DEN HAAG TRANSMURAAL

Nummer 3 • november 2013

TRANS DEN HAAG TRANSMURAAL

VOOR PROFESSIONALS IN DE ZORG

FLORENCE EN EYKENBURG Helder beleid rond onmisbare vrijwilliger

NETWERKTHEMA : VRIJWILLIGERS HAAGSE WIJK- EN WOONZORG 'Wij kunnen veel van elkaar leren'

XTRA EN BRONOVO-NEBO Vrijwilligers in de participatiemaatschappij

IN DIT NUMMER

12

15 NETWERKTHEMA: Vrijwilligers 6

Vrijwilligers in de participatiemaatschappij

Interview met Joger de Jong (Xtra) en Yvonne Kappers (Bronovo-Nebo) ‘Soms halen, soms brengen’

10

Florence en Eykenburg werken naar certificering Helder beleid rondom onmisbare vrijwilliger

12

14

Professionalisering van vrijwilligers binnen Sophia Revalidatie Vrijwillig maar nooit vrijblijvend

14

Vrijwilliger in de psychiatrie

‘We moesten eerst aan elkaar wennen’

15

Vrijwilligers in de terminale zorg

Een andere kijk op de stervende medemens

18

Vrijwilligers voor gesprekken over levensvragen Werven op christelijke identiteit

19

Toekomstscenario voor de gehandicaptenzorg De vrijwilliger als professional

22

Vrijwilligers, vroeger en nu

Vrijwilligers brengen kennis en werkervaring mee TRANS 2

19

RUBRIEKEN Ondertussen op het web 9 De Burenhulpcentrale

Het netwerkgevoel van …

16

Het verhaal van...

20

Wij werken samen

24

Colofon

30 31 32 32

Manna Kloosterman, vrijwilligerscoördinator Haagse Wijk- en WoonZorg: ‘Wij kunnen veel van elkaar leren’

28 26

Het ontmoetingscentrum als participatiesysteem Bij WZH kan iedereen meedoen

28

Vrijwilliger in het Bronovo ziekenhuis Extra oog voor ouderen

29

Toename geheugenstoornissen en dementie Haga Geheugencentrum opgericht

Van scholieren naar ouderen Catherine Kruijssen: ‘Ik wil me nuttig voelen’ Meer zorg en welzijn in de wijk Pas geopend: Carel van den Oever Ontmoetingscentrum

Berichten uit de Stichting Column: Herfstbock en brokkelkaas Tweets

MIA VAN LEEUWEN Jij helpt mij, ik help jou Heeft u wel eens naar vrijwilligerswerk gezocht in de zorg? Dan komt u vaak terecht bij de vacatures van een zorginstelling. Tussen de functieomschrijvingen voor betaald werk staan ook functieomschrijvingen voor vrijwilligerswerk. Functieomschrijvingen? Ja, functieomschrijvingen. Veel organisaties werven vanuit hun eigen behoefte: ‘Dit hebben we nodig en anders niet.’ Terwijl ik heel wat mensen ken die best iets willen doen, maar niet in de functieomschrijving passen. Een vriend vertelde hoe ingewikkeld het is om vrijwilligerswerk te vinden. Per zorginstelling zoeken wat er beschikbaar is, overzichten waar lang niet alles in staat: ik heb me daarover verbaasd. Nu installeert hij als vrijwilliger bij een zorginstelling alarmapparatuur bij ouderen, waarmee ze een meldkamer kunnen alarmeren als ze onwel worden. Hij komt bij die mensen thuis en krijgt de sleutels mee om die bij de centrale af te geven. Dat kan dan opeens weer wel. Ook daar heb ik me over verbaasd. Hoe ver kun je gaan met de inzet van vrijwilligers? Duidelijker is een initiatief als de Burenhulpcentrale, waar iedereen terecht kan met een vraag (‘Kan iemand mij helpen?’) of een aanbod (‘Dit zijn mijn capaciteiten. Kan ik iemand daarmee helpen?’). Wederkerigheid en gelijkwaardigheid, dat is waar het om draait in de maatschappelijke verhoudingen. Jij helpt mij en ik help jou. Dit nummer onderzoekt de ontwikkelingen rond vrijwilligers in en rondom diverse Haagse zorginstellingen. Want in de participatiemaatschappij zijn vrijwilligers belangrijker dan ooit. Maar vrijwilligers zijn er niet voor om de bezuinigingen in de zorginstellingen op te vangen. Vrijwillig iets doen voor een ander zou deel uit moeten maken van onze manier van met elkaar omgaan. Wederkerigheid en gelijkwaardigheid: in de Stichting kom ik dat ook overal tegen. De Stichting drijft op de vrijwillige inzet van professionals en bestuurders in onze netwerken, met als enig doel: de zorg rondom de patiënt te verbeteren. Laten we elkaar blijven helpen en met elkaar blijven praten, in de netwerken, op onze bijeenkomsten, en natuurlijk ook online. n

TRANS 3

Foto ter beschikking gesteld door GGZ Haaglanden

ACTUEEL IN HET NETWERK Rolstoelauto te huur bij HWW Zorg

Vrijwilliger in de GGZ Naast de zorg door professionals, is ook de persoonlijke aandacht die vrijwilligers geven van groot belang voor het welzijn van cliënten in de geestelijke gezondheidszorg. Daarom werkt GGZ Rivierduinen met een grote groep vrijwilligers. We kijken goed naar de juiste “match” tussen cliënt en vrijwilliger. Tineke Huijsen, ging vijf jaar geleden als vrijwilliger aan de slag bij GGZ Haagstreek/Zoetermeer (onderdeel van Rivierduinen). Eén keer in de drie weken bezoekt zij een patiënt van de langer durende zorg en maakt dan uitstapjes met hem. ‘Ik neem hem graag ergens mee naar toe waar hij de weg niet kent,’ vertelt Tineke. ‘Hij is namelijk twee keer zo groot als ik en neemt ook passen die twee keer zo groot zijn. Als hij dan op bekend terrein is, ben ik hem zo kwijt. In een vreemde omgeving let hij tenminste goed op en blijft bij me in de buurt.’ Tineke is ook activiteitenbegeleider, bij de opnamekliniek voor ouderen. ‘Ik speel een spelletje of ik help een patiënt met een bezoek aan de kapper of pedicure’, legt ze uit. ‘Of ik drink gewoon koffie met een patiënt. Vaak willen ze me van alles en nog wat vertellen. Ik luister graag naar hun belevenissen.’ Voor informatie: zie www.rivierduinen.nl/werkenbij/vrijwilligerswerk

Haagse Wijk- en WoonZorg (HWW Zorg) heeft met rolstoelverhuurder WHEELS4WHEELS een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. WHEELS4WHEELS verhuurt rolstoelauto’s vanaf locaties van zorginstellingen. Sinds kort kan dit ook bij HWW Zorg. Iedereen kan hier gebruik van maken. Cliënten van HWW Zorg krijgen korting. Mensen met een rolstoel of scootmobiel kunnen zo zelfstandig (zonder beroepschauffeur) een dagje uit, samen met vrienden of familie. De eerste die van de auto gebruikmaakte was mevrouw Schouten (99), bewoonster van De Eshoeve Residentie. Als geboren Parisienne wilde zij nog één keer dolgraag haar stad zien. Deze wens is in vervulling gegaan. Een verpleegkundig teamleider van HWW Zorg is als vrijwilliger meegegaan om haar te begeleiden. Haar kleindochter was ook mee op deze onvergetelijke trip. De rolstoelauto kan rechtstreeks gereserveerd worden op www.wheels4wheels.nl Foto: Eva Collette

Eef van Berkum heeft de stadspenning van de Gemeente Den Haag ontvangen uit handen van Ingrid van Engelshoven, wethouder Onderwijs en wethouder voor stadsdeel Haagse Hout. Eef kreeg de stadspenning omdat zij 30 jaar als vrijwilligster voor de speel-o-theek Haagse Hout heeft gewerkt.

TRANS 4

Foto ter beschikking gesteld door Xtra

Stadspenning voor 30 jaar Speel-o-theek

Elektronische versie van TranS Met ingang van 2014 wordt de oplage van de drukversie van TranS verlaagd. Daarnaast komt er een elektronische versie beschikbaar via de website van Transmurale Zorg, www.transmuralezorg.nl. Op deze manier is het voortbestaan van TranS verzekerd. Deze wijziging leidt tot lagere kosten en past bij deze tijd.

ACTUEEL IN HET NETWERK HagaZiekenhuis ontvangt Menzis TopZorg-predicaat Het HagaZiekenhuis heeft wederom het TopZorg-predicaat voor borstkankerzorg en de behandeling darmkanker ontvangen van zorgverzekeraar Menzis. Het HagaZiekenhuis voldoet aan alle criteria die Menzis hanteert voor het toekennen van deze TopZorgpredicaten voor de periode 1 januari 2014 tot en met 31 december 2014. Menzis selecteert TopZorg-aanbieders voor de behandeling van borstkanker en darmkanker. Daarbij wordt gebruik gemaakt van criteria uit verschillende bronnen. Bij de borstkankerzorg gaat het om NBCA/Zichtbare Zorg, Borstkankermonitor, CQI en wachttijdinformatie. Daarbij is nadrukkelijk rekening gehouden met de zienswijze van de Borstkanker Vereniging Nederland en de NABON (Nationaal Borstkanker Overleg Nederland).

Herinneringsmuseum in De Lozerhof Je ziet ergens een voorwerp of je ruikt de geur van zeepsop en herinneringen aan vroeger, bijvoorbeeld aan je oma, komen naar boven. Dierbare herinneringen die uitnodigen om iets te vertellen over toen. Daarom gaat De Lozerhof een Herinneringsmuseum inrichten, dat naar verwachting in februari open gaat. De gemeente Den Haag steunt dit initiatief met een subsidie in het kader van de beleidspunten uit de nota Oud is in. Het gaat om een museum met kamers en ruimtes waar spullen uit de jaren vijftig een plek krijgen. Zoals een huiskamer met de eettafel met vier rechte stoelen prominent in het midden en allerlei vazen, kopjes met een roosje, een theelepeldoosje, de theemuts, noem maar op. Dit museum wordt een mooie plek voor de bewoners van De Lozerhof om samen met hun familie te praten over vroeger. Ook wijkbewoners zijn van harte welkom om een kijkje nemen. Heeft u nog spulletjes uit die tijd, die u het museum al dan niet in bruikleen wilt geven? Neem dan contact met ons op: [email protected] Foto: Arnaud Roelofsz

28 november: Geriatrisch Netwerk beweegt in Muzee Scheveningen Ja, het kan! Professionals en bestuurders van verschillende komaf die samen werken aan proactieve, samenhangende en integrale ouderenzorg. In het Geriatrisch Netwerk Scheveningen gebeurt het. Met verve. Huisarts Henk Boogaart benadrukt het belang van die samenwerking: het gaat om “de juiste zorg”, “bij de juiste persoon”, “in voldoende mate”, “met kennis van zaken”, “op professionele wijze georganiseerd”. Op donderdag 28 november vindt de volgende bijeenkomst plaats. Het thema: bewegen. Aan de orde komen onder meer het beweegaanbod voor ouderen in Scheveningen en de ontwikkelingen die gewenst zijn. Professor Erik Scherder (VU Amsterdam) vertelt over het belang van bewegen voor ouderen. Vertegenwoordigers van diverse instellingen, organisaties en sportverenigingen maken hun aanbod voor ouderen in vlotte presentaties bekend. De bijeenkomst vindt plaats in Muzee Scheveningen, van 16.30 uur – 20.00 uur inclusief buffet. Aanmelden vóór 20 november via [email protected] met vermelding van naam, functie, organisatie, contactgegevens. Foto: Richard Lutz

TRANS 5

Joger de Jong (Xtra) en Yvonne Kappers (Bronovo-Nebo)

TRANS 6

Foto: Arnaud Roelofsz

INTERVIEW

INTERVIEW NETWERkTHEma

Vrijwilligers in de participatiemaatschappij

‘Soms halen, soms brengen’ Het is misschien wel de mooiste 22ste oktober sinds mensenheugenis wanneer Joger de Jong, bestuurder van Xtra, zijn fiets parkeert voor verpleeghuis Nebo. Hij komt voor een dubbelinterview met Yvonne Kappers, verpleeghuisdirecteur. Over welzijn en zorg in een snel veranderende samenleving waarin ouderen langer thuis blijven wonen en het begrip “de vrijwilliger” een nieuwe maatschappelijke dimensie krijgt.

