DG Zelfstandigen
1
DG Zelfstandigen
DG Zelfstandigen
2
1 VOORSTELLING A. Missie
Directie Generaal B.
Organogram
De Directie-generaal (DG) Zelfstandigen speelt een fundamentele rol voor het sociaal statuut van
De DG Zelfstandigen bestaat uit een algemene administratieve, technische en juridische afdeling
de zelfstandigen. Ze staat in voor het opstellen, interpreteren en toelichten van de reglementering
en een dienst Inspectie. Daarnaast zijn er twee specifieke cellen: de cel Actuariaat en de cel
en controleert de toepassing ervan.
Internationale Overeenkomsten.
Directeur-generaal
Secretariaat
Cel Internationale Overeenkomsten
Administratieve cel
Inspectiedienst
Administratieve, Technische en Juridische Afdeling
Cel Administratieve Controle
Dienst Verpichtingen
Cel Controle van de Uitkeringen
Dienst Uitkeringen
Cel Boekhoudkundige Controle
Administratieve Diensten
Cel Sociale Inspectie
166
Cel Actuariaat
Commissie voor Vrijstelling van Bijdragen
Commission des dispenses de cotisations
C. Opdrachten 1) Administratieve, Technische en Juridische afdeling
De dienst Uitkeringen daarentegen realiseert haar opdrachten in het kader van de gezinsbijslag, de pensioenen, de uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid, de
Deze afdeling bestaat uit drie diensten: de dienst Verplichtingen, de dienst Uitkeringen
gezondheidszorg, de faillissementsverzekering en de moederschapshulp. Daarnaast
en de Administratieve dienst.
behandelt deze dienst de aanvragen tot afwijkingen voor het verkrijgen van de gezinsbijslag wanneer hier volgens de reglementering normaal gezien geen
a) De dienst Verplichtingen en de dienst Uitkeringen
aanspraak op kan worden gemaakt.
De dienst Verplichtingen en de dienst Uitkeringen hebben de volgende opdrachten:
b) De Administratieve dienst
• het ontwerpen van de reglementering; • het uitvoeren van technische en juridische studies over maatregelen die door het beleid in overweging werden genomen;
De Commissie voor Vrijstelling van Bijdragen kent aan zelfstandigen die zich in “staat van behoefte” bevinden of in een “toestand die de staat van behoefte benadert”,
• het voorbereiden van antwoorden op parlementaire vragen;
een volledige of gedeeltelijke vrijstelling toe van de verplichting om socialezeker
• het geven van adviezen over wetsvoorstellen;
heidsbijdragen te betalen. Zij behandelt ongeveer 19.000 aanvragen per jaar. De
• het opstellen van administratieve richtlijnen voor de socialeverzekeringsfondsen;
Administratieve dienst bestaat hoofdzakelijk uit de Nederlandstalige en Franstalige
• het geven van technische en juridische adviezen en richtlijnen aan de sociale-
griffie van de Commissie voor Vrijstelling van Bijdragen (CVB en CDC) en organiseert
verzekeringsfondsen zowel in principiële kwesties over de wetgeving als
de zittingen van de Commissie.
voor individuele gevallen; • het geven van inlichtingen aan particulieren;
De Nederlandstalige en Franstalige Griffie van de Commissie staan in voor een
• het opstellen van memories van antwoord voor procedures die ingesteld
correcte administratieve behandeling van de dossiers binnen redelijke termijnen, wat
worden bij de Raad van State, het Grondwettelijk Hof, het Europees Hof, …
inhoudt: • controle, vervolledigen en voorbereiden van de dossiers;
De dienst Verplichtingen voert deze opdrachten uit in het kader van de verzekeringsplicht
• zorgen voor een efficiënte doorstroming naar de Commissie;
op het vlak van het sociaal statuut van zelfstandigen.
• administratief afhandelen van de dossiers na de beslissing.
Bij deze verzekeringsplicht hoort bijvoorbeeld de verplichte aansluiting bij een socialeverzekeringsfonds en de betaling van bijdragen, zowel door zelfstandigen
Ze bereidt ook de dossiers voor over de benoemingen van rechters en raadsheren
als door vennootschappen. Deze dienst staat ook in voor het beheer van geschillen.
in sociale zaken die als zelfstandige zetelen bij de arbeidsrechtbanken en –hoven.
DG Zelfstandigen
167
2) Actuariaat
Op vraag van de fondsen en van de Commissie voor Vrijstelling van Bijdragen, onderzoekt ze de sociale, fiscale en/of financiële toestand van zelfstandigen en rechtspersonen.
De cel Actuariaat houdt zich vooral bezig met de problematiek van de financiering van het sociaal statuut van de zelfstandigen. Ze volgt de financiële en budgettaire toestand van
De Inspectiedienst is hiervoor ingedeeld in vier cellen waarbij elke cel bestaat uit een
het stelsel op en berekent de financiële impact van de maatregelen die het beleid heeft
Nederlandstalige en een Franstalige sectie:
genomen of in overweging neemt.
