december 2006

8

Balans Magazine november/december 2006

08-13-Award-BM9.indd 8

06-11-2006 12:50:16

BALANS AWARD

Niet ‘wij en zij’ maar ‘zij aan zij’ In perscentrum Nieuwspoort in Den Haag is op 12 oktober een bijzonder gezelschap bijeen voor de uitreiking van de Balans Award door tv-presentatrice Pia Dijkstra. Ouders, onderwijsmensen, juryleden en bestuursleden en medewerkers van oudervereniging Balans. Allemaal mensen die enthousiast zijn over partnerschap van ouders en scholen in het belang van onderwijs waar kinderen zoveel mogelijk kunnen meedoen. Ook als het gaat om kinderen met een leer- en gedragsstoornis zoals bij het winnende praktijkvoorbeeld van goede samenwerking. Juist dan. Tekst: Alie Dijkslag

het initiatief om basisschool De Regenboog te nomineren voor de Award 2006 omdat ze erg ingenomen is met de inzet van leerkrachten en het zorgteam van de basisschool voor haar beide zoons. De jury koos onder voorzitterschap van Pia Dijkstra uit alle nominaties juist dit praktijkvoorbeeld omdat zowel de ouders als de school meer dan het gewone doen voor de begeleiding van de kinderen. De positieve manier waarop de school omgaat met de inzet van de moeder van de twee leerlingen gaf bij de jury de doorslag om de Brabantse samenwerking te belonen met een award (zie pagina 11).

Drie finalisten Behalve de winnende combinatie uit Brabant zijn ook de andere finalisten aanwezig. Als tweede praktijkvoorbeeld van een goede samenwerking kiest de jury de combinatie van het team van de Pancratiusschool in Enkhuizen en de ouders van Jasper Rozendaal vanwege de langdurige aandacht voor Jasper. Vanaf groep 1 is Jasper( ADHD en lichte PDD-NOS) intensief begeleid en de school heeft constructief meegedacht met de ouders over de overgang van Jasper naar het voortgezet onderwijs. Birgit Rozendaal, moeder van Jasper, vond al langer dat de school van haar zoon het verdient om in het zonnetje te worden gezet. De mogelijkheid die Balans eerder dit jaar bood om ouders en scholen te nomineren voor een award bood haar die mogelijkheid. “De Pancratiusschool geeft mij al acht jaar lang het gevoel

Bloemen, dinerbonnen en awards Oudervereniging Balans wil nu juist positief bijdragen met een goed-voorbeeld-prijs voor samenwerking tussen ouders en school. “Geen voorbeelden van ‘wij’ en ‘zij’, maar van ‘zij’ aan ‘zij’, “ zegt Meinsma. Daarom zijn er in Nieuwspoort bloemen, dinerbonnen en een award voor het team van basisschool De Regenboog in het Brabantse Wijbosch voor de samenwerking met Melanie en Marcel Kastelijn, ouders van Miguel en Nigel. Beide jongens hebben ADHD en PDD-NOS. “Als moeder van schoolgaande kinderen weet ik hoe belangrijk goede samenwerking met school is,” zegt Pia Dijkstra voor ze de award overhandigt aan Marja Schippers, zorgcoördinator van De Regenboog, terwijl een cameraman van Hart van Nederland inzoomt op de finalisten. Ook voor de familie Kastelijn is er een award die enthousiast in ontvangst wordt genomen door Melanie. Zij nam in het voorjaar

Van Zeijl Photo Design

‘We zijn hier om samenwerking te vieren,’ zegt Jan Willem Meinsma in zijn openingswoord. Als voorzitter van Balans, vereniging van ouders met kinderen die kampen met een leerontwikkelings- of gedragsstoornis weet hij hoe moeilijk het is om in een lastige situatie de samenwerking tussen ouders, leerkrachten en hulpverleners goed te houden. De beeldvorming in de pers is naar zijn smaak teveel gekleurd door negatieve publicaties over agressieve ouders en de lage maatschappelijke status van de leerkracht.

