Dit is de rekening van Bourgeois I De Morgen 9/8/14
Dat de nieuwe Vlaamse regering fors moet besparen is duidelijk, maar over de exacte cijfers zwegen de coalitiepartners in alle talen. De Morgen kon beslag leggen op de exacte becijfering van de begroting zoals die op de ultieme onderhandelingsnacht is gepresenteerd. Een overzicht van waar en hoeveel Bourgeois I gaat snoeien. Vlaanderen mikt met de begroting vooral op een verlaging van de uitgaven: 5,2 miljard euro over de hele legislatuur. Aan de andere kant staat een verhoging van de inkomsten met 2,8 miljard euro. Dat strookt ongeveer met de 70/30-verhouding die de centrumrechtse coalitie heeft vastgelegd in het regeerakkoord: 70 procent besparingen, 30 procent extra inkomsten. In deze realiteit gaat het om een 65/35-verhouding. De cijfers staan in de besparingstabel van de nieuwe Vlaamse regering. De tabel werd op maandag 21 juli, de avond van het regeringsakkoord, opgesteld door Koen Algoed, kabinetschef van uittredend minister van Financiën en Begroting Philippe Muyters (N-VA). Mogelijk worden er tijdens de begrotingsgesprekken in september nog wijzigingen aangebracht, maar de tabel zet wel de krijtlijnen uit voor deze legis-latuur. De cijfers worden bevestigd in regeringskringen. De grootste besparing wordt gerealiseerd door te snoeien in de subsidies voor sociale organisaties en culturele instellingen. Er gaat jaarlijks 200 miljoen euro uit de pot. Over de hele legislatuur gezien kan de regering-Bourgeois daar ruim 1 miljard euro uitsparen om de begroting in evenwicht te brengen. Kilometerheffing Daarnaast werkt de regering voort aan een slankere en meer efficiënte overheid. Vlaanderen moet het tegen eind 2019 met 1.950 ambtenaren minder doen. Een besparing die over vijf jaar 321 miljoen euro oplevert. Op mobiliteit wordt er weinig of niets bespaard. Het gaat om 59 miljoen euro, waarvan de helft op de trams en de bussen van De Lijn. Er worden wel forse extra inkomsten verwacht, door een kilometerheffing voor vrachtwagens. Ook op het departement welzijn ging de regering op zoek naar nieuwe inkomsten. Minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) heeft 500 miljoen euro extra uit de brand gesleept voor zijn departement, maar ook de Vlaming zal daar zijn steentje moeten bijdragen. Zo wordt de kinderopvang duurder. Momenteel moet je als ouder 3,14 euro per dag minder betalen per extra kind ten laste. De regering wil die kinderkorting nu alleen toekennen als het andere kind zelf nog in de crèche zit. Concreet betekent dat dat ouders met drie kinderen, van wie er maar eentje opvang nodig heeft, tot 125 euro meer betalen per maand. Daarnaast stijgt de zorgpremie van 25 naar 40 euro per jaar.
Eerder raakte al bekend dat de werkingsmiddelen van het hoger onderwijs wordt afgebouwd, waardoor universiteiten en hogescholen allicht het inschrijvingsgeld zullen moeten verhogen. In totaal zullen ze het met 163,7 miljoen minder moeten doen over vijf jaar. Als de universiteiten en hogescholen het volledige bedrag moeten verhalen op de student, dan zal het collegegeld moeten toenemen tot zo'n 800 à 900 euro. Daarnaast bespaart Bourgeois ook voor 1,84 miljoen euro op het maandblad Klasse en zullen CLB's, het volwassen- en kunstonderwijs het met 125,8 miljoen euro minder moeten doen. Gericht investeren Op het vlak van Energie en Wonen wordt een fors bedrag binnengehaald. De aanpassing van de woonbonus moet in totaal 680 miljoen euro opleveren. Daarnaast worden investeringen voor brandbeveiliging en diefstalpreventie niet langer fiscaal aftrekbaar. Dat levert nog eens 168 miljoen euro op. De besparingscijfers schetsen slechts één kant van het verhaal. De Vlaamse regering heeft al aangekondigd gericht te willen investeren. Naast de 500 miljoen voor welzijn wordt hetzelfde bedrag uitgetrokken voor economie en innovatie. Het is afwachten hoe het middenveld en de vakbonden zullen reageren. Beiden lieten hun ongerustheid al blijken toen de besparingscijfers nog niet openbaar waren gemaakt.
