De Weekendkrant wordt als Bild

o n d e r n e m e n d

l: /m ia rt ec be Sp m ve no

v o o r

T w e n t e 27

M a g a z i n e

1 r be m ce de

| Twentevisie | Jaargang 14 | Nummer 9 | November 2002 |

Krantenmagnaat Joop Munsterman:

“De Weekendkrant wordt als Bild”

Holec Holland staat op instorten De frustraties van fraudeofficier Coumans: ‘Faillissementsfraude nagel aan doodskist’ Porsche-liefhebber Victor Doorn gaat Kamer van Koophandel leiden ’s Werelds beste biljarter Marco Zanetti: ‘Ich bin ein Hengeloër’

| Twentevisie | Jaargang 14 | Nummer 9 | November 2002 |

Fraudeofficier André Coumans 2

Inhoud

4

Joop Munsterman wil weekend-tabloid

7

Het einde van Holec Holland nabij

10

De rechtlijnigheid van André Coumans

13

Victor Doorn, nieuwe Kamer-baas

16

Kunstenaar in bedrijf

22

Beursanalyse: Steinmeijer blijft toch

29

Go Planet Businessmeeting voor Twentevisie lezers

33

Ed Figee is ambtelijk puritein

46

Foto-impressie Memphis

Voorzitter Victor Doorn Aan de faillissementen van de Grote Een en Qtecq zit een flink luchtje. Curatoren doen geen aangifte omdat de dossiers onderin een la komen. Tijd voor een weerwoord.

10

Wegener topman Victor Doorn is verkozen tot voorzitter van de Kamer van Koophandel. Doorn is minder diplomatiek dan zijn voorganger en kent Twente nauwelijks.

13

Krantenmagnaat Munsterman Hij is wellicht de enige echte krantenmagnaat van Nederland, met bijna 300 huis-aanhuisbladen. Hij wil van de huidige Weekendkrant een echt mooi tabloid maken naar voorbeeld van het Duitse Bild.

4

49

Expo on Horse ternauwernood gered

58

Mooie Marco Zanetti heeft alleen aandacht voor keu

60

Jaap Stam zien ze nooit meer terug

Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van interviews die hebben plaatsgehad in het economische radioprogramma ‘Memphis’ dat elke eerste zaterdag van de maand wordt uitgezonden via Radio Oost. De opnames vinden op dinsdag daaraan voorafgaand plaats in de TOS-ruimte van het Arke Stadion in Enschede. Daarnaast fungeert Twentevisie als officieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente. Uitgever MediaSales Nederland bv., Anninksweg 50, Hengelo, Postbus 702, 7550 AS Hengelo, Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail: [email protected], Website: www.twentevisie.nl Directie Martin Wermer Blad managers Anno Oude Engberink, Marion Kosterink Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur) Mario van Santen, Martin Steenbeeke, Eddy van der Ley, Eric Brinkhorst (fotografie), Jaap Baart (fotografie columns) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Arjan Reef (foto-

Rubrieken

Een dag na de aankondiging van de Europese Commissie om de EU met tien leden uit te breiden, was mr. Hans van den Broek de gast op de jaarvergadering van IKT. Zijn voorspellingen - geen Nederlands veto en een bemiddelende rol van Duitstand - werden tijdens de EU-top bewaarheid.

70

Juridisch Gezien

18

Nieuws en Feiten

21

Notarieel Advies

27

Personeel en Organisatie

31

Financieel Accent

37

Online Strategie

39

Onroerend Goed

62

IKTelgids

69

IKTvisie op ...

79

Scope / IKT-nieuws

80

Twente Agenda

70

De toekomst van de EU

72

Bedrijfsethiek

74

Lessen van Enron

77

Jaarrede Geert de Raad

78

Metaal ziet herstel

79

IKT Nieuws

80

Twente Agenda

grafie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail: [email protected], Website: www.ikt.nl Advertentie-exploitatie MediaSales Nederland bv., Jeroen Achterberg, Lidy Busscher, Aleid Kluivers, Telefoon 074 - 245 52 52, Fax 074 - 250 35 13, E-mail: [email protected] Advertentiemateriaal aan MediaSales Nederland bv., Postbus 702, 7550 AS Hengelo Privéabonnementen Kosten: € 35 per jaar (10 nummers). Opgave: uitsluitend per fax 074 - 250 35 13 of E-mail: [email protected] Basis lay-out & vormgeving TerZake. reclameadvies, Hengelo Lithografie Laserline, Hengelo Druk Roelofs, Enschede Coverfoto Eric Brinkhorst, Beckum Oplage De oplage bedraagt ongeveer 6.500 exemplaren en wordt verspreid onder IKTdeelnemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zogenoemde ‘decision makers’. Artikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © MediaSales Nederland bv

Als niemand in Nederland zou frauderen, kunnen de uitkeringen omhoog, de belastingen omlaag en dan nog blijft er geld over om leuke dingen mee te doen. Als je een video jat, ben je een dief, als je je BV leeghaalt vlak voordat hij klapt, ben je een linke jongen. Zonder winkeldiefstal kunnen de prijzen in de supermarkt met circa 10% omlaag. Als AH de extrawinst tenminste niet gebruikt om zijn stommiteiten in Argentinië en Amerika weg te poetsen, maar dit terzijde. Officier van justitie Coumans keek de zaal in tijdens de opname van het radioprogramma Memphis en zei dat hij bij het betreden van het Arke Stadion een heel groot bord met sponsors zag en dat hij een aantal namen herkende. De mensen in de zaal hielden hun adem in. Op Coumans misschien na die zijn huis volgens alle regels heeft laten verbouwen (en dat kostte hem nogal wat moeite) heeft bijna niemand schone handen in dit land. De moraal is inmiddels zo verziekt dat je nauwelijks nog een badkamer legaal kan laten verbouwen, zo extreem duur is het geworden. De aannemers zeggen dat zonder het grijze gebied een heleboel werk niet uitgevoerd zal worden. Daar hebben ze wellicht gelijk in, maar als iedereen netjes zijn belasting afdraagt, kunnen de belastingen op alle werken omlaag. De frauderende bijstandsmoeder wordt sneller gepakt dan de zakkenvullende directeur. Omgekeerd zou in elk geval veel meer geld opleveren. De bijstandsmoeder wordt sneller aangegeven door de vrouw die in de avonduren achter de kassa zit om de vakantie bij elkaar te sparen en ziet dat haar buurvrouw de zaak bedonderd. De gevolgen van een fiscaal handigheidje zijn ook niet direct (en zelfs niet indirect) zichtbaar. Als je zwart afrekent, hoor je ’s avonds niet dat er als gevolg daarvan een bed in het Twenteborg moet worden gesaneerd. Je kan moeilijk op elke hoek van de straat een agent zetten en op elke twee hoeken een officier van justitie en op elke vier hoeken een rechtbank. Zo’n maatschappij moet je niet willen. Maar curatoren die complete misstanden bij faillissementen blootleggen, en hun werk ergens in een la zien verdwijnen en de dader dagelijks vrolijk in zijn dure Mercedes zien rondrijden, dat doet heel erg veel pijn. Na aanleiding van de uitzending belde een werknemer van de Grote Eén die door zijn directeur bestolen is. ‘Dus die lul wordt niet vervolgd?’ Nee, die lul wordt niet vervolgd, jongen, het spijt me. ‘Ik had hem op zijn bek moeten slaan’. Ja, dat had je moeten doen, je wint er in elk de sympathie mee van Bernard.

Voor digitaal archief: www.anjeprodukties.nl

3

Commentaar

Detoekomst van de EU

15

Bernard

Twente visie. 09/2002

Joop Munsterman is met 300 titels echte krantenmagnaat

‘Ik wil een tabloid als Driehuis (eerder met veel bombarie van HP/De tijd binnengehaald). Ook die lag niet goed bij de Tubantia-journalisten (deze keer om inhoudelijke redenen). Saillant detail is dat Munsterman in de afgelopen tijd nog wel eens bemiddeld heeft bij Tubantia tussen beide kampen, het kan verkeren.

4

Dédain

Joop Munsterman wil van de Weekendkrant een echte tabloid maken voor Twente. “De Weekendkrant is meer geworden dan alleen een tegenhanger van de HABO-krant.”

Joop Munsterman heeft in de afgelopen jaren veel geld verdiend voor zijn bazen. Hij begon ooit als schoonmaker bij Tubantia dat uiteindelijk (zoals alle huis- aan huisbladen en dagbladen in het oosten van het land) in handen kwam van Wegener. Hij was later nog twee jaar directeur van Tubantia, waar hij van de avond- een ochtendkrant maakte en tussen neus en lippen door het dagbladbedrijf tot een plattere organisatie herstructureerde. Zijn hart ligt bij de weekbladen, het kwam niet slecht uit dat Wegener zijn hulp inriep om de huis- aan huisbladen in het westen en zuiden uit de rode cijfers te halen. Een kunstje dat hij eerder al in Oost-Nederland had uitgevoerd. Een gladde jongen, maar wel een die dingen voor elkaar krijgt, zoals bij zijn Hengelose voetbalclubje ATC’65 dat hij uit de goot haalde.

(door Jan Medendorp)


Bij Tubantia keken veel gerespecteerde journalisten toch een beetje op hem neer. Moesten zij naar hem (‘Monsterman’), de ex-schoonmaker, de man van de commerciële weekbladen (hij was in die tijd ook nog directeur van de Oostelijke Weekbladpers) luisteren? De puzzel viel daarna op zijn plaats. Munsterman wilde wel weg, want zijn baantje bij Tubantia was na

verloop van tijd inhoudelijk wel erg mager geworden. Wegener had hem eerder al de slechtlopende weekbladen van de andere werkmaatschappij Wugo (in Gelderland en West-Overijssel) in de maag gesplitst en wilde hem daarvoor liefst helemaal inzetten na de aankoop van de VNU-bladen. Bovendien had Wegener een erebaantje nodig voor de oud-hoofdredacteur Gerard

Met dédain kan hij wel omgaan, hij weet niet beter, maar hij wordt kwaad als je hem een keiharde saneerder noemt. “We investeren juist in goede journalisten voor de huis- aan huisbladen. Vroeger gaf de Twentsche Courant voor heel Twente van Rijssen tot Glanerbrug één huis-aan huiskrant uit (Twente Centraal). Dat is niet goed. In alle steden zit een journalist die de krant met lokaal nieuws vult. Ja, die kosten wegen zeker op tegen de opbrengsten. We hoeven er ook niet omheen te draaien, huis- aan huiskranten zijn bedoeld als reclamefuiken, maar dat proberen we wel zo goed mogelijk te doen. Als je de kranten goed hebt bekeken, dan zal jou opgevallen zijn dat de hoeveelheid redactionele tekst juist is vergroot; we willen dat langzaam uitbouwen van 25% nu naar een derde. We zoeken de kostenbesparingen juist niet in de redactie, maar in de zogeheten ‘backoffice’. Door clustering van kranten kan je efficiënter werken in de administratie, personeelszaken, automatisering, en vooral in het zetwerk. Dat gebeurt nu nog op veel kleine kantoortjes overal in het land. En we laten de kranten dicht bij het verspreidingsgebied drukken. Met die veranderingen zijn nog enorme sommen te verdienen. Binnen twee jaar heb ik alle huis- aan huisbladen van Wegener gezond.” Ze kijken met dédain naar hem, maar hij verdient geld. En daarom luistert de Raad van Bestuur (met name Jan Houwert) goed en graag naar hem. Tubantia zit (nog) niet in de rode cijfers, maar de rendementen zijn dramatisch. Nog een saillant detail: tijdens het regime van Munsterman werd nog twee maal zoveel geld verdiend als nu. En dat heeft niet alleen met de teruglopende economie te maken.

Weekendkrant Elke stad zijn eigen huis- aan huiskrant, een regionaal dagblad, een radio- en televisiestation en dan heb je het wel zo’n

Bild voor Twente maken’ beetje gehad in de visie van Munsterman. “Twentevisie en De Roskam zijn uitstekende uitgaven vind ik, maar wel voor nichemarkten en die bijten ons niet.” Dat doet de nieuwe huis- aan huiskrant HABO (zonder redactie, uitsluitend advertenties) wel, nog voor de verschijning daarvan reageerde Munsterman door de Weekendkrant in de markt te zetten. Volgens Munsterman draait hij met zijn Weekendkrant ‘break-even’: “Nee, er hoeft geen geld bij.” Op de vraag of de adverteerder dankzij de krantenoorlog voor een dubbeltje op de eerste rang zit, reageert hij niet. “Wij hebben onze tarieven en HABO zal zijn eigen prijsafspraken maken.”

‘Het bereik van onze huis- aan huiskrant is 90%, een regionaal dagblad zit tussen de 55 en de 65%’ De Weekendkrant is met veel haast bedacht en in de markt gezet. En dat zie je. Er zijn geluiden dat de Weekendkrant binnen afzienbare tijd weer verdwijnt. Net als in Zwolle (waar de plaatselijke huis- aan huiskrantredactie geacht werd de Weekendkrant te vullen). “De Weekendkrant verdwijnt niet, zelfs niet als de HABO-krant ten onder gaat.”

Bild De macht van Wegener (lees Munsterman) roept natuurlijk weerstand op. Negen lokale uitgevers van huis- aan huiskranten (in de regio Arnhem-Deventer-Zwolle-Winterswijk: 450.000 kranten) bundelen de commerciële krachten. Weliswaar is de Weekendkrant (ook met woontrends uit Twente) daar alweer verdwenen, maar als het aan Munsterman ligt, komt hij ook daar weer terug. Van vechtinstrument tot ‘love-baby’; Munsterman wil de Weekendkrant uitbouwen tot een echte tabloid. Eerst alleen voor Twente, later voor heel Nederland, met uitgaanstips, sport (en dan vooral de lagere elftallen), restaurantjes en dergelij-

ke. “Een krant met veel leesmomenten,” noemt hij het. “Ik vind het spannend om voor Twente een nieuw type krant te maken, een krant die in Nederland nog niet bestaat. We gaan de Weekendkrant binnenkort uitbreiden tot 24 pagina’s. Met meer redactie. Nee, niet alleen met het doorzetten van advertenties. Ik moet geld verdienen. En in de derde fase bekijken we of we een krant als een Engelse tabloid kunnen maken, met 32 tot 44 pagina’s, zoiets als Bild. Het is niet helemaal nieuw, Metro en Spits zijn ook die markt aan het verkennen.” Munsterman krijgt de ruimte als hij intern de boel op orde heeft. Joop Munsterman is als directeur van 300 titels en circa 1600 werknemers eigenlijk de enige echte krantenmagnaat van Nederland. En hij wordt nog veel machtiger. Onderzoeken wijzen uit dat het bereik van veel huis- aan huiskranten bijna 90% is. “Een gemiddeld dagblad in Nederland, een regionaal dagblad, dat zit tussen de 55 en de 65%.”

sors bij gekomen, het aantal (jeugd)leden groeide met een paar honderd en het eerste elftal promoveerde van de zesde naar de tweede klasse. “Ach, we deden het met meer mensen. Maar ik vind het geweldig om met jeugdspelers te werken.” Bij FC Twente is hij inmiddels doorgedrongen tot de Raad van Commissarissen. Er doen verhalen de ronde dat hij in is om Herman Wessels als voorzitter op te volgen. “Dat is niet aan de orde.” ■

5

Chanteren Munsterman is een man die weet dat je met stroop meer bereikt dan met azijn. Hij heeft Han Pape van de Roskam al een paar keer aangeboden zijn krant bij hem te drukken. “Ik doe het in elk geval goedkoper dan de uitgeverij waar hij nu zit.” Maar Pape wil helemaal niets meer met zijn vroegere werkgever te maken hebben. Ook heeft hij met de uitgever van de HABO-krant geprobeerd vriendjes te worden. Dat spreekt hij tegen. “De uitgever van de HABO-krant heeft met mij een paar keer contact gezocht. Ik heb de indruk dat hij uitsluitend de krant is begonnen om ons te pesten in de hoop dat wij de krant overnemen. Ik laat me niet chanteren, dus dat gebeurt niet.” Wel zegt hij samenwerking met RTV Oost te willen. “Radio en TV Oost is in heel Overijssel te ontvangen en dat is ook ons verspreidingsgebied. De HABO-krant (waarmee RTV Oost nu samenwerkt, JM) komt alleen in Twente.”

FC Twente De Hengelose voetbalclub ATC’65 was zonder Joop Munsterman allang ten gronde gegaan. Die mening wordt alom gedeeld door de leden van de club aan de Torenlaan waar het nieuwe complex van ATC’65 is verrezen. Er zijn nieuwe spon-


GAAT ER ECHT NIETS BOVEN GRONINGEN? De gezelligste studentenstad van Nederland met de Martinitoren en ‘t Peerd van ome Loeks ligt in het filevrije Noorden. Maar toch gaat er voor veel automobilisten nog wel iets boven Groningen. Voor al onze klanten in het Oosten van Nederland bijvoorbeeld. Zij profiteren van ons uitgekiende wagenparkbeheer, ze hebben kennisgemaakt met onze vergaande klantvriendelijkheid en ze ervaren steeds weer onze service. Ze vinden maar één ding jammer: naast het hoofdkantoor in Groningen hebben we geen nevenvestigingen. En daar gaan we dus wat aan doen. Per 1 november 2002.

