DELTA LLOYD Hoe gaat NL met pensioen? - Landenvergelijking

DELTA LLOYD Hoe gaat NL met pensioen? - Landenvergelijking

Kris Compiet & Peter Mulder Projectnummer: 36876 Mei 2015

© GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

1

Inhoud 1. Inleiding 2. Management Summary

3. Resultaten

BIJLAGEN • Onderzoeksverantwoording • Certificering • Contact


2

1. Inleiding


3

Inleiding (1) ‘Inkomen voor later’ Binnen Delta Lloyd is er veel aandacht voor pensioen. Dat komt onder meer tot uitdrukking in het communicatieplan dat is geschreven voor 2015 en verder: ‘Inkomen voor later’. Binnen dit communicatieplan heeft het onderzoek ‘Hoe gaat Nederland met pensioen?’ (HGNMP) een belangrijke plaats. Het is een belangrijke informatie- en kennisbron over dit onderwerp. Delta Lloyd laat dit onderzoek uitvoeren en benut deze kennis om de discussie over langer doorwerken te voeden. In 2014 is het eerste onderzoek ‘Hoe gaat Nederland met pensioen?’ gelanceerd. Een onderzoek onder n=1000 werknemers. Daarin stonden vooral de verschillende pensioenleeftijden centraal (gewenste, verwachte, gevreesde en haalbare pensioenleeftijd) en de verwachtingen & behoeften die werknemers hebben als het gaat om het faciliteren van langer doorwerken door de werkgever. In juli 2014 is een spiegelonderzoek uitgevoerd onder n=300 werkgevers om de verwachtingen & behoeften van werknemers te spiegelen aan de mening van de werkgevers over deze onderwerpen. Dit rapport bevat de resultaten van het derde onderzoek dat is uitgevoerd in april 2015 en vooral ingaat op de verschillen tussen Nederlandse werknemers en werknemers uit een aantal andere Europese landen (zie volgende dia voor meer details).


4

Inleiding (2) Hoe gaat Nederland met pensioen? Deel 3 In dit derde deel van Hoe gaat Nederland met pensioen? benaderen we het thema ‘Inkomen voor later’ vanuit twee verschillende invalshoeken: • We maken een landenvergelijking. De mening van werknemers in Nederland over langer doorwerken en pensioen wordt gespiegeld aan die van werknemers in België, Denemarken en Zweden. Het uitgangspunt hierbij is dat Zweden en Denen voorop lopen wat betreft langer doorwerken, en dit ook langer met plezier doen. België is meegenomen omdat uit eerder onderzoek blijkt dat Vlaamse werknemers nog (lang) niet klaar zijn om langer door te werken. Uit deze landenvergelijking kan Delta Lloyd learnings halen voor de nationale markt. • Een trendmeting van Hoe gaat Nederland met pensioen? in Nederland (HGNMP). Wat zijn de verschuivingen t.o.v. 2014 in Nederland? Op welke punten is langer doorwerken en pensioen in beweging? Dat is onder meer van belang om als DL dit domein (langer doorwerken) te kunnen blijven claimen.


5

2. Management Summary


6

Landenvergelijking


7

Pensioenleeftijdverwachting Denen willen het langst doorwerken, Belgen willen het minst lang doorwerken • De gemiddelde leeftijd waarop Belgen met pensioen willen, ligt met 60,8 het laagst van alle ondervraagde landen. Denen willen het langst doorwerken (65,1 jaar). De leeftijd waarop de gemiddelde Nederlander met pensioen wil (63,9 jaar), ligt tussen de gewenste pensioenleeftijd van de Denen en de Zweden (62,6 jaar) in. • Ook de leeftijd tot welke men goed denkt te kunnen doorwerken (haalbare pensioenleeftijd) ligt in België het laagst (61,5 jaar) en in de Scandinavische landen het hoogst (67,5 jaar in Denemarken en 66,8 jaar in Zweden). De haalbare pensioenleeftijd van de Nederlanders ligt hier onder (65,5 jaar) • De verwachte (66,3 jaar) en gevreesde pensioenleeftijd (67,4 jaar) is in Nederland het hoogst. Nederlanders verwachten pas als laatste van de ondervraagde landen met pensioen te kunnen. • In België wijkt de gewenste en haalbare pensioenleeftijd het meest af van de gevreesde pensioenleeftijd: men vreest ruim 4 jaar langer te moeten doorwerken dan men wil. Daarnaast vreest men in België 3 jaar langer te moeten doorwerken dan haalbaar is. In Zweden en Denemarken denkt men juist langer te kunnen doorwerken dan in werkelijkheid (zou) moet(en).


8

Pensioenbewustzijn Denen zijn het meest pensioenbewust en het positiefst over hun financiële toekomst Met name de Denen hebben een goed beeld van hun situatie tijdens hun pensioen. Drie kwart van de werknemers in Denemarken heeft een pensioenberekening gemaakt / laten maken en verwacht dat hun inkomen voldoende zal zijn. Slechts een op de vijf Denen spaart dan ook zelf extra bij voor pensioen. De Zweden zijn ook pensioenbewust, maar minder positief over hun financiële toekomst Ook de Zweden zeggen goed in te kunnen schatten hoe ze er financieel voor zullen staan tijdens hun pensioen en hebben dit ook meestal berekend of laten berekenen (68%). Het beeld is alleen minder rooskleurig dan bij de Denen: de minderheid (41%) verwacht dat hun pensioen niet voldoende zal zijn en veel Zweden (33%) sparen (daarom) zelf bij specifiek voor pensioen. De Belgen zijn onzekerder en pessimistischer over hun pensioen, en sparen vaak zelf bij De Belgen geven aan onzeker te zijn over hun financiële pensioensituatie en slechts 31% heeft een pensioenberekening gemaakt. Twee op de drie Belgen verwacht onvoldoende inkomen te hebben bij pensionering. Veel Belgen sparen dan ook extra voor het pensioen (43%). Nederlanders sparen het minst vaak bij Nederlanders liggen wat betreft pensioenbewustzijn tussen de Belgen en Zweden/Denen in. De helft van de Nederlanders heeft weleens een pensioenberekening gemaakt / laten maken en heeft minstens een globaal beeld van zijn/haar financiële pensioensituatie. Ook hebben de Nederlandse werknemers meestal vertrouwen in voldoende inkomen (57%). Nederlanders sparen van de ondervraagde landen het minst vaak (16%) individueel bij voor hun pensioen. © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

9

Plannen omtrent langer doorwerken Meeste Belgen en Nederlanders hebben nog niet nagedacht over langer doorwerken Ongeveer de helft van de Nederlandse en Vlaamse werknemers heeft nog niet nagedacht over doorwerken na de officiële pensioenleeftijd. Deense werknemers hebben hier vaker al wel een duidelijk beeld van of hebben er op zijn minst wel eens over nagedacht. Zweedse werknemers hebben wel een globaal idee, maar weten vaak nog niet concreet wat ze gaan doen. Denen en Zweden zijn vaker van plan om langer door te werken 31% van de Deense werknemers en 27% van de Zweedse werknemers zijn van plan om na hun AOW-leeftijd door te werken, ofwel in hetzelfde aantal uren ofwel in minder uren. Nederlanders en Belgen hebben hier vaak nog niet over nagedacht. Slechts 17% van de Nederlandse en 20% van de Vlaamse werknemers zijn nu van plan om na de officiële pensioenleeftijd door te werken.


10

Langer doorwerken & geluk Denen staan het meest positief tegenover langer doorwerken, gevolgd door de Zweden; Belgen zijn het meest sceptisch Voor de helft van de Denen is doorwerken tot 67 jaar goed bespreekbaar en een derde staat ook open voor langer doorwerken na 67 jaar. Over het algemeen zijn de meningen van de Denen wat betreft langer doorwerken verdeeld: 28% staat er positief tegenover en 29% staat er negatief tegenover. De Belgen, Nederlanders en Zweden staan overwegend negatief tegenover langer doorwerken. Met name voor de Belgen is langer doorwerken tot 67 jaar al beslist geen optie (55%).

Gelukkige werknemers zijn vaker bereid om langer door te werken Denen zijn het gelukkigst met hun leven (58% is (zeer) gelukkig). Nederlandse werknemers zijn juist het vaakst tevreden met hun huidige baan. Er bestaat een verband tussen algemeen geluk en langer doorwerken: gelukkige werknemers hebben een positievere houding ten aanzien van langer doorwerken en willen ook tot op latere leeftijd doorwerken.


