Kwaliteit door kennis, eerlijkheid en v lij t!
Distilateur en drankenhandel WEZO (1905-1991) J . M ein em a
Hoe het begon De op richt er van de firm a J .W . W evers, vanaf 1935 in de regio w ijd en zijd be kend onde r de naam W evers & Z n (W EZO), w as J an W illem Wevers (1878- 1967), zoo n van J an H endri k W evers (1848- 1932) en Berendins Ooster veld (18481904). HU was de grootvade r van de laatste eigenaar van WEZO , de m omenteel in Buu rse wonend e en eve ne ens Jan Wi llem (W im) gehe te n W evers. Ge noe mde Jan H endrik had een bijzonder markante kop en is nog ge po rtre tteerd doo r de schilde rs Klaas Visser , Evc rt R abbers en H enry Bolink (vade r van de bekende sch ilde r Jan Boli nk), allen lid van de Ensche dese Kunstkrin g. Jan Will em had zes broe rs en drie zusters. O p het Erve Slim op de H elm erhoek woo nde bo er W cnni nk met zij n vro uwen drie kind eren. Toen W el1l1ink stierf, besloot zij n vro uw H anna om het hele boerenbedrijf te verkopen en ee n kruideniersw inkel te beginnen aan de Em rnastraat. Z ij had tw ee m eisj es en een jonge n. Jan Wil lom had een oogje laten vallen op do chter D in a. De genegenhe id w as wederzij ds en zij besloten te tro uw en . Aanvank elijk moest hij als w ever aan de slag bij Ter Ku ile aan de Gronausestraat, tegen over de O ud e Be gr aafpl aats (Ricl«: leu's kerkh(!/). M aar dat ging niet me t plezier, w ant hij was bang het niet te kunn en bo lwe rken. J an Wi llem was narn el ijk nogal klei n van stuk en moest daarom bij zij n we rk ge regel d op ee n kistje staan- To en hij eld ers w erk kon krijgen, was hij dan oo k gauw ve rtro kken. Z ij n nieu w e w erkgever w as de eigenaar van de spu itwa terfabriek Barsk é aan de N o orderh agen . waar zij n taak bestond uit het vullen van fl essen . Spuitwater was in di e j aren ee n bekend tafelwater dat puur , dus zo nder smaakj e, geb ruikt we rd .
Op het Ge!fert, in de o ll/gel'ill.~ van de eerste lIestigillg. ca . 19 /0 . De beteende petrolcumboet T raanman staat bi] de pcitalcumkar,) all W iltem ~ Jle l'('t:, (op ri(hter IV EZ O) houdt het paard aalt de leidsels. z oontje Berend ) all staat IJoo r Traanman. .
Op eigen benen J an Will em had de smaak van deze bran che al spoedig te pakk en , zelfs zo , dat hij er na ee n paar j aar ov er begon te denk en om voor zichz elf te beginnen . M aar armoe was tro ef in die dagen, dus zo gema kkelij k zo u dat niet zijn ! Z ij n schoonmo ede r Hanna, die het niet aan zakelij k
inzicht ont brak , had de on de rne mi ngszin in haar schoonzo on ech ter al lang on tde kt en leende hem f 1.000,- als startkapitaal. In 1905 liet hij zich inschr ij ven bij de Kam er van Kooph andel , om als 27-j arige j on ge onde rn eme r in ee n schuurtje achter ee n afdakswoning aan de Getfertweg ee n bo ttelarij in bier en limon ade te
lntctieur van de tweede lIest(~illg , Blekerstraat 7. Rrclus de heer rVel'ers
11 Sliepsteen
3
k en en he t is dan ook nie t to evall ig d at hij al spo edig d e b ij n aam va n
Spuitwatc: rVi/Iclil v erw ie rf!