Welzijn en zorg: Xtra en Bronovo-Nebo Vroeger waren welzijn en zorg twee verschillende werelden. Dat is aan het veranderen. De nieuwe participatiemaatschappij vraagt om een nauwe, transmurale samenwerking tussen welzijn en zorg in de wijk om de zwakkeren te beschermen. Xtra vormt het bestuur van de Haagse welzijnsorganisaties VÓÓR Welzijn, Zebra, MOOI en Boog. Deze doen de dienstverlening in de verschillende Haagse wijken en richten zich op allerlei sociale groepen. Doel is de eigen kracht van mensen te activeren, zodat ze met elkaar vorm kunnen geven aan de nieuwe participatiemaatschappij.

gaan en neemt het deel aan het Behandeladviescentrum Ouderengeneeskunde Bronovo.

Transmuraal verleden Bij binnenkomst blijken Joger en Yvonne elkaar te kennen uit “hun Amsterdamse tijd”, in de jaren negentig. Hij begon als administrateur bij een wijkcentrum en zij werkte voor de Amsterdamse zorgverzekeraar ZAO. Beiden waren volop bezig met participatie. Yvonne: ‘Zorg voor iedereen, wijk zonder scheidslijnen – dat was de ambitie van een groot aanbestedingsproject in de zorg op IJburg waar ik me toen onder andere mee bezighield. ZAO werkte nauw samen met de huisartsen -

MARIEKE KEUR, TRANS

Participatie is niet voor iedereen weggelegd Bronovo-Nebo is een zorgaanbieder in de Haagse wijk Benoordenhout. Het bestaat uit het Bronovo ziekenhuis en het verpleeghuis Nebo. Het verpleeghuis telt 120 bedden en heeft een PGafdeling, langdurige somatiek en een revalidatieafdeling. Daarnaast heeft het casemanagers dementie die de wijk in-

ongehoord in die tijd.’ Joger: ‘Ik werd enthousiast om uiteenlopende partijen met elkaar te verbinden en coalities te sluiten. Eenmaal in de positie van bestuurder was ik doorlopend in gesprek met de meest uiteenlopende partijen. Alleen door intensief samen te werken konden we in die wijk verbeteringen tot  TRANS 7

NETWERkTHEma

INTERVIEW stand brengen, ook al wisten we vooraf niet precies welke kant het op moest.’ Dat alles gebeurde met een enorme drive in een tijd vol initiatief en groei.

Participatie moet? Anno 2013 ziet de wereld er anders uit. De verzorgingsstaat wankelt, “wordt afgebroken” volgens sommigen. Joger en Yvonne relativeren dit beeld. Joger: ‘De verzorgingsstaat wordt anders ingericht. Het was al lang duidelijk dat we niet op dezelfde weg door kunnen.’ Daarvoor in de plaats komt de partici-

patiesamenleving. Iedereen wordt uitgenodigd daaraan deel te nemen en bij te dragen. Yvonne: ‘Ik vind dat de politiek een veel te eenzijdige voorstelling hiervan geeft. “Participatie” is een soort toverwoord, maar is niet voor iedereen weggelegd. In het verpleeghuis zie ik veel ouderen die niet meer kunnen participeren. Doordat ze geen sociaal netwerk (meer) hebben, doordat hun kinderen in het buitenland wonen. In deze tijden van bezuiniging ben ik niet zo benauwd over de toekomst van de zorg. Maar welzijn is een ander verhaal.’

Gelijkwaardigheid en wederkerigheid In de participatiesamenleving blijven ouderen zo lang mogelijk thuis wonen. Daardoor verandert de positie van de vrijwilliger. Deze opereert nu veel meer in de wijk. Joger: ‘Daar gebeurt van alles. In de wijk zijn altijd mensen die maatschappelijk actief willen zijn, iets voor een ander willen doen. Die mensen brengen we in contact met mensen die een vraag hebben, een behoefte. We zoeken een goede match, die altijd gebaseerd is op gelijkwaardigheid en wederkerigheid. Dus als een scholier voor een gepensioneerde ingenieur de tuin opruimt, kan diezelfde man hem bijvoorbeeld zijn wiskunde uitleggen. Het is dus niet meer zoals vroeger, toen we uitgingen van de vraag: daar heeft iemand hulp nodig, wat gaan we eraan doen? In de nieuwe situatie gaat iemand de ene keer “halen” en de volgende keer “brengen”. Dat is de actieve bewoner, de nieuwe “vrijwilliger”. De Burenhulpcentrale is hier een goed voorbeeld van en we zien dat die heel goed loopt.’

Foto: Arnaud Roelofsz

Verpleeghuis opent de deuren voor de wijk

TRANS 8

Welzijn en zorg naar een intensievere samenwerking in de wijk

Het verpleeghuis heeft een ontmoetingscentrum voor ouderen, De Sociëteit, dat het samen met VÓÓR Welzijn, een van de werkmaatschappijen van Xtra, heeft opgezet. Daarnaast komen Nebo en VÓÓR Welzijn elkaar tegen in het Platform Benoordenhout, waarin allerlei organisaties zich bezighouden met het verbeteren van de situatie van ouderen in de wijk. Yvonne: ‘Wij hebben veel expertise in huis die wij in de wijk kunnen inzetten. Wijkgerichte zorg spreekt me heel erg aan. Tegelijker-

ONDERTUSSEN OP HET WEB tijd probeer ik ook mensen uit de wijk hiernaartoe te krijgen. Daarom hebben we dit terras laten aanleggen. Als symbool van onze openstelling naar de wijk. Waar je in de wijk vereenzaming onder ouderen aantreft, zie ik hier in huis behoefte aan een goed gesprek, aan een zinvolle daginvulling. Vrijwilligers uit de wijk kunnen hieraan bijdragen. In Benoordenhout wonen veel hoogopgeleide ouderen die een zelfstandig, interessant leven hebben geleid en iets te vertellen hebben. Deze groep wenst niet aangesproken te worden op een zwakke plek, hun gevoelens van eenzaamheid, maar heeft wel behoefte aan contact en gezelligheid. Als deze mensen op ons terras koffie komen drinken of eens een lezing willen houden, is dat voor de bewoners heel fijn. Het gaat om de ontmoeting, dit verpleeghuis is niet langer een gesloten fort maar deel van de wijk. Sociale vermenging van groepen binnen en buiten het verpleeghuis leidt zo tot meer welzijn voor iedereen.’

Sociale

vermenging

leidt tot

meer welzijn

Certificeren? Als alles in Jogers woorden ‘veel diffuser wordt’, mensen veel meer met elkaar en voor elkaar gaan doen in de wijk, hoe ga je dat dan controleren? Een van de middelen die steeds vaker wordt ingezet is certificering, het toekennen van een keurmerk. Joger en Yvonne zijn tegen certificering van de vrijwilliger. Yvonne: ‘Als je procedures en protocollen gaat opstellen voor de omgang tussen een cliënt en een vrijwilliger, haal je alle speelsigheid en passie weg. Bij wel-

zijn gaat het om de dialoog, de ontmoeting – en dan mag je het risico lopen dat er wat mis gaat.’ Joger: ‘Zoals het hondje van een vrijwilliger dat tegen een plantenbak in het verpleeghuis aanplast. Dat is eigenlijk een mooi moment, er gebeurt weer eens wat! Iedereen heeft het erover. Welzijn moet je niet willen certificeren.’

Nek uitsteken Beiden zijn het erover eens dat er veel staat te veranderen (Yvonne: ‘Er komt een nieuw paradigma’; Joger: ‘We kunnen ons nauwelijks voorstellen wat dat betekent.’). Toch is Joger heel positief: ‘We moeten nieuwe verbindingen maken en creatieve oplossingen verzinnen om de zwakkeren in de samenleving te beschermen. We moeten onze nek durven uitsteken. En er zal vast wel eens wat mis gaan, zeker weten. Maar dat geeft niets. Die innerlijke bevlogenheid en die gerichtheid op samenwerken, die we vroeger ook al hadden, hebben we nu opnieuw nodig.’ Yvonne beaamt dit: ‘Om iets nieuws te vinden moet je het oude loslaten. Dat lukt niet als je bang bent. Er kan veel meer dan we nu denken, daar ben ik van overtuigd. We hebben elkaar nodig en we gaan het samen doen.’ n Sinds begin dit jaar neemt Xtra op bestuurlijk niveau deel in het Haagse transmurale netwerk van zorgaanbieders.

Burenhulpcentrale

In 2012 is de Burenhulpcentrale gestart in Den Haag. Mensen die verlegen zitten om hulp bij een klusje worden in contact gebracht met buurtgenoten die hen willen helpen. ‘Het is een groot succes’, vertelt stedelijk coördinator Roni Groeneweg. ‘Als het zo doorgaat, bestrijken we straks heel Nederland.’ De Burenhulpcentrale brengt met een simpel systeem vraag naar en aanbod van vrijwilligerswerk in een buurt bij elkaar. Iedereen mag hulp vragen of hulp aanbieden. Groeneweg: ‘Dat kan van alles zijn, zoals een hondje uitlaten, een boodschapje doen of een tuin opruimen. Mensen laten hun vraag achter in onze online databank of bellen ons op, en wij zoeken een match. Soms ontdekken wij op deze manier de vraag achter de vraag. We komen eenzaamheid tegen en soms vervuiling. Als iemand dat wil, kunnen we hem in contact brengen met een hulpverlener. Doordat mensen elkaar door de klusjes leren kennen, worden de contacten beter en wordt het gezelliger en veiliger in de buurt.’ De Burenhulpcentrale is op werkdagen van 9-5 bereikbaar op 070-2629999 of online: www.burenhulpcentrale.nl Het is een initiatief van de gemeente Den Haag en Xtra. (Marieke Keur, TranS)

Lees ook Jogers blogpost “Mooi en slecht weer” op http://www.xtra.nl/blog

TRANS 9

NETWERkTHEma

Florence en Eykenburg werken naar certificering

Helder beleid rondom onmisbare Met de alsmaar toenemende druk op budgetten zijn vrijwilligers meer dan ooit onmisbaar in de zorglocaties. Zij zijn degenen die de tijd nemen voor het welzijn van de cliënt en zijn daardoor van grote waarde voor diens kwaliteit van leven. Goed vrijwilligersbeleid en de bijbehorende certificering staan daarom hoog op de prioriteitenlijst van organisaties. Voor Florence en Stichting Eykenburg schept het vrijwilligerscertificaat een kader voor de juiste aandacht, waardering en persoonlijke ontwikkeling van vrijwilligers. Bovendien ondersteunt het een goede samenwerking met medewerkers.