V.l.n.r.: Jan Willem Meinsma (voorzitter Balansbestuur), Melanie Kastelijn (moeder), Marja Schippers (zorgcoördinator) en Pia Dijkstra (voorzitter van de jury) Balans Magazine

9

november/december 2006


06-11-2006 12:50:30


… omdat zowel de ouders als de school meer dan het gewone doen voor de begeleiding van de kinderen

Marion Jacobs, winnares Balans Award vorig jaar

dat Jasper de enige leerling op school is”, motiveert ze in haar nominatieformulier. De derde finaleplek is voor de combinatie van het team van de Rehobothschool in Boskoop en de ouders van Reindert Reuver. Ouders en school hadden aanvankelijk fikse meningsverschillen over de aanpak van Reindert (ADHD en oppositioneel opstandig gedrag). Wederzijds is er sprake van een heel sterk bewustzijn dat het in het belang van Reindert nodig is om het vertrouwen in elkaar niet te verliezen en zelfs te versterken. Met deze houding bleek het mogelijk om Reindert binnen de school passend onderwijs te bieden. Het voorstel van de ouders om met behulp van een PGB extra begeleiding in te schakelen werd gehonoreerd en minstens vier keer per jaar gaan ouders en school rond de tafel voor uitgebreid overleg. Ergernissen, boosheid en teleurstellingen steken nog soms de kop op maar worden tijdig uitgesproken. Juist aan de kunst om ondanks die meningsverschillen te blijven investeren in een goede samenwerking dankt deze combinatie haar finaleplek.

Educatief partnerschap Als gast bij de feestelijke uitreiking spreekt Cees de Wit van de KPC Groep over educatief partnerschap. Zijn visie sluit goed aan bij de opvattingen van Balans over partnerschap tussen ouders en school. Wat De Wit betreft begint partnerschap al bij de aanmelding. Educatief partnerschap is samenwerking waarbij erkenning van wederzijdse verantwoordelijkheid hoog in het vaandel staat. Educatief partnerschap berust op de visie dat ouders als eindverantwoordelijken de regie voeren over de opvoeding van hun kind en daarbij het contact met school nodig hebben. Als scholen en ouders samenwerken als educatieve partners ontstaat een situatie waarbij ieder vanuit eigen verantwoordelijkheid werkt aan de vorming en ontplooiing van kinderen.

Goede voorbeelden genereren goede voorbeelden De Balans Award werd vorig jaar voor het eerst uitgereikt. Als Marion Jacobs, de winnaar van de Balans Award 2005, op het 10

podium vertelt hoe de prijs haar, de scholen van haar zoons Max en Roy en vele anderen heeft geïnspireerd, blijkt dat de award een echte stimuleringsprijs is. Marion is door velen herkend van foto’s in Balans Magazine. “Zelfs op vakantie ben ik aangesproken door mensen die iets wilden weten over de samenwerking met de scholen van mijn zoons.” Ze is vaak gebeld door ouders en leerkrachten die van gedachten wilden wisselen over samenwerking en door die gesprekken is ze zelf ook weer op nieuwe ideeën gebracht. Kranten, radiostations en omroepen toonden belangstelling en publiceerden over de geslaagde samenwerking van Marion Jacobs en het Rythoviuscollege in Eersel en de Stolberg in Eindhoven die een uitnodiging kreeg voor Twee Vandaag. De award heeft nieuwe deuren geopend voor Marion op het gebied van overleg en samenwerking. Samen met de school van haar zoon is ze nu bezig met het opzetten van begeleiding voor nieuwe leerlingen in het voortgezet onderwijs. Ze geeft adviezen om zorgleerlingen een extra handreiking te doen. Kleine aanpassingen hebben vaak grote betekenis, vindt Marion. “Laat zorgleerlingen al voor aanvang van het schooljaar rondleiden in een lege school zodat ze de route leren kennen, weten waar ze straks hun jas kunnen hangen. Duidelijkheid en structuur is voor deze leerlingen belangrijk.”

