Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen FOD Justitie
Activiteitenverslag 2007
Voorwoord
Het is sinds 1999 geleden dat het directoraat-
meest interessante activiteiten van het DG EPI
hebben op de activiteiten van het DG EPI, zijn
generaal Penitentiaire Inrichtingen nog een
die in 2007 zijn gerealiseerd of opgestart, in de
opgenomen. De geïnteresseerde lezer kan
jaarlijks activiteitenverslag heeft gepubliceerd.
administratie en in de gevangenissen, worden
andere gegevensbronnen raadplegen, zoals
Niettemin is een dergelijk document een
hierin op algemene wijze voorgesteld.
de brochures ‘Justitie in cijfers’ van de FOD
waardevolle bron van informatie voor de buitenwereld.
Daarom
DG
Het is de bedoeling deze activiteiten in hun
ook beschikken over een datawarehouse, een
Penitentiaire Inrichtingen regelmatig kritiek
context voor te stellen, zonder de moeilijke
project dat trouwens is opgestart in 2007 en
over het ontbreken van een activiteitenverslag.
situatie van de gevangeniswereld uit het oog te
verder in dit verslag wordt voorgesteld.
Bovendien beschikt de organisatie niet over
verliezen. In dit verslag wordt dus met opzet
een
geen balans opgemaakt. De verwezenlijkingen
Het jaarverslag is onderverdeeld in twee delen:
publiek dat de organisatie beter wil leren
worden
onopgeloste
in het eerste deel worden alle diensten van het
kennen. In die context wenst de directeur-
problemen zoals de soms totaal onaangepaste
DG EPI beknopt omschreven, net als de
generaal deze leemte in te vullen en een
infrastructuur of de plaatselijke overbevolking.
dagelijkse taken ervan. Het tweede deel bevat
activiteitenverslag voor het jaar 2007 te
Het DG EPI heeft niet als bedoeling de
onder
publiceren.
moeilijkheden weg te moffelen, maar wil de
constructieve initiatieven en projecten die in
nadruk leggen op de positieve aspecten, op de
2007 zijn gerealiseerd of alleszins in de loop
Dit verslag is bedoeld voor degenen die
opgeloste
van dat jaar zijn opgestart.
geïnteresseerd zijn in het gevangenismilieu:
problemen.
referentie-instrument
kreeg
voor
het
Justitie. Op termijn zal het gevangeniswezen
het
grote
voorgesteld,
of
ten
niet
de
minste
behandelde
uiteraard de personeelsleden, maar ook de
andere
de
originele
activiteiten,
Ten slotte moet worden benadrukt dat dit
politiek, de media, de universiteiten, en niet te
Daarom is op het einde van dit verslag slechts
document het resultaat is van een vrijwel
vergeten de burger. Het is opgesteld in een
weinig statistische informatie terug te vinden.
volledig
optiek van openheid en transparantie. De
Enkel de cijfers die daadwerkelijk betrekking
methodologie,
nieuwe noch
aanpak. de
Noch
inhoud
van
de het
1
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
jaarverslag werden al geëvalueerd. Bijgevolg zal dit instrument uiteraard nog fouten en gebreken vertonen, maar het zal uitvoerig geëvalueerd
en,
indien
nog,
aangepast
worden. De kwaliteit van de toekomstige jaarverslagen
zal
dan
ook
ongetwijfeld
verbeteren.
2
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Woord van de directeur-generaal
Ik ben immers van mening dat een organisatie
kende het probleem van de overbevolking een
zich niet meer kan veroorloven om haar
symbolisch hoogtepunt toen de kaap van
activiteiten niet kenbaar te maken. Dit kadert
10.000
niet in de logica van een moderne organisatie.
Gelukkig
Het publiek heeft het recht te weten waaraan
ongeveer kunnen stabiliseren. Bovendien zorgt
de belastingsgelden worden besteed en hoe ze
de
worden
eveneens voor moeilijkheden.
besteed.
Bovendien
gevangeniswezen imagoprobleem.
met
kampt een
dit
cijfer
veranderende
zich
sindsdien
gevangenispopulatie
groot Gedetineerden spreken steeds meer talen en
gevangenissen enkel in beeld bij incidenten.
beschikken telkens over een eigen culturele
Nochtans
penitentiaire
achtergrond. Dit is op zich een verrijking, maar
administratie enorm goed werk geleverd, wat
in een gesloten milieu zoals een gevangenis
Het document dat hier wordt voorgesteld, is
meestal niet in de kijker wordt gebracht. Veel
komen de communicatie en het samenleven
een langverwacht document. Het is bijna tien
problemen
en
door een grotere diversiteit onder druk te
jaar geleden dat het Directoraat-generaal
aangepakt. Nieuwe initiatieven zien het licht
staan. Steeds minder gedetineerden kunnen
Penitentiaire Inrichtingen een jaarverslag heeft
om de werkomstandigheden te verbeteren, het
voor
uitgebracht. Toen ik mijn mandaat in 2006
regime van de gedetineerden te moderniseren
detentie, noch tijdens de voorbereiding op hun
opnam, heb ik dit zeer snel ervaren als een
en de infrastructuur aan te passen ondanks de
vrijlating, noch na hun vrijlating. Dit zou
gemiste kans en heb ik de opmaak en
soms moeilijke situaties.
nochtans de bedoeling moeten zijn. Steeds
publicatie
van
een
binnen
worden
komen
heeft
overschreden.
de
wordt
Vaak
het
gedetineerden werd
de
geïdentificeerd
activiteitenverslag
zichzelf
instaan,
noch
tijdens
hun
meer gedetineerden kampen bovendien met
ingeschreven in mijn prioriteiten en in mijn
2007 was zeker geen gemakkelijk jaar voor het
medische
managementplan.
Directoraat-generaal EPI. Tijdens het voorjaar
psychiatrische aandoeningen. Al deze factoren
problemen
of
zelfs
met
3
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
zorgen voor een groeiende druk op onze
zoals de cijfers aantonen. In 2007 werden wij
bijdrage geleverd op inhoudelijk vlak en
administratie, het gevangenispersoneel en de
geconfronteerd met de nadelige gevolgen van
hebben zich hiervoor volledig ingezet. Ik wil
gedetineerden.
de politieke crisis in ons land naar aanleiding
dan
van de aanslepende regeringsvorming. Zo
meegewerkt
Ondanks onze inspanningen en de positieve
hebben wij moeilijkheden gekend op budgettair
activiteitenverslag van 2007.
resultaten die we het voorbije jaar geboekt
vlak. Ondanks al deze moeilijkheden, zal u
hebben inzake veiligheid, hebben er zich in
merken dat er degelijk werk is geleverd door
2007
alle diensten van het DG EPI.
helaas
incidenten
toch
enkele
voorgedaan.
Ik
spectaculaire verwijs
ook
iedereen aan
bedanken de
realisatie
die van
heeft dit
onder
andere naar de ontsnappingen per helikopter
Dit activiteitenverslag kon opgesteld worden
in de gevangenissen van Lantin en Ittre. Toch
dankzij het nodige voorafgaande teamwork.
ligt het aantal ontsnappingen historisch laag,
Alle gevangenissen en diensten hebben hun
Hans Meurisse
4
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Woord van de Minister
Het is zonder meer een goede zaak dat het
lezen hoe belangrijk ik een geloofwaardig en
links, dat is humaan. Tegelijk investeren we in
Directoraat-Generaal Penitentiaire Inrichtingen,
krachtdadig strafuitvoeringsbeleid voor justitie
alternatieve
na zoveel jaren van
acht. Het directoraat-generaal onder leiding
elektronisch toezicht. Beide zijn nodig. En voor
onderbreking, opnieuw
van
een
beide gaan we. Voluit. En ondertussen zien we
een
sleutelrol. Onder meer daarom hecht ik ook
allemaal in dat voor het gevangeniswezen een
zo'n groot belang aan onze samenwerking met
zeer
deze administratie.
strafuitvoering is het belangrijk, meen ik,
activiteitenverslag
uitbrengt.
Met
een
activiteitenverslag
Hans
Meurisse
speelt
daarin
houden we overzicht, kunnen
we
terugkoppelen naar wat
strafmodaliteiten
zorgzaam
beheer
zoals
nodig
is.
In
het
de
onderweg te zijn, te groeien, beter te worden, Het
activiteitenverslag
leert
mij
dat
de
directeur-generaal en zijn staf een ambitieus
was, vallen ons tendenzen op, kan men
doel
makkelijker aan wetenschappelijk onderzoek
onversaagd aan de weg timmeren. Een lange
doen. Vooral is zo'n activiteitenverslag ook een
weg nog, onmiskenbaar ook een moeilijke
uitstekend beleidsinstrument.
weg.
hebben
Er
vooropgesteld,
moet
extra
en
dat
te
luisteren,
te
leren,
te
lezen.
Dit
activiteitenverslag helpt om de weg te vinden.
ze
gevangeniscapaciteit
Jo Vandeurzen
komen, dat is mijn voornaamste zorg als Ik had het voorrecht een prelectuur te mogen
minister. Maar justitie is geen of/of-verhaal. Het
doen en ik geef graag toe dat ik onder de
is een en/en-verhaal. We investeren in nieuwe
indruk ben van het werk dat het directoraat-
capaciteit,
generaal verzet.
geloofwaardige strafuitvoering met de huidige
omdat
het
moét.
Omdat
een
capaciteit gewoon onhaalbaar is en leidt tot De
strafuitvoering
is
voor
mij
dé
toestanden die een beschaafde democratie
beleidsprioriteit. In mijn beleidsverklaring kan u
onwaardig zijn. Dat is niet rechts, dat is niet
5
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
6
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
DEEL I ALGEMENE VOORSTELLING VAN HET DG EPI EN DE DIENSTEN
7
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
8
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
HET DG EPI – Penitentiaire inrichtingen Opdrachten Direction générale
Het
Nord
directoraat-generaal
Inrichtingen
(EPI)
tenuitvoerlegging
is
van
Penitentiaire
belast de
met
straffen
en
de
individuele dossiers van gedetineerden en
Veiligheidskorps,
beheert het personeel. De gevangenissen zijn
overbrenging van de gedetineerden, maakt ook
belast met de tenuitvoerlegging van de straffen
deel uit van dit directoraat-generaal.
dat
instaat
voor
de
en de vrijheidsberovende maatregelen. Het
de
vrijheidsberovende maatregelen. Daarbij leeft het de wettelijkheid op strikte wijze na, waarborgt
het
samenleving,
de
bescherming
het
personeel
van
de
en
de
gedetineerden, met inachtneming van de menselijke
waardigheid,
herstelgericht.
Het
en
werkt
het
directoraat-generaal
Regionale directie Noord
Regionale directie Zuid
verstrekt op grond van zijn deskundigheid advies op penitentiair vlak.
Organigram Het directoraat-generaal EPI bestaat uit een centraal bestuur en buitendiensten die alle penitentiaire centraal
inrichtingen
bestuur
houdt
omvatten. toezicht
op
Het en
ondersteunt de buitendiensten, behandelt de
9
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Voorstelling van de centrale diensten 1. De directeur-generaal en diensten van de directeur-generaal De directeur-generaal De directeur-generaal staat aan het hoofd van het DG EPI. Hij concipieert en coördineert de strategische en operationele plannen voor het
bezoeken voor verschillende instellingen, enz.
projecten
Ook de externe en interne communicatie van
(projecten binnen het managementplan), ofwel
het directoraat-generaal ressorteert onder deze
doelstellingen die eerder gelinkt zijn aan de
dienst.
optimalisatie van de kernprocessen van de
ofwel
veranderingsprojecten
organisatie (organisationele doelstellingen). De
DG EPI om bij te dragen tot de verwezenlijking van de doelstellingen van de FOD Justitie. Het
zijn
Program
Het Program Management Office
Manager
wordt
op
zijn
beurt
methodologisch ondersteund door de dienst
moderne
Zowel de dienst Program Management Office
penologische concepten, het beheer van de
(PMO) als de Program Manager zijn nieuw
gevangenissen en het veiligheidskorps en de
binnen de FOD en binnen het directoraat-
uitvoering van vrijheidsberovende straffen en
generaal.
maatregelen.
referentiepersoon voor het projectwerk binnen
Deze diensten zijn belast met de controle op
zijn entiteit. Hij ondersteunt actief de sponsor,
de goede werking van de griffies van de
De dienst Secretariaat en externe relaties
meestal de directeur-generaal, bij het beheer
gevangenissen, op het goede verloop van de
Deze dienst staat onder de rechtstreekse
van het projectwerk en bij de uitvoering van
financiële transacties en logistieke acties,
leiding van de directeur-generaal. De dienst is
zijn strategische doelstellingen. Hij zorgt voor
evenals op de beveiligingssystemen en de
niet alleen belast met de ondersteuning van de
de opvolging van alle projecten van zijn entiteit,
veiligheidsprocedures. Deze diensten wordt
dagelijkse
directeur-
zowel op vlak van de verwezenlijking als op
momenteel volledig gereorganiseerd.
generaal, maar ook met de goedkeuringen van
vlak van de methodologie. Deze persoon is het
studentenstages,
aanspreekpunt
betreft
hier
de
uitbouw
activiteiten
de
van
van
de
toelatingen
voor
De
program
van
de
manager
is
projectleiders.
PMO van de FOD Justitie. De inspectiediensten
de
De
10
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
2. De ondersteuningsdiensten De dienst Personeel & Organisatie De dienst Personeel en Organisatie (P&O) is een ondersteuningsdienst van het DG EPI en is verantwoordelijk voor het personeelsbeleid. Deze dienst staat in voor de voorbereiding en opvolging van de personeelsbegroting, stelt de nodige personele middelen ter beschikking voor de buitendiensten en ontwikkelt een modern HR-beleid.
opvolging van het budget, de aankopen en het
onderhoudswerk van het materieel en de
logistiek beleid. Zij beschikt eveneens over een
gebouwen, werk in de werkplaatsen van de
operationeel luik via de Centrale Dienst van de
Regie, werk in de werkplaatsen voor rekening
Regie van de Gevangenisarbeid (CDRGA), het
van externe klanten en werk dat verband houdt
veiligheidskorps en de centrale garage.
met een landbouwonderneming (bv. teelt, veeteelt, bosbouw).
Centrale Dienst van de Regie van de Gevangenisarbeid
Het
deze dienst belast met alle aspecten rond ICT van
ondersteuning,
de
gedetineerden
een
De ‘nieuwe Regie’, die een staatsdienst met
vergoeding bezorgen die toereikend is om hen
afzonderlijk beheer is geworden, is opgericht
de mogelijkheid te bieden:
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van Als ondersteuningsdienst van het DG EPI is
vlak
moet
bij het koninklijk besluit van 28/09/2004,
De dienst ICT
op
werk
infrastructuur,
gebruikers-
bedrijfstoepassingen,
data-
analyse en managementtools. De dienst Budget, Beheer & Logistiek en de diensten voor operationele ondersteuning De Dienst Budget, Beheer en Logistiek (BB&L) is een ondersteuningsdienst voor het DG EPI. Deze dienst staat in voor de opmaak en
03/11/2004.
Het
koninklijk
besluit
•
van
zich
zaken
verbetering
aan van
te
schaffen de
ter
gewone
13/09/2004 tot vaststelling van de activiteiten
omstandigheden van het leven in
van de Regie van de Gevangenisarbeid,
detentie;
bekendgemaakt
op
03/11/2004,
is
met
•
terugwerkende kracht in werking getreden op 1 januari 2003.
een spaarpotje aan te leggen voor het tijdstip van hun invrijheidstelling;
•
bij te dragen aan de bestaansmiddelen van hun naaste familie, zonder de
De
Regie
van
de
Gevangenisarbeid
schadevergoeding van de slachtoffers
organiseert het aanbod van werk en opleiding
uit het oog te verliezen waartoe het
van de gedetineerden. Het aangeboden werk
werk zou moeten leiden.
omvat onder meer huishoudelijk werk en
11
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
gevangenen tussen de gevangenissen en de
Veiligheidskorps
humanitaire redenen;
hoven en rechtbanken; Het Veiligheidskorps is opgericht in 2003 en
- de overbrenging en bewaking van de
maakt deel uit van het directoraat-generaal
- de overbrenging en bewaking van de
geïnterneerden naar private instellingen of
Penitentiaire Inrichtingen van de FOD Justitie.
gevangenen tussen de gevangenissen;
inrichtingen
Het korps bestaat uit een beheerscel die de
tot
bescherming
van
de
maatschappij;
onder-
- de overbrenging en bewaking van personen
steuning biedt en een operationele component
die illegaal in het Rijk verblijven naar een
- de uithaling en bewaking van de gevangenen
met veiligheidsbeambten die geïntegreerd zijn
gesloten centrum of naar een grens in het
met het oog op overdracht aan vreemde
in de lokale politiezones.
kader van de procedure voor hun verwijdering
autoriteiten en de in ontvangstneming van
uit het Rijk;
gevangenen die aan de Belgische autoriteiten
veiligheidsbeambten
De
administratieve
veiligheidsbeambten
moeten
worden overgedragen;
de
politiediensten ontlasten van de taken die strikt
- (op verzoek van de gerechtelijke overheden),
genomen geen politietaken zijn, zoals de
de
de
- de overbrenging van gerechtelijke dossiers
overbrenging van de gedetineerden en de
minderjarigen naar specifieke instellingen en
tussen de gevangenissen en de hoven en
ordehandhaving in de hoven en rechtbanken.
tussen deze instellingen;
rechtbanken, met het oog op de uitoefening
ordehandhaving
in
de
hoven
bewaking
van
- de uithaling en bewaking van de gevangenen uit
de
en
van
De veiligheidsbeambten zijn bevoegd voor:
-
overbrenging
de
gevangenissen
om
medische
het
wettelijk
inzagerecht
door
de
gevangenen.
of
en
rechtbanken en andere plaatsen waar een magistraat of een lid van het openbaar ministerie zijn opdracht uitoefent; - de bewaking van de gevangenen naar aanleiding van hun verschijning in rechte; - de overbrenging en bewaking van de
12
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
3. Strategische ondersteuning De dienst Juridische en Conceptuele Ondersteuning
belast
De
criminologische kennis.
dienst
juridische
en
met
verspreiding
conceptuele
de
opbouw,
van
de
bewaring juridische
en
De PSD heeft vanuit wetenschappelijke hoek
en
een adviserende rol bij de uitvoering van de verschillende vrijheidsberovende straffen en
ondersteuning bestaat uit een team van
maatregelen.
universitaire deskundigen en vervult diverse
gedetineerden bij de voorbereiding van hun
functies. Deze dienst ondersteunt de andere
psychosociale reïntegratie en evalueert hun
diensten van het directoraat-generaal via
reclasseringsvoorstellen. Bovendien werkt de
juridische adviezen als antwoord op vragen
dienst mee aan een rechtsconforme, veilige en
van
humane uitvoering van de vrijheidsberovende
interne
(andere
diensten,
kabinet,
andere
administraties,
omkadert
en
begeleidt
straffen.
gevangenissen, enz.) en externe instanties (o.a.
Zij
universiteiten,
internationale instanties). De gestelde vragen
De centrale PSD speelt een belangrijke
zijn zeer uiteenlopend gezien de vele aspecten
ondersteunende functie voor de lokale PSD-
binnen de penitentiaire materie.
equipes, zowel op vlak van inhoud, logistiek en De activiteit van de dienst is gericht op de
personeel als op vlak van opleidingen voor de
De dienst werkt eveneens mee aan het
ontwikkeling en de vertaling in het veld van de
PSD-medewerkers. De lokale PSD-equipes
opstellen
relevante
staan in voor het psychosociaal onthaal van
van
wettelijke
en
regelgevende
teksten, en behandelt penitentiaire geschillen,
juridische
en
criminologische
concepten.
nieuw
binnenkomende
personen
in
de
gevangenis en de psychosociale begeleiding
zowel voor de Raad van State (waar diens De psychosociale dienst
tijdens de detentie van gedetineerden. Zij
vertegenwoordigen) of voor de rechtscolleges
De psychosociale dienst (PSD) is een entiteit
zorgen voor de professionele voorlichting van
van de rechterlijke orde. Bovendien is de
op twee niveaus: een centrale PSD en PSD-
de directie over de verschillende strafuit-
dienst juridische en conceptuele ondersteuning
equipe in elke strafinrichting.
voeringsmodaliteiten en regimeaspecten.
leden
vaak
de
Belgische
Staat
13
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
De Dienst Gezondheidszorg van de Gevangenissen De
dienst
Gezondheidszorg
van
bescherming van het personeel en van de
De wet betreffende de rechten van de patiënt
gedetineerden;
is van toepassing op de gedetineerden met uitzondering van de vrije keuze van de arts en
de - de bijdrage van de zorgverleners tot de
van de vertrouwenspersoon en van het recht
hoedanigheid van leidinggevend orgaan en
reïntegratie
op een afschrift van het medisch dossier
kenniscentrum op vlak van gezondheidszorg in
samenleving.
Gevangenissen
(DGZG)
zorgt
in
haar
van
de
gedetineerde
in
de
waarvoor een bijzondere regelgeving van toepassing is (art. 91 en 92). De algemene
de gevangenissen, voor het beheer van en het gezondheidszorg
Deze gezondheidszorg moet gelijkwaardig zijn
regels betreffende de ethiek en de medische
overeenkomstig de artikelen 87 tot 99 van de
met de gezondheidszorg voor de opsluiting in
deontologie
Basiswet
de
de
zorgverleners in de gevangenissen. Op dat
gezondheidszorg in de vrije samenleving en
vlak legt de basiswet bovendien de nadruk op
die aangepast is aan de specifieke noden van
de professionele onafhankelijkheid van de
de gedetineerden (art. 88). Worden beschouwd
zorgverlener, evenals op de onverenigbaarheid
als
tussen zorg en expertise (art. 96).
toezicht
op
en
de
de
eruit
voortvloeiende
regelgeving. Deze regelgeving houdt volgende zaken in:
gevangenis
specifieke
(art.
noden,
89)
en
onder
met
andere
de
zijn
van
toepassing
op
alle
- de curatieve zorgen: dit betreft de diensten
invrijheidstelling om gezondheidsredenen (art.
verstrekt door de zorgverleners met het oog op
94), een overbrenging naar een ziekenhuis
De
het
behouden,
buiten de gevangenis (art. 93, § 1), specifieke
drugproblematiek binnen de gevangenismuren.
herstellen of verbeteren van de lichamelijke en
bepalingen voor vrouwen en in het bijzonder
Daartoe maken twee drugscoördinatoren deel
geestelijke
de
voor zwangere vrouwen (art. 93, §§ 2 en 3), de
uit van deze dienst. Over het algemeen wordt
patiënt, met uitzondering van de palliatieve
gehandicapte personen en bejaarden, de
de drugproblematiek in de gevangenissen
zorgen,
psychiatrische
patiënten
(zelfmoorden,
geregeld door de ministeriële omzendbrief nr.
onbekwamen,
internering),
druggebruikers,
1785 die inzonderheid voorziet in de invoering
bevorderen,
vaststellen,
gezondheidstoestand
euthanasie,
van
zwangerschaps-
onderbreking en het wegnemen van organen;
DGZG
is
eveneens
belast
met
de
personen die aan een besmettelijke ziekte
op het niveau van het centraal bestuur van een
- de bijdrage van de zorgverleners tot de
lijden, evenals specifieke penitentiaire situaties
Centrale Stuurgroep Drugbeleid en in de
gezondheidspreventie en de gezondheids-
(hongerstaking, isoleercel, geweld, enz.)
invoering in elke gevangenis van een lokale stuurgroep drugs. Het penitentiair bestuur
14
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
werkt in een globale en geïntegreerde aanpak
- de classificatie en overbrengingen van
waar preventie, behandeling en repressie
veroordeelden;
naast elkaar bestaan. In deze circulaire worden eveneens de belangrijkste opdrachten van de
-
coördinator drugbeleid bepaald. Hij dient het
de uitgangsvergunningen, de penitentiaire verloven en de strafopschortingen;
penitentiair drugbeleid op te volgen en te coördineren, tussenpersoon te zijn tussen de
-
de halve vrijheid en elektronisch toezicht
administratie en de gevangenissen en tussen
voor veroordeelden tot straffen onder de
de gevangenissen, deskundige te zijn op
drie jaar;
nationaal en internationaal niveau en adviezen en voorstellen uit te brengen.
-
de
voorlopige
invrijheidstellingen
voor
veroordeelden tot straffen tussen één en drie jaar;
De Dienst Individuele Gevallen De
Dienst
Individuele
Gevallen
(DIG)
formuleert voorstellen en neemt beslissingen betreffende
de
strafuitvoeringsmodaliteiten
voor de veroordeelden, rekening houdend met
-
de opvolging en intrekking van voorlopige invrijheidstellingen die verleend zijn door de gevangenisdirecteurs;
het detentieplan. Zij voert deze taken uit met respect
voor
de
belangen
veroordeelden,
het
slachtoffer
van
de
en
de
maatschappij en binnen de geest van een
- de terbeschikkingstelling van de regering en de toepassing van art. 21 van de wet tot bescherming van de maatschappij.
herstelgerichte detentie.
De dienst is bevoegd voor:
15
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
4. De regionale directie De regionale directie is een tussenniveau
generaal en met de coördinatie van de
regionale directie integreert bovendien de
tussen
de
initiatieven die op lokaal niveau worden
coördinatoren herstelgerichte detentie.
buitendiensten. In die hoedanigheid is zij belast
georganiseerd. Zij speelt eveneens de rol van
met de beleidsondersteuning van de directeur-
tussenpersoon tussen de twee niveaus. De
het
centraal
bestuur
en
5. Voorstelling van de buitendiensten België telt 31 strafinrichtingen, waaronder 14 in
De Belgische strafinrichtingen kunnen worden
Hoewel
Wallonië, 15 in Vlaanderen en 2 in Brussel,
ingedeeld
onderscheiden
evenals over een inrichting voor sociaal
arresthuizen en de strafinrichtingen.
in
twee
categorieën:
de
plaatsing
in
Everberg
voor
huizen
van
moeten
veroordeelden
worden
minderjarigen die een als misdrijf omschreven
verblijven
beantwoorden
aan
feit hebben gepleegd. Bovendien wordt een
overeenkomstig
aantal
de
voorlopige hechtenis (de beklaagden). In de
administratie van de strafinrichtingen in twee
strafhuizen worden personen opgesloten die
inrichtingen voor sociaal verweer beheerd door
veroordeeld zijn tot de uitvoering van een
het Waals Gewest, te Bergen en Doornik.
vrijheidsberovende straf of die een andere
voorbehouden
voor
volkomen
zijn
van
de
Strafvordering), moesten er afdelingen voor Een arresthuis is een plaats waar personen
plaatsen
arrest
strafinrichtingen (art. 604 van het Wetboek van
verweer in Paifve en een centrum voor voorlopige
de
die
worden de
wet
opgesloten
betreffende
de
maatregel ondergaan.
gevestigd de
om
te
chronische
overbevolking in de strafinrichtingen, vooral in de grote steden.
Er bestaan drie types van strafinrichtingen: ◊ de open inrichtingen waar de veiligheid wordt
gewaarborgd
in
een
16
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
opvoedingsregime gebaseerd op een
omschreven feit hebben gepleegd is een
vrijwillig aanvaarde discipline, zonder
instelling voor de voorlopige plaatsing van
gebruik te maken van de gewoonlijke
minderjarigen die een als misdrijf omschreven
dwangmiddelen, behalve in geval van
ernstig feit hebben gepleegd en die niet in een
noodzaak;
instelling
voor
jeugdbescherming
kunnen
worden geplaatst bij gebrek aan beschikbare ◊ de halfopen inrichtingen, met beveiligd
plaatsen.
regime voor ‘s nachts en werk in atelier of in openlucht overdag; ◊ de gesloten inrichtingen waar permanent een beveiligingsregime (omheiningmuur, traliewerk,
detectieapparaten)
is
georganiseerd voor de gedetineerden die niet naar een open of halfopen inrichting kunnen worden doorverwezen.
Een inrichting voor sociaal verweer is bedoeld voor de geïnterneerden die door de commissies
tot
bescherming
van
de
maatschappij worden aangewezen met het oog op
een
aangepaste
psychiatrische
behandeling.
Een centrum voor de voorlopige plaatsing van minderjarigen die een als misdrijf
17
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
18
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
DEEL II DG EPI – ACTIVITEITEN 2007
19
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
20
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
De centrale diensten
21
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
22
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
1. De directeur-generaal en de diensten van de directeur-generaal De directeur-generaal De voorbije twee jaar, sinds het begin van het mandaat van de huidige directeur-generaal, werden reeds talrijke initiatieven gelanceerd. Deze hebben bijgedragen tot de realisatie van het managementplan dat een periode van zes jaar in beslag neemt. 2007 was het eerste jaar waarin realisaties konden worden opgemerkt,
ervan is van start gegaan. Om de stand van
succesvol te maken en om de nieuwe taken
zaken van de operationele plannen, evenals de
naar behoren te kunnen uitvoeren. In 2007
stand van zaken van de verwezenlijking van de
werd reeds een inhaalbeweging begonnen om
omschreven doelstellingen in te schatten,
de grote personeelstekorten in een aantal
werden meetinstrumenten ingevoerd of zullen
diensten aan te pakken, maar ook om het
deze worden ingevoerd via het gebruik van
kader,
informaticatools,
versterking geldt zowel voor het centraal
maar
ook
via
evaluatie-
gesprekken.
van
het
managementplan
werden opgestart. Hierbij speelt de directeurgeneraal uiteraard een centraal sturende en
nodig,
te
versterken.
Deze
bestuur als voor de buitendiensten en zal worden voortgezet in 2008.
maar ook het jaar waar tal van projecten en doelstellingen
waar
De meeste centrale diensten werden in 2007 gereorganiseerd en kregen veelal nieuwe opdrachten toegekend. Zo werden reeds de eerste inspanningen geleverd om de mobiele
ondersteunende rol.
equipe voor het elektronisch toezicht, de In het kader van de uitvoering van het managementplan van de directeur-generaal heeft
elke
penitentiaire
inrichting
een
operationeel plan opgesteld. Daarin zijn de doelstellingen opgenomen die elke gevangenis wenst te bereiken om de werking en het intern beheer te verbeteren en de vastgestelde
centrale garage en het veiligheidskorps in één entiteit te integreren. De ondersteuningsdiensten
ondergingen
eveneens
een
reorganisatie om een betere en efficiëntere dienstverlening
te
verzekeren.
