Deel van de leerkracht Vakdidactiek 2 de jaar Academiejaar LIESBET VANOOTEGHEM

Deel van de leerkracht Vakdidactiek 2de jaar Academiejaar 2014-2015 LIESBET VANOOTEGHEM

"IK GEEF JULLIE EEN NIEUW GEBOD: DAT JE ELKAAR LIEFHEBT. MET DE LIEFDE DIE IK JULLIE HEB TOEGEDRAGEN, MOETEN JULLIE OOK ELKAAR LIEFHEBBEN" (JOH. 13,34)

a

Inhoudstafel 1. Inleiding 2. Uitwerking terreindoel 3. Onvoorwaardelijke trouw! 1. Samenwonen 2.1 Verschillende vormen van samenwonen 2.2 Ongehuwd samenwonen 2.3 Alternatieve lesimpuls Hoe zit dat juridisch? 2. Ja! Ik wil… 2.1 Liefde is een …. eeuwige belofte? a. De parabel van de zandkorrels b. Alternatieve lesimpuls Trouw(en) c. Beloftes 2.2 Ik wil trouwen voor de kerk omdat… 2.3 Liefde in kwade en goede dagen 2.4 Het sacrament van het huwelijk a. De 7 sacramenten b. Getuigenis Evi en Sam 2.5 Gelijke liefde 2.6 Scheiden doet lijden 2.7 Afsluitend: stellingen 3. Het celibaat, een leven van liefde 3.1 Uit de Bijbel: gehuwd of ongehuwd 3.2 Een religieuze roeping 3.3 De vreugde van het celibaat

b

1. Inleiding In het kader van de opleiding aan het Hoger Diocesaan Godsdienstinstituut wordt van de studenten verwacht een integratieopdracht te maken. Deze integratieopdracht werd uitgewerkt voor de derde graad, tweede jaar TSO. Dit lesproject voorziet drie, wellicht vier lesuren waarbij een handleiding voor de leerkracht, met formele evaluatie en bibliografie, en een leerlingencursus werd uitgewerkt.

2. Uitwerking terreindoel Voor het lesproject werd volgend terreindoel gekozen: TD 4 “De betekenis van het huwelijk en andere levensstaten aanduiden en bespreken als 'belofte'.” Dit terreindoel behoort tot het terrein ‘Liefde en vriendschap’. In dit thema worden vier terreindoelen geformuleerd (leerplan GO, p.176). Het is belangrijk om te weten dat het terreindoel ‘De betekenis van het huwelijk en andere levensstaten aanduiden en bespreken als 'belofte'’ het afsluitende terreindoel is van dit thema. Het laatste terreindoel kan pas begrepen worden als alle andere terreindoelen behandeld zijn. Vooral terreindoel drie ‘Grondhoudingen voor een duurzame liefde opsporen, expliciteren en confronteren met bijbelse leefsleutels’ gaat dieper in op duurzame liefde, waar het huwelijk zonder meer deel van uit maakt. De leerlingen hebben met andere woorden al kort nagedacht over wat duurzame liefde is en wat je er voor nodig hebt. Bovendien wordt in het terreindoel aangegeven dat de leerlingen dit alles geconfronteerd hebben met houdingen voor duurzame liefde in de Bijbel. De leerlingen maken binnen dit terreindoel kennis met het huwelijk als levensstaat en andere levensstaten. De leerlingen zullen al op diverse manieren met dit thema in contact gekomen zijn. Verschillende ervaringen (huwelijk, echtscheiding, homohuwelijk, celibaat…) uit de leefwereld van de leerlingen of uit de actualiteit zullen dit thema beïnvloeden. Na het aanduiden van deze levensstaten als belofte, is het ook opportuun om dit thema in de diepte uit te werken. Het christelijk leven is je aangetrokken voelen om de weg van Jezus te volgen. Dat geldt voor elke christen. Sommige christenen weten zich geroepen tot een leven in gemeenschap als religieus. Anderen worden gewijd tot diaken, priester of bisschop. Nog anderen zijn geroepen tot het huwelijk. Er wordt gekeken wat bovengenoemde levensstaten inhouden. Wat is de motivatie om te kiezen voor een leven in gemeenschap, voor een leven als gewijde of voor een kerkelijk huwelijk? Wat kan dit alles voor de leerlingen vandaag de dag (nog) betekenen?

c

3. Onvoorwaardelijke trouw! 1. Samenwonen Inleiding Er zijn verschillende vormen van samenwonen. In dit onderdeel wordt er gekeken naar de verschillende samenlevingsvormen. Deze brede basis geeft de kans om daarna in te zoomen op een aantal concrete vormen van samenwonen, o.a. het huwelijk. De leerlingen geven in dit onderdeel aan welke vormen van samenleven hen (nog steeds) aanspreken. De leerkracht kan altijd vrij beslissen om bepaalde vormen van samenleven extra te bespreken aan de hand van de antwoorden van de leerlingen.

Lesdoelen 1. De leerlingen kunnen de verschillende vormen van samenwonen benoemen en bespreken. 2. De leerlingen kunnen de redenen geven waarom mensen eerst ongehuwd samenwonen. (tekst ‘ongehuwd samenwonen’ bijlage 1) en deze redenen bespreken. 3. De leerlingen kunnen aan de hand van stellingen bij de tekst (bijlage 1) een standpunt innemen over ongehuwd samenwonen. 4. extra lesimpuls De leerlingen kunnen kort het juridische verschil verklaren tussen feitelijk/wettelijk samenwonen en trouwen.

1.1 VERSCHILLENDE VORMEN VAN SAMENWONEN Latrelatie, ongebonden samenleven, vrije levensrelatie, BAM-BOM (bewust alleenstaande moeder, bewust ongetrouwde moeder, proefhuwelijk, duurzame homoseksuele/lesbische relatie, huwelijk, wettelijk samenleven, …

Werkvorm(en): -

Individuele oefening aan de hand van onderstaande vragen. Dit kan achteraf leiden tot een klasgesprek.  Welke samenlevingsvorm verkies je? Leg uit.  Waarom zou je eventueel trouwen of samenwonen met een contract? (Om je relatie hechter te maken, voor de kinderen, uit financiële overweging,…)  Wanneer is er volgens jou sprake van een ‘vaste’ relatie? ( bepaalde tijdsduur, wanneer je samen seks hebt, wanneer je plannen hebt om samen te wonen, als je elkaar aanvult,…)

1.2 ONGEHUWD SAMENWONEN Enkele stellingen die te maken hebben met het artikel (zie bijlage 1)1: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

1

Veel jonge mensen geloven niet meer in ware liefde. Samenwonen is de beste manier om te weten te komen of een relatie goed zit of niet. Veel jonge koppels die samenwonen, hopen om ooit te huwen. Mensen die huwen zijn zekerder van hun liefde dan mensen die gaan samenwonen. Kinderen van ouders die gescheiden zijn, zullen zelf minder vlug huwen. De meeste jonge koppels huwen niet uit traditie, maar omdat zij hun liefde voor elkaar willen bevestigen met een ritueel.

Lief, liever, liefde? (http://www.kuleuven.be/thomas/page/)

1

Werkvorm(en): -

-

Er kan met kleurkaarten worden gewerkt. Elke leerlingen krijgt een rode (niet akkoord) en een groene kaart (akkoord). Nadat de stelling voorgelezen werd, steken de leerlingen een kaart. Aan een aantal leerlingen gevraagd worden hun positie te beargumenteren, en kunnen de leerlingen ingaan op elkaars antwoorden en argumenten. Er kan nadien worden opgeschreven waarom jongeren kiezen om samen te wonen. Redenen kan men zoeken in het artikel (bijlage 1), maar de leerlingen zullen er vermoedelijk nog meer kunnen vinden. De leerlingen kunnen dit als besluit overnemen in hun nota’s.

Waarom kiezen jongeren om te gaan samenleven (premaritale leefvorm)?  elkaar echt te leren kennen (=adaptatietechniek)  proces naar een duurzame relatie  een huwelijk kost geld  jongeren zijn op hun hoede: groeiden op in tijden van echtscheidingen Zijn er ook redenen waarom jongeren direct huwen i.p.v. eerst samenleven?  omwille van het geloof  traditie  hun liefde duidelijk maken

1.3 alternatieve lesimpuls: HOE ZIT DAT JURIDISCH? Een aantal richtingen in het TSO hebben het vak ‘recht’ of het onderdeel recht of wetgeving bij vakken als bedrijfseconomie, secretariaat of toegepaste economie in de 3de graad TSO Handel, Boekhoudeninformatica en Secretariaat-talen. In dit geval lijkt het ook interessant om eens stil te staan bij de juridische gevolgen van de keuze voor feitelijk samenwonen, wettelijk samenwonen of huwen. Deze lesimpuls kan worden weggelaten, maar het is ook voor de leerkracht interessant om dit deel als achtergrondinformatie te lezen, zodat mogelijk vragen over dit onderdeel alsnog kunnen worden beantwoord.

Trouwen of samenwonen? Willen we kinderen of niet? Gaan we trouwen of samenwonen? Trouwen we voor de kerk of alleen voor de wet? Vroeger bestonden die keuzes niet. Man en vrouw trouwden, punt uit. Bovendien was trouwen ook een bittere noodzaak. Een vrouw verzekerde zich door een huwelijk van een inkomen voor haar en haar kinderen. Een man kon alleen door te trouwen zorgen voor een nageslacht en het voortzetten van zijn naam.

Krantenartikel 2013 DS: Waarom u beter (niet) trouwt (Bijlage 2)

Werkvorm(en): Mogelijke verwerkingsvragen inleiding + artikel DS: -

Waarom was trouwen vroeger geen keuze, maar veeleer een noodzaak? Vroeger bestonden die keuzes niet. Man en vrouw trouwden. Een vrouw verzekerde zich door een huwelijk van een inkomen voor haar en haar kinderen. Een man kon alleen door te trouwen zorgen voor een nageslacht en het voortzetten van zijn naam.

2

-

Beschrijf de voor- en nadelen van trouwen – wettelijk of feitelijk samenwonend. (Deze tabel is niet exhaustief).

Trouwen

Voordelen

Nadelen

   

Overlevingspensioen Erfrecht en vruchtgebruik van de woning Uitkering bij arbeidsongeval partner Bij kinderen is echtgenoot ook vader (=zelfde rechten en plichten als moeder) Betere bescherming bij overlijden of relatiebreuk (indien geen inkomen



Echtscheidingsprocedure

Vruchtgebruik van de woning “ moeten elkaar niet trouw zweren “ Sneller ongedaan maken relatie

  

Onterven (kan niet bij huwelijk). Geen uitkering arbeidsongeval* Geen financiële bijstand bij arbeidsongeval Geen recht op gezinspensioen



Wettelijk samenwonen/ feitelijk samenwonen

  



* tenzij vastgelegd in samenlevingscontract

 Extra informatie: een vergelijking trouwen, feitelijk -en wettelijk samenwonen (Bijlage 3)

3

2. Ja! Ik wil… Inleiding Er zijn verschillende vormen van samenwonen. Toch blijkt uit onderzoek (zie onderzoek Pieper2) dat het kerkelijk huwelijk nog steeds een aantrekkingskracht heeft. Ondanks de ontkerkelijking kiezen toch nog veel jonge koppels voor een kerkelijk huwelijk. De inhoud van het kerkelijk huwelijk is daarbij vaak van minder doorslaggevend belang dan de nood om de liefde te bezegelen door een rituele handeling.

Lesdoelen 1. De leerlingen ontdekken de boodschap van de parabel van de zandkorrels en passen die toe op hun leven. 2. De leerlingen stellen vast aan de hand van huwelijksgeloften wat een ‘gelofte’/’belofte’ betekent. 3. De leerlingen kunnen verwoorden waarom het kerkelijk huwelijk al dan niet belangrijk zou zijn in hun leven. 4. De leerlingen kunnen een verklaring geven voor het gegeven dat mensen op belangrijke momenten in hun leven (bv. bij een huwelijk) soms terug aansluiten zoeken bij de kerk. 5. De leerlingen kennen de 7 sacramenten en de betekenis van een ‘sacrament’. (herhaling adhv schilderij van Rogier Van der Weyden) 6. De leerlingen kunnen de betekenis van het kerkelijk huwelijk geven aan de hand van een afbeelding/cartoon. 7. De leerlingen stellen vast wat het kerkelijk huwelijk voor gelovigen betekent. 8. De leerlingen zijn in staat om het homohuwelijk kritisch te bespreken. 9. De leerlingen kennen het standpunt van de kerk ten opzichte van het homohuwelijk en kunnen de actualiteit (vb. Bisschop Bonny) koppelen aan dit onderwerp. 10. De leerlingen kunnen hun eigen mening toetsen aan de visie van de Kerk en de recente ontwikkelingen (Bisschop Bonny). 11. De leerlingen kunnen aan de hand van de Bijbeltekst Mc 10, 1-12 de Bijbelse visie op ‘echtscheidingen’ bespreken en kunnen dit vergelijken met het liedje van P!nk (Family Portrait). 12. De leerlingen zien in dat de visie van de Kerk op echtscheidingen een interpretatie is van wat Mc verwoordt in de Bijbel. Ze kunnen dit confronteren met de huidige maatschappelijke problematiek.

2.1 LIEFDE IS EEN …. EEUWIGE BELOFTE? Inleiding Steeds meer mensen gaan samenwonen in vergelijking met vroeger. Is dit een aanwijzing van een algemene bindingsangst onder jonge mensen en/of van normvervaging? Erkennen jongeren de waarde van het huwelijk niet meer?

a. Parabel van de zandkorrels Op de vooravond van haar huwelijk stond de dochter bij haar moeder. Ze keken samen naar het strand, de zee, de ondergaande zon. Toen vroeg ze haar moeder: “Ma, pa houdt van je en is je altijd trouw gebleven. Wat moet ik doen, opdat mijn man steeds bij me blijft en van me houdt?” Moeder zweeg en dacht na. Toen bukte ze zich en nam zand in elke hand. Zonder iets te zeggen 2

J.Z.T. Pieper, Religieuze en niet-religieuze motivatie voor het kerkelijk huwelijk. Resultaten van een onderzoek in de bisdommen Gent en Brugge, in Collationes. Vlaams Tijdschrift voor Theologie en Pastoraal 32 (2002) nr. 3, 297-314.

