgeving van de familie met bijpassende waarden het schema (Hall, 2006). Soms beïnvloedt feedback van anderen de interpretatie van bepaalde omstandigheden (Hall, 2006).

15

1.6.2 Verschillen bij ouderen

Een scheiding heeft volgens het Scheiding-Stress-Aanpassingsmodel heel vaak negatieve gevolgen. Er zijn toch een aantal studies die dit tegenspreken. Vrouwen rapporteren na de breuk meer stress-gerelateerde groei dan mannen. De reden voor dit verschil is nog niet helemaal opgehelderd, maar waarschijnlijk zijn vrouwen beter in staat om de relatiebreuk te voorspellen en bereiden ze zich bijgevolg eerder positief voor bv. met sociaal ondersteunende netwerken buiten de romantische relatie. Dat mensen na de breuk zelf-gerapporteerde groei ondervinden is nog op andere manieren interessant. Er zijn gemiddeld vijf positieve veranderingen die toekomstige romantische relaties kunnen verbeteren. Persoonlijke groei, wordt het vaakst vermeld: veranderingen in specifiek gedrag of attitudes zoals “ Ik heb mijn fouten leren toegeven” (Tashiro & Frazier, 2003). Andere onderzoekers stellen vast dat de werkgelegenheid voor gescheiden moeders verbetert, dat ze meer sociale vrijheid hebben en ze zich ook gelukkiger voelen nadat de scheiding afgerond is (Acock & Demo, 1994). In Amato (2000) rapporteren vrouwen meer zelfvertrouwen en controle en mannen worden sociaal vaardiger en zijn meer bereid tot zelfonthulling. Individuen die zich na hun breuk makkelijk konden aanpassen en een goed tweede huwelijk hebben, beoordelen hun breuk positiever. Het tweede huwelijk kan helemaal anders zijn dat het eerste (Thornton, 1989). Uit vele onderzoeken wordt duidelijk dat mannen en vrouwen hun leven anders aanpakken na de relatiebreuk. Zo vormen mannen sneller een nieuwe relatie en een nieuw gezin. Tweede huwelijken lijken wel minder stabiel dan eerste huwelijken (Van peer, 2007 & Bradbury & Karney, 2014). Ook volgens Sprecher & Metts (1999) blijken de relatieopvattingen niet negatiever bij individuen die en breuk hebben meegemaakt. Wanneer de stress, veroorzaakt door een relatiebreuk,

afneemt,

keren

mensen

steeds

terug

naar

hun

oorspronkelijke

relatieschema’s. Vroeger was de voornaamste hypothese dat mannen en vrouwen minder vertrouwen hadden in hun relatie-idealen. Na de breuk namen ze zo veel nieuwe informatie op in hun schema, dat het oud schema verbannen werd. Dit proces doet zich enkel voor kort na een breuk, zo blijkt.

16

Verder is het interessant om ook eens te kijken of ook leeftijd (naast geslacht) invloed heeft op relatieopvattingen. Uit onderzoek blijkt dat individuen uit verschillende leeftijdsklassen anders denken over relaties. Zo hechten jonge singles meer belang aan liefde dan getrouwde volwassenen. Bij getrouwd koppels zijn er geen significante verschillen in attitudes t.o.v de liefde tussen getrouwe koppels (Montgomery & Sorell, 1997). Anno 2015 is er nog niet veel onderzoek gevoerd naar de gevolgen van breuken voor de relatieopvattingen. Tot nu toe werd er in onderzoek belang gehecht aan de impact van scheiding op het individu en de psychologische gevolgen. Relatietherapeuten die meer weten over de effecten van ouderconflicten kunnen gerichter handelen en meer rekening houden met de noden van ouders en hun nakomelingen (Everett, 2001). Bovendien kunnen gegevens over mogelijke positieve veranderingen nuttig zijn om mensen te helpen in het omgaan met relatieverlies (Tashiro & Frazier, 2003). Het is dus van groot belang om hier extra onderzoek naar uit te voeren.

1.7 Onderzoeksvragen en hypotheses

Onderzoeksvraag 1 Is er een verband tussen het aantal relatiebreuken die mensen meemaken en hun opvattingen over relaties?

Sprecher & Metts (1999) hadden als voornaamste hypothese in hun onderzoek dat mannen en vrouwen na een relatiebreuk hun opvattingen over relaties bijsturen. Concreet verwachtten ze minder geloof in de opvattingen. Deze hypothese werd niet bekrachtigd. Wanneer de stress, veroorzaakt door de relatiebreuk, afneemt en mensen afstand nemen van de relatie, keren ze terug naar hun oorspronkelijke relatieopvattingen. Vorige relatiegebeurtenissen hebben dus weinig invloed op toekomstige relaties volgens Sprechter & Metts. Maar volgens Priest et al. (2009) gaan individuen na meer breuken minder akkoord met de algemeen heersende opvattingen over partnerkeuze en romantiek. Vandaar de volgende hypothese:

17

Hypothese 1: De relatieopvattingen van partners die meer breuken hebben meegemaakt verschillen niet significant met de opvattingen van koppels die geen of weinig breuken hebben meegemaakt. Onderzoeksvraag 2: Is er een significant verschil in relatieopvattingen tussen mannen en vrouwen? Speelt het leeftijdsverschil een rol? Uit onderzoek van Fletcher & Kininmonth (1992) is gebleken dat vrouwen meer aandacht schenken aan individualiteit en mannen daarentegen passie belangrijker achten in een relatie. Bradbury & Karney (2014) vonden gelijkaardige resultaten. Bij mannen neemt het verlangen naar seks niet af na verloop van tijd, maar het verlangen naar nabijheid. Bij vrouwen treedt het omgekeerde effect op: het verlangen naar nabijheid neemt toe en het verlangen naar seks neemt af. Montgomery & Sorell (1997) zien een verschil in attitudes tussen jonge volwassenen en koppels die getrouwd zijn. Daarom de volgende hypotheses. Hypothese 2.1: De opvattingen van mannen en vrouwen verschillen in twee domeinen: passie en intimiteit. Mannen vinden, meer dan vrouwen, passie in de relatie belangrijk, terwijl vrouwen eerder intimiteit belangrijker vinden. Hypothese 2.2: Er zijn significante verschillen in relatieopvattingen gevonden tussen jong volwassenen en oudere volwassenen. Onderzoeksvraag 3: “Welke relatietransgressies worden het meest genoemd als schadelijk voor een intieme relatie?” Metts & Cupach vonden negen categorieën die frequent genoemd werden als schadelijk voor een relatie. Hawkins & Willoughby (2012) noemen communicatieproblemen, uit elkaar groeien en niet genoeg aandacht krijgen de voornaamste redenen waren waarom koppels uit elkaar gingen. Daarom volgende hypothese. Hypothese 3: Mensen die een of meer relatiebreuken hebben meegemaakt geven aan dat ongepaste interacties en verwaarlozing van de relatie de twee voornaamste relatietransgressies zijn.

18

Onderzoeksvraag 4: Geven mannen andere redenen aan voor de relatiebreuk dan vrouwen? Communicatieproblemen, uit elkaar groeien en niet genoeg aandacht geven aan elkaar worden gezien als de belangrijkste redenen voor een relatiebreuk (Hawkins & Willoughby (2012). Kan dit veralgemeend worden, of hebben mannen en vrouwen toch significant verschillende redenen om een relatie te beëindigen? Tot nu toe was er in onderzoek weinig aandacht voor deze genderverschillen. Onderzoeksvraag 5: “Verschillen de relatieopvattingen van mannen en vrouwen voor en na relatiebreuken?” Onderzoeksvraag 6: Verschillen de opvattingen over de schadelijkheid van relatietransgressies bij mannen en vrouwen naargelang de relationele historiek (geen breuken of één of meer breuken) ?

2. Methode 2.1 Deelnemers

Deze bachelorproef is een onderdeel van een studie van de onderzoeksgroep Relatie- en Gezinsstudies Ugent, die de vragenlijst opmaakte. In het totaal namen er 540 deelnemers mee aan het onderzoek: 371 mensen vulden de vragenlijst volledig in. Door 170 deelnemers werd de vragenlijst maar deels ingevuld. In deze studie werd beslist om enkel met volledige lijsten te werken. Twee mensen differentieerden zich niet als man of vrouw; er werd beslist om hun data ook niet op te nemen wegens de kleine representativiteit van deze groep. De groep van 369 deelnemers bestond uit 266 vrouwen (72%) en 103 mannen (28%). Gemiddeld waren de vrouwen 27,38 jaar (SD = 11,78) en de mannen 30,03 jaar (SD = 12,74). De gemiddelde relatieduur bleek 6,67 jaar (SD = 9,29) met een minimum van 0 jaar en een maximum van 52 jaar. Bij het nagaan naar de relationele status van onze 369 deelnemers bleek dat 95 (25,75%) mensen alleenstaand waren zonder kinderen, 128 (34,69%) deelnemers hadden een relatie maar waren niet gehuwd of samenwonend, 42 (11,38%) deelnemers waren samenwonend zonder kinderen, 19 (5,15%) mensen waren

19

samenwonend met kinderen, 13 (3,52%) deelnemers waren getrouwd zonder kinderen, 49 (13,28%) deelnemers waren getrouwd met kinderen, 2 (0,54%) alleenstaande ouders, 5 (1,36%) waren nieuwe samengestelde gezinnen en 16 (4,37%) deelnemers hebben geen van de bovenstaande categorieën aangeduid. Bij het vragen naar de relationele geschiedenis antwoordden 198 (53,66%) mensen dat ze nog nooit een breuk meemaakten, 105 (39,57%) hadden 1 breuk meegemaakt, 30 (8,13%) personen maakten voor de tweede keer een breuk mee, 10 (2,71%) mensen maakten voor de derde keer een breuk mee en 2 (0,54%) mensen maakten meer dan 4 keer een breuk mee. Tabel 1 geeft een overzicht van de gemiddelden en standaarddeviaties van verdere demografische gegevens van de onderzoekspopulatie. De grote representativiteit van de populatie was een voordeel. Hierdoor kunnen de resultaten beter gegeneraliseerd worden. Er was een belangrijke voorwaarde om te mogen deelnemen aan het onderzoek, er werd een inclusiecriterium gehanteerd namelijk een mininum leeftijd van 18 jaar. Verder mocht iedereen deelnemen aan het onderzoek. Voor de persoonlijke rekrutering van 70 deelnemers was er nog een andere belangrijke vereiste, namelijk de deelnemers moesten een of meer relatiebreuken meegemaakt hebben die minstens één jaar geduurd hebben. Voor de persoonlijke rekrutering werd gebruik gemaakt van de sneeuwbalmethode en de gemakssteekproef. Bij de sneeuwbalmethode wordt de vragenlijst via kennissen doorgestuurd naar kandidaten die in aanmerking komen. Die kandidaten kunnen de vragenlijst opnieuw verder verspreiden via hun persoonlijke contacten die ook voldoen aan de voorwaarden. Een voordeel van de sneeuwbalmethode is dat mensen snel en gemakkelijk bereikbaar zijn, een nadeel is dat de deelnemers misschien te veel uit dezelfde sociale of leeftijdsklasse komen. Bij de gemakssteekproef wordt de vragenlijst alleen verspreidt naar kennissen of personen die toevallig benaderd worden door de onderzoeker die voldoen aan de vooropgelegd voorwaarden.