Deze
reorganisaties zullen in de loop van 2008 volledig afgerond zijn.
Uitvoering van Straffen en Maatregelen werd
moeilijkheden op te lossen. Alle operationele plannen werden opgesteld en goedgekeurd door de directeur-generaal. Met de uitvoering
2007 is ook het jaar geweest waarin het DG
Een versterking van de menselijke middelen
gesplitst in twee directoraten-generaal: het
is absoluut noodzakelijk om deze reorganisatie
DG EPI en het DG Justitiehuizen. Deze
23
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
splitsing leidde tot een aantal praktische en
overdracht van personeel, maar is ondertussen
organisatorische
afgerond. Deze scheiding heeft eveneens een
problemen,
zoals
de
overdracht van dossiers, de verhuizing en de
interne
reorganisatie
van
onze
veroorzaakt.
diensten
24
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Het
project, bepaalt de doelstellingen, stappen en
besturingsmodel, projectmanagement en de
fasen ervan en legt vast welke producten en
a. De dienst Secretariaat en externe
ontwikkelcirkels
pijlers.
activiteiten deel uitmaken van het project. De
relaties
Resultaatgericht
wordt
fiche bepaalt de noden in termen van mensen
belangrijker: de voortgang van het plan diende
en middelen die noodzakelijk zijn om het
Deze dienst is opgericht in de loop van 2007.
gemeten
project te realiseren en om het nadien tot een
De belangrijkste activiteiten zijn dan ook
geëvalueerd.
De diensten van de directeur-generaal
kwaliteitsvolle
dienstverlening.
te
werden belangrijke werken
werd
worden,
de
en
realisaties
duurzaam proces binnen de organisatie om te
beperkt tot de dagelijkse taken, evenals tot de invoering van werkingsprocedures.
vormen. Het nieuwe managementplan met haar missie, visie,
b. De dienst PMO
strategische
en
operationele
Het
strategisch
belang
van
de
diverse
doelstellingen, kwam finaal tot stand eind
projecten
Het jaar 2007 was een bijzonder jaar. De rol
2006. De integrale operationalisering van dat
gewogen. Op basis van deze weging en van
van de Program Manager en die van de dienst
plan vond plaats in het voorjaar van 2007. Alle
de beschikbare middelen werden de projecten
PMO waren nieuw. Het DG EPI kreeg in het
projecten die dienden te zorgen voor de
in de tijd geprioritiseerd. De projecten voor het
najaar van 2006 een nieuwe directeur-generaal
realisatie van de doelstellingen uit het plan,
jaar 2007 werden geverifieerd op budgettaire
en dus ook een nieuw managementplan.
werden in die periode bepaald en vastgelegd.
lacunes. De projecten voor het jaar 2008
Vervolgens werden de projecten per jaar
werden begroot.
Ook het managementplan van de FOD Justitie
werd
door
het
Directiecomité
gepland. In
kreeg een nieuwe look aangemeten. Het
de
maand
april
werd
het
nieuwe
nieuwe, geïntegreerde managementplan van
Binnen de projectmethodologie die door de
managementplan voorgesteld. Tijdens enkele
de FOD diende duidelijker te zijn qua structuur,
FOD
een
studiedagen kwamen het eerder strategische
coherenter, toegankelijker en voor iedereen
projectfiche
de meeste
luik van het plan (missie, visie, strategische en
begrijpbaar. Het plan diende zowel de nadruk
projecten die in 2007 en 2008 dienden
operationele
te leggen op verbetering en continuïteit wat
uitgevoerd
projectfiche
‘operationalisering van het managementplan’
zich respectievelijk vertaalt in projecten en een
beschrijft de gedetailleerde inhoud van een
aan bod. In dit laatste luik werden de projecten
werd
vooropgesteld, opgemaakt voor
te
worden.
Een
werd
doelstellingen)
en
het
luik
25
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
(en hun projectleiders) en de organisationele
Net voor de zomer van 2007 werd binnen de
• De uitvoering en implementatie van de
doelstellingen voorgesteld.
FOD een evaluatie-instrument geïntroduceerd.
twee lopende projecten performance
Dit instrument geeft de mate weer waarin de
support voor de PSD via de interne
Tijdens de volgende maanden werden de
projecten en organisationele doelstellingen
website (portaalsite);
organisationele doelstellingen van het DG EPI
werden gerealiseerd, waardoor hun voortgang
gefinaliseerd.
kan worden gerapporteerd. De evaluatie-
In
samenwerking
met
de
diensthoofden werden de doelstellingen van de
instrumenten
centrale
De
organisationele doelstellingen zijn verschillend.
organisationele doelstellingen van de centrale
Voor de projecten werd de mate waarin de
diensten vallen onder de noemer ‘do things
verschillende stappen van het project konden
better’: hoe kunnen we onze core business
gerealiseerd worden, erg belangrijk bij de
optimaliseren? Hoe kunnen we wat we doen
voortgangsmeting. Voor de meting van de
nog beter doen?
organisationele doelstellingen werd gekeken
diensten
gedefinieerd.
voor
de
projecten
en
de
naar de mate waarin ze via de ontwikkelcirkels In zijn totaliteit leidde dit uiteindelijk tot enkele
toegewezen werden. In 2007 vond deze
honderden
voortgangsmeting in het voor- en najaar plaats.
projecten
en
organisationele
doelstellingen voor het DG EPI die werden Hier volgen enkele projecten die in het jaar
doelstelling werd bepaald in welke mate zij
2007
bijdragen
gerealiseerd:
de
realisatie
van
het
geheel
of
gedeeltelijk
gevangenissen
meegewogen
managementplan.
in
het
EPI-
opvangteams
in
alle
gevangenissen; • De ontwikkeling van methodieken voor specifieke categorieën gedetineerden; • De opmaak van een standaard voor SLA’s; • De invoering van gesplitste structuren
psychiatrisch en psychologisch vlak;
werden • De ontwikkeling van een instrument
managementplan van het DG EPI. Later werden ook de operationele plannen van de
van
voor zorg en expertise op medisch,
gewogen. Voor elk project en organisationele
tot
• De samenstelling en implementatie
voor • De opmaak van een service level agreement
(SLA)
met
het
DG
Justitiehuizen inzake de transfer van
een
opvolging
uniforme
planning
van
personeelseffectieven
en de
van
alle
entiteiten;
het elektronisch toezicht;
26
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
• De verlenging van de basisopleiding van zes weken naar drie maanden; •
De organisatie van informatiesessies en workshops volgens het ‘train de trainer’ principe.
27
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
2. De ondersteuningsdiensten iedere
De dienst P&O De dienst P&O is een dienst die verschillende moeilijkheden
kent,
vooral
op
vlak
van
personeel. Ondanks de vele inspanningen voor aanwervingen en de interne reorganisatie is dit probleem nog steeds niet volledig opgelost, aangezien de personeelskaders nog steeds niet zijn ingevuld. Dit heeft de dienst P&O evenwel niet belet het personeelsbeleid te verbeteren en nieuwe initiatieven op te zetten die op middellange termijn gunstig zullen zijn voor het ganse DG EPI.
beambte
problemen
gehad
met
de
onderlinge
vijf
nauwkeurig
vastgestelde data een mutatie naar een
beambten.
De
evaluatie
van
de
wervingsbehoeften was moeilijk, aangezien daarbij geen rekening werd gehouden met de mutatieaanvragen van de beambten. Om dit probleem op te lossen werd een volledig nieuwe procedure ingevoerd. Voortaan kan
kader van een proefproject.
dienst P&O van het DG EPI, na evaluatie van
De ontwikkelcirkels werden opgestart voor de
de geplande mutaties, vaststellen in welke
personeelsleden van niveau A, B, C en voor
gevangenissen betrekkingen vrij komen of
het grootste deel van de personeelsleden van
vacant
een
niveau D. Werken volgens de voorgeschreven
aanvraag tot werving in voor de inrichtingen
regels werd als collectieve prestatiedoelstelling
waar
worden
opgenomen in de ontwikkelcirkels van het
aangevuld. Deze wervingen vinden eveneens
penitentiair personeel. Bij de definitie van de
vijfmaal per jaar plaats, op welbepaalde data.
operationele
Dit
administratieve medewerkers van griffie en
blijven.
het
nieuwe
Zij
dient
vervolgens
personeelskader
systeem
maakt
mogelijk
moet
een en
modern
biedt
de
doelstellingen
voor
de
boekhouding werden een aantal te verwerven
mogelijkheid de werving beter af te stemmen
competenties
op de behoeften van elke inrichting.
administratieve medewerkers volwaardig te
opgenomen
om
andere
kunnen vervangen.
afstemming tussen de mutaties van de beambten in dienst en de werving van nieuwe
Dit systeem werd getest en geëvalueerd in het
gevangenis aanvragen. Op die manier kan de
personeelsbeheer In het verleden heeft het gevangeniswezen
op
Het beheer van de dienstlijsten van het voltallige
penitentiaire
geïnformatiseerd
via
personeel
het programma
werd SP-
Expert. Dankzij dit nieuwe systeem kan in real
De onderstaande tabellen stellen enkele cijfers voor
op
grond
waarvan
bepaalde P&O-
activiteiten beter kunnen worden omschreven.
time worden bepaald welke personeelsleden aanwezig of afwezig zijn, wat een modern en vlot beheer van de dienstlijsten mogelijk maakt.
28
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Tabel 1 heeft betrekking op het personeel van de buitendiensten. Op grond van deze tabel kan worden vastgesteld dat het personeelskader bijna volledig is ingevuld, hoewel nog
Tab. 1 : As Is
(08/01/2008)
inspanningen moeten worden geleverd in enkele specifieke diensten.
Graad
EFF
FTE
PP07
Totaal DIRECTIE Totaal HERSTELCONSULENT Totaal ADMINISTRATIEF Totaal MEDISCH Totaal PSD Totaal BEWAKING - TECHNIEK Totaal IDPB-SIPP
110 109,40 32 30,30 759 683,20 225 194,75 346 295,36 7.376 6.599,39
123 34 723 238 337 6.613 28
Totaal BEWAKING - TECHNIEK +SIPP Totaal BUITEN KADER
7.376 6.599,39 3 2
6.613 0
8.848 7.912,40
8.096
Totaal EPI Totaal EREDIENSTEN Totaal VEILIGHEIDSKORPS
88 337
54,80 319,55
0 389
29
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
In tabel 2 wordt het aantal medewerkers voorgesteld
die
het
departement
hebben
verlaten in de loop van 2007, maar ook het
Tab. 2 : In / Out
(01/12/2006 - 30/11/2007)
aantal nieuwe medewerkers die in de loop van Graad
dit jaar werden geworven.
De tabel toont aan dat, dankzij de nodige inspanningen, niet alleen de vertrekken werden gecompenseerd,
maar
ook
het
aantal
medewerkers werd verhoogd. Dit resultaat kon
Totaal DIRECTIE Totaal HERSTELCONSULENT Totaal ADMINISTRATIEF Totaal MEDISCH Totaal PSD Totaal BEWAKING - TECHNIEK Totaal BUITEN KADER
slechts worden bereikt dankzij de medewerking van de diensten van Selor.
In
Totaal EPI Totaal EREDIENSTEN
Out
Verschil
1 12 31 41 37 574 1
4 30 6 13 241 1
-3 12 1 35 24 333 0
697
291
406
71
11
60
30
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Tabel 3 toont de mutaties volgens de nieuwe procedure. Uiteraard gaat het om het eerste
Tab. 3 : Cycli 2007 Mutat° penitentiair beambte
jaar dat het nieuwe systeem bestaat en is het Cycli
dus voorbarig om conclusies te trekken. Totaal 2007-C0 Totaal 2007-C1 Totaal 2007-C2 Totaal 2007-C3 Totaal 2007-C4 Totaal 2007-C5 Totaal 2007
Aanvragen 470 206 111 153 147
In/Out 232 101 40 24 28
176
31
1263
456
31
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
toelaatbaarheidsdatum
De dienst ICT
voor
een
aantal
geëvalueerd
in
drie
gevangenissen.
Het
modaliteiten, waaronder de voorwaardelijke
Access-programma is een registratietool voor
In het kader van de reorganisatie van de
invrijheidstelling. Ook het beheer van de
de
centrale diensten van het DG EPI werd de
dienstlijsten
gedetineerden, bezoekers en personeel, en
vroegere informaticacel vanuit de Regie van de
gevangenissen
Gevangenisarbeid geïntegreerd in het DG als
geïmplementeerd in twaalf gevangenissen. De
voor
het via
personeel SP-Expert
van
de
werd
dienst ICT.
toegang
tot
de
gevangenis
van
voor het celbeheer binnen de gevangenissen.
Strategic Performance Management (SPM) werd als beheersinstrument voor
De informatica-infrastructuur in de
de
gevangenissen werd gemoderniseerd.
geëvalueerd in de pilotsite van Gent. De
Er werd gemigreerd naar Windows
implementatie
2003 Server met voor de gebruikers
gevangenissen werd voorbereid.
Balanced
Score
Card
naar
positief
de
andere
Windows XP op een Pentium 4 PC. Er is eveneens gestart met de migratie
In de loop van 2007 werd de cel data-
naar OCS-mail. Het grootste deel van
analyse geïntegreerd in de dienst ICT
deze
moeten
van het DG EPI. In samenwerking met
afgerond zijn in 2008. Een aantal
de stafdienst ICT en het departement
bedrijfstoepassingen
Criminologie van het Nationaal Instituut
modernisering
zou
werden
bovendien gemoderniseerd.
voor Criminalistiek en Criminologie werd de ontwikkeling van een penitentiaire
Het programma Griffie, dat bestemd
in 2006 begonnen implementatie van Justix,
is voor het beheer van de detentie, werd aangepast bij de inwerkingtreding van de wet betreffende de externe rechtspositie. Deze wet voorziet termijnen
onder ter
andere
nieuwe
berekening
wettelijke van
de
een programma voor het beheer van de gelden van de gedetineerden, werd vervolledigd. Het programma Access werd uitgebreid met een nieuw controlesysteem op basis van een digitale vingerafdruk. De testfase werd positief
datawarehouse
voortgezet
door
de
optimalisering van de kwaliteitscontrole van de gegevens
met
basisstatistieken
betrekking over
de
tot
de
opsluitingen,
invrijheidstellingen en de gevangenisbevolking. Bovendien werd aan het geheel een extra
32
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
module toegevoegd voor de ontsnappingen.
van dit project van lange adem heeft de cel
vragenlijsten of nog ter ondersteuning van het
Het geheel zou moeten worden voltooid in de
diverse statistieken en analyses geleverd in het
management.
loop
kader
van
2008
in
een
nieuwe
informaticaomgeving. Naast de ontwikkeling
van
parlementaire
vragen,
wetenschappelijke onderzoeken, internationale
33
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
De dienst BB&L en de diensten voor
De onderstaande tabel bevat enkele gegevens met betrekking tot het budget1:
operationele ondersteuning personeel
325.023.189 €
werkingskosten administratie PI
2.209.000 €
opleiding personeel
1.525.000 €
De leden van het bewakings- en technisch
kledij personeel
3.660.000 €
personeel moeten een uniform dragen dat ter
voeding en onderhoud gedetineerden
beschikking wordt gesteld door het directoraat-
werking, opleiding Veiligheidskorps
874.000 €
generaal. Het DG EPI kreeg te maken met een
werking centrum, onderhoud minderjarigen Everberg
652.000 €
aantal moeilijkheden waardoor de levering van
duurzame goederen meubilair allerhande, toestellen
1.900.000 €
deze uniformen aan de personeelsleden vaak
voertuigen Centrale Garage (vooral vervanging oude voertuigen)
vertraagd werd, wat een bron van ergernis
onderhoud en onderhoudscontracten gebouwen en installaties
was. In de loop van 2007 werd een meerjarig
bevordering contacten gedetineerden ouder en kind(eren)
project
huisvuilomhaling
a. De dienst BB&L
gestart
om
deze
problemen
te
verhelpen en de vertraging weg te werken bij
inzet gedetineerden bij zogenaamde huishoudelijke taken
15.047.000 €
532.000 € 5.244.200 € 61.000 € 903.000 € 3.817.000 €
de levering van de uniformen aan de beambten die reeds in dienst zijn. Bovendien werd een
Totaal budget DG EPI 2007 na begrotingscontrole: 400.178.860 EURO
nieuw systeem ingevoerd zodat alle beambten die in dienst treden van bij het begin van hun opleiding een uniform krijgen.
1
Deze gegevens stellen niet alle budgettaire posten voor, maar enkel een overzicht van een aantal posten
34
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
b. De diensten ondersteuning
voor
operationele
1. De CDRGA De boekhouding van de Regie gebeurt volgens de gebruikelijke regels van het dubbel boekhouden. De beheerscommissie van de Regie voor de Gevangenisarbeid is voor de eerste keer samengekomen op 19 april 2007. Vorig
jaar
werden
nog
drie
andere
vergaderingen gehouden op 19 juni, 25 september en 18 december. De overzichten van
de
uitgaven
vermogensrekeningen,
en de
ontvangsten, balans
en
de de
resultatenrekening van de jaren 2003, 2004 en 2005 konden dan ook worden goedgekeurd
aan minister Onkelinx om ze vervolgens aan
het slachtoffer en de dader en om nieuwe
de FOD Financiën en het Rekenhof te
misdrijven te voorkomen, hebben de lokale
bezorgen. In 2007 was de Regie voor de
afdelingen
Gevangenisarbeid hoofdzakelijk belast met het
Gevangenisarbeid
aanbod en de organisatie van het werk van de
omgeving te creëren waarin de ontwikkeling
gedetineerden in omstandigheden die zo dicht
van de competenties van de dader worden
mogelijk
bevorderd.
aanleunen
bij
het
werk
in
de
van
de
Regie
zich
ingezet
voor
de
om
een
buitenwereld. Het werk is immers bedoeld om hen zo goed mogelijk voor te bereiden op hun
Onderstaande tabel omvat alle lonen die
invrijheidstelling
werden toegekend in het kader van de vier
(en
dus
hun
sociale
reïntegratie). In dit kader heeft de Regie
belangrijkste onderdelen van haar activiteiten:
eveneens, met de hulp van de scholen voor sociale promotie en het Europees Sociaal Fonds, meegewerkt aan de organisatie van beroepsopleidingen.
door de beheerscommissie van april 2007. De rekeningen van 2006 werden goedgekeurd door de commissie van juni en overgemaakt
Om op een evenwichtige manier tegemoet te komen aan de belangen van de maatschappij,
Verloning – Jaar 2007
Bedrag
Werkplaatsen van de Regie Werkplaatsen van private ondernemers Beroepsopleiding Huishoudelijke taken
481.650,58 € 3.892.542,18 € 90.043,86 € 3.443.871,99 €
Totaal bedrag van de toegekende verloning
7.908.108,61 € 35
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
De volgende tabel geeft de evolutie van de
Verloning
2007
2006
2005
2004
2003
lonen weer over vijf jaar:
Werkplaatsen van de Regie en van private ondernemers Beroepsopleiding Huishoudelijke taken TOTAAL (in euro’s)
Om haar activiteiten uit te bouwen, haar
-
4.374.192,76 4.203.594,65 4.278.054,18 4.262.002,06 4.126.497,43 90.043,86 83.769,23 95.176,51 115.353,39 108.905,10 3.443.871,99 3.323.094,01 3.203.252,51 3.124.759,10 2.987.987,88 7.908.108,61 7.610.457,89 7.576.483,2 7.502.114,55 7.223.390,41
2 landbouwtractoren voor het Centre de Détention (CD) te Saint-Hubert en het Penitentiair Landbouwcentrum (PLC) te Ruiselede (€ 83.006,00);
machinepark te vernieuwen of om grondstoffen aan te kopen voor werkateliers, heeft de
-
1 maniscoop voor het Centre Pénitentiaire École (CPE) te Marneffe (€ 58.900,00);
Centrale Dienst van de Regie voor de
-
2 elektrische heftrucks voor de gevangenis te Gent en Hasselt (€ 40.126,00);
Gevangenisarbeid
een
reeks
algemene
-
1 landbouwaanhangwagen voor het CPE te Marneffe (€ 17.500,00);
offerteaanvragen
met
de
volgende
-
1 parallelle draaibank en 1 kolomfreesmachine voor het CPE te Marneffe (€ 15.686,00);
-
1 schaafmachine voor de houtbewerking van Leuven Centraal (€ 11.213,00);
-
1 stroblazer voor het PLC te Ruiselede (€ 10.700,00);
-
1 krimpfolie-verpakkingsmachine voor de gevangenis van Itter (€ 7.650,00);
-
1 overheidsopdracht voor de aankoop van metaaldetectoren (€ 108.200,00).
belangrijkste aankopen als resultaat:
36
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
momenteel
2. Het Veiligheidskorps
worden
bedoeling In
2007
werd
een
arbeidsreglement constructieve
nieuw
algemeen
opgesteld.
Dankzij
onderhandelingen
met
de
gebruikt.
de
de
nationale overbrengingen. Er is dan ook een
overbrengingen
te
overeenkomst
door
de
veiligheidskorps, de lokale politiezones en de
professionaliseren
Het
is
gesloten
tussen
het
veiligheidsbeambten het meest performante
politie
materieel
veiligheidsbeambten toe te kennen voor de
ter
beschikking
te
stellen.
De
om
aan
de
politie
een
aantal
vakbondorganisaties is dit vlot verlopen. Het
werkgroep buigt zich over een nieuw concept
nationale
reglement
celwagen
overeenkomst wordt ook de rol van alle
biedt
organisatorische
een
antwoord
bezorgdheden
op
die
de
waren
opgedoken en niet doeltreffend konden worden opgelost
bij
gebrek
aan
regelgeving.
In
(types
gebruikte
communicatie-uitrusting,
materialen, voorzieningen
overbrengingen.
In
deze
actoren nader bepaald.
binnenin, enz.). 3. De centrale garage
voldoende arbeids-
De beambten van het veiligheidskorps zijn
reglement is de reglementering voor de
gekoppeld aan de lokale politiezones en
De centrale garage wordt momenteel grondig
uurregeling
vervullen hun opdrachten in principe in het
gereorganiseerd
kader van deze politiezones. De federale
gewerkt met het Veiligheidskorps. Op die
politie,
nauwkeurige
en
de
dit
verloven
van
de
veiligheidsbeambten nader bepaald.
die
is
belast
bovendien
vragende
diensthoofd en een gemeenschappelijk budget.
denken
partij om gebruik te kunnen maken van de
over
de
modernisering
en
de
verbetering van de soorten celwagens die
bijstand
van
was
manier
overbrengingen,
het
veiligheidskorps
bij
diensten
samen-
nationale
Een werkgroep werd opgericht om na te
beide
wordt
de
met
hebben
waarvoor
eenzelfde
de
37
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
De diensten voor de strategische ondersteuning De dienst Juridische Ondersteuning
en
Conceptuele
coördinatie ervan. Daarnaast heeft de dienst
pilootproject onder leiding van de dienst
een informatiebrochure opgesteld en verspreid
opgestart in vijf Belgische gevangenissen.
die bestemd was voor de gedetineerden. In de loop van 2007 zijn verscheidene delen van de Basiswet in werking getreden. Het gaat met name om de algemene beginselen, de bepalingen
met
betrekking
tot
orde
en
veiligheid, de briefwisseling met de autoriteiten en het optreden van de onderzoeksrechter. Deze inwerkingtreding vereiste het opstellen en
bekendmaken
van
diverse
koninklijke
besluiten en ministeriële omzendbrieven om de gevangenissen zo goed mogelijk te informeren
Daarin worden de verschillende aspecten van
De wet van 17 mei 2006 betreffende de
de
taal
externe rechtspositie van de veroordeelden
voorgesteld om de gedetineerden zo goed
tot een vrijheidsstraf en de aan het slachtoffer
mogelijk te informeren over de rechten en
toegekende rechten in het raam van de
plichten waarin de wet voorziet. Dankzij
strafuitvoeringsmodaliteiten, is op 1 februari
samenwerking
2007
Basiswet
in
Boudewijnstichting
een
toegankelijke
met
de
Koning
is
deze
brochure
nieuwe wet uit te voeren.
in 2006 werden gestart, zijn in 2007 beëindigd. Dit betekent dat alle personeelsleden deze opleiding hebben kunnen volgen. De dienst en
Conceptuele
werking
getreden.
Sindsdien zijn de strafuitvoeringsrechtbanken bevoegd
Belgische
strafuitvoeringsmodaliteiten aan veroordeelden
gevangenissen
bezorgd en
ter
beschikking gesteld van alle gedetineerden.
voor
verschillende
tot gevangenisstraffen van meer dan drie jaar. Dit is het geval voor de beperkte detentie en
Het detentieplan is een wezenlijk punt van de
het elektronisch toezicht.
Basiswet. De opmaak en tenuitvoerlegging van
De interne opleidingen voor het personeel die
Juridische
in
beschikbaar in zes talen. Zij werd aan alle
over de procedures die moeten worden ingesteld en om de letter en de geest van de
gedeeltelijk
Ondersteuning
dit plan veronderstelt het optreden van actoren
Deze inwerkingtreding heeft de procedures
met uiteenlopende achtergronden en vereist
voor toekenning van deze modaliteiten en voor
dus
de
de voorwaardelijke invrijheidstelling overigens
de
ingrijpend gewijzigd. Hierdoor waren nieuwe
een
samenwerking
psychosociale
dienst
tussen en
vertegenwoordigers van de Gewesten en de
praktijken
Gemeenschappen.
gevangenissen als voor de centrale diensten.
Daartoe
werd
een
heeft actief meegewerkt aan de organisatie en
noodzakelijk,
zowel
voor
de
De procedures voor de voorbereiding, de
38
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
besluitvorming
en
de
betreffende de terbeschikkingstelling van de
De
strafuitvoeringsmodaliteiten moesten worden
strafuitvoeringsrechtbank hebben het systeem
Ondersteuning heeft het beheer, de ordening
herzien, waardoor deze moesten worden
van sociaal verweer grondig hervormd. In dit
en
omgezet in regelgevende teksten.
kader
de
documentatie onderzocht. In dit kader werd de
werkzaamheden met het oog op het opstellen
grondslag van professioneel documentbeheer
De wet van 21 april 2007 betreffende de
van de wetsontwerpen, en werd de Minister
gelegd
internering
van Justitie bijgestaan tijdens de parlementaire
documentatiecentrum op te richten.
van
de
opvolging
personen
van
met
een
geestesstoornis en de wet van 27 april 2007
was
de
dienst
betrokken
bij
dienst
de
Juridische
verspreiding
met
als
van
doel
en
de
Conceptuele
beschikbare
een
volwaardig
bespreking ervan.
Geschillen 2007 (het gaat om dossiers die geopend werden in 2007)
Taalrol Franstalig Nederlandstalig Totaal
Aantal geopende dossiers
57 86 143
Gerecht waarbij de zaak aanhangig is gemaakt Rechtbank van eerste aanleg Raad van State Andere (arbeidsrechtbank, enz.) Totaal
Aantal dossiers
70 36 27 133
Resultaten van de procedure
Aantal dossiers
Gunstig voor de Belgische Staat Ongunstig voor de Belgische Staat Andere (vordering zonder voorwerp, rechtspleging nog aan de gang, enz.) Totaal
63 10 60 133
39
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
te passen aan de nieuwe wetgeving werden
instructies, verbeteringen van basisdocumen-
methodologische
uitgewerkt
ten, enz) van het centraal niveau naar de
De centrale PSD heeft bijzondere aandacht
betreffende de verslagen voor de personen
gevangenissen gebeurde niet naar behoren.
besteed aan het personeel en de organisatie
veroordeeld tot straffen van meer dan 3 jaar.
Daarnaast werd de onderlinge uitwisseling van
van de diensten. In het kader van de
Deze instructies werden in alle strafinrichtingen
ervaring en kennis tussen de PSD’s in de
tenuitvoerlegging van de Basiswet is de dienst
verspreid.
gevangenissen
De centrale PSD
instructies
van start gegaan met het proces splitsing
niet
gestimuleerd.
hulpmiddel
moet
De PSD heeft bijzondere aandacht besteed
verspreiding
en
wetgever. Uiteraard is deze splitsing een
aan
documenten
project op lange termijn en vereist zij een
ontwikkelingen op het vlak van risicobeheer,
eveneens talrijke links naar interne en externe
ingrijpende reorganisatie van de dienst en de
met als uiteindelijke bedoeling de risico’s op
websites.
invoering van nieuwe werkmethodes.
recidive in geval van invrijheidstelling van een
medewerkers
veroordeelde beter in te schatten.
toegang tot de geldende procedures en tot
zorg
en
expertise,
opgelegd
door
de
de
nieuwe
wetenschappelijke
Ook op personeelsvlak werden inspanningen geleverd.
Een
personeelskader
uitbreiding werd
voltooid
van door
het de
de
Dit
actualisering
mogelijk
Op
die te
systematische
maken.
manier
allen
van Het
hebben
tijde
de bevat
alle
rechtstreeks
correcte informatie. Om de medewerkers van de PSD beter te wapenen
tegen
de
oude
en
nieuwe
Deze
portaalsite
is
in
2007
volkomen
werving van 12 psychologen (VTE) om de
omstandigheden werd voor hen een specifiek
operationeel geworden, aangezien zij in de
teams in de inrichtingen die beschikken over
opleidingsprogramma
loop van dat jaar ingevoerd werd in de
een
samenwerking
psychiatrische
annex
te
versterken,
evenals in Paifve. Het kader van de adviseur-
met
uitgewerkt de
in
penitentiaire
opleidingscentra.
Franstalige
gevangenissen.