4

strekte ze de ene hand en knelde de vingers steeds strakker om het zand. Het zand glipte eruit. Hoe krampachtiger zij haar hand balde, hoe meer zand eruit gleed. Toen ze haar hand opende, waren er slechts enkele korrels over. De andere hand had zij echter open gehouden als een kleine schaal. Daarin lag nog al het zand. “Dit is mijn antwoord”, zei ze tegen haar dochter. Werkvorm(en): - Leerkracht leest samen met de leerlingen de parabel van de zandkorrels en bespreekt deze daarna.  Welk fragment in deze parabel heeft je aangesproken? Persoonlijk antwoord  Wat is het antwoord van de moeder aan haar huwende dochter? De moeder maakt een vergelijking met zand in beide handen, enerzijds een gebalde hand met zand, anderzijds een open hand zoals een kommetje.  Wat betekent dit verhaal voor jou? Persoonlijk antwoord  Ga je akkoord met het antwoord van de mama? Waarom wel/waarom niet? Persoonlijk antwoord, maar de boodschap van het verhaal wordt hier ook aan gekoppeld. Zie toelichting. Toelichting Als je zand wil vasthouden moet je je hand niet samen knijpen, dan glijdt het weg tussen je vingers. Wil je zand kunnen vasthouden, hou het dan in een kommetje van je handen, zodat het kan rusten. Een partner die vrijheid krijgt, en ook je geborgenheid voelt (=kommetje), die rust bij jou.

b. alternatieve lesimpuls: Trouw(en) 

De parabel van de zandkorrel kan door een korte inleidende oefening worden vervangen. Het woord ‘trouw(en)’ kan op het bord worden geschreven. Telkens mogen max. 3 leerlingen aan het bord komen en opschrijven wat dit bij hen oproept. Dit kan zowel in grote klasgroepen als in kleinere klasgroepen worden toegepast.  Mogelijke antwoorden: Liefde, huwelijk, bedriegen, geloften, voor altijd, kerkelijk, burgerlijk, samenwonen, religie, romantisch,…

Toelichting De termen bieden een springplank om de lessen op te bouwen. De leerkracht kan best de woorden van de leerlingen kort noteren, zodat er in de lessenreeks telkens naar verwezen kan worden (eventueelals de leerkracht de klas goed kent- ook de namen van de leerlingen onthouden/opschrijven. Op die manier kan je verwijzen naar de inbreng van de leerlingen en betrek je hen sterker bij je lespraktijk).

c. Beloftes Vergelijk het filmfragment ‘Wat als?’ met de katholieke huwelijksbelofte, een cartoon (zie bijlage 4) en een aantal zelfgeschreven huwelijksbeloften.

Wat als?: In dit fragment wordt ingegaan op de huwelijksgeloften. Het woord ‘zeker’ krijgt een nieuwe invulling. (https://www.youtube.com/watch?v=d3bg3i1boz4) Katholieke huwelijksbelofte: “Ik wil je man/vrouw zijn en ik beloof je trouw te blijven in goede en in kwade dagen, in armoede en rijkdom, in ziekte en gezondheid. Ik wil je liefhebben en waarderen al de dagen van mijn leven.”

5

F Cartoon

Huwelijksbelofte Veerle: Al van toen ik nog een klein meisje was, had ik reeds een duidelijk beeld van hoe mijn prins op het witte paard moest zijn. Hij moest bovenal lief zijn. En romantisch. Maar ook mijn beste vriend en soulmate. Toen ik je leerde kennen, besefte ik al snel dat ik dit alles in jou zou vinden. Jij zou mij vervolledigen. Met jou zou ik oud worden.

Huwelijksbelofte Ine: hier staan we dan, eindelijk! Wij tweetjes, samen. Dat we gek zijn op elkaar, dat ziet zelfs een blinde. Dat ik van je hou, dat voel ik. Dat we voor elkaar bestemd zijn, dat weet ik! Grijze wolken gaan er zeker bij zijn, maar ik beloof je dat ik ze zal kleuren met mijn roze wolk, zodat we later als twee verrimpelde oudjes kunnen terugkijken op een rijk en gekleurd leven samen.

Werkvorm(en): - Deze lesimpuls kan worden gebruikt om een klasgesprek op te starten aan de hand van enkele vragen.  Wat valt je op na het bekijken van het fragment en het lezen van de huwelijksbeloftes?  Welk beeld geeft de cartoon en het fragment ‘Wat Als?’ over liefde en het huwelijk? Klopt dit volgens jullie? Doel? De leerlingen stellen vast dat de ene belofte al vrijblijvender is dan de andere. Fenomenen als bindingsangst en onzekerheid worden in het fragment ‘Wat Als!’ en de cartoon duidelijk. In feite betekent trouwen elkaar trouw zijn, vandaar de belofte van liefde voor elkaar (en binnen het christendom: liefde voor elkaar met God als getuige). Dit laatste biedt al een mooie springplank naar het volgende onderdeeltje: wil ik trouwen voor de kerk en wat betekent dit?

2.2 IK WIL TROUWEN VOOR DE KERK OMDAT ... Inleiding In dit deeltje wordt er stilgestaan welke religieuze en niet-religieuze motivaties aan de basis liggen om voor een kerkelijk huwelijk te kiezen. Aan de hand van enkele uitspraken kunnen de leerlingen aangeven wat ze belangrijk vinden als het gaat om het kerkelijk huwelijk.3 Belangrijk (+) – neutraal (±) – niet belangrijk (-) Ik wil trouwen voor de kerk omdat… 1. 2. 3

in onze familie dat de gewoonte is. Mijn ouders en grootouders zouden teleurgesteld zijn als ik niet in de kerk zou trouwen. de christelijke waarden voor mij zinvol zijn en ik daarnaar wil trachten te leven.

Waarom trouwen voor de Kerk? (http://www.gezinspastoraal.be)

6

3. 4. 5. 6. 7. 8.

door de bloemen, de sfeer en de mooie plechtigheid alles veel ‘echter’ is dan op het gemeentehuis. ik in God geloof. Voor mij is het vanzelfsprekend dat ik voor de kerk trouw. met elkaar door het leven gaan een belangrijke stap is die ik plechtig wil vieren. ik weet dat dit belangrijk is voor mijn partner. Ik wil haar/hem een plezier doen. dit ook een feest is voor onze hele vriendenkring en voor de parochiegemeenschap waartoe ik behoor. je dan Gods zegen over je huwelijk krijgt. Ik vind Gods bescherming belangrijk, want je weet niet wat de toekomst brengt. 9. het huwelijk meer is dan een zakelijk contract. Het is een verbond voor het leven. Daar wil ik mij helemaal voor inzetten. 10. je relatie dan ritueel bekrachtigd wordt. 11. ik onze kinderen christelijk wil opvoeden.

Werkvorm(en): -

-

Aan de hand van bovenstaande uitspraken kunnen de leerlingen aangeven wat ze belangrijk vinden als het gaat om het kerkelijk huwelijk. Deze oefening is individueel en kan nadien klassikaal worden besproken. alternatieve werkvorm: Leerlingen kunnen vóór de 11 uitspraken al antwoorden op de vraag: ‘Zou je voor een ‘ceremonieel’ huwelijk (kerkelijk of burgerlijk) kiezen? Zo ja, waarom? (Voor de romantiek, familietraditie, voor het feest, vanuit mijn overtuiging,…)’. De antwoorden kunnen dan getoetst worden aan de 11 uitspraken. Zijn er zaken die toch een rol zouden spelen waar je eerst niet bij stil stond? Kan je hier alleen over beslissen? ….

Achtergrondinformatie: motivatie trouwen voor de kerk Het huwelijk, maar evenzeer het doopsel en het vormsel worden steeds meer gezien als een ritueel om een overgang te bekrachtigen. De Kerk wordt dan de rol van servicekerk toebedeeld. Een positie waar het religieuze en typische katholieke karakter steeds meer op de achtergrond verdwijnt. In 2000 werd door de godsdienstpsycholoog Jos Pieper een onderzoek uitgevoerd naar de motieven bij 500 personen die het jaar ervoor kerkelijk huwden. Zij kregen een lijst met 26 redenen toegestuurd met de vraag om aan te geven in welke mate ieder reden van toepassing is op hun eigen huwelijk. Een factoranalyse van de resultaten leverde vier basismotivaties op. Ten eerste is er de factor van de gelovig-kerkelijke inbedding van de huwelijksrelatie. Deze bevat motieven die zowel naar het geloof als naar de sociale drager ervan, de Kerk, verwijzen. Gemiddeld is deze factor voor 62,5% van de ondervraagden (zeer) van toepassing. De tweede factor, sociaal-traditionele motivatie, bevat twee onderscheidbare elementen: sociale druk (‘omdat mijn (schoon)ouders dat op prijs stelden’) en traditie (‘omdat dat een goede gewoonte is’). Deze factor is gemiddeld is slechts voor 36% van de ondervraagden (zeer) van toepassing; al moet er rekening mee gehouden worden dat het verschijnsel van het geven van sociaal wenselijke antwoorden hier een rol speelt. Ten derde is de meerwaarde van de sfeer van een kerkelijk huwelijk (meer feestelijkheid en romantiek) een basismotivatie. Deze factor speelt met een gemiddelde van 66% van de respondenten voor wie dit (zeer) van toepassing is een belangrijke rol. Als laatste is er de factor ‘rite de passage’ (overgangsritueel). Deze verwijst naar de markering van een overgang in het persoonlijke leven en in de relatie met elkaar. Voor gemiddeld 53% van de ondervraagden is deze factor (zeer) van toepassing.4

4

Onderzoekresultaten overgenomen uit het onderzoek van J.Z.T. Pieper, Ibid.

7

Geef telkens een korte omschrijving en een passend voorbeeld uit de stellingen Gelovig-kerkelijk motivatie Trouwen vanuit gelovige standpunten, ‘ik ben gelovig’… (2-4-11-8-7) Sociaal-traditionele motivatie Door sociale druk (ouders, schoonouders,…) die willen dat je voor de kerk trouwt of gewoonweg omdat het traditie is. (1-6) Sfeer en romantiek als motivatie Het wordt als romantisch en persoonlijker ervaren dan een burgerlijk huwelijk. (3) Rite de passage Overgangsritueel om relatie te bevestigen. (10-5) Werkvorm(en): -

-

Overlopen en invullen theoretisch kader. Deze motivaties kunnen vergeleken worden met de motivaties voor het ongehuwd samenwonen (financieel, angst voor echtscheiding, het is een proefperiode, verzet tegen institutionele karakter van het huwelijk,..) Afsluitend zou er nog een reflectiemoment kunnen komen, de leerlingen denken na over mogelijke motieven die bij hen een rol spelen, maar ze denken ook kort na over mogelijke alternatieven. Deze afsluitende reflectie kan op het einde van een les gebeuren, maar kan bij tijdsgebrek ook worden weggelaten. Mogelijke vragen:5  Zou je willen trouwen voor de kerk? Waarom (niet)?  Wat is het alternatief? Wat is het verschil?  Zijn alle redenen om voor de kerk te trouwen even ‘goed’. Zijn alle redenen even belangrijk? Welke moeten doorwegen?

2.3 LIEFDE IN GOEDE EN KWADE DAGEN Inleiding Er wordt gekeken naar een mooie getuigenis over liefde in goede en kwade dagen. Dit videofragment ‘In goede en kwade dagen’ (6:54 min.) toont het koppel Marcel en Juliette. Marcel was vroeger werkzaam als landbouwingenieur en stond aan het hoofd van het universitair studiecentrum en werd over de hele wereld gevraagd om voordrachten te houden en projecten te leiden. Echter, tien jaar geleden werd zijn vrouw Juliette ernstig ziek. Omdat zij zo lang voor hem had gezorgd, nam Marcel het besluit om nu voltijds voor haar te zorgen. Hij heeft er nog geen dag spijt van gehad. Liefde in goede en kwade dagen.6 http://www.tvzorg.be/v/marcel-en-juliette/

Werkvorm(en): -

5 6

Mogelijke vragen als individuele verwerkingsopdracht. Dit kan klassikaal worden overlopen.  Wat raakt je in het verhaal van Marcel en Juliette?  Wat zijn belangrijke elementen om een huwelijk duurzaam te maken? (liefde, dienstbaarheid, hulpvaardigheid, belofte van trouw, de liefde voor elkaar vindt hij iets ‘goddelijk’)

Gezin, Relaties & Religie (http://www.kuleuven.be/thomas/page/) ‘In goede en kwade dagen’ (http://www.tvzorg.be)

8

Vind je het geruststellend dat je bij het kerkelijk huwelijk elkaar eeuwige trouw belooft of vind je het eerder beangstigend?  Is het realistisch om je leven lang trouw te blijven aan je man/vrouw? alternatieve werkvorm: Bovenstaande vragen bieden een mooie springplank om het gesprek over het huwelijk aan te gaan. De leerkracht zou ook aan de leerlingen kunnen vragen om deze vragen te verwerken in een brief. De opdracht zou dan zijn om een brief te schrijven naar Marcel en Juliette en kenbaar te maken wat hen uit het verhaal bijbleef, wat zij eruit kunnen leren, wat zij anders zouden doen,… . Deze werkvorm is zeer geschikt voor leerlingen die later in de sociale sector te werk zullen gesteld worden.( vb. voor leerlingen uit richtingen verzorging, sociaaltechnische wetenschappen,…). Achteraf zou de leerkracht leerlingen hun brief kunnen laten voorlezen, of in een volgende les verwerken en mooie citaten voorlezen of in een powerpoint presenteren. Eventueel komen ook tegengestelde meningen over het huwelijk/liefde/trouw naar de oppervlakte. Dit alles moet in een veilige klassfeer gebeuren. Leerlingen vertellen misschien over hun eigen thuissituatie (echtscheiding, vechtscheiding,…). Wat er met de brieven gebeurt moet dus duidelijk gemaakt worden aan het begin van de les, zodat de leerlingen enkel dat vrijgeven over zichzelf wat ze zelf willen. 

-

2.4 HET SACRAMENT VAN HET HUWELIJK Inleiding In dit deeltje wordt er stilgestaan bij het sacrament van het huwelijk

a. De 7 sacramenten De 7 sacramenten, een schilderij van Rogier van der Weyden (15de eeuw).

Werkvorm(en): -

7

Herhalingsmoment: wellicht zullen de leerlingen al vertrouwd zijn met de 7 sacramenten, doch herhaling is nooit slecht. De 7 sacramenten kunnen worden herhaald aan de hand van het schilderij van Rogier van der Weyden (15de eeuw). Boven elk sacrament zweeft een engel met een banderol in de handen. Het rechterpaneel toont het huwelijk. (Zie bijlage 5) Pols ook kort of de leerlingen nog weten wat een sacrament precies is.  Plechtige belofte van trouw in een blijvend teken. Het is met andere woorden een bemiddeling (teken, beeld) van de onzichtbare God in de zichtbare werkelijkheid. (Christenen geloven dat Jezus als een goddelijke verlosser nabij is. Doopsel, vormsel, eucharistie, huwelijk, priesterwijding, sacrament van de verzoeken en ziekenzalving, zijn de zeven sacramenten  Cartoon  Verklaar aan de hand van de cartoon wat het sacrament van het huwelijk betekent.7 (Leerkracht kan hieromtrent meer vertellen aan de hand van de achtergrondinformatie of hier pas op ingaan na de getuigenis (punt b))  Welke symbolen uit de katholieke huwelijksviering ken je? (Ring, rijst, huwelijkskaars,… ) Symbolen drukken vaak de verbondenheid uit tussen man en vrouw. Extra informatie omtrent deze symbolen, zie bijlage 6 .