20

Tabel 1: Beschrijvende statistieken van de demografische gegevens naar leeftijd, beroepssituatie, gezinssituatie van vrouwen (N = 266), mannen (N = 103) en deelnemers in het algemeen (N = 369) Mannen Vrouwen

Algemeen

Leeftijd

Gemiddelde leeftijd, uitgedrukt in jaren

30,02

15 – 34 jaar

79

N

%

N

%

N

%

28,12

27,38

76,70% 210

78,95% 289

78,32%

35 – 54 jaar

16

15,53% 45

16,92% 61

16,53%

55 – 75 jaar Beroepssituatie

8

7,77%

11

4,14%

19

5,15%

Arbeider Geschoolde arbeider

5 3

4,85% 2,91%

2 1

0,75% 0,38%

7 4

1,90% 1,08%

Bediende

Middenkader

35 33,98% 61 8 7,77% 9

22,93% 96 3,38%

17

4,61%

Hoger kader

2

1,94%

2

0,75%

4

1,08%

Zelfstandige

3

2,91%

7

2,63%

10

2,71%

Werkloos/werkzoekend

4

3,88%

6

2,26%

10

2,71%

Huisvrouw/huisman Student

0 40

0,00% 3 38,83% 171

1,13% 3 64,29% 211

0,81% 57,18%

(Brug)gepensionneerd

3

2,91%

4

1,50%

7

1,90%

Gezinssituatie

Alleenstaand zonder kinderen In een relatie maar niet gehuwd/ samenwonend

30 35

29,13% 65 33,98% 93

24,44% 95 34,96% 128

26,02%

25,75% 34,69%

Samenwonend zonder kinderen

9

8,74%

33

12,41% 42

11,38%

Samenwonend met kinderen

8

7,77%

11

4,14%

19

5,15%

Getrouwd zonder kind(eren)

5

4,85%

8

3,00%

13

3,52%

Getrouwd met kind(eren)

12

11,65% 37

13,90% 49

13,28%

Alleenstaande ouder Nieuw samengesteld gezin

0 1

0,00% 0,97%

0,75% 1,50%

0,54% 1,36%

2 4

2 5

21

Andere

3

2,91%

Aantal breuken

Geen breuken

59

57,28% 139

52,26% 198

53,66%

1 breuk

25

24,27% 80

30,08% 105

39,57%

2 of meer breuken

12

11,65% 29

10,90% 41

11,11%

Niet ingevulde antwoorden

7

6,80%

6,77%

6,78%

13

18

4,89%

16

25

4,34%

22

2.2 Meetinstrumenten / apparatuur

Om een antwoord te vinden op de onderzoeksvragen werd er gebruik gemaakt van een vragenlijst, opgesteld via LimeSurvey. De vragenlijst is een vertaling van de Relationship Beliefs Scale van Fletcher & Kininmonth (1992). De RBS bestaat uit 54 items en is onderverdeeld in 18 verschillende categorieën en geclusterd in 4 schalen: passie, externe factoren, intimiteit en individualiteit. De RBS werd vooral ontwikkeld om te achterhalen welke overtuigingen een relatie succesvol maken (Fletcher & Kininmonth, 1992). Eerst wordt er gepolst naar demografische gegevens zoals leeftijd, geboortegeslacht, hoogst behaald diploma, beroepssituatie, seksuele geaardheid, relatiestatus en eventuele duur van de relatie. Daarna beantwoorden de deelnemers vragen met een zespunts Likertschaal, van helemaal niet akkoord tot helemaal wel akkoord.

2.2.1 Relationship Beliefs Scale (Fletcher & Kininmonth, 1992)

De Relationship Beliefs Scale werd, zoals gezegd, ontwikkeld door Flechter & Kininmonth in 1992, om een meetinstrument te ontwikkelen dat aan bepaalde vereisten voldeed. Een eerste belangrijke vereiste was een breed scala aan opvattingen over factoren die een relatie succesvol maken. Daarnaast moest de vragenlijst ook toegankelijk zijn voor zowel getrouwde als niet getrouwde personen. Tenslotte moest de vragenlijst algemene opvattingen meten en niet de specifieke, zoals die gemeten werden door de Relationship Belief Inventory van Eidelson & Epstein (1982) (Fletcher & Kininmonth, 1992).

23

Tabel 2: De 18 categorieën van de RBS (Fletcher & Kininmonth, 1992) met bijhorend voorbeelditem. Categorie

Voorbeelditem

Vertrouwen

Er moet volledige eerlijkheid zijn tussen de partners.

Gemeenschappelijkheid

Gedeelde interesses en hobby's houden een relatie gezond.

Steun

Partners moeten elkaar volledig steunen in hun intieme relatie.

Communicatie

Mensen moeten altijd luisteren naar de onderliggende boodschappen die hun partners geven.

Seks

De allerbeste relaties zijn gebaseerd op een sterke fysieke aantrekkelijkheid.

Onafhankelijkheid

Elke partner heeft het recht op absolute persoonlijke privacy.

Relatie-vitaliteit

Lachbuien zijn onmisbaar in een relatie.

Liefde

In succesvolle relaties tonen partners constant aan elkaar hoe graag zij elkaar zien.

Gelijkheid

De huishoudelijke taken tussen mannen en vrouwen moeten evenwaardig verdeeld zijn.

Vriendschap

Partners moeten naast geliefden ook vrienden zijn.

Coping

Een goede relatie is sterk genoeg om elke tegenslag te overleven.

Compromis

Beide partners moeten offers brengen voor hun relatie.

Respect

In succesvolle relaties zijn partners gevoelig voor elkaars gevoelens.

Aanvaarding

In gelukkige relaties accepteren partners elkaar volledig zoals ze zijn.

Kinderen

Kinderen brengen koppels dichter bij elkaar.

Financieel

Financiële problemen verwoesten een relatie.

Persoonlijke Veiligheid

Mensen met ongeveer dezelfde achtergrond zullen meer succesvolle relaties hebben.

Belangrijke Anderen

Wanneer partners niet om kunnen met elkaars vrienden of familie verwoest dit hun relatie.

24

Deze 18 categorieën kunnen verder geclusterd worden in 4 subschalen: intimiteit, passie, individualiteit en externe factoren. De factor intimiteit heeft te maken met opvattingen over interpersoonlijke attitudes of interacties gerelateerd aan (de ontwikkeling van) intimiteit of nabijheid zoals respect, communicatie, compromis enz. Externe factoren betreffen invloeden van buitenaf zoals persoonlijke veiligheid, financiële toestand, gemeenschappelijkheid, kinderen en belangrijke anderen. Passie omvat opvattingen over seks en vitaliteit. Individualiteit is minder eenduidig maar heeft te maken met onafhankelijkheid en gelijkheid ( Fletcher & Kininmonth, 1992). De Relationship Beliefs Scale blijkt adequaat intern en test- hertestbetrouwbaar, behalve voor de factor individualiteit, die marginaal intern consistent bleek te zijn. Interne betrouwbaarheid wordt als adequaat beschouwd bij een coëfficiënt hoger dan .7. De interne betrouwbaarheid van de subschalen (α) bij de RBS varieert van .51 en .87. De test-hertestbetrouwbaarheid van de subschalen (r) schommelt tussen .64 tot .89. Deze betrouwbaarheid bleef stabiel bij vier verschillende steekproeven: (1) mannen, (2) vrouwen, (3) zij die momenteel een seksuele/romantische relatie hebben en (4) zij die momenteel geen relatie hebben (Fletcher & Kininmonth, 1992). Bovendien blijkt de Relationship Beliefs Scale niet onderhevig aan sociale wenselijkheid, meer nog de relatieopvattingen overlappen niet met relatietevredenheid, wat een belangrijke vereiste was bij het ontwikkelen van de RBS. De RBS kon ook een discriminante en convergente validiteit aantonen: zo correleerde de RBS met de dimensies van relationele hechting van Hazan & Shaver (1987) en de liefdesattitudes van Hendrick & Hendrick (1986) (Fletcher & Kininmonth, 1992).

25

Tabel 3: Gemiddelden, standaarddeviaties en interne consistentie van de Nederlandse vertaling van de RBS: subschalen en bijhorende categorieën M

SD

α (interne consistentie)

Intimiteit

137,78

15,80

0,86

Vertrouwen

14,90

2,60

0,72

Respect

14,90

1,84

0,59

Communicatie

14,18

2,15

0,46

Coping

13,21

2,05

0,34

Steun

14,01

2,10

0,52

Aanvaarding

14,23

2,38

0,57

Liefde

11,38

2,43

0,42

Vriendschap

14,19

2,32

0,73

Compromissen sluiten

12,77

2,26

0,42

52,54

7,98

0,75

Persoonlijke Veiligheid

11,26

2,57

0,50

Belangrijke anderen

11,07

2,48

0,68

Financieel

9,27

2,36

0,59


11,84

1,92

0,25

Kinderen

9,11

2,62

0,64

25,43

4,31

0,73

Seks

11,83

2,70

0,73

Vitaliteit

13,60

2,19

0,49

27,71

3,70

0,50

Onafhankelijkheid

14,36

2,17

0,40

Gelijkheid

13,35

2,28

0,47

Externe factoren

Passie

Individualiteit

26

2.2.2 Relation Transgression Scale (Metts & Cupach, 2007)

De oorzaken van de relatiebreuken werden in kaart gebracht met een eigen vragenlijst gebaseerd op de negen categorieën van relatietransgressies van Metts & Cupach (2007). Tabel 4: Categorieën van relatietransgressies met voorbeelditem (Metss & Cupach, 2007) Ongepaste interactie

De ene partner reageert op een onbeleefde, onredelijke, overdreven of ongepaste manier tegen de andere tijdens gesprekken, conflicten , discussies, ruzies,…


De ene partner is niet attent of gedraagt zich respectloos tegenover de andere partner.

