De wensen van de toekomstige senior

De wensen van de toekomstige senior Weerslag van herfstlezing op 17 oktober 2007

Voorwoord

Patrimonium is in 2007 gestart met belanghoudersbijeenkomsten. In het voorjaar geven we de Lenteborrel, voor iedere geïnteresseerde, in de zomer is de Algemene Ledenvergadering, en in de herfst organiseren we de Herfstlezing waarbij telkens een specifiek en/of actueel onderwerp aan bod komt. Deze bijeenkomsten hebben vooral als doel met elkaar in contact te komen en op ongedwongen wijze informatie uit te wisselen, wensen te uiten en elkaar te ontmoeten. Dat hoort bij onze vereniging en het past in Barendrecht. Patrimonium participeert op haar beurt weer in activiteiten en bijeenkomsten van andere organisaties. Het maatschappelijk middenveld is in Barendrecht springlevend!

Voor onze eerste Herfstlezing, op woensdag 17 oktober in dienstencentrum SWOB, hebben we Guus Verduijn, directeur Commercie van Woonzorg Nederland, gevraagd iets te komen vertellen over de wensen van de toekomstige senior. De interesse in deze eerste Herfstlezing heeft ons wel verrast. Veel meer mensen dan verwacht hadden zich ingeschreven. Ook wethouders Coby van Deursen en Bas Nootenboom woonden de lezing bij. De hoge opkomst geeft maar weer aan hoe zeer dit onderwerp leeft. Dat besef

pagina 2 De wensen van de toekomstige senior

heeft ons ertoe gebracht dit boekje samen te stellen. In Barendrecht speelt de discussie over ouderenwoningen heel sterk. De betrokken belangengroepen laten goed van zich horen en zijn op zoek naar mogelijkheden om deze wens naar voren te brengen. Gemeente, Patrimonium en andere aanbieders zijn zeer geïnteresseerd in de woonwensen van de jonge senioren. Waar willen zij wonen? Hoe willen zij wonen? Wat mag het kosten?

De centrumontwikkeling brengt de discussie tot een hoogtepunt. Met het woonwensenonderzoek van november 2007 als bindingsmiddel zijn vele partijen en vrijwilligers op de been gebracht. Het onderwerp van de Herfstlezing paste geheel in deze lijn. Patrimonium heeft de lezing en discussie in dit boekje opgetekend, voorzien van foto’s. We wensen u veel leesplezier.

Afra Boon directeur-bestuurder Patrimonium Barendrecht

Visie Patrimonium op wonen in centrum van Barendrecht Voor alle woningen die Patrimonium wil realiseren, hanteren we drie uitgangspunten. Specifiek voor het wonen in het centrum komen daar nog enkele bij. Allereerst de drie algemene uitgangspunten.

Algemene uitgangspunten Voorop staat dat we bouwen naar de vraag van de woningzoekende uit Barendrecht en omgeving. De aantallen woningen en de kwaliteit worden hierop geënt. Hierbij houden we ook rekening met de projecten die in en rond Barendrecht in ontwikkeling zijn, en met de toekomstvisie van de gemeente. Bij de kwaliteit van de woning kiest Patrimonium voor duurzaamheid. Duurzaamheid door extra aandacht voor energieverbruik maar ook door keuzes die waarborgen dat de woningen lang kunnen meegaan. Denk hierbij aan levensloopbestendige woningen en extra ruime, flexibele woningen. Het derde en laatste algemene uitgangspunt is dat we uitgaan van de keuze-


vrijheid van de klant. Dit lijkt een open deur, maar is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. Zo maken we graag afspraken met de gemeente en andere partners over het aantal en type woningen dat we willen realiseren, maar niet over doelgroepen. Het benoemen van doelgroepen zoals het bouwen voor bewoners vanaf een bepaalde leeftijd of in een gezin met maximaal een bepaald aantal personen staat haaks op keuzevrijheid.