Cartoon kerkelijk huwelijk (http://www.willibrorduskerk-heiloo.nl/informatie/diensten/huwelijk.html)

9

Achtergrondinformatie: het huwelijk als sacrament Het huwelijk is het sacrament vanuit de schepping, De Schrift begint en eindigt met het huwelijk (het verbond). Het levensverbond van liefde en trouw dat man en vrouw aangaan is sacrament van Gods verbond van trouw aan de mensen en van Christus’ intieme band met de Kerk. Het huwelijk is als beeld waar God aanwezig wordt. God schiep de mens als zijn beeld (Oude Testament). Precies in zijn man en vrouw zijn, is de mens icoon van God op aarde. Wie naar de mens in zijn twee-eenheid kijkt, ziet in een spiegel wat God zelf is en doet: één zijn en beminnen. Want om het mensenpaar te begrijpen moet je niet van onder uit vertrekken. Je dient naar boven te kijken. Het huwelijk wortelt niet in de aarde: het heeft zijn wortels in de hemel, God zelf. 8 Het sacrament van het huwelijk neemt de huwelijksliefde – door God gezegend van bij de schepping – op in de liefde van Christus voor de mens, en maakt de gehuwden ín en door hun huwelijk deelgenoot aan het mysterie van zijn verlossende liefde. Anders gezegd: het sacrament van het huwelijk neemt het liefdesverbond tussen man en vrouw op in het liefdesverbond tussen Jezus en de Kerk. “Heb elkaar lief zoals Christus de Kerk lief heeft ,” zegt Paulus. Hij roept de echtelieden op – beiden samen en elk afzonderlijk – om in hun huwelijk de weg van de navolging van Christus te ontdekken. Gehuwden zijn geroepen – in de volle zin van het woord – om ín hun huwelijk christen te zijn, om hun toebehoren aan Christus – wat ze in het doopsel hebben ontvangen – samen te beleven. Immers: “De Geest die de Heer uitstort schenkt een nieuw hart en stelt de man en de vrouw in staat elkaar te beminnen zoals Christus ons bemind heeft . En we zouden eraan toevoegen: zich te laten beminnen, zoals Christus zich door de Vader liet beminnen. Het doopsel noch het huwelijk stellen de gehuwden vrij van de moeilijkheden, conflicten, valkuilen die een relatie kunnen bedreigen. Christelijke gehuwden gaan door dezelfde vreugdes en verdriet die elke huwelijksrelatie tekenen. Zij worden geconfronteerd met dezelfde uitdagingen die deze tijd aan het huwelijks- en gezinsleven stelt als niet-christenen. Ook op dat vlak is niets menselijks hen vreemd. Wat hen ‘onderscheidt’ is precies het vertrouwen in Jezus Christus en de deelname aan zijn bevrijdende, verlossende kracht. En dit fundament stelt heel het huwelijk, met zijn vreugdes en verdriet, in een heel ander perspectief.9

b. Getuigenis Evi en Sam, een jong koppel (zie bijlage 7) Evi en Sam hebben elkaar op 16-jarige leeftijd leren kennen tijdens een christelijk jongerenweekend. Ze studeerden nadien allebei Godsdienstwetenschappen aan de KU Leuven. Evi werkt voor IJD Jongerenpastoraal Vlaanderen, Sam voor de Boerenbond. Ze huwden in 2009 en hebben ondertussen twee kinderen, Naomi en Andreas. Ze vertellen over hun roeping.10

Werkvorm(en): - Mogelijke vragen ter verwerking en reflectie  

Wat verrast je het meest in hun getuigenis? Wat is de meerwaarde van een kerkelijk huwelijk voor Evi en Sam? Onze huwelijksviering was een sterke geloofservaring, zowel door de aanwezigheid van zoveel mensen (=

8

Van den Bossche, S., Sacramenten en liturgie, in Gods Geest – Doopsel en Vormsel. Cursus HDGI Boone, D., Een christelijke spiritualiteit van het huwelijk, Vormingsreeks van CCV, het bisdom Gent, oude abdij van Drongen en de interdiocesane commissie voor catechese. 10 Lesimpulsen roeping (http://www.roepinginveelvoud.be/) 9

10





gemeenschap) als door Gods nabijheid en liefde. We gaan niet met z’n tweeën op weg, maar met z’n drieën. Waarom willen Sam en Evi het geloof doorgeven aan hun kinderen? We ervaren onze kinderen als een geschenk uit Gods hand. Zelf halen we veel vreugde uit ons geloof en voelen we een diepe verbondenheid. We willen deze ervaring graag doorgeven aan onze kinderen en hen een stukje op weg zetten. “Vriendschap is een diepe eenheid die ontstaat door een gezamenlijke reis naar dezelfde horizon.” (Tim Keller) Wat is de gezamenlijke horizon van Sam en Evi?

Consolidatie: betekenis kerkelijk huwelijk Partners die trouwen voor de kerk beloven om eeuwig bij elkaar te blijven in goede en kwade dagen. Ze kiezen ervoor elkaar te waarderen en lief te hebben, elkaar trouw te zijn, elkaars fouten te vergeven. Ze beloven elkaar trouw, waardering en vergeving van de fouten en dit in aanwezigheid van God en van de gemeenschap, die hen daarin zullen steunen.

2.5 GELIJKE LIEFDE Inleiding De meeste leerlingen kennen wel iemand die homo, lesbienne of biseksueel is. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat zo'n 6% van de bevolking zich uitsluitend homoseksueel noemt. Ongeveer 75% noemt zich uitsluitend heteroseksueel. Een kleine 20% bevindt zich daartussen.11 In steeds meer Europese landen kunnen homo’s huwen voor de wet: Nederland (sinds 2001), België (2003), Spanje (2005), Noorwegen (2009), Zweden (2009), Portugal (2010), IJsland (2010), Denemarken (2012), Frankrijk (2013), Engeland/Wales/Schotland (2014), Malta (2014), het GrootHertogdom Luxemburg (2014) en Finland (2014).12

Werkvorm(en):

11 12

-

Alternatieve werkvorm: Deze werkvorm is het meest geschikt voor een klasgroep waar ruimte is voor levensbeschouwelijke thema's. Er kan een discussiespel (pro/contra) worden gehouden rond het homohuwelijk. De klas kan worden ingedeeld. De ene groep is voor, de andere groep is tegen. De leerlingen proberen zoveel mogelijk argumenten te zoeken. Eventueel kunnen ze samenwerken met hun buur, om daarna de klassikale bespreking te volbrengen. Het voordeel van deze werkvorm is dat je voorkomt dat je 1 leerling tegen de rest van de klas zijn standpunt moet verdedigen. Door zich in te leven in een andere positie komen de leerlingen eventueel ook tot nieuwe inzichten. Deze alternatieve werkvorm vindt plaats voor andere lesimpulsen (getuigenissen,…), deze werkvorm ook als consolidatie gebruikt worden.

-

In bijlage 8 zijn er vijf getuigenissen/krantenartikelen over homoseksualiteit en homohuwelijk. De leerlingen zitten in kleine groepjes (3 à 4) samen en lezen de getuigenissen rustig door. De leerlingen werken vooreerst individueel een aantal vragen uit (dit kan op een los blad zijn of de leerlingen krijgen elk een flap van een A3-blad). Daarna kan iedereen om de beurt zijn mening kenbaar maken. Indien er met een flap wordt gewerkt het blad een aantal keer worden gedraaid en kunnen de leerlingen reageren op elkaar. Daarna kunnen de leerlingen mondeling hun mening of de reactie op een mening bespreken.  Welk fragment heeft je positief geraakt? Waarom?

Gelijke liefde (http://www.kuleuven.be/thomas/page/) Homohuwelijken (http://www.mensenrecht.be/)

11

 

Welk fragment heeft je negatief geraakt? Waarom? Wat betekent het voor mij wanneer ik onverwacht in mijn onmiddellijke omgeving (mijn broer/zus, mijn vriend/vriendin, etc.) geconfronteerd wordt met homoseksualiteit? Kan ik dit aanvaarden en/of positief waarderen? Als ik dit niet kan, hoe ga ik dan om met het verschil dat zich toch stelt? (Zijn er fragmenten die aansluiten bij jouw mening?)

-

Actualisatie: ‘Bisschop Bonny wil kerkelijke erkenning holebi’s’ -27 december 2014 (Bijlage 9). In de achtergrondinformatie kan je de visie van de kerk terugvinden. Eventueel kan die visie worden verteld door de leerkracht en daarna de stand van zaken vandaag de dag in België worden verteld (met hervormer Bonny).13

-

Indien er te weinig tijd is (of het artikel wordt niet meer als recent beschouwd) kan het tussen de ‘fragmenten’ van bijlage 8 worden geïntegreerd.

Achtergrondinformatie: visie van de kerk In de visie van de katholieke Kerk hoort het tot de wezenlijke kenmerken van een huwelijk dat het een levensverbintenis is tussen man en vrouw. Een zogenaamd homohuwelijk is dus een tegenspraak in zich. Dat betekent niet dat de Kerk oprechte liefde tussen mensen van eenzelfde seksuele geaardheid veroordeelt. Ze is wel van mening dat er geen huwelijk en de daarmee gepaard gaande seksuele vereniging kan plaatsvinden omdat het huwelijk verbonden is met het seksuele verschil tussen man en vrouw en de daaruit voortvloeiende vruchtbaarheid.14

2.6 SCHEIDEN DOET LIJDEN Inleiding Eén van de redenen waarom mensen veel meer samenwonen dan enkele decennia geleden, kan gevonden worden in het grote aantal echtscheidingen. Dit creëert bij vele koppels een niet te onderschatten relationele faalangst. Onderzoekers komen steeds vaker tot de vaststelling dat een echtscheiding zowel sporen nalaat bij het koppel dat uit elkaar gaat als ook diepgaande gevolgen heeft voor de kinderen van het scheidende echtpaar.

Werkvorm(en): 

Bijbelvierkant: Het Bijbelverhaal over de echtscheiding (Mc 10) vergelijken met het liedje van Pink – ‘Family Portret’

1) Bijbelverhaal: Echtscheiding (Mc 10, 1-12) [1] Hij vertrok vandaar en ging naar het gebied van Judea en de overkant van de Jordaan. Weer gingen massa’s mensen samen naar Hem op weg, en zoals gewoonlijk gaf Hij hun weer onderricht. [2] Er kwamen farizeeën op Hem af met de vraag of een man zijn vrouw mag verstoten; ze wilden Hem op de proef stellen. [3] Hij gaf hun ten antwoord: ‘Wat heeft Mozes u voorgeschreven?’ [4] Ze zeiden: ‘Mozes heeft toegestaan een scheidingsakte te schrijven en haar dan te verstoten.’ [5] Daarop zei Jezus hun: ‘Omdat u verstokt van hart bent, heeft Mozes u dat voorgeschreven. [6] Maar vanaf het begin van de schepping heeft Hij hen mannelijk en vrouwelijk gemaakt. [7] Daarom zal een mens zijn vader en moeder verlaten en zich hechten aan zijn vrouw, [8] en die twee zullen één zijn. Ze zijn dus niet meer twee, maar één. [9] Dus: wat God heeft verbonden, moet de mens niet scheiden.’ [10] Thuisgekomen vroegen de leerlingen Hem opnieuw hierover. [11] Hij zei hun: ‘Wie zijn vrouw verstoot en met een ander trouwt, pleegt Het Nieuwsblad, ‘Bonny wil kerkelijke herkenning holebi’s’, 27 december 2014 Veel gestelde vragen over het huwelijk (http://www.gezinspastoraal.be)

13 14

12

echtbreuk tegenover haar, [12] en als zij haar man verstoot en met een ander trouwt, pleegt zij echtbreuk.’15 De leerkracht laat de leerlingen de tekst voorlezen of leest de tekst zelf voor. Vervolgens geeft ze hen de tijd om het nogmaals te lezen indien nodig. Ze vraagt aan hen om aan te duiden wat hen raakt, wat verbazing doet opwekken of wat hen stoort. Eventueel kunnen moeilijke woorden (zie achtergrond van het Bijbelfragment) extra verklaard worden. Er kunnen een aantal vragen gesteld worden om het Bijbelverhaal te verkennen: - Wie zijn de farizeeën? Waarom stellen ze Jezus op de proef? (zie hieronder) - Naar welke Bijbelpassage verwijst Jezus in zijn reactie op de vraag van de farizeeën? Genesis 2, 24. Het scheppingsverhaal. - Wat zegt Jezus over het huwelijk en echtscheiding? Het huwelijk wordt door God verbonden, de man en vrouw worden als gelijk beschouwd, ze worden één. Iets wat God verbonden heeft kan niet worden gescheiden. - Schetst Jezus geen ideaalbeeld van het huwelijk? Ja, Jezus spreekt over hoe het zou moeten zijn, In de praktijk zal dit niet altijd zo zijn.

Achtergrond van het Bijbelfragment Stilstaan bij een aantal woorden uit de tekst (mondeling)16 Farizeeër (= afgescheidene of afgezonderde) Lid van een godsdienstige lekenbeweging, die ontstond in de 2e eeuw voor Christus. Een Farizeeër kende de wet van God nauwkeurig en leefde er ook naar. Farizeeërs waren zowat de geestelijke leiders van het volk. Hun grote bekommernis was dat iedereen de wet zou onderhouden. Daarom legden ze wat in de schrift stond vast in nauwkeurige voorschriften. Gewone mensen keken met bewondering, waardering en ontzag naar hen op. Mozes Bevrijdde de Israëlieten uit Egypte en bracht hen tot aan de grens van het Beloofde Land. In Israël vertegenwoordigt Mozes de wet. Scheidingsbrief Wanneer een man zijn vrouw kwijt wilde (omgekeerd was niet mogelijk) moest hij haar een scheidingsbrief meegeven. Wanneer zijn vrouw daarna met een ander huwde, kon hij haar later niet meer opnieuw trouwen. Nu zien sommigen deze scheidingsbrief als een soort wettelijke vorm van echtscheiding. Maar die brief kwam er om de vrouw, die toen bijna geen rechten had, toch een vorm van bescherming te geven. Echtbreuk Men spreekt in de Bijbel over echtbreuk als er sprake is van overspel. Echtbreuk werd altijd veroordeeld. Men spreekt over echtscheiding als men besluit om het huwelijk te beëindigen, om welke reden dan ook. Wat de Bijbel zegt over echtbreuk kan men dus niet zomaar toepassen op echtscheiding.