Passend onderwijs voor elk kind kan wél De kersverse winnaars van de Balans Award 2006 zijn verrast als ze horen wat de impact is van de goed-voorbeeld-prijs en wat hen te wachten staat nu hun samenwerking in het nieuws komt. Zorgcoördinator Marja Schippers is er klaar voor. ‘Mensen mogen mij altijd bellen voor informatie en uitwisseling van ervaringen. Zelf ben ik altijd op zoek naar kennis om mijn blik te verbreden. En als scholen willen komen kijken hoe wij de dingen aanpakken zijn ze welkom.” Inmiddels ondervindt ze al aan den lijve wat de impact is van het winnen van de Balans Award 2006. De beelden in Hart van Nederland hebben haar op slag tot een bekende Nederlander gemaakt, zo lijkt het een week na de uitzending. “Zelfs mijn zus die erg op mij lijkt wordt op straat aangesproken. Mensen willen allemaal even kwijt wat ze vinden van die award. De meeste mensen vinden het geweldig dat samenwerking kan op de manier zoals bij ons gebeurt. Ze willen ook allemaal hun persoonlijk verhaal vertellen. De meeste mensen die mij aanspreken of bellen hebben een kind of een familielid met een leer- of gedragsstoornis. Heel erg leuk die reacties. Dit hadden wij niet verwacht.” Balans Magazine november/december 2006


06-11-2006 12:50:33

Winnaars Balans Award 2006

Met de wil om van elkaar te leren Het dorpje Wijbosch hangt aan het Brabantse Schijndel als een harmonieus tafereel op een oude schoolplaat aan de muur van een klaslokaal. Een kleine dorpsgemeenschap met een landelijke aanblik en een overzichtelijke structuur. Eerste weg links is de Kerkstraat, de rooms-katholieke kerk toont trots haar mooie voorgevel aan ieder die binnenrijdt. Eerste weg rechts is de Schoolstraat met basisschool De Regenboog, een sfeervol oud schoolgebouw. Het team van deze school is winnaar van de Balans Award 2006 en genomineerd door Melanie Kastelijn. Twee van haar drie zoons, Miguel (10) en Nigel (7), hebben ADHD en PDD-NOS. “Dat draait op speciaal onderwijs uit”, vreesden Melanie en haar man Marcel toen de problemen zich opstapelden. Maar het liep anders. Tekst: Alie Dijkslag Een dorp als Wijbosch is eigenlijk een subcultuur, vertelt zorgcoördinator Marja Schippers. “Als je een kind daaruit haalt en in het speciaal onderwijs plaatst dan geef je daarmee impliciet een kwalijke boodschap door: jij hoort er niet bij.” Dat wil het team als het even kan voorkomen. Het lukt niet altijd, geeft ze toe. De praktijk is weerbarstig. Grote groepen, het vinden van geschikte mensen of de combinatie van kinderen in één groep kunnen obstakels zijn. Maar de goede wil is er en het team staat pal achter deze visie. De broertjes blijven op De Regenboog, voor beiden wordt een Rugzak aangevraagd waarmee een ambulant begeleider wordt ingeschakeld en vanaf de eerste dag is er samenwerking met de ouders Melanie en Marcel. Er groeit een intensief contact met een wederzijdse bereidheid om van elkaar

Melanie, Marcel en Marja

te leren. Melanie wipt heel gemakkelijk de school binnen om iets te vragen. Als de leerkrachten aarzelen over hun aanpak, pakken ze tussen de middag even de telefoon.