• De cel Administratieve controle houdt toezicht bij de socialeverzekeringsfondsen op alles wat te maken heeft met de bijdragen die zelfstandigen en vennootschappen
3) Cel Internationale Overeenkomsten
moeten betalen. • De cel Controle van de uitkeringen controleert bij de fondsen alle aspecten over de
Deze dienst staat in voor de voorbereiding en opvolging van internationale (bilaterale)
gezinsbijslagen en faillissementsverzekering. Daarnaast gaat deze cel na of de door de
overeenkomsten. Ze is ook betrokken bij de Europese regelgeving over de sociale
fondsen opgestelde loopbaanformulieren, die als basis dienen voor de berekening van
zekerheid van zelfstandigen. Daarnaast behandelt ze de aanvragen tot detachering van Belgische of buitenlandse zelfstandigen.
het pensioen als zelfstandige, juist zijn ingevuld. • De cel Controle van de boekhouding controleert de kwaliteit en de betrouwbaarheid van de financiële en boekhoudkundige informatie die door de 13 vrije fondsen
4) Inspectiedienst
wordt meegedeeld. Ze ziet ook toe op de regelmatigheid van de uitgevoerde verrichtingen en het respecteren van de toepasselijke wettelijke en reglementaire
Het RSVZ (Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen), het RIZIV
• De cel Sociale inspectie onderzoekt en brengt verslag uit over de sociale, fiscale en
zelfstandigen en de ziekenfondsen zijn belast met de uitvoering van de reglementering
financiële situatie van zelfstandigen of rechtspersonen. Deze onderzoeken gebeuren
over de sociale zekerheid voor zelfstandigen. De socialeverzekeringsfondsen zijn het
op vraag van de Commissie voor Vrijstelling van Bijdragen of één van de diensten
eerste contactpunt voor de zelfstandige. Deze is verplicht zich in te schrijven bij één
van de DG. Het is de bedoeling dat de opdrachtgever een correcte en gemotiveerde
van de 14 fondsen. De fondsen begeleiden de zelfstandige gedurende zijn volledige
beslissing zou kunnen nemen.
loopbaan en behartigen zijn belangen. De Inspectiedienst controleert of de 13 vrije socialeverzekeringsfondsen en de Nationale Hulpkas de reglementering correct toepassen. Verder antwoordt ze op vragen over concrete, individuele gevallen die vooral door de fondsen en particulieren worden gesteld.
168
bepalingen.
(Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering), de socialeverzekeringsfondsen voor
DG Zelfstandigen
2 REALISATIES In 2008 hebben de dienst Verplichtingen en de dienst Uitkeringen in belangrijke mate meegewerkt aan de opmaak van regelgevende teksten.
A. Verplichtingen voor zelfstandigen
Dit jaar traden een aantal belangrijke maatregelen in werking op het vlak van de sociale
Naast het regelgevende werk, beantwoordde de dienst Verplichtingen de parlementaire vragen
bescherming voor zelfstandigen. De belangrijkste maatregel is ongetwijfeld de uitbreiding van
over de sociale zekerheid voor zelfstandigen. Zo kwamen er in 2008 vragen over de problematiek
de verplichte dekking voor kleine risico’s in de tak geneeskundige verzorging. Deze maatregel
van de auteursrechten en de aanverwante rechten, de verzekeringsplicht van de vennootschaps-
kadert volledig in de logica van de gelijkschakeling van de dekking van de zelfstandigen aan
mandatarissen die hun mandaat kosteloos uitoefenen en de verzekering van de gepensioneerde
die van de werknemers en ging gepaard met een aanpassing van de bijdragen. Deze wijziging
zelfstandigen tegen kleine risico’s op het vlak van geneeskundige verzorging.
werd ingevoerd bij de wet van 26 maart 2007, gewijzigd bij de wet van 21 december 2007, houdende diverse bepalingen met het oog op de integratie van de kleine risico’s in de verplichte
De dienst Verplichtingen werkt ook mee aan de beslissingen die worden genomen door de
verzekering voor geneeskundige verzorging voor de zelfstandigen.
Commissie voor Vrijstelling van Bijdragen. Zo maakte de dienst een dertigtal verslagen op om de formele geldigheid van de beslissingen van de Commissie voor Vrijstelling kracht bij te zetten
In hoofdstuk 4 zijn alle teksten opgenomen die werden goedgekeurd als gevolg van de
wanneer beroep werd aangetekend tegen deze beslissingen bij de Raad van State. Anderzijds
integratie van de kleine risico’s, evenals alle nog niet afgewerkte ontwerpen waaraan de dienst
behandelt de dienst ook de vragen van de burgers over de inhoud van de beslissingen van de
Verplichtingen en de dienst Uitkeringen hebben meegewerkt.
Commissie en de aanvragen van zelfstandigen tot minnelijke beroepen over beslissingen met verborgen vormelijke of inhoudelijke fouten. Daarnaast moet het team vele specifieke vragen, principiële vragen en vragen over de interpretatie van de regelgevende teksten beantwoorden. Dit kan aanleiding geven tot de opmaak van richtlijnen bestemd voor de socialeverzekeringsfondsen voor zelfstandigen. Gemiddeld ontvangt de dienst één vraag per dag. Het spreekt voor zich dat de gegeven antwoorden en adviezen voldoende moeten worden afgewogen. Ze kunnen immers precedenten scheppen die belangrijke financiële gevolgen kunnen hebben, in het bijzonder op het vlak van de betaling van bijdragen en de toekenning van uitkeringen. In sommige gevallen moet er nauw samengewerkt worden met de Inspectiedienst van de DG Zelfstandigen en de dienst Verplichtingen van het RSVZ.
DG Zelfstandigen
169
B. Uitkeringen voor de zelfstandigen Enkele voorbeelden van behandelde vragen:
De uitkeringen voor zelfstandigen is een sector in volle expansie.
• meewerkende echtgenoot, mini-statuut, maxi-statuut, aanvang activiteit; • de uitwisseling van gegevens met notarissen en deurwaarders die toelaat om achterstallige
1) Kleine risico’s en arbeidsongeschiktheid
bijdragen te innen naar aanleiding van roerende of onroerende verkopen; • betaling van de bijdragen van personen zonder activiteit (of die kosteloos een mandaat
Op het vlak van de ziekteverzekering is het opvallendste feit van het jaar 2008 de
uitoefenden), maar die toch nog aangesloten zijn bij een socialeverzekeringsfonds;
volledige integratie van de kleine risico’s voor alle zelfstandigen. Daarnaast werden de
• toegelaten activiteit gedurende een periode van arbeidsongeschiktheid.
bedragen van de uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid verhoogd. Naast de bestaande uitkeringscategorieën (alleenstaande en persoon met gezinslast) is er nu ook de categorie
Ten slotte beheert de dienst Verplichtingen de dagelijkse verzoeken en vragen van burgers over de toepasselijke regelgeving. De vragen hebben dan betrekking op hun rechten en plichten en op de onderwerping en betaling van de bijdragen voor zelfstandigen. Eind 2008, in de context van
“samenwonenden”.
