De Wulp 43e jaargang, nr. 4, november 2012

De Wulp 43e jaargang, nr. 4, november 2012 Colofon De Wulp is een kwartaaluitgave van de Haagse Vogelbescherming, die gratis wordt toegezonden aan de leden. Wulp online www.haagsevogels.nl Kopij Inleveren artikelen (max. 500 woorden) voor De Wulp zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk op 15 januari 2013. Redactie Caroline Walta (hoofdredactie) Loes Loorij (corrector) E-mail: [email protected] De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden artikelen in te korten of niet te plaatsen. Auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun bijdragen. Publicatie betekent niet dat de daarin vermelde me­ningen het inzicht van de redactie of van de Vereniging weergeven. Vormgeving en druk Pasmans Offsetdrukkerij Den Haag Oplage: 1300 exemplaren De Wulp wordt gedrukt op chloor- en zuurvrij papier dat tevens FSC-gecertificeerd is. Contributie De contributie bedraagt minimaal € 12,50 per jaar voor volwassenen; jeugdleden tot 16 jaar gratis; lidmaatschap voor het leven: € 250,00 minimaal. Betaling op gironummer 275200 t.n.v. Haagse Vogelbescherming. Ledenadministratie Voor aanmelden van nieuwe leden, adreswijzigingen en contributiebetaling kunt u terecht bij de ledenadministratie: Ingrid Megens E-mail: [email protected] Riouwstraat 206, 2585 HZ Den Haag Foto voorpagina: Boudewijn Schreiner Als regelmatige bezoeker van Park Clingen­dael word ik door dit vrouwtje merel herkend als ongevaarlijk. Ze vliegt niet meer weg als ik in haar buurt kom en “poseerde” zelfs gewillig in deze grove den. Foto’s achterpagina: drieteenstrandloper/grote zaagbek/knobbelzwaan/ooievaar/zilvermeeuw/witoogeend

2

Van de redactie Op 29 augustus ben ik een dagje vrij en heb ik afgesproken om bij mijn moeder te lunchen. Als ik haar bel voor de details voelt ze nattigheid als ik voorstel: “Laten we er een gezellige picknick van maken.” Schoorvoetend geef ik toe dat het inderdaad gaat om een vogel. In dit geval een Baird’s strandloper*. Deze steltloper broedt in het uiterste noorden van de Verenigde Staten, het oosten van Siberië en is op zijn trektocht naar Zuid-Amerika afgedwaald naar ons land. Rond het middaguur fietsen wij met de lunch in de fietstas door Meijendel. Hoe dichter we bij de kust komen, hoe meer vogelaars wij waarnemen: ze groeten blij omdat ze “De Baird’s” hebben gezien, of ze zwoegen net als wij de laatste duintop voor de strandopgang op. Op het strand zelf nog veel meer vogelaars. Bepakt met kijkers en camera’s sluipen ze door het zand waar de dappere steltloper langs zee trippelt. In alle commotie verlies ik mijn moeder uit het oog, maar even later vind ik haar terug: druk fotograferend tussen de vogelaars. Zelf maak ik ook een paar prachtige plaatjes. Als ik opkijk, zie ik mijn moeder verderop het strand staan. Ze gebaart druk naar een paar nietsvermoedende wandelaars van wie de route precies op de fotogenieke steltloper afstevent. Door de wind vang ik flarden op van haar krachtige boodschap: “Wilt u alstublieft even omlopen, want wij kijken hier naar een heel bijzonder vogeltje”. Sinds die mooie nazomerdag vragen we ons bij gezellige lunches nog regelmatig af hoe het zou zijn met onze gevederde wereldreiziger. *)  de vogel is vernoemd naar de Amerikaanse negentiende-eeuwse bioloog Spencer Fullerton Baird die vele diersoorten op naam heeft gebracht.

Van de voorzitter Voor mijn raam staat een 45-jarige gewone esdoorn. Gewoon, maar toch bijzonder. Bijzonder omdat hij de laatste grote boom is binnen ons huizenblok en vanwege dat feit druk bezocht wordt door vele vogels die liever niet bij de grond zitten. ’s Winters komen er gemiddeld 12 vogelsoorten foerageren of alleen wat rusten en roddelen. Dat laatste is vooral ‘bon ton’ bij spreeuwen en kauwtjes. Met het invallen van de herfst komen groepen vinken voor ons onzichtbaar voedsel pikken in de oksels van de takken en onder de bladeren. Vaste begeleiders zijn de kool- en pimpelmezen die hun jacht naar spinneneitjes langs kozijnen en vensterbanken even afwisselen met het zoeken naar kost in de boom. Ze moeten opschieten, want bij elke windvlaag zeilen weer tientallen dofgebleekte bladeren schuin naar beneden en bedekken de tuin van mijn benedenbuurvrouw onder een klam geurend tapijt. Merel, heggenmus en winterkoning verdwijnen soms, helemaal opgaand in hun speurtocht, onder het tapijt. Ook op het landgoed Ockenrode waar ik paddenstoelen inventariseer, wordt druk gescharreld. De eerste houtsnippen onderbreken bij mijn nadering hun activiteit en wieken een rondje om achter mij weer tussen de ondergroei te verdwijnen. In het bestuur van de vereniging is het al de hele zomer herfst vanwege het uitvallen van onze actieve secretaris. Samen met penningmeester Rob en bestuurslid Tom vangt uw voorzitter die secretarisrol op. Leuk, maar druk werk en toch niet super effectief. Gelukkig komt er verandering en kunnen we de winter overslaan en gaan we meteen het voorjaar in. Maar liefst twee kandidaten hebben zich bereid verklaard een bestuurstaak op zich te nemen. Ze stel-

Foto: Caroline Walta

den als voorwaarde dat ze wel wat te doen moesten hebben. Dat zagen wij niet echt als een probleem en beloofden veel werk. Voor Sinterklaas hadden we een secretarisvogel gevraagd. En zie, voor de pepernoten door de lucht vlogen kwam er een binnenvliegen. Een echte stoere door de wol geverfde juriste met het juiste secretarissenbloed. We hebben er alle vertrouwen in. Minder vrolijk zijn we met situatie rond de nieuwbouw van ons vogelasiel. Een officiële verlenging van het huurcontract aan de Heliotrooplaan zit er niet in. Voorlopig mogen we huur blijven betalen, maar nieuwbouw blijft de enige optie voor de nabije toekomst. Aangezien de instroom van geld stagneert, zullen we een goedkoper bouwplan moeten realiseren. Ook over de geboden locatie zijn we nog niet helemaal enthousiast. Maar met drie nieuwe denktanks in het bestuur erbij moet het vastgelopen schip toch weer vlot getrokken kunnen worden? Frederik Hoogerhoud 3

“Een trouwere vriend blijkt er Maar de roodborst heeft wel noten op zijn zang Door Wim Kooij

Het zijn de woorden van mijn stoere vriend Jos Koot, al meer dan 30 jaar werkzaam als hovenier. Sjouwend met boomstammen en gewend aan weersomstandigheden als storm, onweer, hagel en verzengende hitte. Zwaar en mooi, alleen vaak ook eenzaam werk met mooie en minder mooie momenten. Eén vriend bleek hem al die jaren te vergezellen: ‘Robin’. Nieuwsgierig en toch bescheiden. Nooit opvallend, maar telkens in zijn buurt. Als het slecht weer was, moest je soms even zoeken; dan bleek hij onder een hulst of een rododendron te schuilen. Ook bij Jos thuis is hij present. Aan één wand hangen foto’s van zijn ouders en van zijn kinderen. Maar op verreweg de meeste prenten zien we Robin. Jos is niet de enige goede bekende -  ofschoon verder niet echt een vogelliefhebber  - die gefascineerd is door de roodborst. Ook de vader van mijn schoolvriend Arnold was dat. Een man met weer een geheel ander profiel. Erudiet, belezen en kon over alle vuistdikke romans van Vestdijk gepassioneerd vertellen; een kamergeleerde. Maar naar buiten kijkend intrigeerde hem dat ene vogeltje, ons roodborstje. Hij overleed eind 1997 aan een slopende ziekte. Nauwelijks een week voor zijn overlijden, terwijl hij turend uit het raam op zijn onvermijdelijke dood wachtte, belde hij me opeens. “Wim, ik zie toch zo iets raars, het is nu toch eind november maar mijn roodborstje is druk met het rondvliegen van kleine takjes. Het zou toch niet zo zijn dat hij nu al voorbereidingen treft om een nestje te bouwen?” Als je lang naar roodborstjes kijkt doen ze uiteindelijk altijd wel iets verrassends. 4

Vooral ook vocaal is het een vogel die zich anders gedraagt dan andere. Van welke vogel zingt zowel het mannetje als het vrouwtje? Wie zingt er tijdens een kille nacht wanneer Sinterklaas zich op de daken begeeft? Precies: Robin. Niet altijd zo lief als ze eruit zien Zijn rustige soms langgerekte tonen verraden de verwantschap met de nachtegaal. Een andere overeenkomst is dat ook de roodborst zich ‘s nachts niet onbetuigd laat en in ieder geval de opening van het zangkoor der stadsvogels voor zijn rekening neemt. En ruim voor zonsondergang laat hij ons genieten van dat melodieuze wijsje dat nooit verveelt. Wat is het dan een lief, aandoenlijk en romantiek aanwakkerend vogeltje. Niet zo vreemd dat in sprookjes, kinder- en kerstverhalen het roodborstje vaak als sfeerverhogend element wordt opgevoerd. Alleen, aan het einde van de zomer komt

niet te bestaan” plots een einde aan het sprookje van het schattige roodborstje. Na een korte periode van rust en rui, ontpoppen ze zich dan zelfs tot uiterst onaangename vogels. Voor de eigen soortgenoten althans. Het is dan ieder voor zich: de mannetjes, de vrouwtjes en de kleintjes. Vooral die groter wordende kleintjes moeten het ontgelden. Het eerste halfjaar, ook wanneer ze volgroeid zijn, hebben de jongen nog geen rode, maar een gespikkelde borst. Vooral in de nazomer worden er daarom nog wel eens grauwe vliegenvangers gemeld waar het dan eigenlijk een roodborst betreft. Ook wat betreft het gedrag, is de verwarring met de grauwe vliegenvanger niet eens zo gek. Anders dan volwassen exemplaren, die vaak solitair opereren, sluiten jonge roodborsten zich in het naseizoen immers nog wel eens aan bij een gemêleerde trekgroep, bestaand uit mezen, zangertjes en vinkachtigen. Bij vliegenFoto: Rogier Mos