Met mooie make-up krijgt een doordeweekse dag een speciaal

Inhaalslag In november gaan alle zeventien locaties van Florence op voor het vrijwilligerscertificaat Goed Geregeld van de landelijke belangenorganisatie vrijwilligerswerk NOV. Voor bijna de helft van de Florence-locaties is dit de eerste keer en dat valt niet altijd mee. ‘Het is pittig voor de locaties die nog geen ervaring met certificering van vrijwilligers hebben’, vertelt beleidsmedewerker Sandra Schouten. ‘Zij moeten in rap tempo een systeem vanaf de grond opbouwen. Uiteraard worden zij hierin ondersteund door een beleidsgroep. Ondanks deze stevige inhaalslag staan we er goed voor. We hebben dan ook het volste vertrouwen dat we het certificaat gaan behalen.’

Vrijwilligers voelen zich welkom

Houvast Met het Goed Geregeld Certificaat wil Florence aan vrijwilligers laten zien dat het hun bijdrage waardeert. Sandra: ‘Het is prettig als de kaders duidelijk zijn, zodat je werk als vrijwilliger goed is ingebed in een organisatie. Vrijwilligers bij onze eerder gecertificeerde locaties geven aan dat ze zich welkom voelen, dat ze TRANS 10

Foto: Loes Burgstad

JOSÉ VAN SANTEN, FLORENCE LENY VAN DER VLIET, STICHTING EYKENBURG

merken dat ze gewaardeerd worden en dat er aandacht is voor hun ontwikkeling, met bijvoorbeeld scholing.’

Visie Sandra benadrukt dat de weg naar certificering ondersteund moet zijn door een goed beleid. ‘De basis van een goed vrijwilligersbeleid is een heldere visie. Zodat duidelijk is wat het vrijwilligerswerk kan betekenen voor de vrijwilligers, cliënten en hun familie maar

Goede samenwerking en

NETWERkTHEma

vrijwilliger gers. We hebben zeker niet te klagen. Op dit moment kunnen we rekenen op ruim 1500 vrijwilligers. Hun inzet varieert van een dagdeel per week of per maand, tot soms wel drie dagdelen per week. Waar we vrijwilligers vooral heel succesvol kunnen inzetten, is in wat langere een-op-een contacten, zoals samen wandelen, samen ergens wat gaan drinken of een spel spelen. Dat zijn zaken die medewerkers niet kunnen verzorgen, maar die erg bijdragen aan het welzijn van de cliënt.’

tintje.

Belang In een gesprek met PEP (www.pepdenhaag.nl) raakte ook stichting Eykenburg overtuigd van het belang van certificering. Een werkgroep, bestaande uit medewerkers en vrijwilligers ging na in hoeverre de organisatie voldeed aan de gestelde criteria. Desiree Bijker, coördinator vrijwilligers van Stichting Eykenburg, vertelt: ‘Met het invullen van de zelfevaluatie bemerkten we dat ons vrijwilligersbeleid niet compleet was. Wat we misten was onder meer een heldere omschrijving van het takenpakket van de vrijwilliger. Een tevredenheidsonderzoek onder de vrijwilligers maakte duidelijk hoe belangrijk het is om kaders te bieden zodat duidelijk is welke speelruimte zij hebben.’

Samenwerking

ook voor medewerkers van een organisatie. Goede samenwerking en een heldere taakverdeling horen daarbij.’

Door de verschraling in de zorg is het belang van vrijwilligers binnen de organisatie toegenomen. Desiree: ‘Onze cliënten zijn blij met de extra aandacht. Een praatje, een ommetje - daar genieten ze zichtbaar van. Wat de toeloop naar certificering met zich meebrengt is dat alle aspecten van het vrijwilligersbeleid in beeld komen. Een voorbeeld: de vrijwilligers zijn sinds kort opgenomen binnen de afdelingsteams. Daardoor is de samenwerking tussen vrijwilligers en medewerkers sterk verbeterd en is er wederzijds respect ontstaan. De vrijwilligers voelen zich hierdoor meer gewaardeerd.’

Diverse activiteiten Vrijwilligers bij Florence doen van alles; van wandelen, biljarten of tennissen met cliënten tot het meedraaien in de horeca of bij recepties. ‘Alles wat Florence doet, moet bijdragen aan het welzijn van cliënten,’ licht Sandra toe. ‘En dat geldt bij uitstek voor de inzet van vrijwilli-

heldere taakverdeling

Goed geregeld Stichting Eykenburg is bijna zover om de kwaliteitsonderscheiding aan te vragen, vertelt Desiree: ‘Eind dit jaar willen we de aanvraag indienen. Bij een positieve beoordeling ontvangt de organisatie voor een periode van vier jaar de onderscheiding. We hopen hiermee te bereiken dat Stichting Eykenburg bekend staat als een organisatie waar het prettig is om als vrijwilliger te werken omdat alle zaken “Goed Geregeld” zijn. n www.nov.nl

TRANS 11

NETWERkTHEma

Professionalisering van vrijwilligers binnen Sophia Revalidatie

Vrijwillig maar nooit vrijblijvend De vrijwilligers binnen Sophia Revalidatie worden steeds belangrijker. De afgelopen jaren is de groep gestaag gegroeid. De vraag naar vrijwilligers met specifieke vaardigheden neemt toe. Daarom heeft Sophia het beleid en de organisatie rondom de vrijwilligers verder ontwikkeld.

INGE VAN DRIEL, COÖRDINATOR VRIJWILLIGERS

Bestaande uitgangspunten zijn gehandhaafd. Zo vervangt vrijwilligerswerk geen betaalde arbeid. Vrijwilligerswerk is niet alleen een prettige vorm van vrijetijdsbesteding, maar is een serieuze aangelegenheid, waaraan je je verbindt. Een vrijwilliger vult de beroepsmatige zorg aan en heeft een brugfunctie tussen het therapeutische gebeuren en het sociale leven in en buiten het revalidatiecentrum. Hij of zij biedt extra activiteiten en extra service aan de patiënten, waardoor die aandacht op maat krijgen. De intentie hoort te liggen in “iets voor een ander willen betekenen”. De coördinator vrijwilligers is het aanspreekpunt.

Nieuwe ontwikkelingen. Voor vrijwilligers is een profiel opgesteld. Rechten en plichten zijn geformuleerd. Ook heeft elke vrijwilliger een taakomschrijving en recht op begeleiding. Bij werving en selectie spelen de taakomschrijving en het profiel een belangrijke rol. Sophia Revalidatie werft vrijwilligers op open dagen. Vacatures verschijnen niet alleen op de site van Sophia Revalidatie, maar ook op de websites van zorgvrijwilligersplatforms zoals PEP, MOOI Escamp, Vitis Welzijn en Zorg voor elkaar. TRANS 12

Meneer Afzali: ‘Ik geniet ervan als een fietsje weer in orde is en ik een kind er blij op zie wegfietsen.’

Vrijwilligersprofiel Het vrijwilligersprofiel beschrijft de eigenschappen en competenties van de vrijwilliger die Sophia Revalidatie nodig heeft. De vrijwilliger heeft bijvoorbeeld de intentie iets voor een ander te willen betekenen en affiniteit met revalidatie, maar hij moet ook kunnen omgaan met vertrouwelijke informatie, klantgericht en sociaal vaardig zijn.

Foto ter beschikking gesteld door Sophia Revalidatie

Behoud van uitgangspunten

NETWERkTHEma

ren. Ook signalen over welk soort vrijwilligerswerk de organisatie nodig heeft, worden hier naar voren gebracht.

Foto ter beschikking gesteld door Sophia Revalidatie

Begeleiding en scholing De introductie voor vrijwilligers bestaat uit een kennismakingsgesprek, een inwerkperiode en een evaluatiegesprek na de inwerkperiode. Daarnaast wordt er informatie gegeven over Sophia Revalidatie, zoals visie op de zorg, de vraag wat revalidatie is, de doelgroep klinische patiënten, mogelijke werkzaamheden en

Andrea Tetenburg: ‘Al tien jaar werk ik met mensen met afasie. Het is fijn te zien dat ze verder komen door ze met de oefeningen te helpen.’

Taakomschrijving Elke vrijwilliger heeft zijn eigen capaciteiten. In overleg met de afdelingsleiding, de vrijwilliger zelf en de coördinator vrijwilligers bekijken we welke taken het beste bij iemand passen. Hij of zij krijgt een taakomschrijving met daarin een duidelijke afbakening tussen het werk van de beroepskrachten en dat van de vrijwilligers. De taken van beide groepen zijn goed omschreven, zodat er geen grensvervaging optreedt. Zo mag een vrijwilliger geen verpleegkundige handelingen overnemen. Bij Sophia Revalidatie kun je aan de slag als gastvrouw of je kunt koffie rondbrengen of fruit schoonmaken. Maar ook op onverwachte plekken kom je vrijwilligers tegen. Bij de revalidatietechniek helpen ze bij het onderhoud

Iets voor een

ander willen betekenen

van rolstoelen en kinderfietsjes. Soms assisteren ze bij de afwerkingen van aanpassingen die hier gemaakt worden. In het Afasiecentrum stimuleren ze – onder toezicht van een logopedist - patiënten om te communiceren. Ze bespreken bijvoorbeeld een krantenartikel met hen.

Rechten en plichten Vrijwilligerswerk brengt verplichtingen met zich mee. De vrijwilliger verbindt zich er bijvoorbeeld aan op de afgesproken dagdelen te komen. Daar staat tegenover dat de vrijwilliger recht heeft op een reiskostenvergoeding, en een WA-verzekering op het moment dat iemand voor Sophia werkt. Wederzijdse afspraken worden in een overeenkomst min of meer bindend vastgelegd. Tijdens de tweejaarlijkse vrijwilligersbijeenkomst kunnen vrijwilligers hun ideeën kwijt over hoe het werk aantrekkelijker te maken of anders te organise-

Vrijwilligerswerk vervangt geen betaalde arbeid de plaats van het vrijwilligerswerk binnen de organisatie. Ook staan we stil bij de begeleiding die de vrijwilliger kan verwachten, zoals de evaluatiemomenten, voorzieningen en rechten en plichten. Scholing in de vorm van een korte cursus is een onderdeel, zoals ‘Wat betekent het om gehandicapt te zijn?’ of ‘Omgaan met mensen met afasie’. Ten slotte blijft het een uitdaging om het de vrijwilliger naar de zin te maken, zodat iemand zich thuis voelt in de organisatie en waardering krijgt van medewerkers en patiënten. n

www.sophiarevalidatie.nl

TRANS 13

NETWERkTHEma

Vrijwilliger in de psychiatrie

‘We moesten eerst aan elkaar wennen’ Kristel van Beek is vrijwilliger binnen beschermende woonvorm Waterhoeve sinds juli 2013. Na haar studie MWD wilde zij met mensen aan de slag. Een vrijwilligersbaan bij de Stichting Anton Constandse was precies wat ze zocht.