11

Arbeidssatisfactie & langer doorwerken Er is een verband tussen arbeidssatisfactie en langer doorwerken Werknemers die tevreden zijn met hun huidige baan staan veel positiever tegenover langer doorwerken en willen tot op latere leeftijd doorwerken. Elk rapportcijfer hoger staat voor een stijging van de gewenste pensioenleeftijd van ongeveer een half jaar in Nederland, Zweden en Denemarken. Intrinsieke arbeidsfactoren volgens Denen belangrijk voor langer doorwerken; Belgen meer gefocust op salaris Deense, Zweedse en Nederlandse werknemers geven zelf aan dat de belangrijkste drijfveer om langer door te werken plezier in het werk is. Volgens Deense werknemers zijn taakinhoud, vitaliteit en actief bezig blijven ook erg belangrijk. Voor de Belgen speelt het salaris de allergrootste rol als het gaat om de bereidheid om langer door te werken. Flexibiliteit, erkenning, betrokkenheid en een goede balans beïnvloeden de houding van werknemers t.a.v. langer doorwerken

Wanneer we kijken naar het directe verband tussen de beoordeling van verschillende facetten van het huidige werk en de houding ten aanzien van langer doorwerken, zien we dat flexibiliteit, erkenning en betrokkenheid de belangrijkste arbeidsfactoren zijn die zorgen voor een positieve attitude t.o.v. langer doorwerken. Daarnaast is een goede balans tussen werk en privé in Denemarken een essentiële voorwaarde om langer door te werken. Voor de Belgische werknemers is ook hier de hoogte van het loon van groot belang.


12

Voorbereiding op langer doorwerken Belang van een goede voorbereiding op langer doorwerken wordt met name onderkend door Nederlandse werknemers… Een goede voorbereiding op langer doorwerken door zowel werknemer als werkgever is volgens een meerderheid van de Nederlandse werknemers belangrijk. Vergeleken bij de andere landen wordt deze voorbereiding door Nederlanders het breedst onderkend. …maar tegelijkertijd bereiden Nederlandse werknemers zich nog het slechtst voor op langer doorwerken Ondanks dat 63% van de Nederlanders het belangrijk vindt dat werknemers zich nu al voorbereiden op langer doorwerken, loopt de Nederlandse werknemer achter op dit punt. Slechts 15% heeft zich al voorbereid op het feit dat men straks waarschijnlijk langer door moet werken. Ook hier zijn de Denen koplopers: een kwart heeft al maatregelen genomen en 30% is dit van plan. Nederlandse werknemers zijn zich dus wel bewust van het belang van langer doorwerken, maar de activering blijft nog achter. Maatregelen die men bereid is te nemen voor langer doorwerken zijn vooral de minder ingrijpende maatregelen In alle ondervraagde landen zijn minder ingrijpende maatregelen zoals minder uren werken, bijscholing en een andere functie acceptabel. Zweden zijn relatief vaak bereid om minder uren te werken, terwijl Belgen iets vaker een minder zware functie willen accepteren om langer door te kunnen werken. In alle landen wil men het liefst langer doorwerken in deeltijd. In Denemarken willen daarnaast opvallend veel werknemers (33%) fulltime of bijna fulltime blijven werken.


13

Voorbereiding op langer doorwerken, rol werkgever Nederlandse werkgevers lopen volgens werknemers voorop in het nemen van maatregelen voor langer doorwerken 31% van de Nederlandse werknemers denkt of weet dat zijn werkgever zich al voorbereidt op het langer doorwerken van zijn werknemers. In andere landen ligt dat iets lager. Tegelijkertijd zijn het de Denen die verwachten dat hun werkgever het positiefst staat tegenover langer doorwerken (52% van de Deense werknemers verwacht dat zijn/haar werkgever hier positief tegenover staat). Ook wordt het de Denen en Zweden het best mogelijk gemaakt om langer door te werken. Belgische en Nederlandse werknemers hebben vaak geen idee hoe hun werkgever tegenover langer doorwerken staat en in hoeverre de werkgever het mogelijk maakt om langer door te werken na de pensioendatum. In Nederland ligt de focus op bijscholing, terwijl in Denemarken het accent ligt op de vitaliteit en de levensfase van werknemers We zien duidelijke verschillen tussen de landen in de behoefte en aanbod van maatregelen die langer doorwerken mogelijk maken. In Nederland ligt de focus primair op scholing, terwijl juist de behoefte aan levensfasebewust personeelsbeleid, vitaliteitsbeleid en seniorenbeleid het grootst is. In Denemarken is het aanbod hier beter op afgestemd: daar wordt primair beleid aangeboden dat focust op de vitaliteit en levensfase van werknemers. In Zweden is het beleid ook primair gefocust op vitaliteit, maar blijft scholing daarnaast veelvuldig aangeboden.


14

Beschikbare premieregeling Veel Zweedse medewerkers hebben een beschikbare premieregeling In Zweden en Denemarken is het afsluiten van een DC regeling veel gebruikelijker dan in Nederland: 41% van de Zweedse en 29% van de Deense werknemers hebben een beschikbare premieregeling, tegenover slechts 6% van de Nederlandse werknemers. De positievere houding van Deense en Zweedse werknemers t.o.v. langer doorwerken hangt niet significant samen met het hoge percentage met een DC regeling. Nederlandse werknemers negatiever t.o.v. beschikbare premieregeling dan andere landen Ongeveer een derde (32%) van de Nederlandse werknemers staat negatief tegenover een beleggingspensioen, tegenover 12% die hier positief tegenover staat. De woekerpolisaffaire is er in Nederland debet aan dat het sentiment rond de beschikbare premieregeling is omgeslagen naar een sterke houding (bron: GfK Pensioenmonitor werknemers). In de andere landen staat men - per saldo - overwegend positief tegenover een beschikbare premieregeling, hoewel Zweedse werknemers hier ook redelijk kritisch over zijn (31% positief en 26% negatief). In alle onderzochte landen heeft men per saldo een voorkeur voor een collectieve, verplichte pensioenregeling. Zweedse werknemers meest risicobereid Zweden durven het meest risico te nemen bij een pensioenbelegging: 40% kiest voor een risicovolle pensioenregeling t.o.v. 38% die voor een risicomijdende pensioenregeling kiest. Vlaamse en Nederlandse werknemers zijn veel risicomijdender: slechts 17% van de Nederlanders en 15% van de Belgen kiezen voor een risicovolle pensioenregeling. © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

15

Nationale resultaten


16

Verschillen tussen 2014 en 2015 (1) Pensioenleeftijdverwachting

• De verwachte en gevreesde pensioenleeftijd is onder Nederlanders gestegen t.o.v. vorig jaar, terwijl de gewenste pensioenleeftijd iets daalt. Daardoor wijkt de leeftijd waarop men met pensioen wil, nog verder af van de leeftijd waarop men met pensioen moet (3,4 jaar).

Pensioenbewustzijn

• Het aantal Nederlandse werknemers dat een goed beeld heeft van zijn pensioensituatie blijft (nagenoeg) gelijk op 50%. • Wel groeit het vertrouwen van werknemers in voldoende inkomen bij pensionering licht.

Mening langer doorwerken

• Mening over langer doorwerken negatiever dan vorig jaar. • Plezier in het werk blijft belangrijkste drijfveer om langer door te werken, maar contact met collega’s stijgt ook in belang. • Belangrijkste reden om te stoppen op een vaste datum blijft omdat men andere dingen wil doen dan werken. Lichamelijke zwaarte wordt daarnaast een belangrijkere reden om te stoppen op de huidige pensioenleeftijd.


17

Verschillen tussen 2014 en 2015 (2)

Voorbereiding op langer doorwerken

• Iets meer werknemers dan vorig jaar bereiden zich voor op langer doorwerken, maar het aantal blijft summier (15%). • Ongeveer evenveel werknemers als vorig jaar zijn van plan door te werken na hun AOW-leeftijd (17%). • Maatregelen die men bereid is te nemen, zijn net als vorig jaar minder ingrijpende maatregelen, zoals minder uren werken • Werknemers blijven weinig flexibel in de manier waarop ze langer door willen werken: liefst op dezelfde plek en in deeltijd.

