6/5/2015
‘Dichtbijvakanties’ Europa en aan de overkant van de Middellandse Zee Prof. Dr. F. Van Gompel (ITG Antwerpen)
Dichtbij – vakanties • Reizigers naar tropische landen zijn zich redelijk bewust van bepaalde exotische ziekten, zoals malaria, buiktyfus, enz, enz . • “Hoewel wondinfecties, luchtwegeninfecties, seksueel overdraagbare aandoeningen en sporadisch reizigersdiarree ook reizigers kunnen treffen die enkel Europa doorkruisen, beschouwen de meeste van hen reis‐gerelateerde infectieziekten niet als een echte bedreiging.” • Tijdens de voorbije decennia werden zeldzaam wel autochtone gevallen van tropische ziekten vastgesteld in verschillende Europese landen.
Campagne juni 2015 ITG & Vl Ag Z&G
1
6/5/2015
Grootste gezondheidsrisico’s ?
Grote verschillen • citytrips • trekking en primitief kamperen doorheen Europa – bvb Oost‐Europa / Balkan ‐ hoge Noorden – Zuid‐Europa
• • • • •
Accidenten Huidinfecties Maagdarminfecties (alchohol‐misbruik ? Etc ? (SOA)
Geheugensteun Reisapotheek
2
6/5/2015
Geheugensteun Reisapotheek
Reizigersdiarree
3
6/5/2015
Reizigersdiarree
Reizigersdiarree
4
6/5/2015
Reizigersdiarree
TROPEN & Magreb = 60-85 % bacterieel THUIS = 25-40 % bacterieel Oost-Europa ? Er ergens tussenin ?
UK
5
6/5/2015
Instructies voor reisbegeleiders meegeven
Dit schema is enkel te gebruiken op reis (noodbehandeling).
1 dag in 80 %
Gebruik het niet na de terugkomst in België, maar raadpleeg dan steeds uw arts!
Huidinfecties • Elke verwonding, hoe banaal ook, zal men zorgvuldig uitwassen en ontsmetten, waarna men een krachtige ontsmettende zalf aanbrengt.
6
6/5/2015
• De zon Ontsmettende gel / zalf: Cortisonezalf : Antibioticum huidinfecties: Antihistaminicum : Antihistaminische zalf:
• Wondinfecties • De lokale huidreacties op insectenbeten • Huidparasitosen • Kwallenbeten • Spinnen • Schorpioenen en slangen Geen antigif in reisapotheek mogelijk
Insectebeet : allergische reactie = begin van wonde ?
Îcortisonezalf in reisapotheek, om openkrabben te vermijden Îniet in gelaat; s’avonds eenmalig culicosis bullae
7
6/5/2015
Ook in Europa kan je huidleishmaniose oplopen in het Middelandse Zeebekke Overgebracht door zandvliegjes
8
6/5/2015
VACCINATIES
In orde zijn met de BASISVACCINATIES
9
6/5/2015
In orde zijn met de BASISVACCINATIES
• tetanus (kaakklem), difterie (kroep), kinkhoest, polio (kinderverlamming), mazelen, bof, rubella, hepatitis B, … • = de huisarts kan dit nakijken – in Vlaanderen o.a. via Vaccinnet
Tetanus en difterie
– Tedivax pro adulto ® – Revaxis ® (& polio) (€ 20,17) – Boostrix® (& pertussis) (sinds 2013 : bij volwassenen eenmalig de tedi- booster = gratis via vaccinnet)
– Boostrix-Polio® (€ 31,56)
10
6/5/2015
2014
11
6/5/2015
Polio • komt niet meer voor in Europa • maar 1 herhalingsinenting op volwassen leeftijd (vanaf 16 jaar) verschaft wel levenslange immuniteit indien men als kind een volledige vaccinatieserie heeft gekregen (sinds 1965; dood vaccin sinds 2001) • Imovax –Polio ® (9,65 €) • Revaxis ® (& tetanus‐difterie) • Boostrix‐Polio ® (& tetanus‐ difterie‐pertussis)
Polio
Bewijs van extra poliovaccinatie vereist voorafgaand aan een verblijf van 4 weken of langer in een 10‐tal landen waar het poliovirus momenteel circuleert of recent gecirculeerd heeft
Poliovirus in het rioolwater in Israël
12
6/5/2015
Mazelen