Wat doe je precies? Elke woensdag maak ik een uitgebreide lunch met een andere vrijwilliger. Ik probeer de bewoners hier ook bij te betrekken. Bijna alle bewoners eten mee; het is druk maar erg gezellig! Na de lunch ga ik met een bewoner wandelen. We moesten eerst wat aan elkaar wennen. Door zijn psychiatrische aandoening kan hij anders reageren dan ik gewend ben. Ik had weinig werkervaring in de psychiatrie en heb van collega’s in loondienst geleerd hoe ik hem het beste kon benaderen. Je moet voor dit werk flexibel zijn en goed met verschillende mensen om kunnen gaan. Om 14:00 uur vindt de wekelijkse, wisselende activiteit plaats die ik organiseer samen met collega’s. Regelmatig gaan we met een groep bewoners op pad. Meestal doen we dan iets actiefs of leerzaams. We betrekken de bewoners altijd bij de organisatie. Vaak een uitdaging, maar ook een mooie manier om hen extra te activeren!’

Je moet voor

dit werk

flexibel zijn

En, hoe bevalt het je? Ik ben goed ontvangen in het team. Bea Ozor, de coördinerend begeleider, is mijn aanspreekpunt, maar ook andere collega’s staan voor me klaar als ik advies nodig heb. Het leukst is het opbouwen van een band met bewoners. Ik merk dat ze me in vertrouwen gaan nemen. Maar als het een begeleidingskwestie wordt, verwijs ik hen naar hun begeleiders. Soms is het nodig mijn grenzen aan te geven. n TRANS 14

Kristel van Beek (rechts) met twee bewoners

Lidy Zaat, directeur: ‘Vrijwilligers kunnen vaak net iets extra’s doen met bewoners, Een deel van de vrijwilligers is zelf ook cliënt (geweest) van de stichting. Vaak melden zich vrijwilligers via PEP, maar ook oud-medewerkers die met pensioen zijn. Vrijwilligers moeten nooit het werk van beroepskrachten overnemen; het moet vooral blijven bij de extra handen bij een activiteit, iets gezelligs of noodzakelijks, zoals het verzorgen van vervoer. Samen met de Kessler Stichting werven wij een coördinator vrijwilligers. Daar heb ik hoge verwachtingen van. In beide organisaties zijn vrijwilligers actief op verschillende gebieden. We willen nu de werving, selectie en inzet van vrijwilligers verbeteren en uitbreiden.’

Foto ter beschikking gesteld door Stichting Anton Constandse

IAN PLUG, STICHTING ANTON CONSTANDSE

NETWERkTHEma

Vrijwilligers in de terminale zorg

Een andere kijk op de stervende medemens

LENY VAN DER VLIET, STICHTING EYKENBURG Waarom werk je juist met deze groep vrijwilligers? Mensen die zich aanmelden als vrijwilliger in de terminale zorg kiezen hier meestal bewust voor. Zij willen graag iets betekenen voor de ander die gaat sterven. Ik vind het bijzonder dat er mensen zijn die daar tijd voor willen vrijmaken. Daarom wil ik graag voor en met hen aan de slag. Wat moet ik me voorstellen bij scholing? We praten over onderwerpen waar vrijwilligers mee te maken krijgen tijdens hun inzet. Het idee is met en van elkaar te leren door je eigen ervaringen met anderen te delen. Dit doen we door te praten over verlies, spiritualiteit en zingeving. Wat is het doel van de bijeenkomsten? Dat de aspirant-vrijwilligers inzicht krijgen wie zij zijn en wat zij de cliënt te bieden hebben. Ik maak bespreekbaar vanuit welke nor-

men, waarden en overtuigingen zij leven en hoe die zich verhouden tot die stervende mens en de organisatie waar ze zich voor in willen zetten.

Waarom zijn vrijwilligers in de terminale zorg zo belangrijk? Vrijwilligers hebben een andere kijk op de stervende mens dan artsen of verpleegkundigen. Ze proberen de laatste periode van iemands leven zo aangenaam en zinvol mogelijk te maken. Ze gebruiken hierbij hun voelsprieten, hun intuïtie.

Terminale zorg verlenen als vrijwilliger is niet zomaar wat. Hoe bereid je iemand daarop voor? Ik probeer ook in beeld te brengen wat de vrijwilliger zelf nodig heeft. Mensen komen uit enthousiasme, willen bezig zijn met de mens in zijn laatste levensfase en hun naasten, maar hebben hierbij wel steun en kaders nodig. Daarom hebben we het ook over hoe zij opgevangen en begeleid worden, en hoe zij hun grenzen moeten stellen.

Wat me opvalt, is dat je nog steeds met passie praat over je werk en dat na bijna twintig jaar! De inzet voor de stervende medemens waarbij vrijwilligers zich kwetsbaar durven op te stellen: dat blijf ik mooi vinden.

Mieke Storm: 'Humor is onontbeerlijk in dit werk'

Laatste woorden? Humor is onontbeerlijk in dit werk. Er zijn naast alle moeilijke en verdrietige zaken rondom afscheid nemen ook vrolijke momenten nodig waarbij gelachen mag worden - mensen leven immers nog! n Foto: Annelies van Geest

Stichting Eykenburg heeft met succes vrijwilligers geworven voor het nieuw geopende hospice Claude Monet in Het Zamen. Mieke Storm, coördinator van Stichting Terminale Zorg door Vrijwilligers, heeft de scholing verzorgd voor deze groep. Wat zijn haar ervaringen?

www.eykenburg.nl

TRANS 15

HET NETWERKGEVOEL VAN... Manna Kloosterman,

‘Wij kunnen Manna Kloosterman is fulltime vrijwilligerscoördinator voor vijf locaties van HWW Zorg in het centrum van Den Haag. Ze heeft 270 vrijwilligers geworven, van wie ongeveer 195 voor het multicultureel verpleeghuis De Schildershoek aan de rand van de Schilderswijk. Haar functie draait op netwerken, met de Haagse Vrijwilligerscentrale PEP als spin in het web.

MARIEKE KEUR, TRANS

Aanbod vrijwilligers

Vrijwilliger Leo Heemstadt en Manna Kloosterman

TRANS 16

Foto’s: Eva Collette

Manna kan via PEP gemakkelijk aan vrijwilligers komen. Ze werkt nauw samen met een aantal instanties die graag mensen in de zorg plaatsen. Zo plaatst ze deelnemers uit reïntegratietrajecten van Brijder Verslavingszorg (onderdeel van de Parnassia Groep) en mensen die verplichte inburgeringscursussen vol-

HET NETWERKGEVOEL VAN... NETWERkTHEma

vrijwilligerscoördinator Haagse Wijk- en WoonZorg:

veel van elkaar leren’ gen op het Haags Taalplein van de gemeente Den Haag. Ze vertelt: ‘Ex-verslaafden komen hier helpen om weer een levensritme te vinden. Ze hebben een reden nodig om ’s ochtends op te staan. Hier vinden ze afleiding en krijgen ze waardering. Ze werken in de tuin of in de activiteitenbegeleiding. Ik vind het mooi om te zien hoe sommigen

een grote stap voor deze vrijwilligers. Want als je de taal spreekt, kom je verder.’ Er is ook veel aanbod van vrijwilligers uit de wijk, vertelt Manna: ‘Ook hier speelt mee dat we een multicultureel huis zijn in een multiculturele wijk. Allochtone vrouwen van wie de kinderen het huis uit zijn, komen hier graag hel-

stuurders en gemeenteambtenaren elkaar ontmoeten om kennis te delen over vrijwilligersbeleid. Manna: ‘We praten over dingen als: hoe werf je vrijwilligers? Waar loop je tegen aan? Wat werkt wel en wat niet? Door dit soort gesprekken kunnen we veel van elkaar leren.’

Persoonlijke ontwikkeling

Functie draait op netwerken hun leven weer oppakken door met ons mee te draaien. Ook mensen die een verplichte inburgeringscursus volgen, zie ik hier groeien. De eerste keer komen ze vaak binnen met een tolk. Omdat dit een multicultureel huis is hebben de bewoners daar veel begrip voor en voelen de vrijwilligers zich sneller op hun gemak. Een halfjaar lang brengen ze vier uur per week met onze bewoners door. Na dat halfjaar kunnen ze een praatje maken. Gezellig voor onze bewoners en

pen. Vaak hebben ze jaren thuis gezeten en spreken ze nauwelijks Nederlands. Hier pikken ze de taal vanzelf op.’

Vrijwilligersacademie Manna heeft niet alleen een groot netwerk dat haar voorziet van vrijwilligers, maar ook een netwerk van mensen in vergelijkbare functies met wie ze kennis deelt. Ook die kent ze via PEP. Belangrijk was de oprichting van de Vrijwilligersacademie eerder dit jaar, waar vrijwilligerscoördinatoren, zorgbe-

Manna is tevreden als zij ziet dat een vrijwilliger uit de verf komt en het naar zijn zin heeft: ‘Vrijwilligers brengen de bewoners dat stukje individuele aandacht dat de verzorging of verpleging uit tijdsgebrek niet kan geven: een praatje of wandelingetje, begeleiding bij een activiteit. Andere vrijwilligers ondersteunen juist het personeel door te helpen tijdens het eten, op te ruimen, cliënten te halen of te brengen.’ Leo Heemstadt doet maar liefst 25 uur per week vrijwilligerswerk in De Schildershoek. Hij zegt: ‘Ik houd ervan mensen te helpen en het gezellig te maken. Het is mijn droom een vaste baan als activiteitenbegeleider in de zorg te vinden. Ik ben net begonnen met een basisopleiding daartoe.’ n Bekijk ook de film over vrijwilligerswerk op www.hwwzorg .nl www.pepdenhaag.nl/vrijwilligersacademie

TRANS 17

NETWERkTHEma

Vrijwilligers voor gesprekken over levensvragen

Werven op christelijke identiteit Cardia is een open christelijke organisatie. De vrijwilligers komen veelal uit de wijk en hebben niet altijd een christelijke achtergrond. Zij dragen bij aan de gezelligheid in huis en een actief leven voor onze cliënten. Maar veel cliënten hebben ook behoefte aan gesprekken over zingeving en levensvragen. Cardia wil graag het aantal vrijwilligers dat hierin kan voorzien, laten groeien. Daarom zoekt Cardia dit soort vrijwilligers in christelijke samenwerkingsverbanden. MARLEEN OTOIDE-VREE, CARDIA

Voor bewoners en anderen met behoefte aan zingeving organiseert Cardia speciale bijeenkomsten, zoals gesprekskringen en kerkdiensten. Om deze te kunnen realiseren zijn we afhankelijk van vrijwilligers die vaak een andere insteek hebben dan de vrijwilligers die ons helpen bij uitstapjes of gezelligheidsmomenten. Op onze locatie Onderwatershof zijn bijvoorbeeld twee vrijwilligers actief van de protestantse kerk in Rijswijk; zij hebben langdurige en persoonlijke contacten met bewoners.