De rekening van Bourgeois I 1. Subsidies Subsidies derdenMiddelen beleid€ 1019 miljoen€ 198 miljoenBesparingen De Vlaamse regering gaat zwaar snoeien in de subsidies voor allerlei jeugd-, sport- en cultuurverenigingen. Ze bespaart ruim 1 miljard euro op 'werkingssubsidies voor derden'. De bezuiniging is goed voor 203,7 miljoen euro per jaar, de grootste van deze legislatuur. Ze vertegenwoordigt een achtste van de totale besparingsoperatie. Reken daarbij ook 95 miljoen euro minder op vijf jaar voor de zogenaamde DAB's (Dienst met Autonome Boekhouding), zoals bijvoorbeeld het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen en de Uitleendienst Kampeermateriaal voor de Jeugd. Elke zomer kloppen tientallen Chiro's, scouts en andere jeugdverenigingen aan bij de dienst voor het uitlenen van hun tenten. Ook het Fonds Inschrijvingsgelden Centra voor Volwassenenonderwijs, dat instaat voor de werkingsmiddelen voor de centra, is een DAB.Hoe de besparingen worden verdeeld over de verschillende sectoren is nog niet bekend. Deze zomer stond de Vlaamse cultuursector al op zijn achterstepoten. De24 door Vlaanderen gesubsidieerde musea eisen een verdubbeling van hun subsidies, van 8 naar 16 miljoen euro. "Anders dreigen we onze internationale rol te verliezen", klinkt het.
2. Binnenlands bestuur Schrappen provinciefondsOverige€ 200 miljoen€ 94 miljoenBesparingen Bourgeois I snoeit in de provincies. Het Provinciefonds wordt geschrapt, wat voor de Vlaamse regering een bespa- ring inhoudt van goed 37 miljoen euro in 2015. Tegen het einde van de legislatuur loopt dit op tot jaarlijks 43 miljoen euro. De hervorming van de provincies levert ook een aardige som op. De taken inzake sport, welzijn, jeugd en cultuur worden aan andere niveaus overgedragen. Bovendien nemen de twee grootste steden, Antwerpen en Gent, de taken van de provincies over. In 2016 moet dat 13 miljoen euro extra opleveren, in de jaren daarna telkens 27 miljoen euro. Over de hele legislatuur bekeken betekent de hervorming een besparing van 94 miljoen. Tel het einde van het Provinciefonds daarbij, en de totale inspanning op de provincies komt voor de legislatuur uit op 294 miljoen euro. De provinciebesturen vrezen dat door de besparingen een kwart van hun werknemers overbodig zal worden. Ze verwachten dat meer dan 1.500 werknemers zonder job zullen komen te staan. Een aantal provincies heeft al gedreigd met een rechtszaak.
3. Zorg en welzijn Duurdere kinderopvangExtra inkomsten via zorgfondsHogere zorgpremie'Indexsprong' kinderbijslagGezinshulpAnimatie woonzorcentra€ 133 miljoen€ 210 miljoen€ 370 miljoen€ 175 miljoen€ 120 miljoen€ 110 miljoenBesparingen en opbrengsten De nieuwe Vlaamse regering gaat de jaarlijkse bijdrage voor zorgverzekering gevoelig optrekken. Jaarlijks draagt iedere Vlaming boven de 26 jaar 25 euro bij, maar dat bedrag wordt nu opgetrokken tot 40 euro. Bovendien zal dat bedrag geïndexeerd worden. De Vlaamse overheid rekent zo op 370 miljoen euro extra, gespreid over vijf jaar. Via die verzekering kan al wie zwaar zorgbehoevend is tot 130 euro per maand