Buitenrelationele betrokkenheid

De ene partner is/was seksueel ontrouw en heeft dit zelf opgebiecht aan de andere partner.

Relationele bedreiging verbergen door middel De ene partner is/was seksueel ontrouw en van bedrog

heeft dit verborgen gehouden of verzwegen voor de andere partner.


De ene partner geeft geen prioriteit aan de partner


De ene partner geeft aan dat hij/zij erover nadenkt de relatie te beëindigen

Verbroken beloften en plannen en geschonden De ene partner wijzigt plannen/afspraken verwachtingen

zonder enige waarschuwing of verklaring aan de andere partner.


De ene partner heeft de privacy van de andere partner niet gerespecteerd (Bv e-mails lezen.

Misbruik

De ene partner is verbaal agressief en dreigend naar de andere partner.

27

De items konden beantwoord worden aan de hand van een zespunts Likertschaal gaande van helemaal niet akkoord tot helemaal wel akkoord. De interne consistentie van de vragenlijst werd nagemeten, alle items samen scoren een interne consistentie van .95 wat wijst op een zeer betrouwbare score. Onderstaand wordt nog eens een overzicht gegeven van de interne consistentie op alle categorieën van de Nederlandstalige vragenlijst. Tabel 5: Gemiddelden, standaarddeviaties en interne consistentie van de Nederlandse vertaling van Relation Transgression Scale (Metts & Cupach, 2007) M

SD

α

(interne

consistentie) Ongepaste interactie

4,62

0,73

0,87


4,57

0,67

0,92


4,55

0,86

0,87

Relationele bedreiging verbergen 5,13

0,78

0,87

4,91

0,95

0,66

Verbroken beloften en plannen en 4,24

0,71

0,91

door middel van bedrog Verwaarlozing van de relatie

geschonden verwachtingen Bedrog, geheimen en privacy

4,26

0,82

0,81

Misbruik

4,40

0,54

0,85

2.3 Procedure Het onderzoek kon pas van start gaan, na goedkeuring van het ethische comité van de Faculteit

Psychologie

en

Pedagogische

Wetenschappen.

Toen

werd

er

een

standaarduitnodiging opgesteld (zie bijlage). Deze uitnodiging werd samen met de bijkomende inclusiecriteria (relatiebreuken) via mail en sociale netwerksites verspreid. Daarnaast werd aan verschillende mensen gevraagd of ze nog potentiële kandidaten kenden die bereid zouden zijn om deel te nemen aan dit onderzoek. In de uitnodiging stond de rechtstreekse link naar de vragenlijst samen met bijkomende informatie over het

28

doel: wetenschappelijk onderzoek naar hoe volwassenen vandaag de dag naar relaties kijken, wat de oorzaken van een breuk zijn, wat wel en niet mag enz… De survey kon op alle momenten stopgezet worden: dan werden de resultaten niet bewaard. Om ethische redenen werden er ook geen identificatiegegevens bevraagd. De privacy en anonimiteit werden verzekerd. De deelnemers konden doctoraatstudente Gaëlle Vanhee contacteren voor verdere informatie. Verder werd er ook meegedeeld dat het invullen van de vragenlijst ongeveer 10 minuten duurde. Voor de persoonlijke rekrutering van de 70 deelnemers (gemakssteekproef en sneeuwbalmethode) werden alle contacten die voldeden aan de inclusiecriteria via e-mail gecontacteerd en werd hun gevraagd of ze eventueel nog potentiële kandidaten kenden die bereid waren om deel te nemen aan het onderzoek. Op Facebook werd er ook een oproep geplaatst met de standaarduitnodiging. Die oproep werd gedeeld door vrienden van de testleider. De vragenlijst bestaat dus uit twee delen. Het eerste deel gaat over relatieopvattingen: wat draagt bij tot een succesvolle en duurzame relatie (gebaseerd op de Relationship Beliefs Scale van Fletcher & Kininmonth, 1992). De antwoorden werden verzameld met een zespunts Likerschaal (van helemaal niet akkoord tot helemaal wel akkoord). Het tweede deel van de vragenlijst gaat over relatieovertredingen of relatietransgressies en de oorzaken van vorige relatiebreuken (gebaseerd op de negen categorieën van relatietrangressies van Metts & Cupach, 2007).

2.4 Analyse Analyses zullen worden uitgevoerd in Excel en SPSS, aangezien dit een kwantitatief onderzoek is. Beschrijvende statistiek wordt gebruikt om een algemeen beeld te krijgen van de onderzoekspopulatie. De belangrijkste demografische gegevens in ons onderzoek zijn: leeftijd, geslacht, beroepssituatie, huidige relatie en aantal breuken in het verleden. Met behulp van verklarende statistiek worden antwoorden op de onderzoeksvragen geformuleerd.

29

3. Resultaten 3.1 Onderzoeksvraag 1 “Is er een verband tussen het aantal relatiebreuken die mensen meemaken en hun opvattingen over relaties?” Hypothese 1.1: De relatieopvattingen van partners die meer breuken hebben meegemaakt verschillen niet significant van die van koppels die weinig of geen breuken hebben meegemaakt. We onderscheiden twee groepen: mensen die nog geen breuken hebben meegemaakt en mensen die één of meer breuken hebben meegemaakt. Deze twee groepen zijn de onafhankelijke variabelen. Daarvan hebben we nog eens de gemiddelden en standaarddeviaties berekend. De relatieopvattingen zijn onze afhankelijke variabelen. Via een aantal t-toetsen werd nagegaan of er significante verschillen zijn in opvattingen tussen de twee groepen. Tabel 6 toont nog eens alle resultaten schematisch weer.

Tabel 6: Verschillen in relatieopvattingen tussen mensen die geen breuken of één of meer breuken meemaakten. Geen breuken

Schalen RBS

Eén of meer breuken

M

SD

M

SD

t (1)

138,96

12,24

138,44

13,30

0,71

Vertrouwen

15,19

2,18

14,75

2,58

0,10

Respect

15,03

1,69

14,91

1,59

0,49

Communicatie

14,23

1,82

14,32

1,94

0,66

Coping

13,36

1,96

13,21

1,90

0,49

Steun

14,17

1,64

14,11

1,69

0,73

Aanvaarding

14,25

2,05

14,43

2,24

0,44

Liefde

11,49

2,29

11,41

2,29

0,75

Vriendschap

14,27

2,38

14,20

2,04

0,76

Compromis

12,79

1,86

12,99

2,02

0,37

Intimiteit

30

52,58

7,19

52,70

7,72

0,88


11,73

1,71

12,07

1,97

0,09

Belangrijke anderen

11,08

2,43

11,00

2,31

0,75

Persoonlijke veiligheid

11,16

2,42

11,47

2,57

0,25

Financieel

9,35

2,36

9,15

2,12

0,42

Kinderen

9,27

2,57

9,01

2,47

0,35

25,19

3,78

25,98

3,86

0,06

Seks

11,65

2,44

12,16

2,67

0,07

Relatie-vitaliteit

13,55

1,97

13,82

1,83

0,19

27,77

3,06

27,92

3,24

0,66

Onafhankelijkheid

14,40

1,92

14,49

1,88

0,67

Gelijkheid

13,36

2,07

13,42

2,10

0,79

Externe factoren

Passie

Individualiteit

Conclusie Hypothese 1.1 wordt bevestigd . Er zijn geen verschillen gevonden in relatieopvattingen tussen mensen die nog geen relatiebreuken hebben meegemaakt en mensen die één of meer breuken meemaakten. De relatieopvattingen blijven hetzelfde ongeacht de relatiebreuken. De scores van beide groepen liggen heel dicht bij elkaar.

31

3.2 Onderzoeksvraag 2

“Is er een significant verschil in relatieopvattingen tussen mannen en vrouwen? Speelt het leeftijdsverschil een rol? Hypothese 2.1: Relatieopvattingen van mannen en vrouwen zullen verschillen in twee aspecten: passie en intimiteit. Mannen vinden, meer dan vrouwen, passie in de relatie belangrijk, terwijl vrouwen eerder intimiteit belangrijker vinden. We hebben de data volgens twee groepen onderscheiden: mannen en vrouwen. Dit zijn onze onafhankelijke variabelen. De relatieopvattingen zijn onze afhankelijke variabelen. Om een antwoord te krijgen op onze onderzoeksvraag wordt er een independent sample ttoets uitgevoerd. De resultaten daarvan staan in tabel 7, samen met de gemiddelden en standaarddeviaties. De scores van mannen en vrouwen liggen dicht bij elkaar, maar ze verschillen significant in een aantal categorieën. Zo is er een significant verschil in de categorie vertrouwen: daar scoren vrouwen (M=15,13) significant hoger dan mannen (M=14,34), t(160)=1.61, p< .05; in de categorie compromis scoren mannen (M=13,19) significant hoger dan vrouwen (M=12,61), t(166)=3.5, p< .05 en als laatste scoren mannen (M=12,31) significant hoger dan vrouwen (M=11,65), t(156)=5,4 op seks p< .05. In de andere categorieën zijn er geen significante verschillen gevonden tussen mannen en vrouwen. Tabel 7: Verschillen in relatieopvattingen tussen mannen en vrouwen Vrouwen

Mannen

M

SD

M

SD

t(1)

138,06

14,71

137,14

18,36

0,65

Vertrouwen

15,13

2,44

14,34

2,92

0,02*

Respect

14,94

1,75

14,80

2,07

0,52

Communicatie

14,14

2,09

14,28

2,31

0,58

Coping

13,29

1,91

13,03

2,39

0,33

Steun

13,92

2,07

14,24

2,18

0,20

Aanvaarding

14,35

2,20

13,93

2,78

0,18

Intimiteit

32

Liefde

11,46

2,34

11,19

2,66

0,38

Vriendschap

14,31

2,29

13,88

2,38

0,12

Compromis

12,61

2,16

13,19

2,46

0,04*

52,41

7,30

52,89

9,52

0,64


11,89

1,88

11,71

2,02

0,44

Belangrijke anderen

11,08

2,27

11,03

2,97

0,89


11,21

2,41

11,39

2,95

0,59

Financieel

9,07

2,12

9,78

2,84

0,08

Kinderen

9,15

2,48

8,98

2,95

0,60

25,26

4,10

25,87

4,81

0,26

Seks

11,65

2,51

12,31

3,11

0,05*

Relatie-vitaliteit

13,62

2,14

13,56

2,31

0,84

27,87

3,38

27,30

4,41

0,24

Onafhankelijkheid

14,42

2,09

14,22

2,38

0,47

Gelijkheid

13,45

2,09

13,07

2,70

0,20

Externe factoren

Passie

Individualiteit

* p <.05

Hypothese 2.2: Er zijn significante verschillen in relatieopvattingen tussen jonge volwassenen en oudere. Om deze hypothese te toetsen werd een correlatie berekend van alle schalen en subschalen van de RBS. De onderstaande tabel geeft een overzicht van alle correlatiescores met bijhorende p-score. Uit de correlatiescore bleek een significante positieve correlatie te zijn tussen de leeftijd van de deelnemers en de scores voor externe factoren r=0,16, p<0.01, het financiële aspect wordt naarmate men ouder wordt belangrijker in een relatie, r=0,29, p<0.001, verder bleek er een negatief significant verband tussen leeftijd en de subschaal passie r= -0,12, p <0.05. Mensen scoren hoger op de subschaal externe factoren naarmate de leeftijd vordert en scoren lager op de subschaal passie naarmate de leeftijd vordert. De andere correlaties waren niet significant.