Uitgangspunten voor wonen in centrum Wonen in het centrum van Barendrecht betekent wonen dicht bij de winkels en dienstverleners zoals gemeente en zorgen welzijnsinstellingen. Specifiek voor de woningen in en rond het centrum willen we ervoor zorgen dat deze woningen geschikt zijn voor mensen die zijn aangewe-

zen op wonen dicht bij deze voorzieningen. Bijvoorbeeld mensen die willen of moeten wonen in een woonzorgzone, bij voorkeur door ons servicezone genoemd. Mensen die te ziek zijn om naar buiten te kunnen, kunnen daarentegen op een locatie wonen die wat verder buiten het centrum ligt. Tot slot gaat Patrimonium voor het wonen in het centrum uit van wonen in een gemêleerde wijk. Niet de kleine en goedkope woningen aan de ene kant van de wijk of straat en de grote en duurdere woningen aan de andere kant maar bebouwing in een mix van klein en groot, goedkoop en duur. We stimuleren hiermee dat ongeacht hun beurs mensen de keuzemogelijkheid hebben om op de plek van zijn of haar keuze te wonen.

Vergrijzing en wonen: waar hebben we het dan over?

Geschiedenis De generatie ouderen van 1950-1970: • wilde zekerheid • ging naar het verzorgingshuis • om woonruimte vrij te maken voor de babyboomgezinnen • had een dalend sterftecijfer dankzij invoering van de AOW (in 1957) en verbeterde gezondheidszorg. De generatie ouderen van 1970-1990: • wilde zekerheid • ging naar het verzorgingshuis • om verzorgd te worden • leefde langer en met een ruimer budget: daardoor hadden de ouderen vraag naar meer ruimte (samenvoeging van twee kamers tot één unit, met een eigen keukentje en badkamer). De generatie ouderen van 1990-2010: • wil nog steeds zekerheid • leeft langer, met een ruimer budget • heeft meer zelfstandigheid, vrijheid en eigen keuze, blijft langer thuis

• woont niet meer in verzorgingshuis maar als zorgzwaarte toeneemt in verpleeghuis. In 2007 wordt de WMO ingevoerd met thuishulp: • mensen kunnen langer zelfstandig thuis wonen • mensen kunnen meer zelf doen. De generatie ouderen van 2010-2025: • zal nog steeds zekerheid wensen • de opgave is: een omwenteling waar te maken voor de generatie ouderen van 2025-2050.

Verwachting In de toekomst zal er een breuk ontstaan met de recente geschiedenis. Er zal een verandering zijn van (ver)zorging naar bijna alles zelf doen. Hiervoor zullen alle mogelijke oplossingen voorkomen. Groepswonen, dicht bij kinderen gaan wonen, gezamenlijk huishouden voeren in allerlei nieuwe combinaties.

Zorg • steeds minder handen aan het bed • meer mantelzorg…door leeftijdgenoten • vooral zelf en met elkaar oplossingen zoeken! Wonen • woningvoorraad 7 miljoen, 50 procent bewoond door eenpersoonshuishoudens • waarvan 65 procent grondgebonden ongelijkvloerse woningen. De verwachting is dat de toekomstige bewoners geen keuze hebben: thuis blijven wonen is hun wens en ook hun enige optie. Het gebrek aan zorg moet worden opgevangen door de woningkwaliteit te verbeteren, ook met domotica en een veilige woonomgeving en vooral veel informele zorgondersteuning.

Guus Verduijn, directeur Commercie Woonzorg Nederland: 'Flexibel bouwen voor de toekomst' Woonzorg Nederland is vertegenwoordigd in 117 gemeenten met 26.694 woningen voor senioren. De woningcorporatie is gericht op senioren die midden in de samenleving staan, en heeft al meer dan vijftig jaar ervaring op dit gebied.Woonzorg Nederland staat voor flexibele en toekomstgerichte oplossingen en werkt nauw samen met zorgpartners. 'Het is belangrijk om flexibel te bouwen, zodat daar waar nodig zorg kan worden toegevoegd. We moeten niet alleen rekening houden met de wensen van senioren van nu, maar ook met de wensen van toekomstige senioren.'

Woonzorg Nederland is daarmee bewust bezig volgens Guus Verduijn. 'Een voorbeeld is dat onze woningen standaard 45 vierkante meter zijn in plaats van 30 - de grootte waarvoor we subsidie kunnen krijgen. Daardoor kunnen we in de toekomst verpleging in de woning toevoegen of kunnen we de woning verhuren aan een andere doelgroep dan senioren.' Woonzorg Nederland werkt samen met andere partijen in de gezondheidszorg, zoals fysiotherapeuten. Ook werkt ze samen met cateraars, zodat ze hun bewoners goede maaltijden kan aanbieden. Door deze vormen van samenwerking kan Woonzorg Nederland zich richten op het bouwen van seniorenwoningen, de specialiteit van Woonzorg Nederland.