Nieuwsgierig maar toch bescheiden

vangers treffen we dit gedrag ook regelmatig aan. Bij de volwassen vrouwtjes ligt het anders. Die gedragen zich tussen september en maart gewoon alsof het mannetjes zijn. Daarbij vestigen ze een eigen territorium dat, door net zo overtuigend te zingen als mannetjes plegen te doen, wordt afgebakend. Bij het verdedigen van het territorium wordt zo nodig de rode borst opgezet en letterlijk uit volle borst gezongen. Op die momenten zijn het echt lastige mormels, beestjes met letterlijk noten op hun zang. Gunstige ontwikkeling op lange termijn Oorspronkelijk was het een vogel van dichte loofbossen, maar de civilisering is ook aan de roodborst niet voorbijgegaan. In parkachtige landschappen en tuinen, zolang er wat te wroeten valt, zijn ze tegenwoordig algemeen. De verspreiding is bepaald niet gelijkmatig. Op zandgronden vinden we veel meer roodborsten dan elders. Dat is de verklaring dat in Den Haag meer roodborsten voorkomen dan in bijvoorbeeld Rotterdam. Sinds 1970 was er lange tijd sprake van een licht stijgende trend. De populatie is in die tijd met ruim 20% toegenomen, echter de laatste paar jaar heeft zich toch een daling ingezet. Een serie van iets koudere winters zal daarbij een rol spelen. In de blokken van strenge winters 85-87 en 96-97 namen de landelijke aantallen beide keren totaal met ruim een kwart af. Wanneer we de cijfers vergelijken met Groot-Brittannië, zien we dat daar in dezelfde periode de ontwikkeling gunstiger was. De stand nam daar in 40 jaar met meer dan de helft toe. De invloed van de winters liet zich daar iets minder gelden. De oorzaak daarvan is vermoedelijk een 5

voor de hand liggende: wanneer het wintert aan de andere kant van de Noordzee, wintert het doorgaans net iets minder bij ons. Flexibel broedgedrag Waar veel onderbegroeiing is, maken roodborsten hun nesten. Meestal goed verborgen op de grond, bijvoorbeeld tussen graspollen of boomwortels. Soms, niet vaak, broeden ze in een nestkast. Ik heb dat zelf slechts een enkele keer vastgesteld, zoals bij Chateau Bleu in het Haagse Bos. Wel heb ik tijdens een controlebeurt in de donkere maanden van het jaar enige malen meegemaakt dat roodborstjes zo’n kastje overdag gebruikten. En geef ze eens ongelijk; de robuuste kasten die onze vereniging in de meeste stadsparken heeft opgehangen, vormen toch een veilige, luxe en rustzekere voorzienigheid? Uiterst onaangenaam dus wanneer die rust bruut wordt verstoord wanneer een wezen met een lengte van 1.92 m die kast openmaakt. De laatste keer, begin februari, zag ik hem (haar?) echter al weer terugkeren toen ik een kast verderop schoonmaakte. Wat zal ik vervloekt zijn dat het comfortabele zachte nest was weggehaald... Tja, het blijft een nestkast en de vaste gebruikers (doorgaans mezen) willen elk jaar een nieuw nest maken. Druk gedoe in de winter is goed teken De meeste roodborsten zijn honkvast, slechts een klein gedeelte verschuift in de wintermaanden naar iets zuidelijker regionen. Op de lege plaatsen krijgen we dan tijdelijk Scandinavische roodborsten die op hun beurt iets afzakken.

6

Foto: Caroline Walta

Aan de voeten van de tuinman

De blijvers en tijdelijke bezoekers gaan planmatig om met winterse omstandigheden. Wanneer een roodborstje luidruchtig is in de winter, is dit in principe een goed teken. Het duidt erop dat ze genoeg vetreserves hebben opgebouwd om in koude nachten te overleven en bovendien dat ze genoeg energie over hebben om hun grondgebied te verdedigen. Waar veel kleine vogels in de winter - al dan niet in groepjes - zwerven, hecht de roodborst aan het hebben (en verdedigen) van een territorium. Daartoe moet gezongen worden. Niet om voor wat gezelligheid te zorgen tijdens de donkere dagen, maar om het eigen terrein veilig te stellen. Zingen kost veel energie dus ze zijn genoodzaakt slim en zuinig met hun stemgeluid om te gaan. De roodborst blijkt daarin een slim vogeltje te zijn, die goed weet te doseren en met vooruitziende blik prioriteiten stelt. Topprioriteit is dat er in ieder geval kan

worden gezongen in de ochtendschemering. In het geval hij heel weinig energie heeft, bijvoorbeeld door koude en/of gebrek aan voedsel, dan spaart hij dit beetje op voor de dageraad. Dan is het namelijk ‘prime time’ en moet je - gelet op de verwachte exposure van de soortgenoten - in ieder geval van de partij zijn. ’s Nachts zingen kan effectief zijn Brits onderzoek (van de universiteit van Bristol) wijst uit dat stedelijke roodborsten veel vaker overdag zingen dan hun rurale soortgenoten. Vermoedelijk gelden hiervoor twee oorzaken die elkaar versterken. In de stad is er ’s nachts veel meer licht en de aanwezigheid van een naburige lantaarnpaal prikkelt de waakzaamheid. De intelligente roodborst lijkt zich er bovendien bewust van dat in een drukke stad het rendement van in de nacht zingen een stuk hoger kan zijn. De verminderde aanwezigheid van verkeerslawaai in de kleine uurtjes verhoogt immers de kans op een groot bereik van hun melodietje. Daarmee zijn er volop aanwijzingen dat roodborstjes hun gedrag veranderen teneinde zich aan te passen aan het moderne leven. Voor het feit dat roodborstjes slim zijn, blijken de bewijzen zich op te stapelen. Ze komen goed voor zichzelf op, ze kijken vooruit en zijn alert. Een tuinman die aan het werk is, zorgt al snel voor de nodige dynamiek op en in de bodem, waardoor regenwormen en andere lekkernijen in beweging komen. Ik heb er dan ook geen enkele twijfel over dat Jos en zijn Robin nog lang van elkaars gezelschap zullen blijven genieten.

Bestuur en medewerkers van de Haagse Vogelbescherming wensen u

fijne feestdagen

Nieuwe leden L. Bakker, Den Haag L.M. van West de Veer, Den Haag W. de Quant, Voorburg

landscaping

Advies • Aanleg • Onderhoud Sierbestrating • Vijvers

070 - 419 03 03 mobiel 06 - 534 903 03 www.bischof.nl P.E. Bischof Veursestraatweg 106, 2265 CG Leidschendam

7

Vogels van de Nederlandse Rode Lijst Door Tom Loorij

Deel 15:

de ortolaan

VOGELPOSTZEGEL UIT DE COLLECTIE VAN TOM LOORIJ

Oudejaarsavond 1995, de eetzaal in het presidentiële paleis in Parijs. President Mitterrand is stervende. De grote lekkerbek heeft een 30tal van zijn beste vrienden uitgenodigd voor het diner omdat hij nog één keer voor het laatst, wil genieten van zijn allerlekkerste lievelingsgerechten. Eerst slurpt hij 30 oesters naar binnen, gevolgd door een grote portie ganzenlever. En dan volgt het hoofdgerecht. Eén van zijn vrienden heeft er drie weten te bemachtigen. Hij heeft ze klaar laten maken volgens het beproefde recept door zijn privékok. Eerst vet gemest door het voeren van gierstepap, vervolgens op traditionele manier gedood door een prik met een stevige naald in de kop, geplukt en gemarineerd in de beste Armagnac gedurende een uur. Vervolgens precies acht minuten met huid en ingewanden de oven in. Mitterand trekt een groot wit servet 8

over zijn hoofd heen en steekt de eerste met de kop naar voren in zijn mond. Na acht minuten kauwen het ultieme moment, het fijngemalen eten wordt doorgeslikt. De andere twee volgen; doodstil is het, alleen het smakken van de president wordt gehoord. En zo verdwenen er drie ortolanen in de maag van Mitterrand. Het verhaal is waar, na deze maaltijd at hij niet meer en acht dagen later was hij dood. In 1995 had de achteruitgang van de ortolaan zich in West-Europa al in alle hevigheid voorgedaan. Ook in Frankrijk was er nauwelijks meer aan deze vogeltjes te komen; zelfs Mitterrand’s vrienden keurden zijn gedrag af. En in Nederland? In de jaren 50 hadden wij nog een gezonde ortolanenstand van zo’n 1.200 tot 1.500 paar. Ze zaten in zuidoostGroningen, Drenthe, de Achterhoek, Noord-Brabant en Limburg tot zelfs in Zeeuws-Vlaanderen toe. Rond 1980 was 90% hiervan al weggevaagd en rond 1990 werden er nog maar 30 tot 40 geteld. De achteruitgang bleek niet te stuiten en in 2000 waren er nog maar twee over: één in zuidoost-Groningen en één in de Achterhoek. In 2005 werd het laatste territorium van de ortolaan geteld en vanaf dat jaar mogen we deze soort in ons land als uitgestorven beschouwen. De vermelding “ernstig bedreigd” in de Rode Lijst, die in 2004 verscheen, was achterhaald. De ortolaan hield bij ons van het kleinschalige boerenlandschap met houtwallen, verspreid staande bosjes en kruidenrijke bermen van onverharde wegen die de kleine roggeakkers doorsnijden. Landschap dat we zo’n 50 jaar geleden

nog overal in het oosten en het zuiden van ons land konden tegenkomen en nu heeft plaats moeten maken voor uitgestrekte maïsvelden, percelen omzoomd door prikkeldraad in plaats van meidoornhagen en gladgeschoren bermen. Nederland vormde de noordwestelijke grens van zijn verspreidingsgebied. Hij komt nog voor in Scandinavië tot aan de poolcirkel, maar evengoed nog in Spanje en in Oost-Europa tot diep in Azië. In deze landen bewoont hij soms heel andere biotopen dan in Nederland. Zo kwam ik in het Gredos gebergte in Spanje de ortolaan tegen boven de boomgrens op steenachtige bergweiden in gezelschap van de rode rotslijster! En dat is niet bepaald een biotoop waar je onmiddellijk deze soort zou verwachten als je zijn voorkeur bij ons kent. Als broedvogel is de ortolaan nooit een Haagse soort geweest; de enkele waar-

nemingen stammen alle uit de trektijd wanneer er zo nu en dan een wordt waargenomen als hij over trektelpost “De Vulkaan” vliegt. Er is erg weinig hoop dat de ortolaan ooit als regelmatige broedvogel in ons land zal terugkeren. Ook in onze buurlanden België en Duitsland is hij hard achteruitgegaan en op veel plekken verdwenen. De dichtstbijzijnde gebieden waar hij nog redelijk algemeen voorkomt, bevinden zich in Scandinavië en Oost-Europa. Maar spontane hervestiging van daaruit moet bijna uitgesloten worden geacht. Pas in 2007 werd de vangst van ortolanen in Frankrijk bij Wet verboden. De laatste ortolanenvangers zaten in de streek Les Landes. Maar in 2010 werden er nog vragen gesteld in het Europese Parlement hoe het zat met berichten dat de vogels daar nog steeds illegaal werden gevangen…

