Directoraat-generaal Penitentiaire Inrichtingen (Dg EPI) Sam FONTEYN – Attaché Dienst psychosociale expertise
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
Centrale Administratie
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
2
3
Personeel penitentiaire inrichtingen Lokale directie Attachés P&O, operationele managementondersteuning, financieel beheer
Psychosociale dienst Medische dienst Griffie Administratief hart van de gevangenis: dossierbeheer van gedetineerden
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
4
Technische dienst samenwerking met Regie der Gebouwen voor bouw- en renovatieprojecten beheer bepaalde projecten Dienst Begroting, Aankopen en Boekhouding
Boekhouding rekeningen gedetineerden, boekhouding gevangenis
Aalmoezeniers / moreel consulenten bijstand
Bewakingspersoneel bewaking en toezicht Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
5
Gedetineerden Gevangenisbevolking in de inrichtingen van het DG EPI (verlof en gesloten federale centra voor jongeren niet inbegrepen): 11 760 (05/11/2013)
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
6
Masterplan In het kader van het Masterplan 2008-2012-2016 voor gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden renovatie van bestaande infrastructuur bouw van nieuwe gevangenissen Dendermonde, Beveren, Leuze, Achène (Franstalige jongeren), Marche-en-Famenne, Haren Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) in Gent en Antwerpen
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
7
Samenwerking met externe partners Opleiding en vorming Tewerkstelling in ateliers Sport Culturele activiteiten …
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
8
Psychosociale Dienst (PSD)
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
Dg EPI Directeur-generaal
Regionale Directie
Directie Kernopdrachten: kennisbeheer & ondersteuning Adviseur-generaal
Regionaal Directeur Dienst Regime R&D
Opleidingscentra
Dienst coördinatie medische zorg
Dienst psychosociale expertise
• • • •
Centraal Psychiater coördinator Adviseur-psycholoog Attaché AMO Administratief deskundige
Regionaal • Adviseur-psycholoog (4) • Inspecteur maatschappelijk werk (4) • Coördinator extern zorgcircuit geïnterneerden (4)
Lokale gevangenisdirectie Inrichtingshoofd Psd-directeur
• • • • •
Lokaal Psychiater PSD-coördinator Psycholoog Penitentiair technisch deskundige Administratief deskundige
Missie De Psychosociale dienst: Verleent vanuit wetenschappelijke hoek een adviserende medewerking m.b.t. de uitvoering van de verschillende vrijheidsberovende straffen en maatregelen. Omkadert en begeleidt gedetineerden m.o.o. het voorbereiden van hun psychosociale reïntegratie en evalueert hun reclasseringsvoorstellen. Verleent haar medewerking aan een rechtsconforme, veilige en humane uitvoering van de vrijheidsberovende straffen en maatregelen. En dit alles binnen een geest van een herstelgerichte Justitie.
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
11
Opdracht 1. Het psychosociaal onthaal van nieuw binnenkomende personen in de gevangenis. 2. Psychosociale begeleiding tijdens de detentie van gedetineerden. 3. Professionele voorlichting aan de bevoegde overheid in functie van de door deze laatste te nemen beslissingen.
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
12
4. Deelnemen aan de uitwerking van de opleiding van het personeel en samenwerken met en ondersteunen van het personeel m.b.t. het individuele beheer van sommige gedetineerden. 5. Samenwerken met de directie: ten einde het regime en het psychosociaal klimaat te verbeteren; met betrekking tot de aanpak van individuele situaties van bepaalde gedetineerden.
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
13
Psychosociaal onthaal Wie? elke binnenkomende gedetineerde beklaagden, veroordeelden, geïnterneerden uit vrijheid uit transfer
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
14
Inhoud onthaalgesprek Voorstelling en rolverduidelijking Verkenning sociale en sociaal administratieve situatie Crisisinterventie Opvang: luisterend oor Voorstelling andere diensten Wegwijs maken in de gevangenis Doorverwijzen Stand van zaken in strafuitvoering Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
15
Adviesverlening – verslaggeving Beslissende instanties DDB – Directie Detentiebeheer SURB – Strafuitvoeringsrechtbank C.B.M. – Commissie ter bescherming van de maatschappij Anderen: Onderzoeksrechter, Dienst genade
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
16
Regimeaspecten affectieve relaties overplaatsingen Strafuitvoeringsmodaliteiten uitgangsvergunning (UV) penitentiair verlof (PV) beperkte detentie (BD) elektronisch toezicht (ET) voorlopige invrijheidstelling (VLV) voorwaardelijke invrijheidstelling (VI) Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
17
Tijdslijn: Strafuitvoeringsmodaliteiten
Toelaatbaarheid UV met oog op reïntegratie
Toelaatbaarheid
Toelaatbaarheid
PV
BD/ET
Info door directie aan veroordeelde over de mogelijkheid van P.V.