Adopt a Granny Een-op-een contacten kunnen waardevol zijn voor zowel de vrijwilliger als de oudere en brengen vaak hoop en vreugde. Vanuit de City Life Church in Den Haag bezoeken vrijwilligers regelmatig een oudere in het kader van “Adopt a Granny”. Julia Valk (foto) leidt een gespreksgroep en heeft warme contacten met bewoners. Zij zegt: ‘Ik ben net zestigplus, maar voel me energiek. Ik kan nog wel even door met dit werk.’ Paulien Kool is geestelijk verzorger in Onderwatershof: ‘In de praktijk zie je dat het onderscheid tussen vrijwilligers van de kerk en TRANS 18

Julia Valk (“Adopt a Granny”) in gesprek met mevrouw Van der Veen (bewoner Onderwatershof)

niet-christelijke vrijwilligers uit de wijk door elkaar loopt. Zo kan iemand van “Adopt a Granny” Cardia-maatje zijn en met een cliënt boodschappen gaan doen, terwijl een vrijwilliger die spelletjes doet met een bewoner een diep gesprek kan hebben na het horen van een existentiële vraag.’

Graag meer jongeren De vrijwilligers die helpen bij de kerkdiensten voor onze ouderen, zijn zelf meestal ook wat ouder. Ze werven vaak nieuwe vrijwilligers uit hun eigen (kerkelijk) netwerk, waardoor de gemiddelde leeftijd van onze vrijwilligers hoog is. Wij brengen graag meer diversiteit in leeftijd aan om zo de levendigheid van de bijeenkomsten te stimuleren. Daarbij willen we graag putten uit de wens van geloofsgemeenschappen om van betekenis te zijn voor de maatschappij. Dit kan bijvoorbeeld door samenwerkingsverbanden aan te gaan met christelijke studentenverenigingen of kerkelijke jongerenverenigingen. Wij zien uit naar deze bijzondere samenwerkingen, want geloof verbindt! n

Foto: Paulien Kool

Praten over zingeving

NETWERkTHEma

Toekomstscenario voor de gehandicaptenzorg

De vrijwilliger als professional De gehandicaptenzorg staat voor een van de grootste uitdagingen in haar bestaan. De financiering ervan vanuit de AWBZ is onbetaalbaar geworden. Daarom wordt de begeleiding van mensen met een beperking deels “teruggegeven” aan de samenleving. Aan de familie, vrienden en aan vrijwilligers. Pas als zij niet beschikbaar zijn, komt betaalde zorg beschikbaar. Wat betekent dit voor de beroepskrachten en de huidige vrijwilligers in de gehandicaptenzorg?

HANS VAN AMSTEL, GEMIVA-SVG GROEP

Willen mensen met beperkingen blijven participeren in de samenleving, dan moeten zij meer dan ooit uitgaan van hun eigen kracht. Zij zijn echter gewend aan zorg en kennen soms hun eigen krachten niet. Experimenten met het in hun eigen kracht zetten van mensen lijken succesvol. Zo geven stichtingen, instellingen en gemeentes onder dezelfde bezuinigingsdruk mensen met een beperking de mogelijkheid om onbetaald hand-en-spandiensten te verrichten. Ze zijn daar nu meer welkom dan ooit. De activiteitencentra Cygnus en Sparring van de GemivaSVG Groep in Den Haag Ypenburg en Morgenstond transformeren bijvoorbeeld van dagbestedingslocaties voor mensen met beperking in wijkcentra voor buurtbewoners met een hulpvraag. Voor de meest kwetsbaren, bijvoorbeeld mensen met een ernstige meervoudige beperking en een grote

zorgbehoefte gaat dit niet op: zij blijven afhankelijk van derden. Maar ook voor hen komt minder geld beschikbaar. De gehandicaptenzorg focust zich daarom op meer inzet van vrijwilligers.

Verrijkend Voor de huidige beroepskrachten vraagt dat om een omschakeling. Niet meer zelf zorgen voor je cliënt maar het netwerk van je cliënt mobiliseren, motiveren en professionaliseren. Beschikt

Foto ter beschikking gesteld door Gemiva-SVG Groep

Mensen met een beperking als vrijwilligers

de cliënt niet over een netwerk, dan zijn er vrijwilligers nodig. Zorgaanbieders zoals de Gemiva-SVG Groep investeren daarom de komende jaren stevig in het aantrekken van vrijwilligers. Nederland heeft een goede reputatie als het om vrijwilligerswerk gaat. Veel mensen willen best wel wat doen voor een ander. Mensen met een beperking begeleiden vraagt echter vaak om een specifieke deskundigheid. Ging vrijwilligerswerk voorheen om het verrichten van hand-en-spandiensten, in de toekomst worden vrijwilligers onbetaalde professionals. De deskundigheid zit nu nog bij de professioneel opgeleide begeleiders. Als zij die deskundigheid gaan delen met de vrijwilligers, kunnen mensen met een beperking blijven deelnemen aan de samenleving. En meer vrijwilligers kunnen ervaren hoe verrijkend het kan zijn hen te begeleiden. Is dat een voorbeeld hoe het hoort te gaan in de participatiesamenleving? n

TRANS 19 Begeleiding van mensen met een beperking, straks alleen nog vrijwilligerswerk?

NETWERkTHEma

HET VERHAAL VAN... Van scholieren naar ouderen

Catherine Kruijssen: ‘Ik wil me Catherine Kruijssen (36) is sinds maart vrijwilligster bij Humanitas Woonzorgplus. Ze woont in Den Haag. Na haar studie aan de Pabo heeft ze ongeveer tien jaar lesgegeven op middelbare scholen. Ze gaf Nederlands aan leerlingen uit het buitenland die de Nederlandse taal nog niet beheersten. Op zeker moment wilde ze eens wat anders. Sinds een jaar is ze geen lerares meer. Het is moeilijk in deze tijd weer een baan te vinden, maar alleen thuiszitten is niets voor haar. Daarom ging ze op zoek naar vrijwilligerswerk.

Foto’s ter beschikking gesteld door Humanitas WoonZorgplus

MARIE-LÈNE ONLAND, HUMANITAS WOONZORGPLUS DEN HAAG

TRANS 20

Hersengymnastiek Via internet kwam ze op de site van de Haagse vrijwilligerscentrale PEP. Daar zag ze een vacature voor een vrijwilliger bij Humanitas Woonzorgplus om hersengymnastiek aan ouderen te geven. Dat is wat voor mij, dacht ze en nam contact op. In een gesprek vroeg de coördinator evenementen en vrijwilligers haar wat haar capaciteiten zijn, wat ze leuk vindt om te doen, wat bij haar past? De activiteit hersengymnastiek was nog niet gestart, dus hielp ze eerst bij andere activiteiten: sjoelen en de creatieve middag. In september is hersengymnastiek begonnen, op

HET VERHAAL VAN...

vrijwilliger kom je onder de mensen. Je ziet in je normale leven wel vrienden, maar dat is toch anders dan als je werkt. Waarom in de ouderenzorg? Onderwijs is verwant aan zorg: je werkt met mensen. En bij hersengymnastiek heb ik profijt van mijn werkervaring. Lesgeven is ook oefeningen en een programmaatje maken.

'Ik vraag me af of ik opvang wil betalen om vrijwilligerswerk te doen'

maandagochtend. Op zondag doet ze de voorbereiding: hoe gaat ze de training vorm geven? Hoe zorgt ze ervoor dat de ouderen hulp krijgen bij het oefenen van hun hersenen? Ze zoekt op internet naar mogelijkheden en kennis en denkt na over eventuele hulpmiddelen. Waarom kies je voor vrijwilligerswerk? Tsjaa, dat weet ik eigenlijk niet. Ik wil me nuttig voelen, iets bijdragen, niet alleen maar solliciteren Werving van en thuis hangen. Mijn ouders hebben het ook verschillende altijd gedaan: vrijwillivoor de kerk soorten gerswerk en lid zijn van comités vrijwilligers voor goede doelen. Als

Wat maakt dat je het blijft doen? Ik krijg er veel voor terug. Het is elke week heel leuk. De ouderen leren iets en zijn enthousiast. In het begin was het spannend, omdat ik niet wist wie er kwam en welk niveau ik zou aantreffen. De ouderen hoefden zich niet aan te melden. Ondertussen is er een klein vast clubje ontstaan, soms aangevuld met iemand die de training een keer probeert. De deelnemers zijn heel verschillend. Ze geven elkaar soms complimenten. Dat is leuk om te zien. Wat valt je op in het vrijwilligerscircuit? Het lijkt wel of er steeds meer van vrijwilligers wordt gevraagd. Eerst hoefde ik alleen het werk uit te voeren; nu wordt ook van mij verwacht dat ik het programma bedenk. Geen probleem, maar dan moet ik ook nadenken over vragen als: wat willen ze?; wat verwachten ze?; maak ik het niet te moeilijk voor ze - of te gemakkelijk? Ik houd

NETWERkTHEma

nuttig voelen’

daarbij rekening met de fysieke beperkingen van de deelnemers - wat nieuw voor me is. Heb je een advies aan de zorgorganisaties? Natuurlijk hangt het werk van een vrijwilliger samen met wat iemand in het dagelijks leven doet en kan. Daarom is het goed als zorgorganisaties meer aandacht geven aan de werving van verschillende soorten vrijwilligers, zodat er meer variatie in de activiteiten kan komen. Denk eens aan werkenden of hoger opgeleide Onderwijs werklozen of gepensioneeris verwant den. Ik zie nu veel lager opgeleide vijftigplusdames, die aan zorg allemaal ongeveer hetzelfde willen doen. Sommige vrijwilligers doen al twintig jaar hetzelfde. Verandering in vrijwilligerswerk raakt hen en vereist aanpassingsvermogen. Dat moeten ze wel willen en aankunnen. Wil je weer aan het werk? Jazeker, als mijn kindje er is. (Catherine is vier maanden zwanger.) Wat voor werk zou je willen doen? Het liefst werk dat hersengymnastiek raakt. Of het basisonderwijs. Blijf je vrijwilligerswerk doen? Ja, als het past. Ik vraag me af of ik opvang wil betalen om vrijwilligerswerk te blijven doen. ’t Voelt wel als belangrijk. Ik heb eerder nooit vrijwilligerswerk gedaan, maar het smaakt naar meer… n

http://www.humanitaswoonzorgplus.nl

TRANS 21

NETWERkTHEma

Vrijwilligers, vroeger en nu

Vrijwilligers brengen kennis en werk Vrijwilligers van nu maken deel uit van het zorgteam en zijn partner in de zorgverlening. Dat is een groot verschil met vroeger. Dat komt niet alleen doordat de ouderen van nu anders zijn, maar ook de huidige opvattingen over hun welzijn. Wil van der Steen is locatiemanager van De Lozerhof, het woon- en behandelcentrum voor dementerende ouderen aan het Randveen in Den Haag. Onlangs vierden we haar veertigjarig dienstjubileum. Een gesprek over verschillen en overeenkomsten in de zorg tussen veertig jaar geleden en nu.