Samenwerking = vanzelfsprekend Juf Linda heeft Miguel in de klas. “Als hem iets dwars zit kan hij dat moeilijk verwoorden. Hij uit zich niet en het is bij hem ook moeilijk van zijn gezicht te lezen als iets niet lekker loopt. Dan bel ik Melanie even.” Juf Diana heeft beide jongens als leerling in groep 3 gehad. Nu heeft ze Nigel in de klas. Samenwerking met ouders is essentieel, zegt ze.”Via ouders merk je of je bezig bent

“

Als leerkrachten aarzelen over hun aanpak, bellen ze Melanie

met overvragen. In de klas laat een kind dat niet merken. Kinderen willen niet uit de toon vallen en ze willen de juf een plezier doen door goed te werken.” Melanie is vrijwilliger bij de vereniging Balans en verzamelt bruikbaar materiaal voor de school voor het begeleiden van zorgleerlingen. Ze bezoekt congressen en symposia waarvoor ze ook het team van De Regenboog uitnodigt. Zo laat ze ook andere ouders meeprofiteren van haar expertise als ervaringsdeskundige. Als de ouders en de betrokken teamleden in een rondetafelgesprek vertellen over hun samenwerking is voelbaar dat partnerschap vanuit beide verantwoordelijkheden in deze school een natuurlijke zaak is. Iets dat heel gewoon en vanzelfsprekend wordt gevonden. Maar ze vinden het wel heel bijzonder dat ze voorgedragen en uitgekozen zijn voor de Balans Award. Zorgcoördinator Marja: “Het is fijn als een ander je inzet ziet, het waardeert en dat ook zegt. Een echte opsteker.”

Ook onderwijsinhoudelijk Nigel, de jongste van de broers Kastelijn, heeft grote moeite met lezen bleek al snel in groep 3 vorig jaar. Het bracht spanning en onrust in het gezin. Nigel huilde veel en wilde niet meer naar school. Melanie en Marcel bespreken de problemen op school. “Dat zullen we nog wel eens zien of jij niet kunt leren lezen”, zei juf Diana strijdbaar. “Als het niet in één jaar lukt dan doe je er Balans Magazine

11



06-11-2006 12:50:35

Juf Diana met Miguel en Nigel

Projectondersteuning Het project van de Balans Award werd ondersteund door Wouter Hoogenboom. Hij verrichtte deze werkzaamheden in het kader van zijn studie communicatiemanagement aan de Hoge School Utrecht. Wouter: “Ik heb een half jaar lang met veel plezier gewerkt aan het organiseren van de uitreiking en alles wat met de Balans Award te maken heeft. Het gaf echt een kick om Melanie en Marja te zien stralen toen zij de Balans Award in ontvangst mochten nemen. Nu dit project is afgelopen, ga ik mij storten op mijn scriptie en het afronden van mijn studie.”

jongens tot hun recht te laten komen, en betrekt de ouders daarbij. “Als je ervoor kiest om deze kinderen binnen school te begeleiden dan moet je er ook voor gaan, “vindt juf Diana. Ze heeft voor Nigel allerlei mogelijkheden bedacht om zich binnen de groep te kunnen handhaven. Om tegemoet te komen aan zijn bewegingsonrust gaf ze hem bijvoorbeeld een zitbal die hij mag pakken wanneer dat nodig is.

Missie, geen opgelegde visie Ondanks alle zorg werd het Nigel aan het eind van het vorige schoolseizoen toch allemaal teveel. Hij wilde niet meer naar school. Na overleg met de leerkracht en zorgcoördinator werd

toch drie jaar over?” De ontspanning die deze opstelling gaf is nog voelbaar als Melanie vertelt hoe ze opnieuw vertrouwen kreeg tijdens dit gesprek. Zelf bleef ze ook niet stilzitten. Ze consulteerde een ervaringsdeskundige die vervolgens ook door het team van De Regenboog werd uitgenodigd om ervaringen uit te wisselen. “Samen het wiel uitvinden”, typeert Melanie de samenwerking met school. “Altijd eerst naar het kind kijken”, zegt zorgcoördinator Marja. “Je kunt veel leren uit de literatuur, maar niet alles meteen toepassen. Ouders en school kunnen veel van elkaar leren.” Voor Nigel werkt een beloningssysteem bijvoorbeeld niet. Dat hadden Melanie en Marcel thuis al ervaren. Het team van De Regenboog is innovatief wat betreft mogelijkheden om de