-2jaar
-15m
-13m
Info door directie aan veroordeelde over de mogelijkheid van BD/ET.
-1jaar
2m
Advies van de directie aan de DDB zonder uitstel na aanvraag door gedetineerde
Advies van de directie aan de DDB na aanvraag door gedetineerde
-10m
-8m
2m
Advies van de directie aan de SURB na aanvraag door gedetineerde
Toelaatbaarheid VI & VLV Landsverwijdering/Uitlevering
Ambtshalve opstart VI-VLV procedure door door directie.
-6m
-4m
-2m
2m
Advies van de directie aan SURB
18
Beslissende instanties informeren Rapport bevat een werkelijkheidsgetrouwe weergave zodanig dat de lezer autonoom zich een beeld kan vormen tot een beslissing kan komen
Rapport bevat de ervaringen, visie en advies vanuit onze specifieke deskundigheid
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
19
Overleg met de gedetineerde (inzagerecht)
Via etappes toewerken naar een doel
Werkinstrument voor: gedetineerde, jezelf, hulpverlening, Justitieassistent, beslissende instanties,…
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
20
Penitentiaire begeleiding Beluisteren, onderzoeken en beantwoorden van vragen Aandacht voor problemen Verwijzen naar samenwerkende diensten Ondersteunen in het voorbereiden van de re-integratie Inzicht bevorderend en motiverend werken
Effecten op
Meerwaarde voor de adviesverlening Voorbereiding psychosociale re-integratie Beperken van detentieschade Veiligheid in de instelling
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
21
Methodologische Instructies Geïntegreerde, globale en multidisciplinaire aanpak Referentiepunten bieden Efficiënte informatieoverdracht Zin geven aan het onderzoek Coherente en objectieve basis bieden voor kwalitatief werk Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
22
Basisschema PSD verslaggeving 1. Voorstelling van betrokkene en bronnen 2. Anamnese 3. Feiten zoals weergegeven door het O.M., door betrokkene zelf en houding ten aanzien van de feiten en de slachtoffers 4. Detentieverloop 5. Persoonlijkheidsonderzoek en diagnose
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
23
Basisschema PSD verslaggeving 6. Criminogenese 7. Reclasseringsplan 8. Risicotaxatie of evaluatie van de risico's op recidive en prognose 9. Besluit en advies
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
24
Niveau verslaggeving 1. Het sociaal verslag 2. Beknopt psychosociaal voorlichtingsverslag 3. Globaal psychosociaal voorlichtingsverslag 4. Grondig PSD-verslag
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
25
Directie Detentiebeheer (DDB)
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
Organogram
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
27
Organisatie en structuur Dienst Externe Rechtspositie
Neemt beslissingen en verstrekt adviezen over de toekenning van strafuitvoeringsmodaliteiten aan veroordeelden onder de bevoegdheid van de Minister
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
28
Werkwijze
De beslissingen en geformuleerde adviezen over de toekenning van strafuitvoeringsmodaliteiten worden genomen op grond van aanvragen en verslagen
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
29
Dienst Interne Rechtspositie Optimaal beheer capaciteit
Waken over een optimale toepassing van de classificatievoorschriften.
Ondersteunende rol t.o.v. Regionale directie
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
30
Bevoegdheidsdomeinen Plaatsing (classificaties) en overplaatsingen (transfers) van gedetineerden Incidenten tijdens detentie: verwijdering, zelfmoord (ook poging), ontsnapping, klachten, … Capaciteitsbeheer (ontvolking, beheer van transferstops, opvulling open inrichtingen / Tilburg) Risicobeheer (risicogedetineerden) Informatiebeheer (overlijden, drugsvondsten, …) Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
31
Werkwijze
De dienst Interne Rechtspositie neemt beslissingen op verzoek van gedetineerden, hun familie of hun advocaat, en op advies van de gevangenisdirecteurs.