Nieuwjaarsreceptie Het bestuur van de Haagse Vogelbescherming nodigt alle leden uit voor de nieuwjaarsreceptie. U bent van harte welkom om op zondag 6 januari van 16.00 tot 18.00 uur op een succesvol nieuw vogeljaar te komen toasten.  Het adres is:  ATV Eigen Arbeid  Zijdeweg 60, 2245 BZ Wassenaar (zie kaartje) 9

10

IP CADEAUTen!

Haagse natuurfilms gedigitaliseerd

feestdag

Vijf Haagse natuurfilms van de in 2008 overleden cineast Jan van den Ende en zijn echtgenote Monique van den Broek zijn op initiatief van de AVN onlangs gedigitaliseerd en zijn gezamenlijk op dvd uitgebracht. Het gaat om de titels “Ooievaars Natuurlijk” (2002), “Den Haag Natuurlijk” (1986), “Clingendael” (1999), “Struinen door de duinen” (2002), en “Natuur nabij” (1997). De documentaires duren ieder ca. 30 minuten en de dvd bevat ook een Engels gesproken versie. De dvd kost € 10,- en is te bestellen via de website van de AVN: http://www.avn.nl/?id=347.

Oproep

aan alle actieve vogelwachters en tellers

Beste medevogelaars, Begin december ontvangt u van mij de uitnodiging voor het inleveren van uw telgegevens over 2012. Als lid van de Veldwerkcommissie en commissie Inventarisatierapport, wil ik u alvast vragen uw verslag en ingevulde Excel-tellijst bijtijds naar mij toe te zenden. Dan kunnen wij aan de slag met het samenstellen van het inventarisatierapport. Veel vogelplezier en alvast fijne feestdagen toegewenst. Hartelijke groeten, Ruud van der Waard

IVN Den Haag start natuurgidsencursus Heeft u enige voorkennis van de natuur en wilt u deze combineren met educatieve vaardigheden? Wilt u gids worden en anderen enthousiasmeren voor de natuur om ons heen? Dan is deze cursus iets voor u. De start is op 8 januari 2013, de opleiding duurt bijna anderhalf jaar (tot juli 2014) en wordt gegeven in het Milieu Service Punt Zuiderpark. Kosten inclusief cursusmaterialen zijn ca. € 350,-, afhankelijk van evt. subsidie. Neem voor meer informatie contact op met Laus Hendriks tel. 070 394 6065, e-mail [email protected] of met Rob Meyer tel. 070 368 1400 / 06 20568114, email [email protected].

11

VERS E VAN DS PER

Resultaten telling ‘mus’ 2012

Door Tom Loorij

Voor het MUS-project van Sovon werden in 2012 41 van de 87 postcodegebieden in de Haagse regio geteld. Dat zijn er 4 minder dan in 2011. Er vielen 9 postcodegebieden door allerlei oorzaken af, waarvan 8 in Den Haag zelf en 1 in een randgemeente. Daartegenover staat dat er in 5 nieuwe gebieden werd geteld waarvan drie in Den Haag zelf. Omdat het aantal getelde gebieden kleiner is, wordt het lastiger de gegevens van jaar op jaar goed te vergelijken en vermindert de betrouwbaarheid van de totaaluitkomsten. Daarbij speelt mee dat sommige stadsdelen zwaar ondervertegenwoordigd zijn (zie kader). 14.500 vogels In totaal werden er bijna 14 500 vogels waargenomen van 95 verschillende soorten. Rekening houdend met het kleinere aantal getelde gebieden, zijn dat ongeveer evenveel exemplaren als in 2011. Van 18 soorten werd slechts één exemplaar gezien. In 2012 werden als nieuwe soorten in het MUS-project wespendief, tafeleend, tapuit, snor en ringmus vastgesteld; alle vijf in postcodegebieden aan de rand van het stedelijk gebied. In de top tien waren slechts kleine onderlinge verschuivingen in de rangorde te zien. Alleen de stadsduif viel uit de top tien weg. Dat had vooral te maken met het feit dat in het centrum in 2012 twee gebieden niet geteld zijn waar in 2011 veel stadsduiven waren gezien. De meerkoet drong hierdoor op plaats 10 tot de top tien door. Onbetwist nummer één sinds het begin 12

van de tellingen is de kauw. In 21 postcodegebieden (meer dan de helft) stond hij ook bovenaan. Er werden er meer dan 2 000 geteld, een stijging t.o.v. van 2011 van 18%. Ook van de houtduif (tweede in 2012) werden er veel meer geteld dan in 2011; bijna 1 300 stuks, (+ 24% t.o.v. 2011). Samen met merel en koolmees zijn dit ook de soorten die in alle postcodegebieden zijn waargenomen. Meeuwen Het aantal waargenomen zilvermeeuwen en kleine mantelmeeuwen in MUS groeit nog steeds gestaag. Was in 2010 slechts in drie telgebieden de zilvermeeuw nummer één en in 2011 de zilvermeeuw twee keer en de kleine mantelmeeuw één keer, in 2012 is de zilvermeeuw in vier wijken nummer één en de kleine mantelmeeuw in twee wijken. In Escamp (wijken Bouwlust en Morgenstond) staan ze zelfs één en twee. Het Regentessekwartier is echter het bolwerk van beide soorten. Zilvermeeuwen zijn verder in alle stadsdelen ruimschoots vertegenwoordigd. De kleine mantelmeeuw is, behalve in de bovengenoemde wijken vooral tot de echte centrumwijken beperkt, maar heeft in 2012 ook de Vogelwijk ontdekt. In alle wijken waar beide in 2011 al veel gezien werden, namen ze in 2012 verder in aantal toe. In de rangorde van meest getelde soorten rukte de zilvermeeuw op van de vijfde naar de derde plaats en de kleine mantelmeeuw van de negende naar de zevende. Huismus De vrije val waarin de huismus verkeert lijkt in 2012 iets te zijn afgeremd. Werden

in 2011 in 18 van de 45 telgebieden mussen geteld, in 2012 was dat in 21 van 41. Tegenover 5 postcodegebieden waar in tegenstelling tot 2011 in 2012 geen huismussen werden gezien werden in 10 gebieden t.o.v. 2011 juist wel huismussen waargenomen. Hierbij waren echter drie ten opzichte van 2011 nieuw getelde gebieden en ging het in 5 van de 7 wel getelde gebieden slechts om één of twee exemplaren. Geen reden voor optimisme dus. In feite werden in het MUS-project maar twee echt levensvatbare populaties geteld in het Regentessekwartier en in Leidschendam, waarbij de aantekening dat in het Regentessekwartier het aantal getelde exemplaren met tweederde terugliep. Ook de populaties in de Schilderswijk en Laak werden kleiner. Enkele andere soorten De toename van de spreeuw in 2011 lijkt een eenmalige opleving geweest te zijn.

Slechts in 63% van de gebieden werden ze gezien en dat is zelfs minder dan in 2010 toen nog in 71% van de gebieden spreeuwen werden geturfd. De Canadese gans verschijnt in steeds meer gebieden en in grotere aantallen. Vooral in Leidschenveen en op Ypenburg zitten er veel. In alle drie daar getelde postcodegebieden staat hij al in de rangorde van meest getelde soorten nummer één of twee. Maar ook in enkele wijken elders in de stad duikt hij steeds vaker op in de top vijf. Opvallend is dat het aantal nijlganzen daarentegen stabiliseert of zelfs licht afneemt. Blauwe reiger en winterkoning, twee vorstgevoelige soorten, lijken nauwelijks van de strenge winter te lijden hebben gehad. Er waren er ruwweg evenveel als in 2011. Ook het aantal dakbroedende scholeksters veranderde weinig; kennelijk is er (nog) geen sprake van verdringing door de meeuwen.

Dringend

nieuwe mus-tellers gevraagd!

Door allerlei oorzaken loopt hat aantal MUS-tellers uit de kringen van de Haagse Vogelbescherming langzaam wat terug. Ook voor 2013 zijn nu al enkele afmeldingen bekend. Dat baart zorgen omdat de continuïteit en de betrouwbaarheid van het onderzoek hierdoor in het gedrang komt. Tellingen voor MUS gaan per postcodegebied en kosten relatief weinig tijd en energie, slechts drie tellingen per jaar (waarvan één in de avonduren), vooraf geselecteerde telpunten en 100% elektronisch invoer. Dus geen papierwerk. Woonachtig zijn in het postcodegebied is beslist niet noodzakelijk (hoogstens handig voor de afstand tot huis en de terreinkennis). Ook nu woont al 15% niet in het gebied dat zij/hij telt. Behalve voor voortzetting van getelde postcodegebieden (2281 en 2515) is echter ook elders dringend uitbreiding gewenst omdat de getelde gebieden niet gelijkmatig over de stadsdelen zijn verdeeld. Zo ontbreken volledig tellingen uit Moerwijk (postcode 253..), het Transvaalkwartier (postcode 257..) en in Scheveningen (postcode 258..).Ook in het Laakkwartier (252..) is slechts één postcode bezet en in Rijswijk (postcode 228..) slechts drie van de negen. Neemt u ook een telgebied voor uw rekening? Of heeft u nog vragen? Laat het mij weten! ([email protected]).

