Kind van de rekening

http://webhost.ua.ac.be/csb

http://onderzoek.khk.be/domein _SociaalEconomischBeleid/

www.khk.be

Kind van de rekening Kinderarmoede & de doeltreffendheid van de inkomensbescherming in België Bérénice Storms Katholieke Hogeschool Kempen Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck

11-10-2011

Armoede in België,2009 60,0

50,0

40,0

30,0

20,0

10,0

0,0

65-

25-54

55-64

< 16

16-24

<16 16,4

16-24 16,2

% arme personen in België 24-54 54-65 10,8 14,1

65+ 21,6

totaal 14,6

BRON: Eurostat, SILC

1

80,0

70,0

Kinderarmoede in België, 2009

60,0

50,0

40,0

30,0

20,0

10,0

0,0

alleenstaande < 65 koppel met 1 kind koppel met 3 of meer kinderen

BRON: Eurostat SILC

koppel < 65j koppel met 2 kinderen eenoudergezin

alleenstaande < 65 eenoudergezin koppel < 65j koppel met 1 kind koppel met 2 kinderen koppel met 3 of meer kinderen totaal

% arme gezinnen 20,5 36,9 9,5 8,4 8 15,8 14,6

“Niet handelen tegen armoede is een vorm van institutionele kindermishandeling.” Peter Adriaenssens, 2008

De armoedecirkel zo vroeg mogelijk doorbreken!

2


Kinderarmoede in België


www.khk.be

 Zorgen voor een menswaardig inkomen van de ouders  Goede kwalitatieve diensten voor kinderen  Persoonlijke ondersteuning


Onderzoek naar referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen


www.khk.be

Vraagstelling:

Hoeveel middelen heeft een gezin nodig om op een menswaardige manier te participeren in onze samenleving?

Doelstelling: Richtnormen ontwikkelen voor het toetsen van leefsituaties aan de menselijke waardigheid.

3



MAATSCHAPPELIJKE EN WETENSCHAPPELIJKE RELEVANTIE

www.khk.be



Behoeften aan een algemeen normensysteem voor:     



OCMW’s Arbeidsrechtbanken Collectieve schuldenregeling Vredegerechten …

Nood aan wetenschappelijke norm om uitspraken te doen over:  

Omvang van de armoede Doeltreffendheid minimuminkomensbescherming



www.khk.be

Maatschappelijke participatie: bijhoren & bijdragen Sociale uitsluiting

Gezondheid:

Autonomie:

• Gezonde voeding

•Veilige kindertijd

 Geschikte kleding Adequate huisvesting  Gezondheidszorg en persoonlijke verzorging Rust Ontspanning

Betekenisvolle relaties Mobiliteit •Veiligheid

4



www.khk.be

Inhoud korven (aard, kwaliteit, hoeveelheid en prijs)

 Drie criteria:  Gezonde levensstijl mogelijk  Autonome keuzes over invulling maatschappelijke rollen  Aanvaard door lageinkomensgezinnen



www.khk.be

Voorbeeld: referentiebudgetten voor niet werkenden, die huren in de private sector en in goede gezondheid verkeren (prijzen juni 2008; *1,039 voor update naar mei 2011)

5

GEZONDE VOEDING  Criteria: 



 

Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding (Hoge gezondheidsraad, Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie) voorkeur /middenweg: 5/2  Voorkeursproducten: goedkoopste  middenwegproducten: zoveel mogelijk variatie, verantwoordbaar binnen een minimumbudget Aanvaardbaar (focusgroups) Inclusief eet-en bereidingsbenodigdheden

gezonde voeding

6

Gezonde voeding


Geschikte kleding


www.khk.be

 Criteria:         

Bescherming bieden tegen alle weersomstandigheden Casual kleding, multifunctioneel Identiteit verschaffen Nieuwe kleding Ondergoed: Hoge kwaliteitseisen aan schoenen en regenkleding Lage, maar geen bodemprijzen Levensduur: kinderen (1 jaar), volwasssenen (2 jaar) Zeeman, Wibra, C&A, JBC, Brantano

 Inclusief: materiaal voor opbergen en onderhouden van kleding

7


Geschikte kleding


www.khk.be

Geschikte kleding

8

Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg



www.khk.be





Achterliggende principes persoonlijke verzorging:  Handhaven gezondheid en bestrijden van infecties  Zelfrespect ( sociale exclusie) Persoonlijke verzorging  Handhygiëne  Mondhygiëne  Algemene hygiëne  Cosmetica  Voorbehoedsmiddelen

Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg



www.khk.be





Achterliggende principes gezondheidszorg:  Budgetten voor “gezonde” personen  Gebruik van medische zorgen wordt bepaald door: - Behoefte - Neiging tot gebruik - Mogelijkheid tot gebruik  Geen harde criteria: externe validering (Domus Medica) Gezondheidszorg:  Arts, geneesmiddelen (infectieziekten, traumata, psychosociaal welzijn, preventie)  Ziekenfondsbijdrage  Hospitalisatieverzekering  Zorgverzekering



reële medische kosten!