Voorbereiding, rol werkgever

• Onzekerheid over voorbereiding van werkgevers blijft groot: 43% weet niet wat zijn/haar werkgever doet ter voorbereiding op langer doorwerken en 58% heeft geen idee in hoeverre de werkgever langer doorwerken mogelijk maakt. • De behoefte aan levensfasebewust personeelsbeleid groeit sterk t.o.v. vorig jaar, terwijl het aanbod niet meegroeit.


18

3. Resultaten


19

Pensioenleeftijdverwachting


20

De Denen willen het langst doorwerken en denken dit ook het langst goed te kunnen. De Belgen willen het minst lang doorwerken. De Zweden willen niet langer doorwerken dan de Nederlanders, maar denken dit wel veel langer goed te kunnen.

Internationaal Pensioenleeftijdverwachting

Verwachte pensioenleeftijd Gewenste pensioenleeftijd Gevreesde pensioenleeftijd Haalbare pensioenleeftijd

Nederland 2015 66,3 63,9 67,4 65,5

60 61 62 63

België 64,3 60,8 65,0 61,5

64

Denemarken 65,8 65,1 67,1 67,5

65 66

Zweden 64,7 62,3 66,4 66,8

67 68 Verwachte pensioenleeftijd

Nederland

Gewenste pensioenleeftijd

België Denenmarken

Gevreesde pensioenleeftijd

Zweden C1a. Wat is op dit moment de leeftijd waarop u, volgens uw huidige pensioenregeling met pensioen gaat? (Verwachte pensioenleeftijd)

Haalbare pensioenleeftijd C1b. Tot welke leeftijd wilt u zelf doorwerken (Gewenste pensioenleeftijd) C1c. Tot welke leeftijd denkt u te moeten doorwerken (Gevreesde pensioenleeftijd) C1d. Tot welke leeftijd denkt u te kunnen doorwerken (Haal bare pensioenleeftijd)


Basis: allen 21

In Denemarken liggen de verwachte/gevreesde en de haalbare/gewenste pensioenleeftijden het dichtst bij elkaar, terwijl in België de verschillen het grootst zijn. Spreiding tussen pensioenleeftijden “Gaps”

Nederland 6 4 2 0 -2 -4

3,5 1,9

-0,4 -0,4

gevreesd haalbaar

3,4 4,2

4,1 2,0

2,8 0,8

gevreesd gewenst

C1a. Wat is op dit moment de leeftijd waarop u, volgens uw huidige pensioenregeling met pensioen gaat? (Verwachte pensioenleeftijd)

-1,7

2,4 -2,2

verwacht haalbaar

3,5

2,4 0,7

verwacht gewenst

België Denemarken Zweden

De leeftijd waarop men met pensioen wil, wijkt in België het verst af van de pensioenleeftijd waarop men met pensioen zal gaan. In Denemarken zijn deze ‘gaps’ kleiner en denkt men zelfs langer te kunnen doorwerken dan in werkelijkheid (zou) moet(en).

C1b. Tot welke leeftijd wilt u zelf doorwerken (Gewenste pensioenleeftijd) C1c. Tot welke leeftijd denkt u te moeten doorwerken (Gevreesde pensioenleeftijd) C1d. Tot welke leeftijd denkt u te kunnen doorwerken (Haal bare pensioenleeftijd)


Basis: allen 22

De verwachte en gevreesde pensioenleeftijd is onder Nederlanders gestegen t.o.v. vorig jaar, terwijl de gewenste leeftijd iets daalt. Daardoor nemen de gaps tussen de pensioenleeftijden toe. Nationaal Pensioenleeftijdverwachting Nederland 2015 66,3 63,9 67,4 65,5

Verwachte pensioenleeftijd Gewenste pensioenleeftijd Gevreesde pensioenleeftijd Haalbare pensioenleeftijd

Nederland 2014 65,9 64,2 67,0 65,5

Spreiding tussen pensioenleeftijden “Gaps” 4 3 2 1 0

3,4 1,9

2,7

1,4

gevreesd haalbaar

2,4 0,8

gevreesd gewenst

C1a. Wat is op dit moment de leeftijd waarop u, volgens uw huidige pensioenregeling met pensioen gaat? (Verwachte pensioenleeftijd)

1,7

2014

0,4

verwacht haalbaar

2015

verwacht gewenst

Met name de spreiding tussen de gevreesde en gewenste pensioenleeftijd is groot: de leeftijd tot welke men denkt te moeten doorwerken (67,7 jaar) ligt 4 jaar hoger dan de leeftijd waarop men met pensioen zou willen (63,7 jaar)

C1b. Tot welke leeftijd wilt u zelf doorwerken (Gewenste pensioenleeftijd) C1c. Tot welke leeftijd denkt u te moeten doorwerken (Gevreesde pensioenleeftijd) C1d. Tot welke leeftijd denkt u te kunnen doorwerken (Haal bare pensioenleeftijd)


Basis: allen 23

Pensioenbewustzijn


24

Internationaal


25

De Denen en Zweden hebben een beter beeld van hun financiële pensioensituatie dan de Belgen en de Nederlanders, en hebben vaker een pensioenberekening gemaakt/laten maken Financiële situatie tijdens pensioen

100% 17% 80% 60%

12% 21%

37%

24%

6%

goed beeld

80%

20%

globaal beeld

60%

24%

nog niet over nagedacht 19%

29%

15%

10%

34%

5% 9%

15%

14%

17%

16%

22%

Nederland België DenemarkenZweden (n=1007) (n=1042) (n=1002) (n=1006)

40% 20%

43%

31%

26%

32%

laten berekenen

69% 50%

niet eerder berekend of laten berekenen

0% Nederland België DenemarkenZweden (n=1007) (n=1042) (n=1002) (n=1006)

B1. In hoeverre heeft u voor ogen hoe uw financiële situatie zal zijn als u met pensioen gaat? B2. Heeft u zelf weleens berekend hoeveel pensioen u zult hebben op uw pensioenleeftijd of heeft u dit wel eens laten berekenen?


zowel zelf berekend als laten berekenen zelf wel eens berekend

ik weet het een klein beetje

25%

20% 0%

33%

100% 24%

33% 33%

40%

33%

Pensioenberekening

Basis: allen 26

Meeste Deense en Nederlandse werknemers verwachten voldoende inkomen te hebben bij pensionering en sparen dus minder vaak bij. Vlaamse en Zweedse werknemers verwachten te weinig inkomen te hebben: zij sparen daarom vaker bij voor hun pensioen. Gepercipieerd inkomen bij pensionering

100%

13%

80%

60%

6%

21%

35%

30%

16% ruim voldoende

31%

precies voldoende 38%

26% 20% 20% 17% 5% Nederland België Denemarken Zweden (n=1007) (n=1042) (n=1002) (n=1006) 29%

80%

20% 43%

26%

44%

40%

0%

100%

11%

54%

20%

Extra sparen/beleggen voor pensioen

net te weinig

16% 20%

veel te weinig 0%

37%

23% 16%

30%

38%

nee, maar wel van plan

13%

nee, en ook niet van plan

11% 14% 6% 4% 2% 1% Nederland België Denemarken Zweden (n=1007) (n=1042) (n=1002) (n=1006)

B3. Denkt u dat u, als u geen aanvullende maatregelen neemt zoals extra bijsparen voor pensioen, op het moment van pensionering: © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

17%

ja, speciaal voor pensioen ja, maar niet speciaal voor pensioen

30%

60% 40%

33%

weet niet

Basis: allen 27

Nationaal


28

Ongeveer de helft van de werknemers heeft een goed beeld van de pensioensituatie en heeft dit wel eens laten berekenen.