13

Het aanbod van BirdingBreaks bestaat t/m april 2013 uit: NEDERLAND Limburg

DAGEN 3

PRIJS 315,-

VERTREK 15 maart

GROEPSREIZEN BUITENLAND Costa Rica India - Gujarat Ethiopië Ghana Nepal en Bhutan Ecuador Eilat, paradijs voor trekvogels Marokko, Hoge Atlas, Sahara en kust Spanje, Extremadura en Coto Donana Borneo Polen, spechten en uilen Cyprus Zuid-Turkije en Bruine Visuil

17 16 16 16 16 16 8 11 10 15 6 8 11

3450,2995,2950,3650,± 4495,3795,1495,1895,1745,4295,1195,1375,1650,-

1 februari 7 februari 21 februari 22 februari 22 februari 6 maart 25 maart 2 april 5 april 10 april 14 april 22 april 25 april

FOTOREIZEN Gambia

15

2295,-

30 januari

19 32 30 19

va 9950,va 17150,va 17150,va 9950,-

2 januari 16 januari 18 februari 20 januari

11 31 19

va 5490,va 5890,va 5095,-

7 februari 29 maart 25 maart

CRUISES Falklands, South Georgia en Antarctica Expeditie Antarctica, Ushuaia - Nieuw-Zeeland Expeditie Antarctica, Nieuw-Zeeland - Ushuaia Falklands, South Georgia en Antarctica Antarctica, Drake Passage en Antartisch Schiereiland Atlantic Odyssey West-Pacific Odyssey

VRAAG NU DE REISGIDS 2013 AAN !

50 GROEP SREIZEN 21 CRUIS • 10 FOT ES • 6 BIN NENLAND OREIZEN SE WEEK ENDE

N

groepsreizen • cruises • fotoreizen • individuele reizen

Reisgids 2013 Vogel- en natuurreizen naar wereldwijde bestemmingen

groepsreizen • cruises • fotoreizen • individuele reizen

Meer informatie: www.birdingbreaks.nl T ( 020) 779 20 30 • E [email protected]

De Bomenkapper De Bomenkapper kapt of snoeit uw boom veilig, voor een vriendelijke prijs en met aandacht voor het dierleven in uw tuin. De Bomenkapper: • kan voor u takkenrillen en houtstapels bouwen • gebruikt alleen milieuvriendelijke brandstof en olie • geeft ecologisch advies bij de keuze van een nieuwe boom en kan deze ook voor u planten. Voor gratis en vrijblijvend advies over de mogelijkheden en een prijsopgave, neem contact op met

Peter Waenink 06-13752132 070-7852161 www.bomenkapper.nl

14

[email protected]

Vogelwachterswerkdagen 2012-2013 De Haagse Vogelbescherming organiseert elk jaar in haar vogelrustgebieden werkdagen. Niet alleen vogelwachters zijn welkom, ook andere geïnteresseerden kunnen een dag komen meewerken. Voor iedereen is wat te doen, zwaar of licht werk. De werkzaamheden kunnen zijn: snoeien, zagen, houtrillen en wigwams bouwen, nestkasten onderhouden. Van alle vogelwachters wordt verwacht dat zij minimaal twee werkdagen bezoeken. Aangezien er dit jaar geen ruimte is voor reservedagen, is hoge opkomst extra belangrijk om het werk af te krijgen. We beginnen om 9.30 uur met een werkbespreking: op tijd komen is daarom belangrijk. Om ca 15.30 uur zijn we meestal wel klaar. Voor koffie, thee en soep wordt gezorgd. Brood zelf meenemen. Zaterdag 10 november 2012: Henk van Dongen Vogelrustgebied Aan het einde van de Van Brienenlaan (auto’s hier laten staan!) de tankgracht oversteken, dan via het eerste bruggetje links Park Oosterbeek ingaan, links aanhouden en na ongeveer 75 meter is de ingang van het vogelrustgebied aan de linkerkant. Zaterdag 1 december 2012: Dr. Abraham Schierbeektuin Ingang Laan van Poot, tegenover de Boomkruiperlaan. Zaterdag 12 januari 2013: Gravin van Bylandt Vogelrustgebied: Aan het einde van de Van Brienenlaan (auto’s hier laten staan!) de tankgracht oversteken, dan het eerste bruggetje rechts over, meteen linksaf en vóór de

volgende brug rechtsaf. Zaterdag 2 februari 2013: André van der Laan Tuin Wijndaelerweg. Ingang aan de parkeerplaats achter het BP tankstation aan de Ockenburghstraat. Zaterdag 23 februari 2013: Moerasje van Ockenbrugh Het moerasje bevindt zich langs de linker zijde van het Wijndaelerduin (eerste zijweg rechts van de Wijndaelerweg vanaf de Ockenburghstraat) tussen de inritten van de International School of the Hague en het Bowling Partycentrum. Parkeren op het parkeerterrein schuin aan de overzijde op de hoek van het Wijndaelerduin en de Wijndaelerweg.

Iedereen kan meehelpen!

Aanmelden bij Peter Waenink, 06-13 752 132*, bij voorkeur tussen 19.00 en 20.00 uur. Alleen bij extreme weersomstandigheden kan een vogelwachterswerkdag afgeblazen worden. *) dit telefoonnummer kunt u ook gebruiken bij twijfel over wel of niet doorgaan of als je de weg niet kunt vinden.

15

Dag(deel)excursies Contactadres CEL: tel. 070 354 89 74, e-mail: [email protected] Zie verder “Het Kader” aan het einde van het overzicht. Belangrijke mededeling: Bij verhindering dit graag uiterlijk 48 uur voor de excursie laten weten Zondag 9 december 2012 Oranjepolder en Alkeetbuitenpolder Dagexcursie met eigen vervoer** (zie kader) Wij bezoeken de vogelhut en maken vervolgens een korte wandeling om wellicht de kleine rietgans waar te nemen. Vervolgens rijden wij naar de Oranjeplas bij Maassluis waar we watervogels kunnen zien en misschien wel de roerdomp. Leiding: Ton Haase Tijdstip: 8.30 uur Verzamelpunt: parkeerplaats station Mariahoeve, zijde Voorburg (Appelgaarde) Opgave: uw deelname vooraf opgeven bij het contactadres Kosten: vervoer Zaterdag 15 december 2012 Zeeland Brouwersdam Dagexcursie met 1 of 2 busjes* (zie kader) Altijd leuk om in de winterperiode de zee te bekijken vanaf de dam. Tevens bezoeken wij Prunjehill en de uitkijkpost Schelphoek. Leiding: Jaap Zoet Tijdstip: 8.30 uur Verzamelpunt: parkeerplaats station Mariahoeve, zijde Voorburg (Appelgaarde) Opgave: uw deelname vooraf opgeven bij het contactadres Kosten: Opgave door overmaking van €  27,50 op rekening 271.84.86 van de Haagse Vogelbescherming, afdeling excursies onder vermelding van “Zeeland”. Het bedrag dient uiterlijk op 1 december 2012 op de rekening te staan. Deelname geschiedt op volgorde van ontvangst van de betaling. Er kunnen maximaal 16 deelnemers mee. 16

Vrijdag 28 december 2012 Rondje Zuid-Holland Dagexcursie met eigen vervoer* (zie kader) Het is een goede gewoonte het jaar af te sluiten met een gezellig dagje vogelen in Zuid-Holland en mogelijk toch leuke overwinteraars waar te nemen. Leiding: Ria den Heyer Tijdstip: 8.30 uur Verzamelpunt: parkeerplaats station Mariahoeve, zijde Voorburg (Appelgaarde) Opgave: uw deelname vooraf opgeven bij het contactadres Kosten: vervoer Zaterdag 5 januari 2013 Vaartocht over Haringvliet - Hollands Diep Dagexcursie met eigen vervoer* (zie kader) Grote aantallen ganzen, eenden en steltlopers overwinteren in dit gebied, waar we met een georganiseerde excursie van Staatsbosbeheer doorheen varen Leiding: Jaap Zoet en Staatsbosbeheer Tijdstip: 8.30 uur Verzamelpunt: parkeerplaats station Mariahoeve, zijde Voorburg (Appelgaarde) Opgave: uw deelname vooraf opgeven bij het contactadres Kosten: vervoer en boottocht € 25,Zondag 20 januari 2013 Noordwijk Lange ochtendexcursie met eigen vervoer **/*** (zie kader) Wij maken eerst een wandeling door de duinbossen en daarna halen wij een frisse neus op het strand. Het is altijd weer een verrassing wat de vogelwereld in dit jaar-

getijde te bieden heeft. Na afloop drinken wij in elk geval ergens nog wat om op te warmen en even na te praten. Leiding: Ton Haase Tijdstip: 8.30 uur Verzamelpunt: parkeerplaats station Maria­hoeve, zijde Voorburg (Appelgaarde) Opgave: uw deelname vooraf opgeven bij het contactadres Kosten: vervoer Zaterdag 26 januari 2013 Amsterdamse Waterleiding Duinen Lange ochtendexcursie met eigen vervoer*** (zie kader) Vanaf de ingang bij de uitspanning “Oase” wandelen wij al vogels kijkend door het duingebied. Leiding: Corrie Ammerlaan Tijdstip: 8.30 uur Verzamelpunt: parkeerplaats station Mariahoeve, zijde Voorburg (Appelgaarde) Opgave: uw deelname vooraf opgeven bij het contactadres Kosten: vervoer

Vrijdag 8 t/m maandag 11 februari 2013 Reis Friesland Zie voor meer informatie pagina 19 van deze Wulp. Zaterdag 16 februari 2013 Tholen en St. Philipsland Dagexcursie met eigen vervoer ** (zie kader) We maken per auto een rondje over de dijken van St. Philipsland. Bij de leukste vogelplekken stappen we uit voor een wandeling. We bezoeken o.a. de Rumoirtschorren Sluis, Krabbenkreek en de Bruintjessloot. Daarna staat Tholen op het programma. Leiding: André Kommer Tijdstip: 8.30 uur Verzamelpunt: parkeerplaats station Maria­hoeve, zijde Voorburg (Appelgaarde)