Mazelen • Mazelen epidemieën in Europa ‐ recent vb. – vogelshow in Oost Europa – Asielzoeker uit Bosnie‐Herzegovina ‐> Berlijn ‐> schoolreis ‐> muziekschool Elzas Frankrijk – Disneyland US
“avoid importation / exportation” © ITG
13
6/5/2015
Mazelen • (VERVOLLEDIG) VACCINATIE met MBR tenzij – geboren voor 1‐1‐1970 of – mazelen duidelijk doorgemaakt heeft of – ooit twee inentingen gekregen heeft …
• Vervroegde vaccinatie voor zuigelingen tussen 6‐12 maanden is in bepaalde situaties van kracht omwille van epidemie zoals bvb in Frankrijk enkele jaren geleden – deze dosis telt niet mee (Fiche HGR Mazelen: extra aandacht voor vaccinatie 28‐6‐11)
Hepatitis B Maakt in België deel uit van de basisvaccinaties sinds september 1999, alle jongeren tot en met 25 zijn gevaccineerd geweest als baby of als adolescent • •
vaccinatie‐indicatie hangt niet zozeer af van de bestemming, wel van mogelijk risicogedrag, in de eerste plaats seksueel risicogedrag, maar ook piercing, tatouages of zelfs acupunctuur met besmette instrumenten …
Eenmalig antistoftiter bepaling : >10 IU = levenslang beschermd (tenzij immuundepressie)
14
6/5/2015
Hepatitis A
Overweeg vaccinatie bij zeer primitief reizen in Oost en Zuid Europa in elk geval wanneer men de Middellandse Zee oversteekt: Maghreb en Nabije Oosten (niet Israël)
Rabiës Elke reiziger wordt best op de hoogte gebracht van het feit dat hondsdolheid (rabiës) nog in vele landen bestaat.
Import van rabiës met niet gevaccineerde puppy's … Recent terug rabiës in Griekenland gesignaleerd …..
15
6/5/2015
Europese Tekenencefalitis TBE of FSME
• virale meningo‐encephalitis • overgebracht door teken of rauwe geitenmelk. • endemisch in de landelijke bosrijke streken van meerdere landen van centraal Europa, de zogenaamde “TBE‐gordel” (Oostenrijk, Zwitserland, Zuid‐Duitsland, Hongarije, Tsjechië, Slowakije, Polen, ex‐Joegoslavië, ex‐USSR, Bulgarije, Roemenië, enz.), • maar er zijn ook haarden in Zweden, Denemarken en de Baltische staten. • Het risico is seizoensgebonden: vanaf de lente tot en met de herfst (van april tot oktober).
Europese Tekenencefalitis TBE of FSME • De aandoening verloopt in meeste gevallen goedaardig, totaal zonder symptomen of zoals een banale griep. • Soms zijn er ernstige neurologische verschijnselen, geschat op 1 per 100 besmette tekenbeten • (maar slechts een kleine minderheid van de teken is daar besmettelijk: variërend van 1/20 tot 1/1000 teken). • Een fatale afloop (3 op 100 personen met neurologische ziektesymptomen) en neurologische restletsels (15%) zijn mogelijk. • In de ex‐USSR, met name vooral in Siberië, bestaat een variant van deze ziekte met hoger sterftecijfer.
16
6/5/2015
vaccin op basis van gedood virus FSME‐IMMUN ® 0,5 ml & FSME‐IMMUN ® 0,25 ml Junior (bij de apotheek op voorschrift; € 34,51 per dosis en € 29,64 voor de junior dosis) 3 intramusculaire injecties van 0.5 ml: 1 tot 3 maanden tussen de eerste 2 injecties, na 9 à 12 maanden volgt de derde injectie. Men bekomt dan een protectiegraad van meer dan 97 %. Een herhalingsinenting dient na 3 jaar en vervolgens om de 5 jaar te gebeuren. Een éénmalige injectie geeft slechts een bescherming van 50 – 75% na 4 weken, wat niet voldoende is. Daarom worden voor vertrek naar risicogebied best 2 injecties toegediend, met 1 à 3 maanden tussentijd (protectie van meer dan 90‐95 % 2 weken na die tweede inspuiting, ten vroegste op dag 42). .