Aanzienlijke
inspanningen werden geleverd om de inhoud
psychologen werd eveneens ingevuld.
en de toegankelijkheid ervan te waarborgen. In 2005 werd binnen de PSD nagedacht over
De inwerkingtreding van de wet betreffende de
een portaalsite. De lokale PSD kreeg tijdens
externe rechtspositie van gedetineerden heeft
haar dagelijks werk immers te maken met twee
een weerslag gehad op het dagelijkse werk
problemen. De systematische verspreiding van
van de plaatselijke PSD. Om de methodiek aan
referentiedocumenten
(omzendbrieven,
40
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
bijgestaan
De DGZG
In de loop van 2007 werden multidisciplinaire
door
geselecteerde
penitentiair
Sinds september 2007 heeft de gevangenis
beambten die een specifieke opleiding hebben
van Verviers een drugsvrije afdeling, waar
gevolgd.
drugsverslaafde
zorgequipes opgericht in de psychiatrische
gedetineerden
worden
begeleid. Het gaat om een proefproject in twee
afdelingen en de afdelingen en inrichtingen
De
een
afdelingen. Een drugsvrije afdeling biedt aan
voor sociaal verweer om de kwaliteit van de
overeenkomst gesloten met het ziekenhuis La
25 gedetineerden die nooit in contact kwamen
zorgverlening
Citadelle te Luik. In het kader van deze
met verdovende middelen, een kader waarin
overeenkomst werd in dit ziekenhuis een
gewaarborgd wordt dat ze niet in contact
beveiligde kamer ingericht voor de verzorging
komen met drugs. Daarnaast is een afdeling
voor
van gedetineerden. Het samenwerkingsmodel,
opgericht waar zeven ex-drugsverslaafden een
gezondheidszorg in de gevangenis verstrekken
dat wordt gekenmerkt door permanent overleg
bijzondere therapeutische begeleiding krijgen
deze teams gezondheidszorgen die beogen de
tussen het verzorgend personeel van het
die gericht is op het voorkomen van eventuele
lichamelijke,
sociale
ziekenhuis en het bewakingspersoneel, werd
terugval, zowel in de gevangenis als bij de
mogelijkheden van de geïnterneerde patiënt zo
als vernieuwend beschouwd. Dit project werd
invrijheidstelling. Dit project is het resultaat van
goed mogelijk te bepalen, te herstellen of te
op internationaal vlak beloond met een award
een partnership tussen het gevangenismilieu
handhaven. In het kader van de forensische
van de Wereldgezondheidsorganisatie.
en verscheidene externe hulpverleners uit
aan
de
opgesloten
geïnterneerden te verbeteren.
Met
behulp
van
andere
geestelijke
diensten
en
gevangenis
van
Lantin
heeft
psychiatrie kan daarna een volgend stadium
Verviers die actief zijn op het vlak van de
van de behandeling worden aangevat. Daartoe
In Lantin werd eveneens de psychiatrische
hulpverlening aan drugsverslaafden en de
werken zij nauw samen met de directie en het
annex heropend. Deze afdeling was gesloten
voorkoming van drugsverslaving. Het is de
personeel van de gevangenis en met de
wegens opmerkingen van het Committee for
bedoeling dit project op termijn uit te breiden
externe partners. De teams bestaan uit een
the Prevention of Torture (CPT) tijdens een
naar
psychiater,
een
vroeger onderzoek. Na werkzaamheden met
therapeutische praktijken uit te werken.
maatschappelijk werker, een ergotherapeut,
het oog op de modernisering en de aanpassing
een
van de infrastructuur die diverse jaren hebben
De acties ‘Boule de neige’ gingen van start in
geduurd, kon de annex worden heropend.
2006 en kwamen op kruissnelheid in 2007. Het
een
psychiatrisch
psycholoog,
verpleger,
een
kinesitherapeut en een opvoeder. Zij worden
andere
inrichtingen
en
specifieke
41
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
gaat om projecten in vier gevangenissen ter
Een
voorkoming
substitutiebehandelingen werd uitgewerkt.
en
vermindering
van
de
technisch
gezondheidsrisico’s die verband houden met
Het
drugsverslaving.
drugsverslaafden
omdat
het
Dit is een bijzonder project
steunt
op
gedetineerde
(ex-
)drugsverslaafden die hun eigen ervaring ter
betreft
de
protocol
betreffende
voortzetting
van
de
voor
reeds
opgesloten drugsverslaafde gedetineerden.
door
gevolgde
substitutiebehandelingen,
ondanks
hun
opsluiting,
aanvang
van
en
substitutiebehandelingen
de
zake delen met hun medegedetineerden om hen bewust te maken van de profylactische maatregelen die moeten worden genomen in geval van drugsgebruik. Dit project werd bekroond
met
een
award
van
de
Wereldgezondheidsorganisatie.
Uit een intern onderzoek is gebleken dat er tussen de gevangenissen en de gerechtelijke arrondissementen geen enkele samenhang is wanneer in de gevangenis drugsgebruik of drugshandel wordt ontdekt. Om dit probleem te verhelpen werd een werkgroep opgericht met vertegenwoordigers van het gevangeniswezen, de politiediensten en het openbaar ministerie. Het is de bedoeling meer samenhang te bereiken binnen de tuchtrechtelijke (binnen de gevangenis) en strafrechtelijke vervolging bij drugsgebruik of –handel binnen de inrichting.
42
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Door deze veranderingen moest de werkwijze
worden gegeven aan de voorziene contra-
van de gevangenissen en de centrale diensten
indicaties. Er moesten relevante indicatoren
De inwerkingtreding op 1 februari 2007 van de
worden herzien waardoor ook de betrokken
gedefinieerd worden en oplossingen worden
wet van 17 mei 2006 betreffende de externe
diensten moesten gereorganiseerd worden. De
gevonden voor situaties die niet in de wet zijn
rechtspositie van de veroordeelden tot een
wettekst moest worden omgezet in de praktijk
voorzien.
vrijheidsstraf
en er moest onder meer een concrete invulling
De DIG
en
de
aan
het
slachtoffer
toegekende rechten in het raam van de strafuitvoeringsmodaliteiten, heeft geleid tot belangrijke wijzigingen van het beheer van de strafuitvoeringsmodaliteiten voor de veroordeelden die een straf van meer dan drie jaar ondergaan. Het nieuwe systeem is gebaseerd op een grotere verantwoordelijkheidszin van de veroordeelden en wordt gekenmerkt door een grotere aandacht voor het slachtoffer. Er zijn eveneens specifieke regels voorzien voor bepaalde
categorieën
veroordeelden,
de
uitgangsvergunningen en het penitentiair verlof werd uitgebreid en een nieuwe modaliteit van strafonderbreking doelstellingen
werd van
ingevoerd. de
De
verschillende
modaliteiten en het conceptuele kader ervan werden
bepaald.
De
termijnen
voor
de
voorbereiding van de beslissingen en de besluitvorming zelf werden vastgelegd.
43
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
De
twee
volgende
tabellen
bevatten
de
gegevens over de penitentiaire verloven en de uitgangsvergunningen2.
Genomen beslissingen (toekenning – verwerping - aanpassing van de voorwaarden - schorsing – herroeping) tussen 1/2/2007 en 31/1/2008 Penitentiair verlof
Strafonderbreking
Uitgangsvergunning (art. 4, § 2)
Uitgangsvergunning (art. 4, § 3)
Totaal
Februari
333
1
112
120
566
Maart
781
7
373
343
1504
April
1075
10
255
424
1764
Mei
958
9
217
406
1590
Juni
741
9
211
449
Juli
599
8
180
Augustus
527
10
September
413
Oktober
Maand
Toekenningsbeslissingen en verwerpingen tussen 1/2/2007 en 31/1/2008 Toekenning
Verwerping
Totaal
Penitentiair verlof
2093
4044
6137
1410
Uitgangsvergunning (art. 4, § 2)
1054
972
2026
526
1313
Uitgangsvergunning (art. 4, § 3)
2706
1390
4096
136
495
1168
Strafonderbreking
20
63
83
6
117
461
997
Totaal
5873
6469
12342
453
8
144
433
1038
November
372
1
105
352
830
December
410
7
112
344
873
Januari
422
7
97
317
843
Totaal aantal beslissingen
Modaliteiten
13896
2
De gegevens met betrekking tot de elektronische toezichten en de voorlopige invrijheidstellingen worden voorgesteld op het einde van dit document.
44
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
personeelsleden
De regionale directie In 2007 heeft de regionale directie haar steun verleend aan verschillende initiatieven geleid door de directeur-generaal. Zij heeft onder andere deelgenomen aan het validatieproces van
de
operationele
plannen
van
de
gevangenissen door de strategische relevantie van
de
doelstellingen
en
de
correcte
prioritisering ervan te evalueren. Zo werd de regionale directie overigens ook belast met de opstart
van
de
ontwikkelcirkels
van
de
adviseur-gevangenisdirecteurs.
De lokale opvangteams zijn belast met de opvang
en
begeleiding
van
de
personeelsleden die te maken hadden met enige vorm van geweld door gedetineerden. Het kan gaan om fysiek of verbaal geweld ten aanzien van een personeelslid, een bezoeker of een andere gedetineerde, binnen of buiten de
gevangenis.
kunnen
De
eveneens
lokale zorgen
opvangteams voor
de
die
getuige
zouden
zijn
hulp- en dienstverlening aan gevangenen uit te
geweest van dergelijk geweld. De invoering
breiden en te verbeteren. Het is de bedoeling
van deze teams is van start gegaan in 2005 en
dat de verschillende voorzieningen van de
voltooid in 2007 (met uitzondering van de
Vlaamse Gemeenschap samenwerken om een
gevangenis van Aarlen). In 2007 werden de
degelijk aanbod te hebben van hulpverlening,
permanente opleidingen voor de opvangteams
vorming, beroepsopleiding, onderwijs, sport en
ingevoerd.
ontspanning. In 2007 werd het plan uitgebreid tot de gevangenis van Gent.
Naar aanleiding van de beslissing om nieuwe gevangenissen te bouwen in België, heeft de
In
regionale directie in 2007 nagedacht over een
gevangenissen
nieuw concept van gevangenisarchitectuur.
Bedrijvendag. Het ging om de gevangenissen
Hiertoe vond een tweedaagse studiedag plaats
van
op
Christian
uitzonderlijk werden opengesteld voor het
Demonchy, een specialist ter zake, de reflectie
grote publiek. De bedoeling van de deelname
stimuleerde.
aan dit initiatief was de werkgelegenheid
regionaal
niveau,
waarbij
2007
hebben
Ruiselede,
verschillende
deelgenomen
Gent
en
Vlaamse
aan
Hasselt
Open
die
binnen de gevangenis aan het groot publiek De
regionale
directie
eveneens
beter voor te stellen. Daarbij werd de aandacht
samengewerkt om de verdere uitbreiding van
gevestigd op de arbeid van de gedetineerden
het
Strategisch
Gemeenschap
te
Plan
heeft
van
de
Vlaamse
voor bedrijven en op de tewerkstelling van het
realiseren
en
voor
personeel binnen de inrichting. Dit werd als
te
bereiden. Dit strategisch plan is bedoeld om de
zeer succesvol ervaren.
45
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Penitentiaire Kaders (VIPK) te Merksplas.
De opleidingscentra
maanden,
die
opleidingscentra
afwisselend en
in
de
in
de
verschillende
De opleiding van het penitentiair personeel is
De opleiding van de penitentiair beambten gaf
penitentiaire inrichtingen plaatsvindt. Zij krijgen
op zich belangrijk, maar is niet het enige doel
echter vaak aanleiding tot kritiek van de
een opleiding op het terrein, waarbij zij gevolgd
dat moet worden bereikt. Maar wat is de zin
vakbonden, het personeel, de directie of het
worden door mentors. Zij treden pas in dienst
van opleiding als er geen motivatie tot
CPT omdat de opleiding van de nieuwe
nadat deze intensieve stageperiode achter de
verbetering en tot vooruitgang uit volgt?
penitentiair beambten te laat gebeurt, geen
rug is.
praktisch gedeelte omvat of te kort is. Jarenlang werd de basisopleiding van de
Na enkele dagen in het teken van onthaal en
Franstalige beambten gegeven in het Centre
Als reactie op deze kritiek besliste de minister
observatie in een gevangenis krijgen zij les
de formation de base (CFB) te Lantin. De
van Justitie de twee opleidingscentra samen
over de regelgevende aspecten van de functie,
permanente opleidingen daarentegen werden
te voegen met de bedoeling een echte
over
gegeven in het Institut de Perfectionnement
penitentiaire
het
specifieke aspecten van het werk, zoals
des Cadres Pénitentiaires (IPCP) te Marneffe.
gevangenispersoneel op te richten. Dit heeft
fouilleren, komen uitgebreid aan bod tijdens de
Aan
de
geleid tot de samensmelting van het CFB en
theorielessen en de stageweken in het veld.
basisopleiding gegeven in het Penitentiair
het IPCP aan de Franstalige kant. Tegelijkertijd
Op die manier wordt de verworven kennis
Centrum
werd
hervormd.
onmiddellijk in praktijk omgezet, zodat de
Brugge, terwijl de permanente opleidingen
Voortaan volgen de toekomstige penitentiair
nieuwe beambten een betere en snellere
plaatsvonden in het Vervolmakingsinstituut der
beambten in principe een opleiding van drie
opleiding krijgen.
Nederlandstalige
voor
kant
Basisopleiding
werd
(PCBO)
te
de
school
opleiding
voor
grondig
deontologie
en
communicatie.
De
46
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
in opleiding komt van het PCBO aangezien dit
leslokaal dat ook als vergaderlokaal dienst kan
binnen het nieuwe systeem hun standplaats is.
doen. Bovendien werd een ruimte voorzien
Merksplas en Brugge, op de voet gevolgd door
waar een cel gesimuleerd kan worden voor de
2007 was voor het Penitentiair Centrum voor
Gent, hebben het grootst aantal cursisten
praktijkoefeningen.
Basisopleiding (PCBO) een zeer druk jaar.
geleverd. Ruiselede en Hasselt hadden dit jaar
infrastructuur
Tijdens de eerste helft van het jaar werd een
maar twee beambten in opleiding.
meubilair en informaticamateriaal.
1. Het Penitentiair Centrum voor Basisopleiding
Daarnaast
voorzien
werd
waaronder
extra nieuw
groot deel van de achterstand weggewerkt. Daarenboven kwam vanaf september een
Het nieuwe opleidingsysteem voorziet dat 45
nieuw opleidingsysteem in voege.
cursisten (drie groepen van 15 personen) op hetzelfde moment kunnen opgeleid worden.
In 2007 zijn 231 personen aan een opleiding in
Aangezien het PCBO initieel slechts over twee
het PCBO begonnen. Van de 231 hebben er
leslokalen beschikte, was een extra lokaal
191 deelgenomen aan de ‘oude sessies’: Dit
nodig om aan de drie groepen tegelijkertijd les
zijn de zes weken opleiding zoals ze vroeger
te geven. Bovendien werd het kader van het
ook werden gegeven en waarbij de beambten
PCBO uitgebreid met een attaché, twee
terwijl ze al in dienst zijn, worden opgeroepen
kwartierchefs vorming en een administratief
om opleiding te volgen. Een aantal sessies zijn
assistent.
gestart in 2007, maar moeten nog afgewerkt
onontbeerlijk. Aangezien het PCBO binnen de
worden in 2008. 40 personen namen deel aan
gevangenis van Brugge is gesitueerd en
de nieuwe sessies. De geplande ‘golf’ van
bovendien slechts over één gang beschikte
december 2007 is niet doorgegaan bij gebrek
binnen het gebouw, werden een aantal burelen
aan kandidaten. In plaats daarvan werden
vrijgemaakt voor het PCBO. Op die manier kon
mensen opgeroepen die nog de oude sessies
het opleidingscentrum gebruik maken van vier
moesten doorlopen. Het gros van de beambten
lokalen waarvan twee burelen en een groot
Extra
bureauruimte
werd
47
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
2. Het Centre de Formation du Personnel Pénitentiaire Aangezien
het
Centre
de
Formation
du
Personnel Pénitentiaire (CFPP) in 2007 werd opgericht, was dit een bijzonder jaar voor het centrum. Het spreekt voor zich dat alle
807.393,60 euro voor 2008. Nu alle Franstalige
gevangenisomgeving.
opleidingen gecentraliseerd zijn in het CFPP, is
cursussen, het huishoudelijk reglement en de
het mogelijk de specifieke noden beter te
onthaalbrochure op een CD-ROM opgeslagen
identificeren
de
en ter beschikking gesteld van alle beambten
verschillende opleidingen onder handen te
die een opleiding volgen. Daarnaast werd een
nemen. Dankzij het voorziene budget voor
brochure opgemaakt waarin elke inrichting
en
de
coördinatie
van
Zo
worden
alle
wordt voorgesteld, zodat de stagiairs
initiatieven tijdens deze periode dan ook
meer
vooral gericht waren op de invoering van
te
weten
gevangenis
de nieuwe infrastructuur en de nieuwe
komen
waarin
zij
over
de
worden
aangesteld. Een mentorafdeling werd
opleiding. Voor tal van activiteiten was
opgericht die belast is met de opvolging
2007 dus een overgangsjaar.
van de stagiairs en de coördinatie van de Het
kasteel
van
Marneffe
en
mentors. In het programma van de
de
basisopleiding werd vakbondsinformatie
omringende infrastructuur werden op
opgenomen.
zeer korte tijd heringericht, zodat het Franstalige personeel van het DG EPI
Tot
hier permanente opleiding kan volgen.
voor
het
practicum
enkele
bijzondere
voor de beambten die in dienst treden zo
gesofisticeerd lesmateriaal beschikbaar, zaal
werden
initiatieven genomen. Om de uniformen
Er zijn acht nieuwe leslokalen met
een
slot
onthaal
kunnen
zelfverdediging en een twaalftal kamers voor
voortaan
de deelnemers die ter plaatse willen logeren.
ontvangen.
op
buitenlandse
behoorlijke
wijze
delegaties worden
snel mogelijk te leveren, worden de maten
voortaan
indiensttreding.
Ook
genomen
bij
communicatie
de en
informatie werd niet vergeten: er wordt gewerkt Ook op budgettair vlak werden inspanningen
Door aangepaste tools te creëren voor de
geleverd,
opleidingsbudget
nieuwe penitentiair beambten, konden zij op
aanzienlijk werd verhoogd tot een bedrag van
die manier gemakkelijker kennis maken met de
aangezien
het
aan een intranetsite en de oprichting van een internetsite wordt onderzocht.
48
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
In 2007 werden 188 beambten opgeleid, ingedeeld als volgt:
1
0
10 Andenne Forest Marneffe St Hubert
20 Arlon Huy Mons Tournai
30 Berkendael Ittre Namur Verviers
40 Dinant Jamioulx Nivelles
50
60
Everberg Lantin St Gilles
Gelet op de overgang van een opleiding van zes weken naar een opleiding van dertien weken, werden de penitentiair beambten die reeds in dienst waren maar nog geen opleiding hadden genoten, eveneens opgenomen in het nieuwe systeem. Voor 2007 gaat het om 149 beambten. Ook 39 stagiairs volgden de nieuwe opleiding.
49
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
50
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
De inrichtingen
51
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
52
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Andenne immers twee parameters die moeten worden
energieverbruik op nauwkeurige wijze te
beheerst.
controleren. Sinds 2006 worden maandelijkse overzichten gemaakt van het verbruik van
Enerzijds
Algemeen De gevangenis van Andenne die in 1997 geopend werd,
is een recente gevangenis
waarin
gedetineerden,
396
uitsluitend
veroordeelden, kunnen worden ondergebracht.
In 2007 heeft de gevangenis van Andenne de nadruk gelegd op het ecologische aspect binnen het beheer van een inrichting van die omvang. Met ongeveer 400 gedetineerden en bijna
evenveel
hoeveelheid
afval
personeelsleden en
het
zijn
de
energieverbruik
heeft
diverse
water, gas en elektriciteit. Hoewel nog veel
projecten inzake beheer van huishoudelijk
verbeteringen kunnen worden doorgevoerd om
en industrieel afval opgezet, waardoor bijna
het energieverbruik nog te doen dalen, hebben
30%
deze
minder
de
gevangenis
huishoudelijk
afval
werd
overzichten
reeds
tot
aanzienlijke
geproduceerd en waardoor een cijfermatige
besparingen geleid. Bovendien zullen tal van
maandelijkse opvolging gewaarborgd wordt.
projecten in dit opzicht worden bestudeerd. De
Andere projecten zullen in de loop van 2008
technisch
worden getest om dit beheerssysteem te
onderhoudsteam
optimaliseren. Sinds het begin van 2007 wordt
ingeschreven
het afval per afdeling gesorteerd door de
kwalificerende opleiding die wordt gegeven
gedetineerden,
door het Waals Gewest. Het betere gebruik
gecontroleerd werkplaats
alvorens door
belast
de met
het
afdeling afval.
wordt
assistent,
hoofd
van
voor
de een
van
gebouwen, specifieke
het is en
van
de
van
Naast
het
waarmee de gevangenis reeds is uitgerust, zal
ecologisch belang van dit project, mag ook het
het
materieel
met
hoog
rendement
leiden tot nieuwe energiebesparingen.
economisch aspect ervan niet uit het oog worden verloren, dat bovendien een extra motivatie is.
Anderzijds kwam, nog steeds met het oog op het milieu, het idee tot stand om het
Personeel Het HR-beleid binnen de gevangenis van Andenne wordt grondig gemoderniseerd. Na de strafinrichting van Gent is Andenne immers aangewezen als pilot-gevangenis in het kader
53
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
van het CAF-project (Common Assessment
secretaris van de CAF-groep, in aanwezigheid
Framework). Het betreft een instrument dat het
van de directie.
personeel de mogelijkheid biedt (in concreto een twaalftal beambten die alle diensten vertegenwoordigen, met uitzondering van het lokale management) een diagnose te stellen over
de
werking
van
de
inrichting.
De
zelfevaluatie is toegespitst op verschillende vooraf bepaalde criteria en subcriteria die zowel betrekking hebben op de middelen als op de resultaten. De verbetervoorstellen van deze groep van beambten vormen de basis voor het operationeel plan van de inrichting. Het CAF dat om de twee jaar wordt herhaald, biedt de inrichting de mogelijkheid om haar eigen vorderingen te meten. Het operationeel plan zal vanaf 2008 in hoofdzaak gebaseerd zijn op het verbeterplan dat volgt uit het CAF. De acties werden in deze context voorgesteld tijdens een officiële bijeenkomst aan het voltallige personeel door de voorzitter en de
54
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Antwerpen In 2007 werd de kantine grondig hervormd.
Gedetineerden
Voordien bestond de kantine, behalve de
Algemeen
De gevangenis van Antwerpen heeft een capaciteit van 371 plaatsen voor mannelijke gedetineerden en 48 plaatsen voor vrouwelijke gedetineerden. Ze is voornamelijk bestemd als arresthuis maar beschikt eveneens over een psychiatrische
annex
(afdeling
voor
geïnterneerden). Zoals de meeste arresthuizen in grote steden in België kampt de gevangenis met een groot probleem van overbevolking.
In 2007 werd geëxperimenteerd met de nieuwe
wekelijkse fruitkantine en bederfelijke waren,
bezoekvorm ‘sociaal bezoek’, dat onder twee
uitsluitend uit stockproducten. Omwille van het
vormen bestaat. Een eerste vorm van sociaal
kleine voorraadmagazijn en de onmogelijke
bezoek bestaat uit het bezoek van externe
uitbreiding kon noodgedwongen een beperkt
hulpverleners, bijvoorbeeld om de reclassering,
assortiment worden aangeboden. Zowel de
voor te bereiden, om gesprekken te begeleiden
gedetineerden als de directie en de Commissie
van de gedetineerde met zijn/haar partner,
van Toezicht drongen aan op een groter
familie
externe
assortiment. Gezien de beperkte opslagruimte
begeleiding af te ronden, enz. Daarnaast is er
moest op dat ogenblik afgestapt worden van
ook voorzien in sociaal bezoek van familie,
een kantine die werkte met voorraad. Het
partners
om
nieuwe systeem mocht niet inleveren aan
medische (psychische en/of fysische) redenen
kwaliteit ten aanzien van de gedetineerden.
(bezoeker
zwaar
Absolute voorwaarde bij het kiezen van een
gehandicapt), om precaire onderwerpen te
leverancier was dan ook dat deze daags na
bespreken (een overlijden in de familie), om
bestelling kon leveren.
of
kinderen,
en
of
naasten,
om
een
bijvoorbeeld
gedetineerde
is
een blijde gebeurtenis iets aangenamer te bespreken (bezoek van pasgeboren kindje,
In samenwerking met vzw De Acht en CAW
trouwplannen
Metropool werd het jongerencoachproject
te
bespreken,
plechtige
communie).
uitgebreid
naar
een
specifieke
doelgroep
binnen de gevangenis. Jongeren van minder
55
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
dan 25 jaar, die in twee aandachtswijken van
uitgebreid wat ten goede komt aan de
vervolgens een gesprek houden met de
Antwerpen wonen en die de eerste keer in de
stijgende vraag van hulpverleners, geestelijke
gedetineerden. Tijdens het derde luik werden
gevangenis
verzorgers, enz.
de resultaten van de creatieve workshops met
terechtkomen
voor
‘kleinere’
delicten, worden individueel ondersteund en
gedetineerden
in
de
gevangenis
begeleid. In de experimentele fase in 2007
Een polyvalente zaal op een van de afdelingen
tentoongesteld. Familieleden van penitentiair
werden 20 jongeren uit deze probleemwijken
werd
beambten
intensief
Personen die langer dan zes maanden in het
werkomgeving van hun familielid te bezoeken
doorstroomden naar werk en/of (volwassen)
arresthuis
onder
en konden de tentoonstelling bezichtigen.
onderwijs en opleiding.
doktersadvies
een
Bovendien werden beelden en uitspraken van
begeleid
waarvan
50%
omgebouwd
tot
verblijven
een
of
kunnen
fitnesszaal.
personen
hier
volgens
om
de
bevindingen van het project werden gebundeld
Herstel Op het braakliggend terrein tussen vleugel A en vleugel B werd een nieuwe wandeling aangelegd. Door de wandeling van vleugel A te zal
op
deze
locatie
een
administratief complex worden voorzien. De aanleg van de wandeling heeft ongeveer zes maanden geduurd. De wandeling leent zich voor
kans
Antwerpse cafés en restaurants gebruikt. De
Infrastructuur
ook
de
gedetineerden op placemats afgedrukt en in
trainingsschema begeleid fitnessen.
verplaatsen
kregen
verschillende
sportactiviteiten
waaronder volleybal, badminton en voetbal.
in het boek ‘Binnen Buiten’. In 2007 vond het sociaal artistiek project ‘Als ik in de spiegel kijk’ plaats in de gevangenis van Antwerpen. Dit project bestond uit drie luiken. Tijdens het eerste luik, dat vooral was gericht
werden in 2007 de polyvalente zalen voor gedetineerden gesprekslokalen
gerenoveerd. werd
hierdoor
Het
aantal
aanzienlijk
de
gedetineerden,
werden
verschillende workshops georganiseerd. In een tweede deel werden vrije burgers betrokken om het stereotiepe beeld van de gevangenis en
Door het grote gebrek aan gesprekslokalen
op
haar
bewoners
te
doorbreken.
In
samenwerking met Vormingplus werd eerst een voorbereidende avond georganiseerd. Veertig
deelnemers
rondleiding
volgen
konden in
de
nadien
gevangenis
een en
In
2004
signaleerde
het
Centrum
slachtofferhulp dat slachtoffers nood hebben aan duidelijke en laagdrempelige informatie over de gevangenis van Antwerpen. Twee auteurs werkten met een groep daders en slachtoffers samen aan een boek dat ten dienste
kan
staan
van
enerzijds
slachtoffer(diensten) en dader(diensten), en anderzijds
de
samenleving.
Antwerpen
Boekenstad vond het literair gehalte waardevol genoeg in combinatie met de maatschappelijke relevantie van dergelijke teksten. Er werd met
56
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
hen
duidelijk
overlegd
over
de
juiste
afstemming. De stad Antwerpen investeerde in de lay-out en druk van het boek en liet het opnemen in de cahierreeks van Unesco Centrum Vlaanderen. Dankzij dit centrum is het boek te verkrijgen in de reguliere boekhandel en
wordt
het
via
de
klassieke kanalen
verdeeld. Het boek zelf werd op 6 oktober voorgesteld op de boekenbeurs ‘Het Andere Boek’ te Antwerpen.
Allerlei
Begin 2007 werd de aanzet gegeven tot de ontwikkeling van een diversiteitbeleid om initiatieven uit te werken die gericht zijn op de noden
en
behoeften
van
de
populatie
(personeel en gedetineerden) in de Antwerpse gevangenis.
In
dit
kader
werd
een
samenwerkingsverband aangegaan met vzw De Acht die in de loop van het jaar werk maakte van een omgevingsanalyse. In 2008 wordt
er
concreet
ingezoomd
op
beleidsaanbevelingen die uit dit rapport komen.
57
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Arlon (Aarlen) permanente
in-
en
uitstroom
van
gedetineerden.
Gedetineerden In 2007 heeft de gevangenis een reeks activiteiten
Personeel
georganiseerd
die
de
gedetineerden een gemakkelijkere toegang De geografische ligging van de gevangenis
tot de cultuur bieden naast de mogelijkheid
van Aarlen leidt tot enkele bijzonderheden op
om te werken of deel te nemen aan diverse
vlak van personeel. Minder dan 10 van de 130
opleidingsactiviteiten.
personeelsleden zijn afkomstig uit Aarlen. De personeelsleden zijn steeds vaker afkomstig uit
De opstart van een interne krant, die is
het noorden van de provincie Luxemburg, en
gemaakt voor en door de gedetineerden, moet
zelfs uit de provincie Namen. Om dichter bij
hen
huis te werken, vragen veel personeelsleden
artistieke
De gevangenis van Aarlen telt 111 plaatsen en
hun mutatie aan met een grote instroom van
(waaronder schrijfvaardigheid), maar ook blijk
herbergt zowel beklaagden als veroordeelden.
nieuwe beambten als gevolg. Als reactie op
te geven van verantwoordelijkheidszin en
Aangezien de gevangenis zich in de verste
deze instroom heeft de gevangenis in 2007
teamwerk.
uithoek van België bevindt, in een sociaal-
een selectie van contractuele beambten
december werd uitgebracht als eerbetoon aan
economisch
de
georganiseerd die afkomstig zijn uit de regio.
een
gedetineerden voornamelijk afkomstig uit de
Alvorens de basisopleiding te starten en
gedetineerden
regio’s Brussel, Luik en Charleroi. De meesten
begeleid te worden door een mentor, werden
verschillende artikels in de nationale en
vragen dan ook om dichter bij hun streek te
deze beambten uitgenodigd voor een interne
regionale pers.
worden opgesloten om vaker bezoek van hun
opleiding
familie te kunnen krijgen. Er is dus een
toezicht van de penitentiair assistenten.