terugtrekken. De diensten die de zorgverzekering dekken, worden wel uitgebreid. Daarnaast wordt bespaard op de animatie in de zorgcentra. Over een hele legislatuur moet dat een besparing van 110 miljoen euro opleveren. Oudjes in rust- en verzorgingstehuizen zullen het moeten stellen zonder de wekelijkse bingoavond of het optreden van de plaatselijke charmezanger. Het groeipad van het budget voor gezinshulp wordt eveneens afgeremd. Ook op wie kinderen heeft, zal de besparingen voelen. Zo worden de tarieven van de kinderopvang opgetrokken, wat de overheid in vijf jaar 133 miljoen euro moet opleveren. Concreet wordt de minimumbijdrage voor de ouders opgetrokken van 1,56 tot 5 euro per dag. De dagprijs in een crèche of bij de onthaalmoeder is afhankelijk van het inkomen van de ouders. De personen met de laagste inkomens zullen tot 90 euro per maand meer moeten betalen. Er wordt gesleuteld aan de 'kinderkorting'. Momenteel moet je als ouder 3,14 euro per dag minder betalen per extra kind ten laste. De Vlaamse regering wil die korting nu enkel toekennen als het andere kind zelf nog in de crèche zit. Concreet betekent dat dat ouders met drie kinderen, van wie er maar eentje opvang nodig heeft, tot 125 euro meer moeten betalen per maand. En dan is er nog de kinderbijslag. De grote hervorming, waarbij elk kind een gelijk bedrag krijgt, is een budgetneutrale oefening. De pot wordt gewoon anders verdeeld. Wat nu ook duidelijk wordt, is dat de kinderbijslag in 2015 en 2016 niet geïndexeerd zal worden. Dat moet de Vlaamse overheid in twee jaar zo'n 175 miljoen opleveren.
4. Overheid Minder ambtenarenLoopbaanonderbrekingen€ 321 miljoen€ 208 miljoenBesparingen De overheid moet slanker en efficiënter werken. Het aantal Vlaamse ambtenaren wordt daarom nog verder afgebouwd. Bourgeois I mikt op 1.950 koppen minder binnen vijf jaar. Dat is een inspanning die vergelijkbaar is met die van de vorige Vlaamse regering, die ongeveer 2.050 ambtenaren liet afvloeien. De afslankingskuur moet volgend jaar meteen 29 miljoen euro opleveren voor de Vlaamse begroting. De jaren daarna stijgt de verwachte besparing stelselmatig, tot 101 miljoen in 2016. In totaal wordt op liefst 321 miljoen euro aan besparingen op de ambtenarij gemikt. Bij dit bedrag wordt wel duidelijk aangegeven dat het om een doelstelling gaat. Het lijkt voor de nieuwe regering afwachten of ze deze plannen zal kunnen waarmaken. De socialistische vakbond ACOD heeft alvast al meermaals benadrukt dat de overheidsdiensten kaalgeplukt zijn en dat verder besparingen onbespreekbaar zijn. Verder zullen de niet-thematische verloven voor Vlaamse ambtenaren uitdoven. Dat is een vorm van loopbaanonderbreking om bijvoorbeeld een wereldreis te maken. Over de hele legislatuur gespreid is die maatregel goed voor een besparing van 208 miljoen euro. Voor alle duidelijkheid: de thematische verloven, zoals verlof voor een zwaar ziek familielid, blijven wel gewoon behouden. In totaal moeten de besparingen op de Vlaamse ambtenarij de komende vijf jaar 529 miljoen euro aan extra financiële ademruimte opleveren.