2) Gezinsbijslag
de huidige economische crisis, stelde de dienst Verplichtingen een stijging vast van het aantal vragen over het beginnen van een zelfstandige activiteit in bijberoep.
2008 was ook het jaar van een inhaaloperatie op het vlak van de gezinsbijslagen. Zelfstandigen krijgen momenteel voor het eerste kind een bedrag dat 10 € lager ligt dan in de regeling van de werknemers. Vanaf 1 januari 2009 daalt dit verschil met 5 €. Tot en met 30 juni 2008 werd de gezinsbijslag pas uitbetaald als de zelfstandige in orde was met de bijdragen van het refertekwartaal. Sinds 1 juli 2008 verdween de band tussen de uitbetaling van de gezinsbijslagen en het betalen van de verplichte bijdragen.
3) Moederschapshulp De moederschapshulp kende in 2008 een groot succes met de uitkering van 105 dienstencheques. Deze uitkering bestaat enkel binnen het sociaal statuut der zelfstandigen en kent dus geen tegenhanger bij de sociale zekerheid voor de werknemers. Drie op de vijf vrouwelijke zelfstandigen vragen moederschapshulp aan bij hun sociale-verzekeringsfonds. Deze maatregel heeft als doel het privé- en het professionele leven van de vrouwelijke zelfstandige beter op elkaar af te stemmen. In 2008 werd de regelgeving voor moederschapshulp aangepast. De toekenningstermijn 170
DG Zelfstandigen
C. Financiële aspecten werd verlengd van zes naar vijftien weken. Zo krijgen de socialeverzekerings-
De cel Actuariaat berekent de financiële weerslag van de wijzigingen in de reglementering die
fondsen de mogelijkheid om proactief op zoek te gaan naar vrouwelijke zelfstandigen
worden voorgesteld door de Regering, het Parlement of het Algemeen Beheerscomité.
die aan de wettelijk gestelde voorwaarden beantwoorden.
In het kader van de werkgroep “Welvaartsaanpassing” berekende het Actuariaat in 2008 de financiële weerslag van de mogelijke scenario’s met het oog op het aanpassen van de sociale
4) Minimumpensioen en faillissement
uitkeringen voor zelfstandigen aan de welvaart.
De laatste jaren is er geleidelijk aan een stijging van het minimumpensioen. Ook
Omdat het sociaal statuut van zelfstandigen op bepaalde vlakken nog altijd minder gunstig is dan
werd in 2008 het bedrag van de financiële uitkering van de sociale verzekering in
dat van werknemers, werden er verschillende voorstellen voor de verbetering van het statuut
geval van faillissement opgetrokken tot het niveau van het minimumpensioen voor de
bestudeerd. Het Actuariaat berekende de financiële weerslag van deze voorstellen, waarvan er
zelfstandigen.
verschillende werden gerealiseerd.
5) Kwalitatieve dienstverlening
1) Gezinnen
Naast alle reglementaire en beleidsvoorbereidende werkzaamheden, werkt de dienst
• Er werd een bijkomende stap gezet in de richting van de gelijkschakeling met het
Uitkeringen ook verder aan een kwalitatief hoogstaande dienstverlening voor haar
werknemersstelsel van de kinderbijslag voor het eerste kind. Op 1 april 2008 trad
klanten. Deze klanten zijn in de eerste plaats de socialeverzekeringsfondsen. Maar
een verhoging van de maandelijkse bijslag met 10 € in werking.
de informatiesnelweg zorgt er voor dat meer en meer zelfstandigen bij de dienst terechtkomen voor uitleg, feedback en informatie. Op het vlak van de behandeling van de dossiers wordt verder gewerkt aan een digitalisering van de workflow, ook om het telewerk binnen de DG verder te kunnen uitbouwen.
• De schoolpremie werd in 2008 uitgebreid tot kinderen van 18 tot en met 24 jaar. In 2009 wordt ze uitgebreid tot kinderen van 0 tot 5 jaar. • De kinderbijslag voor éénoudergezinnen werd op 1 oktober 2008 opgetrokken tot het niveau van de kinderbijslag voor zelfstandigen die uit de werkloosheid treden. • Er werden verbeteringen aangebracht aan het moederschapsverlof voor zelfstandige vrouwen en meewerkende echtgenoten, om beter tegemoet te komen aan de behoeften van de betrokken vrouwen.
DG Zelfstandigen
171
2) Pensioenen
4) Andere
• De cel Actuariaat bestudeerde enkele nieuwe maatregelen in het kader van de gelijkschakeling van het minimumpensioen voor zelfstandigen met dat voor werknemers, evenals de gevolgen van die maatregelen op de vergoeding toegekend in het kader van de faillissementsverzekering en op bepaalde invaliditeitsuitkering
zekerheid van zelfstandigen. • Ze draagt bij tot het oplossen van de meer technische problemen die de socialeverzekeringsfondsen voorleggen rond pensioenen en bijdragen.
en. Als gevolg daarvan werden er in 2008 twee nieuwe stappen gerealiseerd: op
• Ze zorgt er ook voor dat de gegevens bijgewerkt worden die nodig zijn om meer
1 juli 2008 een eerste verhoging met 10 € per maand van het minimumpensioen
volledige en precieze studies te kunnen realiseren, in het bijzonder op het vlak van
voor zelfstandigen en op 1 oktober 2008 een nieuwe verhoging met 10 € per maand.
de wetgeving en het opmaken van ramingen.