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
32
Samen met de gevangenissen en de buitendiensten draagt de DDB bij tot de sociale re-integratie van veroordeelden, rekening houdend met: De behoeften van de veroordeelden De belangen van de slachtoffers De bescherming van de maatschappij
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
33
Dienst Gezondheidszorg Gevangenissen Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
Organigram Diensthoofd
Comité Gezondheidszorg
Directie Zorg en Organisatie Noord + Sint Gillis
Coördinator zorgequipes
Apotheker coördinator
Lokale Medische Diensten
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
Directie Zorg en Organisatie Zuid + Vorst
Lokale Medische Diensten
Apotheker coördinator
14/11/2013
Coördinator Verpleging
35
Missie Instaan voor gezondheidszorg die als doel heeft: het vaststellen, het herstellen of optimaal behouden van de fysieke en psychische en sociale mogelijkheden van de geïnterneerde mede m.o.o. de overgang naar een volgende behandelfase in het forensisch psychiatrisch zorgcircuit
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
36
Zorgverlening Pluridisciplinair samengestelde equipes in het kader van de uitbouw van een omvattend forensisch zorgnetwerk voor geïnterneerden, opgericht in de psychiatrische afdelingen en in afdelingen van inrichtingen ter bescherming van de maatschappij i.s.m. PBA en directie
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
37
Algemene principes werking Recht op gelijkwaardige gezondheidszorg aangepast aan de specifieke noden Recht op gekwalificeerde zorgverleners De functie van zorgverlener is onverenigbaar met de opdracht als expert Regels van medische ethiek en deontologie zijn van toepassing
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
38
Splitsing zorg / expertise
• 2 gescheiden multidisciplinaire teams • Communicatiekanalen • • • •
Gemeenschappelijk sociaal dossier Attesten Communicatie tussen psychiaters Communicatie tussen directie, zorgequipe, PSD, CBM/SURB
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
39
Multidisciplinaire equipe
Psychiater Psycholoog Maatschappelijk assistent Psychiatrisch verpleegkundige Ergotherapeut Opvoeder Psychomotorisch therapeut
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
40
Basisopdracht Geïnterneerden voorbereiden op deze overgang door hen te motiveren tot doelgerichte activiteit via werk-, spel-, bewegings-, en andere therapeutische programma’s door individuele psychologische, psychosociale en psychiatrische begeleiding aan te bieden. de equipe biedt structuur en dagindeling. Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
41
Doelgroep In observatie gestelde beklaagden Al dan niet definitief geïnterneerden Gedetineerden met psychiatrische problematiek na beslissing zorgpsychiater MAAR: vraag groter dan het aanbod !
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
42
Zorgverlening: Cijfergegevens
1125 geïnterneerden in de Belgische gevangenissen *Cijfers 5 november 2013
~10% van de penitentiaire bevolking 333 in Wallonië (+ 420 EDS Tournai en Mons) 698 in Vlaanderen 94 in Brussel
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
43
Cijfergegevens Penitentiaire bevolking 05.11.2013
Antwerpen: 72 Brugge: 42 Gent: 101 Leuven Hulp: 49 Merksplas: 317 Turnhout: 111 Vorst: 84
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
44
Cijfergegevens Werkgroep Forensisch Psychiatrisch Zorgcircuit 2005 o.l.v. Prof. Cosyns
30% persoonlijkheidsstoornis 29% psychotische stoornis 17% mentale handicap 13% parafilie 7% middelengebruik en middelenafhankelijkheid 2% impulscontrolestoornis
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
45
Aandachtspunten ziektebeelden Meer problemen in de gevangenis > in gewone populatie: TBC (x16), HIV (x5), Hepatitis C (x7) alcohol en drugproblemen (x7),ervaring met heroïne (x54) veel tandbederf bij druggebruikers psychiatrie in opgang (5 à 10% van de gewone gedetineerden), psychose (x5), zelfmoord (x6) obesitas↑, diabetes↑, door voorschrijven van meer medicatie, door vergrijzing en door immobiliteit.
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
46
psychiatrische afdelingen: niet alleen geïnterneerden maar ook veel gedetineerden psychiatrische problemen residentiële ontwenningsafdelingen gespecialiseerde afdeling diabetes en obesitas afdelingen geriatrie
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
47
Bedankt voor uw aandacht!
E-mail:
[email protected]
Studiedag Klasbak - De Strafrechtsketen
14/11/2013
48