Pensioenberekening laten maken

Financiële situatie 100%

100% 17%

80% 60%

33%

6%

8% 20%

19%

35%

goed beeld

80%

20%

globaal beeld

60%

24%

ik weet het een klein beetje

40%

zowel zelf berekend als laten berekenen zelf wel eens berekend

28% laten berekenen

40%

25%

27%

nog niet over nagedacht

20% 24%

19%

NL 2015 (n=1007)

NL 2014 (n=1000)

20%

50%

44%

NL 2015 (n=1007)

NL 2014 (n=1000)

niet eerder berekend of laten berekenen

0%

0%

B1. In hoeverre heeft u voor ogen hoe uw financiële situatie zal zijn als u met pensioen gaat? B2. Heeft u zelf weleens berekend hoeveel pensioen u zult hebben op uw pensioenleeftijd of heeft u dit wel eens laten berekenen? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

Basis: allen 29

Iets meer werknemers dan vorig jaar hebben vertrouwen in voldoende inkomen bij pensionering. Het percentage werknemers dat bijspaart voor het pensioen blijft gelijk

Gepercipieerd inkomen bij pensionering 100% 13%

100%

11%

80% 60%

Extra sparen/beleggen voor pensioen

16%

17%

ja, ik spaar/beleg speciaal voor pensioen

26%

27%

ja, ik spaar/beleg maar niet speciaal voor pensioen

16%

14%

nee, ik spaar/beleg niet maar ben het wel van plan

20%

37%

36%

0%

4% NL 2015 (n=1007)

5%

80% 44%

41%

ruim voldoende inkomen heeft precies voldoende inkomen heeft net te weinig inkomen heeft

40% 26%

28%

NL 2014 (n=1000)

NL 2014 (n=1000)

B3. Denkt u dat u, als u geen aanvullende maatregelen neemt zoals extra bijsparen voor pensioen, op het moment van pensionering: © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

nee, ik spaar/beleg niet en ben het ook niet van plan weet niet

19%

0% NL 2015 (n=1007)

40%

veel te weinig inkomen heeft

20% 17%

60%

Basis: allen 30

Verband (houding t.a.v.) langer doorwerken en geluk / arbeidssatisfactie


31

Internationaal


32

Deense werknemers staan het meest open voor langer doorwerken tot en na 67 jaar, gevolgd door de Zweden. Meningen over langer doorwerken

(n=1007)

(n=1042)

(n=1002)

(n=1006)

Basis: allen E1. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

33

De Denen staan het positiefst tegenover langer doorwerken. De Belgen staan hier het meest sceptisch tegenover.

Houding t.a.v. langer doorwerken De houding van werknemers t.a.v. langer doorwerken is bepaald op basis van de volgende 4 stellingen: 100%

1% 14%

15%

3% 11%

14%

3%

28%

26%

80%

26%

34%

22%

31% 51%

60%

0% Nederland (n=1000)

“Ik zou liever stoppen met werken op mijn 65e dan langer doorwerken”

•

“Ook langer doorwerken tot 67 jaar is voor mij goed bespreekbaar”

neutraal

•

“Ook langer doorwerken na 67 jaar is voor mij goed bespreekbaar”

negatief

•

“Ik vind het een goede zaak dat we in Nederland (Denemarken/ Zweden/ België) de pensioendatum verhogen”

positief

27%

31%

20%

• zeer positief

43%

29%

20%

20%

25%

60% 40%

4% 16%

Belgie (n=1019)

7%

29%

Denemarken (n=957)

27%

54%

zeer negatief

Zweden (n=998) Basis: allen

H1 /E1. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

34

Denen zijn het gelukkigst met hun leven in het algemeen, Nederlanders zijn het vaakst tevreden met hun huidige werk. Belgen zijn vaker ongelukkig en zijn minder tevreden met hun werk.

Geluksindex

Tevredenheid huidige werk

Gemiddelde (schaal 1-5)

Gemiddelde 3,4

3,2

3,6

(rapportcijfer)

3,4

100% 80%

6,8

7,4

7,2

100%

50%

37%

58%

53%

(Heel) gelukkig (score 3,5-5)

60% Neutraal (score 2,5-3,5)

41%

40% 41%

34%

20%

0%

7,4


22%

9%

31% 16%

(Heel) ongelukkig (score 1-2,5)

Belgie Denemarken Zweden (n=1042) (n=1002) (n=1006)

F1. Geluksindex: samengesteld op basis van 5 stellingen F2. Hoe tevreden bent u met uw huidige werk? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

80%

8-10 31% 53%

53%

51%

6,7

60% 33%

40% 36% 6% 5% Nederland (n=1007)

21%

26%

15%

16%

11%

7%

15%

20%

0%

1-5

21%

weet niet/ wil ik niet zeggen

België Denemarken Zweden (n=1042) (n=1002) (n=1006) Basis: allen 35

Over de verschillende aspecten van het werk zijn Nederlanders en Zweden het meest tevreden. Tevredenheid aspecten werk Zelfstandigheid/ autonomie in mijn werk Goede sfeer / contacten tussen collega’s Goede werksfeer

21%

Afwisseling in mijn werk

18%

Korte reistijd/ werk dicht bij huis Werkzekerheid hebben Goed evenwicht tussen werk en privé Flexibiliteit in werktijden en uren

Opleiding- en ontwikkelingsmogelijkheden

zeer tevreden ontevreden

76%

14% 4% 2% 3%

78%

55%

74%

78%

18% 5% 2% 3%

73%

50%

60%

61%

15% 6% 2% 3%

74%

50%

68%

68%

19% 5% 2% 2%

72%

50%

66%

72%

16% 10%4% 3%

67%

49%

63%

66%

21%

7%4% 3%

65%

53%

58%

69%

22%

9%3% 3%

64%

48%

63%

59%

22%

9%3% 3%

63%

49%

62%

59%

5% 2% 3%

62%

43%

62%

77%

26%

12%4% 3%

56%

33%

49%

57%

31%

10%3% 3%

52%

35%

47%

38%

13% 4% 4%

51%

36%

37%

44%

26%

18% 5% 3%

49%

39%

46%

42%

34%

14% 4% 5%

43%

34%

42%

46%

55% 54% 39%

16%

49%

14%

50%

20%

11% Hoogte van het loon/ salaris 8% Missie en visie van de organisatie 8%

(n=1006)

68%

53%

28%

Veel verantwoordelijkheid 13% Erkend worden (resultaten, initiatieven) 10% Betrokkenheid bij de organisatie 10%

(n=1002)

60%

52%

20% 19%

(n=1042)

78%

57%

26%

Werk dat past bij kwaliteiten/interesses

(n=1007)

1% 3% 15% 4%

43% 49% 45% 43% 41% 41% 36%

0% 20% 40% tevreden zeer ontevreden

28%

28%

60% 80% 100% neutraal weet niet/ geen mening

% (zeer) tevreden % (zeer) ontevreden

F3. Hoe tevreden bent u met onderstaande aspecten van uw huidige werk?

Basis: allen


36

Plezier in het werken, prettige werkomgeving volgens werknemers zelf belangrijkste drijfveren om langer door te werken. Voor de Belgen is het salaris juist de belangrijkste drijfveer; voor de Denen is taakinhoud ook opvallend belangrijk. Motivatie om langer door te werken komt in Denemarken vaker voort uit intrinsieke motivatiefactoren:

Redenen om langer door te werken plezier in het werken

39%

plezierige werkomgeving

30%

salaris

•

Plezier

•

Taakinhoud

•

contact met collega’s Actief bezig zijn/blijven mogelijkheid om minder uren te werken

51%

22%

actief/ vitaal blijven

hoger inkomen

15%

55%

21%

48%

16%

52%

48%

midden in maatschappij bezig te blijven 10%

persoonlijke ontwikkeling

15%

43% 40%

9%

partner dan waarschijnlijk ook nog werkt 4%

zeer belangrijk

24%

75%

90%

82%

81%

74%

89%

81%

74%

84%

77%

79%

18% 10%

71%

69%

82%

73%

19%

11%

70%

61%

81%

74%

20%

12%

69%

77%

81%

78%

20%

12%

68%

65%

83%

72%

11%

63%

82%

62%

70%

59%

52%

69%

54%

18%

57%

67%

86%

79%

20%

50%

61%

71%

66%

22%

45%

59%

62%

51%

28%

40%

41%

33%

15%

36%

24%

15%

27%

33%

30%

20%

40%

14%

25%

42%

37%

belangrijk

84%

11% 9%

30%

35%

moreel verplicht voel om te werken 3%12% 0%

(n=1006)

26%

49%

zelfstandigheid/ autonomie in het werk 10%

(n=1002)

19%

52%

15%

taakinhoud (jobinhoud)

(n=1042)

7%

52%

19%

om actief bezig te zijn/blijven

(n=1007)

9% 7%

46%

48% 60%

van gering belang

80%

100%

onbelangrijk

C2. In hoeverre zouden de volgende zaken voor u reden (kunnen) zijn om langer door te werken dan de huidige pensioenleeftijd?


