'Dementerende ouderen zijn gelukkiger achter eigen voordeur' Bron: Trimbos Instituut

k i j k e n

Nieuwsschrift - geknipte inspiratie over en voor het sociaal domein Fris denken & dwars kijken

'Dementerende ouderen zijn gelukkiger achter eigen voordeur' Bron: Trimbos Instituut 150917

De eigen kracht van mensen en hun organisaties versterken, energie mobiliseren en een gezamenlijke focus ontwikkelen, dat is de missie en kwaliteit van de medewerkers van Vondel & Nassau. Werkend vanuit maatschappelijke betrokkenheid pakken zij - samen met u - organisatie- en samenlevingsvraagstukken pragmatisch en resultaatgerichte aan.

Bewoners met dementie in verpleeghuizen worden gelukkiger achter hun eigen voordeur. Dit blijkt uit een onderzoek van het Trimbos Instituut; waarvoor zij verzorgenden en familieleden van bewoners in verpleeghuis D’n Aok in Veenendaal hebben geïnterviewd.

Hebt u collega's die de nieuwsflits ook willen ontvangen? Mail dan even uw mailadres naar [email protected] Wilt u de nieuwsflits niet meer ontvangen: stuur ook dan even een berichtje naar hetzelfde mailadres.

De true doors zijn opplakdeuren met de afbeelding van een voordeur van een vroegere woning van de bewoner. De verzorgenden in D’n Aok hebben de indruk dat bewoners zich door de deuren meer thuis in de woongroep. Ook voelen zij zich er prettiger en beschouwen ze de kamer meer als een eigen huisje. Ook leiden de deuren tot een sterker gevoel van privacy. Er zijn bewoners die na de plaatsing van de true doors aan het personeel hebben gevraagd of zij een slot op hun deur kunnen krijgen. De woningen hadden al een slot, maar volgens de verzorgenden willen deze bewoners de deur nu ook graag daadwerkelijk op slot doen. Daarnaast lijken true doors invloed te hebben op het oriëntatievermogen waardoor de bewoners makkelijker zelfstandig hun woning terug kunnen vinden.

Jaargang 3 | Aflevering 34

DWARS

22 september 2015 invloed van de deuren te ervaren. Die helpen niet alleen de bewoners, maar ook henzelf om zich te oriënteren op de gangen. Dit komt doordat de deuren nu veel uitgesprokener zijn dan voorheen. Dit helpt bij het naar bed brengen van bewoners. Ook is het verzorgenden opgevallen dat zij nu vaker aankloppen bij een bewoner, voordat zij de woonruimte binnengaan. De true doors geven meer het gevoel een persoonlijke woning van iemand binnen te gaan, waardoor zij de privacy van de bewoners meer respecteren. Bovendien ervaren sommige verzorgenden dat de deuren bijdragen aan het plezier dat ze hebben in hun werk. De huiselijke sfeer en het persoonlijke karakter van de deuren spelen hierin een rol. Herinneringen ophalen De deuren zetten volgens het Trimbos bovendien aan tot een gesprek met de bewoners over hun verleden of tot een gezamenlijke activiteit, zoals een wandeling door de gangen van de zorglocatie. "Dit is een belangrijke bevinding, aangezien uit de Monitor Woonvormen Dementie blijkt dat herinneringen ophalen met bewoners (reminiscentie) relatief weinig gebeurt, terwijl juist dit een bezigheid blijkt te zijn met een positieve invloed op het welbevinden van bewoners."

Een groot deel van de verzorgenden zegt ook een positieve Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 1

Om te vermenigvuldigen, moet je delen Flexibel mbo gericht op de vakmensen van morgen Bron: Nieuwsbericht Rijksoverheid 150914 Het middelbaar beroepsonderwijs moet sneller kunnen inspelen op trends en de veranderende arbeidsmarkt. Minister Jet Bussemaker (Onderwijs) neemt daarom maatregelen om het mbo onderwijs flexibeler te maken, zodat scholen beter kunnen inspelen op wensen van het bedrijfsleven of op bijvoorbeeld ontwikkelingen in de gezondheidszorg. Zo krijgen mboscholen meer ruimte om met regionale bedrijven en instellingen sneller een opleiding of leertraject samen te stellen. Ook krijgen de mbo-opleidingen een andere naam die beter recht doet aan waar toekomstige vakmensen voor worden opgeleid. Dat maakte minister Jet Bussemaker (Onderwijs) vandaag bekend. “De dynamiek op de arbeidsmarkt wordt steeds groter. We zien dat banen in een steeds sneller tempo opkomen, veranderen of verdwijnen. Natuurlijk blijven bakkers, loodgieters en metselaars komende jaren heel hard nodig, maar de wereld verandert. Ontwikkelingen op het gebied van ICT, robotisering en globalisering stellen nieuwe eisen aan werknemers en dus ook aan opleidingen. Zo leidt ons beroepsonderwijs ook glasvezel engineers op, of leestenmakers die bijvoorbeeld digitaal orthopedische schoenen op maat ontwerpen en tandtechnici die 3D geprinte tandprotheses maken. Komende jaren komen daar nieuwe beroepen bij die we op dit moment nog niet kennen,” aldus minister Bussemaker.

Bussemaker wil dat in het mbo de komende jaren meer op regioniveau de vraag centraal komt te staan wat jongeren moeten leren, wat bedrijven en instellingen nodig hebben en welk onderwijsconcept daar het beste bij past. Bedrijven en scholen moeten dus nog nauwer met elkaar gaan samenwerken om sneller innovaties in het onderwijs te kunnen inpassen. Zo krijgen scholen van minister Bussemaker meer ruimte om samen met bedrijven uit hun regio een opleiding samen te stellen. Nu zijn de scholen nog veel tijd kwijt als ze een nieuwe opleiding willen introduceren. Dat moet volgens de bewinds-

vrouw echt sneller, zodat toekomstige vakmensen beter wor- liteit anders percipiëren. Ze krijgen de prikkels niet meer georden voorbereid op hun werkplek van morgen. dend, legt Kirsten Catthoor van het Psychiatrisch Ziekenhuis Stuivenberg uit. Dat kan leiden tot hallucinaties, waangedachBussemaker kondigde eerder al aan de harde richtlijnen bij de ten en paranoia, stemmingswisselingen, zich sociaal terugtrekberoepsopleidende (bol) en beroepsbegeleidende (bbl) leer- ken en in zeldzame gevallen agitatie of agressie. wegen in het middelbaar beroepsonderwijs flexibeler te willen maken. Scholen en bedrijven kunnen zelf afspraken maken Biologisch gesproken ligt een onevenwicht tussen de neuroover het combineren van opleidingen en samen bepalen op transmitters (stoffen die informatie van de ene naar de andere welke dagen studenten op school zitten en op welke dagen ze zenuwcel doorgeven) in de hersenen aan de basis van een werken. Ze wil hiermee de kansen van jongeren op een baan psychose. Er is een genetische component, aldus Catthoor, vergroten. maar die speelt slechts in beperkte mate een rol. Psychische stress, migratie, wonen in een stedelijke omgeving en druggeDe verschillende niveaus in het mbo krijgen herkenbare na- bruik gelden als risicofactoren die een psychose in de hand men, zodat het voor studenten, ouders en werkgevers duidelij- kunnen werken. ker wordt waar de opleiding voor staat. Mbo-studenten kunnen straks kiezen voor een entreeopleiding (niveau 1), het ba- Volgens Catthoor is een psychose – gaande van een psychosesis beroepsonderwijs (niveau 2) of voor het middelbaar be- ervaring tot een chronische aandoening – niet zeldzaam. Naar roepsonderwijs (op niveau 3 en 4). schatting kampt tot 3 procent van de Belgische jongeren met psychosegevoeligheid. De eerste psychose manifesteert zich Ook kunnen mbo-scholen met ingang van volgend jaar, net als vaak tussen de leeftijd van 16 en 35 jaar. “Het hoeft geen risico in het hbo, lectoren aanstellen die lesgeven combineren met te betekenen voor de rest van je leven”, benadrukt Catthoor. praktijkgericht onderzoek, zodat de kennis meteen beschikbaar komt voor het onderwijs. Om duidelijk te maken dat psychose niet synoniem staat voor iets gevaarlijks en dat het te genezen is, heeft farmareus Janssen zijn schouders gezet onder de voorlichtingscampagne Doe eens goed gek “Doe eens goed gek.” Zo heet de Belgische voorlichtingscam- “Doe eens goed gek”. Die werd vorig jaar al in Nederland gepagne die deze week is gelanceerd en die het vertekende lanceerd en vandaag in Brussel officieel voorgesteld. Bedoeling beeld en de negatieve vooroordelen moet doorbreken die is het onderwerp bespreekbaar maken, onwetendheid wegnemen, negatieve vooroordelen de kop indrukken en de beeldbestaan over mensen met een psychotische aandoening. vorming positief te veranderen. “Vooroordelen leiden tot een glazen plafond”, zegt psychiater Jeroen Kleinen van het Psychiatrisch Centrum SintHiëronymus. “Wanneer je eenmaal het label psychosegevoeligheid hebt gekregen, worden veel zaken onbereikbaar. Niet omdat ze onmogelijk zijn, maar omdat je de kans niet meer krijgt.”