Opgave: uw deelname vooraf opgeven bij het contactadres Kosten: vervoer

Zaterdag 23 februari 2013 Reeuwijkse plassen Lange ochtendexcursie **/*** (zie kader) In de komende maanden zitten de plassen die in de 18e eeuw zijn ontstaan door veenwinning, vol met duizenden eenden. De Reeuwijkse Plassen veranderen momenteel ingrijpend. Het water wordt schoner en er komen meer natuurvriendelijke oevers. Dit alles zal ook de vogelwereld ten goede komen. Zit er tussen de grote aantallen smienten op “De Surfplas” misschien nog een verrassing? Leiding: Ton Haase en Henk Wardenaar Tijdstip: 8.30 uur Verzamelpunt: parkeerplaats station Maria­hoeve, zijde Voorburg (Appelgaarde) Opgave: uw deelname vooraf opgeven bij het contactadres Kosten: vervoer Zaterdag 9 maart 2013 Boer Geijsel en langs het Markermeer Dagexcursie met eigen vervoer** (zie kader) We rijden via het landgoed van Boer Geijsel en hopen hier de IJslandse grutto’s en meerdere voorjaarstrekkers aan te treffen. Daarna gaan wij langs de rand van het Markermeer van Holysloot tot Enkhuizen. Onderweg maken we korte wandelingen waar we uitzicht hebben op de polders landinwaarts en het water aan de andere kant. Leiding: André Kommer Tijdstip: 8.30 uur Verzamelpunt: parkeerplaats station Mariahoeve, zijde Voorburg (Appelgaarde) Opgave: uw deelname vooraf opgeven bij het contactadres Kosten: vervoer

17

Dag(deel)excursies

–VACATURE– De Commissie Excursies en Lezingen zoekt een

enthousiast lid

die de commissie wil ondersteunen. Eventueel ook met het plannen van excursies en lezingen. Uitgebreide vogelkennis is niet nodig, maar wel enige ervaring met e-mail, internet en Word. Wij vergaderen 4x per jaar en het plannen zelf kost enkele avonden extra. Heb je interesse of nog vragen? Stuur een mail aan

[email protected]

Draag bij aan de nieuwe atlas van de Nederlandse vogels De Nederlandse natuur is constant in beweging. Om dit goed te blijven volgen tellen honderden vogelaars in de periode 2012-2015 alle vogels voor de nieuwe “Atlas van de Nederlandse vogels”. Meedoen kan op verschillende niveaus, afhankelijk van je beschikbare tijd.

Kijk voor meer informatie op www.sovon.nl/vogelatlas.

18

Contact: Telefoon: 070-354 89 74 e-mail: [email protected] Penningmeester CEL: Jan Pietersen, Hengelolaan 948, 2544 GK Den Haag, telefoon: 070-367 25 85 Verzamelpunt: De parkeerplaats bij NS-station Mariahoeve aan de kant van Voorburg (Appelgaarde, volg borden P+R), tenzij anders genoemd. Opgave: Voor alle excursies dient u zich vooraf op te geven bij de contactpersoon van de CEL (tenzij anders genoemd). Deelname is naar volgorde van opgave. Mocht u na opgave onverhoopt verhinderd zijn, dan vernemen wij dit graag uiterlijk 48 uur voor de excursie zodat de vrijgekomen ruimte kan worden ingevuld. Vervoer: Voor dagexcursies met eigen vervoer aangeven of u zelf met uw auto kunt rijden en hoeveel deelnemers u kunt meenemen; of dat u met een deelnemer wilt meerijden. Kosten voor meerijden is € 0,08 per kilometer, af te rekenen met de chauffeur. Om het milieu te sparen, rijden wij met zo weinig mogelijk auto’s. Rekeningnummer: Voor excursies waaraan kosten zijn verbonden die moeten worden overgemaakt, dient u het aangegeven bedrag te storten op rekeningnummer 271.84.86 van Haagse Vogelbescherming, afdeling excursies. Annuleringen schriftelijk of telefonisch meedelen aan de penningmeester. Regels en reglement: Met het verschijnen van de nieuwe agenda, vervalt automatisch de vorige. Deelname geschiedt op basis van het Reglement Deelname Excursies/Reizen (augustus 2011). Dit reg­lement kunt u opvragen bij de penningmeester. Jongeren: Op alle excursies zijn ook jongeren welkom! Zwaarte excursies:    * lichte wandeling, geen conditie vereist    ** flinke wandeling, enige conditie vereist  *** lange wandeling of meerdere wandelingen, conditie vereist **** zware wandeling(en) in moeilijk/ruig terrein Terugkomsttijden ochtend: tussen 12.30 en 13.00 uur lange ochtend: tussen 14.00 en 14.30 uur dag: tussen 17.30 en 18.00 uur Eten en drinken: Neem iets te eten en drinken mee voor onderweg, daar er niet altijd een uitspanning kan worden bezocht. N.B. verzoek in de auto’s niet te eten en/of drinken. Kleding: Aangeraden wordt waterdicht schoeisel en regenkleding mee te nemen. In de winter warme kleding en handschoenen. In de zomer ademende kleding in lagen met voldoende bedekking tegen felle zon en evt. insecten. Bij voorkeur niet te felle kleuren.

Meerdaagse reizen

Friesland februari 2013 Hét ganzenweekeinde en exclusieve excursie Drie keer is scheepsrecht, in 2011 windkracht 9, in 2012 bijna de Elfstedentocht. Hoewel we daardoor niet zoveel vogelsoorten hebben gezien, was de sfeer heel gezellig. Dit jaar een laatste poging om meer van de ganzen waar te nemen die hier met tien­ duizenden overwinteren. Wij gaan op zoek naar de dwerggans, kleine rietgans, roodhalsgans en sneeuwgans. De hele Zuid-Westhoek is ganzengedooggebied. Rond Workum is later op de middag de slaaptrek van enorme grote groepen te zien die in het IJsselmeer gaan slapen. Het Lauwersmeergebied is behalve voor ganzen ook een overwinteringsgebied van roofvogels zoals zeearend en slechtvalk. Deze keer zal de onvolprezen boswachter Hans Gartner ons een dagje de bijzonderheden laten zien. De noordkust met de schorren van Wierum is de plek voor sneeuwgorzen en strandleeuweriken. Het is de bedoeling om deze gebieden te bezoeken, maar het programma hangt af van waar vogels gezien zijn en, uiteraard, het weer. Periode: vrijdag 8 t/m maandag 11 februari 2013 Verblijf: groepsaccommodatie De Blik­ vaart in St. Annaparochie (www.deblikvaart.nl) De woning bestaat uit een grote leefkeuken en een ruime woonkamer. Er zijn acht slaapkamers en vier badkamers met o.a. een ligbad. Beneden is alles gelijkvloers en

rolstoeltoegankelijk. Boven en beneden is vloerverwarming. De slaapkamers zijn ruim met allemaal éénpersoonsbedden, inclusief beddengoed. Ontbijt en lunch verzorgen wij zelf, het diner wordt verzorgd (catering). Kosten en aanmelding: € 290,Alcoholische dranken en diner op de terugreis voor eigen rekening. Aanmelding door storting van een aanbetaling vóór 25 november 2012 van € 50,00 op rekening 271.84.86 van de Haagse Vogelbescherming, afdeling excursies, onder vermelding van “Friesland”. Deelname op volgorde van aanmelding en ontvangst van aanbetaling. Het restantbedrag dient voor 31 december 2012 op bovengenoemde rekening te staan. Reglement/verzekering: maximaal 16 deelnemers (2 busjes). Het Deel­nemers­ reglement augustus 2011 is van toepassing. Annulerings-/reis- en bagageverzekering zelf verzorgen. Contactpersoon en leiding: Nicolette Rab tel. 070 355 6283 / 06 18 436 925 of e-mail [email protected] 19

Meerdaagse reizen en lezingen

Oderdelta Polen april 2013

Zeearenden, kraanvogels en misschien grote trap Zaterdagochtend vertrekken we richting Havelland, ten westen van Berlijn. De regio is bekend van de kraanvogels die er doortrekken en het is het beschermingsgebied van de grote trap. Zondag rijden we naar de Oderdelta waar we een week verblijven in de landelijk gelegen kampeerboerderij Frajda. Het gebied doet denken aan de Oostvaardersplassen, waar ook het baardmannetje, de bever en konickspaarden voorkomen. Tientallen zeearenden broeden en foerageren hier. Om ze te zien, zullen we o.a. met grote sloepen vanuit de haven van Stepnica uitvaren. De schipper zal met vis de zeearenden verleiden vlakbij de boot te komen waardoor u ze prachtig kunt zien. In het naastliggende moerasgebied bezoeken we enkele uitzichttorens en we gaan met een aparte excursie naar het strand van de Oostzee, voor o.a. de bonte kraai. Zaterdag vertrekken we westwaarts en na een tussenstop in Havelland arriveren we zondag in Nederland. Periode: zaterdag 20 t/m zondag 28 april 2013 Verblijf: groepsaccomodatie Frajda in Stepnica, Polen (www.frajda.com.pl) Het grote huis is op de eerste verdieping voorzien van ruime slaapkamers met 4 à 6 bedden waar met max. 2 personen geslapen wordt. Er is een gemeenschappelijke wasruimte met douches. Beddengoed is aanwezig. De maaltijden worden door het huis voorzien (eenvoudige doch voedzame Poolse keuken) en een lunchpakket nemen we mee of we lunchen in het huis. 20

Foto: Henk Wardenaar

Zeearenden van heel dichtbij zien en fotograferen

Kosten en aanmelding: € 850,- voor de reis, inclusief overnachtingen en maaltijden. Alcoholische dranken en maaltijden op de heen- en terugweg voor eigen rekening. Aanmelding door storting van een aanbetaling vóór 31 december 2012 van € 50,00 op rekening 271.84.86 van de Haagse Vogelbescherming, afdeling excursies, onder vermelding van “Polen”. Deelname op volgorde van aanmelding en ontvangst van aanbetaling. Het restantbedrag dient voor 28 februari 2013 op bovengenoemde rekening te staan. Reglement/verzekering: minimaal 8 en maximaal 16 deelnemers. Het Deel­ ne­ mersreglement augustus 2011 is van toepassing. Annulerings-/reis- en bagageverzekering zelf verzorgen. Contactpersoon: Henk Wardenaar, tel. 06 44 670 470 of e-mail [email protected]

Jonge sperwer CEL lezingen Maandag 21 januari 2013 Spreker: Tom Loorij Onderwerp: Farne Eilanden Tom en Loes Loorij bezochten op een vogelreis in juni 2012 de Farne Eilanden. Deze eilandengroep ligt voor de oostkust van Engeland tegen de grens van Schotland en is beroemd om zijn enorme zeevogelkolonies. De vogels zijn daar niet schuw en je kunt ze tot op een paar meter benaderen. Mogelijkheid dus voor prachtige foto-opnamen. Tom neemt ons mee langs onder meer alken, zeekoeten, drieteenmeeuwen en natuurlijk de koddige papegaaiduikers.