9



www.khk.be



www.khk.be

10

Adequate huisvesting


Criteria (geoperationaliseerd m.b.v data van de

Woonsurvey 2005 door K. Heylen (HIVA)) : Adequate huisvesting  Kwaliteitsvolle woning:

 http://onderzoek.khk.be/domein _SociaalEconomischBeleid/

www.khk.be

Veiligheid en bescherming bieden Interne en externe bouwfysische kwaliteit Sanitair moet dagelijkse hygiëne toelaten  Comfortniveau: badkamer (bad of douche), toilet  Voldoende ruim  Aantal slaapkamers: één voor ouders, één per twee kinderen van hetzelfde geslacht  Woonomgeving  Aanwezigheid van voorzieningen  Woonzekerheid  Een betaalbare prijs   

Adequate huisvesting Adequateillustratief huisvesting  Huisvestingskosten:



www.khk.be



 



Mediane huurprijs van kwaliteitsvolle woningen in Vlaanderen  Private huisvestingsmarkt (sociale huisvestingsmarkt) Mediane verbruikerskosten in kwaliteitsvolle woningen Overige huisvestingskosten  Onderhoud (poetsen, verven, behangen,…)  Herstel

Hulpverlening: vertrekken van reële huisvestingskosten!

11



www.khk.be

12

Veiligheid:veilig wonen  Veiligheid    

Basisbankdienst Brandverzekering Familiale verzekering Preventie brandveiligheid

13


Rust en ontspanning


 Uitgangspunten:

www.khk.be

 Gezondheid  Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing (art. 23 Belgische grondwet)  Participatiedecreet  Steunpunt vakantieparticipatie

 Rust en ontspanning:  Bed en beddengoed  Binnenlandse vakantie  Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod  Tv, dvd, radio-cd

14

15

Onderhouden van relaties  Mensen zijn sociale wezens:  Fundamentele behoefte aan verbondenheid: identiteitsontwikkeling  Wederkerige afhankelijkheid

 Onderhouden van relaties  Vrienden- en familiebezoek  GSM, computer, internetaansluiting en fototoestel  Feesten  Uit eten, afhaalmaaltijd  Huisdieren  Gezelligheid thuis  Burgerverplichtingen

16

Mobiliteit  Uitgangspunten:  Mobiliteit noodzakelijk om verschillende maatschappelijke rollen adequaat te kunnen vervullen  Decreet basismobiliteit: 90% woonzones een gegarandeerd aanbod openbaar vervoer

 Mobiliteit:  Fiets  Busabonnement  Rail Pass

17



www.khk.be

Veilige kindertijd

 Criteria :  Opgroeien in liefde en veiligheid  Nieuwe ervaringen opdoen  Lof, erkenning en positieve feedback  Graduele uitbreiding verantwoordelijkheden

 Concreet gemaakt o.b.v.  Internationaal verdrag inzake de Rechten van het Kind  Vlaams Jeugdbeleidsplan  Deskundigen jeugdbeleid en –zorg (Delphi)

18



www.khk.be

Veilige kindertijd

 Concrete uitgaven:          

Gezinsuitstap GSM tieners Verjaardagsfeestje voor klasgenootjes Bibliotheekabonnement Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod Speelgoed Cultuurparticipatie Directe onderwijskosten Uit eten/afhaalmaaltijd Zakgeld

Maandelijkse kosten voor een veilige kindertijd, vb. alleenstaande ouders (niet werkend), juni 2008

19

Maandelijkse kosten voor een veilige kindertijd, vb. Koppels met kinderen (niet werkend), juni 2008



www.khk.be

TOTAAL BUDGET, niet werkenden, gezond, private huurwoning (prijzen geïndexeerd naar mei 2011)

2241 1793 1749 1648 1347 1959

1605 1462 1352 1015

20

Kinderen zijn duur ! Minimale kosten van een eerste kind (per maand) vergeleken met de kosten van een volwassene, prijzen juni 2008 (gezinnen zonder werkende ouders, gezinnen huren een huis op de private huisvestingsmarkt, iedereen is in goede gezondheid)

En kinderen in nieuwe gezinnen zijn nog (minstens 40%) duurder!