NOORDLEASE OPENT NIEUWE VESTIGING IN ALMELO Noord Lease BV Weezebeeksingel 2 Postbus 757 7600 AT Almelo Telefoon: (0546) 66 00 77 Telefax: (0546) 66 00 99 Internet: www.noordlease.nl E-mail: [email protected]

Holec Holland hoopt op overname door Cuthler Hammer

Herfinanciering bottleneck De relatie tussen het Engelse energieconglomeraat Delta en de Hengelose dochter Holec Holland is ernstig verstoord. Zo erg zelfs dat de kans groot is dat Holec Holland uit de Delta-familie wordt gestoten. Met alle gevolgen van dien.

7

(door Mar tin Steenbeeke en Jan Medendorp)

Holec Holland is altijd al een stiefkind geweest. Onder de vleugels van oud eigenaar Begemann haalde Joep van den Nieuwenhuijzen de bankrekening direct leeg als klanten hun rekening hadden voldaan. Delta heeft een iets subtielere manier van het plunderen van de kas. Delta wil de opstallen en grond van Holec Holland in Hengelo gebruiken voor de herfinanciering van de eigen elektrische divisie. Financieel directeur Barend Hess van Holec Holland weigerde daarmee akkoord te gaan en werd om die reden een paar maanden geleden buiten de poort gezet, nadat eerder al ‘dwarsligger’ Kees Smit het veld moest ruimen. Als nieuwe directeur kwam Harry Hofmans van kabelproducent Belden Europa. Deze weigert (zoals een goed marionet betaamt) al maanden elk commentaar. De circa duizend werknemers, de ondernemingsraad noch de vakbonden hebben de gevaren nauwelijks in de gaten. En iedereen aan wie wel openheid van zaken wordt gegeven, moet een geheimhoudingsverklaring tekenen.

General Electric De top van Holec Holland en Delta heeft onlangs een paar dagen in Barcelona geheim overleg gevoerd, over een mogelijke overname, met het Amerikaanse concern General Electric. General Electric is geen onbekende in Twente, want het bedrijf is ook eigenaar van Odink & Koenderink in Haaksbergen (280 werknemers), een rechtstreekse concurrent van Holec Holland. Odink & Koenderink wordt (als General Electric Holec inderdaad overneemt) in dat geval samengevoegd in Hengelo met de divisie Laagspanning. Het is één van de drie scenario’s waarmee de top van Holec en Delta werken. Het Amerikaanse Cuthler Hammer is de andere overnamekandidaat. Voor Holec Holland is die optie beduidend interessanter omdat Cuthler Hammer in Europa geen positie heeft en zelfs in de markt is om de hele elektrische poot van

Delta over te nemen. De Electric-divisie wordt gevormd door (naast Holec Holland) de Engelse bedrijven MEM, Bill Switchgear en Home Automation, Innovative Technology (VS) en het Duitse bedrijf Elek.

Slinkende winst Op de eigen website maakt Delta (de holding, meer dan tienduizend werknemers) melding van het in 2001 achterblijven van de omzet (van 688 miljoen pond naar 594 miljoen pond) en winst (met een derde gedaald tot 30 miljoen pond). In een halfjaarbericht (september) geeft het bedrijf aan wel herstel te zien, maar niet voor Holec Holland dat te maken heeft met een ‘difficult trading environment’. Na de mislukte beursgang van Holec Holland in 1997 verscheen Delta in 1998 als reddende engel ten tonele. De Engelsen, tot dan toe vooral actief in de laagspanningsmarkt, zagen in de middenspanningsactiviteiten van Holec een welkome aanvulling van haar eigen productiepakket. De Engelsen betaalden 287 miljoen gulden voor Holec Holland en namen 67 miljoen gulden aan schulden over. Belangrijker voor Holec was ook dat het kapitaalkrachtige Delta de financiën kon leveren voor vervolmaking van het nieuwbouwproject Holec-in-One. Dit allemaal in de verwachting dat Holec een substantieel deel bij zou dragen aan de geplande driedubbele omzetstijging van de elektrische divisie. Maar de Engelsen hebben het inmiddels helemaal gehad met Holec, dat de groeicijfers telkens naar beneden bij moest stellen. Dit komt vooral door het onderdeel Middenspanning, dat, in tegenstelling tot Laagspanning, verlies maakt. Door de tegenvallende resultaten bij Middenspanning is de verwachte winst van 8 miljoen euro over 2002 voor heel Holec al bijgesteld naar één miljoen. Met de verklaring van Holec Holland dat de liberalisering van de energiemarkt klanten huiverig heeft gemaakt voor

nieuwe opdrachten wordt in Engeland geen genoegen genomen. Het kostte vorig jaar zelfs de kop van commissaris Declercq.

Een herfinanciering betekent gewoon het einde voor Holec in Holland.

Herfinanciering De Electric-divisie zit zo zwaar in moeilijkheden dat de leiding het hele bedrijf wil herfinancieren en daarvoor de zekerheden van de diverse dochterbedrijven wil gebruiken. De contracten met de banken lopen tot 1 april 2003. Tussentijdse herfinanciering is mede door tegenwerking van de inmiddels afgezette directie mislukt. Een goede herfinanciering kan de prijs voor overnamekandidaten doen stijgen. Vandaar de interesse van de twee Amerikaanse bedrijven op dit moment. Bovendien is een overname nu aantrekkelijker dan over een half jaar, als naar verwachting de markt is aangetrokken. Een overname zal in elk geval de doodsteek betekenen voor het toeleveringsbedrijf HAT dat op hetzelfde terrein zit als Holec Holland. Holec Holland bezit nog 40 procent van de aandelen van HAT (200 werknemers), maar zal onder een nieuwe eigenaar de hand op de knip houden. Op 15 november maakt Holec Holland los van de toekomst een nieuwe reorganisatie bekend waarbij minimaal 150 banen zullen worden geschrapt. En dat terwijl de laatste reorganisatie bij middenspanning, waarbij 56 banen verdwijnen, nog niet eens afgerond is. Een herfinanciering betekent gewoon het einde voor Holec in Holland. Want waarom zullen de Engelsen de mensen aan het werk houden als ze de grond en opstallen al verkocht hebben? Alle hoop is gevestigd op Cuthler Hammer. ■


Fraudeofficier André Coumans is gefrustreerd over beperkte vervolging

‘Faillissementsfraude 10

Handel in illegale CD’s, fraude met overschrijvingskaarten, oplichting met kozijnen en sigarettensmokkel. De criminele activiteiten die door toedoen van de Fraude-unit Oost van het Openbaar Ministerie aan het licht zijn gebracht, zijn divers. En dan te bedenken dat de hoofdmoot van de fraudezaken wordt gevormd door de minder aansprekende belastingfraude en dat de opsporingscapaciteit bij lange na niet voldoende is om alle witteboordencriminaliteit aan te pakken. De frauderende bijstandsmoeder heeft een grotere kans tegen de lamp te lopen dan de directeur van een grote onderneming, erkent fraudeofficier André Coumans. “Dat is triest, ja.”

34 keurige ondernemers ging met een mooi bedrijf die allemaal dachten ‘pik in, het is winter’.” Het antidateren van een overeenkomst, het ‘regelen’ van de omzetbelasting, gesjoemel met rekeningen: financiële fraude is dagelijkse business in het bedrijfsleven. Het wordt alleen niet zo genoemd maar valt onder de categorie ‘naast de kassa vallen’. “Maar verdorie. Wat bij een groot bedrijf naast de kassa valt, daar kan een bijstandsgezin een jaar van leven.”

(door Mar tin Steenbeeke)

Witteboordencriminaliteit

André Coumans ergert zich aan het gemak waarmee financiële fraude tot stand komt.


Dat in ieder mens een potentiële crimineel steekt, wist officier van justitie Coumans al langer. Maar dat het oplichten van de fiscus bijna een nationale sport is geworden, ondervond hij toen hij zijn huis wilde laten verbouwen. Of het nu de stukadoor of de timmerman was; iedere vakman vroeg Coumans, niet wetende dat zijn beroep het opsporen van fraude is, of het karwei zwart of wit moest gebeuren. “Iedereen heeft de mond vol over dat er voldoende geld moet zijn voor zorg en veiligheid, maar

als we met elkaar de fiscus kunnen tillen zijn we er nog trots op ook. Die dubbele moraal verrast me.” Het gemak waarmee financiële fraude tot stand komt, stoort Coumans evenzeer. Recentelijk rondde hij in Arnhem een zaak af waarbij een ondernemer aan 34 collega-bedrijven facturen had ‘verkocht’. Negentig procent van het bedrag dat voor deze papieren diensten werd betaald, werd vervolgens contant teruggegeven. “Dat heb ik aangepakt. Niet omdat het om zulke grote bedragen ging, maar omdat het om

Financiële fraude is in. Niet alleen bij het bedrijfsleven maar ook bij het openbaar ministerie. Sinds vijf jaar wordt de financiële fraude in Oost-Nederland door een speciale fraude-unit aangepakt. André Coumans, voormalig wethouder en advocaat, is een van de vijf officieren van justitie die samen met zes parketsecretarissen is vrijgemaakt om de witteboordencriminaliteit in de arrondissementen Zutphen, Arnhem, Zwolle en Almelo te bestrijden. In hoofdzaak richten zij zich op fiscale fraude, want in 80 procent van de gevallen is de belastingdienst de benadeelde partij. Bij de overige fraudegevallen zijn particulieren of bedrijven de dupe. Hoe groter het bedrijf, hoe minder snel er aangifte wordt gedaan. Zo moest de directie van verzekeringsconcern Aegon, dat vermoedelijk door een Hengelose zakenman en een exwerknemer voor acht miljoen euro is opgelicht, intern stevig onder druk gezet worden om aangifte te doen. En het farmaceutische bedrijf dat door een neuroloog uit Heeten voor 800.000 gulden werd opgelicht, weigerde uit angst voor negatieve publiciteit zelfs helemaal om justitie in te schakelen. “Ik begrijp het vanuit het standpunt van PR wel,” zegt Coumans, die niet op individuele zaken wil ingaan, “maar niet aangifte doen is het begin van het einde.”

Faillissementsfraude Het is niet omdat de fraude-unit niets te doen heeft. Iedere zes weken worden er na overleg met de FIOD en de belastingdienst 25 fiscale fraudezaken voorgedragen om vervolgd te worden, terwijl er capaciteit is voor vijftien zaken, de overige worden bestuurlijk afgedaan. Ook uit de particuliere fraude wordt een

nagel aan mijn doodskist’ selectie gemaakt. De zaken met de grootste voorbeeldfunctie, de hoogste schade en die zaken die eventueel gecombineerd kunnen worden met andere delicten maken de meeste kans op vervolging. En als er al voldoende zaken vervolgd kunnen worden, stuit het fraudeteam op de beperkte capaciteit bij de rechtbanken. Dat betekent dat er noodgedwongen heel wat fraudezaken blijven liggen. Zoals veel faillissementsfraudezaken. Curator Wilderink uit Enschede heeft zich vaak min of meer wanhopig afgevraagd waarom justitie geen werk maakt van vermeende frauduleuze handelingen van de ex-directeur van witgoedketen De Grote Eén. En zijn collega Van der Hel heeft dezelfde ervaringen met het faillissement van het Hengelose Qtecq. “De curatoren hebben gelijk. Faillissementsfraude is bijna een nagel aan mijn doodskist,” erkent Coumans. De oorzaak ligt volgens hem niet bij het openbaar ministerie, maar bij de opsporingscapaciteit van recherche en politie. Elke zaak die bijvoorbeeld door een curator wordt aangebracht, moet door een rechercheteam worden onderzocht. En door de beschikbare capaciteit, die door Coumans als ‘beroerd’ wordt betiteld, moeten er keuzes worden gemaakt. “En als ik moet kiezen tussen het oplossen van een zedenzaak of een faillissementsfraude dan kies ik voor de zedenzaak,” geeft Coumans toe. Frustrerend, niet alleen voor de officier van justitie maar ook voor de curatoren en de schuldeisers, die door een faillissement in de problemen kunnen komen.

Bijstandsmoeder Gevolg van de beperkte capaciteit is dat de top van de ijsberg wordt aangepakt, maar de doorsnee-zaken blijven liggen. “De pakkans is niet bijzonder groot,” erkent Coumans. Een bijstandsmoeder loopt volgens hem in Nederland een grotere kans tegen de lamp te lopen dan een frauderende directeur van een grote onderneming. “Ik ben het met u eens dat dat triest is.” Financiële fraude is pas sinds enkele jaren een speerpunt van het Openbaar Ministerie. Het vergt enige tijd voordat financiële fraudezaken dezelfde beleving bij politieagenten oproepen als een moordzaak. “Het zit grotendeels tussen

de oren,” weet Coumans. Hij constateert bij de opsporingsdiensten een soort koudwatervrees en onbekendheid met de mogelijkheden. Nog steeds worden er dossiers ingeleverd waarbij overduidelijk vast staat dat bijvoorbeeld een illegale hennepkweker pas na de derde oogst gepakt is, maar waar geen ontnemingvordering aan vast hangt. “Er moet bij die rechercheur een knop omgaan dat je zo iemand zijn munten kunt afnemen.”

‘Ik zou ook kiezen voor een zedenzaak in plaats van faillissementszaak’

Een zelfde onbekendheid met de materie ziet Coumans terug in de vonnissen van de rechtbanken. Die zijn nog altijd geneigd om de ‘gesoigneerde crimineel’ relatief lichter te straffen dan de ‘boef met ooglap en tattoo’.

Timboektoe Het intensiveren van de opsporing en berechting van financiële fraude heeft volgens Coumans alles te maken met geld. Opsporing en vervolging van een ingewikkelde fraudezaak kost naar verhouding veel tijd en mankracht. Niet in de laatste plaats omdat sommige advocaten volgens Coumans bewust zand in de machine strooien door ter zitting opeens ‘getuigen uit Timboektoe’ op te roepen. Hoewel het de politiek is die volgens Coumans een afweging moet maken welke zaken met voorrang behandeld moeten worden, geeft hij direct aan dat een zak met geld niet zaligmakend is. “Dan ben je er nog niet, want je moet dan ook nog extra mankracht kunnen vinden.” Coumans gelooft meer in verruiming van bijvoorbeeld overwerkregelingen en vermindering van de bureaucratie. Hij vertelt een anekdote dat in het onderzoek naar een sigarettensmokkel het ene observatieteam door de Arbowetgeving om 08.00 moest stoppen, en de andere pas om 09.30 mocht beginnen.

“Er is uiteindelijk wel een oplossing voor gevonden, maar je hebt wel met dit soort dingen te maken.” Een andere mogelijke verbetering is het afbakenen van budgetten voor de bestrijding van financiële fraude. “Dan krijg je geen competitie met de ‘day-today-business’. Bijkomend effect is dat je ook de expertise beter bundelt. Nu belandt een financiële fraudezaak nog wel eens op het bordje van een ‘ouderwetse’ rechercheur. Iemand voor wie bij wijze van spreken een witwaszaak pas rond is, als hij ook de tas waarin het geld vervoerd is heeft opgespoord.

11

Zakenboer De misdaad wacht niet. Die maakt gebruik van de internationalisering en digitalisering om nog vernuftiger te werk te gaan. Coumans noemt als voorbeeld de internetfraude. Een braakliggend terrein waar nog lang niet duidelijk wat strafbaar is en wat niet. “We zullen in de toekomst sterker keuzes moeten maken, we kunnen niet alles doen.” Het Openbaar Ministerie heeft er overigens voor gekozen om de fraudebestrijding weg te halen bij de landelijke parketten. De regionale fraude-units worden vanaf 1 januari ingeruild voor specialistische fraudeteams die vanuit Den Haag worden aangestuurd en meer thematisch gaan werken. Voor Coumans betekent dat hij voortaan zijn werk vanuit Den Bosch gaat doen. Daar wordt hij, zoals hij het zelf zegt, ‘zakenboer’. Dat ziet hij als een geuzennaam voor een officier van justitie die zoveel mogelijk zaken ter zitting moet brengen. Dat veel zaken met veel machtsvertoon worden aangepakt, maar uiteindelijk voor de rechtbank met een sisser aflopen, is een beeld dat volgens Coumans niet klopt. “Het Openbaar Ministerie wordt vaak als een ‘lulletje rozenwater’ afgeschilderd,” constateert Coumans. “Maar het beeld dat wij veel fouten maken klopt niet. Wij hebben een uitvalpercentage waar menig productiebedrijf in het bedrijfsleven jaloers op kan zijn.” Dat er wat misgaat, is voor Coumans een gevolg van de gekozen werkwijze. “Als ik mij alleen maar op de geramde zaken richt, heb ik een honderd procent score. Maar dan doe je aan normen en rechtsontwikkeling niets meer. Dat wil ik niet.” ■


Wegener-topman Victor Doorn is nieuwe voorzitter Kamer van Koophandel

‘Ik wil graag aan het roer’ Victor Doorn was de enige kandidaat om Bram Hulshof op te volgen per 1 januari 2004. Per 1 januari 2004? En dan verkiezingen op 30 oktober 2002? Een opzetje, want Doorn moest het wel worden. Er waren ook geen tegenkandidaten. Dat Doorn de bestuursvergadering officieel nog even moest verlaten tijdens het punt van de verkiezingen, was een formele grap. Doorn heeft alles mee, hij is ambitieus, hij is de tegenpool van de (voor de meeste ondernemers) formele, afstandelijke ‘upperclasser’ Hulshof en het allerbelangrijkste: Doorn komt uit Apeldoorn. En die regio had na de fusie van Twente en de Veluwe nu het recht om de voorzitter te leveren.