Algemeen
voorspoedige
regio,
zijn
die
georganiseerd
werd
de
mogelijkheid
bieden
vaardigheden
Een
speciaal
oud-magistraat
die
stond,
te
niet
alleen
ontwikkelen
nummer
dicht
dat
bij
verscheen
in
de in
onder
58
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
De gevangenis heeft meegewerkt aan een eindwerk van een studente dat betrekking had op kunsttherapie, waarbij een groep vrijwillige gedetineerden nauw betrokken was.
Een
andere
groep
gedetineerden
heeft
meegewerkt aan een artistiek werk gepromoot door drie beeldende kunstenaars rond het thema
‘tatouage,
empreinte
du
corps’,
voorgesteld in het museum voor moderne kunst van Luxemburg-stad.
59
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Brugge via de kantine kunnen aankopen, krijgen zij
Algemeen
Personeel
Het penitentiair complex te Brugge werd in
De inrichting heeft grote inspanningen geleverd
1991 geopend en is daarmee een van de
om een aantal opleidingen te voorzien. De
modernste van het land. Met een totale
functionele chefs werden grondig geïnformeerd
capaciteit van 632 plaatsen is het tevens een
en
van de grootste Belgische gevangenissen. De
ontwikkelcirkels. Eveneens werd een opleiding
inrichting
voorzien rond agressie en conflicthantering.
herbergt
veroordeelden
en
opgeleid
voor
de
start
van
de
gedetineerden,
De informatie voor het personeel inzake
waarbij de moeders hun kind tot de leeftijd van
regelgeving werd in een project gegoten: alle
drie
informatie
voor
jaar
penitentiair
bij
vrouwelijke
zich
complex
kunnen te
houden.
Brugge
Het
beschikt
van
omzendbrieven
en
is
beschikbaar
documentatiecentrum.
veel aandacht aan milieuzorg. Zo wordt het
belangrijke documenten inkijken.
opgehaald
en
zijn
in
kan
personeelslid
selectief
op
Zo
Binnen het penitentiair complex besteedt men
vuilnis
en
reglementeringen wordt centraal elektronisch opgeslagen
eveneens over een medisch centrum.
eenvoudige
wijze
een ieder alle
zeep,
tandpasta,
toiletpapier
en
briefpapier. Sinds 2007 is dit onthaalpakket uniform voor alle afdelingen en werd de inhoud ervan verbeterd.
om allerlei redenen, zoals ziekte of uit veiligheidsoverwegingen. Op die manier lopen deze gedetineerden het risico om totaal onbezoldigd
hun
detentie
te
moeten
ondergaan. Daarom heeft het penitentiair complex te Brugge een sociaal pakket uitgewerkt met hygiënische producten, een beperkte financiële steun, de mogelijkheid om via een sociale kaart te telefoneren en in
er
douchekranen geplaatst die gedoseerd water
zoals
Sommige gedetineerden kunnen niet werken
beklaagden. Het complex bevat eveneens een afdeling
een pakket met daarin basisvoorzieningen
bepaalde
Gedetineerden
verbruiken. Ook inzake gebruik van licht zijn
Een werkgroep binnen het penitentiair complex
maatregelen getroffen.
heeft zich gebogen over het onthaalpakket van
de
gedetineerden.
Vooraleer
de
gevallen
een
pakje
tabak
te
verkrijgen. Indien nodig, kunnen vrijgestelde gedetineerden een treinticket bekomen om naar huis te gaan.
binnenkomende gedetineerden zelf goederen
60
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
In 2007 werd een behoefteonderzoek gestart
productie van dit atelier echter in het gedrang.
van de subcentra worden uitgevoerd. Voortaan
naar vorming en ontspanning die bovenal
Om toch voldoende werkgelegenheid te bieden
is ook voorzien dat de interne diensten van de
gericht zijn op reclassering. Bij dit onderzoek
binnen dit atelier werd beslist om hier ook
inrichting beter zullen kunnen tussenkomen in
wordt een beroep gedaan op externen.
mannelijke gedetineerden te laten werken.
geval van defecten. Dit betekent een kleinere afhankelijkheid
Het penitentiair complex beschikt over een naaiatelier
waar
voorheen
vrouwelijke
Infrastructuur Enkele
technische
van
de
externe
diensten.
Bovendien werd ook het PCBO uitgebreid. installaties
van
het
gedetineerden tewerkgesteld werden. Wegens
penitentiair complex waren defect. Ondanks
gebrek aan beschikbare werkkracht kwam de
enkele moeilijkheden konden de herstellingen
61
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Dendermonde te ondernemen om de schade van het misdrijf
Algemeen
te herstellen. De betaling van de burgerlijke De gevangenis van Dendermonde heeft een
partij is een vorm van herstel van de schade.
capaciteit van 168 gedetineerden en fungeert
Daarnaast wordt deze materie getoetst door de
als arrest- en strafhuis.
strafuitvoeringsrechtbank. Het initiatief heeft als doel de leden van de psychosociale dienst beter vertrouwd te maken met deze materie
Personeel
zodat zij de gedetineerden beter kunnen De
Oost-Vlaamse
organiseerden
in
2007
herstelconsulenten een
informeren en sensibiliseren.
tweedaagse
opleiding omtrent informerend en motiverend
Herstel
werken met gedetineerden rond het betalen van de burgerlijke partij. Deze tweedaagse
De
opleiding was bestemd voor de leden van de
organiseerde een aantal infosessies voor
Oost-Vlaamse
gedetineerden
psychosociale
dienst
en
Justitieel Welzijnswerk.
gevangenis
bemiddeling.
van
rond Er
Dendermonde
het
werd
aanbod
ingegaan
op
van de
methodieken en de procedure van bemiddeling Het betalen van de burgerlijke partij wordt
(zowel herstelbemiddeling als bemiddeling in
immers binnen de detentiecontext verwacht
de fase van de strafuitvoering) aan de hand
aangezien
worden
van een dossier. Aan het einde van de sessie
uitgevoerd. Bovendien kadert dit binnen een
konden de gedetineerden een afspraak maken
herstelgerichte
met de herstelbemiddelaar.
een
vonnis
detentie
moet
aangezien
de
gedetineerden worden gestimuleerd om actie
62
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Tevens werd een workshop ingericht over
hulpverlener van de dienst slachtofferhulp die
de penitentiair beambten en gedetineerden
slachtofferschap met als doel meer informatie
de cursus geeft.
praten. Deze namiddag werd door alle partijen
te
verkrijgen
over
slachtofferschap,
beter
inzicht te verwerven in de mogelijke gevolgen
zeer positief geëvalueerd. Allerlei
van slachtofferschap, zich beter te kunnen inleven in de gevoelens van slachtoffers en
De vrijwilligers van slachtofferhulp en Justitieel
een andere houding aan te nemen ten aanzien
Welzijnswerk van Dendermonde kregen in
van de slachtoffers en feiten. De eerste twee
2007 een rondleiding in de gevangenis.
sessies van de workshop waren theoretische
Vrijwilligers van slachtofferhulp krijgen vaak
sessies met oefeningen en een stellingenspel.
vragen van slachtoffers over de gevangenis en
Tijdens de laatste sessie kwam een getuigenis
het is dan ook belangrijk dat zij de juiste
van een slachtoffer aan bod. De workshop
informatie kunnen geven. Aangezien zij vaak
werd begeleid door de dienst slachtofferhulp in
een
samenwerking met JWD die instond voor
konden zij zich tijdens deze rondleiding een
eventuele nazorg. De kandidaten werden
duidelijk beeld vormen van hun leefwereld.
bezoek
brengen
aan
gedetineerden,
geselecteerd via een intakegesprek waarbij gepeild werd naar hun motivatie en waarbij de
Deze namiddag was het resultaat van een
opzet werd verduidelijkt. Zij ondertekenden een
samenwerking tussen vertegenwoordigers van
overeenkomst
dit
slachtofferhulp en Justitieel Welzijnswerk, de
intakegesprek was het belangrijk om de
psychosociale dienst, de penitentiair beambten
deelnemers te kennen zodat niemand deelnam
en de gedetineerden. Na de rondleiding kregen
wiens slachtoffer in begeleiding was bij de
zij een uiteenzetting over de werking van de
met
afspraken.
Tijdens
PSD en de herstelconsulent en konden zij met
63
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Dinant 33 plaatsen telt. Het betreft in principe een
De
arresthuis maar zoals vaak doet zij ook dienst
tijdstippen op zoek naar opleidingen maar het
als strafhuis.
is geen sinecure om dit vanuit de gevangenis
gedetineerden
zijn
op
regelmatige
te organiseren. Daarom heeft de gevangenis van Dinant professionele contacten gelegd
Gedetineerden
tussen de PSD en Forem, waardoor algemene Om de gevangenisbevolking en zelfs hun
infosessies konden worden georganiseerd.
familie en de personeelsleden op doeltreffende
Deze
wijze te informeren over het invullen van de
samenwerking met de PSD en Forem in
belastingaangifte voor fysische personen, heeft
Namen met als bedoeling de gedetineerden
de gevangenis spreekuren georganiseerd met
duidelijke informatie te geven over opleidingen,
een personeelslid van de administratie van de
zowel in het kader van detentie als in dat van
FOD
De
invrijheidstelling. Zij bieden de mogelijkheid de
regelmatig
gedetineerden duidelijk te informeren over de
Financiën
gedetineerden
(afdeling
worden
Dinant).
immers
sessies
worden
georganiseerd
geconfronteerd met moeilijkheden rond de
verschillende
belastingaangifte. Het is erg belangrijk hen
(vrijwillig werkzoekende, Activa-plan, PFI, enz.)
specifieke informatie te bezorgen over de
maar
regels die in acht moeten worden genomen en
opleidingsmogelijkheden voor te stellen. Indien
tot
inzake
de gedetineerden erom vragen, kan een
fiscaliteit. Er moet worden opgemerkt dat ook
individuele ontmoeting worden voorzien zodat
het personeel hiervan gebruik kan maken. Er is
de informatie kan worden gedetailleerd op
De gevangenis van Dinant is de kleinste
voor
grond van de specifieke situaties en behoeften.
strafinrichting van België aangezien zij slechts
voorbehouden.
Algemeen
de
wettelijke
hen
een
mogelijkheden
specifieke
periode
ook
bestaande
in
om
Forem
mogelijkheden
en
de
64
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Forest (Vorst) Algemeen
De gevangenis van Vorst, een arresthuis, werd
ingrijpende veranderingen door te voeren.
domeinen
Desondanks
gedetineerde niet langer een à twee weken
konden
enkele
verbeteringen
te
verbeteren.
Zo
moet
een
wachten op betrekkelijk fatsoenlijk en proper
worden gerealiseerd.
gebouwd in 1910 en heeft een capaciteit van
ondergoed, zoals vroeger het geval was.
405 plaatsen. Het is een inrichting met grote
De gevangenis van Vorst beschikt eveneens
moeilijkheden als gevolg van een enorme
over een afdeling voor vrouwen in een
De gevangenis van Vorst heeft een onthaal
overbevolking en een aanzienlijk verval van de
bijgebouw bij de inrichting, die gewoonlijk
van nieuwe gedetineerden georganiseerd.
gebouwen. Aangezien de gevangenis fungeert
‘Berkendael’ wordt genoemd en over een
Met een gemiddelde van tien nieuwkomers per
als arresthuis, herbergt zij gedetineerden van
capaciteit van 64 plaatsen beschikt.
dag en een gebrek aan maatschappelijk
wie de detentieduur moeilijk in te schatten is, waardoor de organisatie van projecten op
werkers was een systematisch onthaal door de Gedetineerden
PSD
lange termijn geen gemakkelijke opdracht is.
onmogelijk.
In
samenwerking
met
verschillende externe diensten heeft Vorst een
Overigens kent het personeelsbestand van de
De enkele culturele activiteiten van de
systeem
inrichting een groot verloop.
psychiatrische annex (de moestuin, schrijf- en
gedetineerde binnen een termijn van 48 uur
tekenatelier) konden worden behouden dankzij
wordt onthaald. Door dit project konden de
Gelet op de bijzondere context heeft de
externe diensten en de goede wil en het begrip
crisissituaties
gevangenis
van
een
opsluiting worden beperkt en kunnen de
catastrofale overbevolking en steeds meer
gedetineerden rechtstreekse en snelle hulp
gewelddadige incidenten.
krijgen.
verloop van de gevangenisbevolking en het
De gevangenis is er bovendien in geslaagd het
Er moet helaas worden opgemerkt dat de
personeel ertoe dat het moeilijk is om echte
structurele beheer van bepaalde kritieke
gevangenis van Vorst geen opleidingen meer
houdend
haar
met
de
inspanningen, middelen
rekening
waarover
zij
beschikt, moeten concentreren op de meest
sommige
beambten,
ondanks
uitgewerkt
naar
zodat
elke
aanleiding
nieuwe
van
een
elementaire behoeften. Bovendien leidt het
65
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
heeft
proberen
uit
te
werken
voor
de
werden behouden aangezien de gemiddelde
de theaterzaal gesloten. Met een privé-firma is
gedetineerden (behalve voor de psychiatrische
detentieperiode hier langer is dan in Vorst en
een systeem voor de distributie van de
annex) aangezien de voorgaande ervaringen
de detentievoorwaarden er veel gunstiger zijn.
maaltijden georganiseerd om dagelijks de 650
met projecten op middellange en lange termijn niet met succes werden bekroond en wegens een
onstabiele
gedetineerden van maaltijden te voorzien. Infrastructuur
gevangenisbevolking
Er werden drie ruimten geopend voor de
De
De gevangenis van Vorst werd geconfronteerd
opleidingen esthetica en informatica die sinds
met de vaststelling van een instortingsrisico
enkele jaren in Berkendael worden gegeven,
van de kapel. Daardoor werden de keuken en
(invrijheidstellingen,
overbrengingen).
bezoeken zonder toezicht.
66
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Gent (Gand) zelfevaluatie
gehouden.
CAF
staat
voor
Common Assessment Framework. Het is een
opvolgings- of stuurinstrumenten en managementtools ontbreken.
Europees model voor integrale kwaliteitszorg
Algemeen
dat sterk gepromoot wordt door de Belgische
De
overheid en de Belgische kwaliteitsconferentie.
evaluatierapport voor aan de directie. De
Twaalf personeelsleden namen enthousiast
externe consultants, de directie en enkele
deel
leden
aan
de
evaluatiesessies
in
een
zelfevaluatiegroep
van
de
stelde
zelfevaluatiegroep
het
stelden
zelfevaluatiegroep. Alles werd in goede banen
vervolgens een actieplan op met actiepunten
geleid door een extern consultant van vzw
en aanbevelingen. Ten slotte werden een
EPQ&B, en gesuperviseerd door P. Staes, een
tiental
van de ‘founding fathers’ van het CAF-model.
verbeterplan gegoten en opgenomen in het
prioritaire
actiepunten
in
een
strategisch plan 2008 van de gevangenis van De gevangenis van Gent doet dienst als arrest-
Het CAF-model biedt een leidraad bij de
en strafhuis. De inrichting beschikt eveneens
opmaak van een diagnose van de organisatie,
over een psychiatrische annex en over een
en dit voor alle relevante organisatiegebieden.
vrouwenafdeling.
de
Zo worden de domeinen aangegeven die
gevangenis over 283 plaatsen, waarvan 39
belangrijk zijn om een volledig beeld te krijgen
plaatsen
van de graad van organisationele kwaliteit. Het
In 2007 voerde de gevangenis van Gent voor
CAF
het
voorzien
In
totaal
zijn
voor
beschikt
vrouwelijke
gedetineerden.
is
geen
meetinstrument.
Een
Gent..
Personeel
eerst
een
personeelstevredenheids-
(zelf)evaluatie op basis van het CAF-model
enquête uit. Hiervoor kon zij een beroep doen
In de gevangenis van Gent werd in het
geeft weer welke gebieden kunnen worden
op de medewerking van de Dienst Justitiële
voorjaar van 2007 voor het eerst een CAF-
gemeten of voor welke gebieden strategische
Inrichtingen uit Den Haag, Nederland. Zij
67
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
stelden
de
BASAM-vragenlijst
(Basisvragenlijst Amsterdam) ter beschikking
personeelstevredenheidsenquête in en werd
Door de uitvoering van dit plan kreeg het
de opleidingsdag geëvalueerd.
Justitieel Welzijnswerk (deelwerking van het
die is ontwikkeld in samenwerking met de
CAW Artevelde) een personeelsuitbreiding en
Universiteit van Amsterdam. Na de afname
nieuwe opdrachten. Deze nieuwe opdrachten
zorgde
de DJI
Nederland
ook voor
de
werden voorgesteld aan de PSD en andere
Gedetineerden
verwerking en de rapportage van de resultaten.
relevante
partners.
Op 1 maart 2007 behoorde de gevangenis van
samenwerkingsafspraken
De uitvoering gebeurde met de hulp van een
Gent officieel tot de inrichtingen waar het
opvolging,
student Master in het Management voor
‘strategisch plan hulp- en dienstverlening
werden opgesteld, regelmatig geëvalueerd en,
Overheidsorganisaties
de
aan gedetineerden’ werd ingevoerd. Op 16
indien nodig, bijgestuurd. Daarenboven werden
Universiteit Gent. Een aantal actiepunten
maart 2007 werd de officiële startvergadering
vier activiteiten (o.a. omgaan met lastige
werden opgenomen in het strategisch en
gehouden
situaties’) uitgekozen waar trajectbegeleiding
operationeel
vertegenwoordigers
van
Gemeenschap
Justitie.
plan
(MIMO)
2007-2008
van
van
de
gevangenis van Gent.
met
lokale
en
en
bovenlokale
de
Vlaamse Tijdens
begeleiding,
inzake
De onthaal,
reclassering,
enz.
de kernopdracht proefondervindelijk uittestte.
dit
werkingsjaar werden samenwerkingsafspraken
Op vlak van hulp- en dienstverlening kent Gent
In samenwerking met de brandweer van de
gemaakt en werkte de beleidsmedewerker aan
reeds een lange traditie. Het aanbod aan sport,
stad Gent, volgden alle penitentiaire teams van
een ‘operationeel plan over de organisatie en
werk en cultuur werd reeds verzekerd door de
de gevangenis van Gent in 2007 voor het eerst
coördinatie van de hulp- en dienstverlening’.
Dienst Sociaal-Cultureel Werk. In 2007 werd
een teamopleidingsdag op een locatie buiten
De
deze
met deze dienst een proces opgestart om het
de
een
implementatie sloegen ten eerste op de
aanbod, de bekendmaking en de planning te
rondleiding in de nieuwe brandweerkazerne en
samenwerking tussen trajectbegeleiders en
evalueren en te reorganiseren in functie van
een initiatie brand blussen met aansluitend een
leden van de PSD, ten tweede op de evaluatie
efficiëntie en kwaliteit.
teambespreking. In kleine groepen voerden de
van de werking van de Dienst Sociaal-
beambten vervolgens een praktische oefening
Cultureel Werk en ten derde op een efficiënte
uit in een labyrint. Ten slotte vulden zij een
en geïntegreerde overlegstructuur.
inrichting.
De
beambten
kregen
aandachtspunten
in
2007
van
68
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
van de reeks staat men stil bij het ‘zelfbeeld’.
zondag 7 oktober 2007 deel aan Open
Via methodieken, zoals het genogram en
Bedrijvendag. De buren uit de omliggende
In 2007 werden de voorkoer en de voorgevel
kernkwaliteiten, staan de gedetineerden stil bij
straten kregen eerst de gelegenheid om zich in
van de gevangenis volledig gerenoveerd.
hun persoonlijke situatie, het beeld dat men
te schrijven. Daarna was het de beurt aan het
Boven de ingang op de voorkoer werd een
van zichzelf heeft, enz.
grote publiek. In totaal brachten 600 mensen
Infrastructuur
smeedijzeren uurwerk aangebracht, zoals op
een bezoek aan de gevangenis. Na ontvangst
de oorspronkelijke plannen te zien was. De
In
metalen ingangspoorten werden vervangen
georganiseerd
tussen
door twee houten exemplaren. Nadat de
gedetineerden
over
voorgevel
enkele
gevangenis, de betekenis van de straf en hun
bezoekers
maanden ingepakt was met metalen platen,
verwachtingen. De ontmoetingen verliepen in
genieten of even langslopen bij een stand van
mocht bij de onthulling het resultaat gezien
een positieve en uiterst respectvolle sfeer.
Selor en de Regie der Gebouwen.
worden. Ook in de keuken werden de nodige
Vooroordelen
veiligheids- en werkinstructies aangebracht.
‘spectaculaire’ beelden kregen een andere
Elk jaar rond Internationale Mensenrechtendag
Omdat de PSD-equipe werd uitgebreid, was
invulling. Een veelgehoorde opmerking was dat
zet
het nodig bijkomende burelen in te richten.
men ‘de mens’ achter de gevangene leerde
verdienstelijke organisatie of persoon in de
kennen. Voor de gedetineerden was het uiterst
bloemetjes. Op 9 december 2007 ging deze
positief om in gesprek te kunnen gaan met
prijs naar het project ‘Ontgrendeld’ van het
iemand met wie men geen banden heeft en zo
centrum Obra. Dit is een dagcentrum in
vrij kan praten.
Evergem dat volwassen personen met een
om
veiligheidsredenen
Herstel
2007
werden
twee
gespreksavonden vrije
het
werden
burgers leven
in
ontkracht
en uitleg in de bezoekzaal, kregen zij een
en
rondleiding in het cellencomplex. Met een
de
kleine versnapering in de hand, konden de van
een kleine
tentoonstelling
en
de
Liga
voor
Mensenrechten
een
Reeds vier jaar organiseert de gevangenis van
handicap begeleidt. Het project ‘Ontgrendeld’
Gent gespreksgroepen rond herstelgerichte
ontstond in 2001, toen de medewerkers van
detentie. Deze groepen zijn bestemd voor
Allerlei
geïnterneerden en gedetineerden met een
met een handicap verbleven zonder enige
acht
Net als de gevangenissen van Hasselt en
sessies van twee uur. Tijdens de eerste helft
Ruiselede nam de gevangenis van Gent op
psychiatrische
problematiek,
en
telt
Obra vernamen dat in de gevangenis personen
vorm van aangepaste begeleiding. Het Obra-
69
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
team
zette
een
samenwerking
met
het
zorgteam van de Gentse gevangenis op.
De hoofddoelstelling van het project is om geïnterneerden zo goed mogelijk voor te bereiden op een succesvolle reïntegratie in de maatschappij door middel van activiteiten voor geïnterneerden
binnen
en
buiten
de
gevangenis.
70
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Hasselt waaronder 30 vrouwen, en fungeert als arrest-
Aan de hand van deze analyse werd een
en strafhuis.
voorstel voor een beleidsstructuur uitgewerkt die vooral duidelijk, eenvoudig, haalbaar en
Bij de officiële start van de implementatie van
transparant
het Strategisch Plan in de gevangenis van
overlegorgaan
Hasselt op 16 november 2007 werd een
aangepast en in afwachting van het Algemeen
proces ontwikkeld voor een beleidsstructuur op
Planningsteam
maat van de inrichting. Hoewel het Strategisch
Dienstverlening goedgekeurd. In het najaar
Plan niet onmiddellijk werd opgestart bij de
van 2007 werden de grote lijnen van de nieuwe
opening van de gevangenis, is de geest ervan
beleidsstructuur uitgewerkt aan de hand van
meegenomen vanaf het begin. Heel wat
een actiepuntenprogramma.
medewerkers
Algemeen De gevangenis van Hasselt werd geopend in
hebben
tijd
en
moest
zijn.
werd
In
deze
een
tijdelijk
beleidsstructuur
Maatschappelijke
moeite
geïnvesteerd om verschillende trajecten verder
De
te zetten. Na de effectieve start van het
kwaliteitsvolle dienstverlener zijn. Daarom
Strategisch Plan werd een analyse gemaakt
evalueert zij op regelmatige basis met de
van de bestaande werkgroepenstructuur, een
betrokken actoren of de kwaliteit van de
stand van zaken over alle deelterreinen heen.
dienstverlening
De werkgroepen die bestonden of hadden
vooropgestelde
bestaan, werden in kaart gebracht en de
verwachtingen. Zo werd in 2006 voor de eerste
verwachtingen van de medewerkers werden
maal
bevraagd.
inspiratiebron
2005 en is daarmee de nieuwste inrichting in België. Ze biedt plaats aan 450 gedetineerden,
gevangenis
een
van
Hasselt
beantwoordt
wilt
aan
doelstellingen
CAF-analyse voor
de
de en
gemaakt
opmaak
een
van
als het
operationeel plan. CAF staat voor Common Assessment Framework. Het is een Europees
71
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
model voor integrale kwaliteitszorg dat sterk gepromoot wordt door de Belgische overheid en de Belgische kwaliteitsconferentie. In 2007 vond deze CAF-analyse een tweede maal plaats waarbij een beleidsmedewerker als externe partner werd betrokken.
De gevangenis van Hasselt streeft naar een
dialoog, respect en dynamische wisselwerking tussen de verschillende actoren. Zo werden de teamvergaderingen
De gevangenis wenste de gedetineerden en het personeel te bevragen om te meten of de acties beantwoordden aan de vooropgestelde
eerste
en
poging
verwachtingen. in
2006
Na
werden
een meer
wetenschappelijke methodes ontwikkeld in samenwerking met de universiteit van Den Haag. De afname van de gestandaardiseerde vragenlijst zal in 2008 plaatsvinden.
per
verplicht
jaar
teamleiders.
minstens
georganiseerd Na
afloop
door van
vier de de
teamvergadering bespreken de teamleiders het verslag op de wekelijkse stafvergadering. Bedoeling
is
dat
vragen
en
problemen
rechtstreeks aan de directie kunnen gemeld en eventueel
snel
opgelost
worden.
Deze
feedback wordt dan in het definitieve verslag terug naar het team gebracht. Er werd ook een overlegstructuur met de teamleiders op poten gezet om de thema’s systematisch aan te
Tijdens de CAF-analyse van de gevangenis
miscommunicatie
plaatsvindt.
Een
nieuwe
werkgroep communicatie is momenteel aan het werken aan een communicatieplan, de hulpen dienstverlening inbegrepen.
vormde in 2007 een prioriteit. De bezetting van beide teams werd immers aangevuld en JWW richt zich sinds januari 2007 op een andere prioritaire doelgroep. Zij richten zich nu naar gedetineerden met levensdelicten of seksuele delicten, gedetineerden die zich op twee jaar van hun mogelijke invrijheidstelling bevinden en
ten
slotte
wanneer
trajectbegeleiding
een
gesteld
vraag wordt.
om De
samenwerking tussen de twee diensten werd bijgevolg opnieuw afgestemd. In het najaar werd opnieuw een denkdag georganiseerd waar de samenwerking werd geëvalueerd.
Het voorbije jaar werd vooral gewerkt rond de afstemming tussen VDAB, de PSD en JWW.
Gedetineerden
een onderzoek gebeurd door een externe organisatie die aangaf dat er onder meer veel
De samenwerking tussen de PSD en JWW
pakken die teamleiders bezig houden.
van Hasselt in 2007 bleek dat communicatie een pijnpunt is in de volledige organisatie. Er is
oplossing van eventuele problemen.
goed relationeel leefklimaat dat steunt op
keer
doelstellingen
betrokken diensten worden belast met de
Personeel
Zo werden na overleg met VDAB van Hasselt Bij de uitwerking van een klachtenprocedure voor
gedetineerden
dienstverlening optimaliseren.
voor Elke
werd
getracht
de
gedetineerden
te
klacht
wordt
formeel
behandeld. Gedetineerden worden gehoord en
en Tongeren extra middelen voor de jobclub en het oriëntatiecentrum beloofd. Het aanbod breidde
hierdoor
uit
en
de
VDAB-
detentieconsulente krijgt voortaan meer ruimte voor individuele begeleiding.
72
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Het Centraal AanmeldingsPunt (CAP) voor
uitgangsvergunning kan met het kind een
In het najaar kregen de gedetineerden voor het
drugs werd opgestart in de gevangenis van
bezoek brengen aan het dagcentrum De
eerst aanmoedigingspremies betaald wanneer
Hasselt. Elke week kunnen gedetineerden met
Puzzel (deelwerking CKG). Daarnaast biedt
zij cursussen volgen die tweemaal per week
een verslavingsproblematiek op consultatie
een leefgroep gezinsondersteuning aan de
plaatsvinden. Een samenwerking met het Huis
komen
ouders. Deze leefgroep voorziet zowel dag-,
van het Nederlands werd opgestart. Zij testen
bij
een
drugshulpverlenend Katarsis,
vzw
medewerker centrum
Basis,
PC
van
zoals
een CAD,
Ziekeren,
de anderstaligen om hen te
MC
begeleiden
Munsterbilzen en OPZ Rekem. Gedetineerden
naar
het
juiste
aanbod.
kregen een tweedaagse opleiding. Voor het personeel
werd
een
vijfdaagse
vorming
Herstel
voorzien. Deze groep zal betrokken worden bij de opmaak van een drugbeleidsplan.
In 2007 geldt als belangrijkste ontwikkeling de komst van het
De bibliotheek werd verhuisd en er werden
Herstelfonds.
langere openingsuren voorzien. De link met de
kunnen
openbare
operationeel
verrichten voor een vereniging
waardoor boeken rechtstreeks via de catalogus
met een goed doel, terwijl het
kunnen worden opgezocht. De computers die
herstelfonds op basis van de
bibliotheken
is
Gedetineerden vrijwilligerswerk
deze link voorzien, staan voorlopig echter nog
nacht- als crisisopvang. De gevangenis van
gepresteerde
op de oude locatie van de bibliotheek.
Hasselt werkt eveneens samen met het
uitbetaalt aan het slachtoffer mits toestemming
kinderdagverblijf van het CKG.
van dit slachtoffer.
Gezin (CKG) ‘Het Hummelhuis’ is opgestart
De gevangenis van Hasselt kende in 2007 tal
Allerlei
voor de kinderen die bij de gedetineerde
van onderwijsinitiatieven. Een computerklas
moeder
Een
werd geïnstalleerd en de eerste ICT-lessen
Op 7 oktober 2007 nam de gevangenis voor
met
door Open School werden in oktober gestart.
het eerst deel aan Open Bedrijvendag.
uren
een
begrensd
bedrag
De samenwerking met het Centrum Kind &
in
gedetineerde
detentie moeder
verblijven. of
vader
73
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Bedoeling was het grote publiek een blik achter de schermen te gunnen. De enthousiaste echo’s die de inrichting kreeg van het publiek toont aan dat dit het beeld van de gevangenis in de maatschappij realistischer maakt. Ook de interne organisatie verliep op rolletjes. Naar aanleiding van de Open Bedrijvendag en het succes hiervan, worden in de lente van 2008 bezoekdagen voor familieleden gepland.