In 2009 zijn andere verhogingen gepland. • Om de zelfstandigen die de wettelijke pensioenleeftijd bereiken aan te moedigen om aan het werk te blijven, werden de grenzen voor de toegelaten activiteit opgetrokken vanaf de leeftijd van 65 jaar. • Er zijn nieuwe stappen voorwaarts gezet op het vlak van vervroegd pensioen. Voor zelfstandigen die tussen 60 en 64 jaar oud zijn en een loopbaan hebben van minstens 42 jaar, wordt het zelfstandigenpensioen niet langer verminderd bij vervroegd pensioen.
3) Sociale bijdragen • De cel Actuariaat realiseerde studies, in het bijzonder over de berekening van de bijdragen, om beter tegemoet te komen aan de verwachtingen van de zelfstandigen. • Ze bepaalt ieder jaar de elementen die nodig zijn voor de berekening van de sociale bijdragen voor het volgende jaar.
172
• De cel Actuariaat werkt mee aan het opstellen van de begroting van de sociale
DG Zelfstandigen
D. Activiteiten van de inspectiediensten 1) Controle bij de socialeverzekeringsfondsen
• Op vlak van de bijdragen ten laste van vennootschappen: - controle van dossiers waarin bijdragen als verjaard werden geboekt;
De inspectiediensten voeren controles uit bij de socialeverzekeringsfondsen. In 2008
- controle van dossiers waarin bijdragen als oninbaar werden geboekt;
vonden de volgende controles plaats:
- controle van dossiers met een nog openstaand debetsaldo.
• Op vlak van de sociale bijdragen:
Aantal gecontroleerde dossiers
2.027
Nota’s
473
- controle van dossiers waarin de bijdragen als verjaard werden geboekt;
Voorstellen artikel 95, §4 wet 30/12/19923
159
- controle van dossiers waarin recent opgevorderde bijdragen als oninbaar werden
Tenlastelegging artikel 95, §4 wet 30/12/1992 (in €)
10.266,14
geboekt. • Op vlak van de gezinsbijslagen:
Aantal gecontroleerde dossiers
2.878
Nota’s
384
- controle van het recht op gezinsbijslag en op verhoogde gezinsbijslag;
Voorstellen artikel 60 ARS1
159
- controle van het einde van het recht op gezinsbijslag;
Tenlastelegging artikel 60 ARS (in €)
416.257,78
- controle van de terugvorderingen en de kinderbijslag die niet werd uitbetaald omdat de zelfstandige niet aan bepaalde wettelijke verplichtingen voldoet.
• Op vlak van de beroepsloopbanen: - controle van dossiers waarin beroepsloopbaanformulieren (St2B) werden opgesteld om het pensioen van zelfstandigen vast te stellen; - tussentijdse controle van de loopbanen van zelfstandigen die al minstens tien jaar
1
2
2.621
Administratieve nota’s
113
Financiële nota’s
183
Te regulariseren bedragen (in €)
107.825,30
Tenlastelegging artikel 20, §6 KB nr.38 (in €)2
27.500
3.876
Administratieve nota’s
117
Financiële nota’s
211
Te regulariseren bedragen (in €)
onderworpen zijn aan het sociaal statuut en tussen de 40 en 50 jaar oud zijn. Aantal gecontroleerde dossiers
Aantal gecontroleerde dossiers
Voorstellen artikel 60 ARS/artikel 7 KB 27/4/1976
24.493,68 4
Tenlastelegging artikel 60 ARS/artikel 7 KB 27/4/1976 (in €)
Dit artikel legt de bedragen die de socialeverzekeringsfondsen door eigen verzuim of schuld niet hebben kunnen innen of terugvorderen, ten hunne laste. Dit artikel legt een forfaitaire geldsom ten laste van de socialeverzekeringsfondsen wanneer pensioenbedragen werden uitbetaald op grond van onjuiste of onvolledige gegevens die ze hebben verstrekt.
DG Zelfstandigen
3
4
40 57.462,34
Dit artikel legt de bedragen die de socialeverzekeringsfondsen door eigen verzuim of schuld niet hebben kunnen innen of terugvorderen, ten hunne laste. Dit artikel legt de bedragen die de sociale verzekeringsfondsen door eigen verzuim of schuld niet hebben kunnen innen of terugvorderen, ten hunne laste.
173
E. Activiteiten van de Commissie voor vrijstelling van bijdragen • Op vlak van de financiële en boekhoudkundige aspecten:
In 2008 was de invloed van de huidige economische crisis duidelijk merkbaar. Er waren 21.500
- controle van de naleving van de financiële en boekhoudkundige verplichtingen;
aanvragen voor een volledige of gedeeltelijke vrijstelling van de verplichting om socialezeker-
- controle van de dagelijkse doorstorting van geïnde bijdragen;
heidsbijdragen te betalen. Dat zijn er 2.000 meer dan in 2007. De stijging van het aantal dos-
- controle van de gegrondheid van diverse voorschotaanvragen voor de betaling van
siers heeft ook te maken met de specifieke maatregelen die in 2008 werden genomen voor de
gezinsbijslagen, de onvoorwaardelijke pensioenen en faillissementsuitkeringen;
ondersteuning van sectoren in moeilijkheden. Het gaat hier bijvoorbeeld om de landbouwers die
- controle van de staving van de beheerskosten;
getroffen werden door de blauwtongziekte (525 aanvragen) en de transportsector die te lijden
- controle van de juistheid van de driemaandelijkse aangifte, balansen, resultaten-
had onder de zeer hoge brandstofprijzen (meer dan 250 aanvragen).