RIA VAN HAAFTEN, SAFFIER DE RESIDENTIEGROEP Meer dementie Een groot verschil is dat de bewoners van De Lozerhof in de jaren zeventig van de vorige eeuw veel zelfstandiger waren dan nu. Wil: ‘Ze konden zich vaak nog aardig redden en sommigen gingen ook zelfstandig een wandelingetje maken in de buurt. Dat is nu heel anders. Mensen blijven langer thuis wonen. In De Lozerhof vind je mensen met een gevorderd dementieel syndroom. Die zijn daardoor veel afhankelijker van anderen.’ Het is overigens niet zo dat mensen minder betrokken zijn bij de ouderen dan vroeger en minder op bezoek komen. Ook nu is er net als toen een groep die hun familielid wel regelmatig opzoekt en een kleinere groep die dat minder vaak doet of moeilijk vindt. Hoorde je vroeger: ‘Ach, ze herkent me toch niet’- nu is dat niet anders. Wil vindt dat jammer: ‘Ik leg altijd uit dat de dementerende je misschien niet

Karen Hupkens (rechts) met andere

We kunnen niet

Wil van der Steen: ‘Vrijwilligers hebben een eigen inbreng’

zonder

vrijwilligers

TRANS 22

herkent, maar toch iets vertrouwds ziet of voelt. In je lach, of houding bijvoorbeeld. Het doet er echt toe als je langskomt.’

De vrijwilliger-nieuwe stijl De vrijwilligers zijn niet meer weg te denken uit de zorg van nu. Niet alleen in een-op-een relaties en voor een praatje, maar zeker ook

bij het organiseren van activiteiten, het voorbereiden van themadagen, de wandelclub, het redactiewerk in het huisblad, het deelnemen aan de cliëntenraad - noem maar op. Wil: ‘Vrijwilligers leveren een bijdrage met hun kennis en werkervaring. Daar kijken we goed naar. Daarom krijgen ze de ruimte om activiteiten mee vorm te geven. Ze maken deel uit van het (zorg)team en hebben een eigen inbreng, die enorm gewaardeerd wordt.’

NETWERkTHEma

Foto’s ter beschikking gesteld door Saffier De Residentiegroep

ervaring mee

vrijwilligers aan het werk op de patatmiddag

Zonder vrijwilligers kan het team van De Lozerhof eigenlijk niet. En niet alleen omdat ze het personeel ondersteunen dat steeds minder uren heeft vanwege de bezuinigingen, maar ook vanwege de verandering in opvatting over het welzijn en welbevinden van ouderen in de Lozerhof. Wil: ‘Wonen, sfeer, activiteiten, bewegen, naar buiten gaan: het zorgt er allemaal voor dat de bewoner zich beter voelt en van het leven kan genieten. Veertig jaar geleden ging het

Tineke Guldenmundt (rechts)

Oud-medewerkers worden vrijwilligers Na hun pensioen zijn oud-medewerkers Karen Hupkens en Tineke Guldenmundt vrijwilliger geworden. Karen komt uit het onderwijs en heeft op de dagbehandeling gewerkt als activiteitenbegeleidster. Na haar pensioen besloot ze te blijven. Ze zegt: ‘De Lozerhof trekt. Hier ken ik de mensen, daarom blijf ik komen.’ Met haar zestigste ging Tineke met pensioen. Ze bleef daarna zestien uur werken op diverse locaties van Saffier. Inmiddels is ze als vrijwilligster betrokken bij een aantal activiteiten. ‘Ik doseer het werken wel, maar ben beslist niet in een zwart gat gevallen.’

hier om verzorgen en verplegen en hadden we zespersoonskamers. Dat was dus heel eenvoudig in het toezicht. De vrijwilligers legden toen veel gezelligheidsbezoekjes af en kerkvrijwilligers zorgden ervoor dat de bewoners de kerkdienst in De Lozerhof konden bezoeken. Nu doen we veel meer op het gebied van welzijn en is er meer aandacht voor dagbesteding. Daar hebben we de vrijwilligers echt bij nodig.’

Blijvertjes Sommige oud-medewerkers blijven na hun pensionering aan als vrijwilliger, evenals familieleden van bewoners die overleden zijn. Wil: ‘Door oog voor vrijwilligers te hebben en hun de ruimte en het vertrouwen te

geven, kunnen we hen aan ons binden. We behandelen hen als partners in de zorgverlening. Dat betekent dat we hen goed informeren en ondersteunen. Er zijn scholingen voor de vrijwilligers rond diverse thema’s: van omgaan met dementie tot praktisch, over het rijden met een rolstoel. Aan de andere kant trainen we de medewerkers in de omgang met familieleden en vrijwilligers. Hoe zorg je ervoor dat een vrijwilliger of familielid zich welkom voelt en serieus genomen. Dat maakt zo’n verschil. Dat vind ik heel belangrijk en daar werken we hier in De Lozerhof hard aan.’ n www.werkmetzorg.nl/vrijwilligers

TRANS 23

NETWERkTHEma

WIJ WERKEN SAMEN Meer zorg en welzijn in de wijk

Pas geopend: Carel van den Oever Ont Het Carel van den Oever Ontmoetingscentrum voor mensen met dementie en hun mantelzorger is een van de veertien ontmoetingscentra in Den Haag. Dit is een initiatief van zorginstelling Cato en de welzijnsorganisaties MOOI en PEP in stadsdeel Escamp. Het doel van deze samenwerking in de wijk is thuiswonende mensen met een lichte of matige vorm van dementie en hun mantelzorger op allerlei manieren te ondersteunen. Vrijwilligers spelen hierin een cruciale rol.

Foto's ter beschikking gesteld door Cato wonen welzijn zorg

HENNY POTTJEGORT, CATO WONEN WELZIJN ZORG, MARGO VAN DER SALM, STICHTING MOOI

Uitkeringsgerechtigden

Een feestelijk versierde zaal ter ere van de opening van het ontmoetingscentrum

Krachten bundelen In het ontmoetingscentrum kunnen mensen met dementie deelnemen aan verschillende activiteiten zoals geheugentraining, sport, spel en beweging. Bovendien is er ruimte voor (re)creatieve TRANS 24

Dit ontmoetingscentrum is tot stand gekomen door nauwe samenwerking tussen Cato wonen welzijn en zorg, Stichting MOOI (onderdeel van Xtra) en PEP. De samenwerking is gericht op bundeling van krachten en elkaar waar nodig aanvullen. Het ontmoetingscentrum draait voor een belangrijk deel op vrijwilligers die worden ondersteund door de coördinator. Stichting MOOI zorgt voor de vrijwilligers en de stagiaires, Cato voor de coördinator en de ruimte, en PEP voor extra ondersteuning van de mantelzorgers.

bezigheden en een goed gesprek. Op basis van de behoefte van de mantelzorgers kunnen we informatiebijeenkomsten, gespreksgroepen, sociale activiteiten (bijv. een gezamenlijk etentje) en individuele gesprekken aanbieden.

MOOI stimuleert en activeert onder andere uitkeringsgerechtigde mensen richting vrijwilligerswerk, zodat ook zij weer een bijdrage kunnen leveren aan de samenleving. Het is daarbij belangrijk om goed te weten waar hun interesse ligt om een goede Elkaar match voor vrijwilligerswerk te kunnen maken. waar nodig Een aantal vrijwilligers is nu actief in het ontmoeaanvullen tingscentrum. Voordat zij beginnen maakt de coördinator duidelijke afspraken met hen en neemt al hun taken met hen door. De inzet van deze groep loopt de ene keer wat beter dan de andere keer. De coördinator van het ontmoetingscentrum heeft regelmatig overleg met een medewerker van MOOI om te evalueren hoe het gaat, zodat MOOI eventueel weer met een

WIJ WERKEN SAMEN

Wethouder trekt het laatste bingogetal als openingshandeling

vrijwilliger in gesprek kan over de gemaakte afspraken. Ook speelt MOOI een belangrijke rol in het activeren en enthousiasmeren van de vrijwilliger.

Expertise dementie Doordat Cato ook zorgdiensten biedt en dagverzorging, is er veel expertise over dementie in huis waardoor het ontmoetingscentrum goed kan draaien. Ook de casemanager dementie van Cato is nauw betrokken bij het ontmoetingscentrum. Op deze manier zorgen de organisaties met elkaar voor een fijne en goede ontmoetings- en ondersteuningsplek voor mensen met geheugenverlies en hun mantelzorgers.

Niet alleen staan Wethouder Karsten Klein (Jeugd, Welzijn en Sport) heeft woensdagmiddag 2 oktober jl. het ontmoetingscentrum officieel geopend. Tijdens de drukbezochte opening onthulde hij een foto met daarop twee senioren waarbij de

NETWERkTHEma

moetingscentrum

Henny Pottjegort: ‘Ik ben altijd aanwezig tijdens de openingstijden van het ontmoetingscentrum. Een mantelzorger kan bij mij terecht voor vragen. Hij/zij kan ook altijd gebruik maken van het spreekuur bij mij en/of de casemanager dementie. Als blijkt dat meerdere mantelzorgers behoefte hebben aan contact met andere mantelzorgers kunnen we het opzetten van een gespreksgroep ondersteunen. Het gevoel niet alleen te staan, ervaringen etc. kunnen in deze groep dan worden gedeeld.’

een de ander beschermt en ondersteunt. Deze afbeelding staat symbool voor het ontmoetingscentrum dat “de helpende hand” biedt, ondersteuning geeft en voorkomt dat mensen zich alleen voelen staan. n

Meer informatie Cato wonen welzijn zorg Henny Pottjegort, coördinator Ontmoetingscentrum en Dagverzorging [email protected] 070-329 54 41 St. MOOI Margo van der Salm, ouderenconsulent [email protected] tel. 070 – 323 1077 Najib Ouabache, participatiemedewerker [email protected] tel. 070 323 1860

Margo van der Salm (l) van MOOI en Henny Pottjegort

Cato wonen welzijn zorg Zorgorganisatie ASB is recentelijk onder een nieuwe naam naar buiten getreden: Cato wonen welzijn zorg. Cato verwijst naar Carel van den Oever en Toon van Hagen. Beide heren hebben een belangrijke rol gespeeld bij het ontstaan van de organisatie. Met de naam Cato wordt de waardering uitgesproken voor hun inspanningen en inzet gedurende vele jaren. Met een warm hart wordt hieraan teruggedacht.

TRANS 25

Het ontmoetingscentrum als participatiesysteem

Bij WZH kan iedereen meedoen In de troonrede constateerde het kabinet dat de verzorgingsstaat zijn langste tijd heeft gehad: de participatiemaatschappij komt eraan. Dat betekent dat de overheid terugtreedt en de burger veel meer taken zelf moet gaan organiseren en uitvoeren. Een uitwerking van dit nieuwe beleid is dat ouderen langer thuis moeten blijven wonen. Daardoor wordt wijkgerichte zorg steeds belangrijker. In de Haagse ontmoetingscentra van WZH zie je in het klein wat participeren voor alle betrokkenen betekent en oplevert.

