Delftse Natuurwacht. Stichting Delftse Natuurwacht

Delftse Natuurwacht

Stichting Delftse Natuurwacht

Jaarverslag 2014

Delftse Natuurwacht Inhoud 1.

I nle iding ................................................................................................................................................................................................................................................................. 3

2.

Cont ac t adr es s en........................................................................................................................................................................................................................................ 4

3.

De sti ch ti n g D el ftse N atuurwacht ................................................................................................................................................................................................... 5

4.

H et sti chti ngsbestuur en de V VV .................................................................................................................................................................................................. 6

5.

G r o e p 8-10 ..................................................................................................................................................................................................................................................... 8

6.

G r o e p 10 -12 .................................................................................................................................................................................................................................................. 11

7.

G r o e p 12-14 ................................................................................................................................................................................................................................................... 14

8.

Ac tiviteiten en p ro jecten....................................................................................................................................................................................................................... 17

9.

B li ksum, web si te en P R- activiteiten............................................................................................................................................................................................. 21

10.

De N at uur s c huur................................................................................................................................................................................................................................... 24

11.

Cont ac t en met der den .........................................................................................................................................................................................................................25

Jaarverslag 2014

2

Delftse Natuurwacht 1. I nle iding Voor u ligt het jaarverslag van de Delftse Natuurwacht (DNW) over het jaar 2014. Het is een weergave van de doelstellingen van onze stichting en de uitgevoerde activiteiten om deze doelstellingen te realiseren. Dankzij de inzet van vele vrijwilligers, hun tijd, creativiteit, enthousiasme en samenwerking, kijken we weer terug op een succesvol jaar. Veel jongeren hebben kennis gemaakt met de natuur en met plezier gespeeld en bewogen. We zijn trots dat onze activiteiten toegankelijk zijn voor jongeren van allerlei pluimage, ook voor wie het niet zo vanzelfsprekend is om met andere kinderen te spelen en de natuur te ontdekken. Een kleine 30 vrijwilligers zijn het afgelopen jaar actief geweest binnen de DNW. Allereerst om opnieuw vele leuke en educatieve natuur- en milieuactiviteiten te bedenken en uit te voeren voor de circa 60 vaste leden en de vele honderden bezoekers van diverse open activiteiten, zoals Hortusdag, Wetenschapsdag, Bieslanddagen, het kinderboekenbal bij DOK, als gastdocenten op een basisschool en het schoolbreed jaaruitje van een andere. Wat betreft de toekomstperspectieven van de DNW en het beheer van de Natuurschuur heeft het bestuur van de DNW een duidelijker idee op welke richting het bestuur gaat inzetten. Samenwerking met andere spelers in het educatieve veld heeft hier prioriteit. Wij hebben in dit proces veel steun aan, een voor het beheer van de Natuurschuur in het leven geroepen, adviescommissie van deskundigen. De gesprekken die het bestuur met deze commissie heeft gevoerd hebben haalbare ideeën opgeleverd en het vertrouwen dat we ook in de toekomst jongeren enthousiast kunnen blijven maken voor het groen in Delft. Enkele hoogtepunten in 2014 waren: • De laatste jaren geven we ieder jaar een thema mee. Dit jaar stond de stadsnatuur centraal. Alle groepen deden in het najaar mee aan de fotowedstrijd “Stadsnatuur”. Prachtige foto”s zijn er gemaakt. • Groep 12-14 ging vaak op pad om stadsnatuur projecten, - initiatieven te bekijken en soms ook nog hun handen uit de mouwen te steken. De vrijwilligers zijn bijgepraat over de ecologische gevolgen voor de stad als er sprake is van een bovenmatige verstening. • Op 21 september werd gefietst in het kader van de Rabosponsorfietstocht. Er fietste zelfs een heel gezin mee, waar ook de prijs voor best versierde fiets viel! DNW heeft € 170,00 opgehaald. Een deel is als gift naar de Ecokids in Estelí gegaan. • Samen met de stedenband Delft–Estelí fietsten we langs de muurschilderingen, resultaat van het kinderrechtenproject ‘PraatMee’ in 2013. We zijn bijgepraat tijdens het diner over de projecten en financiele perikelen waarmee de stedenband zich geconfronteert ziet. Natuurlijk blijft de DNW in contact staan met de ECO-kids in Estelí. We ontvingen een kleine delegatie op de groep 8-10 in september en konden hen verblijden met een digitale camera. Wij hopen dat de ECO-kids deze camera, die overcompleet bleek bij de Natuurwacht, gebruiken om onze groepen weer op de hoogte te houden van hun activiteiten. • De samenwerking met het IVN heeft dit jaar verder vorm gekregen. Samen startten we het nieuwe kalenderjaar, organiseerden we de “open” slootjesactiviteit in het voorjaar en een ‘’’open” knotdag in het najaar. De vrijwilligers van de DNW namen voor het tweede jaar deel aan de IVN-Soosavonden. Het daagt ons uit ons blijvend te bekwamen in het natuuronderwijs, meer specifiek: eigen kennis vergroten en hoe draag je die kennis over aan kinderen? Deze contacten maakten het ook mogelijk om nieuwe ideeën en initiatieven m.b.t. de natuur en natuuronderwijs te delen. In 2014 zijn er veel externe contacten geweest, o.a. met N&M-centrum De Papaver; Ecokids in Esteli; World Art Delft; de Delftse Uitdaging; de Botanische Tuin; diverse scholen/bibliotheken en andere N&M-organisaties in Delft e.o. DNW heeft de samenwerking met IVN, een andere N&M-organisatie, geïntensiveerd. Inzetten op gezamelijk optrekken bij PR en open activiteiten is het doel! DNW heeft in september 2014 in het kader van de Maatschappelijke Stage, twee jongeren in huis gehaald die helpen bij het onderhoud van het kleine beestjes paradijs. Deze stages lopen door in 2015. Met dit jaarverslag schetsen we een beeld van alle werkzaamheden binnen onze organisatie en het plezier dat we er aan beleven om met elkaar en de kinderen de wondere wereld van de natuur te ontdekken.

Het bestuur maart 2015

Jaarverslag 2014

3

Delftse Natuurwacht 2. Cont ac t adr es s en 2.1. Bestuur Interim-Voorzitter

Janneke Janssen-Jansen [email protected]

Secretaris

Marja Verleun

[email protected] Penningmeester

Dick de Haas

[email protected] Bestuurslid groep 8-10 (a.i.)

Mijneke Kome

Bestuurslid groep 10-12

Thea Rengers

Bestuurslid groep 12-14

vacature

2.2. Overige Coördinator 8-10

Janneke Janssen-Jansen [email protected]

Coördinator 10-12

Thea Rengers [email protected]

Coördinator 12-14

Elise van Kalmthout [email protected]

Secretaris VVV

Robin Rense

Eindredactie Bliksum

Frank Samwel

Webmaster

Frank Samwel [email protected]

Internet

www.natuurwacht.nl

e-mail

[email protected]

Postadres

Stichting Delftse Natuurwacht Linnaeuspad 3 2616 LT Delft

Ons gebouw

De Natuurschuur Linnaeuspad 3 2616 LT Delft 015-2144046

Beheer Natuurschuur

Henk Jan Rengers 015-2617739

Bankrekening

NL91RABO0101710968

Jaarverslag 2014

4

Delftse Natuurwacht 3. De sti ch ti n g D el ftse N atuurwacht 3.1. Algemeen De Delftse Natuurwacht, in dit verslag verder aangeduid met DNW, heeft de stichting gekozen als rechtsvorm. De statuten zijn hiertoe opnieuw notarieel vastgelegd op 8 augustus 1994. DNW is een stichting met een Vergadering van Vrijwilligers (VVV). Nadere regels zijn vastgelegd in het Huishoudelijk Reglement. In 2008 is het Huishoudelijk Reglement volledig herschreven en opnieuw vastgesteld. DNW is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 41145647. Het bestuur is verantwoordelijk voor het tot stand komen van een financieel jaarverslag en een algemeen jaarverslag en bespreekt deze jaarlijks in de VVV. Van alle vergaderingen binnen de DNW (het bestuur, de VVV, de groepsbijeenkomsten en de redactie) worden notulen gemaakt en vrijwel alle door de DNW georganiseerde activiteiten worden gedocumenteerd in de verschillende groepsarchieven.

3.2. Doelstelling DNW organiseert natuur- en milieuactiviteiten voor de jeugd. Door de jeugd op een speelse wijze met natuur en milieu bezig te laten zijn, werken we aan meer begrip en waardering voor alles wat groeit en bloeit in de natuur (ook in de stad!) en aan meer inzicht in de samenhang tussen mens en milieu.

3.3. Doelgroepen en h i s t o r i e DNW is ontstaan op 10 juni 1958 als Delftse afdeling van de toenmalige landelijke stichting Natuur en Jeugd en werd toen de Jeugd-Natuurwacht genoemd. Van 1958 tot 1983 bestond de doelgroep alleen uit 10- tot 12-jarigen. In 1983 werd de doelgroep uitgebreid met een groep voor 12- tot 15-jarigen (met ingang van september 1992 werd dat 12- tot 14-jarigen). In september 1987 werd de doelgroep uitgebreid met een groep voor 8- tot 10-jarigen. Momenteel kent DNW drie groepen: groep 8-10, groep 10-12 en groep 12-14. Voor iedere groep wordt eens per twee weken een activiteit georganiseerd. Alle activiteiten vinden plaats op zaterdag. Een DNW-jaar loopt parallel aan een schooljaar; in de zomervakantie zijn er geen activiteiten. De groepen 8-10 en 10-12 zijn actief op zaterdag-morgen van 10:00 tot 12:00 uur; groep 12-14 op zaterdagmiddag van 13:00 tot 16:00 uur. Om DNW voor alle kinderen gedurende hun gehele DNW-lidmaatschap (sommige leden zelfs van hun 8e t/m 14e jaar) boeiend te houden, wordt door de begeleiders regelmatig bekeken of er geen overlappingen plaatsvinden in de activiteiten van de verschillende groepen. De activiteitenarchieven van de drie groepen zijn een bron van kennis en inspiratie bij het plannen van de activiteiten. De meeste activiteiten vinden plaats in of bij ons eigen clubhuis De Natuurschuur aan het Linnaeuspad in de Delftse Hout.