74
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Hoogstraten bestaan uit twee delen. Het eerste gedeelte
De infodag rond de beroepsopleidingen was
wordt gegeven in de opleidingscentra van de
belangrijk om een draagvlak te creëren binnen
Het Penitentiair Schoolcentrum (PSC) van
gevangenis
zijn
het PSC Hoogstraten, binnen de sector en
Hoogstraten is een open inrichting met een
penitentiair beambten die zelf een herscholing
binnen de bredere samenleving. Lokale radio-
capaciteit van 155 gedetineerden. Net zoals
volgden bij VDAB. Het tweede gedeelte van de
en televisiezenders berichtten over de infodag.
alle
enkel
opleiding vindt plaats bij VDAB te Herentals.
In de nasleep van de infodag werd ook in
gedetineerden terechtkomen met een profiel
Gedurende drie weken voltooien de cursisten
diverse
dat
geschonken aan de beroepsopleidingen in het
Algemeen
open
inrichtingen
verenigbaar
is
gemeenschapsregime.
kunnen
opleiding
en
instructeurs.
een
open
hun
nadruk
wordt
bekwaamheidsproeven
met De
er
door
leggen af.
zij
Dit
de
nodige
Cursisten
die
tijdschriften
en
kranten
aandacht
PSC Hoogstraten. De reacties op dit aanbod
slagen, behalen een volwaardig VDAB–attest.
waren positief.
In samenwerking met de partners organiseerde
Met
het PSC Hoogstraten op 20 april 2007 een
Hoogstraten
infodag rond de diverse beroepsopleidingen.
beleidsverantwoordelijken te vestigen op dit
Alle relevante actoren (beleidsmedewerker,
unieke,
beroepsopleidingen aan gedetineerden al
gevangenisdirectie,
herstelconsulent,
beroepsopleidingen in het PSC Hoogstraten
jaren integraal deel uit van het regime.
penitentiair
organisatieondersteuner,
kunnen immers georganiseerd worden dankzij
Gedetineerden hebben de kans om in de
projectmedewerker
VDAB,
de vrijblijvende inzet van heel wat partners op
gevangenis een knelpuntberoep aan te leren.
monitoren, De Rode Antraciet) werden bij de
Europees, federaal en regionaal niveau. Toch
Het
organisatie van de infodag betrokken.
ontbreekt een structureel kader. Het wegvallen
gelegd op resocialisatie van de gedetineerden, in het bijzonder via beroepsopleidingen.
Gedetineerden
In
het
PSC
gaat
Hoogstraten
hier
om
de
maken
de
opleidingen
kader,
buitenkans,
deze
infodag ook
doch
de
trachtte aandacht
fragiele
het van
aanbod.
PSC de
De
automechanica, stukadoor, metser, schilder-
van één van deze componenten vormt een
behanger
ernstige bedreiging voor het voortbestaan van
en
elektriciteit.
De
opleidingen
75
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
een project dat volledig overeenstemt met de
over te nemen. De oude collectie, voornamelijk
van Turnhout en werd het Brownsysteem
filosofie achter de Basiswet.
afkomstig van schenkingen, werd uitgezuiverd
ingevoerd. Voor de vier bibliotheken werd een
en aangevuld met een collectie nieuwe boeken
eenvormig reglement opgesteld. Ten slotte
De werking van de gevangenisbibliotheek
die uitgewisseld zullen worden tussen de vier
werd
van Hoogstraten werd grondig gewijzigd. De
gevangenisbibliotheken
vrijwilligerswerking
gesloten
boeken
kempen. Deze collectie wordt zo goed mogelijk
welzijnswerk van Turnhout de gevangenis-
geleverd werden op cel, werd omgevormd tot
afgestemd op de noden van de lezers. Om de
bibliotheek
een open bibliotheek waar de gedetineerden
professionaliteit van de bibliotheek en de
vrijwilligers kregen een opleiding van de
op vaste momenten zelf hun boeken kunnen
kwaliteit van het aanbod te vergroten, werd de
bibliotheek van Turnhout zodat zij tijdens de
uitkiezen.
collectie
bibliotheekmomenten de lezers de nodige
bibliotheek
waarbij
de
van
de
van
de
Noorder-
gevangenisbibliotheek
opgenomen in de catalogus van de bibliotheek
in
samenwerking van
toegankelijk
met het
de
justitieel
gemaakt.
De
ondersteuning kunnen bieden.
Deze overgang ging gepaard met heel wat voorbereidingen op regionaal en
De beperkte boekencollectie kan niet
lokaal niveau. Op regionaal niveau werd
altijd een antwoord bieden op de
de samenwerking met de bibliotheek
specifieke
van Turnhout, Justitieel Welzijnswerk en
lezers. Daarom blijft de samenwerking
de vier gevangenisbibliotheken van de
met de gemeentelijke bibliotheek van
Noorderkempen voortgezet. Door de
Hoogstraten
subsidiëring van de provincie was het
gaat
voor
Turnhout
gevangenis een aantal boeken lenen
van
in de bibliotheek van Hoogstraten.
de
mogelijk
bibliotheek om
het
van
beheer
de
de
vragen
van
behouden. boodschapper
sommige
Wekelijks van
de
gevangenisbibliotheek van Hoogstraten
76
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Huy (Hoei) groep verschillende concerten gegeven die
Algemeen
open stonden voor diverse interne en externe Met 63 plaatsen is de gevangenis van Hoei een
actoren zoals lesgevers en vertegenwoordigers
van de kleinste inrichtingen van het land. De
van
inrichting kent evenwel een redelijk hoge
gedetineerden.
de
dienst
voor
hulpverlening
aan
overbevolking. Hoei is arrest- en strafhuis. Infrastructuur Gedetineerden Het beleid van de gevangenis beoogt een De gevangenis van Hoei heeft aandacht
verbetering van de arbeidsvoorwaarden. Zo
besteed aan de verbetering van het regime van
werd het centrum volledig gerenoveerd en
de minderbedeelde gedetineerden door het bedrag van de kantine ‘minderbedeelden’ en van
een
specifieke
‘hygiënekantine’
te
verhogen, die automatisch toegankelijk is voor de minstbedeelden.
Er werd een reeks cursussen uitgewerkt in samenwerking met een externe vzw en met de ‘promotion
sociale’.
Om
de
cursisten
te
herwaarderen, worden de attesten officieel en plechtig uitgereikt.
werd
in
diverse
ruimten
airconditioning
geïnstalleerd. Ook de parking werd aangepast en
er
werd
ontspanningsruimte.
voorzien Bovendien
in
een werden
sommige installaties in de keuken en van de technische dienst gemoderniseerd.
Het gewaarborgde forfaitaire minimumloon voor de dienders die sommige weinig betaalde taken vervullen en de ‘lonen huishoudelijk werk’ werden beide verhoogd.
Enkele gedetineerden hebben een interne muziekgroep gevormd. Om de gedetineerden die hun detentietijd op een positieve manier hebben besteed te waarderen, heeft deze
77
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Ieper Leercentrum'.
Algemeen De gevangenis van Ieper is een kleine gevangenis met 67 plaatsen en doet dienst als arrest- en strafhuis.
Personeel
Dit
samenwerkingsproject
is
de
eindejaarsfeesten
werd
een
kunstproject georganiseerd rond het thema
Vlaamse Gemeenschap, JWW en de Provincie
'kleur'. De resultaten hangen ingekaderd aan
West-Vlaanderen
de
de muren van de gang van de derde sectie
gedetineerden een individueel leerplan aan te
waar iedere gedetineerde langskomt op weg
bieden.
naar het werkhuis en/of de wandeling.
met
als
werden
Justitie,
Tijdens
de
Hiervoor
tussen
een
doel
zes
nieuwe
computers geïnstalleerd, eigendom van het Tijdens twee zondagen kon de naaste familie van de personeelsleden op bezoek komen en kregen zij een rondleiding in de gevangenis.
project. Vooraleer de effectieve start te geven, werden gedetineerden gemotiveerd om onder andere via een infosessie deel te nemen aan het project. De organisatie 'Auxilia' is eveneens
Veel aandacht ging naar de verschillende opleidingen rond de Basiswet, herstelgerichte detentie,
conflict-
en
gestart met de individuele begeleiding van lezen en schrijven voor analfabeten.
agressiehantering,
opvangteams, het Rode Kruis, de vernieuwde basisopleiding (PCBO), enz.
Infrastructuur De
nagelnieuwe
wandeling
kon
eind
december 2007 eindelijk in gebruik worden genomen. Hierdoor wordt de veiligheid en de leefbaarheid
van
de
wandelingen
sterk
verbeterd. De directeurswoning is reeds in gebruik genomen voor vergaderingen.
Tezelfdertijd werd de gevangenisbibliotheek toegankelijk gemaakt voor de gedetineerden.
Herstel
Vrijwilligers zorgen driemaal per week voor het Gedetineerden Samen
met
uitlenen van boeken. De collectie kreeg een de
andere
West-Vlaamse
gevangenissen ging de gevangenis van Ieper in
2007
van
start
met
het
grondige update door schenking en eigen aankoop.
'Open
De
procedure
slachtoffers
in
rond
het
het
strafuitvoeringsrechtbank
ontvangen
kader
van en
van de de
herstelbemiddeling werd uitgeschreven. Er
78
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
werden eveneens infosessies georganiseerd
behandeling specifiek in het kader van de
over
herstel-
burgerlijke partijstelling, was eveneens een
dossier-
realiteit.
de
bemiddeling.
burgerlijke De
partij
en
individuele
79
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Ittre (Itter) land, zijn in de gevangenis van Itter sinds 2005
met de opsporingstechnieken die specifiek
actief op touw gezet. In 2007 werden zij
gelden voor elke stof.
voltooid. De inrichting zet zich volledig in voor de opleiding van nieuwe beambten aangezien
Gedetineerden
zij in 2007 niet minder dan 83 nieuwe statutaire en contractuele medewerkers heeft onthaald.
De gevangenis beschikt over een intern
Ten slotte heeft een externe consultant in 2007
televisiekanaal met keuzemenu dat specifiek
een opleiding gegeven aan de PSD in de
bestemd is voor de gedetineerden. Het bevat
gevangenis van Itter om het werken in
alle belangrijke informatie over het dagelijkse
teamverband te verbeteren.
leven in de inrichting zoals de onthaalbrochure,
Algemeen
het huishoudelijk reglement, gerichte informatie
De gevangenis van Itter werd geopend in 2003 en is een van de meest recente gevangenissen in België. De gevangenis van Itter biedt als strafhuis plaats aan 405 gedetineerden.
projecten
met
betrekking
tot
over de georganiseerde activiteiten zoals
verslavingsproblematiek heeft de gevangenis
concerten, diverse opleidingen, RAP-atelier,
een opleidingsdag georganiseerd in het
kerstviering of wijding van de katholieke
Nationaal
aalmoezenier.
Instituut
voor
Criminalistiek
en
Criminologie. Enerzijds hebben de penitentiair
Personeel De
In het kader van het intern beheer van de
de
personeelsleden (mentor, onthaal van nieuwe beambten) die in 2007 officieel en uniform werden opgezet in alle inrichtingen van het
beambten informatie gekregen over de invloed
In het kader van de normalisering van het
van drugsgebruik op de werking van de
regime
hersenen en de gevolgen voor het gedrag.
regelmatig
Anderzijds
plaatse
jazz, hiphop) en een RAP-atelier opgestart dat
verschillende
door de gedetineerden zelf wordt beheerd. Zes
producten, de vormen waarin zij kunnen
à zeven gedetineerden werkten mee aan het
voorkomen binnen de gevangenismuren en
schrijven van teksten, muzikale composities en
werden
geconfronteerd
met
zij de
ter
heeft
de
concerten
gevangenis
van
georganiseerd
Itter (rock,
80
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
organiseerden regelmatig repetities om op te treden
voor
concerten
de
gevangenisbevolking.
vonden
plaats
op
29
en
Infrastructuur
De 30
De gevangenis van Itter heeft geïnvesteerd in
december en waren een groot succes. Er werd
de
een geluidsinstallatie aangekocht om deze
basketringen en heeft op de binnenplaatsen
recreatieve en
vier minivoetbalterreinen geschilderd.
culturele
activiteit
aan
te
aankoop
en
de
plaatsing
van
acht
moedigen. De gevangenis heeft met vzw Artatouille ook meegewerkt aan een project ‘cinévasion’. In 2007 konden een dertigtal gedetineerden
twee
filmvoorstellingen
bijwonen die handelden over maatschappelijke thema’s zoals immigratie en werkloosheid. De films
werden
gekozen
door
een
groep
gedetineerden. Na de voorstellingen volgden enkele debatten die werden geleid door personen die het maatschappelijk middenveld vertegenwoordigen en hielden rechtstreeks verband met het gekozen thema.
Na verbetering van de bestaande kantines (Colruyt, hallal, patisserie, hifimateriaal), heeft de gevangenis van Itter de laatste hand gelegd aan een sportkantine die weldra functioneel zal zijn.
81
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Jamioulx een arrest- als strafhuis. Zij beschikt bovendien
een
over een psychiatrische annex.
gevangenispersoneel en hen ondersteuning te
luisterend
oor
bieden
aan
het
bieden. Personeel Gedetineerden In
Algemeen
het
kader
van
het
beleid
rond
conflictbeheersing dat is toevertrouwd aan de
Diverse initiatieven zagen het daglicht om de
coördinatiecel,
opvang
werden
interne
opleiders
van
aangewezen om de kennis en de competenties
verbeteren
ter
gevangenis.
zake
aan
te
leren
aan
het
bewakingspersoneel.
gezinnen
tijdens
de
Er
werd
en
naasten
bezoeken een
in
te de
stuurgroep
geïnstalleerd om de verschillende acties te beheren
en
te
coördineren.
Er
werden
De gevangenis van Jamioulx werd in 1974
Er is begonnen met de invoering en de
eveneens
geopend en is een van de enige Belgische
ontwikkeling van onthaal van alle nieuwe
gedetineerden die vader zijn en met het oog
gevangenissen die niet is gebouwd volgens het
personeelsleden van de gevangenis. Een
op activiteiten in het kader van de bezoeken
‘Ducpétiaux’-model. Het gebouw heeft de vorm
stuurgroep werd geïnstalleerd om de algemene
tussen
van een vierkant in plaats van de kenmerkende
activiteit te superviseren en er zijn twee
woensdagnamiddag in de gevangenis. Er is
stervorm. De ramen van de cellen geven
personen
tevens een groep opgericht die alle activiteiten
rechtstreeks uit op de binnenplaats van het
organiseren.
ter zake beheert.
aangewezen
die
het
onthaal
initiatieven
ouders
opgezet
en
voor
kinderen
de
op
vierkant. In het kader van de wet betreffende pesten en
Sommige gedetineerden beschikken niet over
In theorie heeft de gevangenis van Jamioulx
ongewenst seksueel gedrag op het werk zijn
financiële
een capaciteit van 267 plaatsen. Het is zowel
twee vertrouwenspersonen aangewezen die
Daarom werd een werkgroep opgericht om
middelen
tijdens
hun
detentie.
82
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
sociale
hulp
te
verzekeren
voor
de
minderbedeelde gedetineerden.
bijkomend onthaal voorzien gerealiseerd door
In het kader van het algemeen beheer van de
de
cursussen
medegedetineerden
om
hen
nuttige
informatie voor de detentie mee te delen.
gedetineerden,
De gevangenis van Jamioulx heeft in 2007 een reeks
initiatieven
genomen
om
de
en
beheersorganen
opgericht.
Er
twee
is
een
ingevoerd aan gedetineerden in de vorm van
in het kader van het project Re-insert, waarin
Er zijn informatiebrochures opgesteld voor
praktische inlichtingen, juridische informatie,
de noodzaak van een geïntegreerd beleid voor
de gedetineerden en onder hen verspreid.
een
een
het beheer van de cursussen en opleidingen
Gelet op de soms complexe evolutie van de
doorverwijzing
gespecialiseerde
voor de gedetineerden werd onderstreept.
wetgeving werd een werkgroep opgericht om
instantie
de inhoud van de informatiebrochures voor de
vertegenwoordigers van de Balie van de Orde
opgericht in het kader van de kwalificerende
gedetineerden te evalueren en op te volgen.
van Advocaten van Charleroi. Die bijstand
opleidingen voor de gedetineerden in het
Om de gedetineerden op de hoogte te brengen
wordt om de twee weken georganiseerd.
kader waarvan een regelmatige opvolging
die
voor
hen
in
juridische
bovendien
de
gedetineerden zo goed mogelijk te informeren.
projecten
ook
werden
voor
plaatselijk comité voor opvolging opgericht
de
is
opleidingen
eerstelijnsbijstand
van
Er
de
eerste
of
juridisch naar
een
advies
organisatie
of
door
de
de
Daarnaast
is
een
begeleidingscomité
onontbeerlijk is, zowel inzake het beheer van
gevangenis worden georganiseerd, werd een
Een platform met de personeelsleden van de
deze opleidingen als voor de deelname van de
informatiekanaal
de
gevangenis van Jamioulx en externe actoren
gedetineerden aan deze opleidingen. Er is een
gevangenis.
De
werd opgericht om het contact te bevorderen
begeleidingscomité opgericht om aan deze
informeert
alle
met de verschillende externe actoren die
doelstellingen tegemoet te komen.
televisieschermen interne
krant
gedetineerden
Le
voorzien in
de
Violon
voortaan
op
op
regelmatige
betrokken
zijn
bij
de
bijstand
aan
de
tijdstippen over de activiteiten, nieuwigheden
gedetineerde in het kader van zijn toekomstige
In
en regelgeving in de gevangenis. Deze krant
invrijheidstelling
overlegorgaan
wordt gemaakt voor en door de gedetineerden.
schuldbemiddelingen, enz.) In de inrichting zijn
detentievoorwaarden en de diensten aan de
Ten slotte wordt in het kader van het onthaal
contactpersonen
gedetineerden te verbeteren.
van de nieuwe gedetineerden in de gevangenis
activiteit te organiseren en te beheren.
(ziekenfonds,
aangewezen
om
deze
het
kader
van
de
Basiswet
opgericht
om
is
een de
83
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Lantin opgenomen zijn in de polikliniek, is verbeterd
om
om de weigeringen tot overbrenging vanuit de
geïnterneerden
een
partnergevangenissen te verminderen, en het
strafinrichting van Lantin heeft een award van
capaciteit van 756 plaatsen en is dus de
verpleegkundig personeel werd opgeleid om
de Wereldgezondheidsorganisatie
grootste gevangenis van België. Aangezien zij
een antwoord te bieden op de medische
voor de kwaliteit van de samenwerking tussen
soms meer dan 900 gedetineerden herbergt
spoedgevallen op grond van de kritische
de polikliniek en het ziekenhuis La Citadelle,
(9% van de Belgische gevangenisbevolking), is
analyse van de ervaringen. Om de kwaliteit
via de invoering van de beveiligde kamer.
de gevangenis van groot belang inzake
van de verzorging te verbeteren werden de
capaciteit.
gedetineerden
Algemeen
De
strafinrichting
van
Lantin
heeft
die
voordien
vrij
waren,
de
plaatselijke
overbevolking
aan
te
bij
pakken.
Een specifieke infrastructuur
de De
gewonnen
voor de
systematisch gevaccineerd. Ten slotte krijgt
strafuitvoeringsrechtbank werd voorzien. Een
De strafinrichting van Lantin is, gelet op de
iedere
administratieve zone is omgevormd tot een
omvang ervan, ingedeeld in verschillende
systematisch een hygiënische set.
minderbedeelde
gedetineerde
zittingszaal, wachtzaal en wachtboxen, naar het voorbeeld van een gerechtsgebouw. Zo
autonome entiteiten: een arresthuis, een strafhuis, een afdeling voor vrouwen, een
bestaan
Infrastructuur
de
gevangenis
strafuitvoeringsrechtbank
psychiatrische annex en een polikliniek. Dit
zonder
en
de
problemen
maakt een soepelere organisatie van de
Er is een afdeling van 28 plaatsen in de
naast elkaar en vinden de zittingen binnen de
gevangenis mogelijk. Deze indeling werd
polikliniek geopend die bestemd is voor de
gevangenismuren plaats.
voltooid in de loop van 2007 door de oprichting
opvang van de geïnterneerden met minder
van een algemene dienst naast de autonome
zware problemen die uit de psychiatrische
entiteiten.
annex
worden
overbevolking. Gedetineerden
Het
onthaal
van
de
gedetineerden
die
De
verwijderd concentratie
Varia
wegens van
deze
Er is een hygiëneplan opgestart in het
geïnterneerden in een medische structuur, met
strafhuis
bijstand
de
personeel bewust te maken van de netheid van
psychiatrische eenheid, is de beste oplossing
de celgebouwen. Het initiatief wordt gevoerd
van
de
zorgequipes
van
om
de
gedetineerden
en
het
84
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
via een videofilm die door gedetineerden in een werkplaats is gemaakt en wil de bewoners van het strafhuis op die manier bewust maken. In dezelfde optiek is in de administratieve zone een
selectieve
vuilnisbakken
sortering
van
de
georganiseerd
door
het
gebruikte papier selectief op te halen.
85
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Leuven-Centraal Sinds jaar en dag wordt grote aandacht en
Om een eenvormige toepassing van de
zorg besteed aan de ontwikkeling van een
voorschriften in de hand te werken werd in
regime dat aangepast is aan een langdurig
2007 ook een nieuwe functie in het leven
verblijf.
geroepen: de PA op de werkvloer. Binnen het team van penitentiair assistenten werd een PA belast met deze nieuwe opdracht. Deze PA,
Personeel
die een groot deel van zijn arbeidstijd op de
Algemeen
Zoals veel andere inrichtingen kent de Centrale
werkvloer doorbrengt, heeft een drieledige
gevangenis
opdracht:
te
personeelsverloop.
Leuven Om
te
een
groot
vermijden
dat
hierdoor de bestaande kennis over regels en De Centrale Gevangenis van Leuven met een populatie van ongeveer 330 gedetineerden, is één van de weinige Belgische gevangenissen die uitsluitend bedoeld is voor strafuitvoering. Momenteel verblijven een 280 voornamelijk langgestraften in deze inrichting. Ter ontvolking van St.-Gillis verblijft sedert 1984 een groep beklaagden in Leuven-Centraal. Het gaat om ongeveer 48 gedetineerden, die een ander
voorschriften
binnen
penitentiair personeel om te komen tot de
verdwijnen, werd het draaiboek vleugels
uitvoering van het werk volgens de regels,
uitgewerkt. Dit draaiboek heeft het statuut van
overeenkomstig de missie en de visie van
een dienstnota en schrijft voor hoe er gewerkt
ons directoraat-generaal, én volgens het
dient te worden op de vleugels, maar ook voor
beleid en de doelstellingen van de directie
specifieke
van de Centrale Gevangenis met als doel
of
gevangenis
Ondersteunen en controleren van het
zou
diensten
de
•
posten.
Iedere
medewerker van het bewakings- en technisch
het
personeel heeft dan ook een exemplaar
verantwoordelijkheidszin te geven;
personeel
te
meer
ontvangen.
regime genieten dan de veroordeelden.
86
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
•
In stand houden en optimaliseren van de
stadsbibliotheek en BibLC zijn graag de snelle,
Gedetineerden
anonieme ‘go-between’. Voor de deelnemers
materiële en immateriële veiligheid van de inrichting; •
De laatste jaren is de bibliotheek van de
(in 2007 een twintigtal duo’s) blijven inhoudelijk
Centrale Gevangenis (BibLC) uitgegroeid tot
alle mogelijkheden open.
Informeren van de directie en de andere
een moderne, hedendaagse bibliotheek, die de
PA’s van de verwachtingen van het
vergelijking met een openbare bibliotheek kan
Het Try Out-project werd het afgelopen jaar
personeel. Hij heeft met andere woorden
doorstaan. Reeds enige jaren heeft BibLC een
opgezet door Resoc en CAW Leuven in
ook
sterk samenwerkingsverband met de Leuvense
samenwerking
met
stadsbibliotheek.
gevangenissen
en
op
dit
vlak
een
belangrijke
signaalfunctie.
VDAB-jobcoach
de
beide
VDAB.
werkt
Leuvense
Een
halftijdse
gedurende
twaalf
Van maart 2006 tot februari 2007 werden tal
Uit deze samenwerking groeide in 2007 een
maanden (april 2007-2008) met gedetineerden
van HR-acties ondernomen die kaderen binnen
leesgroep
die
een diversiteitsplan. De focus lag enerzijds
tralies heen. Lezers van de twee betrokken
vrijstellingsmodaliteit om hen voor te bereiden
op het onthaal van nieuwe medewerkers en
bibliotheken kunnen als het ware over de
op een job.
anderzijds op de zachte vaardigheden. Aan
muren heen van gedachten wisselen over
bod
gemeenschappelijke
kwamen
onder
meer
een
‘alternatieve
stijl’:
Lezen
lectuur.
door
Beide
Dit
in
aanmerking
project
biedt
komen
een
voor
integrale
een
aanpak
peter/meterschapstraining, een vorming rond
bibliotheken stellen een lijst van honderd
(gedetineerde,
het voeren van functioneringsgesprekken, een
boeken (voor beide bibliotheken speciaal
maatschappij)
voor
sessie rond weerbaarheid voor vrouwelijke
aangekocht) voor, waaruit een keuze kan
gedetineerden.
Het
PB's waarbij ook hun mannelijke collega's
gemaakt worden. Vervolgens kunnen het
gedetineerden aan algemene arbeidsattitudes,
werden betrokken en een workshop over
lezersoordeel, de commentaren en de kritische
sociale en communicatieve vaardigheden (o.a.
omgaan met verschil. De onthaalbrochure
bedenkingen per brief bezorgd worden aan de
Nederlandse
werd in een nieuw kleedje gestoken en een
bibliotheek. De bib zorgt er dan voor dat de
inzetbaar te zijn op de reguliere arbeidsmarkt.
checklist
brief
respectievelijke
Om sollicitaties te vergemakkelijken is een
correspondent, die op zijn beurt op dezelfde
duidelijk beeld van de eigen competenties zeer
manier zijn antwoord kan sturen. De Leuvense
wenselijk,
voor
onthaal
van
medewerkers werd geïntroduceerd.
nieuwe
terechtkomt
bij
de
werkgever,
tewerkstelling ontbreekt
taalvaardigheid)
alsook
werkvloer, van
sommige
om
sollicitatietraining
meteen
en
-
87
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
begeleiding. Op de werkvloer wordt samen met
De tentoonstelling vond eerst plaats in de
over voldoende middelen beschikte, werd er
de technici gezocht naar mogelijkheden om
gevangenis
gekozen
meer
personeelsleden
systematisch
te
werken
rond
na
aanwerving
zelf
waar
en
voor
een
privaatpublieke
kunstwerken
konden
samenwerking. De provincie Vlaams–Brabant
konden
werken
was bereid om in de ‘hardware’ 24 000 euro te
begeleiding en opvolging aangewezen, alsook
bezichtigd worden in het stadhuis van Leuven.
investeren. Hiermee kon een zeer moderne
sensibilisatie
De werken werden op het einde van de
klas uitgebouwd worden met 13 PC’s, een
tentoonstelling te koop aangeboden. Bijna alle
netwerkserver, beamer en printer. Dit deel van
gedetineerden stonden een deel van hun
het budget kaderde in het project ‘Levenslang
In februari 2007 werd, net als tien en twintig
opbrengst af aan een door hen gekozen goed
leren’.
jaar
doel. Er werd een tentoonstellingscatalogus en
samenwerking met Microsoft de laatste nieuwe
website gemaakt van een aantal werken.
software
arbeidsattitudes.
Ook
van
werkgevers
is
om
gedetineerden te werk te stellen.
geleden,
een
tentoonstelling
georganiseerd met kunst van gedetineerden.
bewonderen.
de
gedetineerden
Nadien
de
Deze tentoonstelling kaderde enerzijds in de ontplooiing
van
vaardigheden
van
De
gevangenis
kreeg
aangeboden. Het
dankzij
de
CVO Leuven-
Landen was bereid om blijvend lesgevers ter Infrastructuur
beschikking te stellen.
positieve beeldvorming naar het grote publiek.
In 2007 werd in de Centrale Gevangenis een
Allerlei
De tentoonstelling ‘Verborgen talent’ werd
nieuwe computerklas in gebruik genomen.
met
Om
gedetineerden en anderzijds in een stuk
de
gedetineerden
voorbereid
in
opleiding
Om de bezoekers het gevoel te geven dat zij
samenwerking met het Justitieel Welzijnswerk
boekhouden–informatica was de klas dringend
echt welkom zijn, wordt expliciet aandacht
Leuven
van
aan vernieuwing toe. Dankzij deze opleiding
besteed aan de inrichting van de wachtzaal. De
Leuven-Centraal. Niet alleen de gedetineerden
kunnen gedetineerden tijdens hun detentie een
wachtruimte wordt versierd bij feestdagen zoals
van het teken- en schilderatelier van Leuven-
diploma technisch secundair onderwijs van de
Kerstmis en Pasen. Deze aankleding zorgt
Centraal maar ook de gedetineerden van
derde graad behalen.
ervoor dat ook bezoekers in een aangename
andere
en
het
Beschermingscomité
gevangenissen
deelnemen.
konden
vorm
te
geven
aan
de
hieraan
en
tijdsbetrokken
omgeving
hun
bezoek
Om deze opleiding te kunnen organiseren
kunnen afwachten. De bezoekers weten dit dan
waren minimum twaalf computers met recente
ook te appreciëren.
software nodig. Aangezien geen enkele partner
88
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Leuven-Hulp arbeidstevredenheid
Algemeen
De Hulpgevangenis van Leuven (ook LeuvenHulp genoemd) is een arresthuis met een capaciteit van 149 plaatsen.
Personeel
In opvolging van een onderzoek in 1994 en 2000, verrichtte een studente Criminologie van de KUL in 2007 een onderzoek naar de
bij
het
penitentiair
richting zullen geven aan het plaatselijk
personeel van de Hulpgevangenis.
personeelsbeleid.