Samen koken

Foto’s: Nikki Vader

LISANNE VAN DAALEN DE JEL, WZH

Samen programma bepalen In het vernieuwde ontmoetingscentrum van WZH Schoorwijck wordt sinds deze zomer volgens een participatiesysteem gewerkt. Cliënten, bezoekers en wijkbewoners worden uitgenodigd om, onder het motto “Iedereen kan meedoen”, mee te helpen bij het organiseren van diverse activiteiten. ‘Bezoekers van het ontmoetingscentrum bepalen samen met de vrijwilligers het activiteiten programma’, vertelt Ferdinand Weijs, locatiemanager van WZH Schoorwijck. ‘Op deze manier passen de activiteiten bij de leefstijl, werkervaring, opleiding en culturele en sociale achtergrond van de bezoekers en vrijwilligers.’

Niets moet,

veel kan en

mag

TRANS 26

Schilderen

Zelfstandig De participatie van vrijwilligers is hard nodig. Zonder hen kan het ontmoetingscentrum de diensten niet in deze omvang aanbieden. Kenmerkend voor WZH Schoorwijck is de zelfstandigheid van vrijwilligers: ze kunnen in eigen tijd en eigen agenda afspraken inplan-

nen met de bewoners van WZH Schoorwijck en bezoekers van het ontmoetingscentrum. Ferdinand Weijs: ‘We bieden vrijwilligerswerk dat zowel qua inhoud als tijd aansluit bij de persoonlijke situatie en motieven van iemand om vrijwilligerswerk te doen. Met elkaar bekijken we de mogelijkheden.’ Vrijwilligers, buren en mantelzorgers verrichten veel taken in het ontmoetingscentrum, waarbij de coördinatie en ondersteuning bij een medewerker van WZH Schoorwijck is belegd. ‘De vrijwillige dienstverlening kun je zien als een dienst van een goede buur’, licht de locatiemanager toe. Bewoners doen ook mee. ‘Een van onze bewoners brengt bijvoorbeeld de in-

en mantelzorg. Dit voorkomt dat vrijwilligers en mantelzorgers overvraagd en te zwaar belast worden en is een extra stimulans om bij ons aan de slag te gaan.’

Professionele begeleiding

terne post rond’, vertelt Ferdinand Weijs. ‘Hij is trots dat hij zich vrijwillig kan inzetten als postbode. Op deze manier helpen we elkaar.’

De vrijwilligers van WZH Schoorwijck worden professioneel begeleid door een coördinator. Deze medewerker staat naast de vrijwilliger en richt zich vooral op het welzijn van de vrijwilliger: zit iemand op de goede plek, hoe is de motivatie, worden iemands kwaliteiten voldoende gebruikt en hoe verloopt de samenwerking? Zij gaat in gesprek, geeft advies en wijst ook op de scholingsmogelijkheden voor vrijwilligers. Ferdinand Weijs: ‘Wij zorgen ervoor dat cliënten, bezoekers, wijkbewoners, vrijwilligers en mantelzorgers samen een fantastisch ontmoetingscentrum neerzetten, waar we gebruik maken van elkaar mogelijkheden en kwaliteiten.’ n

WZH ontmoetingscentra WZH heeft vier ontmoetingscentra in Den Haag. Voor meer informatie over de ontmoetingscentra van WZH Hoge Veld, WZH Waterhof en WZH Zuiderpark neem contact op met Jose Raijmans, programmacoördinator via 06-14370971 of [email protected]. Voor meer informatie ontmoetingscentrum WZH Transvaal neem contact op met Lita Baldewsing via 06-14619308 of [email protected]. www.wzh.nl, onder Activiteiten

Flexibiliteit WZH Schoorwijck vindt de flexibele inzet van vrijwilligers en mantelzorgers erg belangrijk. Het uitgangspunt is dan ook: ‘Niets moet, veel kan en alles mag’. In een ideale situatie zijn vrijwilligers niet gebonden aan vaste tijden of activiteiten. Ferdinand Weijs: ‘Dit is nog in ontwikkeling. We streven naar deze flexibiliteit, zodat we direct kunnen inspelen op een vraag. Het ontmoetingscentrum kan op deze manier volledig maatwerk bieden in vrijwilligerswerk

Over WZH Schoorwijck In WZH Schoorwijck is iedereen welkom. Het ontmoetingscentrum is het kloppend hart van WZH Schoorwijck. Dagelijks ontmoeten (wijk)bewoners elkaar, drinken samen een kopje koffie en eten een hapje mee in het huisrestaurant. Iedereen kan deelnemen aan verschillende activiteiten en evenementen. Het is een hechte woon- en leefgemeenschap. Familie, vrienden, buren, vrijwilligers en medewerkers ondersteunen waar nodig. Het voeren van de regie over het eigen leven is ons uitgangspunt. Dit betekent dat onze vrijwilligers en medewerkers ondersteunen waar gewenst of nodig. Familie, vrienden en buren zijn nauw betrokken bij het dagelijks leven.

TRANS 27

NETWERkTHEma

Vrijwilliger in het Bronovo ziekenhuis

Extra oog voor ouderen Ze wandelen met zeventigplussers, stimuleren hen te eten en doen spelletjes om hun brein te prikkelen. Kortom, de bijna dertig vrijwilligers ouderenzorg van Bronovo helpen mee te voorkomen dat senioren achteruitgaan tijdens hun verblijf in het ziekenhuis.

dat we tussen 1 oktober en 1 maart 2014 een pilot doen met vrijwilligers die helpen functieverlies bij oudere patiënten te voorkomen.’

Getraind Altijd zijn tussen 11.00 en 14.00 uur en tussen 16.00 en 19.00 uur twee vrijwilligers aanwezig op de verpleegafdeling Wilhelmina: Neurologie en Interne Geneeskunde. Zij zijn getraind en werken volgens een protocol. Zij weten dus bijvoorbeeld hoe ze iemand uit bed begeleiden en hoe een rolstoel wordt gebruikt. Marleen Hartevelt: “Ze maken een wandelingetje met de ouderen of helpen hen oefeningen te doen die nodig zijn volgens de fysiotherapeut. Ze helpen senioren bij het eten zodat ze niet ondervoed raken. Vaak helpt het al iemand gezelschap te houden tijdens het eten.’

Foto ter beschikking gesteld door Bronovo ziekenhuis

GERBEN STOLK, PLUMATEKST

Fantastisch Leren rijden met een rolstoel

Functieverlies voorkomen Volgens onderzoek krijgt dertig tot zestig procent van de zeventigplussers in een ziekenhuis te kampen met functieverlies. Denk aan de senior die na tien dagen in een bed zó veel spiermassa heeft verloren, dat hij per rolstoel in plaats van achter een rollator het ziekenhuis verlaat. Of de oudere die tijdens zijn verblijf een delier krijgt en er bij vertrek cognitief minder goed voor staat dan bij aankomst. TRANS 28

‘Bronovo werkt al ruim twee jaar aan betere zorg voor kwetsbare ouderen’, zegt projectleider Ouderenzorg Marleen Hartevelt. ‘Dat blijkt bijvoorbeeld uit de scholing van alle verpleegkundigen en de oprichting van het Geriatrisch Team, dat de artsen en verpleegkundigen adviseert op dit gebied. We zijn dan ook een van de 45 organisaties die in oktober het Keurmerk Seniorvriendelijk Ziekenhuis kregen toegekend. Een nieuw project is

Ellen Gerla (49) is een van de vrijwilligers: ‘De functie in Bronovo vind ik fantastisch. Je voelt je allereerst serieus genomen als vrijwilliger, want je wordt getraind en goed begeleid. En van de taken zelf kan ik genieten. Onlangs was er een oudere vrouw die eigenlijk nergens zin in had. Ik begon te praten over de bloemen op haar kamer en heb haar per rolstoel naar een kunstexpositie in het ziekenhuis gereden. Uiteindelijk ontstond er een gezellig gesprek en heeft ze me bedankt.’ n

Toename geheugenstoornissen en dementie

Sinds september 2013 kunnen patiënten met geheugenklachten of een verdenking op dementie voor diagnostiek en behandeling terecht bij het nieuwe Haga Geheugencentrum. Door bundeling van de krachten van diverse specialismen wordt de patiënt optimaal gescreend en behandeld. ELLY VAN SCHAIK, HAGAZIEKENHUIS

Paul Wirtz, neuroloog, en Frederique van den Bos, internist Ouderengeneeskunde, namen het initiatief voor de oprichting van het Haga Geheugencentrum

Via één loket

Nauwkeurige, snelle diagnostiek

Neuroloog Paul Wirtz en internist-ouderengeneeskunde Frederiek van den Bos namen het initiatief voor het Haga Geheugencentrum. Wirtz: ‘Wij constateerden een toename van het aantal patiënten met geheugenklachten en dementie. Oorzaken zijn onder andere het bereiken van een hogere leeftijd en omdat de diagnose dementie sneller wordt gesteld. Waarom het aantal jong dementerenden groeit is onduidelijk. Bij klachten/stoornissen die kunnen optreden bij dementie of op ander cognitief gebied kan verwijzing naar het Geheugencentrum plaatsvinden. Patiënten worden behandeld door een multidisciplinair team, verwijzing vindt plaats via één loket.’ Het Haga Geheugencentrum richt zich op alle volwassen patiënten met geheugenklachten. Ook bij klachten of stoornissen op ander cognitief gebied die kunnen optreden bij dementie, zoals gedrag, taal of ruimtelijke oriëntatie, kan verwijzing naar het Haga Geheugencentrum plaatsvinden.

Het HagaZiekenhuis beschikt als enige in regio Haaglanden over de PET-CT-scan. ‘Afwijkingen die dementie en geheugenklachten veroorzaken zijn er goed op te zien’, vertelt Wirtz. ‘Belangrijk voor een nauwkeurige en snelle diagnostiek. Het maakt het veranderde gedrag beter te begrijpen en samen met de familie kan de patiënt beslissingen nemen voor de toekomst.’ Het Haga Geheugencentrum zal jaarlijks meer dan duizend nieuwe patiënten zien. En dat aantal zal alleen maar toenemen. ‘Patiënten worden besproken in een multidisciplinair overleg tussen de betrokken specialismen’, legt Paul Wirtz uit. ‘Indien een dementie wordt vastgesteld kan verwijzing naar een casemanager plaatsvinden. Medicamenteuze behandeling vindt altijd plaats volgens landelijke richtlijnen. Ook organiseren wij informatiebijeenkomsten voor patiënten en hun partners of mantelzorgers.’