De huwelijksliefde: een verbondenheid die sterker is dan alle conflicten! Elke nieuwe huwelijksinzegening, wensen wij aan het jonge koppel duurzame liefde toe. We hopen dat de liefde toch sterker is dan de verdeeldheid. Is dat niet hetgeen het evangelie van vandaag ons leert in 15 16

Mc 10, 1-12 uit de Willibrordvertaling (www.bijbel.net) Jezus over man en vrouw - Mc 10, 2-12 –woorden uit de tekst (http://www.bijbelin1000seconden.be)

13

de reactie van Jezus? Hij weigert in te gaan op een discussie over wat wettelijk wel of niet is toegelaten bij een conflictsituatie in het huwelijk. Maar Hij spreekt uit wat over de huwelijksliefde diep in elk mensenhart leeft en wat ook de droom van God is: nl. dat de liefde sterker zou zijn dan alle conflicten. Als Jezus herhaalt wat in Genesis staat: "Wat God heeft verbonden, zal de mens niet scheiden!" dan wil Hij hiermee niet zeggen dat een kerkelijk ingezegend huwelijk nooit kapot kan gaan. Jezus zegt wel: "Wanneer de liefde zo sterk wordt dat zij een goddelijke band is, dan kan geen menselijke kracht of onmacht die liefde dodelijk bedreigen." Hij veroordeelt dus geen enkele mens die in een conflictsituatie is geraakt. Hij nodigt alleen iedereen uit de liefde heel diep en heel sterk te maken, goddelijk sterk.17 2) P!nk- Family Portrait Volledige tekst (bijlage 9) Mama, houd alsjeblieft op met huilen Ik kan dat geluid niet verdragen Je pijn doet pijn en het verscheurt me

Je vecht om geld Om mij en mijn broer En hier kom ik thuis Dit is mijn schuilplaats

Ik hoor het breken van glazen En zit rechtop in mijn bed Ik heb God verteld dat je die gemene dingen die je zei niet meende

Het is niet makkelijk, opgroeien in de derde wereldoorlog Nooit kunnen weten wat liefde kon betekenen Je zal zien, ik wil niet dat liefde me vernietigt Zoals het met mijn familie heeft gedaan

Beluister het liedje en bekijk de clip (eerste keer luisteren ter verkenning) .

https://www.youtube.com/watch?v=hSjIz8oQuko Na het overlopen van de vragen kan het lied nogmaals worden bekeken/beluisterd. -

Welk gevoel roept dit lied bij je op? Persoonlijk antwoord van de leerling.

Lees ook de achtergrondinformatie om het lied beter te begrijpen. Veel elementen kunnen ook worden afgeleid (P!nk= het kleine meisje. Dit kan je zien aan het feit dat ze dezelfde kleding dragen).

Een beetje achtergrondinformatie over de zangers en het liedje ‘Family Portrait’ Het liedje ‘Family Portrait’ is een zeer intiem en persoonlijk lied van de zangers P!nk. Ze onthult haar gezinsproblemen in dit lied.Toen P!nk 9 jaar oud was, zijn haar ouders uit elkaar gegaan. P!nk heeft nooit gesproken over wat er mis ging. Na de scheiding leefde ze tot haar 15de bij haar moeder, tot de situatie ondraagbaar werd. P!nk was een moeilijke tiener en ging nadien bij haar vader wonen. Toen ze op 9-jarige leeftijd de scheiding van haar ouders meemaakt, schreef ze een gedicht over de gebeurtenissen. In Entertainment Weekly onthulde ze: "De tekst van het liedje is gebaseerd op een gedicht dat ik schreef toen ik 9 jaar was, toen mijn vader ons verliet. Mijn moeder huilde gedurende vier dagen toen ze het liedje hoorde. Ook mijn vader huilde, ik heb hem slechts drie keer in mijn leven weten huilen en dat was er een van. Ik had het liedje voor mijzelf geschreven, ik realiseerde mij niet dat het hen zou kwetsen.” P!nk haar moeder gaf toe dat ze geen idee had hoe hard de scheiding haar dochter geraakt had.18 - Over wat gaat dit lied? (Wat wil het meisje/de zangeres? Hoe merk je dat (duid eventueel aan in de tekst) scheiding Jezus over man en vrouw - Marcus 10, 2-12- Pater Frans s.j.: de huwelijksliefde: een verbondenheid die sterker is dan alle conflicten! (http://www.bijbelin1000seconden.be/) 18 Family Portrait by Pink Songfacts (http://www.songfacts.com/detail.php?id=6357) 17

14

-

-

-

Hoe blijkt dat het meisje getekend is door de thuissituatie? Wie geeft ze de schuld? Ze geeft aan dat het niet gemakkelijk is om op te groeien in WOIII. We weten niet wat er is gebeurd tussen de ouders, toch denkt het meisje dit te kunnen oplossen door een betere dochter te zijn. (Ik zal me zo veel beter gedragen- ik zal geen melk knoeien bij het eten- …) Wat is de grootste bezorgdheid van het meisje als haar ouders zouden scheiden. Herken je dit? Ken je voorbeelden uit je omgeving, uit de media,…? “Ik wil geen gedeelde vakanties, Ik wil geen twee adressen, Ik wil al helemaal geen stiefbroer, En ik wil niet dat mijn mama haar achternaam moet veranderen”. Ook leerlingen zullen dit misschien herkennen en zelf voorbeelden kunnen geven. Waaruit blijkt dat het meisje in de videoclip ook een ideaalbeeld voor ogen heeft. Op het einde wordt het meisje in het reclameblok getrokken, waar een familie aan het ontbijten is. Iedereen lacht en is gelukkig. Een ‘happy-family’.

Na het verkennen van het bijbelfragment en het lied wordt het Bijbelverhaal vergeleken met het lied. Gelijkenissen Verschillen - Thema: Scheiding

-

- Huwelijk is / zou ‘onverbreekbaar’ moeten zijn: wat God heeft verbonden, moet de mens niet scheiden (Bijbel) – het meisje wilt niet dat haar ouders scheiden. - Ideaalbeeld van het huwelijk -

Beeld van het onverbreekbaar huwelijk – in de praktijk loopt het echter vaak mis19. Het lied is het gevolg een ‘slechtlopend’ huwelijk Unieke verbondenheid ligt in het goddelijke –het liedje vertelt vanuit het standpunt van het kind. Het meisje/ Pink spreekt over haar eigen ervaringen.

Een opsomming van de gelijkenissen en verschillen leert ons dat het beeld van nu (Family Portrait) een mogelijk gevolg kan zijn van een slechtlopend huwelijk. Jezus leert ons in het fragment dat het huwelijk een unieke verbintenis is en dat er niet licht mag worden overgegaan. Dit betekent niet dat een kerkelijk ingezegend huwelijk nooit zonder conflictsituaties zal zijn. Maar het kerkelijk huwelijk is iets dat door God verbonden is, en het is dus onverbreekbaar door de mens. Het meisje uit het liedje voelt dit ook zo aan. Het huwelijk van haar ouders mag niet worden verbroken. Integendeel, ze wilt beter haar best doen, ze zal een betere dochter worden, ze zal geen melk meer morsen,… De schuld ligt echter niet bij haar. Ze laat ook duidelijk merken dat de situatie op dat moment onleefbaar is (Wereldoorlog III). Jezus geeft in Mc 10 een ideaalbeeld van het huwelijk weer, net zoals we ook in het clipje zien (gelukkige familie, samen aan het ontbijten). Maar is het ideaalbeeld dat het meisje voor ogen heeft mogelijk? Wat als de kinderen lijden onder een slechtlopend huwelijk? Moet je kost wat kost bij elkaar blijven? Ten eerste kan er dus kort worden stilgestaan bij de gevolgen van scheidingen voor kinderen. Leerlingen zullen zelf voldoende inbreng hebben. Verlatingsangst, nachtmerries, onzekerheid, niet meer geloven in liefde, moeilijke thuissituatie (ene week bij papa, andere bij mama), beschermen van jongere broers of zussen (= snel volwassen moeten worden),… Meer dan 1 op de 2 huwelijken draait nog steeds uit op een scheiding. In 1960 was dat nog 1 op de 15. (Knack, 1 oktober 2014) 19

15

Gevolgen van een scheiding voor de kinderen Als ouders scheiden, ervaren kinderen onrust en onzekerheid, boosheid en verdriet. Hun veiligheid en vertrouwen komen op losse schroeven te staan. ‘Thuis’ wordt vanaf nu ‘bij mama’ en ‘bij papa’.20 Daarna wordt er stilgestaan bij de spanning: onverbreekbaarheid van het huwelijk versus het hoge aantal scheidingen in de praktijk.

Een nuancering De onverbreekbaarheid van het kerkelijk huwelijk behoort tot de sacramentaliteit ervan: ‘Wat God heeft verbonden, mag een mens niet scheiden’ (Mc 10,9; Mt 19,6). Er zijn echter argumenten om deze onverbreekbaarheid niet als een absolute wet te begrijpen. Zo toont een studie van de bijbel en de kerkgeschiedenis het bestaan aan van bepaalde voorvallen waarin echtscheiding uitzonderlijk werd toegelaten. Vandaag voorziet het kerkelijk wetboek ook de mogelijkheid om feitelijk van elkaar te scheiden in het geval één van de partners een geestelijk of lichamelijk gevaar vormt voor de andere partner en/of de kinderen.21

Tolerantie nodig? Moet de Kerk de realiteit van de grotere maatschappelijke tolerantie tegenover echtscheidingen (die zich ook uit in een toenemende versoepeling van de wetgeving rond echtscheidingen) integreren in de eigen visie omtrent de onverbreekbaarheid van het huwelijk? Hoe kan men omgaan met de spanning tussen ideaal (onverbreekbaarheid) en werkelijkheid (de breekbaarheid van relaties)? Is het noodzakelijk om de onverbreekbaarheid van het huwelijk te herzien of net te herbevestigen? Enerzijds kan men de grotere maatschappelijke tolerantie tegenover echtscheidingen beschouwen als een erkenning van het feit dat het huwelijk niet altijd zaligmakend is. Anderzijds kan men zich de vraag stellen of deze tolerantie niet dreigt uit te monden in ‘een zekere banalisering van echtscheiding als gebeuren’ (Henk Sanders)22? Wordt echtscheiding in het hedendaagse discours niet meer en meer als iets normaals beschouwd dan als een uitzondering, een falen, een te vermijden iets? Betekent deze banalisering van echtscheidingen geen eenvoudige banalisering van het huwelijk? (Als een echtscheiding niet veel voorstelt, dan stelt het huwelijk in feite ook niet veel voor.)23 Dit brengt ons bij een hermeneutisch knooppunt. Langs de ene kant hebben we de onverbreekbaarheid van het huwelijk, langs de andere kant zien we in de praktijk dat een huwelijk wel breekbaar is. Toleranter zijn ten opzichte van echtscheidingen lijkt een simpele oplossing, maar zoals Henk Sanders het hierboven formuleerde: is er dan geen sprake van banalisering van zowel de echtscheiding als van het huwelijk? Het is belangrijk dat leerlingen hier bij stilstaan. Argumenten pro/contra onverbreekbaarheid kunnen ter consolidatie worden genoteerd. De leerlingen beseffen tevens dat een kant en klare oplossing niet kan geboden worden, maar dat in het leven weloverwogen keuzes moeten gemaakt worden.

Bijbelse visie



visie van de Kerk

20



maatschappelijke realiteit

Gevolgen voor de kinderen (http://www.hig.be) Lief, liever, liefde (http://www.kuleuven.be/thomas/page/) 22 Sanders, H., Ongehuwd samenwonen. Huwelijk op (de) tocht?, in Collationes 33 (2003/4) 341-362. 23 Echtscheiding versus de onverbreekbaarheid van het kerkelijk huwelijk, (http://www.kuleuven.be/thomas/page/) 21

16

2.6 AFSLUITEND: STELLINGEN Als afsluiting kunnen leerlingen hun mening kenbaar maken over het huwelijk, scheiding… aan de hand van een aantal stellingen.24 Niet elke stelling hoeft gebruikt te worden. Het hangt ook af van de werkvorm die de leerkracht verkiest. Er zijn veel werkvormen toepasbaar. 1.

De onverbreekbaarheid van het huwelijk is voor mij heilig. Een woord is een woord, en daaraan moet je je houden, wat er ook gebeurt. 2. Ik zou mijn trouwbelofte niet lichtzinnig uitspreken. Het is een heel engagement en ik ben mij daar erg bewust van. Ik verwacht van mijn partner hetzelfde. 3. Met één man of vrouw een leven lang samenleven… In theorie is dat misschien haalbaar, maar in praktijk? 4. Voor mij is de onverbreekbaarheid van het huwelijk niet iets waaraan je je koste wat het kost moet houden. Slagen, vernederingen of overspel betekenen voor mij sowieso het einde van ons huwelijk. 5. Dat het huwelijk voor altijd is, dat maakt mij echt gelukkig. Wat een mooi perspectief! 6. Ik ken een paar koppels die hun belofte niet waargemaakt hebben. Ze hadden meer moeite moeten doen om hun huwelijk te redden. 7. In onze relatie zijn al dingen gebeurd die mij soms doen twijfelen of ons huwelijk wel voor altijd kan zijn. Ik wil ervoor gaan, maar als het niet lukt, dan is dat spijtig. Dan is het maar zo. 8. Ik vind de onverbreekbaarheid van het huwelijk een sterke pijler. Dat maakt een huwelijk zo anders dan samenwonen. Je weet dat je helemaal op elkaar kunt vertrouwen, dat het voor altijd zal zijn. Dat geeft mij rust en zekerheid. 9. Iedereen heeft wel eens kwade dagen. Daarvoor hoef je je niet te schamen. Het is belangrijk dat je dan hulp zoekt en er alles aan doet om terug naar elkaar toe te groeien en je huwelijk te redden. 10. Soms gaan koppels nog na 25 jaar huwelijk uit elkaar. Dat begrijp ik niet. Als je al zo lang samen bent, dan moet je ook daarna maar bij elkaar blijven. 11. Alleen maar samen blijven ‘voor de kinderen’ is niet goed. Want als je voortdurend ruzie hebt met je partner, dan lijden de kinderen daaronder. Dan kan je beter scheiden.

Werkvorm(en): -

-

-

24

De leerlingen kunnen één stelling uitkiezen waarop ze willen reageren. De leerlingen moeten argumenteren aan de hand van de voorbije les(en). Eventueel kunnen ze aangeven of hun houding ten opzichte van een bepaalde stelling veranderd is door de lessen. Ze krijgen een aantal minuten de tijd om deze stelling voor te bereiden. De leerling die wordt aangeduid mag zijn mening kenbaar, alle leerlingen krijgen nadien de kans om te reageren op de eerste leerlingen. Nadien kunnen andere leerlingen met dezelfde stelling aan bod komen of een andere stelling. Omdat de leerlingen de stelling hebben moeten voor bereiden is het ook een mogelijkheid om leerlingen die anders niet veel aan bod komen hun mening kenbaar te laten maken. Alternatieve werkvorm: Carrousselgesprek organiseren: De klas wordt naargelang de grootte verdeeld in twee of drie gelijke groepen. Elke groep vormt een kring en gaat in cirkels staan. Elke deelnemer heeft daardoor een gesprekspartner in de tweede kring. De leerkracht neemt de interessantste stellingen eruit. De leerlingen bespreken de stellingen in een bepaalde tijd. Na elke vraag schuift de buitenste kring 1 plaats door. Alternatieve werkvorm: Stellingen (uit)spelen: Een stelling wordt naar voor gebracht en de leerlingen kunnen plaats nemen op een vooraf afgesproken plaats als ze voor / tegen zijn.