Uitbreiding
De eerste JlraeflllJlagcl/ van r·VEZ O in 1921. Achter het stuur dl' tweede ,l!cl/cratic bottelaars, Beren dJ al/ rV Cllers; rechts efltll!ffi'lIr Bcrnard 1"1orSliU/II
beginn en . H et w as keihard w erken in die begintijd. D e werkm ethod en waren no g prim itief en du s voo ral arb eid sint en sief. Zo vergden het handmatig schoon m aken en vullen van de - ondoo rzich tige- kruikjes (me t ee n slange tje) enorm vee l we rk. Flessen ware n er no g ni et. En schoo n m oest het materi aal zij n , ande rs bed ierf de inhoud! J an Willcms vro uw Dina zette zich oo k ge he el voor de zaak in. Zij kon prim a o rganiseren en werd al spoedig de spil waar de hele prod u ctie om draaide. Daarbij verzek erde zij zich van de
hulp van ee n hele schare vro uwen uit de b uurt. J an Wi llem belastte zichzelf met de verkoo p van de producten . D e distrib ut ie w erd verzo rgd door personeel , o .a. ene Bernard Morsman . D aarbij we rd ge bruik ge maa kt van ee n hondenkar , ee n transportfi ets. ee n bakfiets en een paard - en - w agen . De later o nde r m eer in kringe n van de Hi storisch e Sociëteit zo bekend ge wo rde n J oh an 13uursink begon hier als I ó-jarig j ochi e zij n loopbaan als adtninistratcur. J an Will em was een b ek end e ve rsc h ij n in g in Enschede en o rnstre-
De zaken o ntw ikke lden zich door deze enorm e inzet voorspoedi g. In 19 [ 0 was Jan Willem Wevers in staat om de zaak van Barsk é, zij n o ude baas over te nem en . D e komst van glaze n flesjes o mstree ks 19 I 0 - [9 I 5 was ee n doorbraak , een revolutie. H et gro te voorde el was nu , dat j e ec ht kon zien of iet s goed schoon was en j e niet m eer o p zeke rhe id hoefde te mikken . Z o sto n d er op ee n affic h e: WEZO grapefrllit, alleen in doorz ichtige ,~/azell jtessdie u]. Bij de ee rste flesjes, de zo ge naam de kogelflesjes, we rd het vaste vuil ve rwij de rd m et lod en kogel tjes, wa t veel we rk vergde . Later kwam en de flessen m et beugelsluitin g (zuinige flcsl) en de flessen m et kroonkurk in ge bruik . In [9 I 9 w erd de blik verder verwijd en sloot W evers ee n koopcontract met h ou th andelaar G.J. Bos, waa rbij hij een perceel gron d ve rw ierf aan de Blek erstraat (nu de no 's 5 en 7). H ier ves tigde hij ee n nieu w bedrijf met w oonhuis, waar ook ruimte wa s o m de paard en en de wagens te stallen. H et assortime nt we rd uit gebreid met wijn, die via ee n agent op fust (vaten) van 100-200 liter w erd ing evoerd uit D uitsland, Italië en Spanje . Dit bleek een groot succes te zijn. Vooral de zoete Spaanse wij ne n, zoals Sam o s en Pikanta (eige n firma naam) , wa ren gewi ld. De distributie we rd ee n stu k ge ma kke lijker door de aansc haf van de ee rste vrac htwagen in 1921.In 1925 liet J an W illem zij n oog vallen o p drie panden en de voormalige kokosmatten weverij van Dijkstra en Terborg aan de Blekerstraat (no .'s 32 en 34). Op de plek van de dr ie wo ninge n w erd een nieu w hui s neergezet en achter perceel 34 we rd ee n nieu w bedrijf in gericht. H et vroegere bedrijfspand we rd ve rh uur d .
W ijnen) .likeurtjes en eigen recepten In trek.