33

Tabel 8: Pearson Correlatie en p- waarde tussen leeftijd en RBS schalen Leeftijd r

p

0,071

0,17

Vertrouwen

0,018

0,73

Respect

0,020

0,70

Communicatie

0,016

0,76

Coping

0,13

0,012*

Steun

0,038

0,47

Aanvaarding

0,013

0,80

Liefde

0,18

0,0005**

Vriendschap

0,031

0,55

Compromis

0,019

0,72

0,16

0,002**


0,14

0,007**

Belangrijke anderen

-0,011

0,83


0,026

0,62

Financieel

0,29

<.0001**

Kinderen

0,12

0,02*

-0,12

0,018*

Seks

-0,06

0,25

Relatie-vitaliteit

-0,17

0,001**

-0,08

0,13

Onafhankelijkheid

-0,011

0,83

Gelijkheid

-0,12

0,02*

Intimiteit

Externe factoren

Passie

Individualiteit

* p <.05, ** p<.001

34

Conclusie Hypothese 2.1 wordt niet bevestigd. Mannen en vrouwen verschillen niet in opvattingen op de subschalen passie en intimiteit.. Enkel op de subschalen seks en compromis zijn er significante verschillen gevonden tussen mannen en vrouwen. Hypothese 2.2 wordt bevestigd. Er bestaat een significant verschil tussen leeftijd van de deelnemers en de opvattingen voor externe factoren. Vooral in de categorieën gemeenschappelijkheid, kinderen en financieel bestaat een positief significant verband. Daarnaast is er ook nog een significant verschil gevonden op de subschaal passie, meer bepaald bestaat er een negatief significant verband op de categorie relatie-vitaliteit. Er is geen significant verband gevonden op de subschaal intimiteit, maar wanneer er verder gekeken wordt naar de categorieën worden toch een aantal verschillen opgemerkt. Zo bestaat er een positief significant verband in de categorieën coping en liefde.


“Welke relatietransgressies worden het meest genoemd als schadelijk voor een intieme relatie?” Hypothese 3: Mensen die een of meer relatiebreuken hebben meegemaakt geven aan dat ongepaste interacties en verwaarlozing van de relatie de twee voornaamste relatietransgressies zijn. Mannen en vrouwen gaven aan dat misbruik (M= 5,40, SD= 0,54) het schadelijkst zou zijn voor hun relatie naast ontrouw, verborgen door de partner, (M= 5,13, SD= 0,78). Als derde veronderstelden mannen en vrouwen dat een abrupte beëindiging van de relatie (M= 4,91 , SD= 0,95) schadelijk kan zijn voor een intieme relatie. Er werden ook geen significante verschillen gevonden tussen mannen en vrouwen in transgressies die ze schadelijk achten voor huidige of toekomstige relaties. Resultaten worden nog eens voorgesteld in onderstaande tabel.

35

Tabel 9: Relatietransgressies voor mannen en vrouwen en bijhorende gemiddelden en standaarddeviaties. Mannen

Vrouwen

M

SD

M

SD

t (1)

Ongepaste Interactie

4,26

1,39

4,38

1,25

0,43


4,25

1,49

4,29

1,31

0,81


4,20

1,33

4,31

1,27

0,45

4,65

1,45

4,90

1,39

0,10


4,42

1,15

4,50

1,09

0,38


4,61

1,57

4,61

1,49

0,99

3,83

1,26

4,02

1,22

0,19


3,93

1,37

4,02

1,28

0,59

Misbruik

5,13

1,18

5,25

1,18

0,32

Relationele

bedreiging

verborgen

door bedrog

Verbroken

beloften,

plannen

geschonden verwachtingen

en

Conclusie Onze hypothese kan niet weerhouden worden. Misbruik, abrupte beëindiging en relationele bedreiging, verborgen door bedrog zijn de drie transgressies die als het schadelijkst worden gezien. Mannen en vrouwen denken niet significant verschillend over de schadelijkheid van relatietransgressies voor de relatie.

36


“Geven mannen andere redenen aan voor de relatiebreuk dan vrouwen?” Van onze 369 deelnemers antwoordden 146 (39,57%) mensen dat ze één of meer relatiebreuken hadden meegemaakt. Van deze deelnemers waren er 109 vrouwen (74,66%) en 37 mannen (25,34%). Eerst en vooral werd er gekeken naar welke categorieën van relatietransgressies het vaakst genoemd werden als effectieve reden van de breuk. Deze resultaten worden voorgesteld in tabel 10. Abrupte beëindiging werd door zowel mannen (M=3,84) als vrouwen (M=3,98) opgegeven als de voornaamste reden van de relatiebreuk. Daarnaast werd gebrek aan gevoeligheid door mannen (M=2,89) en vrouwen (M=3,34) ook heel vaak genoemd. Misbruik wordt het minste aangeduid als reden voor de relatiebreuk (mannen (M=1,43) en vrouwen (M=1,69)) en buitenrelationele betrokkenheid werd ook weinig genoemd door mannen (M=2,27) en vrouwen (M=2,41). Er is een significant verschil tussen mannen en vrouwen bij verbroken beloften, plannen en geschonden verwachtingen, t(64)=0,04, p <0,05. Vrouwen (M=2,90) geven deze reden voor de relatiebreuk meer aan dan mannen (M=2,40). Tabel 10: Redenen die mannen en vrouwen aangeven voor de relatiebreuk, met bijhorende gemiddelden en standaarddeviaties Mannen

Vrouwen

M

SD

M

SD

t (1)

Ongepaste interactie

2,68

1,70

2,66

1,64

0,96


2,89

1,61

3,34

1,66

0,15


2,27

1,64

2,41

1,59

0,66

Relationele bedreiging verbergen door 2,46 middel van bedrog

1,85

2,61

1,78

0,68

Verbroken beloften, plannen geschonden verwachtingen

en 2,40

1,29

2,90

1,33

0,04**

Verwaarlozing

2,73

1,58

3,28

1,63

0,07


3,84

1,76

3,98

1,72

0,67


2,46

1,85

2,61

1,78

0,69

Misbruik

1,43

0,77

1,69

1,25

0,13

** p <.05,

37

Conclusie Er is een significant verschil gevonden in een reden die mannen en vrouwen aangeven voor de relatiebreuk. Vrouwen geven significant meer aan dat verbroken beloften, planen en geschonden verwachtingen een reden was voor de breuk dan mannen.

3.5 Onderzoeksvraag 5: “Verschillen de relatieopvattingen van mannen en vrouwen voor en na relatiebreuken?” Om deze onderzoeksvraag te beantwoorden werd gebruik gemaakt van een Univariate Anova. Met deze onderzoeksvraag wordt er gekeken of er een effect is van geslacht en historiek van relatiebreuken op de opvattingen van de mensen. Onze onafhankelijke variabelen zijn geslacht en historiek relaties. Onze afhankelijke variabelen zijn de relatieopvattingen. Er is geen significant verband gevonden op de subschalen. Er is wel een significant verband gevonden op de categorie coping, F(1)=4,35, p=0,038. Mannen (M=13,10) en vrouwen (M=13,18) vinden omgaan met problemen belangrijker in een relatie wanneer ze in het verleden een relatiebreuk meemaakten (mannen (M=13,32) en vrouwen (M=13,27)). Vooral mannen vinden coping belangrijker na een relatiebreuk. Op de andere categorieën is er geen verschil. Alle resultaten worden nog eens voorgesteld in de tabel 11. Tabel 11: Univariate Anova met RBS schalen, geslacht en relatiehistoriek F

p

0,123

0,726

Vertrouwen

0,018

0,892

Respect

0,129

0,720

Communicatie

0,000

0,986

Coping

4,35

0,038*

Steun

0,199

0,656

Aanvaarding

0,298

0,585

Liefde

0,356

0,551

Vriendschap

0,005

0,945

Compromis

0,043

0,836

Intimiteit

38

1,098

0,295


1,240

0,266

Belangrijke anderen

0,349

0,555


1,181

0,278

Financieel

0,568

0,452

Kinderen

1,761

0,185

0,059

0,808

Seks

0,548

0,460

Relatie-vitaliteit

0,240

0,625

0,670

0,414

1,407

0,236

Externe factoren

Passie

Individualiteit Onafhankelijkheid Gelijkheid

0,021

0,884

** p <.05

Conclusie Opvattingen over relaties veranderen niet onder invloed van een relatiebreuk. Enkel in de categorie coping blijken mannen en vrouwen die geen relatiebreuk hebben meegemaakt anders te denken wanneer deze vergeleken worden met deelnemers die één of meer relatiebreuken meemaakten.

3.6 Onderzoeksvraag 6: “Verschillen de opvattingen over de schadelijkheid van relatietransgressies bij mannen en vrouwen naargelang de relationele historiek (geen breuken of één of meer breuken)?“ Ook bij deze onderzoeksvraag wordt er gebruik gemaakt van een Univariate Anova, om na te gaan of de opvattingen van mannen en vrouwen verschillen voor en na de relatiebreuk. Geslacht en de historiek van relatiebreuken zijn onze onafhankelijke variabelen. De relatietransgressies zijn onze afhankelijke variabelen. Er is een significant verschil tussen hoe mannen en vrouwen denken over verwaarlozing, F(1)=4,55, p=0,034 voor en na een relatiebreuk. Vrouwen vinden geen prioriteit geven aan de relatie of de partner die andere zaken belangrijker vindt dan eigen partner voor de breuk (M=4,55)

39

schadelijker dan na een relatiebreuk (M=4,43). Mannen daarentegen gaan verwaarlozing na een relatiebreuk (M=4,31) als schadelijker zien dan voor de breuk (M=4,22). In de andere categorieën wordt er geen significant verschil gevonden. Alle resultaten worden onderstaand nog eens voorgesteld in tabel 12.

