Diabetes mellitus 2 Clara Peters, huisarts Mea de Vent , praktijkondersteuner 1
2
Inhoud Epidemiologie Diagnostiek
en behandeling in de diabetesketenzorg in Nederland Wat doet de praktijkondersteuner binnen de ketenzorg diabetes ? Wat zijn de belangrijkste knelpunten bij de behandeling van Marokkaanse diabetespatiënten ?
3
epidemiologie Prevalentie: 740.000 mensen in Nederland hebben diabetes mellitus ( 16.500.000 inwoners) Incidentie (nieuwe patiënten 2007): 71.000 90% van hen betreft diabetes mellitus 2 Mannen : 40,1/1000 Vrouwen: 41,6/1000 Marokkanen, Turken, Surinamers :prevalentie 2-3 maal hoger, Hindoestanen 4 keer hoger
4
5
Hoe worden patiënten opgespoord: Bij
klachten Driejaarlijks bij spreekuurbezoekers >45 jaar met een verhoogd risico op DM : +met diabetes mellitus type 2 bij ouders, broers of zussen; +met hartvaatziekten ,hypertensie, vetstofwisselingsstoornis +afkomstig uit Marokko, Turkije of Suriname + met een body mass -index van > 27 Driejaarlijks bij vrouwen die zwangerschapsdiabetes doormaakten
6
Richtlijn diagnostiek (glucosewaarden in mMOl/l Normaal
Gestoord
Capillair volbloed
Veneus plasma
<5,6
<6,1
glucose niet <7,8 nuchter
<7,8
glucose nuchter
glucose nuchter
≥5,6 en ≤6,0 ≥6,1 en ≤6,9
glucose niet nuchter ≥7,8 en ≤ 11,0 ≥7,8 en ≤ 11,0 Diabetes mellitus
glucose >6,0 nuchter glucose niet nuchter >11,0
>6,9 >11,0
7
Laboratoriumaanvraag bij eerste diagnose diabetes Nuchtere
glucose
HbA1c totaal
cholesterol HDL-, LDL-cholesterol Triglyceriden (Alat/GGT Na Kalium) (TSH, indien afwijkend T4) kreatinine < 50 jaar micro-albumine(urine)
8
9
Aanvullend consult huisarts
medische
voorgeschiedenis huidige klachten NHG- patiënten-brief meegeven: Diabetes mellitus 2 + voedingsadvies verwijzing naar opticien, die fundusfoto maakt ,beoordeeld door oogarts, of direct naar de oogarts, binnen 3 maanden verwijzing naar praktijkondersteuner waarmee de uitslagen worden besproken
10
Kennismakingsconsult bij POH: binnen 1-2 weken na diagnose Basisvoorlichting
n.a.v. lab , onderwerpen betreffende het ziektebeeld en doel behandeling Leefstijladviezen Fundoscopie afspreken Verwijzing naar diëtiste Boekje over diabetes meegeven + uitleg , ook mogelijk in Arabisch Risico- inventarisatie + in protocol
11
12
Streefwaarden glucose bij onvoldoende resultaat na 3 mnd.: start medicamenteuze behandeling capillair bloed
veneus plasma
Nuchtere glucose (mmol/l)
4-7
4,5-8
Glucose 2 uur na de maaltijd (mmol/l)
<9
<9
HbA1C (%)
< 7 =53 mmol/mol
13
na 3 mnd. onvoldoende resultaat: start medicamenteuze behandeling Stap 1
start met metformine (500 mg 1 dd, max. 1000 mg 3 dd)
Stap 2 a
voeg een sulfonylureumderivaat toe (bijv. tolbutamide 500 mg 1 dd, max. 1000 mg 2 dd)
Stap 2 b
voeg bij patiënten met bestaande HVZ, maar zonder risico op hartfalen pioglitazon toe (pioglitazon 15 mg 1 dd., max. 45 mg 1dd
14
vervolg Stap 3
Voeg 1 maal daags insuline toe aan orale bloedglucose verlagende middelen
Stap 4a Twee maal daags NPHinsuline of mix-insuline Stap 4b Vier maal daags insuline (Alleen voor ervaren behandelaars)
15
16
3 maandelijkse controle POH Nuchtere
glucose en HbA1C vooraf
geprikt Meten bloeddruk ,pols ,lengte en gewicht Informeren naar klachten, problemen met dieet, medicatie, therapietrouw Herhalen voorlichting, leefstijladvies Naar huisarts verwijzen bij duidelijke klachten,afwijkende waarden
17
Jaarcontrole POH Uitgebreid
lab vooraf Onderzoek als bij 3 mnd.controle+ BMI ,buikomvang Voetcontrole (SIMMS-klasse) Zonodig verwijzing /consultatie fundoscopie,dietiste,pedicure, podotherapeut of huisarts
18
Consulteerbaar voor huisarts en POH Diabetesverpleegkundige
(in de ketenzorg of in het ziekenhuis) internist
19
20
1e consult POH als er op insuline moet worden ingesteld tevoren patiënt geïnformeerd dat insulinetherapie nodig is Stappenplan Uitleg werking glucosemeter voor zelfcontrole, dagcurves Aanvraag eigen meter, strips en insuline Boekje om alle waarden te noteren+ nieuwe afspraak over 1-2 weken
21
vervolgconsult POH bij instellen op insuline Uitleg
meter en strips Uitleg dagcurves, wanneer meten, hoe vaak, hoe noteren Anticiperen op insulinegebruik, meten bij spec. omstandigheden, klachten/hypo’s 5-puntsdagcurves doorgeven aan POH, i.v.m. dosering insuline met huisarts
22
23
Marokkaanse Nederlanders met diabetes mellitus 2 : knelpunten D.M.
komt bij Marokkaanse patiënten 3 keer vaker voor dan bij Nederlanders Marokkaanse patiënten hebben slechtere diabetes uitkomsten, bij dezelfde behandeling Migranten met D.M. die slecht Nederlands spreken hebben een ondergebruik van medicatie. Is de `standaard`diabetesbehandeling voldoende voor onze Marokkaanse patiënten?
24
vervolg knelpunten Komt
dit door een slechter begrip over het chronisch beloop van diabetes? Komt het doordat ze leefstijladviezen niet kunnen of willen uitvoeren ? In hoeverre speelt de religie een rol? Visie gezondheid/ziekte? Cultuur? Hoe belangrijk is de steun van de familie hierbij ? Hoe zou een arts of praktijkondersteuner een goed dieetadvies moeten geven ? Hoe vreemd is het om een Marokkaanse vrouw het advies te geven om te gaan sporten?
25
vervolg knelpunten Therapietrouw
en aanpassen leefstijl vergen extra aandacht en ondersteuning. Denk aan inschakelen POH en allochtone zorgconsulent voor (bij voorkeur)cultuurspecifieke voorlichting. Tolk? Groepsvoorlichting ? Verwijs naar diëtiste met kennis van Marokkaanse eetgewoonten.
26
nog meer aandachtspunten Zorg
voor een medisch paspoort met diagnose, medicatielijst bij vakantie naar Marokko De ramadan heeft naast religieuze betekenis ook sociale betekenis: het behoren tot een groep Pas tijdens de Ramadan medicatie aan of leg patiënt duidelijk uit dat in zijn geval vasten schadelijk kan zijn voor de gezondheid Voorlichtingsbijeenkomsten en –video’s voor diabetespatiënten in eigen taal (Berbers, Arabisch)
27
28
We
hopen over vooral deze laatste punten te kunnen discussiëren met onze Marokkaanse collega’s !
Dank
voor uw aandacht