Kenmerken van partnerschap Ouders en school hebben elkaar nodig. Partnerschap waarin ieder vanuit eigen verantwoordelijkheid werkt aan persoonlijke ontwikkeling en welbevinden van leerlingen is voor de ouders van Miguel en Nigel Kastelijn en voor leerkrachten, remedial teacher en zorgcoördinator van basisschool De Regenboog in het Brabantse Wijbosch een normale zaak. Wat vindt elk van de partners het meest wezenlijk in de samenwerking? Leerkracht Linda de Vries: Korte communicatielijnen zijn wat mij betreft het allerbelangrijkste. Als ik in de praktijk ergens tegenaan loop neem ik 12

“

Je kunt veel leren uit de literatuur, maar niet alles meteen toepassen. Ouders en school kunnen veel van elkaar leren

besloten dat hij dan maar een tijdlang tot 11 uur op school hoefde te komen. Juf Diana bedacht voor Nigel een time-out regeling. “Als hij een taak af heeft krijgt hij een time-out van tien minuten waarin hij even mag spelen. Daarna de volgende taak.

meteen contact op met moeder Melanie voor overleg. Omgekeerd geldt hetzelfde. Er hoeft niet eerst een afspraak te worden gemaakt. Leerkracht Diana Rijkers: Ik vind openheid belangrijk. Samen durven leren en een nieuwe strategie bedenken als er iets misgaat. Remedial teacher Riek Vousten: De ouders zijn dé specialisten waar het hun eigen kind betreft. Zij kunnen ons de nodige informatie geven. Een open houding naar ouders vind ik daarom heel belangrijk. Moeder Melanie Kastelijn: Voor mij is vertrouwen het belangrijkste. De

wetenschap dat iedereen het beste voor heeft met mijn kind. Vader Marcel Kastelijn: Ik ben meestal van huis, kom pas ’s avonds om 6 uur van mijn werk. Ik moet daarom veel aan Melanie overlaten. Het is voor mij geruststellend te weten dat wij als ouders met de school op één lijn zitten, in het belang van onze jongens. Zorgcoördinator Marja Schippers: Ik voel sterk het belang van een gezamenlijke verantwoordelijkheid van ouders en school. Bij mij staat de wil om samen de klus te klaren voorop. Melanie is heel open en alert, dat maakt partnerschap wel gemakkelijker. Je moet elkaar durven bevragen. Balans Magazine november/december 2006


06-11-2006 12:50:36


Hij kan op een schema precies zien wanneer er weer een timeout staat gepland en welke taak hij daarna moet doen.” “Het is maar wat je wilt, exclusie of inclusie”, zegt zorgcoördinator Marja over de innovatieve aanpak en de bereidheid om hard te werken aan een beleid dat leerlingen binnensluit. Naast idealisme is deze visie ook ingegeven door realiteitszin. De minister van Onderwijs wil minder uitstroom naar het speciaal onderwijs. “Daar moet je als school op anticiperen. Je kunt het als een opdracht zien, maar je kunt het ook tot de missie van de school maken. Wij kiezen voor het laatste. Het is voor ons geen opgelegde visie.”

Onderwijsvernieuwend Het team van basisschool De Regenboog zoekt voortdurend naar nieuwe wegen om haar missie vorm te geven. Grenzen worden verlegd om kinderen zo goed mogelijk tot hun recht te laten komen. Melanie is laaiend enthousiast over de keus van de school om alle Rugzakleerlingen in zogenaamde talentengroepen van elkaar te laten leren. “Liever groepsgewijs dan individuele begeleiding”, zegt Marja over deze keus. Het idee is dat kinderen van elkaar leren, omdat ze niet allemaal hetzelfde probleem hebben. Zo kan in een taalproject het kind met taaltechnische problemen een kind helpen dat problemen heeft met taal in communicatieve zin. En omgekeerd. Marja: “Tennissen leer je ook niet uit een boekje.” Het ene kind leert het beste uit een boek, een ander kind is handig met zijn handen. Om de diverse leerstijlen de ruimte te geven werkt de school sinds kort in de bovenbouw met projecten onder de naam ‘atelier’. Miguel kon zich bij het atelier ‘brood’ helemaal uitleven. Melanie: “Wat zijn ogen zien dat maken zijn handen. Ze hebben een bakkerij gebouwd met hele kleine steentjes. Miguel genoot daarvan.” Marja: “Kinderen leren van elkaar en vullen elkaar aan. Een kind dat goed is in begrijpend lezen leest en interpreteert de werkbeschrijving. Een kind dat moeite heeft met lezen kan juist met zijn handen aan de slag. Zo helpen ze elkaar, er ontstaat wisselwerking.”