rekeningen, statistieken;
De Commissie voerde een informatiecampagne rond deze maatregelen. Ze zorgde ook voor een
- opvolging van de rapportering over de interne controle en de jaarrekeningen die
versnelde behandelingsprocedure met een gegroepeerde behandeling.
werden goedgekeurd door de algemene vergadering van de fondsen. In 2007 werd het informaticaprogramma Dispensa ingevoerd. Dit is een informaticaprogramma
Bedrag (in €) Dagelijkse doorstortingen
3.177.468.213,86
Aanvragen voorschotten
372.551.244,26
Beheerskosten
129.170.940,89
voor het beheer van de dossiers van de Commissie voor Vrijstelling van Bijdragen. In 2008 werd het programma verder geïmplementeerd. Om het systeem bij te sturen en verder te ontwikkelen, waren er analyses nodig. Het aantal openstaande dossiers op het einde van 2008 steeg eveneens. Dit heeft te maken
2) Uitvoeren van sociale onderzoeken
met de stijging van het aantal dossiers en de verhuis van de FOD, waardoor er minder zittingen konden plaatsvinden om de aanvragen te behandelen. De behandelingstermijn van zowel de
In 2008 voerde de cel Sociale Inspectie 479 sociale, fiscale of kinderbijslagonder-
Nederlandstalige als de Franstalige dossiers bedraagt ongeveer zeven maanden. Rekening
zoeken uit.
houdend met het gestegen aantal aanvragen en de noodzakelijke tijd om alle inlichtingen in te winnen, kan dit beschouwd worden als een redelijke termijn. De bedoeling is om de behandelingstermijn nog verder in te korten. Activiteiten van de Commissie voor vrijstelling van bijdragen in 2008:
174
Aantal aanvragen
Beslissingen
Te behandelen
Nederlandstalig
5.385
4.672
2.997
Franstalig
16.136
14.212
9.844
DG Zelfstandigen
F. Benoeming van raadsheren en rechters in sociale zaken
G. Internationale Overeenkomsten 1) Europese reglementering
De DG Zelfstandigen is bevoegd voor het benoemen en ontslaan van raadsheren en rechters in sociale zaken (als zelfstandige) bij de Arbeidshoven en –rechtbanken. Ze kent ook eretekens toe
De cel Internationale Overeenkomsten behandelt de dossiers voor de aanvraag van de
in de Nationale Orden voor deze raadsheren en rechters. Het gaat in totaal over 465 mandaten.
toepassing van artikel 17 van de Verordening (EG) nr. 1408/71. Deze verordening gaat
In 2008 werden tien besluiten genomen waarbij rechters en raadsheren werden benoemd of
over de toepassing van de socialezekerheidsregelingen op werknemers of zelfstandigen
ontslagen.
en hun gezinsleden die zich binnen de Gemeenschap verplaatsen. Het artikel 17 laat
Raadsheren en rechters in sociale zaken worden benoemd voor een periode van vijf jaar. Op 31
toe om af te wijken van de socialezekerheidswetgeving die van toepassing is. In de
oktober 2007 eindigde hun mandaat waardoor tussen eind 2007 en begin 2008 het volledige
praktijk wordt dit artikel vooral gebruikt voor (de verlenging van) detacheringen van
kader van magistraten werd hernieuwd.
zelfstandigen en de regularisatie van situaties waarbij een zelfstandige socialezekerheidsbijdragen betaald heeft in de verkeerde Europese lidstaat. Aanvragen om aan de Belgische socialezekerheidswetgeving onderworpen te blijven: Aantal dossiers per land waaraan de betrokkene normaal onderworpen zou zijn Griekenland
7
Frankrijk
1
Nederland
1
Verenigd Koninkrijk
1
Totaal
10
175
Aanvragen om aan de socialezekerheidswetgeving van een andere lidstaat onderworpen
2) Bilaterale overeenkomsten
te zijn: De cel Internationale Overeenkomsten speelt ook een belangrijke rol bij de
Aantal dossiers per land Duitsland
3
Ierland
1
Griekenland
3
Spanje
1
Frankrijk
2
Luxemburg
5
Nederland
6
Polen
13
Verenigd Koninkrijk
15
Totaal
49
voorbereiding, het afsluiten en opvolgen van bilaterale verdragen over de sociale zekerheid. Dit gebeurt in samenwerking met het domein Bilaterale Relaties van de DG Beleidsondersteuning. In 2008 vonden onderhandelingen plaats met Argentinië, Montenegro en Servië om een nieuw bilateraal verdrag af te sluiten. Voor Montenegro en Servië ging het om een eerste onderhandelingsronde. Met Argentinië werd in 2008 een ontwerpverdrag geparafeerd. Daarnaast waren er onderhandelingen met Marokko en Tunesië om de bestaande verdragen te herzien. Met Marokko zullen de onderhandelingen voor het nieuwe verdrag in 2009 opstarten. Met Tunesië vond de tweede onderhandelingsronde plaats over de
Daarnaast werkte de cel Internationale Overeenkomsten ook mee aan de redactie van
ontwerptekst van het nieuwe verdrag.
het jaarverslag voor MISSOC. Dit is een Europees informatiesysteem over de evolutie van de socialezekerheidsstelsels in de lidstaten van de Europese Unie. Ze was ook
In 2008 werd een verdrag met Macedonië afgerond, samen met de parlementaire
vertegenwoordigd in de werkgroep “Sociale zekerheid en Grensarbeiders van de
procedure. Dit verdrag treedt in 2009 in werking. Ook de Verdragen met Zuid-Korea,
Benelux”.