Hulshof was een bankier, afkomstig van de ABN AMRO waar hij directeur van de afdeling bedrijven was. Uit gegoede familie (net als zijn vrouw) is hij naast zijn werk als kamervoorzitter druk om het familiekapitaal in de vorm van landerijen en onroerend goed bij elkaar te houden. Hulshof is vooral een diplomatieke man, die dankzij vriendjes op het hoogste niveau in (bijna) alles zijn zin krijgt. Voor hem was alleen de dubbelstad een maatje te groot. En de verzelfstandiging van de luchthaven was zijn enige, echte nederlaag. Hulshof krijgt een opvolger die werkelijk op alle fronten zijn tegenpool is. Doorn is zoon van een middenstander. Zonder eigen vermogen. “Ik heb mezelf van onderaf opgewerkt. Nee, ik heb ook geen opties, ik maak mijn salaris gewoon op.” Doorn is directeur van Wugo, een van de grootste werkmaatschappijen van uitgeverij Wegener. Een levensgenieter die houdt van lekker (en veel) eten, privé in een fraaie, zwarte Porsche rijdt (van Wegener heeft hij een Volvo-leasebak) en af en toe op zijn 1600cc Yamaha-motorfiets toert.

Altijd voorzitter Zoals Hulshof alleen in de buurt van Apeldoorn kwam als hij over de A1 naar het westen reed, zo kent Doorn in Twente alleen de weg (van de A35) naar het kantoor van de Kamer van Koophandel in Enschede. Doorn wilde “op tijd” gekozen worden omdat hij bij Wegener zijn parttime opvolger wil aanwijzen en inwerken. Doorn doet het voorzitterschap (net als Hulshof) twee dagen per week. Daarvoor maakt de kamer aan honorarium ruim 25.000 euro over aan Wegener, en twee keer 9.000

euro aan reis- en representatiekosten. Dat is niet helemaal voldoende om het salaris van Wegener te compenseren, maar Jan Houwert (CEO Wegener) vindt het wel handig als een van zijn loyaalste mensen zo’n invloedrijke baan krijgt. Zoals hij Doorn ook nooit een strobreed in de weg heeft gelegd bij andere belangrijke bijbanen, bijvoorbeeld als voorzitter van VNO-stedendriehoek, een baan die hij overigens neerlegt als hij bij de kamer begint. “Ik wil altijd graag aan het roer zitten, want dan heb ik alles zelf in de hand. En dat begint al bij de agenda. Misschien is het wel luiheid, ik ben volgens mij niet uit op macht.” Doorn is ook de grote man achter de sportieve ambities van AGOVV in het betaald voetbal. Als Doorn per 1 januari 2006 herkozen wordt (wat minder gemakkelijk zal zijn dan normaal omdat per die datum het hele kamerbestuur geacht wordt op te stappen) gaat hij bij Wegener met de VUT.

Chanterende Goldschmidt Doorn is een ‘macher’, een man die doorpakt, die zegt wat hij vindt. “Zakelijk wel te verstaan, privé heb ik een hekel aan niemand en wil ik graag een pilsje drinken. Als mijn woorden verkeerd zijn gevallen, bel ik ’s avonds om dingen uit te praten.” Hij moet maar een lijstje naast de telefoon neerleggen voor de snel geraakte Tukkerzieltjes. Bij Wegener is hij een van de bedenkers van het plan om 25 miljoen euro te bezuinigen. Waarschijnlijk door het schrappen van twee- tot driehonderd arbeidsplaatsen. “Ik heb drie reorganisatie meegemaakt in 33 jaar, ik heb deze plannen nog wel bedacht, maar ik voer ze niet meer uit.”

Bij de directieruzie tijdens de fusie van de kamers van de Veluwe en Twente zijn de drie betrokken heren met een riante regeling afgevloeid. Doorn heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij dat veel minder zachtzinnig zou hebben opgelost. Als compensatie voor het verlies van het voorzitterschap krijgt Twente (net als Salland en de Veluwe) een eigen regiocoördinator. Voor Twente is dat de Oldenzaalse Hema-baas Willem Goldschmidt. Een man met wie een rechtlijnige man als Doorn ongetwijfeld binnen de kortste keren ruzie zal hebben. Een ruzie in winkelcentrum De Driehoek met de lokale ondernemers wordt door Goldschmidt in gesprek met RTV Oostredacteur Maurice Velthuis getracht uit de pers te houden door te dreigen tonnen aan advertenties bij het radiostation terug te trekken. “Mijn primaire taak is het stimuleren van de regionale economie. Het gaat niet goed, dus daar ligt een uitdaging voor mij,” aldus Doorn. Ze zullen in Twente niet weten wat ze gaan meemaken. ■

13

Victor Doorn neemt per 1 januari 2004 de voorzittershamer over van Bram Hulshof bij de Kamer van Koophandel voor Twente en de Veluwe: minder diplomaat, meer recht voor zijn raap.

. S. nl ng IE ie. ni DV vis rle A te ve JK en st LI tw ien ON w. e d SO ww lijk PER op e k zak ND Oo rm IJVE fo L at JB Pl VRI OR VO

Waardebepaling van grond

Voor een lucratieve bouwbestemming wordt heden ten dage al gauw € 18,- tot € 23,- per m2 betaald, terwijl de agrarische waarde op € 2,75 tot € 3,25 per m2 ligt. Wie door de akkerbouwgebieden in Groningen en Zeeland rijdt, ziet dat daar de laatste tijd ultramoderne melkveehouderijen zijn gevestigd van boeren die moesten uitwijken voor de stad. Met € 23- per m2 voor toekomstige stadsgrond hebben zij tegen veel lagere prijzen in deze gebieden kunnen herinvesteren. Deze hoge prijzen vinden hun oorzaak in de markt, uiteindelijk in de markt van nieuwbouwwoningen. Niet alleen woninggegadigden drijven de markt op, ook aannemers beconcurreren elkaar om bouwcontingenten te verkrijgen. Wie een grondpositie heeft, heeft de macht, zo geldt het in aannemerskringen en daarvan profiteren weer de boeren door de hoge prijzen die voor hun gronden worden geboden.

Rendabele bestemming Wordt nu een normale weg aangelegd die geen functie heeft als ontsluiting van een woongebied dan verkeert de boer wiens grond daarvoor nodig is in een andere positie. Het gaat hier niet om een rendabele bestemming. Anders dan in Frankrijk met zijn tolwegen kan bij ons niet worden verdiend op een weg, dus de overheid legt de weg aan. De boer ontvangt voor zijn grond niet meer dan de waarde overeenkomstig het bestaande gebruik, dus in de meeste gevallen de agrarische waarde van € 2,75,- à € 3,25 per m2 . Zo’n boer die weg moet, heeft veel minder financiële ruimte om elders riant te herinvesteren. Deze ongelijkheid houdt de rechtspraak in onteigeningszaken nogal bezig en heeft er mede toe geleid dat de laatste tijd nogal wat extra vergoedingen

worden betaald in verband met de zogenaamde bijzondere geschiktheid van de grond voor het werk, in dit geval dan de wegaanleg. Wordt voor de wegaanleg op de grond zand afgegraven dat elders in het wegvak kan worden gebruikt dan levert dat een plus op boven de grondprijs. Moet er voor het weglichaam op één plek minder ontgraven worden dan op andere plaatsen in verband met de aanwezigheid van zandlagen in de bodem dan kan ook daaruit een meerwaarde worden afgeleid. Zo kreeg vorig jaar van de Hoge Raad een particuliere eigenaar van een stuk dijk langs de Waal een groot bedrag omdat er onteigend werd voor dijkverhoging en zijn dijkgedeelte al bijna op hoogte lag. Bij de aanleg van de dijk werden dus op zijn perceel kosten bespaard en hij profiteerde daarvan.

bedrijventerreinen tussen Hoofddorp en Schiphol dat, ook al was er geen specifieke aanwijzing voor die bestemmingen en zou die er ook niet komen omdat er een weg werd aangelegd, deze grond toch van nature een hogere (verwachtings)waarde had. Ook in Twente staan nieuwe wegen op stapel en rukt overal de industriebebouwing op. Er is veel zand in Twente. Daarom kan deze jurisprudentie ook hier van belang zijn. ■

Verwachtingswaarde Deze zomer werden door de Hoge Raad twee arresten gewezen die voor de boer die voor wegaanleg grond moet missen van belang zijn. Beide gevallen liggen in de Haarlemmermeer. De ene grondeigenaar moest grond missen voor een nieuwe verbindingsweg oostelijk van Haarlem naar Hillegom en Lisse. De ander heeft grond liggen tegen Hoofddorp aan vlak bij de landingsbanen van Schiphol en daarop is de nieuwe vrije busbaan aangelegd die van Haarlem via Hoofddorp naar Schiphol loopt en verder naar Amsterdam. In het gebied van de eerste boer hadden projectontwikkelaars hun slag geslagen en aan buren hoge bedragen betaald. Zij rekenden op een toekomstige ontwikkeling van de woonbebouwing vanuit Haarlem, maar daarover stond nog in het geheel niets vast. Deze grondeigenaar ontving uiteindelijk niet meer dan de agrarische waarde. De prijzen die de projectontwikkelaars hadden betaald, vond de Hoge Raad te speculatief om maatgevend te zijn. Met de woonbebouwing behoefde geen rekening te worden gehouden omdat die nog hoogst onzeker was. Een zekere verwachtingswaarde vond de Hoge Raad dus niet op zijn plaats. De tweede grondeigenaar kreeg wel meer. Zijn grond - hoewel voor wegaanleg bestemd - lag zo dicht bij lucratieve bestemmingen als de kantoren- en

Mr. T.J. van Drooge Jacobs Kranenburg adocaten Almelo

15

Column juridisch gezien

Ten behoeve van uitdijende steden en nieuwe infrastructuur is grond nodig die meestal van boeren wordt aangekocht of als de onderhandelingen mislukken, wordt onteigend. Voor de boer is het soms triest het bezit waarop hij en zijn voorouders hebben voortgeploeterd te moeten prijsgeven, maar niet zelden komt de aankoop als een verlossing.


De ultieme werkplek De kloof tussen industrie en kunst is in het Almelose bedrijf Befo letterlijk en figuurlijk gedicht. Kunstenaar Ron Westerhuis heeft een atelier

16

en kantoor in het fabriekspand. “Ik zie hier zoveel mooie dingen. Men ziet niet dat het ook kunst kan zijn.”

(door Mar tin Steenbeeke)


Almeloos metaalbedrijf Befo heeft eigen huiskunstenaar

tussen metaalarbeiders In de fabriekshal van Befo valt zijn atelier niet eens op. De werkplek van Ron Westerhuis (30) stelt ogenschijnlijk dan ook niet veel voor. Een werkbank met gereedschap en op de vloer wat rondslingerend materiaal, temidden van metaalarbeiders die volop bezig zijn met

Westerhuis verkoopt. Zo brengen Westerhuis en Befo samen een lampencollectie op de markt. Bekhuis: “Wij hebben er geld ingestoken en lopen enig risico. We hopen dat er wat van terecht komt.”

Pijpfitter

‘ Mijn grootste ambitie is een Eiffeltoren op elk continent’ lassen of knippen. Befo is een forceerbedrijf, dat vormen, zoals deksels, maakt van plat materiaal. Ideaal voor een kunstenaar die roestvrijstaal in allerlei vormen wil buigen. “Dit is de ultieme werkplek,” zegt Westerhuis dan ook. Zo’n zestig uur per week is hij in de fabriekshal, of op zijn kantoortje op de eerste verdieping te vinden.

Lampencollectie Westerhuis heeft letterlijk de kloof tussen de kunst en de industrie gedicht door zijn intrek te nemen in het Almelose toeleveringsbedrijf. Voor de kantoorruimte en de werkplek in de fabriek hoeft Westerhuis niets te betalen. Voor het gebruik van de machines en het materiaal betaalt hij een vergoeding. “Ik voer eigenlijk gewoon een onderneming binnen een onderneming.” Eigenlijk zetten Westerhuis en Befo de klok terug want rond 1900 was het heel normaal dat iedere fabrikant een huiskunstenaar had. Daarmee verwierf de ondernemer zichzelf status. Maar om status was het eigenaar Alwie Bekhuis van Befo niet te doen, toen hij Westerhuis aanbood om zijn atelier in het bedrijf onder te brengen. “Ik hou van kunst,” zegt Bekhuis, “en Ron is een kunstenaar met visie.” ‘Visie’ betekent voor de Almelose ondernemer dat kunst niet alleen mooi moet zijn om naar te kijken maar ook verkoopbaar. Bekhuis heeft met Westerhuis de afspraak gemaakt dat hij meeprofiteert van de kunstwerken die

Westerhuis balanceert tussen twee werelden. De kunst en de industrie. Een kunstopleiding heeft de geboren Zwollenaar niet gevolgd. Westerhuis haalde zijn enige vakdiploma aan de LTS-metaal, waarna hij als pijpfittter de wereld rondtrok. Werkend op uitzendbasis voor verschillende offshore-bedrijf zag hij in een paar jaar tijd bijna alle continenten van de wereld. “Maar er zat geen toekomst in,” zegt Westerhuis. Hij besloot een paar jaar geleden iets te gaan doen met zijn creatieve inslag. “Als ik vrij was, maakte ik wel eens wat. Een tafeltje, een stoel. Vrij beperkt allemaal.” In 1998 meldde hij zich in het tot kunstatelier omgebouwde krakersbolwerk de OudeAmbachtsschool in Zwolle. Maar net zoals hij zich tussen de pijpfitters in de off-shore niet echt thuis voelde, was ook de wereld van de gediplomeerde of zelfbenoemde kunstenaars niet direct de zijne. “Ze verklaarden mij voor gek dat ik kunst wilde maken, ze zagen mij als een ambachtsman die handig was. Nee, de kunstwereld is niet zo vooruitstrevend als men wel denkt.”

Metaalarbeiders In de Oude Ambachtsschool legde hij zich toe op het maken van beelden en banken van roestvrijstaal. “Ik maak gewoon, ik creëer. Later vraag je je af waarom je zoiets maakt.” Zijn eerste bank kreeg de titel ‘communicatie’. “In het vliegtuig strijd je met je buurman altijd om de middelste handsteun, zo krijg je communicatie.” In 2000 exposeerde hij voor het eerst, in de voormalige synagoge in Dalfsen. “Het werd goed ontvangen. Zelfs de Oude Ambachtsschool was enthousiast. ”Westerhuis zegde zijn baan op en ging zich volledig toeleggen op het maken van kunst. Hij verruilde zijn Zwolse atelier voor een plek in het Almelose bedrijf. Ook hier trof hij sceptische collega’s. Voor de metaalarbeiders in de fabriek was hij ‘Ron de Kunstenaar’. Dezelfde werknemers die hem eerst wat

meewarig bekeken komen nu naar hem toe met suggesties of vragen.

Olympische Spelen Voorlopig hoogtepunt uit de artistieke carrière van Westerhuis is de expositie tijdens de Floriade 2002. Zijn kunstwerken: een lichtobject, een waterbeeld, een bank en een gepolijste bol voorstellende een bloem die ontknopt, waren blinkende blikvangers temidden van de kleurige bloemen. Hij won er in de categorie ‘tuinen’ een vijfde prijs mee. Westerhuis zweert bij roestvrijstaal. “Dit materiaal staat nog zo in de kinderschoenen. Het is na de ontdekking in 1913 maar weinig doorontwikkeld.” Roestvrijstaal heeft de naam ‘keihard’ te zijn, en mede daardoor moeilijk te bewerken. Westerhuis maakt gebruik van de modernste technieken, zoals laser, om het materiaal te bewerken. “Je moet er niet aan denken,” zegt Westerhuis terwijl hij een lamp in de handen neemt, “om al deze gaatjes met een ouderwetse slijptol aan te brengen.” De samenwerking tussen een kunstenaar die ontwerpt en een bedrijf dat iets in productie neemt, moet volgens Westerhuis nog veel meer moois opleveren. “Ik zie hier zoveel mooie vormen die in principe binnen het bedrijf blijven. Men ziet niet in dat het ook kunst kan zijn.” Zijn creatieve topprestatie moet nog komen. “Mijn

17

‘Ze zagen mij als een ambachtsman die handig was; nee, de kunstwereld is niet zo vooruitstrevend als men wel denkt’ grote ambitie is een Eiffeltoren op elk continent.” Iets minder hoog, maar niet minder aansprekend, is een 28 meter hoog kunstwerk dat Westerhuis ontworpen heeft. Westerhuis hoopt dat hij het in productie kan nemen en kan plaatsen op de Olympische Spelen van 2004. “De eerste contacten zijn er, ik ben hoopvol gestemd.” ■


Ericsson in Enschede ondersteunt met

18

Nieuws & feiten

een aantal vooraanstaande organisaties acties die tot doel hebben de schade van de sluiting (o.a. ICT-imago en werkgelegenheid), voor zowel de direct betrokkenen als de regio, zoveel als mogelijk te beperken. Hiertoe zijn een drietal lijnen uitgezet die de komende tijd worden uitgewerkt namelijk het zoeken naar overnamekandidaten, het ondersteunen van initiatieven van Ericsson-medewerkers en realisatie van een onderzoeksinstituut. Op dit moment is de zoektocht naar overnamekandidaten in volle gang en is er een start gemaakt met de andere twee activiteiten. Ook is een speciale projectgroep in het leven geroepen die gefaciliteerd door de OOM zal trachten dit ingewikkelde proces in goede banen te leiden. De problematiek rondom verouderde industrieterreinen en de beperkte aanleg van nieuwe bedrijfsterreinen hebben ertoe geleid dat de Kamer van Koophandel Veluwe en Twente, de Provincie Overijssel, de Regio Twente en de OOM het afgelopen jaar gezamenlijk het initiatief hebben genomen tot een

actieprogramma gericht op kwaliteitsverbetering van bedrijventerreinen. Dit actieprogramma werd op 25 september jl. gepresenteerd tijdens een VIT (Versterking Industriepotentieel Twente)-bijeenkomst in het Ondernemingshuis in Enschede.

betere afstemming en samenwerking tussen de uitbesteders en toeleveranciers groeiende. Een goede samenwerking is zelfs van levensbelang voor de continuïteit en de concurrentiepositie van de sector. Een nieuw product in de markt van kantoorinrichtingen is gelanceerd door ES-F Facilitaire Diensten. ES-F, gevestigd aan de Odensestraat in Hengelo, ondersteunt bedrijven bij de hoeveelheid werk die er op elk bedrijf af komt als men in een verhuistraject zit of bezig is met een interne verbouwing. ES-F treedt op als projectleider van een verhuistraject of neemt deel aan de projectgroep verhuizingen. Daardoor kunnen de ondernemers zich blijven richten op hun eigen werkzaamheden. Het blijkt uit cijfers van het CBS, dat bedrijven een serieuze omzetdaling te zien krijgen in de periode van een verhuizing of verbouwing. Tevens blijkt uit die cijfers dat na de oplevering door een aannemer pas de echte vertragingen ontstaan. ES-F tracht mede te voorkomen dat dergelijke negatieve aspecten worden voorkomen. Op 5 oktober jl. hield Go Planet Open Dag voor het publiek.Tienduizenden bezoekers bezochten de vernieuwde Enschedese ´Funstreet´. De organisatie zegt van de fouten van het voormalige Miracle Planet geleerd te hebben en heeft goede verwachtingen voor de toekomst. Gezien de aanmeldingen via internet ziet het ernaar uit dat er een grote opkomst wordt verwacht op de Internationale

HandelsManifestatie 2002 ‘Twente, grensverleggend!’, Deze manifestatie vindt plaats op 12 november a.s. en wordt gehouden in het Rabotheater in Hengelo. Begin september zijn er 9000 uitnodigingen verzonden naar ondernemingen in de provincie Overijssel en het Noorden van Gelderland, naar Nederlandse handelsattachees in het buitenland, naar ambassades, ministeries en vele andere mogelijk geïnteresseerden.