De campagne bestaat uit twee korte filmpjes – getiteld “Gek op Sofie” – die op de sociale media worden uitgerold. In beide filmpjes nemen bekende Vlamingen Peter Van De Veire en Bill Barberis (“Thuis”) de bestaande vooroordelen en stigma’s rond psychoses op de korrel (zie onder). In een documentaire wordt tot slot dieper ingegaan op de aanleiding van de campagne en Mensen met een psychose raken overprikkeld en gaan de rea- de nood aan betere bewustwording. Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 2

Om te vermenigvuldigen, moet je delen Wijkteams benutten beleidsvrijheid onvoldoende Bron: TSD 150915 Sociale wijkteams durven vaak, uit angst om door inspectie of de accountant op de vingers te worden getikt, niet te improviseren en leggen zich zelf meer beleidsbeperkingen op dan nodig. Dat stelt de Transitiecommissie Sociaal Domein (TSD) in haar derde voortgangsrapportage.

Privacy Er moeten betere afspraken komen over de uitwisseling en borging van privacygevoelige cliëntgegevens, benadrukt de TSD. Niet in de laatste plaats omdat onduidelijk is wat kan en mag. Dit blokkeert de samenwerking tussen gemeenten en zorgaanbieders. ‘De balans tussen zorgplicht en privacy is niet helder en wordt af en toe oneigenlijk gebruikt in de soms moeizame relatie tussen gemeenten en zorgaanbieders.’

Sociale wijkteams worstelen met de beleidsvrijheid versus wetAmbtseed en regelgeving. Uit angst om door inspectie of de accountant Gegevens moeten en zullen in het belang van de cliënt worden op de vingers te worden getikt, durven teams vaak niet te imuitgewisseld. ‘Iedereen is daarbij gehouden aan professionele proviseren en leggen zichzelf meer beperkingen op dan nodig. standaarden, ook de gemeenteambtenaar door het afleggen van de ambtseed.’ De borging van privacygevoelige informatie ‘Dat zou niet moeten’, stelt de Transitiecommissie Sociaal Doin de administratieve systemen van de verschillende betrokken mein (TSD) in haar derde voortgangsrapportage. ‘De transfororganisaties is wel een punt van zorg. Duidelijke afspraken matie is juist een uitnodiging voor de professional om meer in tussen organisaties zijn onontbeerlijk, maar ontbreken nu nog de eigen invloedssfeer te trekken. Het gaat er niet om te doen wel eens. wat mogelijk is, maar om mogelijk te maken wat nodig is.’ Oplossingen ‘Bij de teams is onduidelijkheid of onbekendheid over waar oplossingen binnen de eigen invloedsfeer liggen en wat als gegeven uit wet - en regelgeving beschouwd moet worden’, aldus de TSD in haar rapportage. Dat geldt onder meer rondom privacy en bij de inzet van bijzondere bijstand en schuldhulpverlening. De teams ‘ervaren regels of ‘waarheden’, die in werkelijkheid lang niet altijd die hardheid hebben’, zo is de TSD duidelijk geworden. Meer ruimte Wethouders, het management en raadsleden moeten wijkteams meer ruimte bieden en hen vertrouwen geven. ‘De boodschap van ruimte en maatwerk moet herhaald worden, om de werkende principes van sociale wijkteams de kans te geven’, bepleit de TSD. Sociale wijkteams hebben baat bij steun van bestuur en politiek: die moeten belemmeringen in lokale regelgeving, beleid en administratie wegnemen.

Verschillende richtlijnen De verschillende uitwerkingen van het juridisch kader binnen de Wmo2015, de Jeugdwet en de Participatiewet maken het er de dagelijkse praktijk van een sociaal wijkteam niet makkelijker op, constateert de TSD. ‘Om in een casus te moeten werken met verschillende richtlijnen rond privacy kan nadelig werken voor maatwerk en de integraliteit van zorg en ondersteuning.’ Stroeve relatie Zorgen maakt de TSD zich over de stroeve relatie tussen gemeenten en ggz-instellingen. Beide partijen maken elkaar onderling verwijten, die samenwerking in de weg staan. Zo twijfelen gemeenten of de sector wel bereid is om te vernieuwen, terwijl de instellingen gemeenten verwijten gebrek aan kennis te hebben. ‘Minder machtstaal en meer samenwerking zijn nodig om het onderlinge wantrouwen in de jeugdhulp te doorbreken en tot innovatie te komen’, vindt de TSD. De zorginstellingen moeten de nieuwe rol van gemeenten, als opdrachtgever, aanvaarden. Daarnaast moet er een herdefiniëring

komen van de professionele autonomie van de zorgverlener.

Terneuzen wil extra geld uittrekken voor begeleiding van jongeren Bron: Gemeente Terneuzen 150915 TERNEUZEN - Jongeren die in de problemen zitten door schulden, (game)verslaving, huiselijk geweld of geestelijke problemen, kunnen vanaf volgend jaar op meer aandacht rekenen in de gemeente Terneuzen. Sinds augustus 2012 draait bij Prokino al het project Kamers met Doorgroei. Jongeren die niet meer thuis kunnen of mogen wonen, leren er op eigen benen te staan. Het project is begonnen in twee huurwoningen van Clavis en zit sinds begin dit jaar in het schippersinternaat, dat door Prokino wordt beheerd. Volgens Prokino-directeur Frank van Beek voldoet het project duidelijk aan een behoefte. Het aantal plaatsen is daarom bij de verhuizing begin dit jaar uitgebreid van zes naar acht. Wooneenheden Het Terneuzense college van B en W wil Kamers met Doorgroei - dat jaarlijks 70.000 euro kost - vanaf 2016 voortzetten. Hetzelfde geldt voor een lichter begeleidingsproject in De Veste aan het Oostelijk Bolwerk in Terneuzen. Daar zijn zes wooneenheden beschikbaar voor jongeren. Zij worden begeleid door een groep vrijwilligers. Woonbegeleiding Vóór alles willen B en W van Terneuzen voorkomen dat jongeren dakloos worden. Voorgesteld wordt om daarom vanaf volgend jaar 130.000 euro opzij te zetten voor de woonbegeleiding van jongeren die snel extra zorg nodig hebben. Het geld hiervoor komt uit de pot voor sociale hulpverlening in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 3

Om te vermenigvuldigen, moet je delen ‘Niet langs notaris voor je een park mag harken’ Bron: VVD 150915

ring van bepaalde taken van de gemeente over en dat gaat heel vaak goed. En ja met grote regelmaat loopt men ook aan tegen lokale bureaucratie en procedurele regels, tegen trage Mensen moeten meer zeggenbesluitvorming, tegen onwelwillende ambtenaren en tegen schap krijgen over hun eigen onvoldoende mogelijkheden om als buurtcollectief te operebuurt. Dat vindt PvdA-Tweede ren. En ja, daar moet iets aan gedaan worden. Maar nee, dat Kamerlid Grace Tanamal. De Tweede Kamer praat maandag moeten we niet hier in Den Haag regelen.’ over haar plan om te experimenteren met buurtrechten. De VVD heeft niets tegen burgerparticipatie, ‘maar dat moeten we De sociaal-democratische partij pleit ervoor om eerst een verniet hier in Den Haag regelen.’ eniging op te tuigen en een collectief te vormen dat de grenzen van de buurt bepaalt, waarbij deze grenzen ook eerst nog Mensen moeten meer zeggenschap krijgen over hun eigen door alle buren moeten worden erkend. ‘Voordat je een perk buurt. Dat vindt PvdA-Tweede Kamerlid Grace Tanamal. De mag aanharken, moet je eerst langs de Kamer van Koophandel Tweede Kamer praat maandag over haar plan om te experien de notaris,’ aldus Veldman. menteren met buurtrechten. De VVD heeft niets tegen burgerparticipatie, ‘maar dat moeten we niet hier in Den Haag regeOpnieuw forse stijging 'zorgrechtzaken' len.’