Klantwaarden De corporatie is druk bezig met klantwaarden. 'We werken met klantwaarden als woonbeleving, sfeer, veiligheid/geborgenheid en zingeving. Bij woonbeleving moet je denken aan bijvoorbeeld aandacht voor de huiselijke sfeer. Bij veiligheid/geborgenheid aan bijvoorbeeld hekken en geen woningen bouwen op gelijk niveau aan de straat, maar anderhalve meter hoger. En bij zingeving gaat het om zaken als de regie in eigen hand nemen, zelf initiatief nemen voor het ontwikkelen van activiteiten en daaraan deelnemen als de senioren dat zelf willen. Het is belangrijk dat senioren een op maat gesneden pakket van wonen, diensten en zorg krijgen aangeboden.'

Woonzorg Nederland heeft het concept Woonvitaal ontwikkeld. ‘Daarbij bestaat de mogelijkheid om een woning van een bepaalde grootte aan de voor- en achterzijde uit te breiden met een meter. Ook kunnen er twee woningen worden

samengevoegd en kan van meerdere woningen één groepsvoorziening worden gemaakt.’

Innovatieve projecten De woningcorporatie heeft al diverse innovatieve projecten ontwikkeld. Een voorbeeld is het Reinaldahuis in Haarlem. Huur en koop zitten hier door elkaar. De bewoners moeten door een Atrium naar hun woning. Ook zijn er een restaurant, winkels en zorgaanbieders als apothekers en fysiotherapeuten. De komst van dit wooncentrum heeft veel senioren naar de wijk getrokken. Ze wonen dan wel niet in het Reinaldahuis, maar maken wel graag gebruik van de voorzieningen. Leo Polak in Amsterdam is een complex met (technische) voorzieningen voor dementerenden. Deze bewoners dragen een polsbandje die deuren opent naar de ruimtes waar ze mogen komen. Ook gaat 's nachts het licht aan naar het toilet als een bewoner naar het toilet moet. Met

onder andere deze maatregel wordt de veiligheid en de kwaliteit van het leven van de dementerenden gewaarborgd. Het gebeurt hier op een huiselijke manier en het is een zeer gebruiksvriendelijk systeem. Nieuw Bleyenburg in Utrecht is een complex met huur- en koopwoningen. Op de plint zit een grand café, een huisarts, een apotheek en een recreatieruimte. De voorzieningen in het gebouw zijn erg kleinschalig. Tot slot nog Ten Bijgaerde in Oisterwijk. Hier wonen jong en oud door elkaar. De woningen zijn zo gebouwd dat ze om te vormen zijn tot seniorenwoningen en zorg kan worden toegepast. Er wordt samengewerkt met Prisma. Deze instelling kan daar waar nodig zorg leveren voor deze bewoners.

Discussies in verschillende groepen

Na de lezing van Guus Verduijn is in verschillende groepjes onder leiding van diverse belanghouders van Patrimonium gediscussieerd over het thema seniorenhuisvesting. Deze belanghouders waren Klaas Groenendijk, CDA; Diny Koen-Diehle, PvdA; Jan Jippes, VVD; Tessa Augustijn, GroenLinks; Ton Vet, Bewonersraad Patrimonium; Maarten van Boekel, SWOB; Mieke v/d Ven, KBO; en Ben van Dorp, Laurens. Peter Hebly van Patrimonium was ceremoniemeester. Onderstaand een weergave van de diverse meningen tijdens de discussies. Wat willen ouderen? Uit een onderzoek naar de woonbehoeften van Barendrechtse ouderen blijkt dat de meeste Barendrechtse ouderen niet willen verhuizen. Ze willen liever in hun eigen huis oud worden en indien nodig het huis laten aanpassen. Als ze zouden moeten verhuizen, dan wil de meerderheid van de aanwezigen in het dorp blijven. De voorkeur gaat uit naar het centrum. Een enkeling wil wel naar Ter Leede, maar Carnisselande is voor vrijwel alle aanwezigen taboe. Waarvoor willen mensen dan wel verhuizen? Niet om kleiner te gaan wonen, maar wel makkelijker. Vooral een grote woonkamer is belangrijk. Ook een tweede


slaapkamer voor logés is belangrijk.Verder wordt de aanwezigheid van voorzieningen en openbaarvervoersverbindingen genoemd. Sommigen willen wel verhuizen naar een driekamerwoning, met tuin en dergelijke en graag alle luxe. Maar dat moet je natuurlijk wel kunnen betalen.