3.4. Contributie De contributie voor de twee jongste groepen bedraagt € 25,00 per jaar en voor de oudste groep € 35,00 per jaar. Voor kampen en bijzondere activiteiten, zoals een dagje uit, wordt altijd een extra bijdrage in rekening gebracht.

3.5. Vrienden Op 1 januari 2010 heeft de Natuurwacht de Vriendenfonds opgericht. Voor € 35,00 per jaar kunnen belangstellenden in onze Stichting Vriend worden. Hiermee hopen we de betrokkenheid van inwoners van Delft en omgeving te vergroten. Er worden jaarlijks activiteiten georganiseerd, zoals lezingen, excursies en andere bijeenkomsten. Natuurlijk kan ons werk ook via een donatie worden ondersteund. Onze Vrienden zijn voor alle activiteiten uitgenodigd.

Jaarverslag 2014

5

Delftse Natuurwacht 4. Het stichtingsbestuur en de VVV 4.1. Samenstelling van het B e s t u u r Het stichtingsbestuur wordt gekozen door de Vergadering Van Vrijwilligers (VVV). Het bestuur was op 31 december 2014 als volgt samengesteld: Interim-voorzitter Secretaris Penningmeester Bestuurslid 8-10 (a.i.) Bestuurslid 10-12 Bestuurslid 12-14

Janneke Janssen-Jansen Marja Verleun Dick de Haas Mijneke Kome Thea Rengers vacature

Jaarlijks vinden er bestuurswisselingen plaats op 1 juli volgens een vastgesteld schema, zoals omschreven in het huishoudelijk reglement. Ook kunnen er bestuurswisselingen plaatsvinden om andere reden. Per 1 mei 2014 heeft Lizette Mes haar taak van secretaris overgedragen aan Marja Verleun. Tine Abbinga heeft op 1 september 2014 haar taak van penningmeester overgedragen aan Dick de Haas. De functie van voorzitter wordt tijdelijk waargenomen door Janneke Janssen-Jansen. Het bestuur wordt verder bijgestaan door: Frank Samwel: verwerking van de e-mails die binnenkomen op het algemene mailadres en de ontwikkelingen en beheer van de website. Caroline van Hoek: ledenadministratie.

4.2. Bestuursvergaderingen Het DNW-bestuur kwam in 2014 acht keer bij elkaar, te weten op 27 januari, 24 februari, 24 maart, 28 april, 26 mei, 30 juni, 25 augustus, 3 november. Hierbij werden zaken besproken zoals: VVV, jaarverslag, financiele jaarverslag inclusief begroting, beheer en gebruik van de Natuurschuur, nieuws uit de groepen, Bliksum, aankopen, PR, werving van begeleiders en kinderen, en contacten met andere organisaties.

4.3. Vrijwilligers Ongeveer 35 vrijwilligers zijn het afgelopen jaar actief geweest binnen DNW. Elke groep heeft zijn eigen begeleidersteam. De laatste jaren komt het steeds vaker voor dat begeleiders assisteren bij andere groepen. Een goede ontwikkeling die de ervaring van de begeleiders ten goede komt en de organisatie sterker maakt Naast het organiseren van Natuur- en Milieuactiviteiten wordt er door onze vrijwilligers tijd en energie gestoken in het nog breder en sterker maken van onze organisatie.

4.4. V e r ga d e r i n g van Vrijwilligers De vergaderingen van alle vrijwilligers vonden in 2014 plaats op 2 april (jaarvergadering) en 18 september. Standaard worden tijdens de voorjaarsvergadering de jaarverslagen besproken en (nieuwe) bestuursleden gekozen. Verder worden tijdens beide vergaderingen altijd alle lopende zaken besproken, evenals de toekomstplannen.

4.5. Vrijwilligers en de toekom st van D N W Vrijwilligers zijn voor de DNW een voorwaarde van voortbestaan. Gelukkig zijn er velen die zich enthousiast inzetten voor het realiseren van de doelstelling van de DNW. Het is goed om te zien hoe ook MAS-stagiaires na hun stage blijven als junior-vrijwilliger. Alle vrijwilligers zetten zich volop in bij de bemensing van onze stand op open dagen, het kinderboekenbal bij DOK, de Bieslandsdagen en het werven van MAS-stagiaires. Dank jullie wel! Het bestuur realiseert zich dat het hebben van een vast clubhuis ook bij de vrijwilligers bijdraagt aan de samenhorigheid en erkenning. Het bestuur streeft ernaar ook in de toekomst een vast clubhuis te hebben voor de DNW. Nu de waarderingssubsidie, die de DNW van de gemeente Delft ontvangt, onder druk komt te staan zag het bestuur van de DNW zich genoodzaakt zich een duidelijk beeld te vormen van de toekomst van de DNW. Hiertoe is een Jaarverslag 2014

6

Delftse Natuurwacht adviescommissie ‘Beheer Natuurschuur’ geformeerd. Hoe kunnen we in de toekomst onze doelstelling waar maken en de Natuurschuur beter benutten? Huur en/of verhuur van de Natuurschuur aan organisaties met een ‘groene’ signatuur wordt nu geïnventariseerd. Ook onderzoekt de Natuurwacht de mogelijkheden van andere geldstromen.

4.6. Veiligheid We doen ons best om alle activiteiten zo veilig mogelijk te laten verlopen. We organiseren daartoe regelmatig voor onze begeleiders een EHBO- & veiligheidstraining. Hoewel het voor vrijwilligersorganisaties niet verplicht is een Risicoinventarisatie en evaluatie (RI&E) op te stellen, hebben we dat in 2006 wel laten doen. In de jaren daarna zijn diverse aanbevelingen uit het plan van aanpak tot uitvoer gebracht. Op basis van het opstellen van de RI&E is de Natuurwacht inmiddels aangesloten bij de ongevallenverzekering van de Groene Motor (voorheen Landschapsbeheer Zuid-Holland) Elk jaar worden de EHBO kisten gecontroleerd en worden de Veiligheidsinstructies geactualiseerd en aangevuld.

Jaarverslag 2014

7

Delftse Natuurwacht 5. G r o e p 8 - 10 5.1. Algemeen De kinderen van groep 8-10 variëren in leeftijd van (bijna) 8 tot en met 10 jaar oud. Bij deze groep waren in januari 2014, 17 kinderen ingeschreven. Aan het einde van het schooljaar hebben 9 kinderen, met een Natuurwachtdiploma op zak, ons verlaten. Zij zijn of doorgestroomd naar groep 10-12 of zitten op zaterdag bij een andere club of vereniging. Inmiddels bleek eind december 2014 dat groep 8-10 weer 17 kinderen telt.

5.2. Begeleiders Dit jaar hebben we met Eline, Janneke, Jeroen, Marg, Mijneke, Sam, Tineke en onze onmisbare en enthousiaste juniorbegeleiders Tobias en Esmee aan onze jonge Natuurwachters veel wetenswaardigheden over de natuur kunnen vertellen en laten beleven. In het voorjaar hebben we afscheid genomen van Mirjam Koppenaal en Rafael van Zuijlen, twee enthousiaste maatschappelijke stagiaires. Rizha, als vrijwilligster op suggestie van de gemeente binnengekomen, blijft onze gelederen versterken. In het najaar mochten we Anouk, een oud natuurwachter, als begeleider verwelkomen. Daarnaast konden we gebruik maken van extra handen en kennis van Thea. We bedanken ieder voor haar of zijn inzet. Op 31 december 2014 waren de volgend begeleiders (in willekeurige volgorde), actief: Tineke den Dulk Tobias de Haas Eline van de Hoek Janneke Jansen Mijneke Kome Sam Koppenaal Esmee Overtoom Marg Paulussen Rizha Rashid Jeroen Verbaan Anouk Bakkers

5.3. Activiteiten In 2014 zijn er 22 activiteiten georganiseerd. Meestal vinden deze activiteiten plaats in en rondom ons clubhuis “De Natuurschuur” in de Delftse Hout, eens per 14 dagen op zaterdagochtend van 10:00 tot 12:00 uur. De activiteiten worden doorgaans voorbereid door een begeleider, waarbij een andere begeleider als reserve paraat is. Een activiteit begint meestal met een inleidend verhaal over het onderwerp, soms met een filmpje of een powerpointpresentatie. Daarna gaan we naar buiten om rondom de Natuurschuur of in het Heempark de natuur te “bestuderen”, te beleven, aansluitend op het onderwerp. Het zijn enthousiaste kinderen die al heel veel weten en veel willen leren! Daarnaast houden zij ook van “actie” en zetten zich volledig in bij speurtochten, spelletjes en knutselactiviteiten. In 2014 hebben de begeleiders een aantal keren vergaderd, meestal aansluitend op de groepsactiviteiten. Tijdens deze vergaderingen zijn de groepsactiviteiten geëvalueerd en zijn de onderwerpen en de te verdelen taken voor de komende periode vastgesteld. Er is aandacht besteed aan het veilig begeleiden van deze groep vooral daar waar er gefietst wordt en gewandeld. Omdat bijna nooit alle begeleiders tegelijk aanwezig zijn wordt ook veel informatie uitgewisseld via e-mail. Op deze manier of per telefoon onderhouden we ook de contacten met het bestuur. In 2014 hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: 4 januari Sporen Welke sporen kun je zoal buiten vinden: de sporen van een vos, eend, hond en kat? We maken er onze eigen stempels en zoekkaart van! 18 januari Stadsnatuur We starten bij de Plataan, midden in de stad om met Het 50 Puntenpad in de hand de natuur in de stad te beleven. De diverse nestkasten die achter de Plataan zijn opgehangen dagen ons uit de bijpassende vogel te ontdekken. In de stoepen van de herenhuizen ontdekken we fossielen en zijn er al beschermde planten te zien aan de kaden van de Jaarverslag 2014