Bron: Raad voor de Rechtspraak 150918

‘Buurtbewoners weten vaak als geen ander hoe zij hun eigen buurt leefbaar, veilig en mooi kunnen houden. Zo ervaren mensen soms onveiligheid in hun buurt, maar weten zij tegelijkertijd zelf heel goed waarom zij zich onveilig voelen en wat eraan verbeterd moet worden', aldus het Kamerlid. Ze denkt ook aan het zelf organiseren door buurtbewoners van groenvoorzieningen of hulp bij boodschappen. ‘Ook krijgen zij het recht om met eigen middelen als eerste te bieden op vrijgekomen land- of vastgoed.' Verder krijgen bewoners wat haar betreft het recht om een buurtplan te maken. Daarin kunnen zij hun ideeën over de inrichting van hun wijk verwerken. De VVD reageert afwijzend, omdat de liberalen vinden dat zoiets niet vanuit Den Haag moet worden aangepakt. De bewoners moeten zelf hun buurtinitiatieven regelen, vindt Tweede Kamerlid Hayke Veldman. ‘Acties van bewoners om hun omgeving te onderhouden, komen al op grote schaal voor. Daar nemen bewoners de uitvoe-

De Raad voor de Rechtspraak meldt aan de NOS dat er in de eerste acht maanden van dit jaar 1438 rechtszaken waren, een verdubbeling ten opzichte van het jaar ervoor. In juli werd bekend dat sinds 1 januari 1000 mensen naar de rechter zijn gestapt om een conflict hebben met hun gemeente over uitvoering van de WMO. In eerdere jaren waren dat gemiddeld 550 per halfjaar. Nog net geen verdubbeling maar een forse stijging. Van Rijn: "Rechtszaken onnodig" Belangenvereniging Per Saldo meldde eerder deze maand ook de rechtsgang tegen gemeenten te overwegen. Staatssecretaris Van Rijn zei vorige week nog dat Wmo-Rechtszaken tegen gemeenten onnodig zijn. De staatssecretaris: "Rechtszaken door cliënten aangespannen tegen gemeenten omdat ze worden gekort op zorg zijn onnodig. Gemeenten hebben een wettelijke taak om passende zorg te leveren".

“Vooroordelen leiden tot een glazen plafond”, zegt psychiater Jeroen Kleinen van het Psychiatrisch Centrum Sint-Hiëronymus. “Wanneer je eenmaal het label psychosegevoeligheid hebt gekregen, worden veel zaken onbereikbaar. Niet omdat ze onmogelijk zijn, maar omdat je de kans niet meer krijgt.” Mensen met een psychose raken overprikkeld en gaan de realiteit anders percipiëren. Ze krijgen de prikkels niet meer geordend, legt Kirsten Catthoor van het Psychiatrisch Ziekenhuis Stuivenberg uit. Dat kan leiden tot hallucinaties, waangedachten en paranoia, stemmingswisselingen, zich sociaal terugtrekken en in zeldzame gevallen agitatie of agressie. Biologisch gesproken ligt een onevenwicht tussen de neurotransmitters (stoffen die informatie van de ene naar de andere zenuwcel doorgeven) in de hersenen aan de basis van een psychose. Er is een genetische component, aldus Catthoor, maar die speelt slechts in beperkte mate een rol. Psychische stress, migratie, wonen in een stedelijke omgeving en druggebruik gelden als risicofactoren die een psychose in de hand kunnen werken. Volgens Catthoor is een psychose – gaande van een psychoseervaring tot een chronische aandoening – niet zeldzaam. Naar schatting kampt tot 3 procent van de Belgische jongeren met psychosegevoeligheid. De eerste psychose manifesteert zich vaak tussen de leeftijd van 16 en 35 jaar. “Het hoeft geen risico te betekenen voor de rest van je leven”, benadrukt Catthoor.

Om duidelijk te maken dat psychose niet synoniem staat voor iets gevaarlijks en dat het te genezen is, heeft farmareus Janssen zijn schouders gezet onder de voorlichtingscampagne “Doe eens goed gek”. Die werd vorig jaar al in Nederland gelanceerd en vandaag in Brussel officieel voorgesteld. Bedoeling “Doe eens goed gek.” Zo heet de Belgische voorlichtingscam- is het onderwerp bespreekbaar maken, onwetendheid wegnepagne die deze week is gelanceerd en die het vertekende men, negatieve vooroordelen de kop indrukken en de beeldbeeld en de negatieve vooroordelen moet doorbreken die vorming positief te veranderen. bestaan over mensen met een psychotische aandoening. Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 4

Om te vermenigvuldigen, moet je delen Vluchtelingenstroom heeft Nederland bereikt Bron: BB 150915 In Groningen kwamen gisteravond zo'n 1500 mensen naar de Grote Markt als oproep vluchtelingen een warm welkom te geven. Met 3100 arriverende vluchtelingen in een week kun je vaststellen dat de grote stroom nu ook Nederland heeft bereikt. Op het Centraal Station van Amsterdam meldden zich de afgelopen dagen honderden Syriërs zich bij de politie. Maar de mensen steken op verschillende plekken de grens over. In Emmen worden extra bussen en touringcars ingezet om de vluchtelingen naar het landelijke aanmeldcentrum in Ter Apel te brengen. Ondertussen wordt de marechaussee ingezet om de grenzen te controleren.

sterdam CS omdat ze de laatste trein richting Ter Apel hebben gemist. Volgens korpschef Aalbersberg zijn er de afgelopen dagen honderden vluchtelingen naar de hoofdstad gekomen. ,,Vrijdag en zaterdag bijna kwamen er bijna tweehonderd vluchtelingen per dag aan'', zegt hij tegen de lokale zender AT5 . ,,Historisch gezien zijn dat er zo'n 1300 per jaar, en vorig jaar 3000. Je kunt dus wel nagaan dat dit ontzettend veel is.'' De politie helpt ze met een treinkaartje en zet ze op de trein. In Ter Apel is het aanmeldcentrum van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), waar asielzoekers die net in Nederland zijn worden opgevangen en waar de asielprocedure begint. Volgens de politie is het maandag een van de eerste keren dat een groep vluchtelingen op het station staat.

