De zelfbouwjacuzzi De laatste jaren een heuse trend in Scoutingland en bij sommige groepen al niet meer weg te denken: de zelfbouw jacuzzi. Om ook jouw Stam te laten genieten volgt hier een uitgebreide beschrijving van hoe het wel en niet kan. Een echte Scoutingjacuzzi wordt namelijk hout gestookt en zelf gebouwd. Het is het ideale project voor tijdens een zonovergoten Koninginnedagweekend, een koude winter of als aankomstgeschenk na een grote regiohike. Pas op, want als je dit eenmaal hebt gebouwd wil je niet anders meer. Neem dus maar alvast een paar dagen vrij. De jacuzzi is dé ideale plek voor een borrel, stamfeest of barbecue voor introducées. Benodigdheden • Zo’n 1000 tot 8000 liter water. Een kuub water (1000 liter) kost in Nederland zo’n € 1,20 tot € 2,00. Dat heb je met een paar badtickets zo bij elkaar. • Bouwmateriaal, waaronder minstens een zeil, een spanband, touw en hout of palen voor de wanden. • Een (dompel)pomp en verlengsnoer • Veel stookhout en een stookton • (Tuin)slangen, duct tape, een paar meter waterleiding (of andere buizen) en sluitringen • Een verwarmingselement (oude radiator, lange koperen buis of warmtewisselaar) • Decoratie en themamateriaal zoals badspeeltjes, badmutsen en meer van dat soort ongein. ’s Nachts in bad? Olielampjes zijn erg sfeervol. • Een plank voor je drankjes, want de ervaring leert dat je drankjes in bad snel opwarmt, tenzij je kramp over hebt voor het omhoog houden van je glas of flesje. • Een tobbe of teil als voetenbad, om te voorkomen dat het water binnen no-time vuil is. • Gereedschap, werkhandschoenen • Als je het kan regelen wat chloortabletjes voor de hygiëne. Een paar is voldoende.
Let op! Water verandert door verhitting in stoom. Stoom staat in een bijna gesloten systeem onder (hoge) druk. Sluit geen rubberen waterslangen direct op het verwarmingselement aan maar zorg dat heet water of stoom eerst voldoende kan afkoelen. Verleng bijvoorbeeld de in- en uitstroombuizen van het verwarmingselement.
Let op! Gebruik een goedgekeurde (dompel)pomp met aarding en een onbeschadigde en waterdichte elektriciteitskabel met een stekker in gesloten behuizing. Water en elektriciteit gaan niet samen!
Een jacuzzi bestaat uit de volgende elementen 1. Een bak water groot genoeg om in te zitten: het bad 2. Een vuur 3. Een verwarmingselement dat boven het vuur hangt 4. Een slang vanuit het bad, via of vanaf een pomp naar het verwarmingselement 5. Een slang vanaf het verwarmingselement terug naar het bad Het bad Een degelijk bad bouw je door bijvoorbeeld wat palets in een vierkant te zetten. Doe er een paar spanbanden omheen om de waterdruk te weerstaan. Een andere optie is een gepionierde bak maken. Leg hierbij de palen bijna op elkaar zodat er geen grote gaten ontstaan. Kleine kieren en gaten worden opgevuld door het zeil, maar deze kan door de druk geen al te grote kieren en gaten aan. Leg een grondzeil onderop, om te voorkomen dat het zeil wat het water moet tegenhouden scheurt door het lopen in bad. Leg dekens tussen de wanden en het binnenzeil. Dit isoleert, maakt het zeil minder gevoelig voor schuren tegen hout, dekt de kieren en gaten af en maakt ook een lekker zachte badrand. “Wij maken dit al jaren met een terugslagklep altijd boven in. Het warme water komt bij de voeten binnen en stroomt dan natuurlijk naar boven, zo wordt de Jacuzzi lekker homogeen warm. Het is een hele simpele versie. Een kogel in een vernauwde behuizing door onze loodgieter zelf gemaakt. Kan tegen hogere temperaturen dan de oude van een rubberlapje. Het leuke van dit systeem is dat het water in lauwe pulsen uit de spiraal komt. Geeft een beetje een bubbelbad gevoel maar dan zonder koude lucht bubbels (Baloe, ASG, Rotterdam)”
Zeil Als binnenzeil –het zeil wat uiteindelijk het water bij elkaar houdt- kun je landbouwplastic of vijverfolie gebruiken. Wat ook werkt is een standaard blauw zeil dat je bij elke doe-het-zelf zaak kan halen. Zorg wel voor een nieuw zeil, hier zitten door zand nog geen kleine gaatjes in. Liefst twee blauwe, door de druk sluiten ze elkaar goed af. Bekleed het zwembad aan de binnenkant met dit zeil. Is je bad groot genoeg, vergeet er dan niet een bank in te bouwen zodat je hier onder water op kan zitten. Laat voldoende zeil over aan de bovenkant. Het zeil zal de gaten opvullen onder druk van het water. Is je bad vol, vouw dan de zeilen netjes weg over de rand. Als je goede randen hebt gebouwd, zal het zeil niet het bad inglijden.