Nieuwbouwprojecten spreken bij veel mensen tot de verbeelding. Als er mooie ouderenwoningen met veel voorzieningen worden gebouwd, zijn mensen wel enthousiast te krijgen om te verhuizen. Het accent bij seniorenwoningen moet liggen op sfeer, woonbeleving en veiligheid.

Sfeer en hiermee onderlinge omgang en gemeenschapsgevoel vindt men erg belangrijk. Qua woonbeleving vinden de aanwezigen onder meer een eigen balkon op het zuiden, privacy, eigen baas zijn (dus geen betutteling over huisdieren of sterke drank) en de bereikbaarheid van centrumvoorzieningen erg belangrijk. Een slecht voorbeeld vindt men de seniorenwoningen in Ter Leede/Lagewei. Hier zijn geen voorzieningen, winkels of een ontmoetingscentrum. En geen voetpaden, geen of slecht openbaar vervoer. De woonbeleving is voor iedereen anders, dus de woning en woonomgeving moeten worden afgestemd op de doelgroep. De huidige groep ouderen is tevreden, maar de nieuwe lichting is wat kritischer. Verder moet de voorraad woningen in Barendrecht levensloopbestendig zijn. De moderne woningen hebben isolatie en comfort, en dit moet ook aanwezig zijn bij de huidige voorraad en de zorgvoorzieningen. Bovendien moet de woning een makkelijke en ruime toegang hebben en moet je je er veilig voelen.

Ouderen een veelzijdige groep

'Voor het centrum van Barendrecht moet een uitgewerkt plan komen waarbij wonen, welzijn en zorg aan elkaar zijn gekoppeld. Dit kan in één gebouw, maar ook in aanpalende gebouwen die, al dan niet fysiek, met elkaar "verbonden" zijn.' (Ben van Dorp)

Enkele aanwezigen vonden het opvallend dat de gebouwen in de presentatie van Guus Verduijn zonder balkons waren uitgevoerd. Een verklaring hiervoor kan zijn dat balkons vaak te koud en te tochtig zijn. Een goed alternatief hiervoor is een loggia. Ten slotte kan een reden zijn om te verhuizen dat de buurt waarin je woont achteruit gaat. Veel ouderen zijn bijvoorbeeld ongerust over de centrumontwikkelingen. 550 nieuwe woningen vinden ze veel te veel.

Ouderen vormen een zeer diverse groep. Iedereen wil anders wonen. Dat is ook logisch, omdat iedereen boven de 55 jaar tot ouderen wordt gerekend. Maar er is wel degelijk verschil tussen ouderen van 55 en ouderen van 80 jaar. Er zijn verschillende leeftijdscategorieën, leefstijlen, huishoudenssamenstellingen en culturen. Ook zijn er steeds meer ouderen met een dubbel pensioen, die meer te besteden hebben. Er is voor huisvesting een verschil tussen ouderen met echt benodigde zorgbehoefte die bijvoorbeeld niet ver kunnen lopen en ouderen die nog heel veel zelfstandig kunnen wonen.

Ouderen willen zelfstandig wonen Uit eerdergenoemd onderzoek blijkt dat ouderen vooral zelfstandig willen blijven wonen. Maar wat betekent dat? Moet hiervoor een woning volledig worden aangepast of zijn er mogelijkheden in bijvoorbeeld flexibele woningen of zelfs flexibele wijken? De aanwezigen vinden dat een seniorenwoning aan de eisen van

de toekomst moet voldoen. Zo hebben de oudere seniorenwoningen/flats geen voorzieningen voor scootmobielen. En dat geeft problemen. Het zou ook goed zijn om in de woningen voorzieningen te treffen zodat er later extra's kunnen worden aangebracht zoals camera's en dergelijke. De plek waar je woont is weliswaar belangrijk, maar nog belangrijker zijn de voorzieningen, zodat je alles zolang mogelijk zelf kan blijven doen. Er komen steeds meer anders samengestelde huishoudens. Kind en ouder, twee zussen of broers, vrienden, en dergelijke. Een flexibele woning is dan een uitkomst. Dus zou er kwaliteit moeten komen door grote woningen en een mix aan huur en koop. Ook juridische kwesties daarvoor moeten goed worden geregeld.