Tabel 12: Univariate Anova met de categorieën van relatietransgressies, geslacht en relationele historiek F

p

Ongepaste interactie

1,152

0,284


2,986

0,085


0,208

0,649

Relationele bedreiging verbergen door middel van bedrog

0,735

0,392

Verbroken beloften, plannen en geschonden verwachtingen

0,481

0,488

Verwaarlozing

4,55

0,034**


0,150

0,698


0,787

0,376

Misbruik

0,301

0,583

** p <.05

Conclusie Mannen en vrouwen hun opvattingen omtrent de schadelijkheid van relatietransgressies blijken niet te veranderen onder invloed van een relatiebreuk. Enkel op de categorie verwaarlozing blijken vrouwen anders te denken voor een relatiebreuk dan na de relatiebreuk.

40

4. Discussie Het doel van dit onderzoek was om na te gaan welke opvattingen bijdragen tot een succesvolle relatie, welke relatietransgressies mensen schadelijkheid vinden en wat relatiebreuken veroorzaakt.

4.1 Conclusie 4.1.1 Verband relatiebreuken en relatieopvattingen

Relatieopvattingen blijken niet beïnvloed te worden door veranderingen, zoals één of meerdere relatiebreuken. Individuen die nooit een relatiebreuk meemaakten verschillen daarin niet significant van mensen die één of meer breuken meemaakten. Op de subschaal intimiteit zien we een lichte, niet significante daling. Vooral in de categorie vertrouwen is het verschil het grootst tussen beide groepen. Mensen die meerdere relatiebreuken meemaakten vinden dat vertrouwen minder bijdraagt tot een succesvolle relatie dan mensen die gelukkig samen zijn. Op de subschaal externe factoren zien we een lichte, niet significante stijging. Vooral gemeenschappelijkheid, zoals dezelfde waarden en normen hebben of gedeelde hobby’s, zijn belangrijker na meer relatiebreuken. Ook op de subschaal passie zien we een lichte, niet significante stijging, bij mensen die meerdere breuken meemaakten: seks was de categorie die het meest verschilde tussen beide groepen. Mensen die al een breuk meemaakten vinden dat seksuele beleving bijdraagt tot een succesvolle relatie. Op individualiteit liggen de resultaten zeer dicht bij elkaar. Onafhankelijkheid en gelijkheid zijn net iets belangrijker na een relatiebreuk Deze resultaten liggen in lijn van die van Sprecher & Metts (1999). Veranderingen in opvattingen kunnen optreden net na de breuk, wanneer de stress toeneemt, maar op lange termijn als de stress afneemt, keren mensen terug naar hun oorspronkelijke opvattingen (Sprecher & Metts, 1999).

41

4.1.2 Verband tussen relatieopvattingen, geslacht en leeftijd

Dit onderzoek laat geen samenhang zien tussen algemene opvattingen (intimiteit, passie, externe factoren en individualiteit) en geslacht. Mannen en vrouwen hebben geen significant verschillende opvattingen over wat bijdraagt tot een succesvolle relatie, Fletcher & Kininmonth (1992) vonden echter wel enkele verschillen: vrouwen zouden nl. meer dan mannen uitgesproken opvattingen hebben op de subschaal individualiteit. Mannen, daarentegen hebben meer dan vrouwen sterkere opvattingen over passie en meer bepaald over seks. Dit laatste blijkt ook uit dit onderzoek, mannen vinden meer dan vrouwen dat seks bijdraagt tot een succesvolle relatie. Ook bij Sprecher & Metts (1989) en Frazier en Esterly (1990) blijkt dat mannen meer belang hechten aan passie in de relatie. Andere subschalen en categorieën laten geen significante verschillen zien: zie ook een studie van Fehr & Broughton (2001) waar mannen en vrouwen bijna identiek scoren op opvattingen over liefde. Er zijn duidelijk significante verschillen gevonden tussen de leeftijd van de deelnemers en hun opvattingen die over succesvolle relaties. Hoe ouder men wordt, hoe belangrijker men externe factoren: kinderen, persoonlijke veiligheid, financiën vindt. Het omgekeerde zien we bij de subschaal passie: het belang van seks en relatie-vitaliteit neemt af. Deze bevindingen vonden Montgomery & Sorell (1997) en Knobloch-Fedders & Knudson (2009) ook in hun resultaten, nl. dat relatieidealen over de jaren minder romantisch worden (praktische hypothese). 4.1.3 Relatietransgressies die gezien worden als schadelijk voor een intieme relatie

Misbruik, lichamelijke of emotionele mishandeling en relationele bedreiging zoals bedrog worden door mannen en vrouwen gezien als schadelijkste relatietransgressies. Ook Roloff et al. (2001) die naast misbruik en buitenrelationele betrokkenheid ook verlangen om iemand anders te daten dan eigen partner en vergeten van gemaakte plannen het vaakst noemt. Uit onze resultaten blijkt dat mensen verbroken beloften, plannen en geschonden verwachtingen samen met bedrog, geheimen en privacy gezien als het minst schadelijk zien voor een relatie. Verder zien we geen significante verschillen tussen mannen en vrouwen. Misschien hebben we geen geslachtsverschillen gevonden omdat er enkel en alleen gekeken wordt naar het resultaat van deze transgressies. We weten niet hoe

42

mensen ze werkelijk zouden interpreteren of hoe ze er precies op zouden reageren als ze effectief plaatsvinden.

4.1.4 Oorzaken van relatiebreuken

Mannen en vrouwen geven als voornaamste reden voor de breuk het plots beëindigen van de relatie. Een tweede reden die ze allebei aangeven is een gebrek aan gevoeligheid. Misbruik wordt het minst genoemd. Er werden significante verschillen tussen mannen en vrouwen: vrouwen noemen significant vaker verbroken beloften, plannen en geschonden verwachtingen. Ook bij Hawkins & Willoughby (2012) blijken niet genoeg aandacht krijgen en uit elkaar groeien en een gebrekkige communicatie een van de meest voorkomende redenen te zijn voor een relatiebreuk. Bachman & Guerrero, (2006a) en ook Hawkins en Willoughby (2012) vonden dat gebrekkige communicatie een vaak voorkomende reden was voor een relatiebreuk.

4.1.5 Verschillen in relatieopvattingen tussen mannen en vrouwen die geen of meer relatiebreuken meemaakten.

Het belangrijkste doel van dit onderzoek was na te gaan of er een verband is tussen relatieopvattingen bij eerdere langetermijnrelaties. Veranderen de opvattingen van mannen en vrouwen door een relatiebreuk?

Resultaten tonen weinig significante

verschillen: dat sluit aan bij Fehr & Broughton (2009) waar mannen en vrouwen gelijkaardige opvattingen hebben over liefde. Aansluitend heeft de relationele geschiedenis weinig invloed op de opvattingen omtrent relaties. Enkel in de categorie coping is er een significant verschil tussen mannen en vrouwen. Een mogelijke verklaring hiervoor kan zijn dat mannen en vrouwen anders reageren op stress. Mannen zonderen zich eerder af, zijn meer gericht op autonomie terwijl vrouwen liever willen praten over hun problemen en meer gericht zijn op verbondenheid (Gray, 2008).

43

4.1.5 Verschillen in opvattingen over de schadelijkheid van relatietransgressies bij mannen en vrouwen die geen of meer relatiebreuken meemaakten.

De opvattingen over relatietransgressies blijken dus niet te veranderen als individuen één of meer relatiebreuken meemaken. Er is enkel een significant verschil in de categorie verwaarlozing. Vrouwen vinden geen prioriteit geven aan de relatie schadelijker vóór een mogelijke relatiebreuk dan erna. Mannen daarentegen vinden geen prioriteit geven aan de relatie schadelijker na één of meer relatiebreuken. Tashiro & Frazier (2003) veronderstelden dat een relatiebreuk een moeilijke gebeurtenis is waardoor opvattingen in nieuwe relaties grondig beïnvloed kunnen worden. Een mogelijke verklaring van de niet-significante verschillen kan wijzen op het feit dat dit onderzoek niet longitudinaal is. Een andere verklaring kan zijn dat individuen na een relatiebreuk niet anders gaan denken over de mogelijke schadelijkheid voor relaties, maar wel over andere aspecten, zoals het voelen van pijnlijke gevoelens na de breuk. Er mag niet enkel gekeken worden naar de relatietransgressie zelf. Speelde er een conflict mee in de relatiebreuk? Was men gelukkig?

4.2 Sterktes en beperkingen onderzoek

Dit onderzoek kent ongetwijfeld een aantal sterktes, maar ook een aantal punten die nog verbeterd kunnen worden en waar in een volgend onderzoek rekening mee gehouden moet worden. Een sterkte is de grote steekproef: 369 mensen hebben deze vragenlijst ingevuld. In de vertegenwoordiging van mannen (n=103) in tegenstelling tot deze van vrouwen (n=266) is de steekproef wel beperkt. Hierdoor is het moeilijker om algemene uitspraken te doen over mannen en vrouwen. De verschillen tussen genders zijn echter miniem. In een volgend onderzoek zou een steekproef met meer mannen nauwkeuriger resultaten kunnen opleveren. Ook de leeftijdsgroepen zijn ongelijk vertegenwoordigd. Onze vragenlijst werd vooral beantwoord door personen die jonger waren dan 35 jaar. 57% waren studenten. Ook in de gezinssituaties was er weinig variatie. De grootste groep (34,69%) bestond uit mensen die een relatie hadden, maar niet gehuwd of samenwonend. Omdat deze bachelorproef de verschillen tussen mensen die een of meer breuken hebben meegemaakt onderzoekt, is de groep van nieuw samengestelde gezinnen eigenlijk te weinig vertegenwoordigd (1,36%).