Ex terieur Blekerstraat 7
4
tl
Sliepsteen
Dankzij de ruimere behui zing kon het programma verde r uitgebreid worde n . Boer enj on gen s en Bocr enmeisjes wa re n al van de partij,
m aar nu werde n ook Po rt, Malaga, Madeira en T aragona ten tonele gevoerd . Vo o ral deze laatste (zoe te) w ij n viel crg in de sm aak . Ee n H ongaar se wijn (T okayer) en Kin awijn (k o o rt sw e re n d e n eet lusto pwekkcnd l) w ar en veel gevraagd. Eige n alco holvrij e lilecuren wa re n een succes . D eze werden b ereid uit sui ke rwa ter, ee n kle u rtje e n ee n bij zonder smaa kje, zoa ls ke rsen of fr am bo zen . D e ge noem de (geï m po rtee rde) wijnen werde n aa ngevoerd m et Van G cnd & Looswa gens , getro kkcn door de b ek end e Be lgisch e kn o llen . Het afladen ge beu rde op de polekcl of m et de zg n. strUkladdcI", de vo o rlo per van dc vork hcftruck . Ook werd wel afge lade n m et b ehu lp van ee n /la lzak , ee n o p straa t neergelegde jutezak gevu ld m et kurk . In de jaren ' 9 251930 kw am en allerle i bij zondere lik eurtj es e n kr uiden d ran kjes in zwa ng, zoa ls Sc hille tje, Curaçao, Vo orburg, C herry Brandy, Fladderac (een kr u idenbitt er e n de voorlo per va n Undcrb e rg). Oranj ebitter m aak te WEZ O zelf en was altijd in trek , voora l bij fees tdagen ter ere va n h et Konin klijk Huis.
A dvocaat voo r haas! Ad vo caat w as een erg gcwild m aar oo k lux e artikel e n dat is lan g zo gcblevc n, dat w il zeggen, ad vo caat van W EZO! Maar daar zit da n ook ee n verha al aan vast (de tai ls blij ven gc hc irn l). Jan W illem h ad o gcn en o re n altij d goed o pe n en o p ee n gegeve n ogenblik kw am h ij op het spoor va n een huisrecept voor advocaat. D e bo erin , di e h et in b ezit had , was b ereid o m h et prij s te geven in rui l voor ee n mooi c-.h aas, d ie h ij toevallig bij zic h had ! En daar baseerde h ij ee n produ cti epro ces o p. Terwij l andere firma's h et e iers tru if ka nt en klaar ko chten , w erden b ij W EZO de geselecteerde eieren éé n voo r één in ee n b eker gebro ke n é n ge ro ke n, wa n t er moch t abso luu t gee n lu chtje aan zitten , omdat éé n b ed orven ei o p 100 liter stru if al fataal was ! D c stru if werd in vert in d kop ere n e m mers ge de po ne erd, di e ve rvolge ns in ee n dito ro erketel va n 10 0 lite r w erd en gekiept o m h et te klut sen . Via een kr aan en ee n zee f we rd de part ij weer afgela te n in de
De aduocaatmalecrs, Jall H1il/elll jr. CII ZUil UI"""I/' A nthouia, aal/ hCI werk:"eitje /lOOI' eitje"
e m m e rs. Deze w erden dan o pnieuw geleegd in de ket el , waa rna de inhou d w erd ge me ngd m e t b randewijn , su ike r e n va ni lle-extrac t. Tussen tijds w e rde n emmers en ke te l ge re inigd en o nt daa n va n sch ilresten. H et roeren en all baiu Maric ve rwarme n en (na het be re ike n va n de juiste co nsiste ntie) weer afkoelen in de dubbelw andige ketel m o est h eel gelij kmatig en voor zich tig ge be uren , anders trad sch ifting o p . Als het o p ee n elec tro nro to r lo p ende rie m endrijfwerk. dat aan het roe rwerk ge ko ppel d was, ee ns u itviel , dan moest onm idd e llijk o p handaandrijvin g worde n overgegaan, ande rs w as h et produ ct ve rlo re n ! H et p ro ces ve re iste d us veel vak ma nsc hap
De tweede vrachtwaycn,
niet ual/ A instcl niaar /1<111
en gevoel. Lat er werden ketel s van 2 0 0 en 3 0 0 liter ge b ru ikt; deze laatste was van roestvrij staal. T ot 198 5 werd advocaat bij W EZO nog o p deze uiterst zo rgv uldige wij ze b er eid . H et wa s da n ook ee n kwaliteitsp rodu ct , vooral ge lie fd bij vro uwe n . Man tten
schijne« z ich ei I'oor teg eIlerelI 0 111 eCII dra ul: niet z o ' 11 klein lepeltje naar binnen te /IIOCtCII n-crkcu', ve rt el t Wim
W e vers.