Ten Cate Nicolon USA heeft de Eigenaar Ruud Sanders van Redema zorgt dat hij droog blijft terwijl wethouder Eric Helder de mensen toespreekt.


Op 3 oktober jl. werd de Oostelijke T & U Agenda gepresenteerd in de Koperen Hoogte in Zwolle. De agenda vormt het kader waarbinnen de komende jaren allerlei projecten en activiteiten worden uitgevoerd met het doel toeleveranciers en uitbesteders in Oost Nederland beter te laten samenwerken. Omdat het uitbestedingsproces steeds complexer wordt is de vraag naar een

verkoop van het bedrijfsonderdeel TC Miradri aan de Coatings & Waterproofingdivisie van Carlisle SynTec afgerond. De dakbedekkingsproducten van TC Miradri zijn gebaseerd op bitumen en passen niet in de strategische marktposities binnen de sector Technisch Textiel. Ten Cate Nicolon USA is actief op het gebied van geotextiel en produceert voorts synthetische weefsels voor sport, bouw en agrarische toepassingen.

Microtune, een Amerikaans bedrijf dat microchips ontwikkelt en produceert, heeft zich onlangs gevestigd op het Business & Science Park in Enschede. De technologie en producten van Microtune worden met name gebruikt voor breedband communicatie, automotive elektronica, draadloze verbindingen en digitale televisie. Vorig jaar opende Microtune haar eerste Nederlandse vestiging in Nijmegen, waar nu 203 mensen werkzaam zijn. Wereldwijd heeft het bedrijf meer dan 250 specialisten in dienst en een eigen productiefaciliteit voor conventionele tuners in de Filippijnen. Het aantal ontwikkelaars in Enschede bedraagt nu drie personen en naar verwacht zal dit aantal in de toekomst groeien. De rijksbijdrage aan de provincie Overijssel voor de begroting van het komend jaar bedraagt € 3,2 miljoen. Dit geld komt ten goede aan het provinciefonds. Gedeputeerde Staten van Overijssel willen de rijksbijdrage aanwenden voor het bespoedigen van de uitvoering van twee grote projecten: het Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan en het Grondbeleid. Daarnaast wordt een deel van het provinciefonds gereserveerd voor het creëren van financiële armslag voor het nieuwe provinciebestuur dat in 2003 zal aantreden. Daarnaast blijven de aangekondigde bezuinigingen een punt van zorg voor het provinciebestuur. In opdracht van de Onderwijsinspectie heeft TriMM interactieve media in Enschede voor de vierde achtereenvolgende keer de zogenaamde Kwaliteitskaart op het internet gepubliceerd: www.kwaliteitskaart.nl De kwaliteitskaart bevat informatie over scholen in het voorgezet onderwijs, zoals doorstroom van leerlingen, gemiddelde eindexamencijfers en het percentage geslaagden en is bestemd voor zowel ouders als de scholen zelf.

Itannet te Almelo, een onderneming in de ICT-sector, heeft haar productportfolio compleet gemaakt met Ittanet DSL. Deze nieuwe DSL-oplossing is het alternatief voor een dure huurlijnverbinding als men op zoek is naar meer capaciteit, maar niet de allerhoogste beschikbaarheidsgarantie eist voor zakelijk Internetverkeer. Het bedrijf, opgericht in 1996 onder de naam C&N Solutions, kwam in een juridisch conflict terecht met CNN (Cable News Network) in Amerika. Daarom werd in april 2002 de bedrijfsnaam veranderd in Itannet bv.

De FBK-Games zijn Grand Prix I geworden. Dat houdt onder meer in dat er naast enkele extra infrastructurele voorzieningen die de opwaardering van dit evenement met zich meebrengt een aanzienlijk bedrag voor prijzengeld voor de atleten dient te worden uitgetrokken (€ 205.000). De begroting voor het komende jaar zal hierop dan ook worden aangepast. Ook is een van de voorwaarden voor de Grand Prix I status, vooral in de breedte een sterk deelnemersveld. Zo moeten er bij ieder onderdeel vier atleten uit de wereldtop-40, waarvan twee uit de top 20 worden uitgenodigd. De Saxion Hogescholen hebben in mei jl. 14.500 studenten op de locaties Deventer en Enschede benaderd met een schriftelijke vragenlijst over de kwaliteit van de opleiding en de voorzieningen van Saxion. Hierop hebben 5.000 (35%) studenten gereageerd. Uit de resultaten blijkt onder meer dat 84% tevreden is over de inhoud en samenhang van de geboden opleidingen en 70% geeft de praktijkgerichtheid en de studiebegeleiding een voldoende. De docenten krijgen van de studenten (ruime) voldoendes.

lijkheden van Breedband Internet in de regio is Captain Software in Glane (gemeente Enschede) van start gegaan met de verkoop van VSAT installaties. Een moderne VSAT Internet verbinding is een tweeweg verbinding (Upstream en Downstream met de satelliet) waarbij men geen kabel- of telefoonaansluiting nodig heeft. Wereldwijd is deze installatie in staat binnen enkele seconden een breedstand verbinding tot stand te brengen voor het uitwisselen van data.

TopKip uit Enschede is de winnaar van de Overijssel Innovation Award 2002. Tijdens een live tv-uitzending van het programma Da Vinci ontving het bedrijf uit handen van gedeputeerde Thijs Bennink van de Provincie Overijssel € 5.000 en een kunstzinnig aandenken. Juryvoorzitter professor Apers van de Universiteit Twente maakte tijdens de tv-uitzending vanuit de Saxion Hogeschool IJselland in Deventer bekend dat het ‘Combi koelsysteem’ van TopKip uit Enschede de winnende inzending voor de Overijssel Innovation Award 2002 is. TopKip was één van de acht genomineerden voor de prijs. TopKip won de prijs met de ontwikkeling van een ‘Combi koelsysteem’; een productielijn voor de verwerking van pluimveekarkassen. Dit verrassend eenvoudige koelsysteem stelt kippenslachterijen in staat de koeltijd van de te verwerken producten tot tweemaal te versnellen. Dit is belangrijk want vlees moet zo snel mogelijk na de slacht worden gekoeld tot beneden 4 graden Celsius. Op 19 november a.s. komen leden van de

Unie van Vrouwelijke Ondernemers uit Overijssel, Gelderland, Drente, Groningen en Friesland bijeen voor een congres met het thema: Doelbewust ondernemen zonder blessures. Dit congres wordt gehouden in het Arke Stadion in Enschede. Het doel van dit

De flyer van de FBK-Games 2002. Volgend jaar heeft het atletiekevenement de Grand Prix I-status.

19

congres is om vrouwelijke ondernemers informatie te geven waarmee zij de risico’s van het ondernemen zoveel mogelijk onder controle kunnen houden. Sprekers zijn onder anderen mevrouw Van Ingen, algemeen directeur van de Kamer van Koophandel Veluwe en Twente, en mevrouw E. Denneboom, tien jaar geleden Zakenvrouw van het jaar. Deelname kost € 40,-. Aanmelden kan via de website ‘leukedag.nl’, of een telefoontje met QMS 074-2439040, het secretariaat van de UVON Overijssel zuid oost.

Nieuws & feiten

In het hoger en wetenschappelijk onderwijs zijn er steeds meer DuitsNederlandse dubbeldiploma’s in de maak. De samenwerking van de Universiteit Twente en de KU Nijmegen met de Universiteit Münster heeft al geleid tot gezamenlijke opleidingen met een deel van het studieverblijf in het buitenland. In Twente en Münster kan men European Studies volgen met een Nederlands-Duits diploma als resultaat en in Nijmegen en Münster is de opleiding NederlandDuitsland Studies te volgen. Meer opleidingen zijn in de maak. De UT ontwikkelt bijvoorbeeld samen met de Universität Dortmund een master’s opleiding in industrieel ontwerpen, binnen het European Consortium of Innovative Universities.

Müller Transport bv in Holten, specialist in internationale logistieke dienstverlening voor de voedingsmiddelenindustrie, is sinds kort ook BRC Higher Level-gecertificeerd. Müller Transport is al vanaf 1991 in het bezit van het ISO-9002 certificaat en vanaf begin 1998 HACCP gecertificeerd. ■

Post Jr. Makelaars in Hengelo heeft in goed overleg, de samenwerking met Kamphuis Makelaars (Almelo) per 12 oktober jl. beëindigd. Post Jr. telt 4 medewerkers en neemt het kantoor aan de Oldenzaalsestraat 19, incl. alle activiteiten, over. Genoemd makelaarskantoor, gevestigd in Enschede en Hengelo, is actief op zowel de markt voor nieuwbouwwoningen en bestaande woningbouw. Door regelmatig in de media opduikende berichtgeving over een gebrek aan moge-


Tegelijkertijd zal het inhoudelijke huurprijzenrecht voor woonruimte naar het Burgerlijk Wetboek(BW) worden gebracht, en zullen de regelingen voor woonruimte en bedrijfsruimte naar Boek 7 van het BW worden gebracht. Dit levert niet louter vernummeringen van wetsartikelen op, maar zeker ook inhoudelijke wijzigingen. In deze column ga ik in op de voornaamste systeemwijzigingen van het algemene huurrecht.

Dwingendrechtelijk Naar huidig recht zijn bijna alle regels uit het algemene huurrecht van regelend recht. De nieuwe wet bepaalt echter dat een belangrijk deel van deze algemene regels dwingendrechtelijk in het voordeel zijn van de huurder van woonruimte. Dit betekent een vrij opmerkelijke breuk met de aloude regels.

Verplichtingen van de verhuurder Voor de verplichtingen van de verhuurder volgt de wet een geheel nieuw systeem. Het begrip ´gebrek´ vormt hierbij een centrale rol. De nieuwe wet formuleert dit begrip zeer ruim: iedere (niet aan de huurder toe te rekenen) omstandigheid waardoor de verhuurde zaak aan de huurder niet het genot kan verschaffen dat een huurder mag verwachten van een goed onderhouden zaak van de soort als waarop de huurovereenkomst betrekking heeft. Deze omschrijving van het begrip ‘gebrek’ strekt er toe dat alle genotsverhinderende omstandigheden die niet aan de huurder mogen worden toegerekend, in beginsel voor rekening van de verhuurder komen. Waarbij de verhuurder pas aansprakelijk is als de betreffende omstandigheid aan hem toerekenbaar is. De thans geldende risicoaansprakelijkheid van de verhuurder wordt vervangen door toerekening

naar redelijkheid. De verhuurders zijn in beginsel beter af!

Verplichtingen van de huurder De verplichtingen van de huurder blijven in grote lijnen hetzelfde. Er zijn drie opmerkelijke verschillen: 1. de huidige hoofdregel die onderhuur verbiedt, wordt min of meer omgekeerd. Bij woonruimte is daarentegen dwingendrechtelijk bepaald, dat een huurder van een zelfstandige woning slechts bevoegd is een gedeelte van een woning aan een ander in gebruik te geven; 2. de huurder mag te allen tijde wijzigingen in het gehuurde aanbrengen die zonder noemenswaardige kosten ongedaan kunnen worden gemaakt. Voor andere wijzigingen moet de verhuurder van woonruimte toestemming verlenen als die de verhuurbaarheid en de waarde van het gehuurde niet aantasten. In geval van geschil kan de (kanton)rechter vervangende toestemming verlenen. Verrassenderwijs kan die toestemming ook gevraagd worden als de verhuurbaarheid of de waarde van het gehuurde wèl in het geding is, mits er zwaarwegende belangen van de huurder tegenover staan! Bovendien kan hiervan in een contract niet worden afgeweken; 3. ten aanzien van de opleveringsverplichting van de huurder: a. door de huurder rechtmatig aangebrachte wijzigingen behoeven niet meer ongedaan te worden gemaakt (geen dwingend recht); b. wanneer geen beschrijving van het gehuurde is opgemaakt, wordt de staat waarin de huurder oplevert vermoed de staat te zijn waarin hij het gehuurde ook heeft ontvangen.

te worden dat de huurder binnen een bepaalde termijn een ‘vordering’ moet indienen. In de praktijk is dit voor de gemiddelde huurder bepaald geen sinecure. • indien een grote meerderheid van een collectief van huurders een renovatievoorstel doet, wordt dit vermoed redelijk te zijn. De minderheid van dat collectief is dan verplicht mee te werken; • mocht de huurder verbeteringen in het gehuurde hebben aangebracht, dan heeft hij een beginselaanspraak op vergoeding, voorzover de verhuurder daardoor ongerechtvaardigd is verrijkt(dwingendrechtelijk voor woonruimte). Naar huidig recht gold het omgekeerde beginsel; • niet alle schade aan het gehuurde (behoudens brandschade) wordt vermoed aan de huurder toerekenbaar te zijn, maar als het gaat om gebouwd onroerend goed alleen inwendige schade(geen dwingend recht). Tot zover de belangrijkste wijzigingen van het algemene gedeelte van het huurrecht. In een andere column zal ik de wijzigingen in de regels voor huur van bedrijfsruimte bespreken. ■

21

Column notarieel advies

Met ingang van 1 januari 2003 zal ons huurrecht worden gewijzigd. Dat betekent een volledige en een tamelijk ingrijpende herziening van het gehele algemene gedeelte van de wettelijke regeling van het huurrecht, dat geldt voor alle soorten huurovereenkomsten. In de desbetreffende afdelingen voor de huur van woonruimte of bedrijfsruimte kan hiervan worden afgeweken indien dit uit de wettekst blijkt.


Nieuw huurrecht

Overige nieuwe regels • de huurder heeft dwingendrechtelijk het recht om zelf gebreken te (laten) verhelpen en de kosten met de verhuurder te verrekenen als de verhuurder in verzuim is; • na kennisgeving van een gebrek aan de verhuurder(die nog niet in verzuim hoeft te zijn) mag de huurder een evenredige vermindering van de huurprijs vorderen. Eveneens kan hiervan niet ten nadele van de huurder van worden afgeweken. Wel dient bedacht

Mr R.A.C. Marres notaris bij SuwijnLedeboer Notarissen vestiging Hengelo


SYSTEEM 55

comfortabel in de economy-klasse VERGADERSTOEL [STOFGROEP 0] VANAF

€135,-

Aan de prijs mag het niet liggen als het erom gaat ergonomisch correct te zitten, want Systeem 55 is de oplossing voor iedereen die ondanks kostendiscipline geen afstand wil doen van echte comforto-kwaliteit. Systeem 55 heeft standaard een omvangrijk wellness-pakket aan boord. Minder doen voor gezond zitten kan niemand zich veroorloven. Systeem 55 is als bureau- en vergaderstoel midden oktober geïntroduceerd op de OrgaTec-beurs in Keulen en is vanaf nu leverbaar. Maak in de maanden november en december gebruik van de introductie-aanbieding!