% (zeer) belangrijk

Basis: allen 37

Er bestaat een positief verband tussen geluk en de houding van werknemers t.a.v. langer doorwerken: gelukkige werknemers staan positiever tegenover langer doorwerken. In Zweden en Denemarken willen gelukkige medewerkers ook tot op latere leeftijd doorwerken. Verband tussen geluk en gewenste pensioenleeftijd

Verband tussen geluk en houding t.a.v. langer doorwerken 67 66

3,5 Nederland (b=0,10)

3

België (b=0,25)

2,5

Denemarken (b=0,15)

2

Zweden (b=0,08)

1,5

1


Houding t.o.v. langer doorwerken

4

65

Nederland (b=0,19)*

64

België (b=0,29)*

63 62

Denemarken (b=0,65)

61

Zweden (b=0,71)

60

59 1

2

3

4

5

Score geluksindex © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

1

2

3

4

Score geluksindex

5 * = geen significant verband b = ongestandaardiseerde regressie coëfficiënt

38

Er bestaat in alle landen een verband tussen arbeidssatisfactie en langer doorwerken: tevreden medewerkers willen langer doorwerken en staan positiever tegenover langer doorwerken.

Verband tussen arbeidssatisfactie en gewenste pensioenleeftijd

Verband tussen arbeidssatisfactie en houding t.a.v. langer doorwerken 67 66 3 Nederland (b=0,12)

2,5

België (b=0,9)


Houding t.o.v. langer doorwerken

3,5

Denemarken (b=0,09)

2

Zweden (b=0,1)

1,5

65

Nederland (b=0,56)

64 63

België (b=0,31)

62 61

Denemarken (b=0,50)

60

Zweden (b=0,55)

59

58

1 0

5

10

Score arbeidssatisfactie © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

0

5

Score arbeidssatisfactie

10 * = geen significant verband b = ongestandaardiseerde regressie coëfficiënt

39

Flexibiliteit, erkenning en betrokkenheid zijn belangrijke arbeidsfactoren die de houding t.o.v. langer doorwerken beïnvloeden. In België is het salaris ook een belangrijke motivator, terwijl in Denemarken een goede balans tussen werk en privé er primair voor zorgt dat men langer door wil werken.

Erkend worden

33%

Goed evenwicht tussen 63% werk en privé

14%

Flexibiliteit

62%

11%

Erkend worden

49%

10%

24%

Hoogte van loon

39%

19%

Betrokkenheid bij organisatie

35%

24%

Houding t.a.v. langer doorwerken

Erkend worden

56%

18%

Betrokkenheid bij organisatie

52%

18%

Flexibiliteit

63%


Missie en visie van de 46% organisatie

17%

Flexibiliteit

14%

59%

%

Mate waarin aspect bijdraagt aan houding t.a.v. langer doorwerken

%

Percentage dat (zeer) tevreden is over dit aspect

17%

40

Belangrijkste reden om te stoppen met werken op de huidige pensioenleeftijd is omdat men andere dingen wil doen. Voor de Belgen is de lichamelijke/ geestelijke zwaarte van het werk ook een belangrijke reden om te stoppen. Redenen om te stoppen op huidige pensioenleeftijd (n=1042)

(n=1002)

(n=1006)

13% 4% 83%

88%

79%

93%

18% 7%

75%

89%

71%

68%

20%

7%

73%

84%

73%

86%

21%

7%

72%

76%

69%

78%

9%

69%

87%

70%

70%

12%

63%

79%

71%

64%

54%

75%

52%

64%

47%

59%

51%

52%

43%

60%

45%

31%

(n=1007)

omdat ik andere dingen wil doen dan werken

39%

omdat het lichamelijk te zwaar wordt

34%

omdat ik voor mijn gevoel dan lang genoeg gewerkt heb omdat ik dan voldoende geld heb om goed te kunnen leven

omdat mijn partner stopt met werken

40%

29%

44%

22%

omdat het geestelijk te zwaar wordt omdat de eisen aan het werk zo veranderen om plaats te maken voor de volgende generatie

44%

49%

26%

42%

16%

47%

17%

25%

37%

14%

omdat het moet van mijn werkgever 10%

22%

33% 33%

31% 25% 35%

15% 28% 22%

% (zeer) belangrijk

0% zeer belangrijk

belangrijk

20%

40%

60%

van gering belang

80%

100%

onbelangrijk

C3. In hoeverre zouden de volgende zaken voor u reden (kunnen) zijn om te stoppen op de huidige pensioenleeftijd? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

Basis: allen 41

Nationaal


42

Houding van werknemers ten opzichte van langer doorwerken iets negatiever dan vorig jaar. Houding t.o.v. langer doorwerken

2015 (n=1007)

2014 (n=1000)

Basis: allen

E1. In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

43

Plezier in het werken en plezierige werkomgeving blijven de belangrijkste drijfveren om langer door te werken. 2015

Redenen om langer door te werken intrinsieke motivatie

plezier in het werken

39%

plezierige werkomgeving

30%

salaris

51%

22%

actief/ vitaal blijven

52%

19%

contact met collega’s om actief bezig te zijn/blijven hoger inkomen

55%

21%

48%

16%

52%

15%

48%

midden in maatschappij bezig te blijven 10% taakinhoud (jobinhoud)

43%

zelfstandigheid/ autonomie in het werk 10%

persoonlijke ontwikkeling

9%

partner dan waarschijnlijk ook nog werkt 4%

minder relevante redenen

40%

0% zeer belangrijk

20%

18% 10%

71%

19%

11%

70%

20%

12%

69%

20%

12%

68%

65%

11%

63%

64%

59%

56%

33%

belangrijk

40%

14% 18%

57%

20%

50%

22%

45%

42% 48% 60%

van gering belang

80%

100%

60%

28%

25%

15%

12%

% (zeer) belangrijk

onbelangrijk

C2. In hoeverre zouden de volgende zaken voor u reden (kunnen) zijn om langer door te werken dan de huidige pensioenleeftijd? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

80%

74%

25%

37%

(n=1000)

7%

27%

30%

moreel verplicht voel om te werken 3%12%

81%

30%

35%

24%

84%

11% 9%

26%

49%

15%

9% 7% 19%

52%

15%

mogelijkheid om minder uren te werken

(n=1007)

46%

2014

Basis: allen 44

De primaire reden om te stoppen met werken blijft dat men andere dingen wil doen. 2015

Redenen om te stoppen op huidige pensioenleeftijd

(n=1007)

omdat ik andere dingen wil doen dan werken

39%

omdat het lichamelijk te zwaar wordt omdat ik voor mijn gevoel dan lang genoeg gewerkt heb omdat ik dan voldoende geld heb om goed te kunnen leven

29%

omdat mijn partner stopt met werken

44%

22%

omdat het geestelijk te zwaar wordt omdat de eisen aan het werk zo veranderen om plaats te maken voor de volgende generatie

40%

49%

26%

42%

16% 17%

omdat het moet van mijn werkgever 10%

18% 7%

75%

69%

20%

7%

73%

72%

21%

7%

72%

66%

9%

69%

63%

12%

63%

57%

54%

52%

47%

41%

43%

39%

25%

37%

14%

81%

22%

47%

33% 33%

31% 25% 35%

(n=1000)

13% 4% 83%

44%

34%

2014

15% 28% 22%

% (zeer) belangrijk

0% zeer belangrijk

belangrijk

20%

40%

60%

van gering belang

80%

100%

onbelangrijk

C3. In hoeverre zouden de volgende zaken voor u reden (kunnen) zijn om te stoppen op de huidige pensioenleeftijd? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

Basis: allen 45

Duurzame inzetbaarheid / voorbereiden op langer doorwerken


46

Internationaal


47

Een goede voorbereiding op langer doorwerken is met name volgens Nederlandse werknemers belangrijk. Meningen over voorbereiden op langer doorwerken het is belangrijk dat bedrijven zich er nu al op voorbereiden dat werknemers straks waarschijnlijk langer moeten doorwerken het is belangrijk dat werknemers zich er nu al op voorbereiden dat ze straks waarschijnlijk langer moeten doorwerken Ik denk dat ik me straks financieel niet kan veroorloven om te stoppen met werken op de officiële pensioenleeftijd

21%

52%

13%

19% 3% 2% 3%

50%

6%

22%

28%

ook langer doorwerken tot 67 jaar is voor mij goed 5% bespreekbaar

22%

29%

(n=1007)

17%

(n=1002)

(n=1006)

72% 5%

59% 14%

62% 7%

55% 14%

5%3%3% 63% 8%

54% 17%

56% 11%

51% 13%

13% 8%

28% 35% 33% 27%

21% 44%

39% 22%

23%

5%

27% 40% 18% 55%

27%

23%

(n=1042)