5. Onderwijs Budget hoger onderwijsLeerplichtonderwijsLonen en werking van oa volwasse...Overige€ 413 miljoen euro€ 150 miljoen€ 126 miljoen€ 130 miljoenBesparingen De regering-Bourgeois bespaart in vijf jaar 819 miljoen euro op onderwijs. Daarbij worden vooral de hogescholen en universiteiten getroffen. In 2015 en 2016 wordt de 'klik' overgeslagen: een besparing van 217,4 miljoen euro tijdens de legislatuur. Dit regelt de financiering op basis van het aantal studenten van zeven jaar gele- den. Door de toename van het aantal studenten niet mee te tellen, blijft het aantal personeelsleden op zijn best gelijk en moeten zij 'zorg dragen' voor steeds grotere groepen jongeren. Ook wordt er geknipt in de werkingsmiddelen van het hoger onderwijs. In totaal wordt er 163,7 miljoen euro bezuinigd, op voorwaarde dat de inschrijvingsgelden stijgen. Als de universiteiten en hogescholen het volledige bedrag moeten verhalen op de student, dan zal het collegegeld toenemen tot zo'n 800 à 900 euro. Een kleinere post is het aanmoedigingsfonds hoger onderwijs, dat ervoor moet zorgen dat de instellingen meer studenten trekken uit bevolkingsgroepen die ondervertegenwoordigd zijn. Dit fonds verdwijnt volledig, een besparing van 32,3 miljoen euro. Maar het ministerie moet zelf ook de hand op de knip houden. Zo bespaart de regering jaarlijks 1,84 miljoen euro op het maandblad Klasse. Het basis- en middelbaar onderwijs worden grotendeels gespaard. Het invoeren van de matrix in het secundair, het beperken van bijzondere pedagogische takenen een besparing op de puntenenveloppe, waarmee het bestuur en het ondersteunend en onderwijzend personeel wordt betaald, komen samen neer op een bezuiniging van 150 miljoen euro. Een andere grote besparing (2 procent) is die op de salariskosten voor de peutertuinen, kinderdagverblijven en het naschools toezicht van GO!-scholen in Brussel. Ook tijdelijk werkonbekwaam personeel van het GO! en gesubsidieerde contractuelen kunnen een lager loon tegemoet zien. Tegelijk wordt ook in de lonen (2 procent) en de werking (10 procent) van de CLB's, de inspectie, het volwassenenonderwijs, het deeltijds kunstonderwijs en de internaten gesnoeid.
Daartegenover staat dat de inschrijvingsgelden voor het volwassenen- en het deeltijds kunstonderwijs mogen stijgen. Samen is dit pakket goed voor 125,8 miljoen euro. Tenslotte wordt er bezuinigd op de anciën- niteit die instromende leraren van praktische vakken in het middelbaar onderwijs kunnen meenemen. Dat moet 73 miljoen opleveren.
6. Werk Sociale tewerkstellingOpleidingschequesOverige€ 108 miljoen€ 13 miljoen€ 412 miljoenBesparingen Het budget voor de opleidingscheques wordt verder teruggedraaid. Het budget bedroeg in 2011 nog 8,6 miljoen euro per jaar, dat wordt nu 2,6 miljoen minder. Vooral voor hooggeschoolden zal het moeilijker worden om de cheques aan te vragen. Het systeem, waarmee werknemers de helft van een bijkomende opleiding kunnen financieren, zal zo bijna exclusief gericht worden op laag- en middengeschoolden. Dat is de groep die ze het meest nodig heeft, redeneert de Vlaamse regering. De maatregel moet over vijf jaar zo'n 13 miljoen opleveren. In 2010 zette de Vlaamse regering al eens flink het mes in de opleidingscheques. Opleidingen die niets te maken met de beroepsopleiding van de persoon kwamen toen niet meer in aanmerking. Tot dan kon je ook je cursus bloemschikken met opleidingscheques betalen. Daarnaast bespaart Bourgeois I ook op sociale tewerkstelling. Zo wordt het budget voor de Gesco's, of gesubsidieerde contractuelen, met 5 procent teruggedraaid. Via Gesco-projecten wil de Vlaamse overheid arbeidsplaatsen scheppen in de niet-commerciële sector. Vaak gaat het om jobs bij de lokale overheid. Het doel is langdurige en meestal laaggeschoolde werkzoekenden aan een job te helpen. De operatie moet die maatregel in vijf jaar 93 miljoen opleveren. Elders wordt nog 15 miljoen bespaard in de sociale tewerkstelling. Daarnaast staat in het document van de Vlaamse onderhandelaars nog een besparing ingeschreven van een kwart miljard en dan nog eens 162 miljoen euro op het domein Werk, maar extra informatie ontbreekt voorlopig.