Ouderen in het centrum? Ouderen van boven de 70 jaar willen volgens een van de aanwezigen graag in het centrum wonen maar dan wel in een huurwoning. Er moet in de gemeente een


kern van zorgvoorzieningen zijn. Dit zit in het Centrumplan, dus hieraan wordt in Barendrecht voldaan. Ook wordt een centrale ontmoetingsplaats en korte afstanden naar voorzieningen belangrijk gevonden. Wat vinden de aanwezigen van te veel senioren in het centrum? Clusteren is geen probleem, maar de groepen moeten wel worden gemixt.Alleen al het verschil tussen

'De mogelijkheden om naar een andere woonvorm over te stappen zijn lastig. Het aanbod is klein, maar ook het moment waarop de keuze moet worden gemaakt is moeilijk te bepalen. De veranderingen in de gezondheidstoestand komen immers óf heel direct óf gaan zo langzaam dat steeds weer wordt geprobeerd zich te behelpen.' (Diny Koen-Diehle)

mensen van 55 en 85 jaar is zo groot dat er geen sprake is van eenvormigheid. Een mooi voorbeeld vindt men een gebouw als de Acropolis in Hillegersberg. Dat zou op kleine schaal prima in Barendrecht kunnen, inclusief zwembad en dergelijke.

Diversiteit wijken Wat vindt men van gemixte wijken met jong en oud? Bijna niemand ziet dit zitten. Belangrijkste reden daarvoor is overlast. Op dit moment ervaren de meeste aanwezigen in Barendrecht de overlast van jongeren (vooral jonger dan 25 jaar) als zeer storend. Dit geldt voor alle wijken. Behalve overlast brengen de jongeren soms ook een gevoel van onveiligheid. Dit komt vaker voor bij seniorencomplexen en minder bij gemengde complexen. Na doorpraten zijn er toch ook wel voorstanders van gemengde wijken. Zo kunnen jongeren de ouderen helpen en in bepaalde wijken is er een goede cohesie. Een goed voorbeeld hiervan is de Wagenmakerij in Smitshoek. Ook past de mix bij Barendrecht omdat het van oudsher al zo is.

Zorgvoorziening Tijdens de discussies blijkt men het belangrijk te vinden dat er in een zorgvoorziening iets voor de mensen te doen is. Het is goed dat de voorzieningen vraaggestuurd gebouwd worden, maar het moet niet overal hetzelfde zijn. Er moet vooral worden gedacht aan 'gewoon' wonen voor ouderen in plaats van verzorgingshuizen. Ook moeten activiteiten niet aan de bewoners worden opgedrongen, maar worden gestimuleerd. Mensen moeten op een informele manier dingen samen kunnen doen. Veel mensen vinden het belangrijk dat ouderen in een woonservicecirkel wonen.

Daarbij moeten de openbare ruimtes 'ouderengeschikt' worden gemaakt. Anderen willen weer dat ouderen in hun eigen buurt kunnen blijven wonen, bijvoorbeeld in kleinere zorgcentra die ook zorg leveren in de buurt.

Locaties Gezien de enorme behoefte naar senioren/zorgwoningen is grootschaligheid nodig. Dit vinden de aanwezigen niet erg als de benodigde voorzieningen zijn gewaarborgd, vooral ook de veiligheid. Borgstede is verouderd, heeft heel kleine kamers en voldoet niet meer aan de huidige eisen. Borgstede zou plat moeten en er zou een groter, moderner pand voor

terug moeten komen. Daarbij zou er een nieuw pand met intramurale zorg moeten komen waar doorschuiven intern mogelijk is. Met koopwoningen om het te kunnen financieren. Bovendien kun je daar diverse voorzieningen creëren zoals een restaurant waar ook 'derden' komen om contact te krijgen met andere mensen. Als andere locatie wordt de Driehoek genoemd, waarbij de huidige woningen worden gesloopt en winkels en overige voorzieningen op loopafstand komen.

Seniorenwoningen op korte termijn? Wat zouden de aanwezigen ervan vinden als er in het centrum op de locatie van het Postkantoor/Rabobank een zorgcentrum en/of seniorenwoningen geplaatst zouden worden? Hiervoor blijkt veel animo te bestaan. Wel wordt meteen al aangegeven dat er geen vertrouwen is in een bouw hiervan binnen tien jaar. De uitwerking van de bouwplannen ervaart men als te traag.

Bezoekadres: Londen 14-16 2993 LA Barendrecht Postadres: Postbus 25 2990 AA Barendrecht Telefoon: algemeen (0180) 61 38 77 Internet www.patrimoniumbarendrecht.nl E-mail [email protected]

De wensen van de toekomstige senior

Recommend Documents