44

Een andere beperking ligt in de groep alleenstaand, niet gehuwd of samenwonend. Hieronder worden eigenlijk singles verstaan, of mensen die al langdurig in een relatie zijn maar nog niet samenwonen, of mensen die gescheiden zijn en momenteel geen nieuwe relatie hebben. De meeste deelnemers behoorden tot deze groep (34,69%) waardoor hun precieze situatie op dit ogenblik moeilijk te achterhalen valt. Een derde beperking is dat de kwaliteit van de relaties niet onderzocht werd. Voor de mensen die één of meerdere breuken hebben meegemaakt, kan het interessant zijn om te weten hoe deze relatie precies verliep. Was er al lang sprake van een (ernstig) conflict? Hoe tevreden was men eigenlijk over de relatie? Kwam de breuk als een verrassing of was het eerder een beslissing van beide partijen? Dit zouden vragen kunnen zijn die verdere verschillen aan het licht brengen. Een vierde beperking is dat we graag weten of relatieopvattingen veranderen na een relatiebreuk. Mensen vulden een vragenlijst in nadat de breuk afgerond was. Wanneer we echt een causaal verband willen leggen, dan zou er een longitudinaal onderzoek moeten gebeuren. Een vijfde beperking in huidig onderzoek is dat er weinig aandacht aan persoonlijkheidskenmerken, vroegere gebeurtenissen, culturele opvattingen en sociale relaties geschonken wordt. Deze factoren blijken ook een invloed te hebben op onze opvattingen (Knobloch-Fedders & Knudson, 2009; Bradbury & Karney, 2014). De interne consistentie van de RBS is een laatste beperking. De Nederlandse vertaling vertoont in een aantal categorieën een zwakke interne consistentie. Vertrouwen, vriendschap en seks zijn categorieën die een goede interne consistentie hebben met een Chronbach α van meer dan .70. Andere categorieën hebben eerder een zwakke interne consistentie. Daarom werd er geopteerd om met de schalen te werken. Zij halen een interne consistentie hoger dan .70. Enkel de op de schaal “Individualiteit” is de interne consistentie zwak.

45

Suggesties voor verder onderzoek In een volgend onderzoek zou een onderscheid gemaakt kunnen worden tussen koppels die getrouwd zijn, koppels die net uit elkaar zijn en koppels die een aantal jaar uit elkaar zijn. Deze koppels zouden allemaal geïnterviewd kunnen worden. Dan zou het verschil in kwaliteit van de opvattingen nagegaan kunnen worden. Zijn mensen nog steeds tevreden in een tweede relatie? Hoe gaan mensen precies om met de scheiding? Ook het verband tussen tevredenheid en opvattingen in de huidige relatie zou onderzocht kunnen worden. Het resultaat zou dan misschien meer significante verschillen tussen mannen en vrouwen opleveren. In dit onderzoek werden enkel de opvattingen over relaties in het algemeen nagegaan. Ook vragen omtrent coping of andere persoonlijkheidstrekken kunnen bevraagd worden in de survey. Op deze manier kan er nagegaan worden welke impact de breuk had en hoe ze hier precies mee omgingen. Ook longitudinaal zou een methode kunnen zijn die toegepast kan worden. Hierdoor is het interessant om te weten welke rol relatie ervaringen precies spelen op onze opvattingen. De algemene bevindingen en resultaten van dit onderzoek worden gebundeld en weergegeven in een folder, die doorgestuurd kan worden naar relatie-en gezinstherapeuten en eventuele CGGZ’s. Zo worden therapeuten ingelicht over fundamenteel onderzoek en de nieuwe inzichten en veranderingen in cognities. Er zijn ongetwijfeld veel mensen die net als Montgomery & Sorell (1997) veronderstellen dat er verschillen zijn in opvattingen tussen mannen en vrouwen en dat opvattingen veranderen door vroegere gebeurtenissen (Sprecher & Metts, 1999; Fletcher & Kininmonth, 1992).

46

4.3 Algemene Conclusie Algemeen kan gesteld worden dat eerdere relatiebreuken weinig invloed hebben op de relatieopvattingen van individuen. Deze resultaten zijn verrassend en liggen niet in lijn van de resultaten van Sprecher & Metts (1999) en Priest et al. (2009). Daarnaast zijn er ook geen geslachtsverschillen gevonden met betrekking tot relatieopvattingen wat dus niet overeenkomt met de onderzoeksresultaten van Fletcher & Kininmonth (1992), Frazier & Esterly (1990) en Sprecher & Metts (1989). Ook hier dus ietwat verrassende resultaten. Huidige resultaten tonen een significant verschil op vlak van passie en externe factoren tussen jonge volwassenen en oudere volwassenen. Zo vinden ouderen passie minder belangrijk en externe factoren belangrijker. Deze resultaten liggen in dezelfde lijn als van Montgomery & Sorell (1997). Op basis van deze bevindingen kunnen we dus niet besluiten dat eerdere langetermijnrelaties de opvattingen omtrent relaties veranderen. Hier is longitudinaal onderzoek voor nodig. Bovendien blijken er geen verschillen te zijn tussen mannen en vrouwen en hun visie op schadelijkheid omtrent relatietransgressies. Mannen en vrouwen denken hetzelfde over wat eventueel schadelijk kan zijn voor een relatie. Uit ons onderzoek besluiten we dat relatiebreuken niet snel het relationeel denken gaan beïnvloeden.

Love sees not with the eyes, but with the mind; and therefore is wing’d Cupid painted blind. - William Shakespeare, A Midsummer Night’s Dream (act1, scene1)

47

5. Referentielijst:

Acock, A. C., & Demo, D. H. (1994). Family diversity and well-being. Thousand Oaks, CA: Sage. Afifi, W. A., & Burgon, J. K. (2000). The impact of violations on uncertainty and the consequences for attractiveness. Human Communication Research, 26, 203-233. Amato, P. R. (2000). The consequences of Divorce for Adults and Children. Journal of Marriage and Family, 62, 1269-1287. Bachman, G. F., & Guerrero, L. K. (2006a). Relational quality and communicative responses following hurtful events in dating relationships: An expectance violations analysis: Journal of Social and Personal Relationships, 23, 943-963. Bianchi, S. M., Subaiya, L., & Kahn, J. R. (1999). The Consequences of Divorce for Adults and Children. In Amato P. (Ed.). Journal of Marriage and the Family, 62, 1269-1287. Bradbury, T. N., & Karney, B. R. (2014). Intimate Relationships. New York: W.W. Norton & Company. Bruffaerts, R., A. Bonnewyn, H. Van Oyen, S. Demarest & K. Demyttenaere (2004), Zorggebruik voor mentale stoornissen in België. Resultaten van de European Study on Epidemiology of Mental Disorders (ESEMed). Tijdschrift voor Geneeskunde, 60, 11, pp. 790-799. Duck, S. (1998). Human Relationships, London, California, New Delhi: Sage Publications, 120- 125. Dykstra, P. & T. Fokkema (2001), Emotionele en sociale eenzaamheid onder gescheiden en gehuwde mannen en vrouwen: de deficiet- en cognitieve benaderingen vergeleken. Nederlands Tijdschrift voor de Psychologie, 56, 4, pp.177-190. Everett, C. A. (2001). Divorce and the Next Generation: Perspectives for Young Adults in the New Millennium. The Haworth Clinical Practice Press, New York.

48

Fehr, B., & Broughton, R. (2001). Gender and personality differences in conceptions of love: An interpersonal theory analysis. Personal Relationships, 8(2), 115-136. Fletcher, G. J. O., & Kinimonth, L. A. (1992). Measuring Relationship Beliefs: An Individual Differences Scale. Journal of Research in Personality, 26, 371-397. Frazier, P. A., & Esterly, E. (1990). Correlates of Relationships Beliefs: Gender, Relationship Experience and Relationship Satisfaction. Journal of Social and Personal Relationships, 7(3), 331-3352. Gray, J. (2008). De nieuwe rollen van Mars en Venus. Houten: Spectrum. Hall, S. S. (2006). Marital Meaning: Exploring Young Adults’ Belief Systems About Marriage. Journal of Family Issues, 10, 1437-1458. Hatfield, E., Singelis, T., Levine, T., Bachman, G., Muto, K. & Choo, P. (2007). Love Schema’s. Preferences in Romantic Partners and Reactions to Commitment, 1, 1-24. Hawkins, A. J. & Fackrell, T. A. (2009). Should I keep Trying To: A guidebook for Individuals and Coupels at the Crossroads of Divorce ( And Before). Utah Commission on Marriage Salt Lake City, Utah. Hawkins, A. J.; Willoughby, B.J. Doherety, W.J. (2012). Reasons for Divorce and Openness to Marital Reconciliation. Journal of Divorce & Remarriage, 53, 453–463. Katz, R. (1991). The Consequences of Divorce for Adults and Children. In Amato P. (Ed.). Journal of Marriage and the Family, 62, 1269-1287. Kelly, H. H., Berscheid, E., Christensen, A., Harvey, J. H., Huston, T. L., Levinger, G., McClintock, E., Peplau, L. A., & Peterson, D. R. (1983). Close Relationships. New York: Freeman. Knobloch-Fedders, L. M., & Knudson, R. M. (2009). Marital ideals of the newly-married: a longitudinal analysis. Journal of Social and Personal Relationships, 26, 249-271. NIS (diverse jaargangen), Bevolkingsstatistieken. Brussel: Ministerie van Economische Zaken, NIS.

49

Marks, N. F. (1996). The Consequences of Divorce for Adults and Children. In Amato P. (Ed.). Journal of Marriage and the Family, 62, 1269-1287. Masheter, C. (1988), Healthy and unhealthy friendship and hostility between ex-spouses. Journal of Marriage and the Family, 59, 2, pp.463-475. Mastekaase, A. (1997). The Consequences of Divorce for Adults and Children. In Amato P. (Ed.). Journal of Marriage and the Family, 62, 1269-1287. Metts, S. (1994). Relational transgressions. In W. R. Cupach & B. H. Spitzberg ( Eds.), The dark side of interpersonal communication. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. 217 – 239. Metts, S., & Cupach, W. R. (2007). Responses to relational transgressions: Hurt, anger, and sometimes forgiveness. In B. H. Spitzberg & W. R. Cupach (Eds.), The dark side of interpersonal communication (2nd ed., 243-274). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Montgomery, M. J., & Sorell, G. T. (1997). Differences in love attitudes across family life stages. Family Relations, 55-61. Preotu, L. D., & Turliuc, N. (2013). How do people choose their intimatie partners? The Ideal Standards Model in Romantic Relationships- some answers and questions. Social Psychology, 31, 61-73. Roloff, M. E., Soule, K. P., & Carey, C. M. (2001). Reasons for remaining in a relationship and responses to relational transgressions. Journal of Social and Personal Relationships, 18, 362-385. Simons, R. L., Simons, L. G., Kei, M. K., & Landor, A. M. (2012). Relational Schemas, hostile Romantic Relationships, and beliefs about marriage among young African American Adults. Journal of social an Personal Relationships, 29, 77-101. Smeets, G.; Bögels, M.S.; Van der Molen, H. T. & Arntz, A. (1999). Klinische psychologie, diagnostiek en therapie. Heerlen/Maastricht: Wolters-Noordhoff.