Foto: Studio Oostrum

‘Bewustwording is belangrijk’

Multidisciplinaire en transmurale samenwerking In het centrum werken neurologen, een specialist ouderengeneeskunde, een geriater en neuropsychologen, geriatrisch verpleegkundigen en een spreekuurassistente nauw samen voor een optimale behandeling. Een vast team van ondersteunende paramedici bestaande uit een medisch psycholoog, een maatschappelijk werker, logopedisten en een fysiotherapeut, wordt betrokken bij de diagnose en behandeling waar dat nodig is. Het Haga Geheugencentrum werkt ook samen met Parnassia Ouderenzorg in Den Haag, Florence Stichting Mariahoeve (het expertisecentrum voor jong dementerenden) en het VUMC Alzheimercentrum in Amsterdam. n TRANS 29

TRANS DEN HAAG TRANSMURAAL

WoonZorgcentra Haaglanden

mr. L.E. Visserhuis, joods wooncentrum

Contactpersonen redactie Bronovo-Nebo

Humanitas Woonzorgplus Den Haag

Mariëtte van Wijk www.bronovo.nl

Mari-Lène Onland www.humanitaswoonzorgplus.nl

Cardia

HWW Zorg

Marleen Otoide-Vree www.cardia.nl

Jürgen Burkhardt, Anneke de Lange www.hwwzorg.nl

Cato wonen welzijn zorg

kNmP departement Den Haag

Tessa van Leeuwaarden www.centrumbezuidenhout.nl

Stichting anton Constandse

Pieter Sipkes www.knmp.nl

Parnassia specialist in psychiatrie

Ian Plug www.stichtingantonconstandse.nl

Erica Holtheijer www.parnassia.nl

Stichting Eykenburg

Respect Zorggroep Scheveningen

Florence

Saffier De Residentiegroep

Leny van der Vliet www.eykenburg.nl

Kim van Bemmel-Roeleveld www.rzgs.nl

Eddy Lieferink, Loes Kwint www.florence.nl

Ria van Haaften www.saffierderesidentie.nl

Gemiva-SVG Groep

Sophia Revalidatie

Stichting Transmurale Zorg Den Haag en omstreken Jaargang 16, nummer 3 (november 2013) TranS is een uitgave van de Stichting Transmurale Zorg. De Stichting bevordert de kennisuitwisseling en samenwerking tussen een aantal zorgorganisaties in de Haagse regio. Stichting Transmurale Zorg Den Haag en omstreken mia van Leeuwen (directeur) monique Bergsma (contactpersoon redactie) Loosduinseweg 55, 2571 aa Den Haag (070) 700 00 77 www.transmuralezorg.nl Volg ons op t @Transmuralezorg LinkedIn Groep transmurale zorg en subgroep medicatieveiligheid Inlichtingen en adreswijzigingen: [email protected] Hoofdredactie marieke keur Tekst & advies [email protected] (070) 350 61 39

Hans van Amstel www.gemiva-svg.nl

Betsy Nieuwhof www.sophiarevalidatie.nl

GGZ Haagstreek

mr. L.E. Visserhuis

Vormgeving en productie Graphicom International, Pijnacker, [email protected]

HagaZiekenhuis

WZH

Distributie Zorgorganisaties die participeren in de Stichting, ontvangen TranS gratis. Losse nummers kunnen uitsluitend op aanvraag toegezonden worden.

Huisartsen kring Haaglanden

Xtra

Marieke Huffenreuter www.ggzhaagstreek.nl Bart van Wolferen, Elly van Schaik www.hagaziekenhuis.nl Henriëtte Dekkers www.kringhaaglanden.nl

Wim Moll www.jbc-visserhuis.nl

Nikki Vader, Lisanne van der Ploeg www.wzh.nl Sandra Spronk www.xtra.nl

kopij kopij vanuit de participerende organisaties kan voorgedragen worden via de contactpersonen van de redactieadviescommissie. © 2013 alle rechten voorbehouden. Verspreiding van artikelen uitsluitend in overleg met de redactie.

www.transmuralezorg.nl

ISSN: 1873 - 8907

BERICHTEN UIT DE STICHTING

Stichting Transmurale Zorg Den Haag en omstreken

10 december: Symposium Haaglanden op één lijn

Terugblik symposium Zorgvrijwilligers 12 november jl.

Hoe organiseren we duurzame zorg en duurzaam welzijn dichtbij de burger? In Den Haag is de afgelopen jaren een aantal door ZonMw gefinancierde Op één lijn– en preventieprojecten uitgevoerd. Deze hebben gemeenschappelijk dat zij streven naar een betere organisatie van de zorg in de wijk. Op 10 december a.s. delen de projectleiders de resultaten en ervaringen met een breed publiek. Het symposium start met het presenteren van de resultaten uit de afzonderlijke projecten. Daarna komen de gemeenschappelijk ervaren thema’s aan bod. Resultaten worden t.z.t. via de website www.transmuralezorg.nl bekend gemaakt.

Door de bezuinigingen in de zorg worden vrijwilligers steeds belangrijker en krijgen steeds meer taken toegewezen. Het is echter niet de bedoeling dat zorgvrijwilligers de taken van de zorgverleners overnemen die professionele deskundigheid vereisen. Het doel van de bijeenkomst was om zorgverleners te informeren over hoe zij samen met zorgvrijwilligers de beste zorg kunnen leveren. Tijdens de bijeenkomst werden conflictsituaties besproken in het samenspel tussen zorgvrijwilligers en zorgverleners. Hoe kun je hier als zorgverlener het best mee omgaan? Voor welke taken kun je zorgvrijwilligers inzetten en wat moet echt gedaan worden door een professional? En hoe ga je als zorgverlener om met grenzeloos gedrag van zorgvrijwilligers? Verder kwam aan bod welke praktische trainingen beschikbaar zijn voor zorgverleners in de Haagse regio. In 2014 komen we terug op dit onderwerp in een aantal vervolgbijeenkomsten. Meer informatie: www.transmuralezorg.nl onder Mantelzorg

Zorgverleners blij met vastgesteld Zorgprogramma Dementie regio Haaglanden De Haagse regio heeft begin september het Zorgprogramma Dementie regio Haaglanden vastgesteld. Het zorgprogramma is ontwikkeld vanuit de landelijke zorgstandaard. Dat betekent dat er afstemming is bereikt tussen de Haagse zorgaanbieders over wie wanneer welke zorg aanbiedt aan de cliënt met dementie en de mantelzorger. De zorgstandaard heeft als doel om te komen tot vaste normen voor dementiezorg. De Haagse regio gaat aan de slag met de implementatie van het regionale zorgprogramma. Het regionale Zorgprogramma is te downloaden via http://transmuralezorg.nl/denhaag-activiteiten/jaarplanning/3

Regionale agenda 10 december Symposium Haaglanden Op één lijn 15.45 – 21.00 uur, Theater Dakota, Den Haag 5 februari Symposium Regionale Richtlijn antistolling 16.00 – 19.00 uur, Informatie over locatie volgt 11 maart Symposium Wondzorg Informatie over tijd en plaats volgt Via Twitter, LinkedIn, de website www. transmuralezorg.nl en de elektronische nieuwsbrief delen de hulpverleners van de regio Den Haag kennis met elkaar. Aanmelden voor de nieuwsbrief kan via de website www.transmuralezorg.nl. Nieuws aanmelden kan via [email protected]

De strip is gemaakt voor Zorg Beter met Vrijwilligers, een project van Vilans, MOVISIE en Fonds NutsOhra. Meer strips op www.zorgbetermetvrijwilligers.nl onder thema Samenwerken.

TRANS 31

Tweets

@PEPDenHaag Is uw organisatie al (in)gericht op jonge vrijwilligers? Doe mee aan de workshop jongerenactivering. @Lodivanbrussel "In Nederland klinkt appèl op burgers ‘vermoeid & verplichtend’, bij Britten ‘energiek & plezierig’” #participatie @dakloos Goede, schone tweedehands kleding wordt verkocht in vier prachtige winkels door deelnemers en vrijwilligers. @pakkiedeftig #vintage @ actiZbrancheorg Gezien op Zorgvoorbeter.nl: #Familieparticipatie over beter samenwerken met mantelzorgers @metdefamilie #ActiZ @VerenigingNOV Vrijwilligerswerk versus betaald werk. Enorme verschillen. Beloning werkt averechts. Functiebeschrijving perkt in. @mezzo Moreel verplichte mantelzorg is nóg erger! Lees de blog van Liesbeth Hoogendijk op Binnenlands Bestuur. @XTRaWelzijn Wethouder @karstenklein is enthousiast over de Burenhulpcentrale en stijging % vrijwilligers. @FonsmaasTW Leestip! "Het voortijdig failliet van de #participatiemaatschappij" - Rake blog van @basilelemaire via @BBnieuws @TT_Recruiters KPN'ers bezorgen verstandelijkgehandicapten een geweldige dag. Wat een toppers! #KPN #vrijwilligerswerk

COLUMN Herfstbock en brokkelkaas Het woord mantelzorger proeft niet goed. Het geeft me een onbestemd gevoel dat ik ook heb wanneer ik over dode naaldtakjes in een bos loop. Het zacht verende gevoel en knappende geluid onder mijn schoenzolen maakt me weemoedig en doet me verlangen naar herfstbock en brokkelkaas.

Foto: Jan Bakker

@PEPDenHaag Het is weer mogelijk om een klus aan te bieden voor #NLdoet 2014!

Het zal mijn opstandige natuur zijn, om op te staan tegen het omsluieren van de intieme werkelijkheid met een mantel. Zo leuk is het nu ook weer niet om altijd dankbaar te moeten zijn. Bij het woord vrijwilliger popt de onvermoeibare volksjongen met een bos zonnebloemen op, met voor zich een oudere dame in een rolstoel en de boot, sonoor toeterend als een herfstorgel, op de achtergrond. Bij naaststaande schiet direct het logo van de EO mij voor ogen. De trek in herfstbock neemt dan omineuze vormen aan. Het is gewoon niet goed voor me, dat omfloerste taalgebruik. Laatst hoorde ik een ambtenaar loketonvaardig kraaien. Mensen begrijpen de loketten niet meer en zijn onvaardig - bent u er nog? Avond aan avond horen we dat het geld op is en dat we meer voor elkaar moeten gaan zorgen. Prima: ‘Deden we vroeger toch ook?’, proest het mannenkoor met natte lippen. Nou, en hoe leuk dat was moeten we maar eens aan onze ouders en grootouders vragen. Inwonende ouders, dienstbodes, sloppen, kostscholen, internaten en kolonies voor bleekneusjes zijn echt de kroonjuwelen van onze recente sociale geschiedenis. Daar is wel wat inspiratie uit te halen. De staatssecretaris zei ter geruststelling: ‘Elkaar helpen is goed, maar alleen voor niet-lijfgebonden taken.’ Jammer, ik zag nieuwe mogelijkheden voor me. Met spanning wachtte ik op de nieuwe maatschappelijke taken van de mantelzorgers. De wassende weduwen en de scherende schoonzoons, die om voorrang vechten voor werk onder de mantel. Niets lijkt meer taboe, de verplichte vrijwilliger is er tenslotte ook al. Is er dan geen enkele zonnestraal meer? Wordt de groeiende stad in haar periferie van licht afgesloten en verdwijnt de gemeenschap? Of wordt het toch ook daar gewoon weer lente en kunnen we met zijn allen iets meer naar elkaar omkijken en ons geluk en welvaart delen? Ik geloof in het laatste, dat dan weer wel. n Bram Schinkelshoek