Uruguay, India en Bosnië-Herzegovina zijn volledig afgewerkt en zijn vanaf 2009 van kracht. België is trouwens het eerste land dat een socialezekerheidsverdrag met India
Tot slot geeft de DG Zelfstandigen op het vlak van de Europese reglementering advies
afsluit.
over de sociale zekerheid voor zelfstandigen aan de DG Beleidsondersteuning. Zo was ze inhoudelijk betrokken bij de nieuwe Verordening (EG) nr. 883/2004 van het Europees
In het kader van de bilaterale socialezekerheidsverdragen behandelt de cel Internationale
Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de coördinatie van de sociale-
Overeenkomsten ook de aanvragen voor afwijking op de regels voor de toepasselijke
zekerheidsstelsels en de bijhorende toepassingsverordening.
socialezekerheidswetgeving van zelfstandigen. Deze aanvragen worden vooral ingediend voor detacheringen en verlengingen van detacheringen.
176
DG Zelfstandigen
H. Opmerkelijke projecten in 2008 1) Het project PIRAMID De DG Zelfstandigen zal de databank Piramid na verloop van tijd verder ontwikkelen en aanvullen. Piramid moet een echt referentie- en opleidingsinstrument worden voor alle actoren van de sociale zekerheid voor zelfstandigen, voor zowel gebruikers van binnen als buiten de DG Zelfstandigen. Op technisch vlak is Piramid gebaseerd op Microsoft SharePoint™. Dit is een systeem dat personen die beroepsmatig met informatie bezig zijn, toelaat gemakkelijk informatie op te zoeken, te delen en te publiceren (documentbeheer, inhoudelijke opzoekingen en teamwerk). De initiatieven die tot nu toe voor de sociale zekerheid werden ontwikkeld
(e-Communities en e-Workspace), hebben als doelstelling kennis te delen om zo het Piramid (Platform for Interactive Retrieving, Analysing and Managing Information and
beleid vorm te geven. De toegang tot deze toepassingen kan beperkt worden tot een klein
Documentation) is een interactieve website en een platform voor de uitwisseling
aantal actoren. Piramid is echter een open platform dat toegankelijk is voor alle actoren
van informatie en kennis tussen de actoren van de sector van de sociale zekerheid
en beheerders van de sector. De uitwisseling van gegevens maakt deel uit van projecten
voor zelfstandigen. Via Piramid kunnen de DG Zelfstandigen, het RSVZ en de sociale-
die worden aangestuurd door de KSZ (Kruispuntbank van de sociale zekerheid).
verzekeringsfondsen hun kennis uitwisselen over dossiers die ze moeten beheren. De rol
Binnen Piramid wordt, naast de individuele gegevens, expertise ontwikkeld en
van de DG Zelfstandigen evolueert naar die van “kennismoderator”.
uitgewisseld, die als input dient voor het regelgevend niveau.
Daarnaast is Piramid hét middel om binnen de DG Zelfstandigen zowel gegevens over
In 2008 werd het project Piramid verder uitgewerkt en werd het prototype operationeel.
de interne organisatie als algemene informatie uit te wisselen. Tot aan de invoering van
In 2009 zijn er verschillende ontwikkelingen gepland: de toegang tot Piramid uitbreiden
Piramid hadden de personeelsleden van de controlediensten immers geen toegang tot
tot nieuwe gebruikers van buiten de FOD, de database aanvullen, nieuwe werkgroepen
het informaticanetwerk van de FOD.
rond specifieke punten oprichten en een regelmatig informatiebulletin aanbieden.
DG Zelfstandigen
177
2) Informatisering CVB/CDC: Dispensa
3) Vergaderreeks rond de bijdragen
Dispensa is een informaticaprogramma voor het beheer van de dossiers van de Commissie
Tussen 24 april 2007 en 12 juli 2007 vond op initiatief van de minister van Zelfstandigen
voor Vrijstelling van Bijdragen. In 2005 werd de specifieke behoefte van de Commissie
een “Vergaderreeks rond de bijdragen” plaats. Deze vergaderreeks gaf de gelegenheid
geanalyseerd. In 2006 volgde de ontwikkeling van het informaticaprogramma dat sinds
om samen met de verschillende actoren na te denken over een hervorming van het
begin 2007 operationeel is. In 2007 en 2008 werd het programma bijgestuurd en verder
bijdragesysteem, om zo het sociaal statuut van de zelfstandigen te verbeteren.
ontwikkeld in samenwerking met de stafdienst ICT van de FOD. Op het einde van de vergaderreeks werd beslist dat het Algemeen Beheerscomité
Dispensa centraliseert de gegevens en het beheer van de dossiers van de Commissie. De
voor het sociaal statuut der zelfstandigen een aantal meer technische voorstellen zou
verouderde toepassingen werden hierin geïntegreerd.
verfijnen. Daarom werden drie werkgroepen opgericht. De twee eerste werkgroepen waaraan de DG Zelfstandigen actief deelnam, begonnen hun werkzaamheden in 2008.
Daarnaast werd ook de toegang naar externe organisaties zoals het RSVZ, het Nationaal
De derde werkgroep “Commissie voor vrijstelling van bijdragen” zal pas in de loop van
Rijksregister en de FOD Financiën in de applicatie opgenomen. In de toekomst zal de
2009 van start gaan met het bespreken van de systemen voor steun aan zelfstandigen
gegevensuitwisseling met externe partners geoptimaliseerd worden. Er zullen bijkomende
in moeilijkheden.
externe bronnen toegankelijk zijn, zoals de Kruispuntbank voor Ondernemingen, de Nationale Bank, eventueel de gegevens van de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW), enz. Ten slotte zal de procedure wijzigen voor de aanvraag om vrijstelling van bijdragen.
a) Werkgroep I: De rol en de financieringswijze van de socialeverzekeringsfondsen Deze eerste werkgroep kreeg twee opdrachten:
Momenteel gebeurt de aanvraag, ingediend bij het socialeverzekeringsfonds, nog via het
1. Om de rol van de socialeverzekeringsfondsen te herwaarderen, werd tijdens de
RSVZ. In de toekomst zal de zelfstandige via zijn fonds rechtstreeks zijn aanvraag kunnen
vergaderreeks een consensus bereikt over een aantal principes. Deze werkgroep
indienen bij de Commissie voor Vrijstelling van Bijdragen.
zag er op toe dat deze principes werden geïmplementeerd: • de klemtoon leggen op de centrale rol van de socialeverzekeringsfondsen (bijvoorbeeld door toe te zien op een betere communicatie naar de zelfstandigen toe); • de uitbouw van een front office en een back office; • de ontwikkeling van een proactieve attitude ten dienste van de zelfstandigen.