Zij stelde een opmerkelijk positieve evolutie
De
vast.
de
werkplek. Het zou na de uitvoering van het
Hulpgevangenis toont zich in dit onderzoek
diversiteitsplan (nog) meer een realiteit moeten
uiterst tevreden over zijn/haar werksituatie. De
worden.
meeste PB’s vinden hun taak maatschappelijk
vertegenwoordigers in de Hulpgevangenis de
belangrijk en zinvol. Ze zijn tevreden over de
voorzet om met het personeel te werken rond
eigen verantwoordelijkheid in hun werk en over
het thema ‘diversiteit’. Nadat het idee een jaar
de graad van autonomie hierin. Het personeel
kon rijpen in de geesten, werden in 2007
blijkt nu meer tevreden te zijn over de werkdruk
verkennende gesprekken gestart met de SERR
en vinden niet dat zij hun werk met te weinig
van
personeel moeten uitvoeren. De meeste PB’s
voorstel van diversiteitplan, dat door de SERR
vinden hun werk ook niet zwaar op emotioneel
aan de Vlaamse Overheid werd overgemaakt.
vlak maar voelen zich allemaal wel eens
Deze overheid keurde eind 2007 het plan van
angstig op de werkvloer. Over de relatie met
de Hulpgevangenis goed zodat in 2008 en
de leidinggevenden en de directie is men
2009
tevreden. Ook het vertrouwen in de collega’s is
kunnen
groot. Verder leverde het onderzoek nog een
komende jaren de thema’s ‘omgaan met
schat aan informatie en suggesties op die mee
interculturele
Het
penitentiair
personeel
van
Hulpgevangenis,
In
2006
gaven
Vlaams-Brabant.
volop
een
Resultaat
initiatieven
genomen
de
inzake
worden.
verschillen’,
Zo
kleurrijke
syndicale
was
een
diversiteit zullen
‘persoonlijk
de
en
89
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
interpersoonlijk
functioneren
nieuwe
Leuven (stadsbibliotheek Tweebronnen) en de
aangepast. In 2007 werd de toegankelijkheid
penitentiair beambten’ en ‘de positie van de
twee Leuvense gevangenissen. De bedoeling
van de bibliotheek in de Hulpgevangenis
vrouwelijke
was
uitgebreid.
medewerkers’
bij
worden
aange-
sneden.
om
het
bibliotheekgebruik
door
gedetineerden te stimuleren, de collecties van
De
gedetineerden
kunnen
nu
tweemaal per week in de bibliotheek terecht.
de bibliotheken te actualiseren en de collectie van de stadsbibliotheek ter beschikking te
Gedetineerden
stellen
voor
de
gedetineerden.
Herstel
Het
De Hulpgevangenis onderneemt sinds jaren
koninginnestuk in deze samenwerking werd de
“Ik weet het niet meer, … ze zijn nochtans
initiatieven om de relaties met de buitenwereld
online
de
sympathiek”, zuchtte een oude vrouw na een
te
de
gevangenisbibliotheken en de website van de
gesprek met langgestrafte gedetineerden in de
bezoekmogelijkheden uitgebreid. Ondanks
stadsbibliotheek. De gebruikers kunnen nu
gevangenis
de sterk toegenomen (over)bevolking werd het
vanuit de gevangenis een keuze maken uit alle
Beeldvorming en stereotypen werden in enkele
aantal bezoekmomenten in de zaal voor alle
items die zich in de stadsbibliotheek bevinden.
gesprekken omgebogen naar openheid voor
gedetineerden vier keer per week voorzien in
Deze
het
plaats van drie keer. Het veertiendaagse
gevangenissen gebracht.
verbeteren.
Zo
werden
in
2007
verbinding
items
worden
tussen
wekelijks
naar
de
van
menselijke
Leuven-Centraal.
achter
de
crimineel,
het
bespreekbaar stellen van een angst- en
kinderbezoek wordt hier niet meegeteld. De
onveiligheidsgevoel en veel gedachten rond
komende jaren zal dit bezoek verder uitgebreid
De samenwerking tussen de Hulpgevangenis,
straffen, herstel en hoe het ook ‘anders’ zou
worden en zal familiaal bezoek onder beperkt
de
de
kunnen. ‘Kaffee Detinee’’ bracht in februari en
toezicht (niet te verwarren met ongestoord
provincie
2007
maart 2007 dertig ‘gewone Leuvenaars’ in
bezoek) op een systematische manier worden
verankerd in een nieuw driejarig project (tot
contact met gedetineerden en dit in een
voorzien.
2011). De collectie zal verder geactualiseerd
informele
en
gewenningsbezoek
stadsbibliotheek
Tweebronnen
Vlaams-Brabant
uitgebreid
worden
werd
met
en in
DVD’s,
cd’s,
‘café’-sfeer. en
Na gesprek
een in
de
Van eind 2004 tot begin 2007 liep het project
Playstation,
‘De gevangenisbibliotheek ontketend’, een
multimediatoestellen.
samenwerkingsverband tussen de provincie
kranten en tijdschriften in verschillende talen
en
Vlaams-Brabant
voorzien en wordt de infrastructuur grondig
Leuvenaars en gedetineerden. Het geheel
(dienst
cultuur),
de
Stad
gezelschapspelen Bovendien
en
museumgevangenis van Tongeren, gingen in
worden
de twee Leuvense gevangenissen een bezoek een
gespreksavond
door
tussen
90
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
werd op 23 maart afgerond met een feestelijk
euro steun van de Koning Boudewijnstichting
rekening worden gebracht. Voor de burgers en
moment met getuigenissen van gedetineerden,
in
projectoproep
gedetineerden was dit soms confronterend. De
deelnemende
‘Onveiligheidsgevoel: onze zaak, ook onze
gesprekken hadden daarenboven op bepaalde
taak’.
vlakken een herstelrechtelijke betekenis. Het
burgers
en
medewerkers.
‘Kaffee Detinee’ was het product van een
het
kader
van
de
samenwerking tussen de herstelconsulenten van
de
Leuvense
gevangenissen,
project, kon door de grote media-aandacht ook
mede-
Zowel burgers als gedetineerden gaven nadien
een ruimer publiek informeren over gevangenis
werkers van vzw De Rode Antraciet en
aan dat de traditionele beeldvorming over
en gevangenisstraf. Zo kwamen de Belgische
Vormingplus
preventie-
elkaar doorbroken werd. Deelnemers werden
gevangenissen met het project positief in de
ambtenaar van de Stad Leuven en het
aangezet tot nadenken om zo hun eigen
kijker te staan.
Leuvens Instituut voor Criminologie (Linc,
denkbeelden in vraag te stellen. Zij kregen een
KULeuven). Het project kon rekenen op 2000
complexer beeld, waarin meerdere factoren in
Oost-Brabant,
de
91
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Marneffe bevorderen.
de
aspect. Parallel hiermee kan een nauwere
bezigheden
samenwerking tussen de opleidingspartners en
Het Centre Pénitentiaire École (CPE) te
opnieuw aanleren en wordt een optimale
de interne technische medewerkers tot stand
Marneffe is een open inrichting voor 131
reïntegratie na een lange detentieperiode
komen. Twee nieuwe schooljaren zijn gestart
gedetineerden.
gelijkaardige
verzekerd. De laatste hand wordt gelegd aan
sedert de invoering van deze module opleiding
inrichtingen is zij bestemd voor gedetineerden
de selectiecriteria en het regime. Er wordt
‘on the job’. Het CPE stelt vast dat meer
die zich kunnen aanpassen aan een leven in
voorzien in een specifieke woongelegenheid
gedetineerden zich inschrijven en dat minder
gemeenschap. Het einddoel is hen voor te
voor de gedetineerden op wie dit regime van
van hen afhaken.
bereiden op hun toekomstige vrijlating via
toepassing zal zijn.
Algemeen
Op
gedetineerden
Zoals
alle
die
hun
manier
kunnen
dagelijkse
Krachtens de nieuwe wetgeving betreffende
opleiding en arbeid. De tuinbouwopleiding in het CPE bestaat uit
kwalificerende
verschillende deeltijdse modules van meer dan
studenten metselwerk een beroepsstage van
een jaar. Ieder jaar wordt vastgesteld dat veel
120 uur vervullen. Het gevaar bestaat dat het
Na akkoord van de directeur-generaal en de
gedetineerden afhaken wegens de geringe
werk dat het CPE tot dusver intern aanbood
Franstalige regionale directeur is het CPE te
beloning.
De
zeer weinig geloofwaardigheid heeft bij de
Marneffe van start gegaan met de ontwikkeling
moesten
immers
van het project ‘detentie met autonomie’ voor
gevangenisarbeid
vijf gedetineerden. Het gaat om de laatste
redenen.
situatie
specifiek toe op de renovatie van het kasteel
detentiefase in een geleidelijk detentietraject.
verhelpen door de deeltijdse opleiding te
en de andere, die voor herhaling in aanmerking
Met het project wil het CPE nieuwe middelen
combineren met deeltijds onderhoudswerk in
komt,
ter beschikking stellen voor de uitvoering van
het park en in de tuin. Dankzij deze combinatie
(leerwerkbedrijven).
de gevangenisstraf en de zelfstandigheid en
kunnen de gedetineerden een ‘werkopleiding’
mogelijkheden kan beroepservaring worden
verantwoordelijkheid van de gedetineerden te
volgen met zowel een theoretisch als praktisch
verworven die nauwer aanleunt bij de realiteit
Gedetineerden
Het
kwalificerende
opleidingen
wedijveren om
CPE
louter wilde
met
opleidingen
moeten
de
de
stagecommissie. Daarom werden twee nieuwe
economische
mogelijkheden verkend: de ene spitst zich
deze
bestaat
uit
stages Dankzij
bij
EFT’s
deze
nieuwe
92
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
buiten de gevangenis. Zo kan de kwaliteit van
een partnerschap ontwikkeld met de vzw
geografische afstand stelde de toegang van de
de
en
‘Handi-Rando’, waardoor de gedetineerden op
kinderen tot dit bezoek immers opnieuw ter
concrete
geregelde tijdstippen diensten verlenen aan
discussie. Daarnaast wenste het CPE de
vooruitzichten op werk. Dankzij dit systeem
personen met een handicap. Dit project moet
begeleidende
vervullen de studenten metselwerk een stage
de visie op en de communicatie met de
wachtruimte te bieden tijdens het bezoek
van 120 uur in twee plaatselijke EFT’s (Amay
buitenwereld
de
‘Enfants-papa’, waar de moeders (in de
en Hoei). De DIG verleent hen hiervoor een
verantwoordelijkheidszin van de gedetineerde
meeste gevallen) elkaar in een warme en
uitgangsvergunning.
verhogen.
geruststellende omgeving en zonder kinderen,
metselopleiding
krijgen
de
worden
verbeterd
gedetineerden
verbeteren
en
familie
een
gezellige
kunnen ontmoeten en praten over hun eigen Herstelrecht
moeilijkheden
Infrastructuur
en
gemeenschappelijke
problemen. De familie kan elke eerste zaterdag In de geest van het herstelrecht wensten de
De afgelegen ligging van het CPE en de
van de maand terecht in een ruimte voor
directie en de gedetineerden van het CPE
afwezigheid van openbaar vervoer naar de
begeleiders tijdens het bezoek ‘Enfants-papa’.
(opnieuw) banden te leggen tussen dader en
gevangenis heeft geleid tot reflectie over de
Het Rode Kruis van Hoei zorgt voor het beheer
maatschappij op basis van een wederzijdse
middelen om kinderen te begeleiden die naar
van en de animatie in deze ruimte.
constructieve uitwisseling. In dit kader werd
het
bezoek
‘Enfants-papa’
komen.
De
93
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Mechelen de laatste jaren gestegen tot gemiddeld 50 à
inmiddels
60% van de totale bevolking. Anderzijds
personeelsbeleid.
belangrijke
pijlers
binnen
het
verblijven hier ook veroordeelden die tot een vrijheidsstraf werden veroordeeld met een
In het operationeel plan van 2006-2007 werd
grote
vastgesteld
meerderheid
recidivisten
met
aan een
veroordeelde
dat
niet
alle
medewerkers
problematisch
beschikken over de noodzakelijke informatie
detentieverloop of met straffen van drie tot vijf
die hen moet toelaten hun functie (rol) binnen
jaar.
de
organisatie
optimaal
te
vervullen.
Bovendien bleek dat er te weinig communicatie is
Personeel
Algemeen
tussen
de
medewerkers
van
de
verschillende deeldomeinen. De gevangenis van Mechelen heeft een gesloten regime en is bestemd voor 72 mannelijke
gedetineerden.
Het
bevolkingsaantal schommelt tussen 100 tot 120
gedetineerden.
Deze
inrichting
functioneert voornamelijk als arresthuis van het gerechtelijk arrondissement Mechelen, maar is eveneens een huis voor strafuitvoering voor recidivisten met middellange straffen. De gevangenis van Mechelen is dus in de eerste plaats bedoeld voor verdachten. Dit aantal is
2007 was een jaar waarin niet enkel de samenstelling van het directieteam wijzigde
In samenwerking met een deskundige in
maar ook bij de andere personeelskaders een
overheidscommunicatie
groot verloop genoteerd werd. In 2007 werden
multidisciplinaire werkgroep samengesteld van
heel wat nieuwe personeelsleden verwelkomd,
vertegenwoordigers
zowel
het
interne diensten. De werkgroep had als
administratief kader. In de loop van het jaar
opdracht een analyse te maken van de interne
zijn echter ook heel wat ervaren medewerkers
communicatiewerking. Deze analyse werd
vertrokken.
ondertussen voorgesteld binnen de werkgroep
binnen
het
De
bewakings-
optimalisatie
als
van
de
van
werd
de
een
verschillende
informatieoverdracht en de uitwerking van een
met
gedetailleerd
communicatie te verbeteren. Het is een
communicatieplan
vormen
concrete
voorstellen
om
de
interne
meerjarenplanning waarin verdere prioriteiten
94
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
moeten gesteld worden. De eerstvolgende
Voor de communicatie van nieuwe richtlijnen
inrichting waardoor de redactieleden op hun
actie is de opmaak van een communicatie-
en initiatieven werd naast de eerder klassieke
beurt verwacht worden medegedetineerden te
)matrix.
communicatiemiddelen,
en
sensibiliseren. Op die manier wordt onder de
flyers, in 2007 ook op zoek gegaan naar een
gedetineerden een cultuur van wederzijdse
Verder werd een lokaal team samengesteld
visueel aantrekkelijker communicatiekanaal.
motivatie en responsabilisering nagestreefd.
voor het onthaal en de integratie van nieuwe
De gevangenis, de Rode Antraciet, Vorming
Vanaf 2008 zal JAILtv maandelijks uitzenden
medewerkers. Het team biedt een uitgewerkt
Plus en de opleiding Journalistiek aan de KH
via het intern videokanaal van de gevangenis.
programma voor het onthaal en opleiding op
Mechelen startten samen het unieke project
het terrein aan voor contractueel en statutair
JAILtv
voor
In 2007 werd het sportaanbod uitgebreid.
nieuwe personeelsleden.
gedetineerden. Gedetineerden en studenten
Zestig gedetineerden kunnen twee keer per
journalistiek vormen een redactieraad en
week gebruik maken van de fitnesszaal.
bepalen
het
Daarnaast werden tijdens de zomermaanden
gevangenisjournaal. De gedetineerden zijn
enkele sporttornooien volleybal, voetbal en
Gedetineerden dienen ook geïnformeerd te
verantwoordelijk voor het nieuws binnen de
tafeltennis georganiseerd. De gedetineerden
worden rond het dagelijks reilen en zeilen in de
gevangenismuren,
kunnen ondertussen gebruik maken van een
gevangenis
journalistiek
Gedetineerden
en
de
nieuwe
richtlijnen
en
initiatieven die voor hen van toepassing zijn.
In
2007
stelde
de
gevangenis
een
voor,
zoals
televisie
samen
voor
de
door
thema’s
terwijl het
affiches
de
nieuws
en
van
studenten buiten
de
middag- en avondwandeling.
gevangenismuren zorgen. JAILtv is echter meer dan een experimenteel televisiekanaal
De
voor
voorbereidende
gedetineerden.
Door
samen
een
leren
gevangenis
zette
in
stappen
om
2007 een
de aantal
onthaalbrochure in verschillende talen op
redactieteam
de
nieuwe initiatieven uit te werken om de directe
bestemd voor gedetineerden, zoals dit werd
gedetineerden onder andere met elkaar te
omgeving van de gedetineerden optimaal te
voorzien in het operationeel plan 2006-2007.
overleggen, rekening te houden met mekaars
informeren
De gedetineerde ontvangt bij inschrijving deze
mening, op te komen voor de eigen mening en
informatiekanaal
brochure die een antwoord biedt op vragen en
zich in correct Nederlands uit te drukken.
bezoekers
onzekerheden die opduiken tijdens de eerste
Deelnemen aan de redactieraad impliceert
bezoekerswachtruimte via een beeldscherm
detentiedagen.
extra alertheid voor
toegang hebben tot de relevante informatie.
te
vormen,
evoluties binnen de
en
te is
zodat
sensibiliseren.
Het
gericht
naar
alle
zij
in
de
95
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
De
gevangenis
organiseert
gespreks-
Herstel
momenten voor partners van gedetineerde vaders met als doel hen te informeren en te
Naast de directe omgeving neemt ook de
sensibiliseren om begrippen als ‘misdrijf’ en
ruimere samenleving een plaats in binnen het
‘detentie’ bespreekbaar te maken voor hun
herstelgerichte gevangenisbeleid. Enkele jaren
kinderen. Het kinderboek ‘Papa is weg’ dat in
geleden zijn in Mechelen de restanten
2006
een middeleeuwse gevangenis ’Het Steen’
werd
gevangenis,
gerealiseerd werd
binnen
genomineerd
voor
deze de
opgegraven.
Dankzij
de
van
archeologische
Kinderjury 2007. Dankzij dit boek werd het
onderzoeken is nu veel informatie beschikbaar
thema ’vader in detentie’ onderwerp van
over
discussie op menig platform zoals Klasse,
middeleeuwse gevangenis. De informatie biedt
Klasse voor ouders en Trefdag opvoeding in
de
Mechelen.
‘Rondom
het
dagelijkse
inhoudelijke
insteek
Prison’,
leven
voor
over
het
in
deze
het project Mechelse
gevangeniswezen vroeger en nu. ‘Rondom In de bezoekzaal werd een kindvriendelijke
Prison’ wil het dagelijkse leven binnen en
hoek
buiten de gevangenis met elkaar verbinden.
ingericht
speelgoed.
met
Dit
educatief
geeft
duurzaam
enerzijds
een
Tijdens de verschillende stappen in het project
meerwaarde aan het bezoekmoment van de
maken
kinderen
gevangenispersoneel en gedetineerden kennis
aan
hun
vader
en
anderzijds
bevordert deze hoek de sociale contacten met de andere kinderen.
geïnteresseerde
burgers,
met elkaar en met mekaars denkbeelden over Infrastructuur
misdrijf, straf en gevangenschap. Hoe een (gevangenis)straf er moet uitzien, is immers
De
bouw
van
een
volledig
nieuw
niet alleen een vraag voor Justitie.
administratief complex ging van start in 2006 en werd voortgezet in 2007.
96
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Merksplas Merksplas
673
basis van een gesprek tussen PA en PB wordt
enkel
overwogen om met de betrokken PB een
veroordeelden. Door de overbevolking in de
begeleidingscontract aan te gaan, waarin een
gevangenis van Antwerpen, worden er ook een
aantal afspraken worden gemaakt die door
aantal beklaagden in Merksplas gehuisvest.
beide partijen worden ondertekend. Deze
plaatsen
heeft en
een
herbergt
capaciteit in
van
principe
aanpak komt zowel de organisatie als de beambte ten goede. De beambte kan zijn mening geven en iets aan zijn houding
Personeel
veranderen. De organisatie functioneert op Om bij inbreuken van medewerkers niet
haar beurt beter wanneer de personeelsleden
systematisch en overhaast te grijpen naar de
de juiste houding aannemen.
tuchtprocedure, werd een project opgestart om
Algemeen
in eerste instantie te werken aan de attitude van de disfunctionerende medewerker.
Gedetineerden
geen klassieke stervormige gevangenis. De
Wanneer een penitentiair beambte handelt op
De strafinrichting van Merkplas besteedt veel
voormalige landloperkolonie is in de loop der
een
penitentiair
aandacht aan opleidingen. Met de werkgroep
jaren naar een gevangenis geëvolueerd.
assistent niet door de beugel kan, moet de PA
Onderwijs is het idee gegroeid om het
in de eerste plaats het probleem kaderen en
onderwijsaanbod
Kenmerkend voor de inrichting is de afdeling
uitleg vragen aan de beambte. Naargelang de
brengen bij gedetineerden en personeel. In
voor sociaal verweer waar geïnterneerden
ernst van de inbreuk kan dit met een vraag om
2007 vond voor de eerste keer een algemene
geplaatst worden voor opvang en verzorging.
uitleg of met een vraag ter verantwoording. Op
proclamatie plaats op het einde van elk
De
strafinrichting
in
Merksplas
is
onderverdeeld in acht paviljoenen en is dus manier
die
volgens
de
onder
de
aandacht
te
97
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
semester.
Een
honderdtal
gedetineerden
Rekenwerkplaats ruimte gemaakt om met deze
detentie te detecteren en een aanbod aan te
of
groep te werken. De cursisten uit deze
bieden. Het Centrum voor Basiseducatie heeft
aanwezigheidsattest in het bijzijn van de
werkplaats stelden aangepaste leesteksten op
een
lesgevers en andere actoren en sleutelfiguren.
die zijn verschenen in een eerste leesboek
anderstalige (semi-)analfabeten.
ontvangen
een
certificaat
geschikt
aanbod
opgestart
voor
‘Verhalen uit Europese gevangenissen’. Het aanbod van tweedekansonderwijs (TKO)
Voor de gevangenisbibliotheken uit de regio
binnen de strafinrichting van Merksplas bestaat
In april 2007 heeft het Huis van het Nederlands
Noorderkempen
uit een algemeen vormend gedeelte en een
zich geëngageerd om een tweewekelijkse
aangekocht. Dit gebeurde in het kader van een
beroepsspecifiek gedeelte. Sinds 2007 loopt
screening uit te voeren bij de inkomende
samenwerking met de stad Turnhout en
het algemene gedeelte TKO op het niveau van
anderstalige gedetineerden. Sindsdien worden
provincie
de derde graad beroepssecundair onderwijs
alle inkomende anderstalige gedetineerden
gevangenisbibliotheken regio Noorder-kempen
binnen de strafinrichting. Deze opleiding wordt
systematisch
trachten op dezelfde wijze te werken. Het
georganiseerd door CVO Horito. De modules
mogelijkheid om lessen Nederlands te volgen.
Brown-systeem
binnen het algemeen vormend gedeelte voor
In
uniforme
uitleenstatistieken
gedetineerden
gedetineerden gescreend. De meesten worden
bijgehouden.
Momenteel
doorverwezen naar de lessen Nederlands van
inrichting
CVO Atheneum of Centrum voor Basiseducatie
binnen een paviljoenwerking. Het aanbod non-
Het Centrum voor Basiseducatie werkt in 2007
met een uitbreiding van het aantal modules tot
fictieboeken zal worden uitgebreid in 2008.
en
Europees
gevolg. Uit deze screening komen tevens een
Grundvigproject ‘By Learners for Learners’.
aantal anderstalige analfabeten naar boven.
Binnen de werkgroep Onthaal is men gestart
Dit project richt zich tot zwakgealfabetiseerden
Reeds een aantal jaren probeert de inrichting
met het uitwerken van een onthaalbrochure
en
en
voor deze groep een aanbod te voorzien. Zij
‘Wegwijs in Merksplas’. Hierin vinden de
schrijfvaardigheden. In België is er extra
zijn echter slecht tot niet te bereiken via de
gedetineerden
aandacht
gebruikelijke
leefomgeving, praktische afspraken, diensten
dragen
de
naam
‘Project
Algemene Vakken’.
2008
mee
cursisten
voor
aan
met
de
het
ernstige
lees-
autochtone
groep
2007
geïnformeerd
werden
over
ongeveer
wervingskanalen.
de
honderd
Dankzij
de
werden
nieuwe
Antwerpen.
werd
enkel
boeken
De
vier
geïntroduceerd
zijn
fictieboeken
informatie
en
werden binnen
de
beschikbaar
over
de
gedetineerden. Binnen de inrichting is er
screening van het Huis van het Nederlands is
binnen
binnen
er de mogelijkheid om hen vroeg in hun
initiatieven en andere activiteiten. Momenteel
de
bestaande
Taal-
en
de
strafinrichting,
herstelgerichte
98
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
wordt de brochure enkel in het Nederlands
Op
uitgedeeld aan alle inkomenden. Voor 2008
genomen.
sport
analyse van het socio-cultureel werk in de
stelt de werkgroep zich als doel de brochure te
gedetineerde sportvoorzitters aangesteld,
inrichting. Wegens personeelsverloop in de
vertalen
die worden betrokken bij de promotie en
werkgroep
concrete uitwerking van activiteiten. Daarnaast
omstandigheden
hebben zij nog een aantal praktische taken op
geduurd dan gepland. In 2007 is het proces
Op paviljoen F wordt aan een bepaalde groep
hun eigen paviljoen. Een eerste initiatief
nieuw
gedetineerden
gebeurde in het kader van de 1000 en 3000
begeleiding van vzw De Rode Antraciet verder
het
meter lopen, met groot succes.
gewerkt
en
.
naar
een
aantal
andere
talen
waaronder Frans en Engels.
een
dagprogramma
gestructureerd
aangeboden
ABAGG-team
waarin
bezigheidsgerichte
door
arbeids-
een aantal
heeft
de
initiatieven
werkgroep
Reeds in 2005 is men gestart met een SWOT-
en
leven
andere heeft
het
ingeblazen
onvoorziene proces
en
langer
werd
onder
Een aantal penitentiair beambten komen op
krijgen. Door zinvolle bezigheden en een
regelmatige tijdstippen als sportmonitor naar
gewoon leefritme aan te leren, hoopt men tot
de inrichting om onder andere voetbal te
een geslaagde doorstroming naar opvang
begeleiden. In 2007 zijn deze sportmonitoren
Het herstelfonds is een project van vzw
buiten de strafinrichting te komen. Activiteiten
regelmatiger samengekomen om afspraken te
Suggnomè
die aangeboden worden zijn bijvoorbeeld
concretiseren rond frequentie, communicatie
Vlaamse gevangenissen. In oktober 2007 werd
groendienst,
groepsvergaderingen,
en verantwoordelijkheden. Verder werden zij
dit
ergotherapeutische activiteiten en vorming. In
op deze vergaderingen op de hoogte gebracht
strafinrichting van Merksplas (en Hasselt).
het najaar van 2007 organiseerde het ABAGG-
van ontwikkelingen binnen de werkgroep sport.
Voordien was het reeds in werking in het PSC
project een vorming over paarden. Hiervoor
In 2007 heeft vzw De Rode Antraciet voor de
Hoogstraten en Leuven-Hulp. Het herstelfonds
werden
sportmonitoren uit de regio Noorderkempen en
biedt voor de gedetineerde de mogelijkheid om
boerderijwerking van ’t Zwart Goor binnen de
Antwerpen
vormingsdag
de door hem veroorzaakte schade aan het
strafinrichting gebracht. Op de erekoer werd
georganiseerd. Het thema was ‘Omgaan met
slachtoffer en de samenleving te herstellen.
uitleg gegeven over deze dieren en konden
agressie tijdens sportactiviteiten”.
Aan de gedetineerde die bereid is een positief
vijftal
een
Zo
zijn
plaats
een
activiteiten
sportvlak
paarden
uit
de
een
tweede
een aantal bewoners paardrijden.
Herstel
project
in
samenwerking
met
geïmplementeerd
enkele
in
de
gebaar te stellen naar zijn slachtoffer, biedt het herstelfonds de mogelijkheid om enerzijds in
99
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
communicatie te gaan met zijn slachtoffer en anderzijds vrijwilligerswerk uit te voeren voor een goed doel. In ruil voor dit vrijwilligerswerk betaalt het herstelfonds een gedeelte van de schadevergoeding aan het slachtoffer.
100
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Mons (Bergen) worden
gedetineerde, aangeklaagde of uit de dienst
loyaliteit, integriteit en professionalisme vereist.
verwijderde collega’s, verandering van het
betrokkenheid.
Algemeen
Als
tegenprestatie
De gevangenis van Bergen is een arrest- en
directieteam, en gerechtelijke onderzoeken die
strafhuis. Zij beschikt eveneens over een
nog steeds lopende zijn. De directie heeft dus
vrouwenafdeling en een psychiatrische annex.
tijdens de eerste maanden van 2007 naar de
De inrichting heeft een capaciteit van 309
beambten geluisterd, meegeleefd met hun
plaatsen.
pijnlijke
situatie,
hen
opnieuw
vertrouwen
gegeven om hen op die manier te motiveren en Eind 2006 ging er een enorme schokgolf door de
gevangenis
Bergen:
het
verscheidene
directieteam
inrichting en leidden tot het aanstellen van een
verandering als kernwoord.