Bij tijdsgebrek gebruikt men een snel schema met het FSME‐IMMUN vaccin, met een inspuiting op dag 1 én 14, en vervolgens na 5 à 12 maanden (protectie van ongeveer 90 ‐ 95 % vanaf 2 weken na de tweede inspuiting, dus vanaf dag 28). Kinderen vanaf 1 jaar en jonger dan 16 jaar: hier FSME‐IMMUN® 0,25 ml Junior. Hier bekomt men al een bescherming van minstens 98 % na twee injecties.
17
6/5/2015
35
Beschermingsmaatregelen tegen teken
• • • •
Draag gesloten hoge schoenen. Draag een lange broek en stop de broekspijpen in de sokken. Draag kledij met lange mouwen die dicht aansluit om de hals; Controleer na elk verblijf in de natuur (hoog gras, struikgewas, bos…) zorgvuldig de huid. Teken houden zich vooral op in de grote lichaamsplooien en in de behaarde zones (minstens 2 maal daags indien men permanent in een endemisch gebied kampeert)
• Verwijder teken bij voorkeur met een pincet of tekentang ; probeer de teek zo dicht mogelijk op de huid bij de kop vast te houden tijdens het verwijderen. Beschadig de teek niet. Knijp bij het verwijderen niet in het achterlijf van de teek en trek er niet aan.
18
6/5/2015
PREVENTION
www.codaproducts.com
19
6/5/2015
3,85 euro
www.otom.com
Beschermingsmaatregelen tegen teken
Het gebruik van insect‐repellents op de huid, op basis van DEET of Picaridine of IR3535 is nuttig. Dit geeft helaas enkel bescherming op de plaatsen waar het product is aangebracht, de werkzaamheid is ver van 100% en de werkingsduur is beperkt tot maximaal enkele uren.
20
6/5/2015
Beschermingsmaatregelen tegen teken
men kan ook met een Permethrine‐spray de buitenzijde van de bovenkledij bewerken (een aantal uren laten drogen): • BioKill® (500 ml, permethrine 2,2%, bij de drogist of in de buitensportzaak verkrijgbaar) • Pistal Pyrethrines 0,25%. Let wel, het directe huidcontact moet vermeden worden, de geïmpregneerde banden of kledingstukken worden gedragen boven andere kledij!
42
21
6/5/2015
LYME • de folder op de website van Vlaamse overheid – Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid: • http://www.zorg‐en‐gezondheid.be/teken.aspx
LYME • de folder op de website van Vlaamse overheid – Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid: • http://www.zorg‐en‐gezondheid.be/teken.aspx
22
6/5/2015
45
46
23
6/5/2015
47
48
24
6/5/2015
49
25
6/5/2015
51
52
26
6/5/2015
http://www.health.belgium.be/internet2Prd/groups/public/@pub lic/@dg1/@acutecare/documents/ie2divers/19102061_nl.pdf
Indien gestoken door teek of toch rode vlek die traag aangroeit : ITG-webtekst (reizigersgeneeskunde - onder nieuwsberichten):
http://www.itg.be/itg/GeneralSite/Default.aspx?WPI D=691&MIID=637&IID=330&L=N
27
6/5/2015
ANDERE TEEKOVERGEDRAGEN INFECTIEZIEKTEN
• Rickettsiosen – Rickettsia conori en varianten in Mediterrane gebied – Rickettsia slovaca, helvetica etc – latentietijd na landing teek & insteek teek & overdracht besmetting – direct bij FSME – 12‐24 uur Lyme – 20 uur Rickettsia
ANDERE TEEKOVERGEDRAGEN INFECTIEZIEKTEN
56
28
6/5/2015