Exo tische machin erie De lim on ade- en spu itwa terpro d uc tie gi ng in tu ssen gewoo n do o r. I n de ze sec to r was in dc lo o p van de jaren al ve el ge autom ati seerd . Vo or sp u itwater werd een sp eciale im pregn eermach in e ge b ru ikt. H ierin
HICUCI"S.. . 11
Sliepsteen
5
boer op, met een beetje sterke drank achter de hand, leverde altUd wel wat op!
aan de O udheid kamer geschon ken, evena ls ee n zinke n koelkast voor ij sko eling . Vad e r Bare nd J an w as in de oorlogs lare n bij de Lu chtbesch erm ingsdienst (LBO) en ee n b ran dweerwage n van di e di en st sto n d altij d in de garage klaar o m uit te rijden . Bij de zaak w as een e no rme wijnkeld er van 10 bij 2 0 m et er aangelegd . En o m dat er to ch geen w ijn was, ko n deze m ooi als sch u ilke lde r die nst doen. D e vloer e rva n w e rd bed ekt m et m atrassen en de hele buurt h ceft er b ij lu chtalarm in gc sch uild en geslapen ! W EZO h eeft altijd ge w eige rd om vo o r de Duitsers te werke n en dat w erd ni et in da nk afge no men. M et de be vrijdin g in 194 5 braken dru kke tijden aan . Ee n tegen slag was ec h te r dat leden (?) va n de Binn en landse Strijdkrachte n de zo rgv uldig voor de m o fTen ve rborge n geho uden vrac htwage n kwam en afpikken. Er is no oit iet s van w ee r ge hoord . D e b evrijd ers kon den alles geb ruike n wa t dri nkbaar w as e n wi sten ook gem akke lijk aan flessen en gr o nds toffen te komen. Toe n WEZ O ge vraagd werd om de n oo d te le ni gen , draai de de zaak in de ko rtste ke re n w eer o p vo lle toeren, w ant aan va kma nsc ha p o ntb rak h et im m ers ni et! Er is dan ook flink aan verdien d !
Bij gebrek aan w erk heeft W EZ O zich in de o orlog o ok no g bezig geho ude n m et het pr odu cer en van ee n so ort eau- de -cologne , m et de naam IVc/ic!w (ged . handelsm erk) en h et be zorgen va n ijsstavcll. IJsstaven wa re n erg gevraagd als k oel middel vo or dr anken en vleesware n. O o rspro nk elijk w erde n de ijsstaven m et een len gt e va n So cm e n ee n ge w ich t van 2 5 kilo gem aakt do or de Enschedese IJ.-fabriek, di e in 191 2 ge ope nd w as in de Beukinkstr aat. Bierb rouwerij De Klok wa s natuurlijk h o o fdafnem er . T o en deze de ij sfabr icage in 19 J2 ze lf ter hand nam , w as h et einde va n de Ij sfab riek in zich t (1943). WEZO be trok h et ij s van D e Klok e n bezorgde het tot de j aren ' 50 , ze lfs zo n dags, b ij caféh o u ders di e er immers van afha nk elij k w aren . H et w erd in dekens ge w ikkeld in ee n zinken b ak ve rvoerd e n m et han dsch o e nen en pi kho uweel ge ha nteerd . D e zin ke n bak is later
BerendJa1/ (ntet pet) Foor het hl/is il /lII de GeifertlFeg in 1911
w erd m et een pomp ontkiemd en o nt ha rd w ater in ee n tan k ve rneveld w aarin koolzu ur u it k oo lzu urcilin de rs w erd geleid. H et sp uitw ater ko n zo in flessen wo rden afgetap t. Allerl ei ap parate n dro egen nam en van eilande n in de Oost- Indische Ar chipel. Zo werd h et eertijds zo bewerk elijke flessen spoel en nu ge daa n do or de flessen spe el- en