8

Delftse Natuurwacht grachten? Het was een zeer geslaagde natuurbeleving midden in de stad! 1 februari Kaasmaken We kwamen binnen in de schuur waar alles door Karla, afkomstig uit Estelí, met haar man Jack al was klaargezet. Kaas maken op zijn Nigaraguaans met de verse melk van boer Duijndam stond ons vandaag te doen. Hoe het precies in zijn werk gaat is na te lezen in het Themaverhaal van Bliksum, januari 2014 en op de website. Na een uitleg mochten we aan het werk: met stremsel de melk stremmen. Ondertussen mochten we oa paprika’s snijden om later de kaas mee op smaak te brengen. Het stremsel eindigt tot slot onder de pers. Rijpen is er dit keer niet bij omdat we tot slot ons brouwsel, kaasje, mochten proeven en dat was meer dan lekker! 15 februari Vogels voeren Wat leuk om ook zelf wintervoer voor de vogels te maken. Veel pindakaas komt daar wel aan te pas. 1 maart Knoppen Kale takken van bomen en struiken hebben in de winter en het vroege voorjaar al knoppen. Wat zie je zoal aan een tak: eindknop, lenticel, zijknop etc.? We gaan buiten eerst de takjes met knoppen bekijken en verzamelen. Later in de schuur liggen er ook nog takken voorzien van hun naam op tafel. Dat maakt het tekenen en benoemen van de verschillende knoppen en de onderdelen aan een tak wel veel gemakkelijker. Zo maken we een eigen zoekkaart. 15 maart Speurtocht Eerst wandelen we naar een geschikte plek in de Delftse Hout waar de speurtocht was uitgezet. Al klimmend en klauterend voldeden we aan de speuropdrachten om daarna voldaan weer terug naar de schuur te wandelen. 29 maart Nederland schoon Deze dag was een open activiteit, vriendjes en vriendinnetjes mochten mee komen helpen om de Delftse Hout op te schonen! We bleven enthousiast werken, aangespoord door het groene mannetje en de versnaperingen tussentijds, lieten we na de ochtend een opgeruimd Delftse Hout achter. 12 april Vogels Laten we buiten eens gaan kijken welke vogels we zoal tegen komen! Zoeken met zoekkaarten. 10 mei Moederdieren Waar kunnen we in deze tijd van het jaar het beste op zoek gaan naar moederdieren? Natuurlijk bij onze buren van de Kinderboerderij! We reisden daar per koe rond, een mooi beeldend exemplaar! Wat een mooi beeld was dat! 24 mei Stadsnatuur Alle groepen zijn met een fototoestel in de hand de stadsnatuur gaan vastleggen. Vandaag is het aan onze groep om die natuur op de plaat vast te leggen. Immers we doen ook nog mee aan de fotowedstrijd “Stadsnatuur”! Tobias heeft ons eerst uitleg gegeven: hoe je mooie foto’s kunt maken. Daarna gaan we op pad en ontdekken ook nog onbekende plekjes van de stad! 7 juni De Imker op bezoek Er hingen deze week bijenzwermen in de bomen bij de de Papaver! Wat gebeurt er als bijen gaan zwermen en waarom doen ze dat? Het was geweldig dat de Imker van de bijenschuur, onze buurtgenoot, ook aanwezig was. Hetty liet ons de schuur, de korven, de bijenwas zien en kon al onze vragen beantwoorden. Buiten hebben we een bijendans geoefend! Nu snappen we hoe bijen communiceren met elkaar en let wel; het werkt! Ook wij vonden de honing, die Hetty had meegebracht heerlijk! 21 juni Slootjesdag Wat waren er veel deelnemers vandaag! Het was een open activiteit in het kader van de IVN slootjesdag. Onze vriendjes, vriendinnetjes, broertjes en zusjes gingen mee en ook ouders hielpen. We liepen gewapend met schepnetjes en zoekkaarten naar de sloot. Dit is een jaarlijks terugkerend ritueel en het is altijd superspannend om te zien wat er allemaal rondzwemt in zo’n sloot. Eerst wel slootwater scheppen in een bak en dan kijken!! Het is dan toch wel fijn om een zoekkaart en begeleider bij de hand te hebben! 5 juli Uitje naar Plaswijckpark Dit was de laatste activiteit voor de zomervakantie en ook al regende het bij vertrek we hadden er echt zin in! Tussen de buitjes door hebben we geapekooid bij de apen, gezocht naar de Oehoe’s bij het uilenverblijf en nog veel meer dieren gezien. Lunchen onder het zonnescherm, tegen de regen en daarna verder: Rijden op het verkeersplein, Jaarverslag 2014

9

Delftse Natuurwacht binnen swingen in het klimparadijs of met de kabelbaan. Tot slot een groepsfoto gemaakt en staat de eerste ouder al aan poort om zijn kind op te halen. Gaat de tijd zo snel? Ja! 13 september Kennismakingsactiviteit Gelukkig zijn ook nog oude bekende gezichten naast de nieuw ingestroomde kinderen vandaag. Namen oefenen en even vertellen aan elkaar wie je bent! We zijn hier voor de natuur dus gaan we in twee groepen de Heemtuin in, die er ieder seizoen weer anders uitziet. We gaan er blaadjes, vruchtjes en andere natuurzaken verzamelen voor de ‘smoelenboom’. We gaan er ook een blauwdruk, ‘foto’, van maken! Gelukkig weet Sam hoe dat procedé werkt! Wij mogen ons blad op papier in de zon houden, fixeren en spoelen. Prachtige resultaten, kunststukjes zijn het geworden! 27 september Spinnen We gaan vandaag in de kruidentuin op zoek naar spinnen, die harige monsters met 8 poten! Maar de zon schijnt en de ochtend nevel is al verdampt. Hoe vind je dan het web? We nemen mee de spinnenzoekkaart, een watersprayer, een loupepotje en een stemvork. Wist je dat met het versprayen van water het web zichtbaar wordt en dat als je heel voorzichtig met de aangeslagen stemvork het web aanraakt, de spin komt kijken of er iets in het web gevlogen is? We maken zelf in een kring staand terwijl we een bolletje wol naar elkaar overgooien, een web. Met dat web vangen we niet alleen een bal maar zelfs een begeleider. 11 oktober Herfstspeurtocht Het is herfst en de bladeren verkleuren volop en tussen al dat blad en op bomen kun je volop paddestoelen zien. We volgen ondertussen een rechte lijn op papier met links of rechts een streep. Het resultaat is een slingerend pad door het bos, dat ons langs al de herfstnatuur leidt. 25 oktober Alles over onze eigen huisdieren Zonder de aanwezigheid van je huisdier het toch aan elkaar laten zien, dat vroeg om een goede voorbereiding. Ieder kind had een digitale foto van een of meerdere huisdieren ingeleverd of een echte foto meegebracht. Bumper de vis heeft een stenen dino als vriendje. De poes en hond waren de meest frequente huisdieren en wat zijn ze allen geliefd! Toch nog even echte huisdieren bekijken bij de kinderboerderij en dan samen een dierenkwartet maken. Ieder kind maakt een kwartet en wisselt dat uit met de andere kinderen. 8 november Pompoenen In deze tijd van het jaar hebben de pompoenen mooie kleuren en vormen. Aanvankelijk bestonden ze alleen in Midden- en Zuid Amerika. In de 16e eeuw kwamen de pompoenen naar Europa. Nu maken wij er pompoensoep, pompoentaart en pompoenbrood van. Ook de zaden kun je roosteren en eten of tot sieraden verwerken.Soms weegt een pompoen wel 70 kg. Vandaag hebben we van de pompoenen een lamp gesneden Met messen en appelboren aan het werk: dus en zuinig zijn op vingers! Versieren met natuur en dan de lichtjes aansteken. Het was spannend, maar het resultaat mocht er zijn en de vingers bleven heel! 22 november Kijken naar de natuur De natuur is spannend en ziet er steeds weer anders uit. Als je goed kijkt zie je dat geen een vorm of kleur precies dezelfde is als een andere. En ook ziet het er als de zon volop schijnt anders uit dan als de zon zich niet laat zien.Vandaag gaan we extra kijken naar het landschap. Het was prachtig zonnig weer, we konden buiten schetsen en aantekeningen maken van de kleuren. Weer terug in de Natuurschuur werden de tekeningen omgetoverd, door tekenen en schilderen, tot prachtige kleurige schilderijtjes! 6 december Zintuigen van dieren Dieren hebben net als mensen verschillende zintuigen. En net als mensen geldt bij dieren ook dat bepaalde zintuigen belangrijker zijn dan andere. Voor sommige dieren is de geur heel belangrijk, voor andere het gehoor. Dit kan nodig zijn voor het vinden van voedsel, voor communicatie of om de weg te vinden. Vlinders proeven met hun poten,waardoor ze weten of ze op een plant zitten waar ze voedsel kunnen vinden. Veel dieren ruiken hun vijanden en prooien al voordat ze die zien! 20 december Kerstballentocht Slootjesdag 21 juni 2014 Vandaag trekken we stevige schoenen aan en als het nodig is regenkleding. We gaan een flinke wandeling maken. We lopen de Kerstballentocht, die de Natuurwacht samen met de Papaver ieder jaar organiseert. We hebben gezellig in 2 groepjes gelopen en de vragen beantwoord die in de bomen hingen. Het was vochtig koud: de warme chocolademelk met verrassing bij het Rieten Dak maakte veel goed. Tot slot: het was een geweldig jaar om samen met zo’n groep actieve kinderen door de natuur te trekken. We gaan er natuurlijk mee door. Jaarverslag 2014