Maandag 18 februari 2013 Spreker: Eduard Opperman Onderwerp: Finland Dit mooie land is een lievelingetje voor Ed. Hij heeft mooie afbeeldingen van diverse vogels en wij kunnen er met volle vreugde van genieten.

Maandag 18 maart 2013 Spreker: Frank Majoor Onderwerp: ringen nijlganzen en kokmeeuwen in Den Haag Frank is bezig met een onderzoek in Den Haag en omgeving en heeft daarvoor nijlganzen en kokmeeuwen geringd. Het zal een interessante avond worden, omdat wij deze vogels dagelijks zien en zelf een bijdrage kunnen leveren aan het onderzoek.

Door Lily Weerdesteijn

Een hond hebben betekent veel naar buiten en dus... bij elk weertype. Dit zorgt ervoor, dat het gebied tijdens de wandeling vaak helemaal voor mij alleen lijkt te zijn. Dat zijn de mooiste dagen. Volop hoor en zie ik vogels. Ik neem u mee naar mijn favoriete gebied (waar jammer genoeg gebouwd gaat worden) rond Parnassia. Het open gebied is favoriet bij de putters. Ik liet daar ook altijd de “asielputters” vrij. De velden met onkruiden en dan vooral klavers zitten stampvol met foeragerende houtduiven. Groen vol grijs-witte vlekjes. Ik heb er nog nooit zoveel bij elkaar gezien. Zelfs niet in het asiel. De bosrand achter Parnassia is het domein van de sperwers en daar genoot ik begin dit jaar volop van twee uitgevlogen jongen. Een tijd zitten ze nog verstopt in de begroeiing en krijsen de boel bij elkaar als een van de ouders met voedsel aankomt. Het valt mij dan op dat er meeuwen boven het bos hangen, waarschijnlijk in de hoop wat voedsel afhandig te maken. Eén van de jongen houdt zich nu op langs de bosrand. Vaak in de zelfde boom en steeds in het gezelschap van een aantal overspannen merels. Met alle lef die ze hebben, springen en fladderen ze rond de roofvogel die totaal geen weet schijnt te hebben van de paniek die hij veroorzaakt. Ze maken het zo bont, dat er af en toe een veertje naar beneden dwarrelt. Nu de jonge sperwers volwassen zijn moeten ze echter vrezen voor hun eigen leven. Dan zit de roofvogel niet meer op een tak te roepen, maar komt ze met verbluffende snelheid uit het niets om toe te slaan. 21

Vogelasiel De Wulp

Door Ruud van der Waard

Oud & Nieuw Omdat de plannen voor nieuwbouw van ons vogelasiel voorlopig nog stagneren is het zaak om de huidige behuizing nog eens flink onder handen te nemen. Probleem van het gebouw aan de Heliotrooplaan is het schoonhouden van het inmiddels verouderde meubilair als vogelkooien, werkbladen, muurkasten etc. Als het asiel binnen niet al te lange tijd moet verhuizen, lijkt het bijna zonde om daar nog geld aan uit te geven. Daarom is besloten om alle houten hokken en kasten die eventueel kunnen meeverhuizen, nu al te vervangen door duurzamer materialen als kunststof. Die zijn niet poreus en makkelijker te reinigen zodat er geen bacterie-broedkamer ontstaat. Het is een mooie oplossing en voorbereiding voor een nieuw asiel. En het werk zit er voorlopig nog niet op... Het is altijd leuk, als we een beloning in ontvangst mogen nemen. Eind oktober werden we verblijd met een gift van onze oud-voorzitter Hank Hoogwout. Tijdens een evenement bij supermarkt Lidl, had zij in haar nieuwe functie als voorzitter van de wijkvereniging Bohemen, een kar met boodschappen in ontvangst genomen van de stichting Bevorderen Efficiënt Betalen.

Foto: Ruud van der Waard

Tijdens een herfststorm woei dit kraaiennest uit een boom bij de Haagse Markt. Chris van de Haagse Dierenambulance nam het mee voor het asiel om tentoon te stellen.

22

Oververmoeide jonge jan-van-gent

De boodschappen, die een paar honderd euro in waarde vertegenwoordigden, heeft zij aangeboden aan het vogelasiel. De kar bevatte veel reinigingsartikelen, maar ook koek, koffie en limonade voor onze vrijwilligers. Uiteraard kunnen we in het asiel altijd reinigingartikelen, stevige vuilniszakken, kranten en het nodige (oud) linnengoed, zoals handdoeken, theedoeken, washandjes, lakens en kussenslopen gebruiken. Tot slot wil we u graag attenderen op het bijvoeren van vogels in de wintermaanden. Om de zangvogels te helpen kunt u nu gerust alvast beginnen met het ophangen van pindastrengen en het aanbieden van diverse strooizaden. Pas als het aanhoudend koud wordt, kunt u ook vetbollen toevoegen. Met het bijvoeren van watervogels in onze stad kunt u beter wachten tot de vorst is ingetreden en er ijs in de sloot en sneeuw op het gras ligt. Voer dan bij voorkeur aan het eind van de dag, zodat de vogels met een gevulde maag de nacht ingaan. Voer het liefst bruinbrood of meergranenbrood en strooi het niet in het water, maar in een lang lint op de kant, dicht langs de slootrand. De vogels kunnen dan tegelijkertijd eten en hoeven geen ruzie te maken. Voor al het bijvoeren geldt: strooi kleine hoeveelheden die meteen worden opgegeten. Resten die blijven liggen vervuilen de omgeving en trekken ongedierte aan.

Foto: Loes Jalink

Natuurlinks Interessante en leuke internetsites over de natuur en vogels in het bijzonder. Uw tips zijn weer welkom voor de volgende Wulp, dank u!

www.outdoorfriends.nl nieuwe website waar natuur-, cultuuren outdoorliefhebbers met elkaar in contact kunnen komen. Zoek een maatje om een dag(deel) mee op pad te gaan, of neem deel aan een evenement.

Handig, de finstick Een handig houten statiefje om uw verrekijker op te monteren (“finstick”). Geen vermoeide armen meer bij het (langer) kijken naar vogels. Verkrijgbaar in de winkel in Vogelasiel De Wulp (open elke eerste zondag van de maand 13.0016.00 uur). Prijs: € 6,50

www.devogelaars.blogspot.nl weblog van onze leden André en Muriel Kommer met o.a. verslagen van onze excursies en hun vogelreizen.

www.trektellen.nl volg de vogeltrek vanaf telposten wereldwijd.

The sky is yours Hans Goeijenbier maakte deze indrukwekkende foto van asielmedewerkster Mandy die deze jonge meeuw de vrijheid geeft. Na herstel in Vogelasiel De Wulp is begin september weer een groep meeuwen vrijgelaten in de haven. We wensen ze een goede vlucht!

23

Veldwaarnemingen Gezien in de regio - half juli tot half oktober 2012 DOOR TOM CLAESSENS

Soms geven waarnemingen die op onze website zijn gemeld aanleiding tot discussie. Zo werd de bijzondere waarneming op 11 juli van de middelste bonte specht, waarvan in de vorige aflevering van De Wulp melding werd gemaakt, enige dagen later betwijfeld: middelste bonte spechten die in de zomermaanden in onze regio worden waargenomen blijken bij nader inzien meestal jonge grote bonte spechten te zijn, zo meldde Adri Remeeus. Een huiskraai die op 15 augustus werd gemeld, bleek bij nader inzien toch een zwarte kraai te zijn. Een vraag van Jan Klijnstra begin augustus over de waarneming van wilde eenden: “waarom zie ik op dit moment helemaal geen mannelijke wilde eenden?” kon prompt en duidelijk worden beantwoord door Wim Kooij en Adri Remeeus: die mannelijke wilde eenden zijn er wel, maar in de ruitijd zijn ze nauwelijks te onderscheiden van de vrouwelijke. Alleen de krulstaart en de snavel van de mannetjes zijn nog onderscheidend. Zo is de website niet alleen stimulerend, maar ook heel leerzaam voor de beginnende vogelaar. Dat het waarnemen ook voor de ervaren vogelaar geen uitgemaakte zaak is, bleek mij weer toen ik hoorde dat de enthousiaste meldingen over de waarneming van een Baird’s strandloper op het strand bij Meijendel door een aantal van onze leden (maar blijkens waarneming.nl ook door veel anderen) op 29 tot en met 31 augustus (nog) geen goedkeuring heeft gekregen van de “commissie van deskundigen”. Zelf ben ik altijd blij als ik iets bij24

zonders meen te zien dat er een ervaren vogelaar in de buurt is om die waarneming te bevestigen of te ontkennen. Maar ook buiten de zeldzame dwaalgasten was er in de regio veel moois te zien. Als je, zoals Lily Weerdesteijn op 27 augustus, op één dag twee ijsvogels, een torenvalk, een boomvalk, een buizerd en een groene specht ziet, of op één dag op verschillende plaatsen bij elkaar acht groene spechten zoals Charles Destree op 24 augustus, dan kan je dag niet meer stuk. IJsvogels werden gelukkig weer meer gemeld: op 27 juli in de tankgracht bij Clingendael, op 8 augustus bij ATV Zonnegaarde, op 20 en 29 augustus en 9 september in de Duivenvoordse en Veenzijdse polder, op 8 oktober in de Heemtuin H.J. Bos en op 9 oktober bij de Meeslouwerplas. Torenvalken, boomvalken en buizerds werden ook in Meijendel waargenomen; buizerds op 10 oktober zelfs negen bij elkaar. De raven, waarvan ik in de vorige aflevering melding maakte en waarover Wim Kooij in die aflevering zo’n mooi artikel schreef, werden in het begin van deze periode ook nog met regelmaat gezien in Foto: Caroline Walta