Het
is
de
bedoeling
een
van wederzijds respect, billijkheid en ieders
te
heeft
dus
gekozen
voor
communicatie en overleg. Op termijn moet deze nieuwe cultuur een einde maken aan de slechte gewoonten die meer dan
Aangezien de inrichting een sterke behoefte
twintig jaar ingeworteld waren, het onrecht
heeft aan een solide basis om zich op de
herstellen,
toekomst te richten en zich te vernieuwen, zijn
het
werk
herwaarderen,
het
personeel motiveren en een allang verdwenen
processen
teamgeest doen heropleven.
participatie een absolute prioriteit voor 2007.
nieuwe
organisatiecultuur te ontwikkelen op grond
jaren
spreken zoals voorheen het geval was. Het
generaal op de wantoestanden binnen de
en een eigen beleid in te voeren met
afgelopen
beambten om niet de taal van het geweld te
vestigden de aandacht van de directeur-
doen van de werking van de vroegere directie
de
communicatie de mogelijkheid bieden aan de
uit de dienst verwijderd. Deze gebeurtenissen
de penitentiair assistenten, besliste afstand te
van
herstellen. Tezelfdertijd moet een constructieve
penitentiair beambten werden aangeklaagd en
nieuwe directie. Dit nieuwe team, waaronder
onrecht
De
op
beambten
basis
van
worden dat
communicatieve
betrokken
bij
De penitentiair beambten van Bergen werden
veranderingsproces
nagenoeg
geconfronteerd met pijnlijke situaties zoals
verouderde diensten en processen beoogt.
het alle
101
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Namur (Namen) seksualiteit, maar ook de lichaamshygiëne of
Gedetineerden
de voeding. Dit initiatief volgde uit het inzicht In
samenwerking
partners
dat bewustmaking voor gezondheidskwesties
(Service de Promotion de la Santé te Hoei en
in de ruime zin belangrijk is om de reïntegratie
planning
te vergemakkelijken.
familial
met
te
externe
Namen)
werd
bewustmakingsprogramma gezondheid
Algemeen
De gevangenis van Namen beschikt over een capaciteit van 140 plaatsen. Er verblijven verdachten, veroordeelden en vrouwen. De gevangenis
beschikt
eveneens
over
een
uitgewerkt
een voor
bepaalde
Op zaterdag 1 december 2007, tijdens het
geïnterneerden. Het is de bedoeling in een
bezoek begeleid door ‘Relais Enfants-Parents’,
eerste fase de middelen waarover de SES
heeft de gevangenis een beroep gedaan op
beschikt aan te passen aan de bijzondere
een vrijwilliger om sinterklaas te spelen en zo
populatie van de psychiatrische annex. Om
voor een beetje betovering te zorgen tijdens dit
passende tools uit te werken moest een keuze
feestbezoek. Alle aanwezige kinderen kregen
worden gemaakt van de doelgroep. Er werd
een
dus beslist te beginnen met de personen met
gekozen cadeau dat via ‘Relais’ naar de
een verstandelijke achterstand.
inrichting was gebracht.
De zorgequipe van de annex (met name de
Overeenkomstig artikel 7 van de Basiswet
ergotherapeut) heeft diverse keren vergaderd
heeft de directie van de gevangenis een
met deze externe hulpverleners om kennis te
werkgroep opgericht om een overlegorgaan
maken met de tools waarover zij beschikken
op te richten. Deze groep bestaat uit leden van
en deze aan te passen aan het doelpubliek. Bij
de directie en personeelsleden. Op het einde
deze
werden
vergaderingen
voor
werden
een
aantal
thema’s aangekaart, zoals het lichaam, de
vooraf
door
hun
gedetineerde
opgenomen,
opdat
het
opgesloten
vrijwilligers voor
hen
ouder
erin een
psychiatrische annex.
102
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
hulpmiddel zou zijn. De voltooide statuten
afdelingsvertegenwoordigers
werden in de herfst van 2007 voorgesteld en
vervangers om de agenda op te stellen.
en
hun
de publicatie van een boek met teksten en
de eerste verkiezingen vonden kort daarna plaats. De eerste plenaire vergadering is gepland
in
2008.
Ondertussen
heeft
‘L’enfer-me-ment’. Dit project heeft geleid tot
foto’s van verschillende gevangenissen. De foto’s geven een redelijk getrouw overzicht van
Allerlei
de
de toestand van de inrichting, maar ook van de
herstelconsulent verschillende voorbereidende
De
vergaderingen gepland met de verschillende
gefotografeerd in het kader van het project
gevangenis
van
Namen
werd
sfeer die er heerst. Het project ging van start in 2006.
103
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Nivelles (Nijvel) Nijvel ontwikkelde projecten beschreven en
acht sessies rond verslaving, tabak, stress en
kwamen
voeding.
de
opleidingscontext
en
-
Telkens
vooruitzichten aan bod. Tijdens een tweede
gedetineerden
vergadering
werd
ongeveer
samengebracht
om
tien enige
over
de
dynamiek tot stand te brengen. Het project is
tussen
de
gebaseerd op het leven in groep en de
opleidingsactoren. In deze context werden een
bevordering van de eigenwaarde, en kwam tot
hele reeks activiteiten opgestart of herzien.
stand met de medewerking van de penitentiair
Andere projecten konden worden voortgezet.
beambten, die werden ingelicht over het
noodzakelijke
gepraat
worden
coördinatie
verloop en de doelstellingen van de opleiding. De vzw Hutoise werkt al ongeveer zeven jaar Algemeen
De gevangenis van Nijvel heeft een capaciteit van 192 plaatsen en is zowel een arresthuis als een strafhuis.
Gedetineerden
In de loop van 2007 heeft de gevangenis het project Re-insert volledig opnieuw gelanceerd via
de
heroprichting
opvolgingscomité.
van
Tijdens
het een
lokaal eerste
in de strafinrichtingen van de Franstalige
Het project ‘Passerelle vers la liberté’ is een
Gemeenschap.
partnerschap tussen drie actoren: ‘la Touline’,
Zij
heeft
er
eerst
bewustmakingsprojecten voor gezondheid
‘Passerelle’
voorgesteld,
het
‘Organisation pour l’emploi des personnes (ex-
voorkomen van Aids, hepatitis en andere
)délinquantes (OED)’. De bedoeling is om de
SOA’s (de SES heeft alle beambten van de
gedetineerden hun zelfvertrouwen te laten
gevangenis te Nijvel opgeleid). Bovendien
terugwinnen, zich te resocialiseren en opnieuw
heeft zij het aanbod uitgebreid door de voorbije
een
twee
voorwaarden
jaar
die
gericht
ontmoetingen
waren
rond
op
algemene
doel
van
te
de
FUNOC
hebben, de te
vervullen
en
de
noodzakelijke om
een
gezondheid te organiseren. In Lantin loopt dit
kwalificerende opleiding of een stage in een
als proefproject en vorig jaar werd het
onderneming te gaan volgen en zich te
uitgebreid
van
reïntegreren op professioneel vlak. Kortom, het
Marneffe, Hoei en Nijvel. Het project voorziet
gaat erom sociale vaardigheden te verwerven
naar
de
gevangenissen
vergadering werden de in de gevangenis van
104
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
die kunnen worden toegepast in het kader van
opnieuw op peil te brengen (Frans, wiskunde,
active et créative’ en een wekelijkse individuele
een integratieproject of zelfs een professioneel
maar ook sociale, politieke en economische
opvolging..
project. Daarbij nemen de gedetineerden deel
omgeving), een workshop ’Remise en projet’,
aan een workshop ‘Remise à niveau des
om hun opleidings- en/of werkproject te
connaissances de base’ om hun basiskennis
bepalen, een workshop ‘Expression artistique
105
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Oudenaarde Algemeen
Ten gevolge van twee drugdoden werd het
Gedetineerden
drugbeleid van de strafinrichting grondig De gevangenis van Oudenaarde is een
De gevangenis van Oudenaarde heeft in 2007
besproken met alle diensten en partners. Een
strafhuis dat voorzien is voor langgestraften en
aanzienlijke
proefproject
biedt plaats voor 132 gedetineerden.
geleverd
en
de
inspanningen
tewerkstelling
op
twee
secties
van
de
van
gevangenis werd uitgewerkt en kwam in
gedetineerden, dankzij de oprichting van een
uitvoering. De PSD speelt hierin een actieve
volwaardige werkhuisunit. De directie van
rol. Dagelijkse feedback vanuit het voorrapport
Oudenaarde trok eveneens een overleg op
op observatienota’s van de sectiebeambten is
Een aantal initiatieven werden uitgewerkt om
gang tussen De Punt (sociale economie Oost-
nu een feit op die secties.
de werkomstandigheden van het personeel
Vlaanderen) en de gevangenissen van Gent,
te verbeteren. Zo werd een personeelsbureau
Oudenaarde en Dendermonde. Er kwam een
Inzake
opgericht en ging het overleg tussen de
projectvoorstel tot stand waarvoor al deels
verbeteringen aangebracht. Zo zijn in het
verschillende units van start. Een nieuw bureel
subsidies zijn toegekend.
wachtlokaal
Personeel
voor
succesvolle
regime
een
taalneutrale
beschikbaar
voor een geïntegreerde dienst Boekhouding,
werden
voor
aantal
onthaalfiches
de
inkomende
Naast tewerkstelling is ook aandacht besteed
gedetineerden, werd het
kinderbezoek op
aan de opleiding van de gedetineerden. Om
woensdag
en
haar plaats binnen de nieuwe ontwikkelingen
aanvraagprocedure voor het telefoongebruik
Ook inzake veiligheid werd er nagedacht over
in het onderwijslandschap voor volwassenen
door gedetineerden vereenvoudigd.
verbeteringen. Zo werd de opname van de
veilig te stellen, organiseerde de inrichting een
camerabeelden gedigitaliseerd.
promotiedag
regie
en
materieel
is
eveneens
volledig
ingericht.
voor
het
onderwijs
in
de
gerealiseerd
werd
de
Infrastructuur
gevangenis. Een nieuwe koelcel voor de keuken is operationeel.
106
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Ruiselede verplichte tewerkstelling in de huishoudelijke
Het b.leaveproject duurt acht maanden en
diensten (sectiediender, keuken, kleedkamer,
wordt jaarlijks ingericht. Het project biedt aan
enz.) op het landbouwbedrijf van 140 ha. dat
zestien gedetineerden de mogelijkheid om
verbonden
(melker,
intensief aan hun drugsproblematiek te werken
kalverboer, tractorist, ploeg, enz.) of in de
tijdens de detentie. Zij moeten deeltijds werken
werkplaatsen van private aannemers. Ook
en
leven de gedetineerden in gemeenschap en
groepswerk, creatieve therapie, administratieve
krijgen ze geen psychofarmaca (opwekkende
en communicatieve vaardigheden en sport)
of kalmerende medicatie).
volgen waarvoor beroep wordt gedaan op
is
aan
de
inrichting
deeltijds
therapie
(hervalpreventie,
externe partners. De PSD leidt dit project en
Algemeen Binnen
het
PLC
Ruiselede
lopen
twee
ook het penitentiair personeel wordt actief
Het Penitentiair Landbouwcentrum (PLC) in
projecten.
Ruiselede is een open gevangenis voor 48
samenwerking
mannelijke gedetineerden. De gedetineerden
hebben acht gedetineerden de mogelijkheid
kunnen,
veroordeling,
om tijdens hun detentie een beroepsopleiding
overgebracht worden naar het PLC indien zij
(bv.vloerder, metser) bouw te volgen via de
niet vluchtgevaarlijk zijn, geschikt zijn om in
VDAB Roeselare. Zij worden met het vervoer
De personeelssyllabus, die een concrete
gemeenschap te leven, gerechtigd zijn op
van de inrichting gebracht, volgen de opleiding
leidraad is voor het personeel tewerkgesteld in
verder verblijf in België en arbeidsgeschikt zijn.
op eigen tempo en worden bij het afronden van
het PLC, werd grondig herwerkt en vervolgens
Het PLC Ruiselede engageert zich om de
de opleiding door de begeleiders van VDAB
voorgesteld aan het voltallige personeel tijdens
gedetineerden zo goed mogelijk voor te
aan werk geholpen.
twee vergaderingen.
na
definitieve
Binnen met
het de
bouwproject VDAB
in
betrokken
Roeselare
coachen).
via
peterschappen
(individueel
Personeel
bereiden op hun terugkeer in de maatschappij. Hiervoor is een specifiek regime voorzien met
107
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Vanaf 2007 wordt tijdens de maandelijkse
droogkasten) of kunnen éénmaal per week hun
vergaderingen voor de kwartierchefs en de
persoonlijke kledij afgeven in de kleedkamer
penitentiair assistenten één vergadering per
om het daar te laten wassen.
Infrastructuur
Een nieuw leslokaal werd ingericht dat ook
maand gewijd aan de evaluatie van de
dienst kan doen als polyvalente ruimte voor de
correcte toepassing van de richtlijnen en
Het open leercentrum biedt begeleiding en
activiteiten van de geestelijke medewerkers en
worden prioritaire aandachtspunten vastgelegd
opleiding op maat. Hier worden lees-, schrijf-
morele consulenten.
voor het volgende kwartaal.
en
rekenoefeningen
begeleiding Sinds
2007
schrijven
van
sollicitatiebrieven en officiële brieven voorzien,
brandpreventie en brandbestrijding door
kunnen lessen Nederlands voor anderstaligen
eigen personeel van de inrichting gegeven
worden gevolgd, wordt geholpen bij het
zodat ook deze opleiding op maat is. Tijdens
opstellen van het reclasseringsplan enz. Sinds
deze opleiding wordt een voorstelling van het
september is het open leercentrum uitgebreid
intern evacuatieplan en een rondgang binnen
tot twee avonden per week. Via de provincie
de
werden tien nieuwe computers ter beschikking
gegeven,
de
het
wordt
opleiding
inrichting
wordt
bij
gegeven,
en
wordt
een
brandoefening getoond.
gesteld voor de gedetineerden. De keuken en refter van de gedetineerden Een bevraging over de kwaliteit van het
werd in samenwerking met de Regie der
verblijf in het PLC werd gerealiseerd door een
Gebouwen
Sinds 1 april 2007 mogen gedetineerden
laatste
verbouwingswerken wordt door de inrichting
persoonlijke
werkuren
baseerde op een vragenlijst die gebruikt wordt
gekookt
dragen. Voor de gedetineerden die dit niet
in het Britse gevangenissysteem. Hij deed de
Gemeenschapsinstelling Bijzondere Jeugdzorg
wensen, wordt verder penitentiaire kledij ter
nodige aanpassingen rekening houden met de
De Zande. In ruil kookt ze mee voor het
beschikking gesteld. De gedetineerden kunnen
visie en missie van de inrichting. Ook de
centrum.
hun persoonlijke kledij zelf wassen (aan de
projecten kwamen aan bod in de vragenlijst.
Gedetineerden
kledij
buiten
de
jaarsstudent
criminologie
die
zich
verbouwd.
in
de
Tijdens
keuken
van
de
de
hand van de voorziene wasmachines en
108
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Saint-Hubert werk, maaltijden en vrije tijd. Het CD te SaintHubert beschikt over een capaciteit van 282
In 2007 werd het huishoudelijk reglement
plaatsen.
herzien en uitgegeven in de vorm van een ‘Guide du Centre de Détention de Saint-
Algemeen
Het Centre de Détention (CD) te Saint-Hubert is een strafhuis met een open en gedeeltelijk gemeenschappelijk regime. Het is bestemd voor gedetineerden die geschikt zijn voor dit type regime. Dit vereist dus zelfdiscipline en sociale vaardigheden. Zij krijgen een grote
Het detentieregime moet de gedetineerden de
Hubert’. Het basisreglement is hetzelfde voor
mogelijkheid bieden over te gaan van het
elke afdeling, maar er zijn verschillen tussen
artificiële leven in de gevangeniscel naar de
het
terugkeer naar de vrijheid. De activiteiten zijn
tewerkgestelde
dan ook gericht op reïntegratie, rehabilitatie en
belangstelling van de gedetineerden te wekken
herstel door middel van werk (huishoudelijk
voor werk en opleidingen. Deze handleiding
werk, werk in de werkplaatsen, de boerderij of
bevat
de tuin), het bevorderen van contacten met de
dagelijkse leven met een beschrijving van de
buitenwereld
het
verschillende diensten, het verloop van de
bezoeksysteem, invoering van het systeem
bezoeken, de toegang tot zorgen en de
van speciale ‘familiale’ uitgangspermissies), de
beschrijving van de verschillende activiteiten.
organisatie
(uitbreiding
van
opleidingen,
van
culturele
een gemeenschappelijk regime, in die zin dat verscheidene activiteiten samen verlopen zoals
van
praktische
tewerkgestelde gedetineerden
inlichtingen
en
niet-
om
de
over
het
en
sportieve activiteiten binnen en buiten de
Personeel
inrichting.
bewegingsvrijheid en de mogelijkheid om frisse lucht in te ademen (open regime). Het gaat om
regime
De situatie van het personeel te Saint-Hubert Het detentiecentrum omvat een boerderij met
ligt gevoelig, wat de goede werking van de
ongeveer 170 koeien, een smidse en ongeveer
inrichting in het gedrang brengt. Er werd echter
70 hectaren veld en bos.
een nieuw organogram opgesteld dat de
109
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
boerderij
reorganiseert.
Tevens
werd
het
konden
verschillende activiteiten vonden plaats: naast
secretariaat van de personeelsconferentie
verscheidene activiteiten worden voortgezet of
het kweken van groenten en het verpakken
gereorganiseerd
de
opnieuw op touw worden gezet waaronder
ervan
verplichtingen van de wet betreffende de
minivoetbal en pingpong. Op zondag werden
gedetineerden klein brandhout gekapt en
externe rechtspositie van de gedetineerden.
ADAPS-wandelingen en mountainbiketochten
vogelhuisjes
georganiseerd.
de
bloemkweken werd gestart, zodat bloemen op
gedetineerden deelnemen aan verschillende
verscheidene plaatsen in de inrichting konden
toernooien.
worden geplaatst en aan het personeel worden
om
te
voldoen
aan
Gedetineerden
gedetineerde
‘sportmonitoren’.
Bovendien
Zo
konden
De gevangenis heeft bijstand gekregen van
in
diepvrieszakjes
gebouwd.
hebben
Ook
de
met
verkocht.
vzw ‘Nature et Progrès’ voor de organisatie
Een
van een tiendaagse opleiding biologisch
sportuitrusting en –installaties en verscheidene
tuinieren waar theorie en praktijk aan bod
aankopen werden verricht om ontbrekende
kwam. De vrijwillige animatoren van ‘Nature et
uitrusting
Progrès’ en de gedetineerden hebben een
herstelwerkplaats voor mountainbikes uit te
gemeenschappelijk project tot een goed einde
rusten.
inventaris
aan
werd
te
opgemaakt
vullen
en
van
een
de
kleine
gebracht: biologische groenten kweken. De tuin is een ontmoetingsplaats geworden, een
Infrastructuur
sociale en culturele plek. Voor sommige gedetineerden ging het om het aanleren van
In november 2007 werd een nieuwe afdeling
de cyclus, respect voor de ontdekte rijkdom
geopend (blok 1), zodat de capaciteit van de
van de natuur en een goede levenshouding.
inrichting kon worden verhoogd.
Er werd een sportcel opgericht met twee
In 2007 werd in de tuin een nieuwe serre
sportcoördinatoren, verscheidene beambten
gebouwd, zodat de tuinbouwopleiding kon
die vrijwillig de gedetineerden begeleiden bij de
worden georganiseerd. De werking van de tuin
verschillende
verloopt
Tevens werd een boomgaard gecreëerd, zodat gedetineerden die ingeschreven zijn voor de tuinbouwcursus hun opleiding kunnen
sportactiviteiten
en
enkele
bijzonder
dynamisch
en
de
vervolledigen. Dit project werd op touw gezet in samenwerking met de landbouwfaculteit te Gembloux, het ‘Institut d’Enseignement de Promotion
Sociale
de
Libramont’,
het
110
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
tuinpersoneel
en
de
Regie
van
de
Gevangenisarbeid.
betrekking
tot
de
inrichting op te voeren. Op 1 december 2007,
gevangeniswereld op regelmatige tijdstippen
Wereldaidsdag, hebben de gedetineerden die
teisteren
fungeren als contactpersoon voor gezondheid
zoals
enkele
AIDS,
ziekten
hepatitis,
die
SOA’s,
tuberculose of schurft.
Allerlei
een ‘Permis d’Aimer’ voorgesteld. Dit ziet eruit
In
2006
werden
gedetineerden
als
een
rijbewijs,
maar
moet
het
en
In 2007 werden maandelijkse vergaderingen
gevangenispubliek bewust maken van de
personeelsleden ‘geworven’ en opgeleid om op
gehouden om de verspreiding van informatie te
noodzaak
autonome wijze aan preventie te doen met
verbeteren en om de hygiëne binnen de
gebruiken.
om
voorbehoedsmiddelen
te
111
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Sint-Gillis (Saint-Gilles) gedetineerden uit andere gevangenissen. Net
Via de effectieve ondersteuning van de teams
als de meeste arresthuizen heeft ook Sint-Gillis
bij de uitvoering van hun kerntaken, hebben de
te kampen met een zware overbevolking.
penitentiair assistenten als coach ook als missie te werken aan de verbetering van de prestaties van de teamchefs en van de teams
Personeel
zelf. In het kader van de wet van 11 juni 2007 omtrent
de
bescherming
tegen
geweld,
Gedetineerden
pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het
Algemeen
werk,
voert
preventiebeleid. De gevangenis van Sint-Gillis is een arresthuis dat plaats biedt aan 502 gedetineerden. In principe
worden
er
enkel
beklaagden
gehuisvest, hoewel er eveneens een beperkt aantal
veroordeelden
verblijven.
De
gevangenis beschikt ook over een Genees- en Heelkundig centrum voor de verzorging van
gedragscode
Sint-Gillis Hierbij
een
Deze
In
de
prefabvleugel
werden
specifieke
werd
een
eindejaarsactiviteiten voor de gedetineerden
voor
alle
georganiseerd:
uitgewerkt
personeelsleden.
actief
lingen, decoratie tijdens de feestdagen, enz. Bij
beschikking gesteld aan alle personeelsleden.
de voorbereiding van deze activiteiten werden
Bovendien
ook de gedetineerden bevraagd naar hun
opleidingssessies
ook
werd
filmvoorstel-
ter
werden
code
spelavonden,
een
georganiseerd
aantal om
alle
ideeën.
personeelsleden te sensibiliseren voor deze materie.
112
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Tournai (Doornik) beambten hebben eraan deelgenomen. Twee
Algemeen
Gedetineerden
opleidingsdagen hebben plaatsgevonden. De gevangenis te Doornik heeft een capaciteit
Het
onthaal
van
de
binnenkomende
van 146 plaatsen. In principe is zij bestemd
Om de nieuwe personeelsleden (penitentiair en
gedetineerden werd anders gestructureerd.
voor veroordeelde recidivisten. Gelet op de
administratief personeel) zo goed mogelijk te
Voortaan
algemene
verwelkomen,
twee
gedetineerden elke maand een collectieve
onthaaldagen georganiseerd. Deze activiteit
informatiesessie georganiseerd met de leden
hadden als doel hen op behoorlijke wijze voor
van de verschillende diensten (penitentiair
te lichten over de gevangenis (voorstelling van
beambten,
elke dienst door een lid van die dienst) en
enz.). Bovendien werd de methode voor de
Een noodplan (procedures die moeten worden
uitleg te verschaffen bij de noodzakelijke
psychosociale
gevolgd in geval van kritieke incidenten) werd
administratieve procedures en het dagelijks
binnenkomende gedetineerden herzien.
voltooid
werk. Met hetzelfde doel voor ogen hebben de
overbevolking
gevangenis
echter
gedetineerden,
huisvest
alle
zowel
de
categorieën
beklaagden
als
veroordeelden.
in
overleg
met
de
politie,
de
werden
brandweerdiensten, de preventieadviseur, de
penitentiair
PA’s, de directie en de medische hulpdiensten.
informatiesessies
voor
beambten
tuchtprocedure
verschillende
gekregen die
hen
geldt
voor
de
ziekenboeg,
binnenkomende
herstelconsulent,
begeleiding
van
de
Het project ‘Boule de neige’ met Modus
inzake
de
Vivendi werd voorbereid. De bedoeling van dit
voor
de
project bestaat erin dat gedetineerden andere
gedetineerden.
Personeel
wordt
gedetineerden bewustmaken van de risico’s verbonden aan het gebruik van verdovende
In
samenwerking
zelfmoordpreventie
met
het
werd
centrum een
voor
Daarnaast
werd
de
opsporing
van
middelen.
opleiding
tuberculose systematischer en professioneler
zelfmoordpreventie georganiseerd voor alle
aangepakt, zodat nagenoeg alle beambten
De gedetineerden kregen overigens tal van
belangstellende personeelsleden. Een dertigtal
kunnen worden gecheckt.
inlichtingen via een brochure met vragen rond de
schadeloosstelling
van
de
burgerlijke
113
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
partijen,
of
de
organisatie
informatievergadering
van
betreffende
schadeloosstellingprocedures
met
een de een
advocaat.
Tevens
werden
opleidingen
verscheidene
georganiseerd,
behalen. Er werd een platform opgericht van
tegenstrijdigheden in woorden te uiten, en ze
de
om te vormen tot een werk van artistieke
verschillende
sociale
en
gerechtelijke
diensten die nuttig zijn voor de reïntegratie van
waarde.
de gedetineerden binnen de gevangenis. De
gedetineerde nadenken over zichzelf, de door
gedetineerden kunnen hiervan gebruik maken.
hem gepleegde daad, de relatie met het
specifieke zoals
een
Om
dit
te
bereiken
moet
de
slachtoffer en de maatschappij. Een
workshop
opleiding voor het theoretisch rijexamen of een
conscience’
opleiding om het Europees EHBO-brevet te
deelnemers
‘Peindre
werd hun
pour
georganiseerd pijn,
prendre om
lijden,
de en
114
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Turnhout Algemeen
De
gevangenis
van
Turnhout
heeft
Zo werden vaste teams en de toepassing SP-
psychosociale expertiseverlening. Eén van de
Expert opgestart.
uitdagingen voor Turnhout in 2008 is de optimale
een
werking
van
de
verscheidene
capaciteit van 140 plaatsen. De bevolking is
Het bewakend personeel kon daarenboven
diensten en hun onderlinge samenwerking
samengesteld
deelnemen
verzekeren.
uit
voorlopig
gehechten,
aan
een
vorming
‘stressmanagement’ door de KU Leuven.
veroordeelden en geïnterneerden.
Infrastructuur Ten
Personeel
slotte
forensische
werd
een
bezoek
aan
unit
van
de
Bierbeek
PC
de 2007 stond voor Turnhout in het teken van
Het penitentiair kader kreeg een voelbare
georganiseerd voor alle penitentiair beambten
infrastructurele
uitbreiding.
het
die werken op vleugel A of C. Op deze wijze
standen
kwalitatief
werd het bewakingskader actief betrokken bij
ingehaald en nieuwe bouwprojecten werden
van
drie
de reïntegratie van de geïnterneerden. Zij
opgestart.
penitentiair assistenten. Om het aanwezige
verwierven meer kennis ter zake wat de
potentieel
informatieoverdracht aan geïnterneerden enkel
De gevangenis kreeg letterlijk een ander
kan verbeteren.
gezicht
De
aansturing
bewakingspersoneel ondersteund
door
te
werd de
komst
optimaliseren
van
werden
de
opleidingsprojecten bedoeld voor de equipe
op
vlak
dankzij
veranderingen. van
het
renovatie
invoegen
Achterwerden
van
de
ommuring. Een gedeelte van het dak werd
van penitentiair assistenten in 2007 ingediend, aangevuld met enkele kwartieroversten. Vzw
Toch waren nog enkele pijnpunten voelbaar.
volledig vernieuwd. Daarenboven werd de
De Rode Antraciet bracht hen nuttige tools bij
Het directieteam was onvolledig en behalve
nieuwe keuken geïnstalleerd en in gebruik
op vlak van communicatie en functioneren
één personeelslid werd de ganse PSD-equipe
genomen. Gepaard met de komst van een
in groep. Dankzij de personeelsuitbreiding
op één jaar tijd volledig vernieuwd. Dit zorgde
technisch assistent Keuken zorgde dit voor een
was een efficiënter personeelsbeleid mogelijk.
voor
een
impasse
van
de
nodige
115
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
voelbare verbetering van de kwaliteit van de
samenwerking met de andere zorgequipes, de
ontspannende activiteiten. Het blijft voor de
aangeboden maaltijden.
Commissie voor de Bescherming van de
directie en het personeel een drijfveer om de
Maatschappij (instroom) en de psychiatrische
participatiegraad
Vleugel C werd volledig gerenoveerd en kreeg
forensische
gevoelig te verhogen.
een
zorgequipe
nieuwe
bestemming
psychoseproject.
binnen
Verscheidene
het
burelen
units aan
psychotische
(uitstroom),
zal
de
geïnterneerden
met
een
problematiek
de
nodige
onder
de
geïnterneerden
Ten slotte kwam de gevangenis in 2007 tot een
werden verfraaid. Puin, verzameld doorheen
hulpverlening bieden om zich voor te bereiden
betere
vele jaren, werd geruimd. Ten slotte werd het
op reïntegratie. De eerste resultaten lijken
populaties binnen de inrichting. Zo werden
basismeubilair
bemoedigend
afzonderlijke
van
het
cellencomplex
uitgebreid met gordijnen, leeslamp en ijskast.
en
de
verwachtingen
zijn
scheiding
van
de
verscheidene
wandel-
en
hooggespannen. Concreet heeft deze vleugel
ontspanningsmomenten georganiseerd voor
een maximale bezetting van twaalf bedden.
enerzijds de geïnterneerden en anderzijds de
De meetbare effecten op de verbetering van de
Een vast team van acht penitentiair beambten
veroordeelden en de beklaagden. Beklaagden
levensomstandigheden voor de gedetineerden
staan in voor de bewaking van deze vleugel.
die
maakt dat het logistieke beheer de kern blijft
Zij werden geselecteerd na een interne oproep
veroordeelden krijgen in overeenstemming met
uitmaken in het managementplan van de
bij het personeel. Andere personeelsleden
de Basiswetgeving een detentietraject waar
plaatselijke directie. Zowel de normalisatie van
worden via de zorgequipe maximaal betrokken
hieraan voldaan wordt. In de praktijk is het
de vrijheidsberoving als de verhoging van de
via
echter onmogelijk om ook voor deze groep een
interne en externe veiligheid staan daarbij
vormingsmomenten.
informatie-uitwisseling
en
strikte
scheiding
wensen
met
apart, gemeenschappelijk programma uit te
centraal. Ook in 2008 zal deze materie dus bijzondere aandacht genieten.
een
werken. De zorgequipe werkt nauw samen met de vaste bewakingsequipe van vleugel A die
Allerlei
plaats biedt aan 55 à 60 geïnterneerden. Het
Geïnterneerden
functioneren van de geïnterneerden wordt
In de gevangenis van Turnhout vond in 2007
Vleugel C werd in 2007 volledig afgewerkt en
daardoor van nabij opgevolgd. Daarenboven
het fotoproject ‘Geïnterneerden in de kijker’
biedt
kunnen de geïnterneerden gebruik maken van
plaats. In een verkennende vergadering met
een
directie, de fotograaf en zorgpsycholoog werd
deze
inrichting
de
kans
om
een
psychoseproject op te starten. In nauwe
programma
aan
sport-,
ergo-
en
116
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
een eerste aanzet gegeven voor dit fotoproject.
ideale manier om de zorg voor zichzelf en de
hij
Na verdere inhoudelijke reflectie rond de
reflectie naar de sociale omgeving en de
geïnterneerden aan om de confrontatie met
doelstellingen werd besloten om dit project, in
samenleving toegankelijker te maken.
zichzelf en de samenleving weer aan te gaan.
samenwerking met de herstelconsulent, te
in
enkele
boeiende
fotoworkshops
Enkele geïnteresseerden trokken door de
kaderen binnen een herstelgerichte gedachte.