BUREAUSTOEL [STOFGROEP 0] VANAF

€255,[ vermelde prijzen zijn nettoprijzen, exclusief btw ]

Eektestraat 14 • 7575 AP Oldenzaal • Tel. 0541 - 58 57 56 • Fax 0541 - 51 71 40 • E-mail [email protected] • Internet www.sko.nl

Nieuwe Adviesbank van Rabo richt zich op

Wat zijn de woorden waard 22

Tijdens de opname van Memphis wordt het Rabo-beleggingsspel gespeeld. De aanwezigen kunnen een formulier invullen en opschrijven wat zij vermoeden hoe hoog de AEX zal staan tijdens de volgende radio-opname. Handiger is om (gratis) mee te spelen via www.twentevisie.nl. In oktober steeg de AEX van 296 naar 339,36 punten. Op slechts een tiende punt na raadde Aart de Wit dat goed. De Wit (in het dagelijks leven werkzaam bij Bank Artesia) kreeg van Van Es het kistje wijn overhandigd. Twente visie. 09/2002

Geert Steinmeijer (48), topman van Van Heek Tweka, zei in een uitzending van Radio Oost (naar aanleiding van tegenvallende cijfers in het boekjaar 1999/2000) dat hij binnen twee jaar de problemen in zijn bedrijf opgelost had. Hij was er zo van overtuigd dat hij er aan toevoegde op te stappen als dat niet zou lukken. “Dan moet iemand anders het maar proberen, dan ben ik blijkbaar niet de goede man op de goede plaats.” In interviews is hij een paar keer teruggekomen op die harde uitspraak (waar hij achter bleef staan). Dit boekjaar leed Van Heek Tweka 3,2 miljoen euro verlies. Desgevraagd liet Steinmeijer weten dat de banken en commissarissen hem hadden gevraagd aan te blijven. Wat zijn de woorden van Steinmeijer nog waard? (door Jan Medendorp)

Dat vraag je je ook af als je de eerste drie regels van zijn persbericht leest: ‘Van Heek Tweka heeft een teleurstellend jaar achter de rug. Ofschoon het verslagjaar 2001/2002 al eerder werd beschouwd als een overgangsjaar, heeft de uitvoering van de opgestelde plannen meer moeite

en geld gekost dan oorspronkelijk was begroot’. Of van een jaar eerder, want dat luidde exact hetzelfde. Persberichten met de kopieermachine gemaakt. Voor wie schrijft Steinmeijer die berichten eigenlijk? Voor de journalisten van de regionale media die tot voor kort een blind ver-

trouwen hadden in de textielondernemer? De teksten kunnen niet bestemd zijn voor beleggers of analisten. Want zijn bedrijf Van Heek Tweka wordt door analisten niet meer gevolgd en beleggers zijn er nauwelijks behalve hijzelf, zijn zakenvriendje Cordia, de ABN AMRO en investeringsmaatschappij Orange Fund. Opnieuw werd het eigen vermogen opgepoetst door een aandelenemissie van 1,16 miljoen aandelen (waarvan Steinmeijer zelf een substantieel deel kocht of moest kopen). Steinmeijer is herhaaldelijk gevraagd wat de beursnotering voor toegevoegde waarde had. Zijn antwoord was steeds dat hij het vertrouwen van de beleggers niet wilde beschamen. Het aandeel is in de afgelopen jaren alleen maar gedaald. Jaren achtereen boekte Steinmeijer verliezen. Die problemen zijn hem te groot of hij is zijn ‘golden touch’ uit het

grootbedrijf en vermogende particulieren

van Geert Steinmeijer? verleden kwijt. Wilden banken en commissarissen hem inderdaad niet kwijt, kunnen ze niemand anders vinden of mocht Steinmeijer aanblijven door zelf weer miljoenen te investeren? Naar het antwoord hebben we niet gevraagd. Het zijn maar woorden nietwaar.

Technische analist De Amsterdamse beurs volgt net als de afgelopen tijd gewoon ‘Amerika’. Eind oktober meenden veel vooral koopjesjagers dat het dal bereikt was en kochten in waardoor de beurs in de laatste week van oktober met 20% steeg. “Het enthousiasme van de kopers werd ingegeven door meevallende derde kwartaalcijfers van IBM, Microsoft, Citigroup, Bank of America en Philips. En we moeten eerlijk zijn, de stijging was ook te danken aan een grote optie-expiratie. Er moest gekocht worden om zogeheten ‘short’-posities in te dekken,” aldus Sjoerd van Es, beleggingsadviseur van de Rabobank Twente. Veel fundamentele analisten beginnen langzaam weer iets positiever te worden, ze verwachten een stijging alleen het moment waarop weten ze niet. De wens zal in dit geval de vader van de gedachte zijn, want er is geen directe aanleiding dat te veronderstellen. De oorlogsdreiging hangt nog steeds in de lucht, de macroeconomische cijfers zijn niet om over naar huis te schrijven. Technisch analisten zoals de heer Hulsbergen uit Vriezenveen verwachten op korte termijn een opleving, maar daarna acht hij de kans groot dat de index verder zal terugzakken naar een niveau van 150 à 200. Hulsbergen laat cijfers links liggen en laat zich volledig leiden door statistieken onder het mom dat de geschiedenis zich steeds herhaalt. Voor wat het waard is, heeft hij de huidige beursmalaise in een uitzending van Radio Oost eerder aangekondigd. Maar hij werd uitgelachen. “Ik lach hem niet uit, hij voorspelt een teruggang naar de tijd voor 1994. Ik sluit me aan bij de analisten die juist een opleving voor langere duur vermoeden.”

en kunstbedrijven heeft verkocht. Maar je kunt het aandeel nu kopen en er op speculeren dat het flink zal stijgen als het zover is. In de Verenigde Staten is dochter Miradri (dakdekkingsproducten) verkocht. “Een goede zaak, het product past niet echt bij de kernactiviteit, het leverde een knappe boekwinst op en met de opbrengst wordt de schuld verminderd. En opnieuw bewijst CEO De Vries dat de technische textiel de grote moneymaker kan worden. Nu werd er weer een order binnengehaald om een kunstgras veld aan te leggen bij de American Football Club Dallas Cowboys. De koers van Twentsche Kabel steeg met 60% extreem in oktober naar aanleiding van overnamegeruchten door het

Franse Nexans. De intrinsieke waarde van TKH bedraagt ongeveer 25,75 euro. “Ik verwacht niet dat een bod zo hoog zal zijn, want TKH is verliesgevend. Maar door de geruchten is de koers weer opgelopen tot 10.50 euro. Je zult zien dat het aandeel binnenkort weer daalt omdat veel beleggers hun winst zullen pakken.”

23

Kromhof & Pullen Van Es is dus enthousiast over de toekomst van de beurs. Hij moet wellicht, want zijn baas Rabobank Enschede gaat zich nog nadrukkelijker richten op het bedrijfsleven. De samenwerking met Haaksbergen wordt bekrachtigd per 1 januari 2003 in een fusie waardoor de Rabobank Enschede-Haaksbergen met 

Ten Cate Van Es wordt steeds enthousiaster over het aandeel Ten Cate. “Ik geef inmiddels een koopadvies hoewel ik echt enthousiast zal worden als Ten Cate de rubber-


25

een balanstotaal van 1,3 miljard (en 48.000 klanten) in de top 10 van de 350 Rabobanken in Nederland komt. In het oosten steekt de bank er nu met kop en schouders boven uit. De Rabo moet het al jaren niet meer hebben van de agrarische sector en richt zich vooral op het grootbedrijf, een sector waarin de ABN AMRO en ING sterk zijn. Nieuw is ook dat de Rabobank Enschede-Haaksbergen zich op de onroerend goed-sector richt. Eerder werd in Enschede al makelaardij Hilbolling en Nuyts opgericht, onlangs werd een meerderheidsbelang genomen in het gerenommeerde landerijenbureau Kromhof & Pullen (waar je onder de 500.000 euro echt niets kunt vinden). De zes werknemers in Markelo blijven gewoon in dienst. “Het is een strategische overname. We willen meer en meer de hele keten van dienstverlening aan de klant aanbieden,” vertelt Dick Dijkman (51), de directeur van de nieuwe Adviesbank die per 1 april volgend jaar open gaat.

Rabo-toren De Rabobank Enschede aan de Raiffeisenstraat is uit haar jasje gegroeid. De beleggingsanalisten waren al ondergebracht in een schitterend verbouwd pand aan de Hengelosestraat (aan de rotonde tegenover Amicon) en er waren plannen voor een tweede Rabo-toren in het centrum (op de plaats van de vroe-

gere Ormet-melkfabriek). Maar de kosten zouden te hoog worden. Gekozen is om het huidige kantoor te ontlasten door na de fusie meer afdelingen te verplaatsen naar een nieuw pand, ook aan de Hengelosestraat (86-88). “Daar komt de nieuwe Adviesbank. Die is speciaal ontwikkeld voor de grote bedrijven en zeer vermogende particulieren; ongeveer 800 klanten zullen naar deze bank overgaan. Die klanten willen meer advies, vragen

‘Kromhof & Pullen is een strategische overname, we willen de hele keten van dienstverlening aanbieden’ een complexere dienstverlening en willen op een andere manier bediend worden.” Dat is een understatement, want de ontvangst bij de Rabobank Enschede (vrijwel zonder parkeergelegenheid) door een benauwd draaideurtje in een raar halletje, laat nogal wat te wensen over. “In de nieuwe Adviesbank worden de grotere beleggingsklanten terzijde

gestaan, we hebben daar specialisten op het gebied van bedrijfsovernames, kredieten en zoals gezegd makelaardij. Met die nieuwe Adviesbank gaan we ons ook richten op personeelsvoorziening. We kunnen collectieve pensioenen regelen, de ziektewet uitvoeren voor klanten, zeg maar het hele arbo-traject uit handen nemen.”

Dick Dijkman, directeur van de nieuwe Adviesbank van Rabobank EnschedeHaaksbergen: “Adviesbank is ontwikkeld voor grote bedrijven en zeer vermogende particulieren.”

Adviesbank Verder komen in het pand het Team Corporate Clients (achttien medewerkers), tot voor kort de afdeling Grootbedrijf. De nieuwe naam gilt potentiële klanten op de eretribune van FC Twente toe van het dak van de dug-outs. “Corporate Clients valt onder Rabobank Nederland en houdt zich bezig met de bedrijven vanaf 20 miljoen omzet.” De fusie zal geen gevolgen hebben voor de in totaal acht kantoren van de Rabobank Enschede-Haaksbergen. Ook de werkgelegenheid van de 210 mensen is gewaarborgd. De Rabobank Enschede-Haaksbergen is de eerste Rabobank die zijn klanten organiseert via de reguliere bank en Adviesbank. Met de oprichting van de Adviesbank tracht de Rabobank vooral marktaandeel te verwerven van de ABN AMRO die in de sector van de grootbedrijven De Bank is. “Volgens het MKB is de Rabo bij midden- kleinbedrijven al de grootste bank.” ■


Verzuimbeleid wordt steeds belangrijker voor de bedrijfsvoering binnen uw onderneming. Binnen de huidige weten regelgeving is het zelfs steeds meer een verplicht nummer. De risico-inventarisatie en -evaluatie vereist bijvoorbeeld dat u het verzuimbeleid binnen uw organisatie omschreven hebt in een verzuimprotocol en dat dit bekend is bij al uw medewerkers. Dit blijkt geen overbodige informatieverstrekking. Alleen al doordat u uw medewerkers ervan bewust maakt dat u actief bezig bent met verzuim binnen de organisatie, stimuleert u een vermindering van het aantal verzuimgevallen! U zult verzuim nooit geheel kunnen voorkomen. Uw medewerkers kunnen immers een keer geveld worden door de plaatselijke griepepidemie. Een op uw organisatie geënt verzuimbeleid biedt u evenwel de mogelijkheid om samen met uw medewerkers het verzuim te beperken. De regels die u als werkgever opstelt met uw personeel zijn hiervoor de basis. Allereerst zult u zich een beeld moeten vormen van het totale verzuim. Zaken die hierbij de aandacht verdienen zijn: - Hoe is de werksfeer? - Hoe is de verstandhouding met uw medewerkers? - Wat is het aantal werkuren en hoe hoog is de werkdruk? - Zijn de fysieke werkomstandigheden op orde? - Zijn er afspraken rondom verzuimmelding vastgelegd en hoe worden deze nageleefd? - Wat is het huidige verzuim?

Verzuimbeleid in het kort Hieronder staan enkele aanwijzingen die van belang zijn voor het goed inrichten van uw verzuimbeleid.

1. Verzuimregistratie Verzuimregistratie is wettelijk verplicht. Daarnaast is het voor elk bedrijf van groot belang inzicht te hebben in de aard en de frequentie van het verzuim. Een goede verzuimregistratie geeft u bovendien de mogelijkheid invloed uit te oefenen op het verzuimverloop. Het is wenselijk het verzuim binnen uw organisatie minimaal één keer per jaar met uw medewerkers te bespreken. In sommige organisaties is het raadzaam om van het ziekteverzuim een vast agendapunt te maken op het periodiek werkoverleg. Spreek medewerkers die zich frequent ziekmelden hierop aan. Anderzijds mag het ook gezegd worden als er een zeer laag verzuim is. Houd alle ondernomen acties en contacten m.b.t. die zieke medewerker bij. Het bijhouden van een compleet dossier is door de invoering van de Wet Verbetering Poortwachter van nog groter belang dan voorheen.

2. Verzuimprotocol Als bedrijf bent u verplicht om een risicoinventarisatie en -evaluatie uit te voeren. Hierin checkt u onder andere of uw pand, uw werkplekken en de werkomstandigheden voldoen aan de veiligheidsnormen die zorgen voor verzuimbeperking. Onderdeel hiervan is ook het verzuimprotocol waarin o.a. ziekmelding en herstelmelding vastgelegd wordt. Een verzuimprotocol is niet alleen verplichte kost, het scheelt u ook veel tijd en het werkt verzuimbeperking in de hand. In een dergelijk protocol staat bijvoorbeeld vermeld hoe en bij wie medewerkers zich ziek moeten melden, binnen welke termijn ze dit moeten doen en - ook heel belangrijk - hoe en bij wie ze zich hersteld moeten melden. Een medewerker die last heeft van de maandagochtendziekte zal zich uiteraard eerder ziek willen melden bij de telefoniste dan bij zijn manager. Door hier paal en perk aan te stellen binnen een schriftelijk beleid verhoogt u de ziekmeldingdrempel en beperkt u verzuim. Spreek medewerkers erop aan als ze zich niet aan houden aan de protocolregels. Als u de nodige tijd en energie hebt gestoken in het opstellen van een goed verzuimreglement, vergeet u dan niet om dit te communiceren naar al uw mede-

werkers (bijvoorbeeld in de werkoverleggen), anders heeft het nog geen zin. Alles wat u buiten een CAO vastlegt voor uw medewerkers, is namelijk pas rechtsgeldig als het besproken is met het personeel of de vertegenwoordiging daarvan.

3. Verzuimbegeleiding Ook als er geen ziektegevallen zijn, is het goed om uw mensen te laten weten hoe u als werkgever omgaat met zieke werknemers. Hoe is het bijvoorbeeld gesteld met verzuimbegeleiding en wat wordt binnen uw bedrijf aan reïntegratie gedaan, mocht er een langdurig ziektegeval zijn? Houd contact met uw zieke medewerker over zijn conditie en over eventuele werkoverdracht, en laat werkhervatting niet onopgemerkt voorbijgaan. U kunt als werkgever uw verzuimbeleid zelf organiseren, of u kunt hiervoor het advies inwinnen van een deskundige. Naast de opstelling van het verzuimprotocol kunnen dit soort organisaties uw medewerkers en managers trainen op het terrein van verzuimbeperking en -vermindering en verzuimgesprekken. Eén ding is zeker; verzuimpreventie werkt! ■

Benno Wagtenveld T&R Remedie BV

27

Column personeel & organisatie

Als werkgever weet u dat ziekte en verzuim onder uw medewerkers nadelige gevolgen hebben voor uw bedrijf. Buiten het feit dat het uw organisatieplanning danig in de war kan schoppen, kost het u ook nog eens veel geld. Maar weet u ook dat u zelf actief kunt meehelpen bij het verminderen van het verzuim binnen uw bedrijf?


Verzuimpreventie werkt!


Twentevisie nodigt lezers uit voor kijkje achter de schermen bij Go Planet

Mirakelse smaak wegspoelen schermen geven,” vertelt Doina de Gier, directeur van Condor City, de overkoepelende naam van de zeven feestlocaties op Go Planet. “De diverse hallen en centra zijn zeer geschikt voor concerten, beurzen en bedrijfsfeesten.”

29

Het programma begint om 17.00 uur met een ontvangst. Daarna heeft de rondleiding plaats via een step-concours. Geen overbodige luxe, want er zijn maar liefst zeven thematische partylocaties opgebouwd, van een Brasilcafé tot een saloon en van een stubencafé (après ski) tot The Vipp, een modieuze discotheek die ook voor bijzondere presentaties kan worden ingericht. “Op alle plaatsen geven medewerkers uitvoerig tekst en uitleg.” Elders op het uitgaanspark Go Planet is een fonkelnieuwe kartingbaan aangelegd onder leiding van een van ’s lands beste autocoureurs Tom Coronel. Verder is CineStar een van de grootste bioscopen van het land en op het terrein van Go Planet staan ook nog een duikcentrum, een bowlingbaan en een fitnesscentrum. Allemaal dus gratis te bezichtigen en te bezoeken op 28 november voor de lezers van Twentevisie. “Natuurlijk hoop ik dat ondernemers enthousiast worden en nog eens terug komen,” aldus De Gier. Verder wil Go Planet graag de nare smaak wegwerken die in de regio is ontstaan over voorganger Miracle Planet. Redema in IJsselstein kocht de opstallen, verbouwde de hallen, stak er miljoenen in, vond nieuwe exploitanten en wil graag opnieuw

Twentevisie nodigt alle ondernemers van Twente uit op 28 november voor een kijkje achter de schermen bij Go Planet. Het is niet zo maar een bijeenkomst, alle gasten van Twentevisie en Go Planet krijgen bij binnenkomst een VIP-kaart waarmee de hele avond alle attracties (tot en met de bioscoop toe) gratis kunnen worden bezocht. Alle lezers van dit businessmagazine hebben overigens ook al een schriftelijke uitnodiging ontvangen.