Vesnelde opvang Die controles zijn er echter niet op gericht om de vluchtelingen terug te sturen of aan te houden. Op deze manier worden de vluchtelingenstromen in kaart gebracht. Gemeenten maken zich ondertussen op voor de toeloop, de een wat sneller dan de ander. De gemeente Weert bijvoorbeeld, maakt een leegstaande kazerne met spoed leeg voor duizend vluchtelingen met een status. ‘Het zou eigenlijk zes weken duren voor het geschikt zou zijn voor de opvang,’ legt een gemeentewoordvoerder uit. ‘Met hulp van defensie kunnen we komende woensdag de eerste bewoners al welkom heten.’ Grensgemeente De gemeente Roermond, vlakbij de Duitse grens, heeft nog Politieke steun niets gemerkt van nieuwe vluchtelingen. ‘Op een steenworp Een extra beroep van staatssecretaris Dijkhoff voor nog eens afstand over de Duitse grens in Niederkrüchten staat een oude 1000 vluchtelingen moest de gemeente afwijzen: ‘We hebben Engelse legerbasis klaar om vluchtelingen op te vangen,’ verde opvang voor 1000 mensen afgesproken en gecommuni- telt de gemeente. ‘We hebben nog geen verzoek van het COA ceerd naar de bewoners, we houden ons aan het oorspronke- gehad, zodra dat het geval is gaan we ons daarover beraden.’ lijke plan. We willen geen processtappen overslaan en politieke steun verliezen,’ aldus de gemeentewoordvoerder. Tegenstanders

tig mensen verzameld die juist voor een azc in Enschede zijn. De politie was aanwezig om voor- en tegenstanders uit elkaar te houden. ,,Maar de sfeer is eerder gemoedelijk dan grimmig'', zei een woordvoerder van de gemeente. Minderjarige vluchtelingen Utrecht heeft in het asielzoekerscentrum Oog in Al plaats gemaakt voor de opvang van vijftig alleenstaande, minderjarige asielzoekers (ama's). De stad is bovendien samen met het Nidos, de jeugdbeschermingsorganisatie voor jonge vluchtelingen, op zoek naar mogelijkheden om minderjarige asielzoekers in zelfstandige woningen onder te brengen. Gewone huizen Utrecht heeft maandag ook een meldpunt in het leven geroepen waar mensen leegstaande gebouwen kunnen aanmelden die mogelijk geschikt zijn voor noodopvang. Het Nidos wil in Utrecht bij wijze van proef ongeveer veertig ama's in tien gewone huizen in gewone wijken onderbrengen. Het Nidos zorgt voor budget en begeleiding. De organisatie denkt dat jongeren makkelijker integreren als ze in gewone huizen wonen. Te kleine locaties Het COA krijgt ondertussem veel reacties van gemeenten vertelt een woordvoerder, maar niet alles is geschikt voor noodopvang. ‘Wanneer er te kleine aantallen worden aangeboden is het niet haalbaar.’ Er wordt daarom ook nadrukkelijk verwezen naar de speciale gemeentepagina van het COA.

EU-akkoord Overigens heeft de Europese Unie maandag formeel besloten 40 duizend asielzoekers vanuit Griekenland en Italië over Europa te verdelen. De herplaatsing heeft geen verplicht karakter. Het gaat gelden voor vluchtelingen die tussen 15 augustus van dit jaar tot september 2017 in Griekenland of Italië zijn gearriveerd of nog binnenkomen. Over de verplichte herverdeling In Enschede demonstreerden gisteravond ruim honderd men- van nog eens 120.000 vluchtelingen zijn de bewindslieden nog Overnachten op station sen tegen de komst van een asielzoekerscentrum (azc) in de in gesprek. De laatste tijd overnachten steeds vaker vluchtelingen op Am- stad. Op het plein voor het stadhuis hadden zich ook zo'n vijfJaargang 3 | aflevering 34 | pagina 5

Om te vermenigvuldigen, moet je delen Gouden bergen voor gemeenten, in 2020

daarvoor geldende plafond, krijgen ze dat niet gedeclareerde deel in het gemeentefonds gestort. In 2016 gaat het om een Gemeenten gaan er de komende jaren licht op vooruit. In 2020 bedrag van 130 miljoen euro. In 2017 is het wat minder, maar rinkelt de kassa pas echt. Die positieve boodschap kunnen het loopt daarna weer op tot 122 miljoen euro in 2019. gemeenten halen uit de septembercirculaire gemeentefonds Accres relatief onbelangrijker 2015. Daarnaast is er de positieve ontwikkeling van de algemene Gemeenten gaan er de komende jaren op vooruit. In 2020 uitkering – het zogeheten accres. Dat wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. rinkelt de kassa pas echt. Volgens de geldende afspraken in de normeringssystematiek – Die positieve boodschap kunnen gemeenten halen uit de sep- samen de trap op, samen de trap af – krijgen gemeenten meer tembercirculaire gemeentefonds 2015. De gemeenten krijgen geld van het rijk als het rijk meer uitgeeft. Omgekeerd geldt miljoenen euro’s meer dan ze was voorgerekend in de meicir- overigens hetzelfde. Vergeleken met de toevoegingen aan het gemeentefonds vanwege de onderschrijding van het btwculaire. compensatiefonds is de accresontwikkeling relatief gezien de komende jaren minder bepalend voor de inkomsten voor gemeenten.

Bron: Rijksbegroting 2016 150916

Instroom asielzoekers De accresraming in de Miljoenennota resulteert volgens de septembercirculaire voor alle jaren – met uitzondering van 2019 – in een licht hogere algemene uitkering in vergelijking met de meicirculaire 2015. Voor 2015 blijkt 60 miljoen euro overgeboekt naar het gemeentefonds. De belangrijkste verklaring daarvoor zijn de overboekingen in verband met de verwachte toename van kosten door de verhoogde instroom van asielzoekers.

Btw-compensatie Een tamelijk onverwachte meevaller betreft de toevoeging aan het gemeentefonds uit het btw-compensatiefonds. Omdat gemeenten naar inschatting van het ministerie van Financiën de komende jaren minder btw declareren bij het rijk dan het

Cao-akkoord Volgend jaar is er een positieve accresontwikkeling van ruim 4 procent: 647 miljoen euro. Dat is 10 miljoen euro meer dan de 637 miljoen euro die in de meicirculaire in het vooruitzicht was gesteld. De belangrijkste verklaring daarvoor ligt in de intensiveringen die zijn opgenomen in de ontwerpbegroting 2016. Belangrijkste elementen zijn de extra uitgaven voor veiligheid/defensie, missies en maatschappelijke prioriteiten zoals de impuls voor beschut

werk en de opvang voor peuters. Ook de intensivering van de kinderopvangtoeslag vanaf 2016 heeft een positief accreseffect. Verder tellen de extra rijksuitgaven mee in verband met het CAO-akkoord. Een deel daarvan is overigens al neergeslagen in de verbetering van het accres in 2015. Florissant 2020 In 2017 is het accres negatief, maar een paar miljoen euro minder negatief dan in de meicirculaire voorspeld. In 2018 is een plus te zien van ongeveer 120 miljoen euro. Na een lichte dip in 2019, belooft 2020 het meest florissant te worden met een dikke plus van 290 miljoen euro. Maar omdat elke nadere onderbouwing daarvoor ontbreekt, zal geen gemeente daar naar verwachting mee rekenen.

Hoezo denken ouders niet na? Twaalf opstellen over hoe ouders denken: snel en langzaam Denken ouders echt na als ze meteen om ritalin vragen bij de kinderarts? Als ze hun ex blijven bevechten? Of kúnnen sommige ouders niet denken? Vanwege een stoornis bijvoorbeeld? Of tienermoeders? De auteurs van Hoezo denken ouders niet na? dachten hierover na en vertellen, elk vanuit een andere achtergrond, hoe ouders op twee manieren denken: snel - tussen het dagelijks opvoedgedoe door - en langzaam - op een rustig momentje. Langzaam overdenken en vooruitdenken: hoe werkt dat precies in het drukke thuisverkeer?

Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 6

Om te vermenigvuldigen, moet je delen Gemeenten willen meer financiële ruimte

Gemeente niet genoemd Opvallend in de Troonrede was verder dat het woord stad of Bron: VNG 150916 Van Zanen vindt dat gemeenten heel loyaal zijn geweest in gemeente geen enkele keer is gebruikt. ‘Dat viel mij ook op’, moeilijke tijden en er nu meer aandacht voor hen mag zijn. aldus Van Zanen. ‘Terwijl wij nu echt de eerste overheid zijn. ‘We willen meer ruimte, ook financieel, om onze taken op een De bestuurslaag die het dichtste bij de burger staat. Het ging veel over het sociaal domein, goed niveau uit te voeren.' maar gemeenten werden niet genoemd.’ En Van Zanen zei het VNG-voorzitter Jan van Zanen in zijn speech als scheidend G4is blij met de economische voorzitter ook al: ‘Gebruik ons groei, maar ziet ook graag iets nou.’ terugkomen bij gemeenten. ‘Aan het voorzieningenniveau van mensen knabbelen is het laatste wat we willen.’