Fouten maken mag Moeder Melanie vindt de bereidheid van het team van De Regenboog om steeds te zoeken naar nieuwe vormen en arrangementen geweldig. “Alles wordt gedaan om mijn kinderen een fijne schooltijd te geven. Om ze te helpen een positief zelfbeeld te ontwikkelen.” Als dat vertrouwen er is, mag er ook eens iets misgaan. Diana vertelt over zo’n ‘mismatch’. “Ik was de eerste met wie Miguel te maken kreeg op school. Hij klampte Balans Magazine

zich een beetje aan mij vast. Maar ik stond samen met een collega voor de groep. Hij wees haar af terwijl onze aanpak precies gelijk is. Wij namen hem apart om uit te leggen dat we echt op één lijn zitten.” Thuis merkten de ouders dat Miguel dit gesprek als dreigend had ervaren en ze gaven die informatie meteen door aan school. “Daar leren wij dan weer van”, zegt Diana. Als je zorgleerlingen goed wilt begeleiden moet je risico’s durven nemen, vindt Marja. Vorig schooljaar deed ze samen met Melanie een poging om een ouderavond te organiseren om de zorgstructuur aan ouders uit te leggen. Deze ouderavond was een groot succes, maar voor de koffieavond die hierop volgde bleek de belangstelling minimaal. Binnenkort gaat ze het opnieuw proberen, nu gooit ze het over een andere boeg. Ze gaat overdag koffieochtenden organiseren met en voor ouders. Marja: “Uitgaande van de gedachte dat ouders en school van elkaar kunnen leren vind ik een nieuwe poging de moeite waard. We gaan de onderwerpen verbreden zodat het voor meer ouders interessant wordt. De ene keer gaat het bijvoorbeeld over het aanvragen van een persoonsgebonden budget of over wetten en regels in onderwijsland. Maar er komen ook meer algemene thema’s aan bod waar elke ouder mee te maken krijgt. We beginnen binnenkort met zo’n algemeen thema: angst en spanning rond Sinterklaas.”

Vertrouwen De samenwerking en het onderlinge vertrouwen lijkt in het Brabantse Wijbosch haast te mooi om waar te zijn. Leven Miguel en Nigel in een Land van Ooit waar iedereen onbekommerd gelukkig is? Nee, zeker niet. Melanie en Marcel worstelen als alle ouders van zorgleerlingen met problemen. Over medicijngebruik bijvoorbeeld Miguel en Nigel hebben nog geen medicatie, maar voor Nigel is die stap onderwerp van gesprek. Op dit moment worstelen ze ook met een andere vraag: wanneer moeten de kinderen en de klasgenoten expliciet te horen krijgen dat Miguel en Nigel lijden aan ADHD en PDD-NOS? “Miguel denkt soms dat iedereen gek is behalve hij“, verzucht Melanie. Voorzichtige pogingen om over zijn stoornis te praten weert hij af. Net zoals de meeste kinderen wil hij graag gewoon zijn, niet afwijken van de rest. Stel nu dat leerkrachten en zorgcoördinator van De Regenboog als eerste vinden dat het tijd wordt om de kinderen in te lichten. Zouden Melanie en Marcel dan hun advies accepteren? Als uit één mond klinkt gelijktijdig het antwoord: “Ja, helemaal.” 13



06-11-2006 12:50:38

december 2006

Recommend Documents