10

Delftse Natuurwacht 6. G r o e p 10 - 12 6.1. Algemeen Het opkomstpercentage in 2014 was opnieuw hoog, de kinderen waren erg gemotiveerd. In september, bij de start van het seizoen 2014-2015, kwamen er nieuwe gezichten bij. Het enthousiasme van de kinderen inspireerde de begeleiders bij het opzetten van een gevarieerd activiteitenprogramma. Er werd op gelet zoveel mogelijk praktisch bezig te zijn en veel facetten van natuur en milieu aan bod te laten komen. De begeleiders van deze groep kwamen 5 keer bij elkaar om te vergaderen over o.a. de invulling en evaluatie van de activiteiten. De groepsvergaderingen vonden plaats op: 16 januari, 20 maart, 3 juli, 25 september en 20 november.

6.2. Begeleiders Op 31 december 2014 waren de volgende begeleiders (in willekeurige volgorde), actief bij groep 10-12: Leen van Doorn Hans Kuipers Kimberley Keizer Jack Boogmans Thea Rengers Henk Jan Rengers Marian Rense Robin Rense Karla Torres Jeroen Verbaan Marja Verleun Rik Wagenaar Jelmer Zwiebel Jolien Ubacht heeft in 2014 de overstap gemaakt naar het team van groep 12-14. Jack Boogmans en Karla Torrez hadden in voorgaande jaren al diverse Ecokids-gastactiviteiten voor ons verzorgd. Sinds september 2014 zijn zij beide vaste vrijwilligers geworden. Niet elke begeleider is elke keer aanwezig. Enkele begeleiders pakken op deze zaterdagen (onderhoud)klussen op in en om de Natuurschuur. Dit geldt met name voor Hans en Henk Jan.

6.3. Activiteiten De activiteiten worden gehouden op zaterdagochtend; ze starten om 10:00 uur en eindigen om 12:00 uur. De activiteiten starten meestal met een theorieverhaal, waarna de kinderen zelf aan de slag gaan met het thema. We streven er naar zoveel mogelijk naar buiten te gaan. Gemiddeld waren er per activiteit zo’n 15 kinderen en 5-9 begeleiders aanwezig. In 2013 werden de volgende activiteiten georganiseerd: 11 januari Kou en Sneeuw Een echt winters onderwerp. Na een uitleg hoe kou, sneeuw, ijs en hagel, e.d. ontstaan mocht men aan de hand van diverse proefjes met o.a. ijs(blokjes), thermometers en zout ontdekken hoe dit op elkaar inwerkt. 25 januari Kaas Een Ecokids-activiteit! Onder leiding van Jack en Karla leerden we hoe we Kaas moeten maken. Zowel Nederlandse als Nicaraguaanse. De basisproducten zijn gelijk, het eindresultaat heel anders. Een gezellige en smaakvolle activiteit. 8 februari Snoeien Een van onze vaste jaarlijkse activiteiten. Op verschillende plekken in de Delftse Hout (achter Ikea) werden bomen gesnoeid en takkenrillen gemaakt.

Jaarverslag 2014

11

Delftse Natuurwacht 22 februari Bomen in de winter Waaraan kun je bomen in de winter herkennen? Na uitleg van oud-Natuurwachter Bas werd de opgedane kennis buiten in praktijk gebracht. 8 maart Paddentrek Ter voorbereiding op de avondactiviteit werd verteld hoe kikkers en padden leven en waarom ze in maart op pad gaan. Daarna werd het fenomeen ‘Natuurkalender’ toegelicht en werden buiten waarnemingen gedaan van flora en fauna die volgens die kalender vandaag zichtbaar zouden zijn. Een groot deel van de groep heeft ’s avonds daadwerkelijk geholpen met het overzetten van padden en zelfs enkele kikkers en salamanders. 22 maart Natuur in de Stad Aandacht voor ons jaarthema! Na een presentatie over het nut van bloemrijke bermen gingen we op pad om in de omgeving van de Natuurschuur zaden in de bermen te strooien. Ook werd nagedacht hoe dieren hier in de stedelijke omgeving een goede woonplek kunnen vinden. 5 april Ooievaars, reigers en lepelaars Grote vogels die we hier aan de rand van de stad regelmatig kunnen waarnemen. Na een quiz snel naar buiten en reigernesten tellen. 19 april Kinderboerderij: eieren rapen en oren Het thema van de Bliksum was ‘Horen’ en het was Paaszaterdag. Beide thema’s kwamen aan bod. Na het eieren rapen, kuikentjes kijken en lammetjes aaien was het tijd voor de oren-speur-puzzel. 3 mei Vroege Vogel Ontbijt Om 7.30 uur stond het ontbijt klaar in de Natuurschuur en schoven ca. 30 personen aan (Natuurwachters en familie). Daarna snel, met volle maag en verrekijkers, onder leiding van twee vogelgidsen op pad. Vogels spotten in park en weiland. Score: 42 verschillende soorten vogels! 17 mei Wat bloeit daar? Er zijn veel verschillende bloemen: vorm, kleur, symmetrie, vergroeide bloemblaadjes, trosjes, enz. De opdracht was teken verschillende bloemen na. Dat werd gedaan buiten in het voorjaarszonnetje. Tot slot werd nog even geschilderd met bloemblaadjes. 31 mei Knotwilgenonderzoek Hoe ontstaan knotwilgen? En wat leeft en groeit er allemaal op en in? De rij knotwilgen langs het weiland werden aan een grondig onderzoek onderworpen. Vanaf een trapje werd ook de knot goed bekeken. 14 juni Fotowedstrijd ‘Natuur in de stad’ Tijdens een wandeling door de stad werden fotogenieke natuurplekjes opgezocht en vastgelegd. Iedereen mocht 2 foto’s insturen voor de wedstrijd. 28 juni Dagje uit: Nieuwkoopse Plassen & Avifauna! Eerst op watersafari door de Nieuwkoopse Plassen. Vanaf een boot en het land werden de wonderen van de onderwaterwereld ontdekt. ’s Middags werden de gevleugelde vrienden in Avifauna bewonderd. 6 september Kennismaking en Smoelenbord Zoals altijd bij de start van een nieuw seizoen beginnen we met een kringgesprek. Aansluitend verder van schelpen ‘gezichtjes’ gemaakt voor ons smoelenbord. Tot slot aan de hand van het Speurneuzenspel op zoek naar kleine natuurvoorwerpjes, zoals iets geels, 10 van iets, iets zachts, enz. 20 september Spinnen Leen vertelde aan de hand van veel eigen foto’s hoe spinnen leven. Met een zoekkaart, loeppot en plantenspuit in de hand werden buiten spinnen en spinnenwebben gezocht. Soms lokte dat verschrikte kreten op, maar vooral veel leuke waarnemingen. 4 oktober Huisdieren & Dierendag Een Ecokids-activiteit: Hoe is dierendag ontstaan? En wat is het verschil tussen huisdieren in Nederland en Nicaragua? O.a. dat wij er veel meer hebben. Elke Natuurwachter vertelde over zijn/haar eigen lieve huisdier. 18 oktober Vruchten, zaden & zaadverspreiding Hoe ontstaan zaden en hoe zien ze eruit? De zaden worden verspreid door dieren, de wind en/of het water. Er worden veel verschillende zaden verzameld en de mooiste vondsten werden vastgelegd op een A4-tje. Jaarverslag 2014

12

Delftse Natuurwacht 1 november Natuurwerkdag Onze vaste 1e snoeiactiviteit van het winterseizoen! Dit keer was het een open activiteit die de hele dag duurde. Andere Natuurwachters, familieleden en IVN-ers hielpen mee. Ca. 80 deelnemers zorgen ervoor dat 8 essen en 34 knotwilgen van hun takken ontdaan werden. Het was de warmste 1 november ooit en in alle opzichten een super geslaagde dag. 15 november Pompoenen Dit was het thema van de Bliksum. Ze bestaan in allerlei vormen en kleuren en.... je kunt er lekker hapjes mee maken: cake, soep en hartige taart. Daar werd volop van geproefd. En iedereen ging met een uitgeholde pompoen naar huis. 29 november Nestkasten schoonmaken Een jaarlijks terugkerende activiteit vanwege ons nestkastmonitoringsproject: we controleren alle nestkasten. Noteren of ze gebruikt zijn en maken ze schoon. Alle gegevens gaan in ons archief en worden doorgegeven aan de Vogelwacht. 13 december Uilenballen uitpluizen Welke vogels maken braakballen? Hoe kan je zien van welke vogel de braakbal is? En natuurlijk onderzochten we zelf wat er allemaal in een braakbal zit. De een vond het spannend de ander toch wel een beetje vies! 27 december Vakantie of Kerstballentocht? We sliepen allemaal uit na de kerstdagen. Voor wie toch de buitenlucht in wilde, kon bij de Papaver het Kerstballentochtboekje ophalen en die speurtocht door de Delftse Hout op eigen gelegenheid lopen.