Dwaalgast Baird’s strandloper bij Meijendel

de buurt van de Horsten; de laatste melding was van 26 juli. Vuurgoudhaantjes werden waargenomen bij de Belvedère, in Meijendel, in de Nieuwe Scheveningse Bosjes en in Berkheide. Vanuit Meijendel en de aanpalende gebieden Kijfhoek en Bierlap werden verder nog waarnemingen gemeld van: grauwe vliegenvanger, veldleeuwerik, zwarte mees, tapuit, roodborsttapuit, grasmus, gekraagde roodstaart, graspieper, een kleine bonte specht en een kuifmees. Andere zangvogels die elders in de regio werden gezien: een zwarte roodstaart bij de Tweede haven in Scheveningen, twee tjiftjaffen in de tuin van André Leegwater aan de Werkhovenstraat, paapjes in Lentevreugd, nog een kleine bonte specht aan de Schouwweg in Wassenaar, een goudvink in het Hubertuspark, een groenling in Leidschendam, een Cetti’s zanger bij de Starrevaart (en ik kijk nu naar een heggenmus die foerageert op de rand van mijn balkon). Uiteraard zijn op de site ook de gevolgen van de trek zichtbaar. Veel van onze broedvogels zijn in deze periode weggetrokken, andere trekken door of komen hier overwinteren. Wie daarin meer inzicht wil hebben kan kijken op de website www.trektellen.nl, waar de gegevens van o.a. de Haagse telposten op de Vulkaan in het Westduinpark een goede indruk geven van de geweldig grote aantallen vogels die in deze periode over onze regio zijn getrokken. Maar ook de waarnemingen op onze website getuigen van de trek zoals die van een heel vroege koperwiek op 14 september aan de Plesmanweg, een kramsvogel in het Kruisvaarderpark op 26 september, en verder de groepen zanglijsters, vinken, zwarte mezen, pimpelmezen,

Foto: John van der Graaf

De Amerikaanse dwaalgast (rechts) samen met drieteenstrandloper

koolmezen, koperwieken, putters, sijsjes, graspiepers, spreeuwen, veldleeuweriken, kepen, en kramsvogels die Corrie Ammerlaan en Arris Jan Ekris op 8 en 11 oktober zagen in Lentevreugd en in de Kijfhoek en Bierlap. Ook duizenden spreeuwen en 16 strandlopers spec. op 16 oktober boven de Starrevaart. Wim Kooij meldde op 21 augustus al de geluiden van de steltlopertrek: oeverlopers, zwarte ruiter en rosse grutto; en op 28 september meldde hij zijn eerste “winterwaarneming”: een grote gele kwikstaart achter de tankgracht bij Clingendael. Steltlopers werden ook elders gezien en gemeld op de website. Ik noteerde: oeverlopers op 20 augustus in de Hofvijver en op 4 september langs de plas in de Ganzenhoek, goudplevieren op het strand nabij de zandmotor, rosse grutto’s bij de strandopgang van Meijendel, een groenpootruiter op het strand bij de opgang naar de Libellenvallei en een aantal daarvan in Lentevreugd. Langs het strand waren er eerder meldingen van zwarte sterns op 17 juli bij Kijkduin, een zwartkopmeeuw op 26 juli bij Scheveningen, een kleinste jager bij het Zuiderhavenhoofd op 19 september en een roodkeelduiker bij de zandmotor op 30 september. Verder op en nabij het water: een brilduiker op 18 juli bij de kijk25

Foto: John van der Graaf

Goudplevier en kanoeten op de Zandmotor

hut van de Starrevaart, krooneenden in de plas vlakbij de watertoren in Meijendel, waar op 1 augustus ook een waterral werd waargenomen en dodaarzen in Meijendel, nog in prachtig zomerkleed en met pullen, op de Starrevaart al in winterkleed, maar ook -  wat een contrast  - langs de Rijksstraatweg op de vijver voor het Automobielmuseum van Louwman. Tussen alle in onze regio gebruikelijke ganzen werd op 26 juli en 4 september op de Starrevaart een dwerggans waargenomen; een uit gevangenschap ontsnapte vogel, zoals de eerste waarnemer veronderstelt? Er werden op die plaats en op die tijdstippen ook kolganzen gezien, die hier ook niet gebruikelijk zijn. Maar ganzen vormen in onze regio een multicultureel volkje, zoals Marianne Geboers bedacht toen zij in de vijver bij de Koekamp naast de parkganzen en grauwe ganzen ook Canadese ganzen, nijlganzen en een Indische gans ontdekte. Bijzonder - ook vanwege het tijdstip - was de wilde zwaan die op 22 juli boven de duinen van Meijendel vloog. Veel minder bijzonder zijn inmiddels de grote zilverreigers, die dagelijks en in steeds grotere aantallen gezien kunnen worden in de Duivenvoordse en Veenzijdse polder en op de Starrevaart. Maar dat geldt niet 26

voor de purperreigers die zich tussen 25 juli en 29 augustus in die polder lieten zien; en evenmin voor de kleine zilverreiger die op 20 juli in de Banken werd waargenomen. Ook de waarneming op 26 september van een roerdomp op de Starrevaart mag onder de bijzonderheden geschaard worden. Dat zijn eigenlijk niet meer de lepelaars die daar in vrij grote aantallen gezien worden, al blijft het toch een heel feestelijk gezicht, ook als zij langs de kustlijn overtrekken. Een ook de ooievaars waarvan sommige zich in deze periode in groepen verzamelden voor de trek en andere zich opmaken voor een winter dicht bij ons, zijn voor ons vertrouwde verschijningen geworden. Ik heb hiervoor al een aantal roofvogels genoemd, maar die categorie moet nog wel aangevuld worden met: een bosuil die op 16 augustus in Houtwijk werd gehoord; slechtvalken die zowel in de stad als boven de zandmotor en Meijendel werden gezien; wespendieven tussen 23 juli en 10 september met regelmaat gemeld vanuit Wassenaar, Meijendel en de noordrand van Den Haag; bruine kiekendieven, viermaal gemeld vanuit de Duivenvoordse en Veenwijdse polder en Meijendel; verder sperwers en haviken in Meijendel, waar op 27 september ook drie smellekens werden waargenomen. En dan, ja ze zijn er ook weer: een visarend, voor het eerst waargenomen op 30 augustus in Meijendel maar eind september en begin oktober ook boven de Starrevaart (ik meen hem zelf ook gezien te hebben, maar het was zelfs voor de telescoop op grote afstand en ja, er was niemand anders bij); en als uitsmijter een klapekster op 9 oktober door Jouke Karper gezien in de Libellenvallei in Meijendel.

Foto: Rogier Mos

Verontrustend bericht over de tapuiten Door Yvonne van de Pitte

Vorig jaar bracht ik verslag uit van het plaatsen van nestkasten voor tapuiten in de duinen (zeereep) van Meijendel. Een aantal tapuiten heeft daar enige weken gepleisterd en belangstelling getoond voor de nestkasten, maar de vogels trokken weg en het kwam niet tot broeden. Onlangs sprak ik Hans Lucas van Dunea, die de leiding heeft over dit experiment. Hij vertelde me dat er dit jaar wederom niet is gebroed, dit in tegenstelling tot de tapuiten in de Amsterdamse Waterleiding Duinen. Daar werd wél gebroed maar kwamen de eieren niet uit: de embryo’s bleken misvormd te zijn. Nader onderzoek wees uit dat de bodem aldaar verontreinigd is met dioxine. Naar deze verontreiniging zal het komende jaar een diepgaand onderzoek worden gedaan. De aanwezigheid van dioxine is uiteraard niet alleen nadelig voor de tapuiten, maar voor alles wat in die omgeving tot groei en bloei komt. Ik ben heel benieuwd wat het onderzoek voor resultaat zal opleveren en zal de lezers hiervan op de hoogte houden.

Kijkje bij ringstation

Door Caroline Walta

Op zondagmorgen 21 oktober mochten enkele leden van de Haagse Vogelbescherming een exclusief kijkje nemen bij Vogelringstation Meijendel. Hier worden al sinds 1928 vogels geringd voor (wetenschappelijk) onderzoek. Gegevens als ringdatum, -plaats, leeftijd en (indien bekend) geslacht van de vogel worden opgenomen in een landelijke database. Er vindt ook een internationale uitwisseling van gegevens plaats. Zo wordt meer duidelijk over bijvoorbeeld trekroutes en conditie, toe- of afname van een bepaalde vogelsoort wat bescherming ten goede kan komen. Wij bedanken de medewerkers van het ringstation voor de gastvrijheid en alle uitleg. U kunt meer lezen over het ringen van vogels op: www.vogeltrekstation.nl En het jaarverslag van Vogelringstation Meijendel staat op: www.vwgdenhaag.org/ verslagen/jaarverslag%202011%20VRS%20Meijendel.pdf Foto: Caroline Walta

Met dank aan Rinse van der Vliet, Maarten Verrips en Wijnand Bleumink

Foto: Caroline Walta

Tjiftjaf wordt voorzien van ring

Foto: Aad van der Ent

Verenkleed zegt veel over conditie van de vogel

27

Van de PR Commissie Koninklijk bezoek Op 15 september organiseerde Dunea wederom de jaarlijkse Natuurfeestdag in Meijendel. Deze keer extra feestelijk, omdat prins Willem-Alexander en prinses Máxima het nieuwe bezoekerscentrum kwamen openen. Dit betekende wel extra vroeg aanwezig zijn om nog met de auto bij de kraam te kunnen komen. Ook had-

Opening van bezoekerscentrum “De Tapuit”

Koninklijk paar bezoekt Meijendel

28

DOOR LOES JALINK - Foto’s Caroline Walta

den we voor de zekerheid een informatiepakket over onze vereniging gemaakt om eventueel aan te bieden. Helaas was het bezoek dusdanig geregisseerd, dat het koninklijk paar geflankeerd door bodyguards onze stand voorbij liep. Gelukkig was het die dag goed weer. Het waaide wel stevig, zodat alles goed vast gelegd moest worden en we niet aan het uitpluizen van uilenballen zijn begonnen. Het knutselen (met name van egeltjes) was erg populair. Zoveel kinderen (en hun ouders) brachten een bezoek aan onze stand, dat aan het einde van de middag alle klei op was. Op 30 september werd voor het eerst op Het Plein in de Haagse Binnenstad de bio­ logische natuurmarkt “Mooi Puur” gehouden met milieuvriendelijke producten, voorlichting over de flora en fauna in de stad, groene energie, e.d. We hadden een grote kraam samen met de Egelopvang en de AVN. Er was een redelijke belangstelling voor de kraam, maar in het algemeen liepen er vrij veel mensen van buiten de stad rond. We hebben toch veel voorlichting kunnen geven, folders kunnen uitdelen en een paar spullen kunnen verkopen.