178
DG Zelfstandigen
2. Om tot een controleerbaar en transparant financieringssysteem voor de
b) Werkgroep II: De berekening van de sociale bijdragen
fondsen te komen, moeten objectieve en meetbare financieringscriteria vastgelegd worden. Daarom kreeg deze eerste werkgroep de opdracht om de
De opzet van de tweede werkgroep was te zoeken naar alternatieven om de sociale
financiering van de fondsen te onderzoeken.
bijdragen voor zelfstandigen te berekenen. Tijdens de startvergaderingen werden twee pistes geselecteerd:
Op 26 juni 2008 leverde de werkgroep een verslag af aan de minister
• De berekening van de bijdragen op basis van de inkomsten van het derde jaar
van Zelfstandigen met een dienstverleningsverbintenis van de sociale-
dat voorafgaat aan het bijdragejaar (de inkomsten van N-3) met de mogelijkheid
verzekeringsfondsen dat later het “Charter voor goede dienstverlening” zal
om een voorschot te betalen;
worden. De DG Zelfstandigen werkte mee aan de opmaak van dit charter
• De berekening van een voorlopige bijdrage gelijk aan de minimumbijdrage
dat aan de zelfstandigen duidelijk wil maken wat hun rechten zijn en wat ze
met de mogelijkheid voor de zelfstandige om te betalen op zijn inkomsten van
mogen verwachten van hun socialeverzekeringsfonds.
het jaar zelf.
Daarnaast bezorgde de DG Zelfstandigen de nodige cijfergegevens om de
In de loop van 2008 werden er andere denkpistes toegevoegd, zoals die waarbij
objectieve verschillen tussen de verschillende fondsen te meten. Tot slot
de bijdragen zouden worden berekend op de inkomsten van het jaar zelf (N), maar
wenste het Algemeen Beheerscomité via een externe audit de kwaliteit van
waarbij de voorlopige bijdragen gebaseerd zouden zijn op de inkomsten van N-3.
de geleverde diensten van de fondsen te evalueren. De DG Zelfstandigen werkte mee aan de opmaak van het bestek voor de offerteaanvraag.
De DG Zelfstandigen werkte mee aan de inventaris van alle voordelen en nadelen die aan deze verschillende pistes verbonden zijn. Ze bezorgde ook een reeks tabellen en cijfergegevens om deze pistes te kunnen analyseren. De werkzaamheden van deze groep zijn nog steeds bezig.
DG Zelfstandigen
179
3 TRANSVERSALE THEMA’S A. Informatie en communicatie
B. Op weg naar administratieve vereenvoudiging
De DG Zelfstandigen werkte mee aan de opmaak en de bijwerking van verschillende brochures
De DG Zelfstandigen neemt sinds 2007 deel aan de werkzaamheden van de werkgroep Only
over de sociale zekerheid, waarvan de volgende FOD’s de uitgevers waren:
Once, opgestart door de Dienst Administratieve Vereenvoudiging van de FOD Kanselarij van de
• De FOD Sociale Zekerheid:
Eerste Minister. Deze werkgroep buigt zich over de vereenvoudiging van de aansluitingsverklaring
- Alles wat je altijd al wilde weten over de sociale zekerheid
voor zelfstandigen.
- Jongeren en Sociale Zekerheid: 20 vragen en antwoorden • De FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg:
Deze werkzaamheden resulteerden in 2008 in:
- Wegwijs in de eerste job
• een ontwerp van koninklijk besluit dat sommige verouderde bepalingen in het sociaal
- Wegwijs in de studentenarbeid
statuut van de zelfstandigen wijzigt;
- Wegwijs in de overstap van werkzoekende naar zelfstandige
• een ontwerp van ministerieel besluit tot vaststelling van de nieuwe (vereenvoudigde)
• De FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie:
modellen van aansluitingsverklaringen.
- Vademecum van de onderneming • De FOD Kanselarij van de Eerste Minister:
In het kader van de uitvoering van de Europese dienstenrichtlijn (Bolkestein) werkte de DG
- Belgopocket
Zelfstandigen mee aan de screening van de bestaande regelgeving en aan de voorbereiding van de invoering van een uniek loket voor de oprichting van een zelfstandige onderneming.
Daarnaast was de DG Zelfstandigen nauw betrokken bij het actualiseren van de federale portaalsite www.belgium.be over de sociale zekerheid voor zelfstandigen (Home > Economie > Onderneming > Oprichting). In de rubriek “Zelfstandigen” van de website van de FOD Sociale Zekerheid werkt de DG regelmatig de bedragen bij van de sociale bijdragen die verschuldigd zijn door de verschillende categorieën van zelfstandigen, alsook de lijst van de socialeverzekeringsfondsen en hun vestigingen. Ten slotte werden er ongeveer 150 informatieaanvragen (per telefoon of e-mail) beantwoord over de voorwaarden, de rechten en de plichten wanneer men zelfstandige in bijberoep wordt.