Eerder organiseerde Go Planet al op 5 oktober voor het publiek een open dag. Op donderdagavond 28 november worden een paar duizend ondernemers ver-

wacht. “Het publiek was natuurlijk vooral geïnteresseerd in de attracties en de uitgaansmogelijkheden, maar de ondernemers willen we ook een blik achter de

beginnen. En wil dat ook laten zien. Niet alleen voor het publiek, maar juist ook aan de ondernemers en de lezers van Twentevisie. “We willen laten zien hoe we Go Planet exploiteren.” ■



Transfer Pricing

Per 1 januari 2002 echter zijn nieuwe regels voor transfer pricing in de nationale wet opgenomen zodat deze problematiek nu ook voor vele Nederlandse ondernemers van belang is. Onderstaand lichten wij deze problematiek toe en gaan daarbij in op de gevolgen van en verplichtingen voor u als ondernemer.

tatieplicht geldt voor transacties tussen verbonden lichamen in binnen- en buitenlandse verhoudingen en is van toepassing op binnen- en buitenlands belastingplichtigen die in Nederland winst behalen. Deze documentatieplicht roept vragen op: welke transacties worden bedoeld, wat zijn verbonden ondernemingen, waaraan moet de documentatieplicht voldoen en wat zijn de eventuele gevolgen indien niet voldaan wordt aan de eisen?

Welke transacties? De wettelijke documentatieverplichting geldt voor alle transacties met verbonden lichamen. Hierbij kunt u denken aan de levering van goederen en diensten, het gebruik van merknamen, het aanbieden van knowhow etc.

Internationaal verband Indien uw onderneming een vestiging in een ander land heeft zullen beide landen een deel van de winst van deze onderneming willen belasten. Teneinde dubbele belasting te voorkomen over de winst van deze grensoverschrijdende onderneming sluiten landen verdragen af waarin de heffingsrechten van de landen worden vastgelegd. Een van de problemen die in deze verdragen wordt geregeld is de vraag hoe de winst van deze onderneming verdeeld wordt tussen beide landen. Tussen verschillende landen pleegt de winsttoerekening tussen verbonden ondernemingen plaats te vinden op basis van transfer pricing (verrekenprijzen) at arm’s length (op zakelijke basis). Dit wil zeggen: de prijzen die verschillende onderdelen van dezelfde onderneming aan elkaar berekenen voor goederen en diensten moet overeenstemmen met prijzen die bij transacties tussen onafhankelijke partijen worden gebruikt. Op deze wijze wordt op zakelijke basis de winst toegerekend aan en belast bij het onderdeel van de onderneming waaraan de winst, zakelijk gezien, toegerekend dient te worden! Ongewenste winstverschuiving wordt zodoende voorkomen.

Nationaal verband Vanaf 1 januari 2002 zijn alle vennootschapsbelastingplichtige bedrijven wettelijk verplicht om transacties met verbonden lichamen zodanig te documenteren (schriftelijk vast te leggen) zodat de zakelijkheid van de transactie kan worden aangetoond. De documen-

Wat zijn verbonden lichamen? De wettelijke documentatieverplichting geldt voor alle transacties met verbonden lichamen. Onder een verbonden lichaam wordt verstaan een lichaam dat onmiddellijk of middellijk deelneemt aan de leiding van of het toezicht heeft op, dan wel deelneemt in het kapitaal van een ander lichaam. De uitgebreidheid van deze definitie benadrukt nogmaals de reikwijdte en het belang van bovenstaande verplichting: zeer veel bedrijven vallen onder deze definitie. Een beheersmaatschappij als moeder-B.V. en een werkmaatschappij als dochter-B.V. zijn bijvoorbeeld verbonden lichamen.

Documentatieplicht De transacties tussen verbonden lichamen dienen zo gedocumenteerd te worden dat de zakelijkheid ervan kan worden aangetoond. Alhoewel de wet zelf geen aanwijzing geeft over de exacte inhoud van deze verplichting zijn vereisten hiervoor in richtlijnen omschreven. Aan de hand van de juiste documentatie dient een vennootschapsbelastingplichtig bedrijf onder andere aannemelijk te kunnen maken: • Dat er marktprijzen zijn en uit kunnen leggen waarom marktprijzen in casu al dan niet als verrekenprijs tussen verbonden lichamen kunnen worden gebruikt; • Welke verrekenprijsmethoden worden gebruikt; • Welke (winst) marges worden aangehouden;

• Dat de actuele prijzen volgens het verrekenprijsbeleid zijn vastgesteld.

De gevolgen Wat zijn de gevolgen indien u niet voldoet aan de nieuwe wetgeving? Indien u geen juiste documentatie kunt overleggen, kan de belastingdienst uw belastbare winst corrigeren. De bewijslast met betrekking tot de zakelijkheid van de gehanteerde verrekenprijzen wordt naar u verschoven, waarbij u maar aannemelijk moet maken dat de gehanteerde verrekenprijzen wél zakelijk zijn. Indien op het moment van de transactie geen documentatie aanwezig is, is de transactie niet direct onzakelijk. De belastingdienst geeft u vier weken de tijd om documentatie te overleggen. Bij complexe transacties heeft u hiervoor drie maanden de tijd. In geval van fraude kunnen boetes opgelegd worden tot maximaal 100%!

Ten slotte Bovenstaand is de problematiek van transfer pricing beknopt beschreven. Duidelijk is geworden dat transacties tussen verbonden lichamen in internationaal en nationaal verband gebaseerd dienen te zijn op zakelijke verrekenprijzen. Deze verrekenprijzen dienen, met het oog op een mogelijke belastbare winstcorrectie en verschuiving van de bewijslast, bovendien gedocumenteerd aangetoond te kunnen worden. Indien de bovenstaande zaken op u van toepassing kunnen zijn, zorgt u dan tijdig voor een goede documentatie en neem in geval van vragen contact op met uw belastingadviseur. ■

M.E.W. Steenwelle FB De auteur is als belastingadviseur verbonden aan Ten Kate & Huizinga te Hengelo

31

Column financieel accent

Bij de term transfer pricing denkt u wellicht eerder aan een lucratieve deal in de hedendaagse voetballerij dan aan belastingen. Transfer pricing is echter een term uit het belastingrecht die vóór 1 januari 2002 met name van belang was in internationale situaties.


‘Ik zoek vooral het middenkader op, de ambtenaren die de notities schrijven’

Verkenner Ed Figee De Haagse politiek heeft in het recente verleden door middel van convenanten (intentieverklaringen, dus geen contracten) met een aantal regio’s afspraken gemaakt over onder meer de aanleg van infrastructuur. Ed Figee (56), oud-journalist, oud-voorlichter van de gemeente Enschede, is door de provincies Overijssel en Gelderland per 1 maart 2000 in Den Haag neergezet (in het aldaar bekende lobbyhuis aan Plein 20) als lobbyist. Haagse signalen moet hij doorgeven aan het oosten en de belangen in Den Haag links en rechts onder de aandacht brengen. Per 1 oktober heeft Figee er een collega bij gekregen. Totale kosten aan huur, declaraties en salarissen 150.000 euro. Met de komst van de LPF bleek de baan van lobbyist geen luizenbaan als receptiehopper. Figee moet weer vriendjes worden met de volgende lichting kamerleden en ministers. “Ik zoek vooral het middenkader, de ambtenaren die de notities schrijven.”

33

Ed Figee: “Als ambtenaar kan ik niet politiek ter verantwoording worden geroepen. Daarom stel ik me heel puriteins op.”


“Ik heb met de LPF veel contact gehad. Vooral met Wien van den Brink, onze oostelijke contactpersoon. Van den Brink heeft een aantal dingen voor ons gedaan, we hebben een aantal bijeenkomsten georganiseerd. Daarbij was hij betrokken. Maar de LPF is een onzekere factor, dat is heel lastig.” De indruk wordt wel eens gewekt dat Figee alleen in Den Haag zetelt voor meer asfalt. “In overleg tussen Overijssel en Gelderland is er een aantal dossiers gemaakt, over wegen, woningbouw, milieu, werkgelegenheid. Ik verken op die onderwerpen de politiek en ik adviseer het provinciebestuur. Dan zeg ik bijvoorbeeld, ‘het is handig als jullie volgende week een brief sturen en niet volgende maand’. Over het uitstellen van de Hanzelijn kreeg ik een signaal van een ambtenaar tijdens een receptie bij Verkeer en Waterstaat. Ik heb daar een soort antenne voor ontwikkeld.” Overigens is tijdens de beschouwingen 


het uitstel weer teruggedraaid. “Tijdens diezelfde receptie sprak ik met directeur Cerfontaine van Schiphol die ook alle belang heeft bij de Hanzelijn als snelle verbinding naar het noorden. Dat is ook gunstig voor Schiphol.”

Groupie Het karikatuur van een lobbyist is een man die als een groupie om ministers heen cirkelt, recepties afloopt en zich blauw betaalt aan lunches. “Je moet het vaak juist niet hebben van de ministers, maar van het middenkader dat de notities schrijft. Ik merk niet dat die mensen als gevolg van de bouwfraude-enquête minder naar recepties komen.”

35

‘Het is de vraag of de afspraken in het regioconvenant overeind zullen blijven’

“De lobby zelf moet gedaan worden door de bestuurders. Onze bestuurders zijn tegenwoordig vaak in Den Haag, met name commissaris Geert Jansen is hier voortdurend. En zo moet het ook, ik ben slechts een uitvoerend ambtenaar. Ik ben publiek niet boos geworden op kamervoorzitter Weisglas die de sluiting van Ericsson een lokaal probleem noemde. Daarover moeten onze bestuurders zich opwinden en dat hebben ze ook gedaan. Ik werk in het politieke domein, maar ik kan als ambtenaar politiek niet ter verantwoording worden geroepen. Daarom stel ik me heel puriteins op.”

Compliment De politiek bestuurders in Overijssel staan er om bekend dat ze het al nauwelijks eens worden over de prioriteiten, laat staan in overleg met de provinciale zuiderburen. Het meest recente voorbeeld is de Reisopera. Enschede vindt zo’n muziekkwartier belangrijk, hoewel ook binnen de raad veel leden de prijs veel te hoog vinden. Wat vinden ze daarvan in Zwolle; Arnhem heeft daarbij al helemaal geen belang. “Ik bepaal niet of de A28 belangrijker is dan de A15. Dat bepalen de provinciebesturen via die dossiers die we gezamenlijk hebben opgesteld. De drie noordelijke provincies werken heel goed samen ja, maar dat betekent niet dat ik een publieke mening heb over een fusie tussen

de provincies Gelderland en Overijssel. Daar ga ik niet over. Overigens doen wij het wel goed in Den Haag. Ik kreeg onlangs een opmerkelijk compliment van collega’s die het noorden vertegenwoordigen. Ze zeiden, ‘wij merken dat wij niet alleen meer zijn’. Zij lobbyen al vanaf de jaren zestig en hebben een heel projectbureau van 20 man. Hun commissarissen wonen bijna op het Binnenhof.”

Randstadkabinet Bij het bewerken van de politiek speelt Figee in op de sentimenten dat dit (demissionaire) kabinet een randstedelijk kabinet genoemd werd. “De LPF wordt vooral gevoed vanuit Rotterdam. Dat leidt er toe dat regionaal georiënteerde kamerleden graag informatie willen hebben om mee te kunnen scoren. Met die mensen bouw je aan argumenten om de Hanzelijn op de agenda te houden. In Den Haag is niet eens zo veel

geheim. Echt geheim zijn alleen de specifieke onderhandelingsstrategieën.” Op 22 januari zijn er weer verkiezingen. Wat gaat het nieuwe kabinet bedenken en waarop bezuinigen? Welk kabinet is het beste voor Overijssel? Figee zegt alle politiek programma’s te kennen: “Ik geef geen stemadvies. Het ziet er naar uit dat er een CDA-VVD-kabinet komt en dat is voor ons niet slecht. De oostelijke provincies hebben met het CDA een aantal zeer efficiënte, goede afspraken gemaakt. Ons probleem is dat er door de krimpende economie minder geld is. Het fonds Economische Structuurversterking wordt gevoed uit de opbrengsten van de staat in deelnemingen zoals KPN. Dat fonds is bijna leeg. Het is de vraag of de afspraken in het regioconvenant overeind zullen blijven. Daarover zal dan weer hard onderhandeld moeten worden. Dat doe ik niet, dat doen de bestuurders zelf.” ■

“Ik zoek vooral het middenkader op, de ambtenaren die de notities schrijven.”


Een intranet is een computernetwerk binnen het bedrijf, gebruik makend van de technieken en de mogelijkheden die u van het Internet kent. Het is een afgesloten netwerk, uitsluitend toegankelijk voor eigen medewerkers en niet voor derden.

intranet is geen doel op zich. Het fundament onder het intranet is het proces dat het moet ondersteunen, als het proces niet goed is kun je dat met een intranet niet verhelpen. Gebruik technologie dus niet om slecht lopende processen te camoufleren, problemen worden hierdoor slechts verschoven. Het intranet moet de strategische doelen van het bedrijf ondersteunen en de bedrijfsprocessen optimaliseren. Een doel kan bijvoorbeeld zijn om een efficiëntere bedrijfscommunicatie en een betere kennisverspreiding binnen het bedrijf te realiseren. Het management moet betrokken zijn bij het vaststellen van de doelen van het intranet. De toegevoegde waarde moet in de bedrijfsdoelen worden vastgelegd.

Onderdeel van het bedrijfsproces De voordelen Hoewel een intranet logisch gezien intern is binnen het bedrijf kan het zich fysiek uitstrekken over meerdere locaties van het bedrijf, waar dan ook ter wereld. Een intranet kan bijdragen om de productiviteit te verhogen en kosten te drukken door het versnellen van de communicatie tussen mensen en afdelingen. Door de gecentraliseerde opslag van bedrijfsinformatie en kennis zijn deze voor de gebruikers gemakkelijk vindbaar en toegankelijk. Een intranet is de toegangspoort naar alle bedrijfsapplicaties. Het zorgt voor effectieve communicatie tussen gebruikers en verspreiding van nieuws.

intranet (het; -ten) [Eng.], (mogelijk internationaal) netwerk binnen een organisatie gebaseerd op dezelfde protocollen als, en met de browse- en zoekmogelijkheden van Internet.

Vaststellen van de doelen Een intranet richt zich op mensen en niet op de technologie. Zorg dat het intranet een doel nastreeft, en niet andersom. Verzin geen doel om de technologie te rechtvaardigen, een

Het gebruik van het intranet moet onderdeel zijn van het dagelijks werk, waarbij verantwoordelijkheden zijn geformaliseerd. Een succevol intranet hang af van de mensen die ermee werken. Het management speelt hierbij een belangrijke rol als promotor en supporter, maar zorgt er ook voor dat het intranet op één lijn blijft met de planning en richting van de bedrijfsstrategie. Pas als het intranet ondersteund wordt door het management en het geen project is van een aantal gemotiveerde mensen kan het op lange termijn een succes worden.

Acceptatie Acceptatie van het intranet is van cruciaal belang voor een succesvol intranet. Het introduceren van een intranet kan echter op weerstand stuiten. Mensen houden niet van veranderingen en wijken moeilijk af van gewoontes, hoe inefficiënt ze ook bezig zijn. Het kan jaren duren voordat culturele veranderingen binnen een bedrijf zijn doorgevoerd en succes hebben. De angst voor het onbekende speelt hierbij vaak een grote rol, men is bang een compleet nieuwe techniek te moeten leren. Vaak ten onrechte, want het grote voordeel van een intranet is dat het van technieken gebruik maakt waar men al aan gewend is, door het surfen op het Internet. Het is niet voldoende om het intranet te bouwen en dan te hopen dat het gebruik en de efficiencyverbetering vanzelf komen. Zorg voor voldoende promotie

van het intranet, zeker ook vanuit het management. Introduceer het intranet als een belangrijk onderdeel van de bedrijfsprocessen en vermijd dat het intranet als ‘hype’ gezien wordt.

Inrichting Deel het intranet niet in op basis van een organisatieschema van het bedrijf. Richt je echter op taken, activiteiten en onderwerpen. De term ‘het geheel is groter dan de som der delen’ gaat hier zeker op. Creëer geen eilandjes, maar zorg voor integratie, ook over verschillende onderdelen of afdelingen. Zorg voor een goede overzichtelijke structuur waarin informatie die je zoekt snel gevonden kan worden. Gebruik het intranet als primair middel voor het verspreiden van nieuws. Het intranet komt tot stand door een gezamenlijke inspanning van alle mensen. Richt je daarom niet op één specifieke groep of afdeling. Zorg dat ook niet-technische mensen in staat zijn om op eenvoudige wijze informatie op het intranet te publiceren of aan te passen. Daarmee is het succes van het intranet niet meer afhankelijk van technisch personeel voor het bijwerken.