De fotograaf trok op portrettocht van cel tot cel
gevangenis om foto’s te nemen van hun cel,
Aangezien het werken met geïnterneerden in
naar alle geïnterneerden om het project voor te
hun makker, de kapel, de wandelkoer of het
vele gevallen laagdrempelig dient te verlopen,
stellen en een eerste gesprek rond internering
zicht op de stad, met verrassende beelden en
leek het werken met en rond fotomateriaal een
aan te knopen. In een tweede fase moedigde
gesprekken als resultaat.
117
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Verviers Promotion Sociale, en de provincie Luik) wordt
Algemeen De gevangenis van Verviers telt 194 plaatsen en
herbergt
zowel
beklaagden
als
veroordeelden.
voorkomen
dat
leden
van
het
bewakingspersoneel werden betrokken bij het beheer van gelden. Bijgevolg werden in de bezoekzaal
werd in de gevangenis van Verviers een
Een
De gevangenis ondernam in 2007 maatregelen te
‘drugsproject’ voorgesteld. Naast dit project
drugsvrije afdeling geopend.
Personeel
om
aan de gedetineerde drugsverslaafden een
toestellen
gedetineerden
de
rekeningverrichtingen
geplaatst
die
de
mogelijkheid
bieden
rechtstreeks
uit
te
voeren zoals geldstorting, telefoonkrediet of aankoop van diverse producten. De penitentiair beambten kunnen zich voortaan dus volledig toespitsen op hun onthaal- en bewakingstaken.
Gedetineerden
In samenwerking met verschillende instellingen (waaronder PACT, AVAT, SASD, de École de
overlegorgaan
(gedetineerden)
werd
ingesteld en heeft reeds de eerste vruchten afgeworpen.
Zo
werden
de
bezoeken
gereorganiseerd: zeven dagen op zeven en twaalf verschillende tijdschema’s voor de drie bezoeken per week aan tafel voor alle veroordeelden.
Ook op het vlak van reclassering werden verscheidene initiatieven genomen. Zo werden de cursussen en opleidingen uitgebreid, voornamelijk in partnerschap met de ‘Ecole de Promotion
Sociale’.
Er
worden
diploma’s
uitgereikt om de geslaagden te herwaarderen. Een specifieke opleiding Parken en tuinen wordt
georganiseerd
waarmee
de
gedetineerden snel opnieuw werk kunnen
118
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
vinden op dit zeer gewaardeerd gebied.
Een praatgroep over geweld (met de SASD
Daarnaast werd een platform voor reïntegratie
te Luik) en een werk- en reflectiegroep voor
opgericht met verschillende partners: RVA,
daders
FOREM, AWIP, Carrefour Emploi Formation,
samenwerking met de Universiteit van Luik)
eveneens vuilnis en afval. Zo kunnen de
Lire et Ecrire, Médiante, enz.
werden eveneens opgericht.
gedetineerden aan het werk worden gezet en
van
seksueel
misbruik
(in
Allerlei
De
gevangenis
sorteert
en
recylceert
kan de inrichting aanzienlijke besparingen doen en rekening houden met het milieu.
119
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Wortel 25 plaatsen uitgebreid. Aansluitend werd de
Bovendien had de capaciteitsuitbreiding tot
vraag gesteld voor een tweede uitbreiding van
gevolg dat de gevangenis in 2007 in totaal
12 gedetineerden. Dit werd in juni 2007
vijftien
verwezenlijkt waardoor de totale bevolking
verwelkomen.
steeg
kregen een interne opleiding van twee dagen
van
150
gedetineerden
naar
187
gedetineerden.
nieuwe
personeelsleden
Deze
nieuwe
mocht
medewerkers
waarbij de dagdagelijkse werking van de inrichting
werd
uitgelegd
en
de
veiligheidsaspecten nog eens extra aan bod
Personeel
kwamen. Bovendien werd een infosessie Algemeen
De strafinrichting van Wortel is een voormalige weldadigheidskolonie die als gevangenis werd omgevormd na de afschaffing van de wet op de landloperij in 1993. Zij herbergt enkel veroordeelden.
De mogelijkheid werd besproken om een eerste uitbreiding van de capaciteit te laten plaatsvinden in het voorjaar van 2007. Na onderhandeling met de vakbonden werd de
Door de recente uitbreidingen werd het kader
gegeven waar de administratieve diensten
eveneens verhoogd tot 116 beambten en een
(Vlaamse Gemeenschap, Griffie, Rekendienst,
twintigtal
PSD, enz.) zich kwamen voorstellen.
administratieve
personeelsleden.
Voordien beschikte de inrichting niet over een personeelsdienst en werden de vragen van het
Een eerste opleidingsdag werd gegeven in
personeel behandeld door de directie. Door
december
tijdsgebrek werd de personeelsdienst dus tot
omgangsvormen
een minimumdienstverlening beperkt. Onlangs
gedetineerden. Deze opleiding zal nog twee
werd een attaché–zaakvoerder en een P&O-
vervolgdagen kennen in 2008. De bedoeling is
verantwoordelijke van de inrichting benoemd,
om de bejegening van gedetineerden extra
waardoor
onder de aandacht te brengen en de interne
een
modern HR-beleid konden
worden uitgebouwd.
capaciteit van de inrichting in het voorjaar met
2007
rond met
correcte
collega’s
en
communicatie tussen de verschillende diensten en personeelsleden te verbeteren.
120
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
In mei 2007 startte de strafinrichting van Wortel
werd samengesteld om de kinderziektes uit het
Welzijnswerk
de functie van vormingsagente op. De
systeem te halen, de werking verder uit te
uitwerking hiervan voor zijn rekening genomen.
vormingsagente is in belangrijke mate de
breiden (draadbeveiliging en alarmen) en het
verbindingsfiguur
personeel dat hier regelmatig tewerkgesteld is,
tussen
de
penitentiair
beambten en de hulp- en dienstverleners.
centraal
stond,
heeft
de
de nodige ondersteuning te bieden.
Naast het bijstaan in de praktische uitbouw van de hulp- en dienstverlening, wordt door de
De werken aan de nieuwe wasserij werden
inbreng van deze functie het draagvlak bij
voltooid en deze werd in gebruik genomen. De
penitentiair beambten reëel aangepakt. De
werken
verdere afstemming van de activiteiten op het
eveneens aangevat.
aan
de
nieuwe
keuken
werden
regime en omgekeerd krijgt een definitieve ondersteuningsstructuur.
Allerlei
Gedetineerden
Vanuit
het
operationeel
plan
wilde
de
gevangenis nadenken over welke informatie ter Door de capaciteitsuitbreiding en het beperkt
beschikking wordt gesteld van de bezoekers.
aantal plaatsen in de bezoekzaal werden de
Naast praktische informatie over bijvoorbeeld
bezoeken uitgebreid van drie tot vijf dagen per
bezoek en telefoongebruik, was het ook zinvol
week.
om bredere informatie rond strafuitvoering en hulp- en dienstverlening mee te geven. De vroegere folders werden vervangen door een
Infrastructuur
brochure De
werken
aan
de
bunker
waar
samengebracht.
al Een
deze
informatie
werkgroep
werd
waar
de
(veiligheidscentrum) werden voltooid en deze
inbreng van de psychosociale dienst en de
werd in gebruik genomen. Dit project is
onthaalmedewerkers
van
Justitieel
evenwel nog niet afgerond. Een werkgroep
121
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Paifve actoren van de EDS bewust te maken van het
Personeel
diversiteitconcept, vond in de inrichting het De mensen die geïnterneerd werden ter
theaterstuk ‘Twelve angry men’ plaats, gevolgd
bescherming van de maatschappij zijn zowel
door een debat met het personeel. Dit stuk
delinquenten als ‘geesteszieken’ (sommigen
vertelt de beraadslagingen van een assisenjury
zijn ook fysiek toegetakeld). Vaak zijn het
over
marginalen, ‘verworpenen’, op vlak van zorg of
verdraagzaamheid,
ten minste de ‘meest vergeten groepen’ van
mensen om weerstand te bieden aan de druk
onze maatschappij. In de EDS zijn soms
van het systeem.
onderwerpen
zoals of
het
gerechtigheid, vermogen
van
disfuncties merkbaar op het gebied van de Algemeen
dagelijkse omgang zich
De Établissement de Défense Sociale (EDS) te
uit
in
met deze personen wat
communicatiemoeilijkheden,
negatieve houdingen en spot.
Paifve kan 170 patiënten opnemen. Het regime van de inrichting heeft zowel kenmerken van een gevangenis en van een psychiatrisch ziekenhuis. De geïnterneerden zijn tijdens de middagpauze en ’s nachts opgesloten in hun kamer maar brengen de rest van de tijd samen door. De inrichting telt penitentiair beambten, maar ook meer specifiek personeel, zoals het geval is in psychiatrische ziekenhuizen.
Miskenning van de geestesziekte, angst voor het
onbekende,
aanvaarden,
onwil gebrek
om
verschillen
aan
te
specifieke
bekwaamheden inzake sociaal verweer, het zijn allemaal hinderpalen voor de onderlinge betrekkingen en de integratie van diversiteit.
Lange
Nochtans zou dit veeleer een bron van
protestantse aalmoezeniers naar de EDS. In
verrijking en creativiteit moeten zijn. Om de
2007 kwamen ook de nieuwe vertegen-
tijd
gingen
enkel
katholieke
en
122
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
woordigers van de andere officiële erediensten (waaronder een moreel consulent) naar de inrichting. Enkelen van hen hadden geen enkel idee van de bijzondere kenmerken van de EDS en waren uit hun lood geslagen tijdens hun eerste kennismaking. Zij waren verbaasd en zelfs angstig. Daarom werd een module opgesteld ter informatie en bewustmaking inzake sociaal verweer.
Patiënten
De
inrichting
heeft
sessies
sofrologie
ingevoerd.
123
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Everberg De wet van 1 maart 2002 betreffende de
Algemeen
•
voorlopige plaatsing van minderjarigen die een Het centrum voor de voorlopige plaatsing van
als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd
minderjarigen die een als misdrijf omschreven
(kortweg
feit hebben gepleegd, werd gecreëerd door de
voorwaarden
wet van 1 maart 2002 om een antwoord te
procedureregels.
de
‘Everbergwet’) inzake
plaatsing
regelt
de
en
de
bieden op het capaciteitsprobleem bij de
er bestaan dwingende aanwijzingen dat de openbare veiligheid in het gedrang is;
•
er
is
geen geschikte plaats
in een
gemeenschapsinstelling.
Een
samenwerkingsakkoord
tussen
de
(gesloten) jeugdinstellingen van de Vlaamse
De jeugdrechter kan een jongere plaatsen op
federale overheid en de drie gemeenschappen
en
De
basis van een beschikking voor een zo kort
behandelt
voornaamste rechtsgrond van het centrum is
mogelijke periode (maximum vijf dagen en
werking,
dan ook het verzekeren van de veiligheid van
twee maanden) bij wijze van voorlopige
bevoegdheidsverdeling
de
maatregel indien aan elk van de volgende
verschillende overheden. Het centrum biedt
voorwaarden is voldaan:
plaats aan 50 jongeren verdeeld over vijf
de
Franstalige
maatschappij,
Gemeenschap.
wat
een
federale
bevoegdheid is.
voornamelijk de
de
inrichting
capaciteitsverdeling tussen
en
en de de
secties met telkens tien kamers. 24 plaatsen Hoewel het centrum deel uitmaakt van het DG
•
EPI is de oprichting, organisatie en werking
de jongere is tussen 14 en 18 jaar op het
zijn
ogenblik van het plegen van de feiten;
Gemeenschap en 26 aan de Franstalige
gebaseerd op een eigen wettelijk kader. Drie belangrijke documenten geven vorm aan dit
voorbehouden
Gemeenschap. •
Er
aan
kunnen
de
enkel
Vlaamse
jongens
de feiten kunnen, indien gepleegd door
geplaatst worden en de capaciteit kan niet
kader: de wet van 1 maart 2002, het
een meerderjarige, aanleiding geven tot
overschreden worden.
samenwerkingsakkoord en het huishoudelijk
een gevangenisstraf van vijf jaar tot tien
reglement.
jaar of meer;
Naar bevoegdheidsverdeling toe is de federale overheid verantwoordelijk voor alle aspecten,
124
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
uitgezonderd de pedagogische omkadering.
in het centrum verblijvende jongeren. De
Naast enkele administratieve medewerkers op
Deze opdracht werd toegewezen aan de
jongeren krijgen bij hun aankomst een kopie
de griffie, de boekhouding en het secretariaat
gemeenschappen. De algemene leiding van
van het reglement en dit wordt tijdens het
is dit voornamelijk penitentiair personeel dat
het centrum ligt in handen van de federale
onthaal toegelicht. Ze worden geacht het
instaat voor het garanderen van de veiligheid.
directeur.
reglement te kennen en na te leven.
Bij de twee Gemeenschappen werken er
Binnen
de
grenzen
van
haar
veiligheidsopdracht voert de federale overheid
voornamelijk
opvoeders,
leerkrachten,
een faciliterend beleid inzake
de
maatschappelijk
pedagogische
de
psychologen die instaan voor de
missie
van
gemeenschappen.
Het
assistenten
en
pedagogische omkadering.
samenwerkingsakkoord voorziet ook in
de
oprichting
van
een
De penitentiair beambten verzekeren
‘evaluatiecommissie’. Deze commissie
de veiligheid en dit met nadruk op
evalueert jaarlijks de toepassing van
communicatie en dialoog met de
het samenwerkingsakkoord en het
jongeren. Er wordt bewust gekozen
functioneren van het centrum. Het
voor ‘actieve bewaking’. De veiligheid
eindrapport wordt overgemaakt aan
wordt in de eerste plaats gewaarborgd
de parlementen.
door het voorkomen en vroegtijdig oplossen van conflicten door continue
Het huishoudelijk reglement bepaalt,
interactie en communicatie. Om dit te
met
bekomen
inachtneming
onderscheiden
missies
van van
de de
federale
Personeel
overheid en van de gemeenschappen, de
functioneren
beambten
binnen de leefgroep zelf – zowel op de secties als op de buitenruimte – zonder deel te nemen
leefomstandigheden, de externe contacten, de
In het centrum werkt zowel personeel van de
aan
rechtspositie, het tucht- en klachtenrecht van
FOD Justitie als personeel van de Vlaamse en
jongeren en beambten te vergemakkelijken
de in het centrum geplaatste jongeren. De
Franstalige Gemeenschap. Er worden ruim
kunnen penitentiair beambten niet enkel een
bepalingen gelden op uniforme wijze voor alle
100 federale personeelsleden tewerkgesteld.
tuchtverslag opstellen bij ongewenst gedrag
activiteiten.
Om
het
contact
tussen
125
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
van een jongere maar ook een individuele of
verruimen hun denkkaders en oefenen sociale
moeten deelnemen. Dit zijn onder andere
collectieve beloning geven bij positief gedrag.
controle uit op elkaar.
sportactiviteiten
zoals
volleybal,
hockey,
voetbal, badminton, tennis, badminton en Er
bestaat
een
samenwerking
intensieve
tussen
vorm
de
van
fitness, maar ook schoolactiviteiten aangezien
Jongeren
verschillende
zij schoolplichtig zijn. Indien jongeren geplaatst
personeelsgroepen. Opvoeders, leerkrachten
Hier gelden dezelfde veiligheidsvoorschriften
worden tijdens de examenperiode kunnen zij,
en penitentiair beambten werken gedurende
en werken dezelfde personeelsgroepen als in
indien zij dit wensen, hun examens afleggen in
hun dienst samen op één sectie met 10 tot 12
de gevangenissen. Toch is het dagelijkse leven
het centrum. De lessen gaan individueel of in
jongeren. Ondanks de verschillen in missie
binnen
de
groep door. Verder is er ruimte voor culturele
en/of visie dienen zij op een coherente en
doelgroep van minderjarigen. Anders dan in
activiteiten, creatieve projecten en ontspanning
éénvormige wijze samen te werken. Dit is om
gevangenissen ligt de nadruk vooral op de
(zoals televisie, muziek, gezelschapsspelen en
evidente redenen geen eenvoudige opdracht.
pedagogische omkadering waarbij jongeren
kookactiviteiten)
Er
en
verplicht moeten deelnemen aan activiteiten.
groepsverband. De jongeren staan in voor het
communicatiestructuren gecreëerd om de
Deze activiteiten worden georganiseerd onder
onderhoud van hun eigen kamer en sectie, en
verschillende
goed
de vorm van een gemeenschapsregime. In
eten gezamenlijk in de keuken van hun sectie.
Deze
totaal zijn er vijf leefgroepen of secties. Elke
Er wordt minstens 1 uur activiteit per dag in
overlegstructuren situeren zich op diverse
jongere die toekomt in het centrum wordt aan
de buitenlucht gegarandeerd, wat ook geldt
hiërarchische niveaus van de organisatie en
een vaste leefgroep toegewezen voor de duur
voor gestrafte jongeren.
behelzen zowel operationele als strategische
van zijn verblijf. De jongeren verblijven van 8u
en
het
(9u tijdens het weekend) tot 21u in groep,
Er zijn intensieve contacten tussen de jongeren
directieniveau worden alle beslissingen in
behalve enkele korte pauzes op hun eigen
en de medewerkers van de psychosociale
consensus
kamer.
diensten van de gemeenschappen. Zij staan in
werden
mogelijk
dan
ook
veel
overleg-
personeelsgroepen af
te
beleidsmatige
zo
stemmen.
domeinen.
genomen
Op
binnen
een
de
instelling
aangepast
aan
directiecomité. Deze vorm van samenwerking
en
dit
vooral
in
voor de intake, observatie en oriëntatie van de
scoort niet hoog op efficiëntie maar levert wel
De jongeren krijgen tijdens hun verblijf een
jongeren en adviseren de jeugdrechters inzake
goede resultaten op. Medewerkers leren van
grote
de opgelegde en/of op te leggen maatregelen.
mekaar,
activiteiten aangeboden waaraan ze verplicht
verrijken
hun
persoonlijke
visie,
waaier
aan
(pedagogische)
126
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
DEEL III ENKELE CIJFERS…
127
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
128
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Hoewel
dit
activiteitenverslag
geen
puur
wezen uitvoerig voor te stellen, maar wel de
statistisch verslag is, is het toch belangrijk om
werksituatie van het penitentiair personeel te
enkele cijfers voor te stellen over de algemene
tonen. Andere cijfergegevens zijn beschikbaar
activiteiten binnen de penitentiaire inrichtingen.
in de brochure ‘Justitie in Cijfers’ van de FOD
Hier worden vooral de cijfers weergegeven van
Justitie. In de toekomst zullen er eveneens
de gemiddelde dagbevolking, de opsluitingen,
meer
invrijheidstellingen en de ontsnappingen. Het is
statistieken
niet de bedoeling om alle cijfers over de
datawarehouse.
en
gedetailleerdere beschikbaar
zijn
penitentiaire via
de
activiteiten binnen het Belgische gevangenis-
129
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Gemiddelde dagelijkse bevolking per prioritaire wettelijke situatie (2007) (Behalve elektronisch toezicht) Inrichting Merksplas Wortel Antwerpen Mechelen Turnhout Hoogstraten St. Gillis / St. Gilles Leuven Centraal Forest / Vorst Leuven Hulp Nivelles Berkendael Ittre Brugge Ieper Ruiselede Gent Oudenaarde Dendermonde Mons Tournai Jamioulx Marneffe Lantin Verviers Huy Paifve Hasselt Nieuw Arlon St. Hubert Namur Dinant Andenne Totaal Everberg
Beklaagden
Veroordeelden
Geïnterneerden
350,8 153,6 58,2 42,8 35,6 143,9 273,9 286,0 65,0 48,6 124,3 30,4 396,0 496,7 51,9 52,8 130,0 118,2 68,6 209,0 127,1 116,3 117,8 496,1 176,7 49,8 0,0 338,8 87,8 241,6 57,9 11,3 373,0 5.330,3
269,1
25,4 9,1 459,0 61,9 63,6 2,5 322,0 28,7 476,4 94,5 64,7 50,1 6,4 210,0 53,8 0,2 178,8 31,7 110,8 137,0 51,2 233,7 396,3 69,8 21,6 145,2 28,6 0,0 98,6 35,7 9,4 3.476,8
129,9 0,5 56,6 1,7 0,6 78,7 35,5 13,2 30,6 0,1 73,2 1,3 1,1 15,1 0,0 23,7 32,9 0,0 163,2 1,5
40,9 0,0 969,4
Andere 8,1 8,9 9,9 2,8 2,5 1,0 11,0 4,2 2,7 4,0 1,2 1,2 0,5 10,7 0,8 0,9 6,6 0,7 2,1 2,2 1,5 2,4 3,9 0,5 0,0 4,1 0,3 0,5 0,4 0,1 1,3 97,0
Totaal 653,4 171,6 656,9 108,0 158,3 147,4 608,6 319,5 622,8 182,6 190,2 94,9 402,9 748,1 106,5 53,9 388,5 151,9 182,6 363,3 179,8 376,0 117,8 929,3 247,0 71,3 163,2 489,6 116,7 242,1 197,8 47,2 383,7 9.873,4
Elektronisch toezicht 8,4 6,1 37,8 16,4 13,9 6,6 2,5 5,5 36,2 16,2 9,7 4,7 17,2 32,3 17,0 4,1 36,9 8,2 20,0 10,0 13,7 19,0 14,6 33,3 13,4 5,4 54,8 4,4 21,9 11,0 9,3 12,8 523,4
Zuigelingen
1,3 4,3
1,2
2,0
0,0
8,8
39,9
130
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Gemiddelde bevolking 2003 – 2007
Gemiddelde
Maximum
Maand
2003
9046
9439
maart
2004
9239
9426
maart
2005
9293
9498
februari
2006
9611
9923
december
2007
9873
10202
juni
131
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Gemiddelde dagelijkse bevolking volgens het geslacht (2007) (Behalve elektronisch toezicht) Inrichting Merksplas Wortel Antwerpen Mechelen Turnhout Hoogstraten St. Gillis / St. Gilles Leuven Centraal Forest / Vorst Leuven Hulp Nivelles Berkendael Ittre Brugge Ieper Ruiselede Gent Oudenaarde Dendermonde Mons Tournai Jamioulx Marneffe Lantin Verviers Huy Paifve Hasselt Nieuw Arlon St. Hubert Namur Dinant Andenne Totaal
Mannen 653,4 171,6 620,4 108,0 158,3 147,4 608,6 319,5 622,8 182,6 190,0 402,9 645,7 106,5 53,9 342,1 151,9 182,6 329,1 179,8 376,0 117,8 868,3 247,0 71,3 163,2 458,3 116,7 242,1 172,8 47,2 383,7 9.441,7
Vrouwen
36,5
0,2 94,9 102,3
46,4
34,2
61,0
31,3
25,0
431,7
Totaal 653,4 171,6 656,9 108,0 158,3 147,4 608,6 319,5 622,8 182,6 190,2 94,9 402,9 748,1 106,5 53,9 388,5 151,9 182,6 363,3 179,8 376,0 117,8 929,3 247,0 71,3 163,2 489,6 116,7 242,1 197,8 47,2 383,7 9.873,4
132
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Opsluitingen per prioritaire wettelijke situatie (2007) Inrichting Antwerpen Mechelen Turnhout St. Gillis / St. Gilles Forest / Vorst Leuven Hulp Nivelles Berkendael Brugge Ieper Gent Oudenaarde Dendermonde Mons Tournai Jamioulx Lantin Verviers Huy Paifve Hasselt Nieuw Arlon Namur Dinant Totaal Minderjarigen Everberg 3
Beklaagden 2.022 191 288 100 2.388 278 229 231 756 170 687 111 434 382 201 738 1.100 227 70 611 126 430 146 11.916
Veroordeelden Geïnterneerden 660 54 108 5 107 5 28 652 56 118 23 47 86 4 239 25 125 4 344 51 50 1 229 17 152 11 96 207 15 397 23 94 28 6 332 34 28 112 24 47 1 4.286 359
Andere 15 3 10 3 7 10 1 21 16 21 3 9 2 1 1 1
24 1 1 1 151
Totaal 2.751 307 410 131 3.103 429 276 322 1.041 315 1.103 165 689 545 299 961 1.521 322 98 6 1.001 155 567 195 16.712
Zuigelingen3
5 15
1
1 22
Opsluitingen 520
Het betreft zuigelingen die bij de opsluiting binnenkomen met hun moeder of die tijdens de detentie zijn geboren.
133
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Invrijheidstellingen per reden van schrapping (2007) (Niet inbegrepen de veroordeelden onder elektronisch toezicht) Voorlopig hechtenis
Vreemdelingen (behalve VLV)
Einde van de straf
Merksplas
17
5
18
Wortel
4
2
7
Antwerpen
1163
61
1
Mechelen
165
4
Turnhout
230
5
Inrichting
Hoogstraten
1
1
2 428
93
10
Leuven Centraal
28
9
3
Forest / Vorst
1172
65
8
Leuven Hulp
189
18
3
Voorwaardelijke invrijheidstelling
62
53
137
18
14
219
12
20
585
8
50
7
59
37
36
23 18
93 6
Nivelles
169
4
12
Berkendael
170
14
2
8
25
Ittre Brugge
535
33
37
Ieper
87
3
4
1
1 1
471
24
6
Oudenaarde
68
2
3
Landlopers
Andere
Totaal
5
315
4
9
1937
8
1
317
425
79
4
1063
51
20
4
133 1503
2
227 83
60
1
181
2
13
9
179
42
1
20
56
2
2
62
14
1
274
14
3
71
9
21 28
71
494 263
34
259
19
3
948
6
90
2
1
193
6
15
15
206
5
5
803
10
24
3
1
111
260
4
3
1
9
89
3
5
374
Mons
264
7
17
7
27
109
6
2
439
11
62
11
1
273
24
12
224
2
1
735
173
4
11
Jamioulx
443
25
4
Marneffe
12
Lantin
802
36
67
Verviers
180
5
21
4 5
14 10
7 13
23
Dendermonde Tournai
Zuigelingen
260
53
1
Gent
Voorlopige Voorlopige invrijheidstelling invrijheidstelling 4 5 (algemeen) (bijzonder)
Geïnterneerden (abnormalen)
8
St. Gillis / St. Gilles
Ruiselede
Genade
1
27
51
396
7
4
1373
17
70
13
4
310
1
Het betreft de voorlopige invrijheidstelling van veroordeelden tot straffen onder de drie jaar, in toepassing van de Ministeriele Omzendbrief van 17 januari 2005 Het betreft de voorlopige invrijheidstelling voor bijzondere reden, met inbegrip van de voorlopige invrijheidstelling met het oop op verwijdering of uitzetting
134
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Huy
68
2
3
Paifve
16
1
Hasselt Nieuw Arlon St. Hubert
459
10
98
5
2
20
3
21 39
198
22
5
756
1
146
1
407
5
175
4
78
84
14434
5
8
28
1
42
28
138
2
16
42
2
Namur
304
9
2
Dinant
143
1
3
2
21
1
5
23
29
7
9
8096
461
381
570
4034
324
Andenne Totaal Minderjarigen Everberg
90
21
31
2
480
212
2
1
22
Invrijheidstellingen 514
135
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Invrijheidstellingen van veroordeelden onder elektronisch toezicht (2007)
Inrichting Merksplas Wortel Antwerpen Mechelen Turnhout Hoogstraten St. Gillis / St. Gilles Leuven Centraal Forest / Vorst Leuven Hulp Nivelles Berkendael Ittre Brugge Ieper Ruiselede Gent Oudenaarde Dendermonde Mons Tournai Jamioulx Marneffe Lantin Verviers Huy Hasselt Nieuw Arlon St. Hubert Namur Dinant Andenne Totaal
Einde van de straf 3
Voorwaardelijke invrijheidstelling
Voorwaardelijke invrijheidstelling (algemeen) 5 3 3 4 2 11 3 6
1 2 4 4
1
4 3 8
2 4 1 1 1 39
1 3 1 16 12 6 5 6 4 1 2 4 2 15 7 7 3 17 1 14 1 1 18 184
Voorwaardelijke invrijheidstelling (bijzonder)
Andere
14 18 139 51 46 3 3 127 55 15 23 1 90 40 7 124 19 74 39 30 62 101 22 13 153 14 24 44 25 1 1377
1
1
1
1
2
Totaal 22 21 147 56 48 14 6 6 135 56 23 24 21 106 46 12 133 25 75 43 38 68 15 120 29 16 174 15 42 48 27 20 1603
136
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Zelfmoorden en andere overlijdens in pentitentiaire inrichtingen (2007) (ziekenhuis inbegrepen)
Inrichting Merksplas Antwerpen Mechelen St. Gillis / St. Gilles Leuven Centraal Forest / Vorst Nivelles Ittre Brugge Gent Oudenaarde Dendermonde Mons Tournai Lantin Verviers Paifve Namur Andenne Totaal
Overlijdens Zelfmoorden
Totaal
4 3
1 1 3 1 2 2 2 2 4 1 1 1 4
1 1
4 3 1 2 2 2 1 2 3 4 2 4 3 2 4 2 1 2 5
36
13
49
1 2 2 2 1 3 2 1
1
137
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
Ontsnappingen uit Strafinrichtingen van de FOD Justitie (2007) (bijzondere regimes niet inbegrepen : elektronisch toezicht, beperkte detentie, enz.)
Dinant
1
Forest
1
Ittre
2
Lantin
4
Paifve
1
Tournai
3
Totaal
12
Hoogstraten
1
Marneffe
2
Ruiselede
1
St. Hubert
26
Totaal
30
Gesloten
(Half-) open
Totaal
42
138
Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen – Federale Overheidsdienst Justitie
FOD Justitie DG EPI – Penitentiaire Inrichtingen Waterloolaan 76 1000 Brussel Juni 2008 www.just.fgov.be
Verantwoordelijke uitgever : H. Meurisse – Waterloolaan 76 – 1000 Brussel