% (helemaal) mee eens

48% 17%

35% 33%

% (helemaal) mee oneens

ook langer doorwerken na 67 jaar is voor mij goed 3% 12% bespreekbaar

25%

24%

31%

4%

15% 55% 13% 61%

34% 31%

24% 44%

ik vind het een goede zaak dat we in Nederland (Denemarken/ Zweden/ België) de pensioendatum 2% 13% verhogen

24%

26%

32%

3%

15% 58% 16% 59%

20% 47%

15% 43%

helemaal mee eens

mee eens

neutraal

0% 20% 40% 60% mee oneens helemaal mee oneens


80% 100% weet niet/ geen mening

Basis: allen Basis: allen 48

Hoewel een voorbereiding op langer doorwerken met name volgens Nederlanders belangrijk is, nemen nog opvallend weinig Nederlandse werknemers hier voorbereidende maatregelen voor. De Denen zijn ook hier koplopers in. Voorbereiden op langer doorwerken

100% 15%

16%

14% 26%

80% 25%

20% 29%

60%

30%

ik heb daar nog niet concreet maatregelen voor genomen, maar ben dat wel van plan

40% 60%

55%

20%

ja, ik neem daar nu al maatregelen voor

66% 44%

nee ik ben daar nog helemaal niet mee bezig en ben dat voorlopig ook niet van plan


België (n=1042)

Denemarken (n=1002)

Zweden (n=1006)

C4a. Bereidt u zich nu op een of de andere manier voor op het feit dat u straks waarschijnlijk langer door moet werken na uw 65ste jaar?


Basis: allen 49

Met name de Zweden zijn bereid in minder uren langer door te werken. Belgen staan minder open tegenover bijscholing en het veranderen van werkgever. Het accepteren van een lager salaris is in geen van de landen echt een optie. Te accepteren maatregelen bij langer doorwerken 46% 50% 53%

minder uren werken

minder ingrijpende maatregelen

bijscholen in uw vakgebied

28% 19% 24% 25%

een andere functie accepteren

23% 27% 28% 25% 27% 35% 31% 28%

een minder zware functie accepteren

17% 13% 21% 24%

te veranderen van werkgever

meer ingrijpende maatregelen

63%

Nederland (n=1007)

13% 16% 16% 13%

omscholen naar een ander vak

België (n=1042)

5% 4% 9% 8%

lager salaris (uurloon) accepteren geen van deze maatregelen

20% 15% 9% 14%

weet niet/ nog helemaal geen idee van

18% 16% 19% 16%

0%

25%

Denemarken (n=1002) Zweden (n=1006)

50%

C5. Welke maatregelen bent u bereid te nemen of te accepteren om langer door te kunnen werken? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

75% Basis: allen 50

Langer doorwerken wil men in alle landen het liefst (ongeveer) op dezelfde manier doen als nu, maar dan in deeltijd. Denen willen relatief vaker fulltime blijven werken; Zweden iets vaker zelfstandig. Dimensies van arbeidsflexibiliteit bij dezelfde werkgever 36%

Honkvastheid

4% 7% 5%

zelfstandig

25%

16% 16% 13%

50%

75%

0%

25%

75%

100 %


56%

Nederland (n=1007) België (n=1042)

1% 3% 5% 5%

Denemarken (n=1002) 27% 37% 23% 34%

nog geen idee van 0%

100 %

Werkniveau

6% 13% 5% 6%

op een veel lager niveau

50%

75%

11% 10% 25% 19%

op een hoger niveau

C5a t/m C5d. Stel dat u door zou werken na de huidige pensioendatum die nu geldt Hoe zou u dan door willen werken? Is dat:

50%

36% 43% 37%

op een iets lager niveau

17% 20% 12% 16%

nog geen idee van

25%

globaal hetzelfde niveau als in jaren voor officiele pensioendatum

33%

5% 9% 6% 12%

af en toe, wat werken

0%

100 %

16% 13% 10% 13%

beperkt aantal uren per week

32% 34% 25% 33%

nog geen idee van

46% 42% 39% 47%

in deeltijd

Functievastheid

4% 8% 6% 9%

17% 35% 37% 32% 41%

full time of bijna full time

15% 19% 22% 17%

in een iets andere functie in een heel andere functie


49% 39% 47% 42%

in een zelfde soort functie

6% 8% 9% 7%

bij een andere werkgever

Urenbesteding

56% 48% 54%

25%

50%

Zweden (n=1006) 75%

100 %

Basis: allen 51

Denen hebben al een beter beeld van wat ze willen doen omtrent langer doorwerken dan de Belgen en Nederlanders.

Afweging langer doorwerken

17%

19%

50%

53% 30%

29%

30%

30% 42%

(n=1007)

19% 35%

(n=1042)

(n=1002)

45% (n=1006)

ja, ik heb daar nagedacht en heb een duidelijk beeld van wat ik op dat punt wil gaan doen ik heb daar wel eens over gedacht, maar ik heb nog geen duidelijk idee wat ik op dat punt wil gaan doen ik heb daar nog niet eerder over nagedacht. C6a. Nu is het gebruikelijk dat mensen op een vaste pensioendatum stoppen met werken. Maar er zijn mensen die zich voorstellen later niet op een vaste datum met pensioen te gaan, maar tot jaren na hun AOW-leeftijd blijven doorwerken. Al dan niet in deeltijd of zelfstandig. Heeft u wel eens nagedacht over deze afweging?


Basis: allen 52

Deense en Zweedse werknemers vaker van plan om langer door te werken. Nederlandse/Vlaamse werknemers hebben hier vaker nog geen idee van.

Beslissing t.a.v. pensioendatum 100%

4% 13%

7% 13%

80%

60%

14% 17%

44%

7% 20%

40% 43%

42%

40% 20%

Ik denk dat ik blijft doorwerken tot ver na mijn AOW leeftijd en op globaal hetzelfde aantal uren als ik nu werk Ik denk dat ik blijf doorwerken tot ver na mijn AOW leeftijd, maar dan in minder uren dan ik nu werk Ik denk dat ik echt stop met werken op een vaste pensioendatum

39%

40% 26%

30%

Denemarken (n=1002)

Zweden (n=1006)

ik weet nog helemaal niet wat ik op dit punt ga doen.


België (n=1042)

C6b. Wat denkt u te gaan doen? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

Basis: allen 53

Nationaal


54

Belang van voorbereiden op langer doorwerken blijft breed onderkend onder Nederlandse werknemers. Houding t.o.v. langer doorwerken het is belangrijk dat bedrijven zich er nu al op voorbereiden dat werknemers straks waarschijnlijk langer moeten doorwerken het is belangrijk dat werknemers zich er nu al op voorbereiden dat ze straks waarschijnlijk langer moeten doorwerken Ik denk dat ik me straks financieel niet kan veroorloven om te stoppen met werken op de officiële pensioenleeftijd

2015

2014

(n=1007)

21%

52%

13%

6%

22%

28%

ook langer doorwerken tot 67 jaar is voor mij goed 5% bespreekbaar

22%

29%

72%

5%

76%

3%

63%

8%

69%

5%

13% 8%

28%

35%

32%

31%

23%

5%

27%

40%

19% 3% 2% 3%

50%

27%

23%

17%

(n=1000)

5%3%3%

ook langer doorwerken na 67 jaar is voor mij goed 3% 12% bespreekbaar

25%

24%

31%

4%

15%

55%

22%

47%

ik vind het een goede zaak dat we in Nederland (Denemarken/ Zweden/ België) de pensioendatum 2% 13% verhogen

24%

26%

32%

3%

15%

58%

18%

50%

helemaal mee eens

mee eens

neutraal

0% 20% 40% 60% mee oneens helemaal mee oneens

80% 100% weet niet/ geen mening

Basis: allen


55

Nederlandse werknemers bereiden zich iets vaker voor op langer doorwerken dan vorig jaar. Voorbereiden op langer doorwerken 100% 12%

15%

ja, ik neem daar nu al maatregelen voor

80%

24%

25%

60%

ik heb daar nog niet concreet maatregelen voor genomen, maar ben dat wel van plan

40% 60%

64%

NL 2015 (n=1007)

NL 2014 (n=1000)

20%

nee ik ben daar nog helemaal niet mee bezig en ben dat voorlopig ook niet van plan

0%

C4a. Bereidt u zich nu op een of de andere manier voor op het feit dat u straks waarschijnlijk langer door moet werken na uw 65ste jaar? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

Basis: allen 56

Aantal werknemers dat langer wil doorwerken, blijft nagenoeg gelijk. Net als vorig jaar heeft de helft van de werknemers nog niet nagedacht over de afweging om langer door te werken. Beslissing t.a.v. pensioendatum

Afweging langer doorwerken 2015

100%

n=1007

19%

50% 30%

2014 n=1000

19% 51% 30%

ja, ik heb daar nagedacht en heb een duidelijk beeld van wat ik op dat punt wil gaan doen

4% 13%

15%

Ik denk dat ik blijft doorwerken tot ver na mijn AOW leeftijd en op globaal hetzelfde aantal uren als ik nu werk

44%

42%

Ik denk dat ik blijf doorwerken tot ver na mijn AOW leeftijd, maar dan in minder uren dan ik nu werk

5%

80% 60%

ik heb daar wel eens over gedacht, maar ik heb nog geen duidelijk idee wat ik op dat punt wil gaan doen

40%

ik heb daar nog niet eerder over nagedacht.