Conclusie Door het versnellen van de communicatie en het eenvoudig beschikbaar maken van bedrijfsinformatie kan een intranet kosten besparen en de productiviteit verhogen. De effectiviteit hangt echter sterk af van het gebruik ervan en in welke mate het intranet onderdeel is van de bedrijfsstrategie. Definieer van te voren duidelijke doelen en zorg dat het management de drijvende kracht achter het intranet is. ■

Ir. J.J. Trooster De auteur is als directeur werkzaam bij Interstroom Informatietechnologie en deelnemer aan het samenwerkingsverband ‘Online Strategie’

37

Column on-line strategie

Bedrijven maken steeds meer gebruik van een intranet om voor alle werknemers informatie eenvoudig toegankelijk te maken en de bedrijfsprocessen te optimaliseren. Wil een intranet succesvol zijn dan zal het moeten voldoen aan een aantal voorwaarden. De betrokkenheid van het management en acceptatie van de gebruikers spelen hierbij een belangrijke rol.


Een succesvol intranet


Enschede

Aanbod Bij het ter perse gaan van deze uitgave kan een gedeelte van het aanbod reeds zijn verkocht of verhuurd. Onder voorbehoud van zetfouten.

Almelo Te huur

m2 kant.r., € 4.300 p.m, 053-4323333 ◆ Stadionlaan 50, vanaf 500 m2, kant.r., € 6.250 p.m ‘turn key’, 053-432 33 33

◆ Auke Vleerstraat 6, B&S

Demmersweg/Bornsestraat, Hengelo Op de meest prominente zichtlocatie, direct nabij de A1( v/d Valk / Ikea ), aan de Demmersweg / Bornsestraat op kantorenpark Westermaat te Hengelo, is onlangs een unieke onder architectuur ontworpen kantoorvilla met zes bouwlagen ( totaal ca. 4.800 m2 ) gerealiseerd. Het gebouw is door architectenbureau Teun Koolhaas Associaties uit Almere vormgegeven. Overige informatie: www.Polman.nl Polman Bedrijfsmakelaars 053-432 33 33

Te huur / Te koop ◆ Ambachtstraat 28-30,

Grotestraat/Doelenstraat Almelo In de hoofdwinkelstraat van Almelo is op de hoek van de Grotestraat en de Doelenstraat een winkel te huur. Door de hoekligging heeft de winkel een zeer breed front (ca. 17 meter aan de Grotestraat en ca. 25,5 meter aan de Doelenstraat). De winkel heeft een oppervlakte van 473 m2 maar is eventueel te splitsen in twee units van respectievelijk 244 m2 en 229 m2. In de omgeving zijn de volgende bedrijven gehuisvest: Intersport, Arke Reisbureau, Tineke Mode, Het Huis Opticiëns, Carlson Kindermode, Lady Line en Rohof Schoenen. Aanvaarding: in overleg, maar kan snel. Huurprijs: € 150,- per m2 per jaar, te vermeerderen met BTW.

bedr.ter., nieuwbouw 2 bedr.hallen met kant.r., € 22.500,- p.j. / € 249.500,v.o.n., 074-2503222 ◆ Oostermaat 9, kantorenpark 2 Stroom Esch, ca. 566 m kant.r., € 72.500,- p.j., € 830.000,-, 074-2503222

Park, vanaf 400 m2 kantoorr., € 5.000 p.m. ‘turn key’, 053-4323333 ◆ Dennenweg 225, 560 m2 bedrijfsr. met kant.r., € 29.500,- p.j., 053 - 435 44 55 ◆ Kopersteden 21, De Marssteden, 800 m2 bedr.r., € 34.000,- p.j., 053 - 4354455 ◆ Bisschopstraat 6, nabij centrum, ca. 260 m2 kant.r., € 30.000,- p.j., 074-2503222 ◆ Het Pantheon 4-6, 1850 m2 kant.r., € 134,- p.m2 p.j. , 074-2503222

◆ Haaksbergerstraat 126 E,

Te huur ◆ De Berken 2d, bedr.ter., ca.

Goor

902 bedr.r., € 7.350,- p.j., 074-2503222

Op een goede zichtlocatie op het Business & Science Park te Enschede zijn enkele kleine kantoorunits van circa 235 m2 voor de verhuur beschikbaar. Het betreffen in deze zelfstandige units met eigen sanitaire voorzieningen en pantry’s. De ruimten worden opgeleverd in de huidige staat, onder andere voorzien van scheidingswanden en vloerbedekking. De Hengelosestraat is de verbindingsweg tussen Enschede en Hengelo. Parkeren is mogelijk op eigen terrein. De huurprijs bedraagt circa € 123,per m2, per jaar, te vermeerderen met BTW. DTZ Zadelhoff, tel. 053-4300900

◆ Dr. Prinsstraat, 4 kant.units

Te koop

centrum, t.o. het MST gelegen winkel met bovenw, winkelopp: plm.125 m2, € 269.000,-, 053-4310210 ◆ Beltstraat 82-92, nabij centrum, 520 m2 kantoorpand, € 565.000,-, 053-4354455

Delden

Hengelosestraat 531-545 te Enschede

op verdieping, v.a. € 114,- p.m2, 053-5724800 ◆ Goorsestraat ong., 2 nieuwbouw kantoorvilla’s, ca. 315 m2 resp. 550 m2, € 34.500,- resp. € 60.000,p.j., 074-2503222 ◆ Goorsestraat, ca. 1000 m2 opslag-/bedr.r., € 18,- p.m2 p.j. , 074-2503222 ◆ Jhr. von Heijdenstraat 20, centrum, ca. 50 m2 wink.r., € 8.250,- p.j. , 074-2503222

Te huur Te koop

Te huur / te koop

◆ Grotestraat 141, centrum,

Te huur

ca. 135 m2 winkelr., € 17.000,- p.j., 0547-272551. ◆ Grotestraat 78, centrum, ca. 90 m2 winkelr., € 12.475,- p.j., 0547-272551 ◆ Grotestraat 106, centrum, c.a. 70 m2 winkelr., € 8.319,- p.j., 0547-272551

◆ Grotestraat 162, centrum,

Te koop

bedr.r./showroom ± 3500 m2, perceelsopp. ± 12000 m2, € 2.200.000,-, 053-5724800 /4300900. ◆ Metaalstraat-Elektrostraat, bedr.ter., 5 bedrijfsunits v.a. 60 m2, v.a. € 84.000,v.o.n., 074-2503222 ◆ Cuyplaan 6, showroom met garage en woonh., € 907.500,-, 074-2503222

◆ Grotestraat 78, centrum, ca.

Hengelo

DTZ Zadelhoff, tel. 053-4300900

◆ De Eiken 3, bedr.ter., ca.

420 m2 kant.r., € 29.500,p.j / € 430.000,- , 074-2503222

Borne

geheel gemod. wink.r., 210 m2, € 26.500,- p.j., 074-2503222 ◆ Nieuwe Kerkstraat 25a, centrum, ca. 80 m2 kantoor-/wink.r., € 9.750,- p.j., 074-2503222 ◆ Nieuwe Markt 3, centrum, 80 m2 wink.r., € 10.500,p.j., 074-2503222 ◆ Oostermaat 3, kantorenpark Stroom Esch, ca. 800 m2 nieuwbouw kant.r., € 107.500,- p.j., 074-2503222

39

Onroerend goed

◆ Twentepoort 14, vanaf 400

Te huur

Verlengde Zuiderhagen Enschede Aan het vernieuwde Van Heekplein is een nieuw winkelcomplex gebouwd waarin onder andere de Bijenkorf en Holland Casino gehuisvest zijn. Onder het Holland Casino, dat op de verdieping ligt, is nog winkelr. beschikbaar met een totale oppervlakte van 671 m2. De winkelr. wordt in units vanaf 122 m2 verhuurd en de winkels hebben een zeer breed front. Door de grote vrije hoogte is het mogelijk om in de winkels een tussenvloer te maken. Huurprijs € 450,- per m2 per jaar, te vermeerderen met BTW. DTZ Zadelhoff, tel. 053-4300900

90 m2 winkelr. met bovenw., € 249.125,-, 0547-272551 ◆ Grotestraat 79, centrum, ca. 45 m2 winkelr. met bovenw., € 175.000,-, 0547-272551

Haaksbergen Te huur ◆ Metaalstraat 3-b, bedr.ter. Stepelo, 135 m2 kant./bedr.r., € 10.890,- p.j., 053-5724800

◆ Veldmaterstraat 1-3,

Te huur ◆ Demmersweg 21,Westermaat,

569 m2 kant.r., € 145 per m2 ‘turn key’, 053-4323333 ◆ Aquamarijnstraat 135, ind.ter., ca. 340 m2 bedr.r. en ca. 70 m2 kant.r., € 22.500,- p.j., 074-2503222 ◆ Beursstraat 11, centrum, kantoorvilla, ca. 412 m2, € 34.000,- p.j., 074-2503222 


◆ Drienerstraat 41, centrum,

Te huur / te koop ◆ Kantorenpark Oosterbosch,

kantoorvilla’s, ca. 2000 m2 6.000 m2 v.a. € 135,- p.m2 p.j. , 074-2503222 ◆ Welbergweg ong., kantorenpark Westermaat-Zuidoost, ca. 360 m2 nieuwbouw kant.r., € 125,- p.m2 p.j. / € 544.500,- v.o.n., 074-2503222 ◆ Uitslagsweg 6, nabij centrum, nieuwbouw wink.r. met mag., € 27.5000,- p.j. / € 365.000,-, 074-2503222 Te koop ◆ Enschedesestraat 196,

nabij centrum, ca. 200 m2 kant. met bedr.r., € 165.500,-, 074-2503222 ◆ Berfloweg 80, nabij centrum, bedr.p., € 285.000,-, 074-2503222

Piet Heinstraat 11-19 te Enschede In het zakelijke dienstverleningscentrum van Enschede zijn aan de Piet Heinstraat 11-19 in het kantoorgebouw ‘De Stadspoort’ enkele units voor de verhuur beschikbaar. Het object is gelegen op circa 50 m loopafstand van het centraal NS- en busstation. Het betreft in deze units van zowel circa 120 m2, alsmede circa 720 - 830 m2 kantoorruimte. Parkeren is mogelijk in de onder het gebouw gelegen parkeergarage, alsmede in de tegenover het gebouw gelegen openbare parkeergarage. Huurcondities in nader overleg. DTZ Zadelhoff, tel. 053-4300900

Demmersweg / Bornsestraat Hengelo Op de meest prominente zichtlocatie, direct nabij de A1( v/d Valk / Ikea ), aan de Demmersweg / Bornsestraat op kantorenpark Westermaat te Hengelo, is onlangs een unieke onder architectuur ontworpen kantoorvilla met zes bouwlagen ( totaal ca. 4.800 m2 ) gerealiseerd. Het gebouw is door architectenbureau Teun Koolhaas Associaties uit Almere vormgegeven. Overige informatie: www.Polman.nl Polman Bedrijfsmakelaars 053-432 33 33

Losser Te koop ◆ De Pol 2a, ind.ter., 998 m2

prod./bedr.r., € 310.000,-, 053-4354455 ◆ De Pol 28, 28a en 29, bedr.r. met twee bedr.w., € 760.000,-, 074-2503222

◆ Wielewaalstraat 19,

nabij centrum, ca. 492 m2 kant.r., tijdelijke verhuur, € 55,- p.j., 074-2503222 ◆ Zilverstraat 9, 270 m2 kantooretage op bedr.ter., € 22.500,- p.j., 074-2503222

Nijverdal Te huur ◆ Constantijnstraat 12, nabij

centrum, 25 m2 kant.r., € 1.600,- p.j., 0548-631008

◆ Constantijnstraat 21,

nabij centrum, 116 m2 winkelr. en 84 m2 souterrain/mag., n.o.t.k., evt. te huur in combinatie met Constantijnstraat 23, 0548-631008 ◆ Constantijnstraat 23, nabij centrum, 130 m2 winkelr. en 35 m2 souterrain/mag., n.o.t.k., evt. in combinatie met Constantijnstraat 21, € 20.000,- p.j., 0548-631008 ◆ Fuutweg 2, ind.ter., 840 m2 bedr.r., incl. 96 m2 kant.r. € 39.500,- p. j., 0548-631008 ◆ Grotestraat 230, centrum, 120 m2 winkelr., n.o.t.k., 0548-631008 ◆ Handelsweg 22, Lemelerveld, ind.ter., ca. 150 m2 bedr.r., n.o.t.k., 0548-631008 ◆ Louis Braillestraat ong. , ind.ter., 1.650 m2 (units vanaf 200 m2, kant.r.optioneel), n.o.t.k., 0548-631008 ◆ Louis Braillestraat ong., ind.ter., 1.650 m2 (units vanaf 300 m2 incl. 65 m2 kant.r.), n.o.t.k., 0548-631008 ◆ Marconistraat 4, ind.ter., 650 m2 bedr.r., (units vanaf 265 m2), n.o.t.k., 0548-631008

Van den Bergsweg 7 te Nijverdal Het pand gelegen op het bedrijventerrein ‘t Lochter te Nijverdal maakt momenteel nog onderdeel uit van het voormalige Viplex-complex. Het obejct heeft de beschikking over moderne en functionele kantoorruimten en een ruimte opslaghal. De bedrijfsruimte wordt op dit moment in drie lagen gebruikt en eventueel kunnen deze tussenvloeren in het object achterblijven. De bedrijfsruimte wordt d.m.v. vloerverwarming verwarmd, hetgeen de ruimte geschikt maakt voor bijvoorbeeld productieen/of inpakwerkzaamheden. Het object is grotendeels gelegen op een kavel belast met erfpacht, hetgeen afkoopbaar is. Oppervlakte circa 3.950 m2. Koopsom: € 1.264.000,k.k., te vermeerderen met BTW. Aanvaarding per direct. DTZ Zadelhoff, tel. 053-4300900

◆ Louis Braillestraat ong.,

ind.ter., 1.650 m2 (units vanaf 300 m2 incl. 65 m2 kantoorr. zowel op de beg. grond als de verd.), n.o.t.k., 0548-631008 ◆ Sanatoriumlaan 6-60, Hellendoorn, ‘Buitencentrum’, recreatiewoning, € 95.000,-, 0548-631008 ◆ Sanatoriumlaan 6-44, Hellendoorn, ‘Buitencentrum’, recreatiewoning, € 102.000,-, 0548-631008

41

Onroerend goed

ca., 145 m2 wink.r., € 19.500,- p.j., 074-2503222 ◆ Drienerstraat 49, centrum, wink.r., ca. 630 m2, € 52.500,- p.j., 074-2503222 ◆ Höltersweg ong., showroom op unieke locatie in Hengelo in 4 units van 305 m2 tot 395 m2, € 90,- p.m2 p.j. , 074-2503222 ◆ Industriestraat 70, winkelstraat, winkel met w. 92,5 m2, € 15.500,- p.j., 074-2503222 ◆ Tuindorpstraat 61, nabij centrum, kantoor- en bedr.r.s in div. opp., huurprijzen o.a., 074-2503222 ◆ Tuindorpstraat 114-118, nabij centrum, kant.r. met parkeergelegenheid, € 22.000,- p.j., 074-2503222 ◆ Tuindorpstraat ong., nabij centrum, nieuwbouw kantoorvilla, € 120.600,p.j., 074-2503222 ◆ Torenlaan 32, bedr.ter., ca. 360 m2 bedr.r. met showroom en kantoor, € 17.500,- p.j., 074-2503222 ◆ Wegtersweg 80-84, bedr.ter. Westermaat-Zuid, ca. 2800 m2 showroom-/verkoopruimte, € 195.000,- p.j., 074-2503222

Oldenzaal Te koop Te huur ◆ Bedrijvenweg 36 & 36 A,

ind.ter., 590 m2 bedr.r. met kantoren, perc. opp. 1.145 m2, beleggingsobject, n.o.t.k., 0548-631008 ◆ Elfde Wijk 42-5, Rheerzerveen, Overheempark ‘Het Stoetenslagh’, chalet, perc. opp. 284 m2, n.o.t.k., eigen grond, 0548-631008 ◆ Grotestraat 230, centrum, 120 m2 winkelr. met bovenwoning, € 297.500,- , 0548-631008 ◆ Louis Braillestraat ong., ind.ter., 1.650 m2 (units vanaf 200 m2, kantoorr. optioneel), n.o.t.k., 0548-631008

◆ Hanzepoort 11, 5.630 m2

waarvan 350 m2 kant., o.a., 053-4323333 ◆ Hanzepoort 16/20, 12.400 m2 bedr.r. waarvan 675 m2 kantoor, n.o.t.k., 053-4323333 ◆ Hengelosestraat 7, nabij centrum, ca. 80 m2 kant.r., € 9.750,- p.j., 074-2503222 ◆ Steenstraat 9, centrum, ca. 95 m2 wink.r., € 28.500,- p.j., 074-2503222 Te huur/ te koop ◆ Textielstraat ong., bedr.ter.,

nieuwbouw bedrijfsunits v.a. 337 m2, € 25.000,- p.j. / v.a. € 358.500,- v.o.n., 074-2503222 


Transacties

Enschede

Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verhuurde namens de eigenaar een winkelruimte groot ca. 125 m2 aan de Beltstraat 114. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 15.500,- per jaar, te vermeerderen met BTW. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verhuurde aan Woltjer Autobeklederij namens de eigenaar, een particuliere belegger, een bedrijfsruimte met kantoorruimte totaal groot ca. 710 m2 aan de Lonnekerbrugstraat 80a. De huurprijs bedraagt € 38.500,- per jaar, te vermeerderen met BTW.