Extraatje voor ondersteuning vrijwilligers Bron: VWS 150916

Evenwicht zoek De economische groei is een zegen, maar na jaren van bezuinigingen zouden ook gemeenten graag wat meer financiële ruimte willen. ‘393 gemeenten hebben sinds 2008/2009 extra investeringen gedaan om de economie aan de gang te houden. We nemen graag de uitvoering van het sociaal domein over en dat kunnen we ook effectiever. Maar we moesten het wel doen met korting.’ En het aantal kortingen loopt alleen nog maar op, constateert hij. ‘Nu zitten we met die malle opschalingskorting, 1 miljard in totaal. Dat valt niet uit te leggen. Het evenwicht is zoek.’

Voor de ondersteuning van vrijwilligers in gemeenten trekt het kabinet 1,4 miljoen euro extra uit. De huishoudelijke hulp toelage (HHT) wordt niet verlengd. Dat blijkt uit de dinsdag verschenen begroting van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

daarmee gepaard gaande kosten, maar krijgen er geen geld voor. Dat gaat naar de gemeenten waar het kind staat ingeschreven. ‘Vanaf 2016 wordt deze situatie opgelost met de invoering van het objectief verdeelmodel’, aldus de VWSbegroting. Programma vrijwilligers De 1,4 miljoen euro extra voor ondersteuning vrijwilligers wordt over drie jaar uitgesmeerd. Er komt een speciaal programma voor, onder de vlag van de Vereniging Nederlandse Organisatie Vrijwilligerswerk (NOV) en het Landelijk Overleg Vrijwilligers in de Zorg (LOVZ). Verminderen regeldruk De begroting bevat geen schokkend nieuws voor gemeenten. Al eerder was bekend dat er extra geld (20 miljoen) wordt vrijgemaakt om de ellende met de persoonsgebonden budgetten (pgb) op te lossen. Voor de uitvoering van de Wmo2015 en de Jeugdzorg wordt geen extra geld vrijgemaakt, om bijvoorbeeld de kortingen op de budgetten te temporiseren. Dat was (is) een wens van gemeenten. De komende tijd wil het kabinet met name inzetten op het verminderen van de regeldruk. Het is tijd voor een ‘forse extra inspanning om de bureaucratie in de zorg terug te dringen’. Daarbij wordt gedacht slimmer samenwerken, standaardiseren van formulieren, vereenvoudiging of schrappen van regels.

Voor de ondersteuning van vrijwilligers in gemeenten trekt het kabinet 1,4 miljoen euro extra uit. Voor het oplossen van knelpunten in de jeugdzorg (woonplaatsbeginsel) wordt geen extra geld uitgetrokken. Ter compensatie van getroffen gemeenten wordt 20 miljoen euro uit het macrobudget Jeugdwet een jaar naar voren gehaald. De huishoudelijke hulp toelage (HHT) Stop met korten wordt niet verlengd. Wel wordt er iets meer aan uitgegeven Vernieuwing Van Zanen vindt dat gemeenten heel loyaal zijn geweest in (totaal 79,5 miljoen euro) dan aanvankelijk begroot. De opdracht aan gemeenten is vooral het doorzetten van de moeilijke tijden en er nu meer aandacht voor hen mag zijn. ‘noodzakelijke vernieuwing’. De samenhang tussen publieke ‘We willen meer ruimte, ook financieel, om onze taken op een Intramurale instellingen goed niveau uit te voeren. Maar we krijgen weer een korting Dat blijkt uit de dinsdag verschenen begroting van het minis- gezondheid en jeugd, langdurige zorg, ondersteuning en parop het gemeentefonds. Bedenk wel dat dit fonds voor de in- terie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Afhankelijk ticipatie moet worden vormgegeven en anders aangepakt. De woners van onze gemeenten is. Knabbelen aan het voorzienin- van de claims van gemeenten komt er voor 2015 maximaal 20 samenwerking tussen gemeenten en zorgverzekeraars moet genniveau van mensen is wel het laatste wat we willen.’ Vol- miljoen beschikbaar. Diverse gemeenten komen niet uit met beter, om zowel de zorgkosten te beteugelen als de zorg voor gens Van Zanen hebben gemeenten dit “wisselgeld” verdiend. hun jeugdzorgbudget omdat ze last hebben van het zogehe- kwetsbare groepen te verbeteren. Daarbij benadrukt het minis‘En we blijven loyaal. Maar stop met korten. Die opschalings- ten woonplaatsbeginsel. Het gaat om gemeenten met veel terie dat voor goede ondersteuning van jongeren een passenkorting moet van de baan.’ intramurale instellingen binnen de gemeentegrenzen. Zij zijn de verbinding tussen zorg en onderwijs noodzakelijk is. wel verantwoordelijk voor de zorg van de jongeren, en de Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 7

Om te vermenigvuldigen, moet je delen Prinsjesdag 2015: het verlanglijstje voor de sociale sector Bron: Rijksbegroting 2016 150916

Wlz-uitgaven stijgen met 600 miljoen euro Bron: Rijksbegroting 150916

De uitgaven voor de Wet langdurende zorg stijgen harder dan gedacht. Het ministerie van VWS stelt in 2016 600 miljoen euro extra beschikbaar.

leerde ambitie van dit kabinet om integraal werken zowel landelijk als lokaal te stimuleren, met daaraan gekoppeld een krachtig actieprogramma zou voor veel inwoners van ons land Prinsjesdag 2015: het verlanglijstje voor de sociale sector: stihet verschil kunnen maken. muleer integraal werken, zorg voor een duurzaam kennissysteem in de sector en werk aan verbinding tussen de Wmo en Een duurzaam kennissysteem voor de sociale sector de Participatiewet De Gezondheidsraad heeft begin dit jaar een advies uitgebracht onder de titel ‘Sociaal werk op solide basis’ waarin geEindelijk weer een begrotingsjaar waarin extra gelden zijn te pleit wordt voor een duurzaam kennissysteem. Net als in de verdelen. Gaat de regering ervoor zorgen dat er betere onderjeugdzorg en ouderenzorg. De oproep aan VWS, de VNG en steuning komt voor de mensen die te maken hebben gehad de sector zelf om nu écht een stimuleringsprogramma te starmet de grote veranderingen in de AWBZ, Wmo, langdurige ten enthousiast ontvangen door de brancheorganisaties, bezorg en Jeugdwet? Gaat ze de professionals de middelen geroepsverenigingen en opleidingen. Helaas heeft het kabinet ven om de burgers beter in staat te stellen hun zelfstandigheid tot op heden nog geen aanstalten gemaakt om in een dergete behouden? Movisie heeft een verlanglijstje: stimuleer intelijk ontwikkelings- en onderzoeksprogramma voor de sociale graal werken, zorg voor een duurzaam kennissysteem in de sector te investeren. De begrotingsbesprekingen 2016 en versector en werk aan verbinding tussen de Wmo en de Participader bieden een aanknopingspunt om tiewet. dit recht te zetten.