Een niet-vermoede importziekte: meningoencefalitis opgelopen in Spanje Een dertienjarige jongen consulteert een arts tijdens een vakantie in Spanje omwille van hoge koorts, hoofpijn, en een exantheem, ….. Enkele dagen later, kort na terugkeer in Nederland wordt hij gehospitaliseerd wegens een levensbedreigende toestand van multiorgaanfalen en neurologische problemen. Er gingen nog twee weken overheen vooraleer de diagnose van ‘Mediterranean spotted fever’ gesteld werd en een aangepaste antibiotumbehandeling werd ingesteld, Hij herstelde langzaam maar volledig,
57
TIBOLA: TickBorne Lymphadenopathy
58
29
6/5/2015
ANDERE TEEKOVERGEDRAGEN INFECTIEZIEKTEN
KRIM CONGO HEMMORAGISCHE KOORTS
59
ANDERE TEEKOVERGEDRAGEN INFECTIEZIEKTEN
KRIM CONGO HEMMORAGISCHE KOORTS
Turkije, Griekenland, ex-Yougoslavië– tot heden geen toeristen
30
6/5/2015
Zandvliegkoorts
61
31
6/5/2015
63
Andere infectieziekten • WNF
32
6/5/2015
33
6/5/2015
34
6/5/2015
Andere infectieziekten • Vossenlintworm
De vossenlintworm Echinococcus multilocularis
parasiet die bij de vos en de hond voorkomt en wordt veroorzaakt door het eten van een prooidier. komt in Midden-Europa tussen het Zwarte Woud en Noord-Italië voor. Symptomen Voor vos, hond en kat is de ziekte geheel onschadelijk. Bij de mens kan de lintworm ernstige schade veroorzaken aan organen.
70
35
6/5/2015
71
Echinococcus multilocularis
72
36
6/5/2015
Andere infectieziekten Vossenlintworm
•
Vermijd in genoemde gebieden contact met loslopende honden en vossen. • Eet in deze streken ook geen ongekookte wilde bosvruchten (bramen, frambozen en bosbessen), zelf geplukte paddenstoelen en val‐fruit. • Niet alleen laag groeiende bosvruchten vormen een mogelijke besmettingsbron, want ook eieren, die met vossenontlasting in het milieu worden uitgescheiden, kunnen met regen of wind ook op hoger groeiende bosvruchten terechtkomen. • eerst grondig wassen en zo mogelijk koken voor consumptie. RIVM
Echinococcosis E. granulosus • hondenlintworm (hydatidenkyste) komt in het Middellandse Zeegebied voor E. multilocularis • Alveolar hydatid cyst mimic “hepatic carcinoma” , with metastases to the brain
37
6/5/2015
VOSSENLINTWORM • de folder op de website van Vlaamse overheid – Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid: • http://www.zorg‐en‐gezondheid.be/vossenlintworm.aspx
Fasciola hepatica, leverbot
76
38
6/5/2015
Maps inf dis
Bedwantsen, hotel in Oostenrijk … appartement in Spanje ….
Vlooienbeten
39
6/5/2015
• • •
Leptospîrose Hantavirus TBC
Andere infectieziekten Vogelgriep
40
6/5/2015
Andere infectieziekten Vogelgriep In Egypte & Turkije • geen touristen noch expats tot heden .
TROPENZIEKTEN DIE HEEL SOMS TERUGKOMEN • vivax malaria is terug in Griekenland
41
6/5/2015
TROPENZIEKTEN DIE HEEL SOMS TERUGKOMEN • schistosomiase is terug in Corsica
TROPENZIEKTEN DIE HEEL SOMS TERUGKOMEN • dengue, chikungunya – secundaire gevallen in Zuid‐Europa, Italië, Frankrijk
42
6/5/2015
Andere topics – niet besproken • Hoogteziekte • Legionellose in Hotels • Vaccinatie tegen griep en pneumokokken bij ouderen en personen met co‐morbiditeit • Diepe veneuze trombose na lange busreis • Wagenziekte • Muggenzwermen in Noord‐Noorwegen • Slangenbeten (adder); Spinnenbeten; Schorpioenen (Maghreb)
• Slangenbeten (adder) • Spinnenbeten • Schorpioenen (Maghreb)
43