Het verwarmingselement Hiervoor bestaan bij de Stammen die je voor gingen verschillende ervaringen. Mogelijkheid 1: een oude radiator Regel een oude radiator. Denk er aan deze eerst door te spoelen met water, anders wordt je badwater zwart. Koppel aan beide uiteinden een buis van ongeveer 1,5 meter. Hier sluit je de tuinslangen op aan. De beide buizen zorgen ervoor dat het water voldoende af kan koelen en de stoom je slangen niet smelt. De radiator zet je vervolgend op een vuur. Mogelijkheid 2: een warmtewisselaar van een cv De warmtewisselaar is een verwarmingselement. Koppel ook hier buizen en tuinslangen aan. De warmtewisselaar zet je op een vuur of bouw je in een oven. Mogelijkheid 3: de koperen spiraalbuis Regel een lange koperen buis, lang genoeg om in een spiraalvorm te buigen zodat de spiraal op de kolen van een vuur kan liggen. Je kan de buis ook rondbuigen en deze heet stoken in een ton die rechtop staat. “Simpel. Zorg voor een bad, met enkele kubieke meters water. Bouw een warmtewisselaar. Dit is een spiraal met meer lagen, gemaakt van een metalen buis. Wij gingen voor koper (gewoon Gamma!) Gelukkig hadden wij een loodgieter bij de groep met een buigtang, want daarin zit het lastigste: de spiraal hoeft niet mooi gevormd te zijn, maar er mag geen knik inzitten. Ook mag de buis nergens platgeslagen worden. Hou bovendien aan de boven en onderkant 60 cm buis over, want je koppelt 'em aan tuinslang, en dat mag niet te heet worden. (vastzetten met van die vastschroef klemmen)”. Vervolgens vul je je bad met water (bij grote baden: dat kan 6-12 uur duren!), en dompelt de hele unit onder. Er mag geen of weinig lucht meer aanwezig zijn (de circulatie moet op gang komen). De uiteinden van de beide stukken tuinslang kun je gewoon aan een grindtegel binden, en laten afzinken in je bad. Zorg ervoor dat je tuinslang lang genoeg is tot het vuur. (beide einden!) De spiraal moet verticaal boven het vuur. In ieder geval moet je zorgen dat verwarmd water niet teveel naar beneden hoeft "te zwemmen", want dat remt de doorstroming. Ons systeem ging beter lopen toen we een stoel onder de "warme tuinslang" plaatsten. Vuur aan. Spiraal erboven.. Iemand moet even controleren of er stroming ontstaat, zoniet, opnieuw vullen met water. Zat er kennelijk teveel lucht in. Nadat circulatie loopt, moet de warmwaterslang (de bovenste) lekker warm worden. Wanneer deze te heet wordt, kan het zijn dat je door afknelling een te langzame doorvoer hebt. Dat is niet handig, want op een gegeven moment kan het water in de onderste spiraalgang gelijk gaan koken, en dan duwt de stoom al het water uit de leiding, en dan kun je afkoelen en opnieuw beginnen. Dat kun je oplossen door de spiraal verder van het vuur te plaatsen, of een blokkade aanpassen. Dat laatste is lastig, dus controleer dat gewoon vooraf.”
De pomp Om het water naar de warmtewisselaar te krijgen heb je een pomp nodig. In theorie zou je zonder pomp moeten kunnen bij een gesloten systeem, omdat koud water krimpt en heet water uitzet. Deze natuurlijke situatie werkt in de praktijk echter helaas onvoldoende. Je kan een dompelpomp gebruiken die het water uit het bad haalt, of een circulatiepomp die je in de leiding (buis of slang) kan plaatsen. Enkele aandachtspunten: • •
Plaats de pomp aan de koude slang, dus de slang die het koude water uit het bad haalt. Plaats je de pomp op de heetwaterleiding, dan is de kans groot dat je de pomp vernielt. Denk aan de veiligheid: zorg dat de pomp niets kleins kan oppompen en dat de behuizing waterdicht is.