Lesimpulsen roeping (http://www.roepinginveelvoud.be/)

17

3. Het celibaat, een leven van liefde Inleiding Een (religieuze) roeping is je aangesproken voelen en de weg van Jezus willen volgen. Sommige christenen weten zich geroepen tot een leven in gemeenschap als religieus. Anderen worden gewijd tot diaken, priester of bisschop. Wat betekent deze roeping voor hen? Wat houdt het celibaat voor hen in?

Lesdoelen 1. De leerlingen kunnen de visie van Paulus op de gehuwde en ongehuwde staat bespreken 2. De leerlingen kunnen een omschrijving geven van het begrip celibaat. 3. De leerlingen kunnen de hedendaagse spanningen kort bespreken. 4. De leerlingen kunnen voorbeelden geven van roepingen (priester, religieuze,…) welke betekenis het celibaat in hun hun leven heeft.

Achtergrondinformatie celibaat Het is celibaat is de ongehuwde levensstaat. Het celibaat behelst meer dan vrijgezel zijn, het brengt net als het huwelijk de doop tot voltooiing in de zelfgave van de gedoopte. Het celibaat zou leiden tot een dichtere binding en een betere wijding van het leven aan God, ‘omwille van het rijk der hemelen’. Men bindt zich aan God als partner, en vandaaruit aan de mensen. De vereiste van het celibaat werd voor het eerst als wetgeving vermeld in de Synode van Elvira in 306.25

3.1 UIT DE BIJBEL: GEHUWD OF ONGEHUWD? [7] Ik (= Paulus) zou wel willen dat alle mensen waren zoals ikzelf namelijk ongehuwd, maar ieder heeft nu eenmaal van God zijn eigen gave ontvangen, de een deze, de ander die. (1 Kor 7, 7) [32] Ik zou willen dat u zonder zorgen was. Wie niet getrouwd is, heeft zorg voor de zaak van de Heer en wil de Heer behagen. [33] Maar de getrouwde heeft zorg voor aardse zaken en wil zijn vrouw behagen; [34] zijn aandacht is verdeeld. Een ongetrouwde vrouw en een ongetrouwd meisje dragen zorg voor de zaak van de Heer; zij willen heilig zijn naar lichaam en geest. De getrouwde vrouw wijdt haar zorgen aan aardse dingen en wil haar man behagen. (1 Kor 7, 32-34)

Werkvorm(en): -

Mogelijke vragen ter verwerking.  Wat is het verschil gehuwd zijn en ongehuwd zijn volgens Paulus? Je zorg wijden aan de zaak van de Heer (= celibaat), de getrouwde man heeft zorg voor aardse zaken en wil zijn vrouw behagen.  Welke levensstaat prijst Paulus? Ongehuwd zijn, hij wou dat alle mensen waren zoals hijzelf. Anders was je aandacht verdeeld. Maar dit heeft niet perse negatief te zijn.  Kan je hieruit een omschrijving voor het celibaat formuleren? (zie achtergrondinformatie)  Weet je welke spanningen er momenteel zijn rond het celibaat? (Krantenkoppen bekijken zie bijlage 11. Daarna verwijzen naar het artikel ‘Léonard stelt celibaat ter discussie’.- delen van het artikel kunnen geprojecteerd worden indien er wordt bevonden dat de leerlingen al voldoende teksten te verwerken krijgen)  Actualisatie: Léonard stelt celibaat ter discussie’ (bijlage 12)

25

Verbesselt, B., Kernwoorden uit de christelijke traditie, KULeuven.

18

-

Extra werkvorm: Het artikel kan ter illustratie worden gelezen/ projectie artikel Een

aantal vragen kunnen gesteld worden over het ontstaan van het celibaat en de spanning vandaag de dag.   

Waarom moet het celibaat bespreekbaar worden volgens Leonard? De moderniteit onder ogen zien, vb. tekort aan priesterroepingen Schets kort de historiek van het celibaat. Leefregel vanaf 1e eeuw, 12de eeuw algemene traditie. Celibaat al ter discussie tijdens Tweede Vaticaans Concilie. Waarom denken jullie is het bespreekbaar maken van dergelijke thema’s mogelijk/nodig?

Achtergrondinformatie huwelijk of celibaat? Het huwelijk is niet de enige weg, er zijn twee gelijkwaardige wegen. Zowel Jezus als Paulus geeft aan dat er naast trouwen ook de mogelijkheid is van het ongehuwd blijven voor de Heer. Jezus zegt: ‘er zijn gesnedenen, die zichzelf gesneden hebben, ter wille van het Koninkrijk der hemelen (Mat.19:12c). Jezus bedoelt het ‘snijden' niet letterlijk, maar geestelijk. Met andere woorden, het betreft personen die vrijwillig afzien van het huwelijksleven, om zich volkomen te wijden aan God.26

3.2 HET CELIBAAT, EEN RELIGIEUZE ROEPING Aanbrengen informatie: getuigenis Mathias (25) – zie bijlage 13 Werkvorm(en): 

Lees de getuigenis van Mathias. Beantwoord vervolgens de vragen.  Duid aan wat je bewondert aan Mathias.  Duid aan wat weerstand bij je oproept.  Wat zegt Mathias over het celibaat?  Wat maakt Mathias zijn keuze zo moeilijk? Geef een voorbeeld uit de tekst. Zijn er elementen waaraan je denkt die niet in de tekst vermeld staan?

 alternatieve werkvorm: De getuigenis van Mathias (en nog een andere priester-in-opleiding Vincent) is ook verfilmd. In de reeks 4-kant-voor-God wordt er een beeld gegeven van wat jonge mensen bezielt om te kiezen voor een leven als priester of religieus(ze).

https://www.youtube.com/watch?v=wvf20DHh5lQ  alternatieve werkvorm: Als er voldoende tijd is kan het beeld de schriftelijke getuigenis ondersteunen en kunnen beide behandeld worden. 3.3 DE VREUGDE VAN HET CELIBAAT Achtergrondinformatie: Cisterciënzers over het celibaat De cisterciënzerorde werd opgericht in 1098 in Frankrijk. Door hun radicale levenskeuze traden de eerste cisterciënzers in de voetsporen van de vroegchristelijke monniken die de leegte van de woestijn opzochten om hun leven te wijden aan het zoeken naar God. De monniken moesten drie geloften afleggen: armoede, kuisheid en gehoorzaamheid aan de abt (regel van Benedictus).27

26 27

Het christelijk huwelijk (http://www.elim.nl/nl/lifestylehet-christelijke-huwelijk.html) Jordens, N., Spiritualiteit. Historische mijlpalen : spirituele figuren, Cursus HDGI, – Schooljaar 2013-2014, p. 1 en 56.

19

Werkvorm(en): 

De leerlingen lezen de tekst over het celibaat van de cisterciënzers (zie bijlage 14). Vervolgens beantwoorden ze de vragen.  Welke misvattingen bestaan er over het celibaat volgens missionaris Guido? (zie artikel)  Welke gelofte leggen de cisterciënzers monniken af? Ken je de andere twee die ze moeten afleggen? Armoede, kuisheid en gehoorzaamheid  Welke betekenis heeft het celibaat voor monnik Johannes? (zie artikel)

De geloften, de regel van Benedictus, werd vermeld in bovenstaande vraag. Worden mensen die voor het celibaat kiezen dan nooit verliefd? Deze vraag zal zeker bij de leerlingen ook opkomen en kan op verschillende manier worden behandeld. 

Ten eerste aan de hand van een beeldfragment uit de film ‘Des hommes et des dieux’. Dit fragment sluit gemakkelijk aan bij bovenstaande lesimpuls omdat het ook gaat over de cisterciënzerorde. Het beeldfragment uit de film ‘Des hommes et des dieux’ begint rond de 15de minuut en duurt slechts 2 minuten. Het is een gesprek tussen een moslima en broeder Luc, de arts. Het fragment kan worden ingeleid aan de hand van een stukje achtergrondinformatie. (Zie lager)  Wat zegt Broeder Luc over ‘verliefd zijn’?  Wat zegt Broeder Luc over de liefde in zijn leven? Hoe kan je het celibaat hieraan verbinden?



alternatieve lesimpuls: Actualisatie

De leerlingen krijgen een stukje van de eerste aflevering van ‘de ketter en de kerkvorst’ te zien (vanaf 22 min 40 tot 28min). http://www.canvas.be/programmas/de-ketter-en-de-kerkvorst/045f31fc-84b2-4ce4-bedf50489692cb4d?guid=302111     

Wat betekent celibaat voor moraalfilosoof Vermeersch? Voor aartsbisschop Leonard? Wat is belangrijk als het gaat over celibaat volgens Vermeersch? Wat zegt Leonard over de aantrekkingskracht tussen mensen? Toch is liefde belangrijk volgens Leonard? Wat bedoelt hij daarmee?

alternatieve lesimpuls: In

2012 bracht Annemie Struyf een boek uit genaamd ‘In Godsnaam, terug naar het slotklooster’. In het boek zijn een aantal mooie getuigenissen terug te vinden van missiezusters over liefde, over hun leven in teken van de geloften: armoede, kuisheid en gehoorzaamheid. Eén van deze getuigenissen kan worden gebruikt, de nonnen spreken vrijuit over hun leven en over wat liefde en verliefdheid voor hen betekent. Deze lesimpuls is zeker aan te raden in een klas met alleen maar meisjes (ipv de eerste lesimpuls: celibaat van de cisterciënzers)

Achtergrondinformatie: de monniken van Tibhirine De film is gebaseerd op het waargebeurde verhaal, van zeven monniken die in 1996 zijn ontvoerd door moslimterroristen in Algerije en later zijn vermoord. Ze leefden in het Atlasgebergte onder de charismatische abt Christian de Chergé. Ondanks het gevaar besloten ze unaniem om ter plaatse te blijven. De film laat zien hoe ze tot dat besluit kwamen, in gesprekken met elkaar en door te bidden. Ze staan in nauw contact met de plaatselijke moslimbevolking. Ze hebben nooit partij getrokken voor het

20

leger noch de rebellen, dit werd hun meermaals kwalijk genomen. Iedereen was welkom in hun gemeenschap en voor het volk waren zij hoop.28

Einde van de les: vraag ter reflectie Staat de problematiek van het celibaat de religieuze roeping in de weg, of is zij er een voorwaarde voor? Zouden meer mensen zich geroepen voelen tot het priesterschap indien het werd opengesteld voor gehuwden?

28

Jordens, N., Spiritualiteit. Historische mijlpalen : spirituele figuren, Cursus HDGI, – Schooljaar 2013-2014.

21

4. Formele evaluatie Naam: ……………………………………………………. Nr.: ….. Klas: ….…………………………

Datum: ……….…

Vak: godsdienst Toets: Het huwelijk en ander levensstaten

/10 1. Welke motivatie om voor de Kerk te trouwen speelt mee in de beslissing van Jan? Duid aan in de tekst. Som ook de andere motivaties op en geef korte uitleg. (4p) Jan en Louise stappen in het huwelijksbootje Ik ga trouwen voor de Kerk omdat ik weet dat dit belangrijk is voor mijn partner, Louise. Ik ontmoette haar 6 jaar geleden op Erasmus. Ze zat net als ik in de opleiding ‘politieke wetenschappen’, nochtans hadden we elkaar nog nooit ontmoet voor we op dit avontuur vertrokken. Na deze fantastische Erasmus ervaring, keerden we terug naar België en twee jaar later heb ik haar ten huwelijk gevraagd. Onze trouw is over een maand, Louise is christelijk opgevoed en ik wil haar en haar ouders een plezier doen door voor de Kerk te trouwen. 2. Wat is de betekenis van het kerkelijk huwelijk voor christenen? (2p) 3. De actuele ontwikkelingen omtrent het celibaat stroken niet met de visie van Paulus. Bepreek. (2p) 4. Bespreek onderstaande stelling aan de hand van de geziene leerstof. Geef daarnaast ook je eigen mening. (2p) ‘Aan de ene kant maakt de idee van de onverbreekbaarheid van het huwelijk mij blij, maar aan de andere kant beangstigt ze me ook. Wat als het echt niet langer gaat tussen ons?’

22

5. Bibliografie BOEKEN/ARTIKELS (1)

Cornu,I., Gezocht: liefdesrelatie met toekomst, inspiratie voor de goede en kwade dagen, Halewijn, Antwerpen, 2003, p. 99-100

(2)

Pieper J.Z.T., Religieuze en niet-religieuze motivatie voor het kerkelijk huwelijk. Resultaten van een onderzoek in de bisdommen Gent en Brugge, in Collationes. Vlaams Tijdschrift voor Theologie en Pastoraal 32 (2002) nr. 3, p. 297-314.

(3)

Sanders, H., Ongehuwd samenwonen. Huwelijk op (de) tocht?, in Collationes 33 (2003/4) p. 341-362.

(4)

Van den Bossche S., Sacramenten en liturgie, in Gods Geest – Doopsel en Vormsel, Cursus Hoger Diocesaan Godsdienstinstituut, – Schooljaar 2013-2014.

(5)

Boone, D., Een christelijke spiritualiteit van het huwelijk, Vormingsreeks van CCV, het bisdom Gent, oude abdij van Drongen en de interdiocesane commissie voor catechese.

(6)

Het Nieuwsblad, ‘Bonny wil kerkelijke herkenning holebi’s’, 27 december 2014

(7)

Knack ‘Twee op drie Belgische huwelijken eindigen in echtscheiding’, 1 oktober 2014

(8)

Vandenplas, A., Ongehuwd samenwonen: groeien naar een huwelijk?, Campuskrant KU Leuven, 24-02-2009.

(9)

Claerhout, B., Een leven van liefde, cisterciënzers in de Lage Landen op weg naar de 21ste eeuw, Lanno, 2000, p. 150-151.

(10)

Jordens, N., Spiritualiteit. Historische mijlpalen : spirituele figuren, Cursus Hoger Diocesaan Godsdienstinstituut, – Schooljaar 2013-2014.