50

Sprecher, S., & Metts, S. (1989). Development of the “Romantic Beliefs Scale” and examination of the effects of gender and gender-role orientation. Journal of Social and Personal Relationships, 6(4), 387-411. Sprecher, S., & Metts, S. (1999). Romantic beliefs: their influence on relationships and patterns of change over time. Journal of Social and Personal Relationships, 16, 834851. Tashiro, T., & Frazier, P. (2003). I’ll never be in a relationship like that again: Personal growth following romantic relationship breakups. Personal Relationships, 10, 113128. Thornton, A. (1989). The consequences of Divorce for Attitudes Toward Divorce and Gender Roles. In Amato P. & Booth A. (Ed.) Journal of Family Issues, 12, 306-322. Van der Molen, H.T., Perreijn, S. & Van den Hout, M. A. (1997), Klinische psychologie, theorieën en psychopathologie. Gronngen: Wolters-Noordhoff, 175-187. Van Peer. C. (2007). Impact van een (echt)scheiding op kinderen en ex-partners. Studiedienst

van

de

Vlaamse

Regering.

Geraadpleegd

3/03/2014

op

http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/de-impact-van-een-echt-scheiding-opkinderen-en-ex-partners. Verhofstadt, L. L., De Mol, J., & Buysse, A. (2008). Ups en downs van partnerrelaties: een overzicht van psychologische theorievorming en empirisch onderzoek. Tijdschrift Klinische Psychologie, 247-258.

51

6. Bijlages: Bijlage 1: Standaarduitnodiging Beste, De onderzoeksgroep Relatie- en Gezinsstudies van de Universiteit Gent (www.familylab.ugent.be) en de professionele Bacheloropleiding Toegepaste Psychologie HOWEST Brugge voeren momenteel een onderzoek naar hoe volwassenen vandaag de dag denken over partnerrelaties. Wat maakt relaties succesvol? Wat leidt tot een breuk? Wat mag wel en wat mag niet in relaties? Kortom, wij zijn geïnteresseerd in uw mening over relaties. Bent u ouder dan 18 en hebt u interesse om deel te nemen aan dit onderzoek, klik dan door naar https://survey.ugent.be/doza/survey/index.php?sid=96933&lang=nl U vindt daar een elektronische vragenlijst en wij zouden het bijzonder waarderen mocht u deze willen invullen (15min). De dataverzameling gebeurt volledig anoniem en via een beveiligde server van de Universiteit Gent. U zal op geen enkel moment gevraagd worden om identificatiegegevens (naam, adres) in te vullen. De data zullen uitsluitend worden gebruikt in het kader van wetenschappelijk onderzoek en zullen strikt anoniem worden verwerkt. Uw deelname aan dit onderzoek berust op vrijwillige basis. U kunt op elk moment beslissen om het onderzoek stop te zetten en de toestemming in te trekken, zonder hierbij een reden te moeten opgeven. Aarzel niet om ons te contacteren als u vragen heeft of bijkomende informatie wenst. Met vriendelijke groeten en dank, Prof. Dr. L. Verhofstadt (Universiteit Gent; www.familylab.ugent.be; [email protected]) Dr. C. Barbez (HOWEST Brugge) Gaëlle Vanhee (Doctoraatsstudent Universiteit Gent) Stephanie Boone & Nicky Coppens (Masterstudenten Klinische Psychologie, Universiteit Gent) Lies Sleutjes (Bachelorstudent Toegepaste Psychologie, HOWEST)

52

Bijlage 2: De vragenlijst: Intro Welkomsttekst: Beste, Vooreerst dank voor uw medewerking aan dit onderzoek. Dit onderzoek heeft tot doel zicht te krijgen op hoe mensen vandaag de dag denken over partnerrelaties. We vragen daarom aan een zeer grote groep mensen om een elektronische vragenlijst hieromtrent in te vullen. Dit zal ongeveer 15 minuten duren. We zullen u vragen stellen over hoe u denkt over partnerrelaties in het algemeen, en we zullen u vragen stellen over uzelf. Bij het invullen van de vragenlijst zal u steeds de keuze hebben uit verschillende antwoordmogelijkheden. U kunt het antwoord aanklikken dat het best uw mening weergeeft. Het is echt belangrijk dat u eerlijk uw mening geeft en dat u alle vragen beantwoordt. Het onderzoek gebeurt volledig anoniem. U zal op geen enkel moment gevraagd worden om identificatiegegevens (naam, adres) in te vullen. De data zullen uitsluitend worden gebruikt in het kader van wetenschappelijk onderzoek en zullen strikt vertrouwelijk en anoniem worden verwerkt. Uw deelname aan dit onderzoek berust op vrijwillige basis. U kunt op elk moment beslissen om het onderzoek stop te zetten en de toestemming in te trekken, zonder hierbij een reden te moeten opgeven. Aarzel niet om ons te contacteren als u vragen heeft of bijkomende informatie wenst. Indien u op basis van het vorige beslist om deel te nemen, vragen wij u vriendelijk door te klikken. Met vriendelijke groeten en dank, Prof. Dr. L. Verhofstadt (Onderzoeksgroep Relatie- en Gezinsstudies, Universiteit Gent: [email protected]) Gaëlle Vanhee (Doctoraatsstudent Universiteit Gent; [email protected]) Annelies Peeters (Masterstudent Universiteit Gent) Stephanie Willockx (Masterstudent Universiteit Gent) Lies Sleutjes (Bachelorstudent Toegepaste Psychologie, HOWEST) 00: Ik, de deelnemer, verklaar hierbij (1) dat de onderzoeker mij heeft ingelicht over de achtergrond, doelstelling, inhoud, opzet en verwachte duur van het onderzoek (2) dat ik geheel uit vrije wil deelneem aan het onderzoek en op de hoogte ben dat ik mijn deelname op elk moment kan stop zetten, zonder hiervoor een reden te moeten opgeven (3) dat ik de toestemming geef aan de onderzoekers om mijn resultaten op anonieme wijze te bewaren, te verwerken, en erover te rapporteren Gelezen en goedgekeurd, Datum:

53

Vragenlijst Thesis (Groep ‘Algemene informatie’) Algemene informatie 01 Wat is uw leeftijd? (in jaren uitgedrukt, gelieve enkel het cijfer te typen) Vul hier uw antwoord in: 02 Wat is uw hoogst behaalde diploma? Kies a.u.b. één van de volgende mogelijkheden: o Lager onderwijs o Lager secundair onderwijs o Hoger secundair onderwijs o Hoger onderwijs – 1 cyclus (voorheen korte type - kandidatuur, professionele of academische bachelor) o Hoger onderwijs – 2 cycli (voorheen lange type - licentiaat, master, master-na-master) o Hoger onderwijs – 3 cycli (MBA, doctoraat) 03 Wat is uw huidige beroepssituatie? Kies a.u.b. één van de volgende mogelijkheden: o Arbeider o Geschoolde arbeider o Bediende o Middenkader o Hoger kader o Zelfstandige o Werkloos/werkzoekend o Huisvrouw/huisman o Student o (Brug)gepensioneerd 04 Wat is uw geboortegeslacht? Kies a.u.b. één van de volgende mogelijkheden: o Vrouw o Man o Andere 05 Wat is uw seksuele geaardheid? Kies a.u.b. één van de volgende mogelijkheden: o Heteroseksueel o Homoseksueel o Biseksueel o Aseksueel (Groep ‘Huidige relatie’) Huidige relatie 06 Wat is uw huidige relationele status? Kies a.u.b. één van de volgende mogelijkheden: o Alleenstaand zonder kinderen(vrijgezel, weduwnaar/weduwe zonder kinderen, gescheiden zonder kinderen) o In een relatie maar niet gehuwd/samenwonend o Samenwonend zonder kinderen o Samenwonend met kind(eren) o Getrouwd zonder kinderen o Getrouwd met kind(eren)

54

o o o

Alleenstaande ouder Nieuw samengesteld gezin Andere

07 Hoe lang is uw relationele situatie al zoals ze nu is? In jaren uitgedrukt (bv. typ 3 in de onderstaande zone indien dit gedurende 3 jaar is; typ 0.25 indien dit gedurende 3 maanden is; typ 0.50 indien dit gedurende 6 maanden is). Vul uw antwoord hier in: (Groep ‘ Relationele overtuigingen’) Relationele overtuigingen Beschrijving: Wij zijn geïnteresseerd in wat volgens u bijdraagt tot het succes en de duurzaamheid van partnerrelaties. Met partnerrelaties bedoelen we hier langdurige relaties tussen twee partners die samenwonen of gehuwd zijn. Wij zijn geïnteresseerd in uw algemene opvattingen omtrent dit soort relaties. 08 Gelieve aan te duiden in welke mate u akkoord gaat met volgende uitspraken. Er zijn geen juiste of foute antwoorden. 1= helemaal niet akkoord 2= niet akkoord 3= eerder niet akkoord 4= eerder wel akkoord 5= akkoord 6= helemaal akkoord 1

Partners moeten altijd luisteren naar elkaars onderliggende boodschappen

1 2 3 4 5 6

2

In succesvolle relaties tonen partners constant hoeveel ze van elkaar houden

1 2 3 4 5 6

3

Er moet complete eerlijkheid zijn tussen partners

1 2 3 4 5 6

4

Elke partner heeft recht op absolute privacy

1 2 3 4 5 6

5

Partners moeten elkaar volledig steunen in succesvolle relaties

1 2 3 4 5 6

6

In succesvolle relaties aanvaarden partners elkaar volledig

1 2 3 4 5 6

7

De beste relaties zijn gebouwd op sterke seksuele aantrekkingskracht

1 2 3 4 5 6

8

Partners moeten de huishoudelijke taken gelijk verdelen

1 2 3 4 5 6

9

Beide partners moeten opofferingen maken in succesvolle relaties

1 2 3 4 5 6

10 In succesvolle relaties moet er veel gelachen worden

1 2 3 4 5 6

11 Gedeelde interesses en hobby’s houden relaties gezond

1 2 3 4 5 6

12 Partners met een gelijkaardige achtergrond zullen meer succesvolle relaties 1 2 3 4 5 6 hebben 13 Partners moeten goede vrienden zijn, evenals geliefden 1 2 3 4 5 6 14 Financiële problemen vernietigen relaties

1 2 3 4 5 6

55

15 Kinderen hebben, brengt koppels dichter bij elkaar

1 2 3 4 5 6

16 Niet kunnen opschieten met elkaars vrienden of familie vernietigt relaties

1 2 3 4 5 6

17 Een goede relatie is sterk genoeg om alles te overleven

1 2 3 4 5 6

18 In de meest succesvolle relaties zijn partners heel sensitief voor elkaars 1 2 3 4 5 6 gevoelens 19 Partners moeten vrij kunnen communiceren over elk onderwerp 1 2 3 4 5 6 20 Hechte relaties kunnen niet functioneren zonder liefde