no o dgedw onge n p e r bakfi ets wo rde n ge daan, w aarm ee zelfs klanten werde n b edi end in H en gelo , Losser en O lde nzaal. Gelu kki g kon ook nog ee n tijdje gebru ik ge maa kt word en van ee n au to m et gasge ne rato r. D o or de schaarste aan su ike r w erd in de o orlog bij b er eiding van dran ke n de zo etsto f sacharine ge bruik t. In di e ja re n vierde
naspoelm ach in e Modoera. die ge bru ik m aakte va n h eet wa te r va n So grade n C elsius. D it w erd m et behulp van ee n staande sto o m ke tel va n de Veendamm e r M achinefabri ek vh J. ten H om, di e , zoals h et h o ort, elke tw ee jaar do o r de Dienst Stoo m wezen w erd geke urd. Bij de produ ctie ge b ru ikte m e n ee n syphonvu ller Soctuba , ee n rote rende teg en drukvuIler Ja/'a, ee n flessenvu lm ach in e Ti mor, ee n su ike rsmeltappa raat Bal/ka, ee n vo lau to m atisch e limonad e-gazeu seinstallatie bestaande ui t een wa te rv u ller m et , ho c kan het ook an de rs, de ve rza m elnaam Insulinde en ter vo ltooiing van h et pro ces de slui tm ac hi ne Lombok. Beke nde lim on ad es wa re n ci tro en , frambozen e n cha m pagne pils.
de rui lh andel h o ogtij . Met defi ets de
Oorlogsjaren en Beviijdinç D e oorlogsj ar en vo rm de n ee n m oeilijk e p eri ode . Veel wa s er ni et te do en. Grond stoffe n en flessen w are n h eel m o eilijk te krijgen en h et transport, dat ee rst no g met paard -enwa ge n geb e urde , m o est al spoedig
6
u S liepsteen
Ook aan het feit , dat er na de be vrijding lan ge tijd is gefees t do or d e be vo lk in g. G o ede afne m ers w are n de ka ntines van de textiel fabri ek en , tot de texti el in de j ar en '60 in stortte. Ee n aanbod o m Coca- co la in licen tie te rn aken werd in 1952 do or vader Bar end J an afgeslage n, wa n t, zo zei hij : Dat goedkope spul wordt hier 1I00it verkocht, het hell t geell toekomst-!
Gedistilleerd In 19 5 I nam Barend J an , de vade r va n W im , het voorto uw vo o r ee n distillee rd erij ee rste klasse. Di t hi eld in dat zo nde r accijns sterke drank m o ch t worde n gemaakt. De alco ho l (96(l(J) w erd in vate n betrokke n va n de Gi st- & Sp iritusfabr iek te Delft. D e douan e le tte h eel pr ecies op de in - e n vcrkoop e n o p het alcoh o lgeha lte . Elk transport 1I10est
I'cigez eld gaall vall een geieidebiUet. A ls alcoliol-peilinçcn aJil'ijkitt~ell vertoonden, dan kreeg j e geheid problemen', zo ka n Wim zic h n o g h erinn eren . Vad er Baren d J an werd o p h et ge bied van sterke dra nken al spo edig ee n specialist. D oor extra ctie va n citro enlin te n werd ee n gro ndsto f gc ma akt voo r allerle i citroe nd ran ke n . zoa ls Schilletj e , C itroe n-jenever en Fladder ac. Verse j eneverbessen uit J o egoslavië werd en ee rst koud ge ëx trahee rd en da n afge stookt tot ge beide j enever. H e t pro du ct w erd gc bru ik t vo o r ve rsc hillen de so o rte n j en ev er. Door de alco ho l te ve rsnij de n m et on tha rd wa ter w erd ee n bij zonder zach te borrel ve rkregen. Een do or WEZ O o n twikke lde m outwijnj enever di e ee n j aar op eike n fust werd ge ze t, was zo gocd en harm o n ie us, dat grote jOllgms als B o km a en Bols deze h ebben nagem aakt! Maar , zo zei ee n vertege nwoo rdige r van één van deze gro te n , z oals jij het doet. wordt het I'oor OIlS
onbetaalbaar!