7. Wonen en energie Sociale woningbouwRenovatiepremieEcologiesteunFiscale aftrek investering brand...WoonbonusWegvallen bijdrage waterfactuurFinanciering VREG€ 147 miljoen€ 162 miljoen€ 135 miljoen€ 168 miljoen€ 680 miljoen€ 240 miljoen€22,5 miljoenOpbrengsten en besparingen De grootste vis haalt de Vlaamse regering binnen door het beknotten van de woonbonus. Die fiscale aftrek voor huiseigenaren zal beperkt zijn tot 2.280 euro per persoon. In totaal moet dat de overheid 680 miljoen euro opleveren tegen 2019. Wie verbouwt zal eveneens minder kunnen rekenen op de overheid. Wanneer je in je huis investeert in diefstal- en brandpreventie, zal je dat niet langer kunnen aftrekken van de belastingen. Die ondersteunende maatregel wordt stopgezet en levert de overheid 168 miljoen euro op. Ook worden de renovatiepremies hervormd. Wie zijn gevel laat opsmukken en een aanvraag indient, krijgt nu van de overheid binnen een bepaalde termijn zijn premie gestort. Bourgeois wil het systeem 'fiscaliseren': je investeringen worden (deels) aftrekbaar van de belastingen. Wat wil zeggen dat je de terugbetaling tot twee jaar later zal ontvangen. Door die ingreep hoopt de Vlaamse regering 162 miljoen euro te besparen. De regering snoeit daarnaast in de sociale woningbouw. De projectsubsidies van de Vlaamse Maatschappij Sociaal Wonen worden teruggedraaid. In totaal levert dat de begroting 147 miljoen euro op. In de categorie 'Energie en Leefmilieu' haalt Vlaanderen ook de broekriem aan. Zo zal de nu al onderbemande Vlaamse
energiewaakhond VREG het jaarlijks met 4,5 miljoen minder moeten doen. Het budget voor de steun van milieuprojecten wordt kleiner. Tot slot zal de Vlaming zelf moeten opdraaien voor de bovengemeentelijke saneringsbijdragen op zijn waterfactuur. Vandaag liggen die te laag om alle kosten van de waterzuivering te dekken, zodat de regering jaarlijks 48 miljoen moet bijpassen. De nieuwe ploeg wil dat niet langer doen. De totale waterfactuur zal hierdoor met vier procent stijgen.
8. Mobiliteit De LijnVlaams infrastructuurfondsKilometerheffing vrachtwagensVerkeersbelastingOverige€ 30 miljoen€ 616 miljoen€ 113 miljoen€ 10 miljoenOpbrengsten en besparingen De regering bespaart lichtjes op openbaar vervoer. In 2015 en 2016 bezuinigt de regering in totaal 30 miljoen euro op de vergoedingen voor bussen en trams van De Lijn. Per jaar komt daar 2 miljoen euro bij op de busjes die de Vlaamse regering financiert om naar moeilijk bereikbare werkplekken rijden, zoals in de haven. Het Vlaams Infrastructuurfonds (VIF) is goed voor een besparing van 19 miljoen euro. Concreet zal het VFI minder initiatieven kunnen nemen rond een veilig en duurzaam verkeersbeleid en rond de ondersteuning van het mobiliteitsbeleid. De kilometerheffing voor vrachtwagens brengt een smak geld op. De nieuwe verkeersbelasting zorgt ervoor dat buitenlandse vrachtwagens vanaf 2016 delen in de kosten van het onderhoud van onze wegen. Hoe meer kilometers ze rijden, hoe hoger de belasting. De Vlaamse regering rekent op een opbrengst van 616 miljoen euro. In het jaar van de implementatie is dat 73 miljoen euro, daarna telkens 181 miljoen euro per jaar. Het geld moet dienen om onze wegen te onderhouden. Op dit moment zijn heel wat buitenlandse vrachtwagens mee verantwoordelijk voor de schade aan het wegdek, maar draaien ze daar niet voor op. Verwacht wordt ook dat de kilometerheffing de algemene uitstoot van het vrachtverkeer zal verminderen. Over de exacte tarieven hebben de drie gewesten nog geen akkoord. De heffing zal afhankelijk zijn van het moment waarop de vrachtwagen rijdt, de plaats en zijn gewicht. Opmerkelijk is dat het wegenvignet voor personenwagens, waar de Vlaamse regering aan werkt, nergens wordt vermeld in de rekening van Bourgeois I. Vlaanderen rekent ook op extra inkomsten via de verdere vergroening van de verkeersbelasting. Tijdens de vorige legislatuur werd de Belasting op Inverkeerstelling (BIV) al aangepast en binnenkort komt ook de jaarlijkse verkeersbelasting aan bod. Officieel zou die niet tot meerinkomsten mogen leiden. Toch rekent de Vlaamse regering op een opbrengst van 113 miljoen euro. Het begint met 2,8 miljoen euro in 2016 en loopt tegen het einde van de legislatuur op tot 45 miljoen euro per jaar.