(11)

Verbesselt, B., Kernwoorden uit de christelijke traditie, KULeuven

INTERNETBRONNEN (12)

Lesimpulsen – roeping (http://www.roepinginveelvoud.be/)

(13)

Lief, liever, liefde? (http://www.kuleuven.be/thomas/page/)

(14)

Gezin, Relaties & Religie (http://www.kuleuven.be/thomas/page/)

(15)

Gelijke liefde (http://www.kuleuven.be/thomas/page/)

(16)

Homohuwelijken (http://www.mensenrecht.be/)

(17)

Twee aan twee gaan ze (http://www.kuleuven.be/thomas/page/)

(18)

Waarom trouwen voor de Kerk? (http://www.gezinspastoraal.be)

(19)

Veel gestelde vragen over het huwelijk (http://www.gezinspastoraal.be)

(20)

Jezus over man en vrouw - Mc 10, 2-12 (http://www.bijbelin1000seconden.be)

(21)

Family Portrait by Pink Songfacts (http://www.songfacts.com/detail.php?id=6357)

(22)

Geroepen om priester te worden (http://www.jophasselt.be)

(23)

De Willibrordvertaling (www.bijbel.net)

(24)

Gevolgen voor de kinderen – echtscheiding (http://www.hig.be)

(25)

Het christelijk huwelijk (http://www.elim.nl/nl/lifestylehet-christelijke-huwelijk.html)

23

VIDEOFRAGMENTEN (26)

Wat Als? (https://www.youtube.com/watch?v=d3bg3i1boz4)

(27)

In goede en kwade dagen (http://www.tvzorg.be/v/marcel-en-juliette/)

(28)

Family Portrait P!nk (https://www.youtube.com/watch?v=hSjIz8oQuko)

(29)

4kant- voor- God (https://www.youtube.com/watch?v=wvf20DHh5lQ)

(30)

Aflevering 1: De ketter en de kerkvorst. Het celibaat. (http://www.canvas.be/programmas/de-ketter-en-de-kerkvorst/045f31fc-84b2-4ce4-bedf50489692cb4d?guid=302111)

AFBEELDINGEN (31)

Cartoon kerkelijk huwelijk (http://www.willibrorduskerk-heiloo.nl)

(32)

Van der Weyden, R., de 7 sacramenten (http://www.lukasweb.be/nl/foto/de-zevensacramenten)

24

6. Bijlage Bijlage 1 - Ongehuwd samenwonen: groeien naar een huwelijk? Ongehuwd samenwonen: groeien naar een huwelijk? Henk Sanders onderzocht voor zijn doctoraat in de godgeleerdheid het ongehuwd samenwonen bij jongvolwassenen. “In mijn tweeëntwintig jaar als leraar werd me duidelijk dat velen een vertekend beeld hebben van de gemiddelde jongvolwassene. Ze zouden geen normen kennen en geen waarde hechten aan ware liefde. Dat klopt absoluut niet”, vertelt Henk Sanders. Deze vaststelling was de aanleiding tot zijn onderzoek. “Echt liefhebben en streven naar een duurzame relatie waarin ze zichzelf kunnen zijn en innig met elkaar kunnen samenleven is ook voor deze generatie van existentieel belang. Ongehuwd samenwonen zien ze als een manier om elkaar echt te leren kennen – een adaptatietechniek –, een proces naar een duurzame relatie, meestal een huwelijk. Maar dat laatste kan tegenwoordig voor de meesten nog wel even wachten. Daarbij speelt natuurlijk het economische aspect een belangrijke rol: een huwelijk kost geld, en ook economische crisis en werkonzekerheid spelen mee. En liefde kan ook pijn doen – de jongere generaties groeiden op in een tijd waarin het huwelijk niet langer heilig is, ze hebben de gevolgen van een echtscheiding vaak aan den lijve ondervonden.” “Ze zijn daarom realistisch, het ongehuwd samenwonen is een proces van voorlopigheid maar tegelijk van groeien naar een duurzame relatie. Het ongehuwd samenwonen bij jongvolwassenen is dus meestal een premaritale leefvorm.” Een huwelijk dat eventueel later volgt, kan dan worden opgevat als een uiteindelijke bevestiging van de liefde voor elkaar. Niet een huwen uit traditie maar het huwelijk als rituele bevestiging van de liefde tussen twee mensen, waar iedereen, ook God getuige mag van zijn. In die zin wordt het huwelijk een statussymbool. Daarnaast spelen ook andere motieven een rol, zoals de wens om via een publieke regeling de leden van het gezin veilig te stellen op sociaal en economisch vlak.’29

29

Artikel van: Vandenplas, A., Ongehuwd samenwonen: groeien naar een huwelijk?, Campuskrant KU Leuven, 24-022009. (ingekorte versie)

25

Bijlage 2 – Artikel DS: Waarom u beter (niet) trouwt

Waarom u beter (niet) trouwt 27/08/2013 om 15:31 door ast Voor het eerst zijn er in België meer wettelijk samenwonenden dan huwelijken. Maar is samenwonen wel zo’n slimme keuze? Hebben gehuwden niet nog steeds meer voordelen?

Royals geven zelden de voorkeur aan wettelijk samenwonen (foto: Prinses Madeleine van Zweden op haar huwelijk met Christopher O’Neill) Foto: AFP

Vaak is de keuze om niet in het huwelijksbootje te stappen een pragmatische beslissing. Een huwelijk brengt meer rompslomp met zich mee, en vaak zijn er andere prioriteiten (kinderen, verbouwingen, ...). Er lijkt bij Belgische koppels ook weinig animo te zijn voor een snel afgehandeld burgerlijk huwelijk - we trouwen minder vaak, maar als we het doen willen we het wel ineens goed doen. Bij deze vergelijking naar de belangrijkste verschillen tussen beide stelsels gaan we uit van de standaardsituatie. Als we het over een huwelijk hebben, dan is het dan een huwelijk onder het wettelijk stelsel, en met samenwonenden bedoelen we wettelijke samenwoonst. Het is ook mogelijk om feitelijk samen te wonen, om te trouwen met een contract, of om een samenlevingscontract af te sluiten bij het wettelijk samenwonen. Die opties laten we even links liggen, en daarover gaat u best te rade bij een notaris.

De fiscus Fiscaal is er alleszins al geen verschil meer tussen trouwen en wettelijk samenwonen. De fiscus heeft zowat alle verschillen tussen getrouwden en samenwonenden de voorbije jaren weggeveegd. In beide stelsels worden beide partners belast op de gemeenschappelijke en de persoonlijke inkomsten, en er is ook slechts één gemeenschappelijke belastingaangifte in te vullen.

Pensioen Ook voor de berekening van het pensioen is er geen wezenlijk verschil meer tussen trouwers en samenwonenden, gesteld dat beide partners een volledige loopbaan achter de rug hebben. Als slechts een van de twee gewerkt heeft, wordt het pensioen van de werkende partner in het geval van een huwelijk verhoogd met 15%. Samenwonenden hebben geen recht op zo’n gezinspensioen. Bij hen is het dus ieder voor zich, wat het pensioen betreft. Het overlevingspensioen is een belangrijk voordeel dat is voorbehouden voor getrouwde koppels. Als een van beide partners in een huwelijk overlijdt, krijgt de echtgeno(o)t(e) onder bepaalde voorwaarden zo'n aanvullend overlevingspensioen. Bij wettelijk samenwonenden valt de overblijvende partner uit de boot.

Erfenis

Bij een overlijden heeft de overblijvende echtgenoot van een huwelijk altijd recht op een deel van het nalatenschap, waaronder het vruchtgebruik op de gezinswoning (inclusief alle huisraad en meubilair). Eventuele kinderen of andere erfgenamen kunnen de langstlevende dus niet verplichten het huis te verkopen. Ook bij samenwonenden verkrijgt de overblijvende partner sinds 2007 het vruchtgebruik van de woning, zonder dat daar een testament voor nodig is. Het is echter wel mogelijk bij wettelijke samenwoonst om

26

via een testament de partner te onterven - iets dat bij een huwelijk niet kan. Meer nog: zo’n onterving kan eenzijdig gebeuren, zonder dat de andere partner op de hoogte is. Een zogeheten ‘beding van aanwas’ geeft meer zekerheid, omdat elke partner bij een overlijden dan zijn deel van het eigendom afstaat aan de andere.

Arbeidsongeval Werkgevers hebben een arbeidsongevallenverzekering voor al hun werknemers, en bij een dodelijk werkongeval krijgt de huwelijkspartner dan een uitkering. Die regel geldt niet voor samenwonenden, tenzij dat notarieel werd vastgelegd in een apart samenlevingscontract.

In goede en in kwade dagen Het is meer dan zomaar een zinnetje dat wordt uitgesproken bij de huwelijksgeloften. Juridisch gezien verbinden huwelijkspartners zich ertoe elkaar hulp en (financiële) bijstand te verlenen en ‘het nodige te verschaffen’. Wettelijk samenwonenden hoeven dat niet te doen. Bij een eventuele breuk moet er dan ook geen onderhouds- of alimentatiegeld worden betaald, ook niet als een van de twee bijvoorbeeld thuis is gebleven om voor de kinderen te zorgen. Voor kinderen is er overigens wel altijd een onderhoudsbijdrage. Een ander, hopelijk niet zo doorslaggevend element is dat wettelijk samenwonenden niet hoeven te beloven elkaar trouw te blijven - iets wat een getrouwd koppel wel moet doen.

Kinderen

Bij kinderen binnen een huwelijk veronderstelt de wetgever dat de echtgenoot ook de vader van het kind is. Bij samenwonende partners moet de vader zijn kind uitdrukkelijk erkennen bij een ambtenaar van de burgerlijke stand. Als die erkenning achter de rug is - de moeder moet uiteraard ook akkoord gaan - heeft de vader dezelfde rechten (en plichten) als zijn getrouwde tegenhanger. Als een van de partners beslist om te stoppen met werken om voor de kinderen te zorgen, is een huwelijk overigens nog steeds de betere optie. Bij een overlijden of een relatiebreuk is de overblijver, die geen inkomen heeft, dan beter beschermd. Het inkomen van de werkende partner wordt dan immers beschouwd als ‘gemeenschappelijk vermogen’, waarop de andere helft deels recht heeft. Ongehuwd samenwonenden hebben zo’n gemeenschappelijk vermogen niet.

Problemen?

Als er een haar in de boter komt te zitten, heeft wettelijk samenwonen als ‘voordeel’ - als u het al zo wil noemen - dat het sneller ongedaan kan worden gemaakt. Huwelijkspartners moeten dan een hele echtscheidingsprocedure doorlopen. Wettelijke samenwoonst kan stopgezet worden aan het loket van de burgerlijke stand van het gemeentehuis.30

30

De Standaard, ‘Waarom u beter (niet) trouwt’, 2013.

27

Bijlage 3 – Een vergelijking: feitelijk –en wettelijk samenwonen of huwen Wat zijn enkele belangrijke juridische verschillen tussen trouwen (a) – ongehuwd feitelijk samenwonen (b) – en wettelijk samenwonen (c)? (2007)31 Bij de totstandkoming a) Het huwelijk wordt afgesloten voor de ambtenaar van de Burgerlijke Stand. b) Feitelijk samenwonen vraagt totaal geen formaliteiten. c) Wettelijk samenwonen vereist een verklaring daartoe aan de ambtenaar van de Burgerlijke Stand, wat enkel kan op voorwaarde dat geen van de partners reeds gehuwd is. Hulp en bijstand a) Getrouwde koppels zijn verplicht elkaar te helpen en elkaar “het nodige” te verschaffen, soms ook na een scheiding. b) en c) Ongehuwd samenwonenden hoeven dat niet te doen, tenzij de partners hierover schriftelijke afspraken hebben gemaakt. Geld en bezit a) De gevolgen van het huwelijk voor het vermogen en de schulden van de echtgenoten zijn in een heel pakket wettelijke regels vastgelegd. In een huwelijkscontract kunnen de echtgenoten een eigen keuze maken. b) Wie feitelijk ongehuwd samenwoont, moet het stellen zonder al die bijzondere wetten: er zijn geen specifieke verplichtingen, noch bijzondere rechten, tenzij de samenwoners dat zelf zijn overeengekomen. c) Bij wettelijke samenwoning geldt als wettelijke verplichting dat iedere partner bijdraagt in de lasten van de samenwoning naargelang zijn/haar mogelijkheden. In het samenwoningscontract kan men deze lasten omschrijven. De rest (het spaarsaldo) blijft afzonderlijk. De gezinswoning a) Echtgenoten zijn verplicht samen te wonen. Alle beslissingen over hun gezinswoning moeten zij samen nemen. Ook al is deze woning verhuurd aan of eigendom van slechts één van hen. b) Feitelijke samenwoners genieten geen bescherming c) Wettelijke samenwoners genieten dezelfde bescherming als gehuwden.

31

Juridische verschillen (http://www.notaris.be/huwen-samenwonen/trouwen-of-samenwonen/juridische-verschillen)

28

Een vergelijking: feitelijk –en wettelijk samenwonen of huwen Een vergelijking Samenlevingscontract

Feitelijk samenwonen Mogelijk, maar niet verplicht. Onderhands of via notaris

Huishoudelijk schulden

Enkel partner die huishoudelijk schulden maakt, moet deze betalen.

Kinderen

Erkenning van de vader vereist.

Adoptie en stiefouder of partneradoptie Inkomstenbelasting

Mogelijk, voorwaarde: 3 jaar samenwonen. Zoals alleenstaanden, elk afzonderlijke aangifte. Neen

Erfrecht Tarieven successierecht

Vrijstelling successierecht gezinswoning (Vlaams Gewest) Einde relatie

Hogere tarieven zoals vreemden. Vlaams Gewest: als 1 jaar feitelijk samenwonen en gemeenschappelijke huishouding, dan voordelige tarieven gehuwden Vrijstelling als 3 jaar samenwonen, gemeenschappelijke huishouding, geen bloedverwanten in de rechte lijn. Geen formaliteiten

Wettelijk samenwonen Mogelijk, maar niet verplicht. Indien contract, verplicht via notaris Beide partners kunnen aangesproken worden voor de schuld. Erkenning van de vader vereist.

Mogelijk

Gehuwd Wettelijk stelsel of huwelijkscontract. Beide partners kunnen aangesproken worden voor de schuld Echtgenoot is de vader. Bij koppels van hetzelfde geslacht: niet mogelijk, alleen stiefouder- of partneradoptie. Mogelijk

Zoals gehuwden: één aangifte en één afrekening. Beperkt (vruchtgebruik gezinswoning en huisraad) Lagere tarieven zoals gehuwden. Extra vereiste Waalse Gewest: 1 jaar samenwonen en geen broer/zus, neef/nicht, oom/tante. Vrijstelling

Eén aangifte en één afrekening. Ja

Eenzijdige of gezamenlijke opzegging. Overlijden of huwelijk

Overlijden of echtscheiding.