Natuurwerkdag 1 november 2014

Jaarverslag 2014

13

Delftse Natuurwacht 7. G r o e p 12 - 14 7.1. Algemeen De groep Natuurwachters tussen 12 en 16 jaar bestaat uit 16 vaste enthousiaste leden waarvan de meesten doorstromen vanuit de jongere leeftijdsgroep. Het is een gezellige groep jongeren die leergierig naar natuur en milieuonderwerpen zijn en ook graag zelf aan de slag gaan met buiten- of onderzoeksactiviteiten. Onderzoekend kijken naar bijvoorbeeld elektriciteit, CO2 en licht. Aan de slag met snoeien, sportieve buitenspelen en op de culinaire toer.

7.2. Begeleiders In het jaar 2014 bestond het vaste begeleidersteam uit: Elise van Kalmthout (groepscoördinator), Hans Bosman, Eveline Sommeling, Jeroen Verbaan en Jolien Ubacht. Daarnaast nodigen we gasten uit die veel weten van een bepaald thema dat past bij onze leden en die het leuk vinden een middag met hen de verdieping op te zoeken.

7.3. Activiteiten De activiteiten van groep 12-14/16 (we hebben een aantal 15 en 16-jarigen) worden gehouden op zaterdagmiddagen (om de week) van 13.00 uur tot 16.00 uur. In het activiteitenprogramma besteden we aandacht aan natuur, het milieu en techniek. Daarbij gaan we zoveel mogelijk naar buiten, dit is in de vorm van een kamp, beheeractiviteiten in de Delftse Hout, buitenspelen en uitstapjes in de omgeving. In 2014 hebben we geholpen bij de Groenteboerin van boer Duijndam, bij Stadstuinderij BuitenLeeft en bij Scoutingterrein Bieslandse Bos. De jeugdleden denken zelf mee met onderwerpen die ze interessant vinden om te verkennen. De oudste kinderen hebben, onder begeleiding, ook zelf activiteiten verzonnen en geleid. Hieronder volgt een overzicht van onze activiteiten over het jaar 2014: 11 januari Licht & donker Je hebt licht nodig om te zien, maar wat is licht nu eigenlijk precies? Met proefjes kun je heel bijzondere eigenschappen van licht ontdekken, zoals de kleuren van licht. Onze gast kent heel veel leuke en leerzame proefjes. Bedenk maar vast hoeveel soorten licht je kent (laser, neon, kaars, zon.....) 25 januari Dino’s toen en nu We duiken in het verre verleden toen de grote giganten nog over onze aardbodem liepen. Het dierenrijk zag er toen heel anders uit dan nu. Hoe komt het dat er zoveel verschillen zijn? En hoe ontstonden nieuwe soorten dieren? Wat is er nog over van die oude reuzen? Welke zijn nu de grootste soorten dieren en hoe zit het met hun kansen op overleven?We gaan het allemaal verkennen. 8 februai Ik hou van Holland “Denkend aan Holland zie ik breede rivieren traag door oneindig laagland gaan” Dit zijn de eerste regels van een gedicht dat Hendrik Marsman in 1936 schreef. Denkend aan Holland denk je ook al gauw aan klompen, molens en kaas. Vandaag gaan we de boer op, op zoek naar een kaasmakerij (zonder –r-!) en al het goede dat het boerenleven ons te bieden heeft. Kom op de fiets!. 22 februari De Nieuwe Wildernis We doen het licht uit in de Natuurschuur en zetten de beamer aan om te genieten van de film De Nieuwe Natuur. Een film over de seizoenen en het wel en wee van de flora en fauna in de Oostvaardersplassen. Na de film discussieren we over Nieuwe Natuur en maken we een stevige snertwandeling. Met of zonder sneeuw. 8 maart Buiten werken in de natuur Nadat we de vorige keer een mooie natuurfilm hebben bekeken, steken we vandaag weer onze handen uit de mouwen om een eigen bijdrage te leveren aan die natuur. Het is bijna lente, dus het wordt een soort lenteschoonmaakactie. Maar dan zonder reinigingsmiddelen, maar wel met zaag- en takkenschaar. 22 maart Horen en zien vergaat je Er zijn veel gezegden over horen. Onze oren spelen dan ook een belangrijke rol in ons dagelijkse leven. Bij dieren is het gehoor ook een voorwaarde voor overleven. Sommige hebben heel aparte manieren van horen. Andere dieren vangen heel andere geluiden op dan wij. Wat zijn dat voor dieren en geluiden? En hoe is het als je niets kunt horen. Jaarverslag 2014

14

Delftse Natuurwacht 5 april Natuur in de Stad 2014 is ons jaar van Natuur in de Stad. Daar kun je van alles bij verzinnen, kijk maar eens goed om je heen in de stad. Krijgt de natuur de ruimte, of is het vooral om de stad heen dat je flora en fauna ziet? Of moet je gewoon beter kijken? We gaan het lopend of op de fiets verkennen. 19 april Vlinders De lente komt er weer aan, de buitentemperatuur gaat weer omhoog, de vlinders gaan weer vliegen. Hoewel….. ook in de winter ontwaken er vlinders. Onze gastspreker van vandaag helpt de natuur een handje en kweekt vlinders het hele jaar door. Hij geeft een kijkje in zijn keuken. Is dit hobby of werk? 3 mei Groenten uit eigen tuin Op de kaasboerderij zagen we waar de melk vandaan komt. Dit keer gaan we kijken hoe groenten worden geteeld bij de Groenteboerin van Hoeve Biesland. Zij teelt groenten op natuurlijke wijze, zonder bestrijdingsmiddelen, kortom: biologisch-dynamische groenten. En daar kan de boerin wel wat hulp bij gebruiken, dus: werkkleding aanbevolen want we gaan een steentje bijdragen. Oh ja, we moeten een klein stukje fietsen ernaartoe. 16-18 mei Kamp!!!!!! We mogen weer! Heerlijk twee dagen buiten zijn, kampvuurtje maken, lekker eten en slapen (?) in een tent. 31 mei Van A naar B naar..... We verlaten de gebaande wegen. Stel je voor: je moet in een kaarsrechte lijn van A naar B. En laat je door niets en niemand tegen houden. Go! Oh ja, reken erop dat je modderig wordt... 14 juni Onderzoekers Uitvinders en onderzoekers hebben allemaal een fascinatie voor experimenteren. Hoe komt het dat…..? Wat gebeurt er als …? Door proefjes en soms door stom toeval ontdekken ze hoe natuurkundige processen werken. We gaan vandaag experimenteren! Ken je zelf een leuk experiment: laat ons weten. Als de natuurschuur maar heel blijft :) 28 juni BBQ in de Delftse Hout We sluiten het clubjaar af in stijl: BBQ-stijl! Neem je badmintonrackets, bal, zandschepje, en zwemband maar mee. Bij mooi weer zitten we op het gras en misschien wel in het water. Bij bibberweer trekken we ons terug in de Natuurschuur en wordt de BBQ een gourmet-stel. 6 september Een nieuw begin Op een ludieke manier schudden we de zomerrust van ons af. We wisselen vakantieverhalen uit en kijken om ons heen: wie zitten er dit clubjaar in onze groep? En het eerste idee van jullie bucket list wordt werkelijkheid! Nieuwsgierig? Je zult het zien. 20 september Moderne speurtocht Geo-caching: met de GPS op zoek naar een voorwerp in de natuur. We hebben een leuke tocht uitgezocht om weer eens lekker met de GPS aan de gang te gaan. Hoe zal de cache eruit zien? Kom op de fiets. 4 oktober Heel veel hooi Het vogeleiland staat weer te springen om een hooiactie! Natuurlijk worden we weer ‘creatief met hooi’. Wat zullen we er dit jaar mee doen? 18 oktober Natuur in de stad fotograferen Natuur in de Stad is het thema dit jaar. We gaan kijken in de stad Delft naar dit thema. Onderweg komen we leuke hofjes tegen en straatjes, waar veel panten groeien. De kinderen worden uitgedaagd om de mooiste foto’s te maken. Wie de mooiste foto maakt heeft kans op een mooie prijs. Dit is onderdeel van een project voor alle groepen. 1 november Natuurwerkdag Vandaag is het landelijke natuurwerkdag en ook wij steken de handen uit de mouwen! We gaan snoeien, zagen en takkenrails maken. Dus: werkkleding aan, een gezonde werklust mee en aan de slag. 15 november De lente inluiden Ja, je leest het goed: we gaan de lente inluiden. De explosie van kleurrijke lentebloemen begint namelijk al in de herfst. We zijn te gast bij Stadstuinderij BuitenLeeft, een bijzonder plekje in de Delfste Hout vol met nieuwe ideëen. Wij dragen ons steentje bij aan hun plannen. 29 november Snoeien op het vogeleiland Ons jaarlijkse werk is om op het vogeleiland te snoeien. Nu er gemaaid is kunnen we deze klus klaren. Jaarverslag 2014

15

Delftse Natuurwacht 13 december Decemberdiner Heerlijk, heerlijk, een activiteit om naar uit te kijken. Met het water in de mond. En de spelletjes bij de hand. We gaan weer gezellig gourmetten.