0%

20%

Ik denk dat ik echt stop met werken op een vaste pensioendatum 39%

37%

NL 2015 (n=1007)

NL 2014 (n=1000)

ik weet nog helemaal niet wat ik op dit punt ga doen.

C6a. Nu is het gebruikelijk dat mensen op een vaste pensioendatum stoppen met werken. Maar er zijn mensen die zich voorstellen later niet op een vaste datum met pensioen te gaan, maar tot jaren na hun AOW-leeftijd blijven doorwerken. Al dan niet in deeltijd of zelfstandig. Heeft u wel eens nagedacht over deze afweging? C6b. Wat denkt u te gaan doen? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

Basis: allen 57

Maatregelen om langer door te werken worden nog iets minder geaccepteerd dan vorig jaar. Men blijft vooral bereid weinig ingrijpende maatregelen te nemen, zoals minder uren werken. Te accepteren maatregelen bij langer doorwerken 46% 45%

minder uren werken 28% 30%

bijscholen in uw vakgebied

minder ingrijpende maatregelen

23% 28%

een andere functie accepteren

*

meer ingrijpende maatregelen

27%

een minder zware functie accepteren

19%

te veranderen van werkgever

17% 20% 13% 15%

omscholen naar een ander vak 5% 6%

lager salaris (uurloon) accepteren

NL 2015 (n=1007)

20% 20%

geen van deze maatregelen

NL 2014 (n=1000)

18% 18%

weet niet/ nog helemaal geen idee van 0%

25%

50%

C5. Welke maatregelen bent u bereid te nemen of te accepteren om langer door te kunnen werken? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

* in 2014: minder verantwoordelijke functie

75% Basis: allen 58

Werknemers blijven weinig flexibel in het accepteren van veranderingen om langer door te werken. Dimensies van arbeidsflexibiliteit

56% 60%

bij dezelfde werkgever bij een andere werkgever

Honkvastheid

35% 31%

Urenbesteding

25%

50%

5% 5%

af en toe, wat werken

17% 12%


25%

50%

75%

100 %

Werkniveau

16% 17%

beperkt aantal uren per week

25%

50%

56% 57%

op globaal hetzelfde niveau op een iets lager niveau op een hoger niveau op een veel lager niveau nog geen idee van

46% 44%

in deeltijd

0%

100 %

16% 21%

full time of bijna full time

32% 28%


Functievastheid

4% 5%

in een heel andere functie


15% 15%

in een iets andere functie

4% 4%

zelfstandig

49% 52%

in een zelfde soort functie

6% 6%

75%

100 %

11% 15% 6% 5% 1% 1% 13% 0%

C5a t/m C5d. Stel dat u door zou werken na de huidige pensioendatum die nu geldt Hoe zou u dan door willen werken? Is dat:


Nederland (n=1007)

25%

NL 2014 (n=1000)

27% 50%

75%

100 %

Basis: allen 59

Langer doorwerken, rol werkgever


60

Internationaal


61

Nederlandse werkgevers lopen (volgens werknemers) voorop in het treffen van voorbereidingen op langer doorwerken. Maar bij werknemers uit alle landen is er veel onbekendheid op dit punt.

Voorbereiding door werkgever

100% 14%

80%

7%

10%

17%

15%

17% 12%

60%

14%

ik vermoed dat mijn werkgever daar nu al wel op voorbereidt

16%

ik vermoed dat mijn werkgever zich daar nog niet op voorbereidt

17%

40% 20%

43%

46%

39%

ik weet dat mijn werkgever zich daar nu al wel op voorbereidt

21% 19%

19% 13%

7% 9%

46%

ik weet dat mijn werkgever zich daar nu nog niet op voorbereidt. ik weet niet of mijn werkgever zich daar nu al op voorbereidt


België (n=1042)

Denemarken (n=1002)

Zweden (n=1006)

D1. Weet u in hoeverre uw werkgever zich nu al voorbereidt op het feit dat werknemers straks langer moeten doorwerken dan de huidige pensioenleeftijd? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

Basis: allen 62

Deense en Zweedse werkgevers staan het positiefst tegenover langer doorwerken én maken het hun werknemers het best mogelijk om langer door te werken (volgens werknemers). Nederlanders en Belgen weten vaak niet hoe hun werkgever hier tegenover staat.

Verwachte houding van werkgever t.a.v. langer doorwerken

100% 80%

3%

24%

21%

5% 12%

17%

29% 60% 40%

52%

11% 32%

38%

31% 11% 7%

15% 4%

20%

25% 0%

14%

19%

Nederland (n=1007)

18% België (n=1042)

7% 1% 14%

9%

Denemarken (n=1002)

42%

% (zeer) positief

100% 22%

zeer positief positief

25%

neutraal

10% 4%

negatief

18%

14% % (zeer) negatief

25%

36%

Mogelijk maken langer doorwerken

80% 20%

50%

9%

40% 58%

47%

ja nee

6%

weet niet

61% 41%

47%


D5. Hoe denkt u dat uw huidige werkgever staat tegenover het langer doorwerken van werknemers dan de huidige pensioenleeftijd? D6. Maakt uw huidige werkgever het u goed mogelijk om langer door te werken dan de huidige pensioenleeftijd?


24%

60%

20%

Zweden (n=1006)

15%

België Denemarken Zweden (n=1042) (n=1002) (n=1006)

Basis: allen 63

Beleid in Zweden vooral gefocust op vitaliteit en ontwikkeling werknemers. In Denemarken ligt de focus, naast vitaliteit, vooral op de levensfase van werknemers en juist minder op scholing. Behoefte

Aanbod

56% 49% 58% 54%

levensfasebewust personeelsbeleid

41% 38% 39% 38%

vitaliteitsbeleid

42% 41% 37%

seniorenbeleid nacholing & bijscholing actieve loopbaanplanning

anders namelijk...

58%

31% 24% 16% 30%

Denemarken (n=1002)

Zweden (n=1006)

33%

26%

51% 33% 29%

52%

29%

32%

39% 29% 38%

30%

vitaliteitsbeleid

21% 18%

31%

30%

39% 27% 56%

62%

38%

31% 26% 46%

24%

39%

27% 23% 55%

19%

31% 35%

20% 40% 60% 80% 100%

% ja + ik vermoed

ja, dat wordt aangeboden ik vermoed dat het wordt aangeboden wordt niet aangeboden ik weet het niet

D3. In hoeverre weet u of uw werkgever de volgende zaken heeft georganiseerd? D4: Aan welke vormen van ondersteuning door uw werkgever heeft u behoefte als het gaat om langer doorwerken?


22%

20% 19%

0%

75%

18%

actieve loopbaanplanning

seniorenbeleid 11%16%

7% 5% 5% 11%

0% 25% 50% NL 2014 (n=1000)

nascholing & bijscholing

levensfasebewust personeelsbeleid 12% 19%

24% 27% 19% 17%

Nederland (n=1007)

(n=1007) (n=1042) (n=1002) (n=1006)

Basis: allen 64

Nationaal


65

Aantal werkgevers dat zich volgens werknemers voorbereidt op langer doorwerken blijft gelijk.