29

Tarieven gehuwden

Vrijstelling

Bijlage 4 – Cartoon

30

Bijlage 5 - De Zeven Sacramenten van Rogier van der Weyden Dit werk beeldt de zeven sacramenten uit, gerangschikt rond een calvarie die hier gesitueerd wordt in de middenbeuk van een gotische kerk. Boven elk sacrament zweeft een engel met een banderol in de handen. In de achtergrond van het middenpaneel houdt een priester een hostie op tijdens de consecratie, waardoor het offer van Christus herhaald wordt. Op het linkerpaneel worden het doopsel, het vormsel en de biecht uitgebeeld. Het rechterpaneel toont de priesterwijding, het huwelijk en de ziekenzalving. De personen op het middenpaneel zijn groter dan die op de zijpanelen: ze zijn belangrijker en van een andere orde. Hun kleurige gewaden richten de aandacht op de voet van het kruis. Als tegenstelling kan men twee bedelaars onderscheiden tussen de zuilen. In de bovenhoeken van de gouden imitatielijsten staan wapenschilden: rechts dat van de stad Doornik en links dat van de Doornikse bisschop Jean Chevrot. Vermoedelijk wordt hij geportretteerd in de bisschop die het vormsel toedient. Meer dan waarschijnlijk was hij ook de besteller van het stuk. Het is echter niet duidelijk voor welke locatie het schilderij bestemd was.32

32

Van der Weyden, R., de 7 sacramenten (http://www.lukasweb.be/nl/foto/de-zeven-sacramenten)

31

Bijlage 6 – Symbolen in een christelijke huwelijksviering De kern van de huwelijksviering is de huwelijkssluiting. Die begint met de zogenaamde ondervraging. Daarin vraagt de priester of de huwenden uit vrije wil naar de kerk zijn gekomen. Dat is belangrijk omdat het katholieke huwelijk precies voltrokken wordt door de vrij gegeven instemming van het koppel, meer bepaald door het wederzijds uitspreken van de huwelijksbeloften. De klassieke formulering van die vraag luidt als volgt : N. en N. zijt gij uit vrije wil en met volle instemming van uw hart naar hier gekomen om met elkaar te trouwen? Vervolgens vraagt de priester of man en vrouw bereid zijn elkaar trouw te beloven en kinderen te aanvaarden en op te voeden. Voor de katholieke Kerk maakt die openheid naar kinderen toe wezenlijk deel uit van het huwelijk. Voortaan zal de kerkgemeenschap u beschouwen als gehuwden. De gemeenschap neemt de rol op zich van getuige. Daarnaast zijn er ook twee specifieke getuigen aangesteld door het bruidspaar. Zij moeten het trouwregister ondertekenen. Dat alles geeft aan dat het huwelijk een publieke aangelegenheid is. Na de huwelijksbelofte en de kerkelijke bekrachtiging komen twee symbolen die het huwelijk omgeven. Eerst geven de bruid en de bruidegom elkaar een ring. De priester zegent de ringen en wijst op de ronde vorm die de oneindigheid symboliseert. Man en vrouw steken de ringen vervolgens aan elkaars hand: N., neem deze ring als teken van mijn liefde en trouw. Er vaak een huwelijkskaars meegegeven aan het pasgehuwde stel. De kaars verwijst naar de paaskaars en dus naar het mysterie van dood en verrijzenis van Jezus. Het gooien van rijst naar en over het bruidspaar komt uit het Verre Oosten. Het symboliseert voorspoed en een 'ontbreken aan gebrek'. Naast rijst worden ook andere granen naar bruidsparen geworpen met een soortgelijke betekenis. Alternatieven voor rijst gooien      

33

Ballonnen laten opgaan Bezoekers bellen laten blazen Confetti Vlinders laten wegvliegen Rozenblaadjes strooien Duiven laten wegvliegen33

Christelijke huwelijksviering (http://www.kuleuven.be/thomas/page/twee-aan-twee-gaan-ze/)

32

Bijlage 7 – Getuigenis Evi en Sam34 “We gaan als gehuwden niet met z’n tweeën op weg, maar met z’n drieën” We leerden elkaar op een jongerenkamp bij de Karmel kennen en groeiden zo naar elkaar toe. We voelden dat het onze weg was om als koppel, als gehuwden, gelovig verder te gaan. Onze huwelijksviering was een sterke geloofservaring, zowel door de aanwezigheid van zoveel mensen als door Gods nabijheid en liefde. We gaan niet met z’n tweeën op weg, maar met z’n drieën. Hij gaat met ons mee, net zoals Hij na Zijn opstanding meeliep met de Emmaüsgangers in het verhaal van Lucas, het evangelie in onze huwelijksviering. Uiteraard gaat onze roeping ook na onze huwelijksdag nog verder. Elke dag opnieuw worden we geroepen om “ja” te zeggen tegen elkaar en tegen God. We doen ons best om samen tijd te maken om onze persoonlijke relatie met Hem op te bouwen. Het is vandaag de dag niet altijd makkelijk als christen, maar we proberen zo elkaar te bemoedigen in het geloof. We ervaren onze kinderen als een geschenk uit Gods hand. Zelf halen we veel vreugde uit ons geloof en voelen we een diepe verbondenheid. We willen deze ervaring graag doorgeven aan onze kinderen en hen een stukje op weg zetten: “God ziet je graag, Hij is er voor jou, je kan erop vertrouwen dat Hij met je meegaat.” Bij God mogen we onszelf zijn, mogen we ons gedragen weten. Onze dochter werd gedoopt in de zondagsviering van Lichtmis en werd net als elke dopeling toegewijd aan Maria. Heel speciaal was hoe we haar op het altaar mochten neerleggen, net zoals Jozef en Maria deden met Jezus toen ze Hem opdroegen in de tempel. We lieten haar even los en vertrouwden haar zo expliciet toe aan Gods handen. We proberen God een plaats te geven in ons huwelijk door te getuigen van zijn liefde en door het geloof uit te stralen in ons handelen. In navolging van Christus willen we onze eigen belangen aan de kant zetten en ons inzetten voor Gods koninkrijk, al is dat vaak niet eenvoudig. We trachten onze moeilijkheden in zijn handen te leggen en ons tot Hem te richten: “God, help ons en wijs ons de weg”. We gaan samen als gezin op weg door het geloof te vieren in de eucharistie en door, met vallen en opstaan, Jezus’ voorbeeld te volgen in ons dagelijks leven. Met God en met elkaar worden we alsmaar meer mens.

34

Lesimpulsen – roeping (http://www.roepinginveelvoud.be/)

33

Bijlage 8 – Fragmenten over homoseksualiteit/homohuwelijk BERCHEMS DISTRICTSBURGEMEESTER WEIGERT HOMOHUWELIJKEN ,,Niets tegen die mensen, maar ik wil ze niet trouwen'' ,,Ik heb niets tegen die mensen, verre van'', zegt Prosper Slachmuylders. ,,Maar ik vind dat het huwelijk tussen een man en een vrouw moet blijven.'' De Berchemse VLDdistrictsburgemeester weigert homo- en lesbiennehuwelijken te sluiten, ,,tenzij het écht moet''. Als er twee mannen of twee vrouwen in Berchem willen trouwen, draagt hij zijn bevoegdheid als ambtenaar van burgerlijke stand over. Het laatste nieuws, 17/06/2003

1

Ik werd gelovig opgevoed en mijn geloof was belangrijk tijdens mijn jeugd. Op mijn 20ste heb ik mijn ouders verteld dat ik mij tot jongens aangetrokken voelde. Mijn ouders hebben mijn keuze altijd geaccepteerd. Tijdens mijn opleiding tot wetenschapper speelde het geloof een steeds geringere rol in mijn leven. Maar vooral het feit dat de kerk mij als homo niet erkende, heeft mijn geloof en het geloof in een God sterk aangetast. Dit is spijtig, je welkom voelen zou in de kerk hoog in het vandaal moeten gedragen worden. Ondertussen ben ik getrouwd met mijn partner en heb ik twee geadopteerde kinderen. Ik ben gelukkig met mijn gezin en dat is het belangrijkste. 2 Marc, 47 jaar Logische consequentie van het accepteren van homosexualiteit is dat ook hun liefde in de kerk gevierd kan gaan worden. Wel ben ik van mening dat er een apart ritueel zal moeten komen, dat niet teveel tegen het huwelijk aanleunt. Het huwelijk lijkt me gereserveerd voor man en vrouw, omdat het huwelijk toch wel specifieke dingen heeft waaronder het samen krijgen en groot brengen van kinderen. Afwijzend tegen over levensverbintenissen staan lijkt mij een onvoldoende reactie op een essentiële vraag, die het leven stelt! Van het krijgen van kinderen in een homosexuele relaties ben ik vooralsnog geen voorstander. Adoptie vind ik weer anders liggen. Voor mij heeft dit ook te maken met de vraag of één en ander voor een kind in de toekomst niet te belastend zou kunnen zijn. Ik koppel het ook aan de vraag of alles mag wat kan. We zijn rentmeester over de schepping en moeten de consequenties van wat we doen min of meer kunnen overzien! Forum Samen op weg-Kerken, 2002

3 Ik vind het heel moeilijk. Laatst vertelde een vrouw naast me op de sportschool dat ze getrouwd was met de vrouw verderop. Zij was de eerste die ik ontmoette en dat vertelde ik haar ook. Ik merk bij mezelf dat ik in zijn algemeenheid het gevoel heb niet zo'n voorstander te zijn. Het huwelijk is toch voor man en vrouw en om kinderen te krijgen, zo ben ik opgevoed. Als ik in de krant twee bruiden zie in twee bruidsjurken die met elkaar trouwen denk ik: 'Ach'. En als ze dan ook nog in de kerk komen kan ik de teksten uit de tora, waarin dit soort relaties een gruwel worden genoemd me niet helemaal uit het hoofd zetten. Maar als ik een stel ontmoet en zie hoe ze met elkaar omgaan en hoe ze van elkaar houden, vraag ik me af of ik oordelen mag. Je mag alleen oordelen als je in iemands schoenen wil staan zegt een oud gezegde. En mag ik dan verbieden dat ze om Gods zegen vragen? Toch zou ik onderscheid willen blijven zien tussen het traditionele huwelijk en andere relaties. Ik hoop dat we daar invulling aan kunnen geven in de kerken. 4 Forum Samen op weg-Kerken, 2002

34

Een Chinese oma van 90 jaar is een internethit geworden nadat ze in een filmpje aandacht vraagt voor haar kleinzoon die homo die ze in de toekomst graag zou zien trouwen met een leuke jongeman. Het filmpje van de oma is ondertussen erg populair geworden in China. De oma van 90 zegt in de video dat haar kleinzoon homo is. "Hij behandelt me zeer goed, is erg gevoelig, en ik hou erg veel van hem, en ik hoop dat hij een vriend zal vinden waarmee hij gelukkig zal zijn, en ik hoop ook dat de overheid hem wil steunen." In de video houdt de kranige oma bordjes op met daarop teksten als 'maak het homohuwelijk legaal'. De krant de South China Morning Post wist de kleinzoon op te sporen en vroeg hem om een reactie. De 28-jarige zei dat hij verwonderd was dat zijn oma die video had gemaakt, en dat het veel voor hem betekent, en dat het ook erg moedig is, omdat ze nu met heel wat opmerkingen van familie en vreemden zal worden geconfronteerd. Volgens de kleinzoon is zijn oma van 90 meer begripvol over zijn seksuele geaardheid dan zijn eigen ouders. "Ze heeft zelfs mijn eigen ouders moeten geruststellen, die mij in het begin niet wilde aanvaarden. Ze hebben het er nog moeilijk mee, maar dankzij oma gaat het beter," aldus de kleinzoon. Oma van 90 jaar wil dat haar homo kleinzoon kan trouwen- 14 aug 2014 5 (http://www.holebi.info)

35

Bijlage 9 – Actualisatie: Bisschop Bonny wil kerkelijke erkenning holebi’s

Bisschop Bonny wil kerkelijke erkenning holebi’s 27 december 2014 om 07:54 door lej | Bron: BELGA Foto: BELGA De Antwerpse bisschop Johan Bonny pleit voor een kerkelijke erkenning van holebirelaties. Het dogma dat de katholieke kerk alleen man-vrouwrelaties kan aanvaarden, stelt hij zaterdag in een interview met De Morgen in vraag. ‘Er moet een diversiteit aan erkenningsvormen komen.’ Met zijn pleidooi is Bonny een van de eerste kerkelijke leiders die het absolute monopolie van het man-vrouwhuwelijk openbreekt. ‘We moeten binnen de kerk zoeken naar een formele erkenning van de relationaliteit die ook bij veel holebikoppels aanwezig is. Zoals er ook in de samenleving een diversiteit aan legale kaders bestaat voor partners, moet er in de kerk een diversiteit aan erkenningsvormen komen.’ Bonny, de gedoodverfde opvolger van aartsbisschop André Léonard, die in 2015 met pensioen gaat, meent dat holebikoppels een kerkelijke zegen moeten kunnen krijgen.

36

Bijlage 10– Family Portret van P!nk (Engelse versie) - 2002 Uh, uh, some deep shit, uh, uh Oh, oh, oh, oh, yeah, yeah... Momma please stop cryin', I can't stand the sound Your pain is painful and it's tearin' me down I hear glasses breakin' as I sit up in my bed I told God you didn't mean those nasty things you said You fight about money, 'bout me and my brother And this I come home to, this is my shelter It ain't easy growin up in World War III Never knowin' what love could be, you'll see I don't want love to destroy me like it has done my family Can we work it out? (Can we?) can we be a family? (Can we?) I promise I'll be better (I promise), mommy I'll do anything (I'll do anything) Can we work it out? can we be a family? I promise I'll be better, daddy please don't leave Daddy please stop yellin (Stop), I can't stand the sound (Can't stand the sound) Make mama stop cryin, cause I need you around (yeah) My mama she loves you (I know it), no matter what she says it's true I know that she hurts you, but remember I love you, too I ran away today, ran from the noise, ran away (Ran away) Don't wanna go back to that place, but don't have no choice, no way It ain't easy growin up in World War III Never knowin' what love could be, well I've seen I don't want love to destroy me like it did my family

I don't wanna have to split the holidays I don't want two addresses I don't want a step-brother anyways And I don't want my mom to have to change her last name In our family portrait we look pretty happy (Oh wow...) We look pretty normal, let's go back to that (Yeah...) In our family portrait we look pretty happy Let's play pretend, act like it goes naturally Family portrait, pretty happy (Can we work it out? can we be a family?) pretty normal let's go back to that (I promise I'll be better, mommy I'll do anything) In our family portrait, pretty happy (Can we work it out? can we be a family?) Let's play pretend act and like it comes so naturally (I promise I'll be better, mommy I'll do anything) (Oh let's go back, oh let's go back to that) Family portrait, pretty happy (Can we work it out? can we be a family?) (Remember the days, remember the days) Pretty normal, let's go back to that (I promise I'll be better, mommy I'll do anything) In our family portrait, pretty happy (Can we work it out? can we be a family?) Pretty normal, let's go back to that

Daddy don't leave Daddy don't leave Daddy don't leave Turn around please Remember that the night you left you took my shining star? Can we work it out? (Can we work it?) can we be a family? Daddy don't leave (Ohh, noo) Daddy don't leave I promise I'll be better (I promise I'll do), Daddy don't leave mommy I'll do anything (Anything to keep you there) Don't leave us here alone Can we work it out? can we be a family? I promise I'll be better (I promise, I promise), Mom will be nicer daddy please don't leave (Yeah) I'll be so much better, I'll tell my brother Oh, I won't spill the milk at dinner In our family portrait (In our family portrait), I'll be so much better, I'll do everything right we look pretty happy (We look pretty happy) I'll be your little girl forever Let's play pretend, let's act like it comes naturally (Let's I'll go to sleep at night play)

37

Family Portret van P!nk (Nederlandse vertaling) Ooh ooh ooh ooh Ehh ehh Yeah yeah

Het is niet makkelijk, opgroeien in de derde wereldoorlog Nooit kunnen weten wat liefde kon betekenen Je zal zien, ik wil niet dat liefde me vernietigt Zoals het met mijn familie heeft gedaan