7.4. Be he er Vogeleiland In 2014 zijn we tweemaal op het Vogeleiland aan het werk geweest om maaisel op te ruimen en te snoeien. Het beheer op het Vogeleiland vindt plaats in samenwerking met de gemeente Delft. Daarbij houden we ons aan de ARBO-veiligheidsinstructies. Deze groep kinderen is heel bedreven in snoei- en maaiwerkzaamheden, ze weten welke zagen en snoeischaren passen bij het werk dat ze moeten doen. En ze gaan hier zorgvuldig mee om. Ook zijn ze goed in het opruimen van het gesnoeide hooi en het maken van een takkenril voor vogels en andere beestjes. Ze verzetten heel veel werk in de tijd van een activiteit.

7.5. Kamp Ons jaarlijkse kamp was in mei. Na een fietstocht door de groene omgeving van Delft van 1,5 uur, vonden we onze tenten bij scoutingterrein Bieslandse in Pijnacker-Nootdorp. Hier hebben we al eerder gesnoeid, waardoor we gratis electriciteit kregen. Voor wat hoort wat hebben we ervaren!! We zijn weer heel actief geweest met een het bouwen van vlotten in de Dobbeplas, het maken van fakkels (en in het donker aansteken), het doen van spellen, grote verhalen bij het kampvuur… We hebben geboft met het weer en hebben genoten van het samen zijn, inclusief de nieuwe kinderen uit groep 10-12 jaar, die alvast kwamen kennis maken.

Jaarverslag 2014

16

Delftse Natuurwacht 8. Ac tiviteiten en p ro jecten 8.1. Activiteiten in samenwerking met andere o r g a n i s a t i e s 8.1.1. Samenwerking met Ecokids Estelí Sinds januari 2005 hebben we contact met een Ecokidsgroep in Estelí in Nicaragua. Dit contact is tot stand gekomen mede dankzij de samenwerking met de Stedenbandgroep Delft-Estelí. In het startjaar van dit project hebben we subsidie ontvangen van het Laaghangend Fruitfonds. De doelstelling is twee tot drie keer per seizoen informatie uit te wisselen over van te voren afgesproken natuur- of milieuonderwerpen. Alle drie Natuurwachtgroepen nemen jaarlijks Ecokidsactiviteiten in hun programma op. Karla Torrez, vanaf de start onze contactpersoon in Estelí, woont nu in Nederland en is sinds september 2014 vrijwilligster bij de Delftse Natuurwacht. Sinds januari 2012 heeft de stedenband het platform Delft–Estelí opgericht. Dit is boven alles een ontmoetingsplek voor groepen (die een band hebben met Esteli) om ideeën te toetsen, samenwerking te zoeken, ondersteuning te vragen, te inspireren en elkaar aan te spreken op de gemeenschappelijke verantwoordelijkheden ten aanzien van samenwerken met Estelí. Het platform dient de aangesloten groepen te ondersteunen en nieuwe samenwerkingsverbanden te stimuleren en mogelijk te maken. Namens de DNW bezoeken Janneke Janssen, Thea Rengers en/of Dick de Haas deze bijeenkomsten. Op 11 september 2014 zijn alle organisaties, die vereningd zijn in het Platform Delft-Estelí, op bezoek geweest in de Natuurschuur, als onderdeel van een Running Dinner. 8.1.2. Samenwerking met World Art Delft Medio 2008 bracht een medewerker van Landschapsbeheer Zuid-Holland ons in contact met World Art Delft. In overleg is besloten dat DNW enkele malen per jaar beheerwerk gaat doen voor WAD en WAD de DNW helpt bij de voorbereiding en eventueel uitvoering van workshops op het gebied van “Kunst en Natuur”. In 2014 heeft er geen Natuurwachtactiviteit plaats gevonden bij WAD. 8.1.3. Vakantieactiviteiten in samenwerking met Papaver Naast de vaste programma's van de drie leeftijdsgroepen werden, in samenwerking met de Papaver en andere N&Morganisaties, in 2014 weer een aantal activiteiten georganiseerd die ook voor kinderen (en ouders) van buiten DNW toegankelijk zijn. Het is al een jarenlange traditie dat DNW en de Papaver samen zorgen voor een speurtocht in de kerstvakantie, de alom bekende en gewaardeerde Kerstballentocht. Daarnaast assisteren we de Papaver regelmatig met vakantieactiviteiten in andere schoolvakanties. Daarbij wordt regelmatig gebruik gemaakt van informatie uit het activiteitenarchief van de Natuurwacht. Natuurwachters die in 2014 assisteerden bij de voorbereiding en uitvoering van deze activiteiten zijn: Leen van Doorn, Thea Rengers, en Tineke den Dulk. In 2014 bestond het ‘publieksprogramma’ van de Papaver waar DNW aan meewerkte uit de volgende activiteiten: t/m 5 januari Kerstballentocht Jaarlijkse speurtocht door de Delftse Hout werd voor de 27e maal georganiseerd. Het thema was: “Sporen in de sneeuw”. Er werden ca. 700 formulieren opgehaald en ca. 300 antwoordformulieren ingeleverd. Daarvan hebben 6 deelnemers een prijsje ontvangen. 8 januari Prijsuitreiking Kerstballentocht Op deze woensdagmiddag werden de prijswinnaars van de Kerstballentocht bekend gemaakt. Traditioneel was er aansluitend een activiteitenmiddag. Met als thema “Poep en Prent”. Kinderen rouleerden langs vier tafels met ‘sporenactiviteiten’. 26 februari Voorjaarsvakantieactiviteit: “Diersporen” Een middag waarop ‘Sporen’ centraal stonden. Kinderen konden o.a. met gips en klei een sporenafdruk maken en een namaakdrol van ontbijtkoek. 27 april t/m 9 juni Meivakantieactiviteit: “Ondek de Lente” en “Schilderen met bloemen” Gezinnen konden op eigen houtje een ontdektocht maken door de Delftse Hout aan de hand van het wandelboekje ‘Ontdek de Lente’. Hieraan was een wedstrijd verbonden: Wie maakt de mooiste Bosgeest en/of Bosvarken’. Daarnaast was er op de middag van 30 april en 4 mei een inloopworkshop ‘Schilderen met Bloemen’. Beide Jaarverslag 2014

17

Delftse Natuurwacht middagen trokken veel publiek. 30 juli en 6, 13 en 20 aug Zomervakantieactiviteit: Grasmannetjes en plantengeheimen Deze middagen stonden in het teken van de plantententoonstelling in de Papaver. In de zintuigentuin werden plantengeheimen ontdekt door alle zintuigen te gebruiken en planten te bekijken, te voelen, te ruiken en zelfs te proeven. Tot slot ging maakte ieder van een oude nylonkous wat aarde en graszaad zijn eigen grasmannetje. Camping Delftse Hout werkte mee aan deze vakantieactiviteit. 22 oktober Herfstvakantieactiviteit: ‘Paddestoelen’ Een combinatie van binnen en buitenopdrachten om van alles te ontdekken over paddestoelen, sporenafdrukken en kleurrijke en nuttige schimmels. vanaf 20 dec. Kerstballentocht Deze speurtocht door de Delftse Hout (georganiseerd door DNW en Papaver) had als thema “Papaver en de Delftse Hout” Bij de vakantieactiviteiten zijn per middag ca. 30 kinderen aanwezig. De Kerstballentocht tijdens de kerstvakantie trekt veel gezinnen en meer dan 1000 deelnemers. 8.1.4. Samenwerking met IVN Delfte.o. Net als in voorgaande jaren heeft de Natuurwacht in samenwerking met IVN Delft e.o. in 2014 in de Natuurschuur drie publieksactiviteiten georganiseerd tijdens landelijke themadagen:. 27 juni Nacht van de Nachtvlinder (van 21.30 tot ca. 23.00 uur) Na een fotopresentatie over het leven van (nacht)vlinders kon het publiek buiten vlinders waarnemen bij de vlinderlamp en de met stroop besmeerde bomen, of binnen onder een binoculair vlinderlichaamsdelen bewonderen. Een mooie avond, goede opkomst en veel leuke waarnemingen. 29 augustus Nacht van de Vleermuis (van 20.30 tot ca. 22.00 uur) De avond startte met een PowerPointpresentatie. Vervolgens werd een wandeling gemaakt naar de grote plas en werden m.b.v. meerdere batdetectoren vleermuizen waargenomen (gehoord en gezien). Een zaal vol met enthousiast publiek. Een zeer geslaagde avond. 30 augustus Nacht van de Vleermuis (van 20.30 tot ca. 22.00 uur) Deze avond werden vleermuizen gespot bij de Dobbeplas in Nootdorp. Na een korte inleiding op het startpunt werd een korte wandeling gemaakt en werden veel waarnemingen gedaan. IVN, Instituut Voor Natuureducatie en duurzaamheid, heeft in feite eenzelfde doelstelling als de Delftse Natuurwacht: N&M-activiteiten organiseren om het publiek de natuur te laten ontdekken en waarderen en het milieubesef te vergroten. Sinds eind 2013 verkennen we hoe we meer samen kunnen werken met IVN afdeling Delft e.o. Dat heeft o.a. geresulteerd in het samen organiseren van jeugdexcursies op: 9 maart-Knoppen, 13 juli-Water en 12 oktoberPaddestoelen. Daarnaast werden Soos-bijeenkomsten georganiseerd voor de IVN achterban en nu dus ook voor DNW-vrijwilligers, met als doel de (natuur)kennis van vrijwilligers te vergroten. In 2014 vonden de volgende Soos-bijeenkomsten plaats: 4 maart-workshop Natuur in Delft (door stadsecologe Diny Tubbing), 10 mei-workshop Weidevogels, 24 september Struintocht Takkenwerk en gallen (olv Ton Lommers). Op 1 november en 20 december werden twee wilgen-knot-dagen georganiseerd als Soos-Plus-bijeenkomsten. Daar waren naast de eigen leden ook familie en introducees welkom. Deze activiteiten werden door zo’n 80 deelnemers bezocht en zeer hoog gewaardeerd.