Van T en D oessch are uit Deventer w erde n alle rle i kruiden betrokken en m et 40% alco hol ee n m aand lan g koud getrokken. M et h et ex tract w erden alle rle i kr uidenbitters ge maakt, zo als J agerburg ; h iervo o r werde n J igerm cister- en 13eer e nb urgkru ide n gebruikt! Be er enburg wa s oo k ce n h ele bekende, w aar van ve el distilleerderij en b ew eerden dat zij de
Ale.30%
KOE LSERVEREN
ec h te rnaakten. MaarL~roo tl'a derJa ll I-Villell1 had deze ook al 70 j aar <~ell /(/akt .
Het was dus cvencoed een Twentse dvanle, zo m aak t Wim duidelijk . D e h andel in ge distilleerd liep go ed en heel Twent e en de Achterhoek b choo rde n tens lotte to t dc klan te nkring.
Specialist/Jen In 1971 w erd gesto p t met de lim o nadep ro du ctie, o m da t de
Inh. 0,7 ltr.
co ncu rr en tie m oordend w as e n de noodzakelijke investe ringen groot w ar en . Alle en al in En sch ede gingen er in de j aren '70 zes limon adebedrij ven op de Hes. Langzamer hand w e rd o ok ee n begin ge maakt m et de afbo uw van de gro o than del. W im ging zic h spec ialiseren en ontwikkelde zic h door scholin g en ve rdere vo rm in g tot gediplo meerd vinoloog en liqu orist.
~~~~ . ---
@~.
FLADDERAC
11
Sliepsteen
7
.~ ~ . -,
~RODE ZOETE WIJN
, ct }
ALe. GEH. 13 - 14
%
W E ZO WIJNIM PO R T ENSCHEDE
10
1/
Sliepsteen
J. W . WEVERS -
ENSCHEDE
FLESCH 2D CENT
11
Sliepsteen
11
N a 1974 is hij zich voo ral gaan toeleggen op wij ne n en whisky, waa rvoor een specia le w inke l geopend werd, met pe rsoo nlijke bedi ening en advies . Naast o ntelbare wijn en , we rde n liefst 60 soorte n whisky verk ocht! De zaak sto nd als buiten gewoon klantvriendelijk bek end en had ve el vaste afne me rs.
Van doseren tot doceren In 1991 kwa men Wim en zijn vro uw An th onia, die altij d ee n enorme steun voor het bedrijf is geweest, voor ee n moeilijke beslissing te staan. In verband met w ijzigingsplanne n in de bu urt, wild e de gemee nte de gro nd graag hebb en en voor W EZO waren er nieuwb ou wm ogelijkh ed en in het buiten gebi ed. Wim kampte ec hter met gezo ndhc idspro blcmc n. D oo r zijn arbeidsintensieve verleden was zijn rug gaan opspelen en er was ook gee n o pvolger. Na rijp beraad werd beslot en o m te sto ppe n met het bedrijf, al viel dat eerst wel zwaa r. Maar het was na al die drukke jaren langzamerh and w elletj es gew eest . Zij konden imm ers teru gzien op een bijzonder arbe idzame, maa r ook bijzonder plezieri ge tijd! H et bloed kruipt ec hte r vaak waa r het niet gaan kan. D oor zijn grote kennis van wijn en en drank en , die som s aan alche m isme do et denken, geni et Wim grot e bek endh eid en is daardoor ook in krin gen van de Volk suni versiteit niet ono pge me rkt geb leve n. Hij werd aangezoch t om vanuit zijn vakgebied ee n bijdrage te leveren aan de publieke vo rmi ng . Nu doceert hij daar al weer acht jaar en heeft op die man ier talloze belang stellenden verrij kt met zij n enorme erv aring en in zicht. Z o leeft WEZO voort in de toekomst. Een bed rijf, dat bijn a 80 ja ar van vade r op zoon een naam geves tigd heeft o p gro nd van kennis, eerlijk he id en vlijt en dat groot heeft kunne n zij n, j uist door klein te blij ven ! Defoto 's /JU dit tlrtikel zijn '!Iko/llstig van de [aiuilic IVellCfs uit Buursc