Mama, houd alsjeblieft op met huilen Ik kan dat geluid niet verdragen Je pijn doet pijn en het verscheurt me

Kunnen we het oplossen (Kunnen we er aan werken) Kunnen we een gezin zijn Ik beloof dat ik beter zal worden (Ik beloof het) Mama, ik zal alles doen (Alles om je te beschermen) Kunnen we het oplossen Kunnen we een gezin zijn Ik beloof dat ik mijn leven zal beteren (Ik beloof het, ik beloof het) Papa, ga alsjeblieft niet weg

Ik hoor het breken van glazen En zit rechtop in mijn bed Ik heb God verteld dat je die gemene dingen die je zei niet meende Je vecht om geld Om mij en mijn broer En hier kom ik thuis Dit is mijn schuilplaats Het is niet makkelijk, opgroeien in de derde wereldoorlog Nooit kunnen weten wat liefde kon betekenen Je zal zien, ik wil niet dat liefde me vernietigt Zoals het met mijn familie heeft gedaan

Op onze gezinsfoto (Op onze gezinsfoto) Zien we er vrij gelukkig uit (Zien we er vrij gelukkig uit) Laten we doen alsof, laten we doen alsof Het vanzelf komt Ik wil geen gedeelde vakanties (nee nee) Ik wil geen twee adressen (nee nee) Ik wil al helemaal geen stiefbroer En ik wil niet dat mijn mama haar achternaam moet veranderen

Kunnen we het oplossen (Kunnen we dat) Kunnen we een gezin zijn (Kunnen we dat) Ik beloof dat ik beter zal worden (Ik beloof het) Mama, ik zal alles doen (Ik zal alles doen) Kunnen we het oplossen Kunnen we een gezin zijn Ik beloof dat ik mijn leven zal beteren Papa, ga alsjeblieft niet weg

Op onze familiefoto Zien we er vrij vrolijk uit Zien we er vrij normaal uit Laten we daar naar teruggaan Op onze familiefoto Zien we er best gelukkig uit Laten we doen alsof, doen alsof Het vanzelf komt

Papa, stop alsjeblieft met schreeuwen (stop) Ik kan het geluid niet verdragen (kan het geluid niet verdragen) Laat mama ophouden met huilen Omdat ik je in de buurt wil hebben (yeah yeah yeah) Mijn mama houdt van je (Ik weet dat) Wat ze ook zegt, het is waar Ik weet dat ze je pijn doet Maar denk eraan dat ik ook van je houdt

Op onze familiefoto (Kunnen we het oplossen) Zien we er vrij vrolijk uit (Kunnen we een gezin zijn) Zien we er vrij normaal uit (Ik beloof dat ik mijn leven zal beteren) Laten we daar naar teruggaan (Mama, ik zal alles doen) Op onze familiefoto (Kunnen we het oplossen) Zien we er best gelukkig uit (Kunnen we een gezin zijn)

Ik ben vandaag weggelopen, weggelopen van de herrie Weggelopen (Weggelopen) Ik wil niet terug naar die plek Maar ik heb geen keuze, helemaal niet

38

Laten we doen alsof(Ik beloof dat ik beter zal worden) Doen alsof het vanzelf komt (Papa ga alsjeblieft niet weg) Oh laten we teruggaan oh laten we teruggaan

Ga niet weg..papa ga niet weg Papa ga niet weg...papa ga niet weg...papa ga niet weg Ga niet weg...ga niet weg Denk eraan dat je in de nacht dat je vertrok Mijn stralende ster meenam Papa ga niet weg Papa ga niet weg Papa ga niet weg

Op onze familiefoto (Kunnen we het oplossen) Zien we er vrij vrolijk uit (Kunnen we een gezin zijn) Zien we er vrij normaal uit (Ik beloof dat ik mijn leven zal beteren) Laten we daar naar teruggaan (Mama, ik zal alles doen) Op onze familiefoto (Kunnen we het oplossen) Zien we er best gelukkig uit (Kunnen we een gezin zijn) Zien we er best normaal uit (Ik beloof dat ik me beter zal gedragen) Laten we teruggaan naar daar (papa ga alsjeblieft niet weg)

Mama zal aardiger doen Ik zal me zo veel beter gedragen Ik zal mijn broer vertellen Ik zal geen melk knoeien bij het eten Ik zal me zo veel beter gedragen Ik zal alles goed doen Ik zal voor altijd je kleine meisje zijn Ik zal 's nachts gaan slapen Ooh nee ooh nee Ooh nee ooh

Ga niet weg...ga niet weg...papa ga niet weg

39

Bijlage 11- Krantenkoppen over het ‘celibaat’ daterend tussen 20112014

27/05/2014 De Knack

40

Bijlage 12- Léonard stelt celibaat ter discussie

Léonard stelt celibaat ter discussie 12/09/2013

Aartsbisschop André Léonard laat weten dat een aanpassing van het celibaat bespreekbaar is. Eerder stelde ook Pietro Parolin, de staatssecretaris van het Vaticaan, het thema ter discussie in een gesprek met het Venezolaanse dagblad El Universal. Volgens analisten zijn er wel meer tekenen dat er een nieuwe wind waait door de katholieke kerk. Aartsbisschop André Léonard zegt dat er te praten valt over een aanpassing van het celibaat. In een boek dat volgend jaar zal verschijnen, geeft Léonard toe dat er goede argumenten zijn om gehuwde mannen toe te laten tot het priesterambt. Zijn woordvoerder wijst erop dat zoiets niet noodzakelijk meteen betekent dat priesters mogen trouwen.

Traditie Aartsbisschop Pietro Parolin, die onlangs door paus Franciscus tot zijn nieuwe staatssecretaris werd aangesteld, deed eerder een opmerkelijke uitspraak in het Venezolaanse dagblad El Universal. In een gesprek met die krant poneerde hij dat het celibaat geen dogma van de Kerk is en dat er daarom over kan worden gediscussieerd. De aartsbisschop verdedigde in het gesprek de merites van de eeuwenoude traditie. Hij liet weliswaar ook verstaan dat de katholieke kerk de problemen met de moderniteit onder ogen moet zien. Als voorbeeld noemde hij daarbij het tekort aan priesterroepingen. Het kerkelijk celibaat is een leefregel voor priesters die al wordt gehanteerd sinds de eerste eeuwen van het christendom. De traditie werd pas algemeen ingevoerd in de twaalfde eeuw. Toch waren er zeker tot het begin van de zestiende eeuw pausen die kinderen hadden bij maîtresses. Tijdens het Tweede Vaticaans Concilie stond het celibaat al ter discussie, maar paus Paulus VI wilde de regel uiteindelijk niet afschaffen.

Nieuwe wind Paus Franciscus zegt intussen dat atheïsten niet noodzakelijk naar de hel gaan. Hij schreef dat in een open brief aan Eugenio Scalfari, de oprichter van het Italiaanse dagblad La Repubblica. De atheïst Scalfari had in de krant eerder een lijst met vragen aan de kerkvorst gepubliceerd. Volgens analisten wijzen de standpunten van paus Franciscus en zijn staatssecretaris erop dat er een nieuwe, vooruitstrevende wind waait door de katholieke kerk. Onder zijn voorganger Benedictus XVI waren zulke ideeën nog onbespreekbaar. In juli had de paus ook al te kennen gegeven dat het niet aan hem toekomt om gelovige homoseksuelen te veroordelen.(Belga/YD)35

35

http://www.knack.be/nieuws/wereld/leonard-stelt-celibaat-ter-discussie/article-normal-105889.html

41

Bijlage 13- Mathias is 25 en heeft een roeping: priester worden in het Vlaanderen van de 21ste eeuw. Over zijn roeping MATHIAS: ‘Op mijn achttiende wist ik al dat God mij riep, maar ik had het lef niet om de stap naar het grootseminarie te zetten. De keuze voor het priesterschap gaat immers totaal tegen de stroming van onze maatschappij in. Door geneeskunde te gaan studeren, hoopte ik stiekem dat mijn roeping vanzelf zou weggaan. Maar het tegendeel was waar. God ging aan mijn kleren hangen en liet me niet meer los. Ik was voor Hem op de vlucht en durfde mijn roeping niet onder ogen te zien. Het gevoel dat ik iets anders met mijn leven moest doen, bleef me achtervolgen. Ik stond er ’s morgens mee op en ging er ’s avonds mee slapen. Gelukkig kon ik mijn verwarde gevoelens met iemand delen, want thuis durfde ik er niet over te praten. Ik herinner me nog goed een gesprek dat ik als 11-jarige met mijn moeder in de keuken voerde. Terwijl ik mama hielp met het leegmaken van de vaatwasmachine, vroeg ik haar wat ze vond dat ik later moest worden. Zonder na te denken antwoordde ze dat het haar niet uitmaakte wat ik later deed, zolang ik maar geen pastoor werd. Dat maakte het voor mij bijzonder moeilijk om mijn roeping thuis ter sprake te brengen. Ik wilde mijn ouders niet ontgoochelen.’ (Na vijf succesvolle jaren geneeskunde, gaf Matthias uiteindelijk toe aan zijn roeping) MATHIAS: ‘Waarom ging die drang om priester te worden niet gewoon over? Waarom juist ik en niet mijn medestudenten? Het was een jarenlang intens gevecht met God. Een judo-match. En God heeft uiteindelijk gewonnen. Hij heeft me met ippon gevloerd. Ik heb heel diep in de put gezeten. Die rusteloosheid maakte mij gek. Op een bepaald ogenblik ben ik zelfs huilend op mijn knieën gezakt. Luid snikkend vroeg ik God waarom Hij me niet met rust liet. Pas toen ik voor mezelf de knoop doorhakte en besliste met mijn studies geneeskunde te stoppen, verdween de knagende onrust…. Mijn moeder kon mijn roeping totaal niet plaatsen. In haar ogen deed ik iets dat buitenwereldlijk of minstens abnormaal was. Ik heb haar leven danig overhoop gehaald. Zij had het beeld van de oude kerk en ze was er bang voor dat haar zoon een klassieke pastoor zou worden. Een aantal gesprekken met jonge, dynamische priesters heeft haar beeld bijgestuurd. Ik ben blij dat mijn ouders nu allebei achter mijn keuze staan. Ik heb hun beloofd dat ik mijn doktersstudies na mijn priesteropleiding zal voltooien, maar met de uitdrukkelijke voorwaarde dat ik dan in de eerste plaats priester zal zijn.’ Over het celibaat MATHIAS: ‘Je mag het celibaat niet te zeer bekijken als een gemis in je leven. Het heeft een heel speciale betekenis en als persoon win je ook aan diepgang. Op de middelbare school heb ik verschillende liefjes gehad. Ik ben echt niet ongevoelig voor de andere sekse. In mijn Leuvense studententijd heb ik een jaar lang met een meisje verkeerd. Onze liefdesrelatie was behoorlijk stevig, ook al woonden we niet samen. Omdat ik vanbinnen zo verscheurd werd tussen mijn gevoelens voor haar en de stem die me riep, heb ik het uitgemaakt. In eerste instantie reageerde zij vol onbegrip. We zagen elkaar heel graag en ik kon haar niet uitleggen waarom ik er een punt achter zette. Dat is een van de grootste offers die ik heb gebracht. Pas veel later, toen definitief vaststond dat ik naar het grootseminarie zou gaan, heb ik haar opgebeld en alles uitgelegd. De puzzelstukjes vielen

42

op hun plaats. Ze begreep het en kon mijn beslissing eindelijk beter plaatsen. We hebben nog een tijdje contact gehouden, maar uiteindelijk leek het me beter om afstand te nemen. Ik vond dat ik zowel haar als mezelf moest beschermen. Mijn vroegere vriendin heeft nog altijd een warme plaats in mijn hart, maar dan op een heel bijzondere manier. Het celibaat is een evenwichtsoefening die een heel leven voortduurt. Ik zie het bewust ongehuwde leven als een bijzondere getuigenis aan de buitenwereld. Ik wil laten zien dat ik met Gods liefde genoegen neem. Zonder een heel intense, intieme vertrouwensband met God is het celibaat een haast onmogelijke opdracht. Gelukkig is er in het seminarie veel aandacht voor onze toekomstige levenswijze. Priesters komen over hun celibatair leven vertellen en tijdens conferenties wordt er dieper op de betekenis en de motieven van het ongehuwde leven ingegaan. Elke seminarist heeft regelmatig een persoonlijk gesprek met zijn geestelijke begeleider, een professor die aan het seminarie lesgeeft. Eventuele twijfels en moeilijkheden brengen we dan ter sprake.’36

Geroepen om priester te worden (http://www.jophasselt.be/blog/jan/11/07/15/geroepen-om-priester-teworden-een-getuigenis) 36

43

Bijlage 14- De vreugde van het celibaat De vreugde van het celibaat- cisterciënzers aan het woord

Missionaris Guido, die in het binnenland van Minas Gerais werkte, vertelde mij dat hij de Brazilianen er maar niet van kan overtuigen dat hij kan leven zonder seks. ‘Hoezeer ik mij ook inspan om hen uit te leggen dat de celibaatbelofte de dienstbaarheid en de beschikbaarheid ten goede komt’ zegt hij, ‘ze blijven denken aan homoseksualiteit, masturbatie of een geheime liefde. Ze begrijpen evenmin dat ik, ook al heb ik een gelofte van kuisheid afgelegd, kan genieten van affectie. Dat hele gamma van nuances, gaande van genegenheid, over tederheid, tot begeerte, kennen zij blijkbaar niet.’ Het celibaat is momenteel een van de schietschijven binnen de rooms-katholieke Kerk en niets wijst erop dat dit snel zal veranderen. Het zijn lang niet alleen vooruitstrevende gelovigen die er vraagtekens bij plaatsen. Ook voor vele anderen vloeit het celibaat voort uit een onmiskenbaar misprijzen voor alles wat met lichamelijkheid en seksualiteit te maken heeft. Het is niet toevallig dat elke nieuwsbericht waarin er melding wordt gemaakt van een bisschop, priester of monnik die het met zijn kuisheidsgelofte niet zo nauw nam, wordt aangegrepen om te tonen dat het celibaat niet meer van deze tijd is of op zijn minst niet altijd meer goed functioneert. Monnik Johannes getuigt: ‘Voor een monnik, die bij alles wat hij zegt en doet zijn aandacht naar de hemel richt, is het bijna vanzelfsprekend dat hij ook het lichamelijke verlangt te overstijgen. Hij doet dat niet omdat seks taboe, vies of minderwaardig is, maar omdat hij zijn blik gefixeerd heeft op God. Zijn liefde voor God is groot en onvoorwaardelijk, dat hij bewust voor een portie eenzaamheid en voor onthouding kiest. Op die manier maakt het celibaat het de monnik mogelijk God en zijn medemensen onbeperkt lief te hebben, zonder dat hij daarbij afgeleid wordt door romantische verwikkelingen of door de drang naar lichamelijk contact.’ 37

37

Claerhout, B., Een leven van liefde, cisterciënzers in de Lage Landen op weg naar de 21 ste eeuw, Lanno, 2000, p. 150-151.

44