8.2. I nc i d e n t e l e activiteiten De Delftse Natuurwacht heeft in 2014 in samenwerking met de Bibliotheek Den Hoorn eenmaal een ‘activiteit op locatie’ verzorgd in die bibliotheek: 11 juni Workshop ‘Vlinders’ De workshop was voor kinderen vanaf 6 jaar. Ze konden met een vergrootglas echte vlindervleugels bekijken, van een petfles een vlindervoedertafel maken, om in eigen tuin vlinders te lokken, en tot slot een vlindermasker.

Jaarverslag 2014

18

Delftse Natuurwacht 1 oktober Workshop Vleermuizen Deze workshop was wederom een combinatie van theorie en doe-dingen met zoveel mogelijk natuur op tafel. 4 oktober Vleermuizen-wandeling Als aansluiting op de workshop van 1 okt een wandeling in de omgeving van de bib met als doel mbv batdetectoren echte vleermuizen te spotten. Een succesvolle avond met veel deelnemers én veel vleermuizen. Aan deze workshop werkten namens de Natuurwacht mee: Tineke den Dulk, Mijneke Kome, Karla Torrez en Thea Rengers. Een nieuw project sinds 2012 is het verzorgen van gastlessen op basisschool de Ark, als klassendoorbrekend werk. In 2014 zijn 5 gastlessen verzorgd, te weten: In het voorjaar drie gastlessen met als thema ‘Bedreigde dieren’: 11 januari 14 januari 28 januari

Spreeuwen Kikkers & Padden Vleermuizen

In december stonden nog twee gastlessen op het programma met als thema ‘Kerst’: 9 december Den-Spar-Lariks en knutselen met dennenappels 16 december Kerststal schilderen Het doel is bij deze lessen zoveel mogelijk natuur de klas in te brengen. Die natuurlijke materialen ondersteunen de theorie en geven de kinderen een kans de natuur te ontdekken. Kinderen en leerkrachten waren erg enthousiast. Aan deze workshops werkten namens de Natuurwacht mee: Tineke den Dulk, Karla Torrez en Thea Rengers. 10 juli Brasdag De Natuurwacht heeft op verzoek van basisschool De Bras tijdens hun jaarlijkse ‘Brasdag’ twee workshops verzorgd, te weten “Schilderen met bloemen en kruiden” en “Kriebelbeestjesonderzoek”. De Brasdag vond plaats op het terrein van Hoeve Biesland. Tussen 9.00 en 16.00 uur bezochten alle leerlingen in groepen de workshops. Vanuit de Natuurwacht werd de begeleiding verzorgd door: Tineke den Dulk, Janneke Janssen, Esmee Overtoom, Thea Rengers en Marja Verleun Andere incidentele activiteiten: 29 maart Opschoonaktie Delftse Hout Tijdens de landelijke zwerfafval-actiedag organiseerde De Natuurwacht een Open activiteit op de dag van groep 8-10. Ook Natuurwachters van groep 10-12 en 12-14 hielpen mee, evenals diverse gasten. Om de actie een ludiek tintje te geven was het ‘Groene Mannetje’ aanwezig (een typetje van Peet Vermeulen. Verba-producties) 25 mei Hortusdag Tijdens de jaarlijkse Hortusdag presenteerden wij in onze stand het thema Plaagplanten. Met o.a. tips over het nut en gebruik van brandnetels. 7 september Bieslanddagen Bij Hoeve Biesland presenteerden we in onze stand planten en dieren uit de sloot. Kinderen konden ook enkele waterproefjes uitvoeren. 21 september Rabobank Sponsorfietstocht Rabobank Delft organiseerde weer een sponsor fietstocht voor vrijwilligers-organisaties. Deelnemers konden zo al fietsend geld verdienen voor hun clubkas. Namens de Natuurwacht deden ruim 17 fietsers mee aan de 30 km tocht: begeleiders, kinderen, vrienden en familie. Dit heeft de Natuurwacht € 170,00 opgeleverd. Daarvan hebben we de helft geschonken aan de Ecokids in Estelí voor aanschaf van materialen. Een leuk extraatje was de prijs die Anouk won voor de mooist versierde fiets, zij was verkleed als heks en haar fiets versierd met heksen attributen. 11 oktober Streekmarkt Deze vond plaats bij druivenkwekerij Klein Tuinzight in Den Hoorn. Het publiek (jong en oud) kon bij onze stand schilderen met bloemen en kruiden. Voor velen onbekend en een zeer verassende ervaring. 11 oktober Boekenbende In het kader van de Kinderboekenweek stond tijdens de Boekenbendefeest een Natuurwachtstand in de Openbare Bibliotheek. Kinderen konden proefjes doen met al hun zintuigen. Jaarverslag 2014

19

Delftse Natuurwacht 26 oktober Wetenschapsdag In de Botanische Tuin presenteerden we in onze stand het thema ‘Vruchten en zaden en zaadverspreiding’. Het publiek kon veel verschillende soorten vruchten en zaden bewonderen/onderzoeken/proeven en een spel spelen over zaadverspreiding. Tot slot zijn op verzoek van Inloophuis Deborah voor de wandelgroep van hun cliënten enkele wandelingen begeleid in het werkgebied van de Delftse Natuurwacht. Met veel plezier werd gewandeld op: 13 februari, 15 mei, 24 juli en 18 september ingericht met natuur en Natuurwacht-voorwerpen.

8.3. Projecten Steeds vaker werkt DNW met projecten. In 2013 en 2014 stond het thema ‘Natuur in de Stad’ centraal. De diverse activiteiten binnen dit kader zijn en worden bekostigd uit ons reguliere budget. 8.3.1. Maatschappelijke Stages (MaS) Met ingang van schooljaar 2014-2015 is de Maatschappelijk stage niet meer verplicht. Desondanks hebben we toch 3 stagiaires begeleid. Demeny en Niels hebben meegewerkt met de werkgroep Kleine Beestjes Paradijs. Richelle heeft meegeholpen onze PR-plannen verder vorm te geven.

Jaarverslag 2014

20

Delftse Natuurwacht 9. B li ksum, web si te en PR- activiteiten 9.1. Algemeen De “Bliksum” is het gezamenlijke clubblad van alle DNW-groepen. Alle leden, begeleiders en relaties krijgen de Bliksum toegezonden. Daarnaast wordt de Bliksum verzonden naar een aantal contactadressen voor de promotie van DNW. De eigen website van de Delftse Natuurwacht is te vinden op www.natuurwacht.nl. Deze website wordt regelmatig vernieuwd met themaverhalen en andere fragmenten uit de Bliksum en met foto’s en verslagen van de groepsactiviteiten. Hiermee fungeert de website ook als “naslagwerk” voor de eigen leden en begeleiders. Tevens heeft het een PRfunctie en geeft het algemene informatie over de Natuurwacht en haar drie leeftijdsgroepen.

9.2. Redactie Bliksum-Website Op 31 december 2014 bestond deze redactie uit de volgende personen: Tineke den Dulk Marja Verleun Jolien Ubacht Frank Samwel

vertegenwoordiger 8-10 vertegenwoordiger 10-12 vertegenwoordiger 12-14 eindredactie Bliksum en webmaster

9.3. De Bliksum De Bliksum wordt elke keer samengesteld rond een bepaald thema en bestaat uit een algemeen deel en een deel per groep met als vast onderdeel het programma voor de komende twee maanden. De Bliksum wordt digitaal verzonden in de vorm van een e-mail met pdf. De Bliksum wordt in kleine oplage afgedrukt voor publicitaire redenen, bijvoorbeeld om uit te delen bij openbare activiteiten.. De Bliksum kent een aantal vaste rubrieken: • • • • • •

programma groep 8-10 programma groep 10-12 programma groep 12-14 themaverhaal nieuws, o.a. over samenwerking met IVN strip Jasper & Jorien

De groepen bepalen zelf de inhoud van de eigen pagina’s. Afwisselend zorgen de groepen voor het themaverhaal. Studio Bajo verzorgt de strip. De eindredacteur voegt alle onderdelen bij elkaar. Caroline van Hoek verzorgt de verzending van de Bliksum. In 2014 verschenen de volgende nummers: Nr.