Op het Haagse Plein

Voor 2013 staat er op het programma: Iedere eerste zondag van de maand van 13.00 tot 16.00 uur: open middag in Vogelasiel De Wulp. De onderstaande agenda is nu (nog) niet volledig. Meer aankondigingen vindt u in de loop van het jaar in dit blad en op onze website www.haagsevogels.nl 12-13 januari: 17 april: 30 april: mei: juni: juli: september: november:

Landelijke ooievaars wintertelling (zie meer informatie op pagina 30) Haagse Bosdag van Staatsbosbeheer op Tweede Paasdag Geraniummarkt Lange Voorhout op Koninginnedag Excursie(s) in het kader van de Nationale Vogelweek Excursie(s) naar bebroede ooievaarsnesten in de regio Rozendag van Groei en Bloei in het Westbroekpark (ws 14 juli) Natuurfeestdag van Dunea in Meijendel Natuurverkenners slotdag in het Atrium van de Haagse Hogeschool

Halsbandparkiet en Haagse kastanjes Door Martin van de Reep

“Parkieten bedreigen erfgoed” zo kopt De Telegraaf op 5 oktober jl. De krant heeft geen navraag gedaan, bijvoorbeeld bij de Haagse Vogelbescherming en dit is onze reactie. Sinds 2003 volg ik de halsbandparkieten intensief, zowel in Voorburg als bij de Hofvijver en dit verhaal klopt geenszins. In mijn inventarisatiegebied Park Vreugd en Rust broeden heel veel halsbandparkieten. In het park staan diverse kastanjes die door de parkieten worden onderhouden. Onderhouden betekent in dit geval: veel knoppen eten met als gevolg dat de boom aan de buitenzijde sterk vertakt. Elk jaar loopt de boom weer mooi uit en dat al jaren lang. Dus de omvang van de kruin wordt hoogstens beperkt. Het knabbelen aan de knoppen en soms de bast van de kastanje kan dus niet de oorzaak van de achteruitgang van de kastanjes zijn. De halsbandparkieten slapen pas sinds 2006 massaal bij de Hofvijver in Den

Foto: Caroline Walta

Haag. Zij overnachten voornamelijk op het eilandje in de Hofvijver maar er zijn ook oorzaken die de parkieten dwingen in de kastanjes te slapen. Een van de favoriete bomen is de boom naast de haringkar. De overige kastanjes worden incidenteel gebruikt, vlak na het uitzwermen in de ochtend en in een korte periode vlak voor het invliegen naar de slaapbomen. Vóór 2006 was de conditie van de bomen al niet optimaal en vertoonden de takken al veel dode punten. De achteruitgang moet dus gezocht worden in de groeicondities, de schade door de bloederziekte en de leeftijd van de bomen. Het artikel van De Telegraaf is na te lezen op internet: www.telegraaf.nl/binnenland/13037408/__ Parkieten_bedreigen_erfgoed__.html

29

Ooievaars wintertelling 2013 Iedere winter probeert STORK, Stichting Ooievaars Research en Knowhow, een beeld te krijgen van de ooievaars die overwinteren. U kunt helpen door uw waarnemingen van ooievaars door te geven tijdens de landelijke telling in het weekeinde van 12 en 13 januari. Denkt u hierbij aan de datum/tijd, de plaats en het aantal ooievaars dat u heeft gezien. Daarnaast is STORK altijd blij met ringaflezingen. Zo komt de stichting steeds meer te weten over welke ooievaars ervoor kiezen de winter in Nederland door te brengen. Op www.ooievaars.eu vindt u later dit jaar een speciaal e-mailadres om uw meldin-

gen door te geven. Hier kunt u ook alles lezen over de fotowedstrijd die STORK organiseert waarmee u mooie prijzen kunt winnen. Medewerkers van de Haagse Vogel­ bescherming zijn één van deze dagen aanwezig op het veld naast het wandelpad door Reigersbergen (tussen Huis ten Bosch en Marlot). U krijgt daar meer informatie over de ooievaar en u kunt de aanwezige vogels door de telescoop bekijken. Kijk in december voor datum en tijd op www.haagsevogels.nl

Uw foto op de cover van De Wulp? Doe mee met onze wedstrijd en wellicht siert uw foto één van onze covers in 2013! Er zijn enkele voorwaarden.

De foto:

De prijs:

... is gemaakt in Nederland (bij voorkeur in de Haagse regio), van een inheemse vogel en/of groep vogels in hun eigen omgeving (let op: de vogel(s) mag/ mogen hierbij niet zijn verstoord) ... is gemaakt door de inzender, die lid is van de Haagse Vogelbescherming ... is in kleur, digitaal en de kwaliteit is geschikt voor druk (minimaal 300 dpi).

Uw foto op de cover van De Wulp en een vergoeding van € 25,- voor plaatsing.

Meedoen: ... mail uw foto naar [email protected] (max. 4 foto’s per persoon) ... geef hierbij een korte toelichting (max. 50 woorden) ... vermeld uw naam, (e-mail)adres, leeftijd en woonplaats.

De jury: Een deskundige jury beoordeelt alle inzendingen en kiest voor twee covers een foto. 30

Sluitingsdatum is 31 december 2012.

Verenigingswinkel Voor informatie, publiciteit en verkoop Open elke 1e zondag van de maand in het vogelasiel van 13.00 tot 16.00 uur. Beeld Mus door kunstenaar Loek Bos Opbrengst voor nieuwbouw asiel - kunsthars................................................................................. 41,75 - brons...................................................................................... 285,00 Div. vogelkijkgidsjes v.a....................................................... 9,95 Vogels op en rond de voederplank.............................12,50 Haymans vogelgids in handig zakformaat (vernieuwde uitgave)..........................................................14,95 Cd’s vogelgeluiden v.a. .....................................................10,95 Diverse CD’s en DVD’s over vogels ............................. 24,95 “Vogels onder dak” boekje met alle informatie over nestkasten......................................................................12,50 Nestkasten van hout.............................................................. 8,00 Plaatjes voor vernieuwing nestkasten...........................2,00 Div. modellen nestkasten op bestelling; bouwtekeningen, zie onze website Mokken met diverse vogelafbeeldingen klein ........ 4,50 groot ......... 5,50 NIEUW! Papieren servetjes met vogelafbeeldingen ............... 2,50 Raamstickers per vel (3st. A4)wit en zwart............. 2,00 Gekleurde raamvogels per vel A4.................................. 2,00 Div. vogelherkenningsplaten A4..................................... 0,50 Div. vogelkaarten v.a............................................................. 0,50 NIEUW! Finstick, handig “statiefje” om uw verrekijker op te monteren (zie foto op onze website) ....................... 6,50 Kwartetspel vogels ................................................................. 6,95 Kaartspel vogels ...................................................................... 5,95 Draagtas ongebleekt katoen Vogelasiel De Wulp/ Haagse Vogelbescherming................................................. 3,50

Diverse wisselende cadeauartikelen Het jaarlijks inventarisatierapport voor leden gratis Voor niet-leden.......................................................................... 4,50 Af te halen bij het vogelasiel Heeft u buiten bovengenoemde openingstijd iets nodig, dan kunt u telefonisch contact opnemen met 070 - 368 13 03 Voor informatie kunt u ook terecht op de website: www.haagsevogels.nl onder het menu-item “vereniging”

Adressen Bestuur Frederik Hoogerhoud voorzitter Rob de Jong penningmeester Vacant secretaris Ton Haase lid Idde Lammers lid Rogier Mos lid Tom Claessens lid Correspondentieadres bestuur: Altingstraat 12, 2593 SX Den Haag Rekeningnummer penningmeester 358.61.85 Commissie Excursies en Lezingen Contactpersoon: Muriel Kommer, tel. 070 - 354 89 74 E-mail: [email protected] Commissie Veldwerk Contactpersoon: Boudewijn Schreiner, tel. 070 - 350 53 88 Verenigingswinkel Contactpersoon: Loes Jalink, tel. 070 - 368 13 03 Rekeningnummer 203.19.03 t.n.v. verkoop en publiciteit Haagse Vogelbescherming Vogelasiel “De Wulp” Heliotrooplaan 15, 2555 MA Den Haag Telefoon: 070 - 323 15 68 B.g.g.: 070 - 368 13 03 Rekeningnummer: 509.26.75 E-mail: [email protected] Website: www.vogelasieldewulp.nl Informatie Voor alle vragen over (wilde) vogels en vogelbescherming kunt u bij ons terecht via e-mail [email protected] of telefoonnummer 06 - 46 42 68 09 Alarmnummer Milieuzaken Voor alle spoedeisende milieuzaken (bijv. kap- en snoeiwerk in de broedtijd) kunt u contact opnemen met - Frederik Hoogerhoud: 070 - 385 61 18 - Ruud van der Waard: 06 - 47 46 01 59 - Martin van de Reep (LeidschendamVoorburg): 06 - 55 78 10 30

31