Dit voorjaar zijn de realisatiecijfers AWBZ over het jaar 2014 bekend geworden. Op basis daarvan heeft het ministerie van VWS de ramingen voor 2016 aangepast. De uitgaven voor de Wlz worden met 600 miljoen verhoogd. De belangrijkste oorzaken zijn een stijging van de uitgaven voor pgb, een tragere extramuralisering dan verwacht en extra kosten voor patiënten Stimuleer integraal werken die moeten revalideren na een ziekenhuisopname. Als we de burger echt willen laten profiteren van de grote transforExtramuralisering gaat langzamer De toestroom aan budgethouders binnen de Wlz is groter dan matie van 2015 dan is een extra verwacht. Hiervoor is 133 miljoen euro extra nodig. Uit de rea- impuls in het sociaal domein onlisatiecijfers van de AWBZ over 2014 blijkt verder dat het aantal ontbeerlijk. De burger heeft nieumensen met lage zzp's minder snel daalt dan oorspronkelijk we professionals nodig die hem en gedacht. VWS gaat daarom uit van een lagere gemiddelde zijn netwerk steunen in zelfredzaamheid. Die eerder probleuitstroom van lage zzp's voor 2015. De schatting is nu dat het men signaleren en zorgen dat mensen langer thuis kunnen aantal lagere zzp's in 2015 uitkomt op circa 17.500. Dat leidt wonen. Dat huiselijk geweld, schuldenproblematiek en opvoetot extra Wlz-uitgaven. Daarnaast worden er extra middelen dingsproblemen in een eerder stadium worden gesignaleerd vrijgemaakt voor ouderen met zzp 4. Alles bij elkaar zorgt dit en aangepakt. Hier botst echter de leefwereld van mensen met de systeemwereld van beleid en organisaties. Zowel landelijk voor 259 miljoen euro aan extra uitgaven. als lokaal zien we de worsteling om zorg, welzijn, werk, inkomen en onderwijs samen te laten werken. Het vraagt ook om Revalideren Nog een kostenpost vormen de verblijfskosten voor patiënten lef. Inspectiediensten, afrekensystemen dienen daartoe opdie net uit ziekenhuizen zijn ontslagen. Het uitstel van de zo- nieuw tegen het licht te worden gehouden. Alleen zeggen dat geheten overgang eerstelijnsverblijf naar de Zorgverzekerings- bureaucratie en regeldrift beteugeld moeten worden is onvoldoende. Het vraagt om experimenteerruimte, het betrekken wet geeft een tegenvaller van 180,5 miljoen euro. van burgers en ontschotte geldstromen. Een scherp geformu-

Participatie en Wmo Participeren naar vermogen is een hartenwens die vele kwetsbare burgers hebben. Participatie kent vele vormen: een continuüm van (deeltijd) arbeid, participatiebanen, werkervaringsplaatsen, beschut werken, maar ook arbeidsmatige dagbesteding, begeleid werken, vrijwilligerswerk, tegenprestatie naar vermogen tot werk in de informele economie. Dit continuüm heeft in de loop der jaren schotten en breuklijnen gekregen. Zowel de Wmo als de Participatiewet willen de participatie bevorderen. De opgave is ook hier om weer te denken vanuit de vraag en behoefte van mensen zelf en die van organisaties en het bedrijfsleven. En daar de ondersteuning op in te richten. Dat vraagt om transformatie en ontschotting in beleid en uitvoering.

Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 8

Om te vermenigvuldigen, moet je delen procent terug en in Oldenzaal met 3,9 procent. Topper De absolute toppers vinden we echter bij de kleine gemeenten. Midden Delfland had in 2014 10 procent minder bijstanders dan in 2013. In Leeuwarderadeel was de daling 12,5 proSuccesvolle bijstandbestrijders cent. Bovenaan de lijst staat de gemeente Heerde waar het Bron: onderzoek 150917 De absolute toppers vinden we echter bij de kleine gemeen- aantal bijstanders met liefst 26,7 procent daalde. ten. Midden Delfland had in 2014 10 procent minder bijstanders dan in 2013. In Leeuwarderadeel was de daling 12,5 pro- Extra fte cent. Bovenaan de lijst staat de gemeente Heerde waar het 'Hartstikke mooi', reageert wethouder Jolanda Pierik (CDA, Participatie) van de 'winnende gemeente' Heerde. Maar de aantal bijstanders met liefst 26,7 procent daalde. koppositie is niet een reden om vervolgens op de lauweren te Dat het aantal mensen in de bijstand de laatste jaren flink is gaan rusten. 'Nu is het een kwestie van doorzetten, want voor gestegen, weten we wel. Maar er zijn ook gemeenten die te- dit jaar zijn onze cijfers iets minder mooi'. Heerde speelde het gen de stroom in, heel goed gescoord hebben op het terug- vorig jaar klaar om het aantal mensen in de bijstand van 160 brengen van het aantal uitkeringsgerechtigden. Onderzoeks- naar 137 te doen afnemen. Wat is het geheim? 'We hebben bureau Ape destilleerde uit de bijstandscijfers van het CBS tijdelijk meer capaciteit ingehuurd', vertelt Pierik. 'We konden daardoor nog meer focussen op rechtmatigheid en tegelijkerverschillende ‘top tienen’. tijd beter op zoek naar werk.' Eén extra fte huurde de gemeente in. Dat klinkt misschien als niet heel veel, maar op een toKleine gemeente Daaruit blijkt dat grote gemeenten het over het algemeen iets taal van 2 parttimers, is het bijna een verdubbeling van de beter doen dan middelgrote gemeenten. Kleine gemeenten menskracht. doen het nóg minder goed. Gemiddeld dan, want juist enkele kleine gemeenten zijn de grote winnaars. Nijmegen In 2014 steeg het totale aantal mensen in de bijstand met 5 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Grote gemeenten zaten hier net iets onder, 4,6 procent. Zoetermeer en Heerlen voeren de ranglijst aan, daar bleef het aantal mensen in de bijstand precies gelijk. In Nijmegen (+0,8), Spijkenisse (+1,1) en Groningen (+1,6) deden ze het relatief goed. Middelgrote gemeenten zaten met 5,6 procent net boven het landelijk gemiddelde. Toch zijn daar al gemeenten die het voor elkaar gekregen hebben hun bijstandsbestand omlaag te krijgen. Epe bijvoorbeeld. Daar daalde het aantal mensen met een uitkering met 5,1 procent. In Echt-Susteren liep het bestand met 4,8

deels omdat meer statushouders een uitkering krijgen, maar ook omdat meer mensen vanuit de Ww in de bijstand terechtkomen. Daarom gaat Heerde de inzet van de extra fte evalueren, want als deze zichzelf terugverdiend, kan de functie wellicht behouden worden. Voor het behalen van de koppositie in 2014 gaat Pierik haar afdeling binnenkort tracteren op taart, want beste bijstandbestrijder van Nederland mag gevierd worden.

Ouder beïnvloedt vaak partnerkeuze allochtone jongere Bron: Tilburg University 150917 Turks- en Marokkaans-Nederlandse ouders hebben een grote rol in de partnerkeuze van hun kind. Dat blijkt uit onderzoek waarop Pascale van Zantvliet op 25 september promoveert aan de Tilburg University.

Van Zantvliet analyseerde data van de Netherlands Life Course Study (NELLS), die in 2009 en 2010 werd uitgevoerd onder autochtone, Turkse en Marokkaanse Nederlanders van 18 tot en met 45 jaar. Daaruit blijkt dat ouderlijke participatie vooral gebruikelijk is onder Turkse en Marokkaanse Nederlanders: 40 procent van de Turkse en 35 procent van de Marokkaanse Nederlanders vertelde dat hun ouders invloed hadden op hun partnerkeuze, tegenover slechts 5 procent van de autochtone Niet uniek Nederlandse jongeren. De invloed is vooral groot onder vrouDe aanpak van Heerde is succesvol, maar niet uniek. Zo wordt wen en eerstegeneratiemigranten. er strenger 'aan de poort' geselecteerd en worden werkzoekenden persoonlijk begeleid in hun zoektocht. Er zijn sollicitaHoeveel invloed ouders hebben, hangt af van de mate van tietrainingen als iemand dat nodig heeft, maar niet meer stanintegratie. Hoe minder zij geïntegreerd zijn, des te groter is daard. Pierik: 'En ook re-integratie wordt niet meer standaard hun invloed. Ook hebben zij meer invloed als zij meer vasthouingezet, maar op maat afgestemd. We kijken wel of iemand den aan islamitische gebruiken. Kinderen met een hoger opleivervoersproblemen heeft, of oppasproblemen. Heel persoondingsniveau ervaren minder ouderlijke participatie, evenals lijk.' kinderen die op latere leeftijd een relatie starten. Taart In 2015 heeft de dalende lijn zich niet voortgezet. Er is nog steeds een goede uitstroom, maar de instroom is hoger, Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 9

