21-‐01-‐13
dementie bij VB, fysieke gevolgen waar gaat het over? veroudering veroudering bij mensen met een vb dementie dementie bij mensen met een vb
Dementie bij VB, fysieke gevolgen
palliatieve zorg
Dr M.A.M. Tonino dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
wat is veroudering
wat gebeurt bij veroudering 1
• genetisch geprogrammeerd? • verstoring en desorganisatie van cellulaire stofwisseling?
• waterverlies
• ieder individu in eigen tempo • elk orgaan en/of weefsel op eigen tempo • mannen sneller dan vrouwen, kleine mensen sneller dan grote
MAM Tonino
• lean body mass wordt verruild voor vet • verandering basaal metabolisme
• reservecapaciteit vermindert dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
wat gebeurt bij veroudering 2
huid ogen oren evenwicht reuk en smaak gebit spierstelsel skelet
dementie, fysieke gevolgen
maagdarmkanaal lever longen hart vaten nieren prostaat zenuwstelsel
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
1
21-‐01-‐13
klachten
Anders bij VG?
immobiliteit instabiliteit verminderde visus en gehoor incontinentie dyspnoe pijn ondervoeding decubitus iatrogeen (medicatie)
veroudering versneld?
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
motivatie gezonde leefstijl aangeven van klachten Goudstudie: kwetsbaarheid syndromen
MAM Tonino
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
syndromen
wat is dementie
Down alzheimer epilepsie, EEG afwijkingen oogafwijkingen PWS gevoeligheid infecties obesitas, DM en HVZ TSC tumorvorming
• primair: hersenaandoening • ongeveer 50 soorten • • • •
Alzheimer vasculair frontaaltemporaalkwab LewyBodies, Parkinson
60% 15% 10% 10%
• etcetera (bv bij bepaald syndroom) dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
Is het echt een dementieel beeld?
risico factoren voor dementie
depressie slaapproblemen psychische problemen
leeftijd hart- en vaatziekten diabetes mellitus zintuiglijke beperking hersenletsel toxiciteit voedingsdeficiënties ongezonde levensstijl
zintuigen: visus, gehoor endocrien: schildklier, suikerziekte intern: hart, voedingsproblemen, blaas
MAM Tonino
medicatie (overdosering of bijwerking) dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
2
21-‐01-‐13
verschijnselen dementie
stadia dementie
q geheugenverlies a. stoornis inprenting (leerbaarheid nihil) b. stoornis opdiepen (korte termijn en lange termijn)
1. lichte verwardheid
q vaardighedenverlies a. ADL b. hoe het hoort c. moeilijker te handhaven
2. toename geheugenverlies, vermindering oriëntatie, taal, ADL, concentratie 3. repeterende bewegingen, zintuigfunctie, decorumverlies 4. vegetatief, volledig afhankelijk
q regie kwijtraken dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
hersenfunctie
studiearena 21-1-'13
studiearena 21-1-'13
regulatieverstoring minder glc en zuurstof witte stof degeneratie grijze stof / schors slechter eten en drinken slechtere motoriek minder bewegen moe! MAM Tonino
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
effect op motoriek
effect op zintuigen
bewegingsapparaat spieratrofie osteoporose valrisico bv lopen
visus gehoor evenwicht smaak en reuk gevoel pijn honger dorst
slikfunctie proces van slikken, verslikken minder eten en drinken dementie, fysieke gevolgen
MAM Tonino
cognitief verval
vergeetachtigheid plannen maken onrust en dwalen emotioneel labiel uitvoeren handelingen herkennen taal en rekenen psychisch functioneren moe dag-nacht ritme karakterveranderingen dementie, fysieke gevolgen
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
MAM Tonino
3
21-‐01-‐13
communicatie
anders bij VB?
talige communicatie
vanuit grotere kwetsbaarheid fysiek multimorbiditeit breinfunctie meer medicatiegebruik
mogelijkheden zorgvrager ondersteunende communicatie communicatie met zorgverleners advanced care planning
moeilijker signaleren op jongere leeftijd
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
goede zorg!!!
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
Palliatief traject
weet hebben van aandoening proactief in bv besluitvorming weet hebben van wensen patiënt
Lichamelijk Functioneel
Spiritueel
behandeling????
lijden
palliatief traject!!!!
Psychisch
Existentieel Sociaal
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
lichamelijk lijden
mogelijke verbeteringen
eten en drinken maagdarmproblemen
te veel interventie met te weinig effect of juist te weinig interventie pijncontrole dehydratie malnutritie negeren emotionele en sociale aspecten spirituele zorg zorg voor zorgers
pijn longontsteking spierspanning probleemgedrag dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
4
21-‐01-‐13
gebruikte informatie
Bio-Wetenschappen en Maatschappij: Vergrijzend brein, wat ouder wordende hersenen met cognitieve vermogens doen, st BWM 3-2007 H Evenhuis etal: Kwetsbaarheid bij ouderen met een verstandelijke handicap, NTvG 2012;156:A4808 JA de Fockert: Klinische geriatrie in de dagelijkse praktijk, BSL Houten 1995 S Hall etal eds: Palliative care for older people: better practices; WHO 2011 N Small: Living well untill you die: quality of care and quality of life in palliative and dementia care; Ann NYAoS, 2007, 1114:194-203 IKNL: achtergrondinformatie dementie uit: de box signaleren in de palliatieve fase 1012 dementie, fysieke gevolgen
studiearena 21-1-'13
MAM Tonino
5