Periode

Jaargang

Thema

129 130 131 132 133

Januari/februari Maart/april Mei/juni September/oktober November/december

26, nr. 3 26, nr. 4 26, nr. 5 27, nr. 1 27, nr. 2

Kaas Horen Natuur in de stad Spinnen Pompoenen

9.4. Website Op de website zijn de volgende onderdelen te vinden: • algemene informatie over Natuurwacht en haar drie groepen • informatie in het kader van de ANBI • themaverhalen (uit Bliksum), met links naar nog meer informatie Jaarverslag 2014

21

Delftse Natuurwacht • • • • • •

agenda van groepsactiviteiten foto’s van (groeps)activiteiten verslagen van (groeps)activiteiten strip (uit Bliksum) nieuwspagina en/of persbericht verhalen over onze samenwerking met Ecokids Estelí en WAD

De vertegenwoordigers van de groepen zorgen ervoor dat foto’s en verslagen van de activiteiten zoveel mogelijk worden aangevuld. Als er wijzigingen zijn in het activiteitenprogramma proberen we dat ook zo snel mogelijk op de webpagina kenbaar te maken. Na het verschijnen van een nieuwe Bliksum worden het themaverhaal met bijbehorende strip en het verhaal over Estelí ook op de webpagina geplaatst. In 2014 is de website geheel vernieuwd, waarbij de website nu ook de nieuwe huisstijl heeft die eerder voor de Bliksum is ingevoerd. In november is er helaas een claim geweest door een fotograaf die constateerde dat ten onrechte auteursrechtelijk materiaal op de site bij een themaverhaal geplaatst is. Naar aanleiding daarvan zijn maatregelen genomen om dit voor de toekomst te voorkomen: • Van alle afbeeldingen bij de themaverhalen is gecontroleerd wat de bron, licentie en eventueel benodigde bronverwijzing is. Dit is geregistreerd in een overzicht en wordt ook voor nieuwe themaverhalen bijgehouden. • Materiaal dat niet 100% zeker rechtenvrij geplaatst mag worden is van de site verwijderd. • Oudere themaverhalen zijn van de website verwijderd. Het controleren en aanvullen van al het materiaal voor alle oude themaverhalen was teveel werk en niet te doen. In 2014 is de website weer zeer goed bezocht. De bezoekaantallen zijn iets toegenomen ten opzichte van 2013. Vanaf augustus zijn de bezoekersaantallen sterk afgenomen. Dit heeft te maken met het verwijderen van een groot deel van de themaverhalen. De verwachting is dat in 2015 de bezoekersaantallen rond de aantallen van december zullen blijven. Maand

Unieke bezoekers

Maand

Unieke bezoekers

januari

3422

juli

3089

februari

3122

augustus

5734

maart

3732

september

2988

april

3853

oktober

2141

mei

4580

november

2503

juni

4182

december

998

Gezien de aantallen bezoekers blijkt de website ook een natuureducatieve functie te vervullen buiten de eigen leden. We ontvangen ook regelmatig een natuurvraag van bezoekers van de website, bijvoorbeeld een foto met de vraag hoe het beestje of plantje heet.

9.5. Persberichten Bij de start van het seizoen en andere bijzondere activiteiten wordt er een persbericht uitgestuurd. Deze berichten worden ook op onze website geplaatst. In 2014 verscheen wederom diverse malen een berichtje, soms met foto, in de regionale pers.

9.6. Speciale uitgaven Naast de Bliksum heeft DNW ook folders en thema-uitgaven, zoals: • De in samenwerking met de Papaver samengestelde uitgavenlijst “Spelen met Natuur”, met ca. 45 beproefde werkvormen op het gebied van natuur en milieu voor kinderen van 4 tot 15 jaar. Jaarverslag 2014

22

Delftse Natuurwacht • Het speciaal door Studio Bajo voor DNW gemaakte stripboekje: “Jasper en Jorien” • De themaboekjes: “Het strand”, “Reptielen en amfibieën”. • Het “50-punten pad”; een avontuurlijke groene wandeling door de binnenstad van Delft; gemaakt in samenwerking met leden van het IVN-afdeling Delft. Na herdruk straks weer te koop bij de Papaver en TIP. • De speciale Strip-Bliksum, met strips over 50 jaar Natuurwacht. In 2011 hebben we hieraan toegevoegd: • Bliksumflits nr. 1 - een Natuurwijzer, met als thema ‘Groen Dak’. In 2012 is verschenen: • Bliksumflits nr. 2 – een Natuurwijzer, met als thema ‘Dierenhotel’ In 2013 is verschenen: • Bliksumflits nr. 3 – een Natuurwijzer over ‘Regenwater’.

Jaarverslag 2014

23

Delftse Natuurwacht 10. De N at uur s c huur 10.1. Medegebruik Er wordt naar gestreefd om het gebouw zo functioneel mogelijk te gebruiken. Naast de vaste groepsactiviteiten wordt de Natuurwachtruimte ook regelmatig gebruikt voor cursussen en andere bijeenkomsten van de Vogelwacht en voor bijeenkomsten van andere "groene" organisaties. Daarnaast maakt ‘Kinderopvang ZON!-Delftse Hout’ meerdere middagen per week gebruik van de Natuurwachtruimte. Zij gaan zoveel mogelijk met de kinderen naar buiten. Henk Jan Rengers en Hans Kuipers vullen de taken van beheerder Natuurschuur in.

10.2. Onderhoud Elk jaar wordt tijdens de zomervakantie extra schoonmaak- en kluswerk uitgevoerd, voor zover mogelijk door de eigen vrijwilligers. In 2014 is alleen het reguliere onderhoud uitgevoerd.

10.3. Groen Dak en inrichting Met de aanleg van het groene dak (in 2011) is ook het regenwaterafvoersysteen aangepast. Dit voldeed niet naar wens. Medio 2012 is het afvoersysteem verder aangepast en is er een regenwaterzuil geplaatst. In 2013 is vanaf de regenwaterzuil een slang aangelegd naar de nok van het groene dak voor beregening van de dakbedekking in droge tijden. Al deze aanpassingen zijn mbv educatieve projecten onder de aandacht van de Natuurwachters en het publiek gebracht.

Jaarverslag 2014

24

Delftse Natuurwacht 11. Cont ac t en met der den 11.1. Gemeente Delft De DNW ontvangt subsidie van de gemeente Delft. Het is van belang om de gemeente voortdurend op de hoogte te houden van onze resultaten, wensen en knelpunten. De resultaten worden duidelijk gemaakt in dit algemene jaarverslag en het financiele jaarverslag. De gemeente Delft heeft aangekondigd dat vanaf 2016 het nieuwe subsidiestelsel van kracht wordt. 2015 is een overgangsjaar. Zie ook hoofstuk 4.5.

11.2. Natuur- en Milieu Netwerk De Natuur- en milieukring en het Duurzaamheidplatform zijn in 2009 samengevoegd tot een overlegorgaan het Natuur- en Milieu Netwerk. Hier wordt overleg gevoerd met gemeentelijke diensten en andere natuur- en milieuorganisaties over allerlei natuur- en milieuzaken en wordt geprobeerd de diverse activiteiten zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. De Natuurwacht probeert zoveel mogelijk deze vergaderingen bij te wonen. Met het oog op het afstoten van N&Mcentrum De Papaver heeft gemeente Delft eind 2014 de laatste bijeenkomst voor het n&MNetwerk georganiseerd. Mogelijk krijgt het in 2015 een doorstart.

11.3. Duurzaam Delft Dreamteam In 2009 is dit Dreamteam gestart. Zij gaan een stap verder dan het oorspronkelijke Duurzaamheidsplatform. In dit DDDreamteam hebben zitting: afgevaardigden van diverse gemeentelijke afdelingen, drie vertegenwoordigers vanuit de Delftse N&M-organisaties en afgevaardigden van bedrijven (woningbouwcorporaties, kennisinstellingen, enz.). De deelnemers werken in diverse werkgroepen plannen uit over bepaalde thema’s. De N&M- vertegenwoordigers koppelen de informatie van dit overleg via het N&M-netwerk terug naar de N&M-organisaties. Hier geldt eveneeens dat met de veranderende situatie bij N&Mcentrum de Papaver het Dreamteam in 2015 een andere vorm krijgt.

11.4. Platform Delftse Hout We nemen ook deel aan de bijeenkomsten van het Platform Delftse Hout. Hierbij zijn naast vertegenwoordigers van diverse gemeentelijke diensten en N&M-organisaties, ook ondernemers, bewoners en andere belanghebbenden (ook van buiten de gemeentegrenzen) van de Delftse Hout aanwezig. Hier geldt eveneens dat met de veranderende situatie bij N&Mcentrum de Papaver het Platform in 2015 een andere vorm krijgt.

11.5. Samenwerking met andere organisaties Voor de voorbereiding en uitvoering van onze activiteiten zijn er contacten met o.a. het IVN, de KNNV, de Botanische Tuin TU Delft en de Kinderboerderij Korftlaan. Bovendien zijn er contacten met onze buren: Stichting Kindertuinen, Natuur- en Milieucentrum de Papaver, de Vogelwacht, de Vogel- en Egelopvang, Kleine Beestjes Paradijs, Willem Felsoord (van Ipse de Bruggen) Met de Vogelwacht werken we samen in het Nestkastmonitoringsproject. (Zie de activiteiten van groep 10-12 in Hoofdstuk 6.)

11.6. Baliewerkgroep DNW werkt samen met de Papaver, het IVN, de Vogelwacht, en het KNNV in de baliewerkgroep. Deze werkgroep verzorgt werkzaamheden voor de “tentoonstellingsbalie” van de Papaver. Eén van de taken is het bemensen van de balie op zondagmiddag. Voor DNW werkten hieraan in 2014 de volgende mensen mee: Leen van Doorn, Mijneke Kome, Lizette Mes, Johan Molenbroek, Thea Rengers en Wilma Kuipers (DNWvertegenwoordiger in de baliewerkgroep)

11.7. Kleine Beestjes Paradijs werkgroep Sinds 1995 verzorgt het IVN in samenwerking met DNW de inrichting en het onderhoud van de educatieve tuin: het “Kleine Beestjes Paradijs”. Jaarverslag 2014

25

Delftse Natuurwacht Henk Jan en Thea Rengers zijn namens de Natuurwacht contactpersoon in deze werkgroep. In 2014 is met geld van de Vrienden van de Natuurwacht op het terrein een tweede picknicktafel geplaatst.

11.8. Kinderopvang ZON! Sinds 2010 maakt de naschoolse opvang ZON! op meerdere doordeweekse dagen gebruik van onze Natuurschuur. Zie ook hoofdstuk 10.1.

Jaarverslag 2014

26