Om te vermenigvuldigen, moet je delen Extra geld voor verpleeghuiszorg verdampt helaas alweer in 2017 Bron: ActiZ 150917 ActiZ is uiteraard blij met extra geld voor verpleeghuiszorg, maar deze investering is helaas lager dan de €210 miljoen die eerder was aangekondigd en in de troonrede werd genoemd. Daarnaast is de voorgenomen bezuiniging op de Wlz die in het regeerakkoord was afgesproken vanaf 2017 nog altijd niet van tafel. Daarmee verdwijnt de facto het extra geld na een jaar al weer. De geplande bezuiniging op de wijkverpleging van € 100 miljoen in 2016 is evenmin van tafel. Dit terwijl we over 2015 al een tekort van ruim 240 miljoen verwachten. En voor het behoud van werkgelegenheid in de sector heeft het kabinet geen strategische visie en geen duidelijke agenda. Kortom: de plannen zijn in werkelijkheid een stuk minder zoet. Investering in kwaliteit verpleeghuiszorg moet duurzaam en cliëntgericht zijn ActiZ is op zichzelf blij dat het kabinet zegt ervoor te kiezen om vanaf 2016 structureel te investeren in de verdere verbetering van de kwaliteit van verpleeghuiszorg. Een logisch gevolg van deze keuze voor investeren is het schrappen van de eerder ingeboekte bezuiniging op de ouderenzorg per 2016 van €45 miljoen. Helaas wordt deze logica vooralsnog niet doorgetrokken naar 2017 en daarna. De voorgenomen bezuiniging van €500 miljoen op de Wlz zorg -waarvan ongeveer de helft voor de ouderenzorg- staat immers nog altijd in de planning. Pas als deze bezuiniging per 2017 van tafel is, kunnen we echt spreken van structureel extra budget voor verpleeghuiszorg. Met het gereserveerde budget van €132 miljoen in 2016 oplopend tot €200 miljoen in 2020 kunnen zorgorganisaties de ingezette kwaliteitsverbetering in de verpleeghuiszorg een impuls geven. Hóe die middelen het beste ingezet kunnen worden, is wat ActiZ betreft nog wel een punt van discussie. Laten we ervoor waken dat er van bovenaf eenzijdig voor álle cliënten (aandacht) en álle medewerkers (opleiding) wordt bedacht waar zij behoefte aan hebben. Dergelijke oormerking

van budget leidt bovendien onbedoeld, maar onvermijdelijk Ook de verhoging van het aan gemeenten toegekende bedrag tot het optuigen van een administratief circus om te kunnen voor de Huishoudelijke Hulp Toelage (HHT) draagt, zij het tijcontroleren of de gelden wel juist zijn besteed. delijk tot 2017, bij aan de verlaging van de kosten van de hulp bij het huishouden. De dekking van deze extra uitgaven voor Tarieven wijkverpleging verder onder water HHT komt uit het naar voren halen van het structurele budget Begin september heeft ActiZ de resultaten van onderzoek on- van €100 mln. ter verbetering van de arbeidsmarktpositie van der haar leden naar dreigende overschrijding van het budget specifieke groepen (alfahulpen). Deze €100 miljoen komt vanaf voor wijkverpleging in 2015 naar buiten gebracht. Deze ver- 2017 vrij. wachte overschrijding bedraagt tenminste €242 miljoen. ZorgverActiZ dringt al enige tijd aan op een zekeraars bevestigen dit beeld. Tot duidelijke visie en concrete plannen op heden heeft staatssecretaris hoe het kabinet na de HHT (vanaf Van Rijn echter zeer afwachtend 2017) aankijkt tegen de markt voor gereageerd op deze verontrustende huishoudelijke hulp en de perde signalen, onder het mom van soonlijke dienstverlening. Het kabi‘eerst zien, dan geloven’. De signanet heeft aangegeven in 2016 met len over tekorten in 2015 en daarde sector te willen komen tot een door onvermijdelijke cliëntenstops toekomstgerichte werkagenda voor hebben er evenmin toe geleid dat de huishoudelijke hulpen. ActiZ het kabinet de extra bezuiniging op de wijkverpleging in 2016 neemt deze uitnodiging graag aan, om daarmee onder meer -€100 miljoen bovenop de €400 miljoen per 2015- heeft her- concreet invulling te geven aan effectieve besteding van booverwogen. ActiZ ziet in het inkoopbeleid van zorgverzeke- vengenoemde €100 miljoen na afloop van de HHT periode ter raars voor 2016 dat zij eveneens rekening houden met de ge- behoud van werkgelegenheid. Het werkgelegenheidsverlies in plande bezuiniging. Hiermee komt de financiering van de wijk- de branche VVT is echter niet beperkt tot hulp bij het huishouverpleging nog meer onder water te staan. De toenemende den alleen. Ook in de begeleiding en dagbesteding en in de behoefte van zorg aan mensen in de thuissituatie en de toene- Wet Landurige zorg (Wlz) is sprake van een aanzienlijk werkgemende complexiteit van deze zorg verdienen een fundamente- legenheidsverlies, dat wat ActiZ betreft ook bij de toekomstle en structurele oplossing, om te beginnen een reëel budget. agenda betrokken dient te worden. Door nieuwe verbindingen tussen Wmo en Wlz te creëren kan bijvoorbeeld werkgelegenMeerjarenperspectief nodig op onderkant arbeidsmarkt heid ontstaan of behouden blijven. Vanaf 2017 zet het kabinet een voorzichtige stap naar het verlagen van de loonkosten van werknemers rond het wettelijk In aanloop naar de begrotingsbehandeling van VWS op 2 nominimumloon. Dit draagt bij aan verlaging van de kosten voor vember zal ActiZ met alternatieve invulling van de intensivede hulp bij het huishouden in de Wmo, maar leidt daarmee ringsplannen voor de verpleeghuiszorg komen. Daarnaast denniet automatisch tot meer werkgelegenheid/minder banenver- ken we mee over een toekomstbestendig bekostigingsmodel lies in deze sector. Het risico bestaat immers dat gemeenten voor wijkverpleging en een bredere werkgelegenheidsagenda deze verlaagde loonkosten vertalen in nog lagere Wmo tarie- voor de langdurige zorg. ven, waarmee het beoogde effect -meer mensen in dienst nemen of houden- teniet wordt gedaan. Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 10

Om te vermenigvuldigen, moet je delen Toename bureaucratie dreigt in wijkverpleging Bron: Actal 150918 Wijkverpleegkundigen krijgen te maken met veel bureaucratie als het nieuwe bekostigingssysteem onvoldoende gebruikmaakt van het classificatiesysteem. Daarvoor waarschuwt Actal, Adviescollege toetsing regeldruk, in aanloop naar het rondetafelgesprek met de Vaste Kamercommissie voor VWS op 21 september. Voor de verpleging en verzorging van patiënten die thuis wonen, komt een nieuw bekostigingssysteem. Voor de bekostiging kan de informatie uit het classificatiesysteem worden benut, stelt Actal. Lili Doude van Troostwijk, collegelid van Actal: 'Hierin gaat de wijkverpleegkundige toch al het eigen professioneel handelen registreren. Dat moet voldoende zijn. Dit systeem mag niet worden vervuild met gegevens die uitsluitend voor de bekostiging van belang zijn.' Nieuw bekostigingssysteem De overheveling van verpleging en verzorging naar de Zorgverzekeringswet veroorzaakt een wijziging in de bekostigingssystematiek van de wijkverpleegkundige. De vergoeding op uurbasis past daar volgens het kabinet niet meer in. Als alternatief noemt Actal het gebruik van informatie die de wijkverpleegkundige toch al vastlegt in het nieuwe classificatiesysteem. 'Groot voordeel hiervan is dat het geen extra administratieve handelingen van de wijkverpleegkundige vraagt. Bovendien is de kwaliteit en betrouwbaarheid van de informatie erbij gebaat. Eerder onderzoek van Actal liet al zien dat verpleegkundigen vanuit hun professionaliteit gewend zijn om hun handelen vast te leggen. Zij ervaren dit niet als regeldruk. Dat geldt echter niet voor het registreren van extra gegevens die louter de bekostiging dienen', aldus Doude van Troostwijk. Classificatiesysteem De voordelen van een koppeling tussen het bekostigings- en classificatiesysteem zijn legio, volgens Actal. De betrouwbaarheid van gegevens neemt toe, upcoding en overregistratie

worden beperkt, evenals de extra administratieve handelingen middelen te hebben om alle geleverde zorg aan cliënten te en de merkbare regeldruk voor wijkverpleegkundigen neemt betalen, aldus de VGN. af. Gelijke spelregels Goed, volledig en betrouwbaar De VGN stelt het 'niet juist' te vinden dat er voorrang wordt Uit eerder onderzoek naar de regeldruk onder verpleegkundi- gegeven aan een cliënt met een pgb die zijn zorg wel volledig gen in ziekenhuizen door Actal blijkt dat verpleegkundigen vergoed krijgt, terwijl er gekort wordt op de budgetten van geneigd zijn om gegevens over eigen handelen volledig, goed instellingen die cliënten zorg in natura verstrekken. De VGN is en betrouwbaar te registreren. 'Zij zien dit als onderdeel van in gesprek met het ministerie van VWS en ZN over deze kweshun professionaliteit. En dit registreren ervaren zij niet als re- tie. "Wij zetten in op voldoende middelen en gelijke spelregels geldruk. Naar verwachting hebben wijkverpleegkundigen een- voor alle zorg aan clienten in de Wlz, ongeacht de leveringszelfde opvatting van professioneel handelen. Ook voor hen zal vorm." gelden dat zij het vanzelfsprekend vinden om hun eigen handelen nauwgezet te registreren.' Werk helpt jonge zedendelinquent op rech-