1 2 3 4 5 6

21 De beste relaties hangen af van absolute trouw ten aanzien van elkaar

1 2 3 4 5 6

22 Partners in hechte relaties moeten ook apart tijd spenderen

1 2 3 4 5 6

23 In de beste relaties werken partners hard aan het voldoen aan elkaars behoeften

1 2 3 4 5 6

24 Partners in de beste relaties aanvaarden elkaar onvoorwaardelijk

1 2 3 4 5 6

25 Zonder goede seks kunnen relaties niet overleven

1 2 3 4 5 6

26 Zonder gelijkheid tussen partners kunnen relaties niet overleven

1 2 3 4 5 6

27 Partners moeten bereid zijn om compromissen te sluiten voor het welzijn van 1 2 3 4 5 6 de relatie 28 Relaties moeten opwindend zijn 1 2 3 4 5 6 29 Partners moeten dezelfde normen en waarden hebben

1 2 3 4 5 6

30 On een goede relatie te hebben, moeten beide partners zelfzeker zijn

1 2 3 4 5 6

31 Partners moeten ook beste vrienden zijn

1 2 3 4 5 6

32 Hechte relaties zijn afhankelijk van economische veiligheid

1 2 3 4 5 6

33 Langetermijnrelaties zijn oppervlakkig zonder kinderen

1 2 3 4 5 6

34 Gemeenschappelijke vrienden hebben houdt relaties in stand

1 2 3 4 5 6

35 Conflict in relaties moet onmiddellijk aangepakt worden

1 2 3 4 5 6

36 Wederzijds respect is de basis voor de beste relaties

1 2 3 4 5 6

37 Het is essentieel dat partners al hun gevoelens uiten in relaties

1 2 3 4 5 6

38 Liefde tussen partners is voldoende voor een succesvolle relatie

1 2 3 4 5 6

39 Partners moeten volledig trouw zijn aan elkaar

1 2 3 4 5 6

40 Het is essentieel dat partners individuen blijven, ongeacht hoe hecht hun relatie 1 2 3 4 5 6 is

56

41 Partners moeten elkaar praktisch ondersteunen zo goed als ze kunnen

1 2 3 4 5 6

42 Als partners elkaar niet aanvaarden, dan kunnen ze niet echt van elkaar houden

1 2 3 4 5 6

43 Seksuele compatibiliteit is essentieel in goede relaties

1 2 3 4 5 6

44 De beste relatie is een relatie waarin beide partners evenveel 1 2 3 4 5 6 verantwoordelijkheid opnemen voor het behouden van de relatie 45 In een gezonde relatie past men zich aan aan elkaars behoeften, ook als dit 1 2 3 4 5 6 zelfverloochening inhoudt 46 Romantiek is een essentieel onderdeel van een relatie 1 2 3 4 5 6 47 Hoe meer tijd partners samen doorbrengen, hoe beter

1 2 3 4 5 6

48 Als beide partners uit veilige en hechte families komen, heeft de relatie meer 1 2 3 4 5 6 kans van slagen 49 Relaties kunnen niet overleven zonder een hechte vriendschap tussen partners 1 2 3 4 5 6 50 Geld is even belangrijk als liefde in een relatie

1 2 3 4 5 6

51 Kinderen leiden tot een totale vervulling van de relatie

1 2 3 4 5 6

52 Partners moeten gemeenschappelijke vrienden hebben

1 2 3 4 5 6

53 Het succes van een relatie hangt af van hoe goed men omgaat met conflict

1 2 3 4 5 6

54 Attent zijn tegenover de partner is essentieel

1 2 3 4 5 6

Groep ‘Relationele overtredingen’ Relationele overtredingen Beschrijving: Binnen partnerrelaties kunnen partners soms dingen doen die ingaan tegen de algemeen geldende regels omtrent partnerrelaties. Dit noemen we relationele overtredingen. Hieronder worden verschillende overtredingen, die binnen een partnerrelatie kunnen plaatsvinden, opgesomd. Geef aan in hoeverre u vindt dat onderstaande gedragingen schade toebrengen aan partnerrelaties. 09 Gelieve aan te duiden in welke mate u akkoord gaat met volgende uitspraken. Er zijn geen juiste of foute antwoorden. 1= helemaal niet schadelijk voor een partnerrelatie 2= niet schadelijk voor een partnerrelatie 3= eerder niet schadelijk voor een partnerrelatie 4= eerder wel schadelijk voor een partnerrelatie 5= schadelijk voor een partnerrelatie 6= heel schadelijk voor een partnerrelatie De ene partner reageert op een onbeleefde, onredelijke, overdreven of 1 2 3 4 5 6 1

ongepaste manier tegen de andere tijdens gesprekken, conflicten, discussies, ruzies…

57

5

De ene partner is/was emotioneel ontrouw en heeft dit zelf opgebiecht aan de 1 2 3 4 5 6 andere partner.

17

De ene partner is lichamelijk agressief naar de andere partner.

1 2 3 4 5 6

11

De ene partner geeft aan dat hij/zij erover nadenkt de relatie te beëindigen.

1 2 3 4 5 6

2 9 8 13

De ene partner is niet attent of gedraagt zich respectloos tegenover de andere 1 2 3 4 5 6 partner. 1 2 3 4 5 6

De ene partner geeft geen prioriteit aan de relatie

De ene partner is/was seksueel ontrouw en heeft dit verborgen gehouden of 1 2 3 4 5 6 verzwegen voor de andere partner De ene partner wijzigt plannen/afspraken zonder enige waarschuwing of 1 2 3 4 5 6 verklaring aan de andere partner.

19 De ene partner heeft de andere partner gedwongen tot seks.

1 2 3 4 5 6

10

1 2 3 4 5 6

3 7 18 14 16

De ene partner vindt andere personen/zaken belangrijker dan de eigen partner.

De ene partner toont te weinig belangstelling in of interesse voor de andere 1 2 3 4 5 6 partner. De ene partner is/was seksueel ontrouw en heeft dit zelf opgebiecht

aan de 1 2 3 4 5 6

andere partner De ene partner is verbaal agressief en dreigend naar de andere partner.

1 2 3 4 5 6

De ene partner heeft gelogen of informatie achtergehouden tegenover de andere 1 2 3 4 5 6 partner. De ene partner heeft de privacy van de andere partner niet gerespecteerd (bv. e- 1 2 3 4 5 6 mails lezen)

12 De ene partner komt zijn/haar beloftes niet na tegenover de andere partner.

1 2 3 4 5 6

4

1 2 3 4 5 6

6 15

De ene partner is te weinig bekommerd om de andere partner.

De ene partner is/was emotioneel ontrouw en heeft dit verborgen gehouden of 1 2 3 4 5 6 verzwegen voor de andere partner. De ene partner heeft gevoelige informatie over de andere partner of de relatie 1 2 3 4 5 6 verteld aan derden

58

Groep ‘Vorige relaties’ Vorige relaties 10 Was u ooit eerder gehuwd, samenwonend of had u eerder een langetermijnrelatie (meer dan 1 jaar)? Kies a.u.b. één van de volgende mogelijkheden: o Nooit o 1 keer o 2 keer o 3 keer o 4 keer o 5 keer of meer

11 Kunt u aangeven wat in deze relatie(s) de reden(en) was/waren voor de breuk(en)? Gelieve bij elke uitspraak het passende antwoord aan te duiden. Er zijn uiteraard geen juiste of foute antwoorden. 1 = helemaal niet de reden voor de breuk 2= niet de reden voor de breuk 3= eerder niet… 4= eerder wel … 5= wel de reden 6= helemaal de reden … 1

Gebrek aan goede communicatie tussen de partners

1 2 3 4 5 6

2

Gebrek aan liefde tussen de partners

1 2 3 4 5 6

3

Gebrek aan vertrouwen tussen de partners

1 2 3 4 5 6

4

Gebrek aan persoonlijke vrijheid binnen de relatie

1 2 3 4 5 6

5

Gebrek aan steun tussen de partners

1 2 3 4 5 6

6

Gebrek aan aanvaarding tussen de partners

1 2 3 4 5 6

7

Gebrek aan een goede seksuele relatie

1 2 3 4 5 6

8

Gebrek aan gelijkwaardigheid tussen de partners

1 2 3 4 5 6

9

Gebrek aan wederzijdse aanpassing tussen de partners

1 2 3 4 5 6

10

Gebrek aan spanning, vitaliteit in de relatie

1 2 3 4 5 6

11

Gebrek aan gemeenschappelijkheid tussen de partners

1 2 3 4 5 6

12

Gebrek aan persoonlijke veiligheid binnen de relatie

1 2 3 4 5 6

59

13

Gebrek aan vriendschap binnen de relatie

1 2 3 4 5 6

14

Financiële problemen

1 2 3 4 5 6

15

Verschillende opvattingen omtrent krijgen van kinderen

1 2 3 4 5 6

16

Problemen omtrent belangrijke anderen uit de omgeving (familieleden, vrienden 1 2 3 4 5 6 …)

17

Moeilijkheden met het omgaan met problemen en conflict binnen de relatie

1 2 3 4 5 6

18

Gebrek aan wederzijds respect tussen de partners

1 2 3 4 5 6

19

Respectloos, onbeleefd, ongepast gedrag tijdens discussies en conflicten

1 2 3 4 5 6

20

Gebrek aan interesse, belangstelling in elkaar

1 2 3 4 5 6

21

Seksuele ontrouw (meegedeeld) van partner(s)

1 2 3 4 5 6

22

Seksuele ontrouw (verzwegen) van partner(s)

1 2 3 4 5 6

23

Emotionele ontrouw (meegedeeld) van partner(s)

1 2 3 4 5 6

24

Emotionele ontrouw (verzwegen) van partner(s)

1 2 3 4 5 6

25

Gebrek aan respect voor elkaars privacy

1 2 3 4 5 6

26

Leugens en geheimen van partner(s)

1 2 3 4 5 6

27

Relatie was geen prioriteit voor partner(s)

1 2 3 4 5 6

28

Verbreken van beloftes door partner(s)

1 2 3 4 5 6

29

Het wijzigen van plannen/afspraken zonder verklaring door partner(s)

1 2 3 4 5 6

30

Twijfelen over de relatie door partner(s)

1 2 3 4 5 6

31

Lichamelijke agressie, mishandeling door partner(s)

1 2 3 4 5 6

32

Dwang tot ongewenst seksueel contact door partner(s)

1 2 3 4 5 6

33

Verbale agressie, dreiging door partner(s)

1 2 3 4 5 6

60

Bijlage 3: folder

61

62

63

64

Dit nooit meer!!! Kwantitatief onderzoek naar de relatie tussen herhaalde relatiebreuken en relatieopvattingen

Recommend Documents