Tegemoetkomingen voor kinderen zijn niet kostendekkend Grafiek: sociale (kinderbijslag en studietoelagen) en fiscale tegemoetkomingen voor 1ste kind, als percentage van kosten volgens referentiebudgetten

Bron: Cantillon, 2009

21



www.khk.be

Kosten kinderen 

Het Belgische & Vlaamse systeem van sociale en fiscale tegemoetkomingen voor gezinnen met kinderen dekt bij lange na niet de kosten van het eerste kind 

 

Het tekort stijgt naarmate de kinderen ouder worden Behalve voor gezinnen met leefloon. De combinatie van  





Zelfs niet bij verhoogde kinderbijslag voor langdurig werklozen en invaliden

leeftijdstoeslagen in de Kinderbijslag, en de maximale studietoelage voor het secundair onderwijs,

blijkt voor leefloners juist voldoende om proportioneel de stijging van de kosten voor oudere kinderen op te vangen In absolute bedragen stijgt echter het tekort!


Sociale (kinderbijslag en studietoelagen) en fiscale tegemoetkomingen voor 2de kind, als percentage van kosten volgens referentiebudgetten


22


Kosten kinderen


www.khk.be

Systeem dekt hogere proportie kosten van tweede kind, vooral dankzij rangprogressiviteit







en fiscale tegemoetkomingen

Desalniettemin blijven tegemoetkomingen in de meeste situaties onvoldoende




www.khk.be

Beleid houdt te weinig rekening met hoge kosten van kinderen bij: • Sociale en fiscale tegemoetkomingen voor kinderen • Hoogte van inkomensgrenzen (voor de berekening van een huursubsidie, het omnio-statuut, de studiebeurzen, …) • Bepaling van aanvullende steun, leefkosten budgetbegeiding of budgetbeheer.

23

Doeltreffendheid minimuminkomens, 2008 Niet werkenden op actieve leeftijd 2500

2000

1500

Eigenaar, met hypotheek 1000

Huurder prive sector Huurder sociale sector Leefloon

500

Werkloos Invaliditeit

0

Doeltreffendheid minimuminkomens http://webhost.ua.ac.be/csb


www.khk.be

Niet werkenden op actieve leeftijd  Leefloon en minimumwerkloosheidsuitkering schieten tekort voor bijna alle gezinstypen  Tenzij bij beperkte woonkosten door sociale huur  Minimuminvaliditeitsuitkering voldoende voor alleenstaanden of alleenstaande met jonge kinderen, maar schiet tekort voor koppels en alleenstaanden met oudere kinderen  (Zonder rekening te houden met ziektekosten!)  Minimuminkomensbescherming voor niet werkende actieven is:  Beter voor alleenstaanden dan voor koppels  Minder goed naarmate kinderen ouder zijn

24

1. Doeltreffendheid minimuminkomens

2500

Gezinnen met werkenden (éénverdieners) 2000

1500

1000

500

Eigenaar met hypotheek

Huurder prive sector

Eigenaar zonder hypotheek

Minimumloon

0

Doeltreffendheid minimuminkomens, 2008 http://webhost.ua.ac.be/csb

Gezinnen met werkenden (éénverdieners) http://onderzoek.khk.be/domein _SociaalEconomischBeleid/

www.khk.be



Minimumloon is voor alleenstaanden in sommige omstandigheden voldoende:  geen kinderen én geen auto (auto= + € 300*)  geen hypotheek én geen auto  (Eén) minimumloon is voor koppels veelal onvoldoende, tenzij bij lage huisvestingskosten en er geen auto nodig is  Tekort neemt toe naarmate de kinderen ouder zijn

* Alle kosten voor tweedehandswagen waarmee 20.000 km per jaar wordt gereden (in 2008)

25



www.khk.be

Kinderarmoede bestrijden Belangrijk om zo vroeg mogelijk de armoedecirkel te doorbreken!  Zorgen voor een menswaardig inkomen van de ouders MAAR OOK  Goede kwalitatieve diensten voor kinderen (o.a. kinderopvang, onderwijs, sport- en jeugd- en culturele verenigingen)  Persoonlijke ondersteuning



www.khk.be

Dank voor uw aandacht! Bérénice Storms [email protected]

26

Kind van de rekening

Recommend Documents