'Pgb-problemen raken organisaties gehandicaptenzorg' Bron: VGN 150916

te pad Bron: Vrije Universiteit

Het hebben van werk is de belangrijkste beschermende factor tegen recidive bij jonge zedendelinquenten. Dat concludeert Organisaties voor gehandicaptenzorg worden de dupe van de Chantal van den Berg uit het onderzoek waarop zij 18 septemproblemen rond de persoonsgebonden budgetten (pgb's). ber promoveert aan de Vrije Universiteit. Daarvoor waarschuwt de VGN het ministerie van VWS en Zorgverzekeraars Nederland (ZN). Er gaat zoveel geld naar de indi- Van den Bergh onderzocht de criminele carrière van 498 Neviduele budgetten dat instellingen moeten bezuinigen om het derlandse jongeren die zedendelicten hebben gepleegd. gat te dichten. Slechts een kleine subgroep blijft als volwassene zedendelicten plegen. Voor deze jongeren lijkt het Van den Bergh raadzaam Het rijk hanteert één pot geld voor zorg in de Wet langdurige een gespecialiseerde behandeling te ontwikkelen. Een veel zorg (Wlz) die door instellingen wordt geleverd en voor zorg groter deel blijft algemene delicten plegen; voor hen lijkt een die via het pgb wordt bekostigd. Het idee daarachter is lo- algemene behandeling afdoende. gisch, aldus de VGN. "Als meer mensen een pgb nemen, hoeven die mensen geen zorg te krijgen in instellingen. Maar de Vaak wordt aangenomen dat trouwen, kinderen krijgen en praktijk is anders: de pgb-kosten stijgen stevig en tegelijkertijd werk vinden criminele activiteiten tegengaan. Voor jonge zenemen de uitgaven van instellingen toe." dendelinquenten blijkt vooral werk een bepalende factor te zijn. Jonge zedendelinquenten hebben echter een beperkte De zorgkantoren van Achmea hebben daarom nu al een tekort, keuze in banen, omdat ze voor het leven zijn uitgesloten van blijkt uit een brief die verschillende VGN-leden zouden hebben beroepen waarvoor een Verklaring Omtrent het Gedrag verontvangen. Het zorgkantoor lost dit op door iedere instelling plicht is. Van den Bergh denkt dat het recidiverisico juist verder een beetje te korten en de zorg voor nieuwe cliënten niet te omlaag gaat als jonge zedendelinquenten uit meer banen kunbekostigen. Hierdoor kan de zorg van pgb-cliënten wel be- nen kiezen en hulp krijgen bij het vinden van een geschikte taald worden. Ook andere zorgkantoren zeggen onvoldoende baan. Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 11

Om te vermenigvuldigen, moet je delen COLOFON Fris denken en dwars kijken is een digitaal nieuwsschrift voor alle mensen en organisaties die betrokken zijn bij het werken met en voor mensen. Fris denken en dwars kijken verschijnt eenmaal per week (dinsdag) als nieuwsflits en eenmaal per week (vrijdag) als achtergrondmagazine (Decor).

Met de voor en door u geknipte informatie en inspiratie willen wij onze lezers en lezeressen inspireren en informeren. Zo dragen wij bij aan de duurzame vernieuwing van de organisatie van en de ondersteuning voor en door mensen.

en tegenvallers bij de langdurige zorg. De uitgaven aan genees- en hulpmiddelen komen honderden miljoenen lager uit terwijl bij de langdurige zorg sprake is van tegenvallers bij Bron: VWS 150916 ondermeer het persoonsgebonden budget. De VWS verwacht dat de zorgverzekeraars in 2016 opbrengst van het eigen risico blijft dit jaar voor 1,5 miljard euro aan overreserves terugvrijwel gelijk. Dat komt doordat de lagere uit- Vondel & Nassau is een zelfstandig ondergeven aan de verzekerden. Dat schrijft het gaven aan geneesmiddelen gelijk doortikken deel van de Kooyenga Groep en heeft zich ministerie in de begroting voor volgend jaar. gespecialiseerd in Advies, Oplossingen en in consumptie van het eigen risico. VWS verwacht flinke afdracht zorgverzekeraars Interim Management. Onze dienstverlening onderscheidt zich op basis van een persoonlijEigen risico Het ministerie ziet daarvoor nog ruimte onHet eigen risico stijgt volgend jaar zoals reeds ke aanpak, en concrete en toepasbare adviedanks de gestegen vermogenseisen voor de gemeld van 375 euro naar 385 euro. VWS ver- zen van zeer hoge kwaliteit. ‘ zorgverzekeraars. wacht dat de totale opbrengst van het eigen risico ongeveer gelijk blijft. De inkomensafhan- Mocht u vragen hebben over wat Vondel & Zorguitgaven kelijke bijdrage daalt van 6,95 procent in 2015 Nassau voor u kan betekenen, dan zijn dit Daarmee rekent het ministerie op voortzetting naar 6,75 procent in 2016. Bij de nominale onze contactgegevens. van de trend van dit jaar. In 2015 hebben de premie wordt een stijging geraamd van 85 zorgverzekeraars meer reserves afgebouwd euro. Deze gaat van gemiddeld 1.158 in 2015 Vondel & Nassau dan verwacht. Het algemene beeld voor 2016 naar gemiddeld 1.243 euro in 2016. De pre- Postadres is dat de zorguitgaven blijven stijgen. In het Postbus 87 | 9100 AB Dokkum mie voor de Wlz blijft ongewijzigd. kader van de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg zal volgend jaar twee miljard T 088 - 0305000 meer worden uitgegeven. Dit brengt de collecF 0519-220052 tieve zorguitgaven in 2016 op 72,9 miljard E [email protected] euro. Dat is inclusief 5 miljard aan eigen betalingen en uitgaven voor het eigen risico.

VWS verwacht flinke afdracht zorgverzekeraars

Het stimuleren en ondersteunen van talentontplooiing op strategisch, tactisch en uitvoerend niveau is de passie van de mensen die bij Vondel Zorgverzekeringswet & Nassau werken. Zij leveren daaraan dagelijks In het kader van de Zorgverzekeringswet met hart en ziel - een bijdrage.

wordt 45,9 miljard euro uitgegeven en voor de Wilt u een eigen bijdrage geplaatst zien? Of hebt Wlz 19,9 miljard euro. Naar uitvoering van de u nieuws te melden? Stuur dan een mailbericht Wmo en de Jeugdwet gaat in totaal 6,7 miljard. De totale zorguitgaven per volwassen met uw bijdrage of persbericht naar Nederlander stijgen met gemiddeld 1 procent [email protected] van 5306 euro naar 5358 euro. Hebt u collega's die de nieuwsflits ook willen ontvangen? Mail dan even het mailadres van uw Langdurige zorg

collega naar [email protected]

Uit de begroting blijken meevallers bij de ZVW

Website: www.vondel-nassau.nl

Twitter | Facebook | LinkedIn Jaargang 3 | aflevering 34 | pagina 12