Voorbereiding werkgever

100%

80% 60%

Mogelijk maken langer doorwerken

14%

12%

ik weet dat mijn werkgever zich daar nu al wel op voorbereidt

17%

21%

ik vermoed dat mijn werkgever daar nu al wel op voorbereidt

14% 13%

40%

15%

13%

ik vermoed dat mijn werkgever zich daar nog niet op voorbereidt

100%

43%

39%

21%

20%

17%

80% ja

60%

nee 40%

ik weet dat mijn werkgever zich daar nu nog niet op voorbereidt. 20%

22%

58%

62%

Nederland (n=1007)

NL 2014 (n=4057)

weet niet

20%

ik weet niet of mijn werkgever zich daar nu al op voorbereidt 0%

0% NL 2015 (n=1007)

NL 2014 (n=1000)

D1. Weet u in hoeverre uw werkgever zich nu al voorbereidt op het feit dat werknemers straks langer moeten doorwerken dan de huidige pensioenleeftijd? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

Basis: allen 66

Behoefte werknemers aan levensfasebewust personeelsbeleid groeit, maar aanbod van werkgevers groeit nauwelijks mee. Confrontatie tussen aanbod werkgevers en behoeften werknemers

40%

Weinig behoefte aan, veel aangeboden

Veel behoefte aan, veel aangeboden

actief aanbieden van nascholing & bijscholing

Ten opzichte van vorig jaar: •

meer behoefte aan levensfasebewust personeelsbeleid

•

minder aanbod van bijscholing/nascholing en actieve loopbaanplanning

Aanbod werkgever (% aangeboden)

30% vitaliteitsbeleid actief aanbieden van nascholing & bijscholing

20%

vitaliteitsbeleid


seniorenbeleid




seniorenbeleid

2014 2015

10% 20%

25%

Weinig behoefte aan, nauwelijks aangeboden

30%

35% 40% 45% Behoefte werknemer (% behoefte aan ondersteuning )

D3. In hoeverre weet u of uw werkgever de volgende zaken heeft georganiseerd? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

50%

55%

60%

Veel behoefte aan nauwelijks aangeboden Basis: allen 67

Beschikbare premieregeling


68

Met name in Zweden wordt overwegend een beschikbare premieregeling (‘Fee Pension’) afgesloten.

Beschikbare premieregeling afgesloten

6%

Beschikbare premieregeling

29% 41%

Nederland (n=1007)

11%

Eindloonregeling

18%

40%

30%

Middelloonregeling (alleen in NL) 0%

Denemarken (n=1002)

Er bestaat geen significant verband tussen DC regeling en de houding van werknemers t.o.v. langer doorwerken. De positieve houding van Deense werknemers t.o.v. langer doorwerken wordt dus niet beïnvloed door de DC regeling.

Zweden (n=1006)

50%

Z5. Bij wat voor pensioeninstelling loopt uw huidige pensioenregeling? Is dat bij: © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

* Vraag is niet gesteld in België, vanwege onbekendheid met beschikbare premieregeling.

Basis: allen 69

Nederlandse werknemers staan het negatiefst tegenover een beschikbare premieregeling (impact woekerpolis…?). Opmerkelijk: ook Zweden zijn hierover tamelijk kritisch.

Beleggingspensioen

100%

1% 11%

12%

80%

5%

35%

5%

34%

31%

26%

28%

30%

4%

zeer positief

32%

positief

60% 40%

23%

9% 20% 25%

32%

34%

36%

8% 4%

4% 1%

19%

12%

België (n=1042)

negatief geen oordeel

8% 12%

26%

% (zeer) negatief

Zweden (n=1006)

G1. Een beleggingspensioen is gebaseerd op een "beschikbare premie". Daarbij wordt uw pensioenpremie belegd. Het rendement op de beleggingen bepaalt uiteindelijk de hoogte van het pensioenkapitaal. Daarmee koopt u later een pensioenuitkering aan. Hoe beoordeelt u deze vorm van pensioen? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

zeer negatief

18%

5%

Denemarken (n=1002)

neutraal

31%

26%

0%

Nederland (n=1007)

% (zeer) positief

Basis: allen 70

Werknemers in alle landen hebben - per saldo - een voorkeur voor een collectieve pensioenregeling.

Voorkeur pensioenregeling

100%

51% 80%

25%

34%

54%

43%

46% 30%

36%

verplicht en collectief vrijwillig en collectief

60% 40%

18% 17%

13% 10%

20% 26%

16%

11%

23%

20%

13%

20%

8%

36%

21%

8%

24%

25%

Denemarken (n=1002)

Zweden (n=1006)


België (n=1042)

verplicht en individueel

19%

9%

G2. Waar ligt uw voorkeur? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

vrijwillig en individueel

28% geen voorkeur

%

Collectief

%

Individueel

Basis: allen 71

Zweedse werknemers hebben vaker een voorkeur voor een regeling met meer risico. Ook Denen zijn meer risicobereid. Nederlanders en Belgen zijn sterk risicomijdend, maar een meerderheid staat wel open voor een combinatieregeling.

Houding t.o.v. combinatie

Risico

100%

100%

80%

42% 58%

38%

55%

60% 40% 17% 20%

25%

15% 30%

30%

40%

Kiest voor weinig 80% risico

Kiest voor meer risico Geen voorkeur

28%

België (n=1042)

Denemarken (n=1002)

58%

81%

44%

42%

dat spreekt me niet aan 39% 19%


België (n=568)

G3. Stel dat u mag kiezen tussen twee pensioenregelingen, welke kiest u dan? G4. En hoe staat u tegenover een combinatie van beide? Dus weinig risico nemen met bijvoorbeeld de helft van uw pensioen (een vaste bodem) en daarboven meer risico nemen met beleggen om zo uw pensioen te kunnen indexeren? © GfK 2015 | Delta Lloyd Hoe gaat NL met pensioen - landenvergelijking | April 2015

dat spreekt me wel aan

40% 20%

Zweden (n=1006)

61%

60%

22%


56%

Denemarken (n=414)

Zweden (n=390)

Basis: allen

Selectie: heeft een voorkeur voor een regeling zonder risico 72

BIJLAGEN


73

Onderzoeksverantwoording


74

Onderzoeksopzet en –verantwoording Methode

Veldwerk

Doelgroep & steekproef

Online (CAWI) in de vier verschillende landen op de online Panels van GfK.

Het veldwerk voor dit onderzoek liep tussen 13 en 23 april 2015.

De doelgroep voor dit onderzoek bestaat uit Nederlandse, Vlaamse, Deense en Zweedse werknemers. De resultaten zijn gewogen naar leeftijd, zodat de verhouding representatief is voor de werknemerspopulatie in de ondervraagde landen. In totaal namen n=1007 Nederlandse, n=1042 Vlaamse, n=1002 Deense en n=1006 Zweedse werknemers deel aan het onderzoek.

Vragenlijst

Rapportage

De vragenlijst werd opgesteld in overleg met Delta Lloyd en is grotendeels identiek aan de meting van 2014. De vragenlijst werd voor alle ondervraagde landen vertaald door lokale vertaalbureaus. Voor inhoudelijke aanpassingen is het advies van lokale GfK collega’s in de desbetreffende landen opgevolgd. De gemiddelde invulduur van de vragenlijst bedroeg 15 minuten.

Naast deze PowerPoint-rapportage zijn er eveneens uitgebreide tabellenboeken beschikbaar met uitsplitsingen van de resultaten per land naar relevante achtergrondkenmerken.


75

Certificering


76

Certificering Het onderzoek is uitgevoerd in overeenstemming met het quality systeem van GfK dat is gecertificeerd volgens de normen van NEN-EN-ISO 9001, ISO 20252 en ISO 26362. GfK onderschrijft de gedragsregels van E.S.O.M.A.R. (European Society for Opinion and Market Research) en is lid van de brancheorganisatie MOA (zie http://www.moaweb.nl).

Het is toegestaan de uitkomsten van onderzoek extern te publiceren. Wel dient in dat geval bij de onderzoeksresultaten als bron "GfK " te worden vermeld. Exclusiviteit van verzamelde gegevens is gebaseerd op de Gedragscode van de MOA, art. 5 (zie http://www.moaweb.nl).


77

Contact


78

Contact

Kris Compiet

Peter Mulder

Research Consultant

Directeur Business Unit Insurance

+31 35 6258 563 [email protected]

+31 35 6258469 [email protected]


79

THANK YOU


80

DELTA LLOYD Hoe gaat NL met pensioen? - Landenvergelijking

Recommend Documents