•
Hang een de opening van de heetwaterleiding een eindje boven de waterspiegel. Op deze manier kan je de pomp horen lopen en voorkom je dus dat het verwarmingselement droog komt te staan bij uitval. Dit voorkomt beschadiging. Tegelijkertijd kan je checken of de hitte en druk niet teveel oploopt en je stoom in plaats van heet water opwekt.
Tot slot In deze download vind je voldoende tips en inspiratie om zelf aan de slag te gaan. Niet alles zal bij jou precies zo werken als hier bedacht. Misschien kan je niet alle onderdelen gelijk vinden of regelen. Zo bouwt elke Stam uiteindelijk zijn eigen, unieke hottub. Nog enkele tips: • • •
Begin op tijd met stoken en zorg voor voldoende hout. Het duurt vrij lang totdat een grote bak koud water op temperatuur is. Uiteindelijk kan het water zo’n 40 graden worden of heter. Pas dus op dat je niet verbrand. Voor optimale warmtewinst kan je de leidingen isoleren met dekens en aluminiumfolie. Het water kan je tijdens het opwarmen afdekken met zeil. Een degelijke laag badschuim isoleert ook heel prima. Vergeet niet je programma in bad. Zorg voor wat leuke speeltjes, verkoop badtickets om de kosten te dekken, kom geheel in thema met je badjas aan en nodig leuke mensen uit!
www.roverscouts.nl
Spartelen in een houtje-touwtje- zwembad BN De Stem. Door Irmgard Breugelmans. Maandag 05 januari 2009 De dampen komen ervan af, want buiten is het min drie, maar in het zwembad van Scouting Oudenbosch is het 37 graden. Links het primitieve, maar ook ingenieuze verwarmingssysteem (foto Gerard van Offeren/het fotoburo) OUDENBOSCH - De dampen komen ervan af en het gejoel is niet van de lucht. Scouts in Oudenbosch namen zaterdag een duik in een voorverwarmd 'houtje-touwtje-zwembad' op hun eigen terrein aan de Baarlebossche. Een verlate nieuwjaarsduik, maar wel een lekker warme, want het water was bijna 36 graden, zoals de thermometer op het zelfgemaakte bad aangaf. Het is een kinderdroom van jewelste: maak je eigen zwembad. Pak allemaal een schop, ga graven, doe er plastic zeil in en vullen maar! In dit geval koos de Scouting Oudenbosch niet voor een zelfgegraven kuil, maar voor een veel ingenieuzer idee: een bad van planken en steigermateriaal, met daarover zeil, samengebonden door spanlinten. Liefst twintigduizend liter gaat er in dit bad van vier bij vijf meter. Dat water kwam Brabant Water zelf 'brengen'. Nu het lumineuze verwarmingsidee, uitgedokterd door Roel van de Sande en consorten. In het bad zit een pomp. Die pomp zuigt het water op, spuit het door drie radiatoren die boven een houtvuur hangen, zodat het water verwarmd wordt. Dat warme water komt weer in het bad terecht. De radiatoren - precies dezelfde als die thuis bij iedereen aan de muur hangen – zijn helemaal zwartgeblakerd, maar dat maakt volgens Roel niet uit. Zijn trui zit onder de asresten en op zijn wenkbrauw zit roet. Ook Crisje Traats is niet ongeschonden gebleven; zij schept dapper stukken hout in de vuurkorf onder de verwarmingen. Dat hout, een stapel pallets, is ook gesponsord, weet teamleider Marloes van Merrienboer. Vrijdagavond om half negen is de leiding begonnen met het water verwarmen, vertelt Marloes. "Tegen half vier 's ochtends was het water 27 graden." Toen zijn de teamleiders gestopt, om om kwart voor acht op zaterdag weer de draad op te pakken. Tegen elven was het water 32 graden, rond twaalf uur sprongen de jongste scouts in het bad. Alle speltakken kwamen aan bod. Anouk Esman (10) vond het 'heel leuk en heerlijk warm'. "Ik zwom de hele tijd met een bal rond. Die konden ze niet pakken, want ik zat de hele tijd onder water." Ook werd de polonaise gedaan in het zwembad. Volgend jaar gaan de scouts weer een bad maken. Ze hebben dan één wens: bubbels erin. Marloes: "Als we dat niet voor elkaar krijgen, moeten de kinderen maar zelf bubbels blazen."