180
DG Zelfstandigen
C. BE TO (“Better Together”)
Be To De DG Zelfstandigen streeft naar een modern en efficiënt beheer van haar diensten. Dit resulteerde
Bovendien kunnen ze hun taken ermee beheren, bijvoorbeeld via de functies To do, To Follow,
eind 2007 in de invoering van een gecentraliseerd en gedigitaliseerd dossierbeheer. Met het
Reminder,… Dit instrument wordt ook door het management gebruikt om de activiteiten van de
project BeTo (afkorting van Better Together) gaat de DG Zelfstandigen nog een stapje verder met
DG op te volgen. Hij kan bijvoorbeeld nagaan wat de behandelingstermijnen zijn van de dossiers,
een aantal concrete initiatieven om haar manier van werken aan te passen:
welke types dossiers er zijn, wat het volume ervan is,…
• de invoering van de Balanced Scorecard (BSC) aan de hand waarvan een aantal indicatoren worden gemeten zoals het aantal dossiers of de behandelingstermijnen;
Begin 2008 werd dit systeem ingevoerd voor de volledige DG.
• de voorbereiding van het werken volgens het clean desk-principe en de evolutie naar een
paperless kantooromgeving in het kader van NoVo; • meer transparantie in de opvolging en de behandeling van de dossiers. Tijdens een aantal workshops werd nagedacht over de “producten” en de processen van de DG Zelfstandigen. Het resultaat was dat er een aantal criteria werden opgesteld om de verschillende types dossiers van de DG beter te classificeren en te archiveren. Bovendien werd het behandelingsproces van de dossiers in kaart gebracht. Ook de rapportering werd dankzij deze workshops geoptimaliseerd en dit zowel op individueel niveau (dossiers toevertrouwd aan een bepaald personeelslid) als op dienstniveau (dossiers van een cel of van een bepaald type). De personeelsleden van de DG Zelfstandigen beschikken nu over een krachtig instrument waarmee ze rechtstreeks toegang hebben tot elektronische (of gedigitaliseerde) dossiers.
DG Zelfstandigen
181
D. De Balanced Scorecard Begin 2006 werden de bestaande boordtabellen vervangen door de Balanced Scorecard (BSC).
• Het imago van de DG Zelfstandigen wordt opgebouwd.
Voor een 20-tal kritische succesfactoren (KSF) werden 39 kritische prestatie-indicatoren (KPI) vastgelegd die elk driemaandelijks de evolutie van deze KSF moeten opvolgen. Deze metingen
Bij deze KSF wordt bijvoorbeeld bijgehouden in welke mate er noodzakelijke informatie ontbreekt
resulteren in bijsturingen en verbeteracties.
op de website.
In 2008 werden de KPI’s aangepast omdat een aantal niet meer relevant waren. Andere indicatoren werden dan weer aangepast om beter aan te sluiten bij de uitdagingen van de DG Zelfstandigen. Zij hebben zowel betrekking op de kernactiviteiten als op de optimalisering van de werking van de DG. Enkele concrete voorbeelden van KSF’s zijn: • De vragen om inlichtingen worden tijdig en correct beantwoord. Een voorbeeld van een bijhorende KPI is het percentage van vragen dat binnen de 30 kalenderdagen na ontvangst werd beantwoord. De alarmdrempel werd in 2008 verhoogd van 90% naar 95% omdat de oorspronkelijke drempel meestal werd gehaald. • De behandeling van de aanvragen tot afwijking op het vlak van gezinsbijslag voor zelfstandigen verloopt vlot. Dit wordt onder andere opgevolgd door het aantal aanvragen na te gaan waarvoor de interne doorlooptijd niet werd gerespecteerd. Deze bedraagt 30 dagen vanaf het moment waarop alle noodzakelijke informatie beschikbaar is.
182
4 REGLEMENTAIRE TEKSTEN A. Goedgekeurde reglementaire teksten als gevolg van de integratie van de kleine risico’s Inwerkingtreding
1 januari 2008
1 januari 2008
1 januari 2008
Publicatie
23 juli 2008
7 augustus 2008
14 oktober 2008
B. Ontwerp van nog niet goedgekeurde reglementaire teksten • Ontwerp van ministerieel besluit ten einde de aansluitingsverklaring van de zelfstandige
Titel
bij een sociaal verzekeringsfonds te wijzigen;
Koninklijk besluit van 1 juli 2008 tot wijziging van het koninklijk besluit van 3 juli 1996 tot uitvoering van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994
• Ontwerp van koninklijk besluit met het oog op de inkorting van de periode (momenteel
Wet van 24 juli 2008 houdende diverse bepalingen (I), Titel VI
• Ontwerp van koninklijk besluit om de rechten op pensioen van de zelfstandige te vrijwaren
Koninklijk besluit van 19 september 2008 houdende wijziging van de reglementering betreffende het socialezekerheidsstelsel van de zelfstandigen naar aanleiding van de integratie van de kleine risico’s in de verplichte ziekteverzekering
verzekeringsfonds een vergissing heeft begaan bij de berekening van de bijdragen. Deze
DG Zelfstandigen
drie maanden) gedurende dewelke de zelfstandige die een zelfstandige activiteit aanvangt de mogelijkheid heeft om bij een sociaal verzekeringsfonds aan te sluiten; • Ontwerp van koninklijk besluit (op vraag van de fondsen) bedoeld om de mutatieprocedure van het ene fonds naar het andere te wijzigen; (op basis van de oorspronkelijk opgevorderde en betaalde bijdragen) wanneer het sociaal fout heeft de opvordering van regularisatiebijdragen aan de zelfstandige en het niet in aanmerking nemen van één of meerder kwartalen bij zijn loopbaan tot gevolg indien deze regularisatie niet wordt betaald.
183