DTZ Zadelhoff en ten Hag bedrijfsmakelaars IBG bemiddelden namens eigenaar bij de verhuur van ca. 320 m2 bedrijfs-/kantoorruimte aan eMAXX aan de Kopersteden 22-4. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 29.000,- per jaar. Bij de verhuur van ca. 140 m2 winkel met 60 m2 werkplaats gelegen aan de Gronausestraat 1050 bemiddelde ten Hag winkelmakelaars IBG namens eigenaar, een particuliere belegger. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 22.800,- per jaar. De nieuwe huurder is Oude Heuvel Tweewielers.

ten Hag winkelmakelaars IBG bemiddelde bij de verhuur van ca. 600 m2 winkelruimte gelegen aan de Jan Vermeerstraat 15 aan Twice International. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 24.000,- per jaar. Bij de verkoop van ca. 140 m2 winkelruimte aan particuliere belegger gelegen aan de Korte Haaksbergerstraat 19 trad ten Hag winkelmakelaars IBG op namens verkoper. De koopsom bedraagt naar verluidt € 88.000,- k.k. ten Hag winkelmakelaars IBG bemiddelde bij verkoop van ca. 200 m2 winkelruimte gelegen aan de Oldenzaalsestraat 275-275a. De koopsom bedraagt naar verluidt € 205.000,-. De koper is een particuliere belegger.

Hengelo ten Hag winkelmakelaars IBG bemiddelde bij verhuur van ca. 770 m2 winkelruimte gelegen aan de Enschedesestraat 19 aan Kruidvat Holding B.V. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 147.500,- per jaar.

Lemelerveld Aan de Handelsweg 22 verhuurde Levite Makelaars B.V. namens haar opdrachtgever een gedeelte van een bedrijfsruimte (100 m2) aan een stichting.

Nijverdal Aan de Fuutweg 1 verhuurde Levite Makelaars B.V. namens haar opdrachtgever een gedeelte van een bedrijfsruimte (310 m2) aan een sleuvenfreesbedrijf.

Oldenzaal Haaksbergen

ten Hag winkelmakelaars IBG bemiddelde namens verhuurder bij verhuur van ca. 80 m2 winkelruimte gelegen aan de Wesseler Nering 3e. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 27.000,- per jaar.

Bij verhuur van ca. 75 m2 winkelruimte gelegen aan de Molenstraat 29 bemiddelde ten Hag winkelmakelaars IBG. De ruimte is verhuurd aan Rowika voor naar verluidt € 10.660,- per jaar.

Aan de Steenstraat 31 is dankzij de bemiddeling van Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars 280 m2 winkelruimte verhuurd. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 30.000,- per jaar.

43

Onroerend goed

De Regio Twente heeft aan het de Nijverheidstraat 30 ca. 8.000 m2 kantoorruimte gehuurd ten behoeve van de vestiging van ca. 300 van haar medewerkers. Het huurprijsniveau bedraagt naar verluidt ca. € 118,- per m2, per jaar. DTZ Zadelhoff Enschede bracht deze transactie tot stand namens de verhuurder, Achmea.

aan de Deurningerweg 27. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 15.000,- per jaar. De huurder is Timber Detachering.

De Nijverheidsstraat 30 in Enschede, gehuurd door Regio Twente.

Namens de eigenaar verhuurde Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. een winkelruimte groot ca. 105 m2 gelegen aan De Heurne 15a. De huurprijs bedraagt € 36.000,- per jaar, te vermeerderen met BTW. Snelder Zijlstra de Groot Bedrijfsmakelaars v.o.f. verkocht namens de eigenaar een bedrijfsunit groot ca. 144 m2 aan de Eeftinksweg 19. De koopsom bedraagt naar verluidt € 108.500,- k.k. ten Hag bedrijfsmakelaars IBG bemiddelde namens verhuurder bij de verhuur van ca. 125 m2 kantoorruimte met 215 m2 bedrijfsruimte


De restaurants van Belevingshotel Bad Boekelo:

Een ware beleving! In mei rapporteerden wij u al over de nieuwe naam en het hoe en waarom Belevingshotel Bad Boekelo. Alles draait er nog steeds om de beleving van zintuigen! Keuze genoeg om een verblijf zo in te richten, dat de gast zich écht thuis voelt.

een klassiek gedekte tafel met wit linnen. Verder een knusse zit voor de romantici; een tafel omringd met een eigen gordijn! Ingrediënten hebben invloed op onze stemmingen en andersom. Een gespannen mens verlangt naar gerechten die gevoelens van kalmte creëren en een actieve bui vraagt om een maaltijd vol energie. De aankleding van deze gerechten wordt zelfs in de juiste sfeer gepresenteerd. Zo is er een avontuurlijk gerecht met bananenbladeren en een romantisch nagerecht in hartvorm.

Niet alleen hotelgasten, maar ook gasten uit de regio vinden steeds vaker het hotel voor een gezellige avond met familie, vrienden of een zakelijke afspraak. Reserveren raden we wel aan!

Te g a s t b i j

Tafelen in sfeer

45

Smaak beleven Groot succes is het trendy restaurant de Tasty Food Company®. Een informeel restaurant waar de smaakbeleving centraal staat. De kaart is ingedeeld in start-ups, warm-ups, inbetweenies, main tastes, full fillers en afterbites. Allemaal kleine gerechten, zodat de gast genoeg gelegenheid heeft om diverse smaken te ontdekken. Verder kunt u aan de hand van smaaksymbolen zelf bepalen welke smaak u wilt beleven; een citroentje voor zurig, een ballon voor licht en een honingraat voor een zoete smaak. Gasten kiezen niet alleen met behulp van omschrijvingen van gerechten, maar ook met behulp van smaak.

De gast beslist In het Belevingshotel vindt men dat de gast zelf beslist. Bestellen kan in etappes of in één keer, wil de gast de hele avond tafelen of even snel iets eten. Dit soort vragen komt van de medewerkers die een minuutje aan tafel komen zitten. De afstand tussen gast en de werkende mens in het hotel wordt letterlijk kleiner; genoeg om een informeel karakter te geven zonder brutaal te zijn.

Tasty Food Company De invloed van ingrediënten Naast een trendy genietlocatie is er ook een plek waar men kiest tussen sferen en stemmingen; het In the Mood Stemmingskeuken. Het restaurant is ingedeeld in diverse stijlen, een strakke donkerhouten tafel met alleen een loper, een lange tafel op barhoogte of

In the Mood Stemmingskeuken Golden Tulip Belevingshotel Bad Boekelo Oude Deldenerweg 203, 7548 PM Boekelo Tel: 053 428 3005, Fax: 053 4283035 [email protected], www.belevingshotel.com


: faillissementen, De drankjes en hapjes werden aangeboden door Twentse Catering Groep,

46

Het was doodstil in de zaal toen fraude-officier Coumans geïnterviewd werd door Martin Steenbeeke. Over faillissementen, over bijstandsmoeders, over Lowietje S. en Herre T. en over de geringe pakkans. Maar Coumans zei ook dat hij dossiers had over een aantal gasten in de zaal... Verder waren te gast krantenmagnaat Joop Munsterman die 300 huis-aan huiskranten leidt in Nederland en Ed Figee die voor Overijssel en Gelderland werkt in Den Haag. Hun verhalen kunt u teruglezen in deze uitgave van Twentevisie. Op deze pagina’s een foto-impressie van de radio-opname.

Ook in het nieuwe seizoen zullen de opnames van het economisch programma Memphis plaatsvinden in de businessruimte van FC Twente (op dinsdagmiddag tussen 17.00 en 18.00 uur): 3 december, donderdag 2 januari, 28 januari, 25 februari, 1 april, 29 april en 3 juni. De toegang is gratis en via e-mail (aanmelden via www.twentevisie.nl) kunt u automatisch worden geïnformeerd over de gasten. Op 3 december ontvangen wij de reisbazen van Nederland Frankenhuis van TUI, Boven van OAD en Han Kemperink van DSS.

▲ De gasten van Memphis, van links naar rechts Joop Munsterman, Andre Coumans en Ed Figee.

▲ Memphis: statistisch gezien zaten er bij Memphis zeker een paar ‘gesoigneerde witteboordencriminelen’. Wordt hier overlegd wie dat kunnen zijn?

kranten en lobbyen RTV Oost, Instituut Small Business en Twentevisie

47

▲ Memphis: de nieuwe presentatrice Simone van Batenburg leidt de spraakmakende gasten in bij de vele geïnteresseerde toeschouwers.

Image Consultancy Drs. Gonnie Klein Rouweler voor uw

Personal Image www.imageconsultancy.nl tel: 0541-522 759 Postbus 99, 7570 AB Oldenzaal

Z a k e l i j k e

v i s i e

o p

T o p s p o r t

i n

T w e n t e

Wereldkampioen Driebanden Marco Zanetti: ‘Ich bin ein Hengeloër’ Jaap Stam in Rome haat voetbalwereldje

Judith Vetker:

“Expo on Horse excellent voor deelnemers en paarden” | Twentevisie/Topsport | Jaargang 14 | Nummer 9 | November 2002 |

Programma Expo on Horse Woensdag 27 november 13.00 uur

51

• Hengstencompetitie dressuur • Hengstencompetitie springen

Donderdag 28 november 09.00 uur

19.00 uur

• Klasse Z en ZZ direct op tijd • Finale klasse Z en ZZ met barrage • Finale klasse L met barrage • Finale klasse M met barrage • Midden tour nationaal tabel A 1.40 m direct op tijd

Vrijdag 29 november 10:00 uur

• • • •

Lichte tour nationaal tabel A 1.35 m direct op tijd Jonge paarden nationaal tabel A 1.30 m met barrage Midden tour nationaal tabel A 1.40 m met barrage Winning round klasse L/M

19:00 uur

• Zware tour nationaal tabel A 1.50m met barrage • Finale twente cup klasse Z/ZZ met twee manches • Ruiterbal

Zaterdag 30 november 09.00 uur

• Jonge paarden nationaal tabel A 1.30 m direct op tijd • Roelofsen Raalte Trophy direct op tijd • Nissan/KNHS Challenge inloopspringen tabel A 1.35m direct op tijd • Lichte tour nationaal tabel A 1.35 m met barrage • Roelofsen Raalte Trophy pony´s - lichte tour • Roelofsen Raalte Trophy pony´s - zware tour • Zware tour nationaal tabel A 1.50 m met barrage

19.00 uur

• Finale Nissan/KNHS Challenge tabel A 1.40 m met barrage • Midden tour finale nationaal tabel A 1.40 m met twee manches • ‘t Vierspan ‘Load goan’ Spektakel met Mark Weusthof • Ruiterbal

Zondag 1 december 09.30 uur

• • • •

Jonge paarden finale nationaal 1.30 m met barrage Intervet Cup Junioren1.30 m Intervet Cup Young Riders 1.35 m Zware tour Grote Prijs van Hengelo nationaal 1.50 m met barrage • Lichte tour finale nationaal 1.35 m met barrage

Parcoursbouw van internationale faam Dankzij de bemiddeling van Olympisch kampioen Jeroen Dubbeldam is het nieuwe bestuur voor de zesde editie van Expo on Horse er in geslaagd om internationaal parcoursbouwer Frank Rothenberger vast te leggen, een vooraanstaande internationale parcoursbouwer. Rothenberger is niet alleen actief op internationale in- en outdoor springwedstrijden, maar was ook belast met de parcoursbouw tijdens verschillende internationale kampioenschappen. Het spreekt voor zich dat Jeroen Dubbeldam en de internationale springruiters Wim en Gerco Schröder, die nauw bij de organisatie van Expo on Horse betrokken zijn, zeer verheugd zijn over de aanwezigheid van Rothenberger in Hengelo. “Het is heel bijzonder dat deze gerenommeerde parcoursbouwer bereid is om in Hengelo de parcoursen te bouwen. Voor nationale ruiters in Nederland is het uniek dat iemand met zoveel kennis de parcoursontwerpen in het Expo Center verzorgt,” aldus Dubbeldam.

In het Expo Center vindt van 27 november tot en met 1 december de zesde editie plaats van Expo on Horse. (Foto: Jan Lansink.)

Ruiterbal Een concours zonder een ruiterbal is tegenwoordig niet compleet, en helemaal niet in Twente. Zodra de rubrieken op vrijdagavond en zaterdagavond afgelopen zijn, wordt daarom de piste omgetoverd tot een heuse dansvloer. Op deze manier hoopt de organisatie voldoende ruimte te creëren om de deelnemers en de bezoekers tot in de late uurtjes te laten genieten van onvervalste Twentse gezelligheid. Op zaterdagavond kan men bovendien een optreden verwachten van de fantastische coverband Beethoven. Deze sfeermakers zijn onder andere bekend van hun optreden tijdens het Olympisch Hippisch Sportgala. Twente visie. 09/2002

Judith Vetker en Tom Brinkman exponenten van

Talent in Twente: En hoe dat komt? Vetker: “Omdat er hier in de regio heel veel goede concoursen voor jonge ruiters, amazones en paarden zijn. Met parcoursbouwers die weten waar ze mee bezig zijn en vooral de belangen van het talent voor ogen hebben.” Brinkman voeg toe: “Omdat de onderlinge concurrentie groot is, je dus moet vechten voor een plekje, en de begeleiding van jonge mensen in deze regio op hoog niveau staat. En de concurrentie gunt elkaar het succes. Dat motiveert enorm.” Samen zouden Vetker en Brinkman ook kunnen zeggen: “Omdat de kennis van paarden en ruiters in Twente zich gebundeld weet in pure liefde voor de sport.” Want het is ontegenzeggelijk waar dat er in dit deel van het land veel geroutineerde mensen zijn die hun vakmanschap van de paardenhouderij ook ten dienste willen stellen aan jonge mensen, die hun toekomst in die paardenwereld willen bevechten.

52

Tienertalenten

Ton Brinkman: “Dan kan ik niet ook nog eens luisteren naar anderen. Nee, ook niet naar mijn vader.”


Mochten er nog twijfels bestaan, dan levert Twente het bewijs van de allesomvattende waarheid: De paardensport in Nederland barst van het talent! Welke andere sport in ons land kan zich baden in de weelde van een kwalitatief gouden toekomst? En dus beschikken over jonge mensen, die naast hun aangeboren en of aangeleerde technische talent de mentaliteit hebben om de wereldtop in hun sport te bestormen. In Twente, paardenland bij uitstek, heeft men daar niets over te klagen, hetgeen in de hedendaagse sportwereld best een unicum genoemd mag worden. Daar is men immers nog lang niet verlost van de toppers Dubbeldam, Schröder (drie broers) en Lansink of de volgende generatie staat al weer te dringen: Gert Jan Bruggink (22 jaar) klopt nadrukkelijk aan de poort van de mondiale springsport en daarachter meldt zich alweer een peloton Twents talent. Onder meer de amazone Judith Vetker en ruiter Tom Brinkman. (door Gerhard Nijboer)

De pas 17-jarige Wierdense Judith Vetker en Tom Brinkman uit Albergen zijn overigens niet de enige tieners uit Twente, die begiftigd zijn met het talent van aanstormende toppers. Ook namen als Dennis Kuipers uit Zenderen, Willem Greve uit Haaksbergen, Madeleine Brugman uit Hengelo en Sophie Horn uit Ootmarsum zoemen als toekomstige succesfactoren door de hoofden van de paardenliefhebbers. Allen behoren nu al tot minimaal de nationale elite bij de junioren of youngriders, maar kunnen in hun categorieën ook ruimschoots mee in de Europese top. En dat moet zich op termijn allemaal een plek veroveren in de wereldtop, als opvolgers van hun illustere streekgenoten en ex-werelden Olympische kampioenen Jeroen Dubbeldam en Jos Lansink. Dat wordt dringen, beseft ook Tom Brinkman: “We zullen moeten vechten voor ons plekje bij goede sponsors of mooie stallen. Die zijn dun gezaaid, maar het doet je wel beseffen dat je jezelf iedere dag en iedere wedstrijd helemaal moet geven. Als jonge ruiter is dat niet slecht,” zegt de 19-jarige Albergenaar. En misschien is het wel juist aan die geweldige concurrentiestrijd te danken dat het talent in Twente zich op de huidige positieve manier ontwikkelt. Brinkman kan dat wel bevestigen, maar wijst ook op de prima begeleiding die hij krijgt van de toppers Wim en Gerco

volgende generatie:

het houdt maar niet op Schröder, die sinds vorig jaar zijn collega’s en mentoren bij stal Eurocommerce zijn. “Ik leer zo geweldig veel van hen. In alle opzichten. En het zijn allemaal zeer praktische dingen, zoals het begeleiden van paarden naar concoursen, de training van de paarden, mijn eigen houding en mentaliteit ten opzichte van de paarden, maar ook de kleine details in de voorbereiding op wedstrijden. Dat is van onschatbare waarde voor mij. Ik had me geen betere opleiding kunnen wensen, temeer omdat Gerco en Wim ongeveer dezelfde instelling als ik hebben.” Het is een instelling van de Twentse nuchterheid van ‘doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ en ‘niet lullen, maar poetsen’. “We klikken gewoon goed met elkaar,” is de simpele verklaring. Het is duidelijk dat Brinkman een gelukkig mens is. Hij heeft immers zijn droom nu al voor een deel waargemaakt: een baan tussen de paarden. Maar het is hem nog lang niet genoeg, want hij wil steeds beter worden, zorgen dat hij zo hoog mogelijk op de internationale ladder komt. Al vroeg zagen de mensen die het kunnen weten dat Tom Brinkman die mogelijkheden in zich heeft. En die mensen met een groot paardenhart bezorgden Brinkman ook zijn eerste echt goede paard.

53

Expo on Horse Een opmerkelijk en uniek verhaal, want de Twentse coryfeeën Hans Horn, Johan Schreur en Jan Hagedoorn gooiden zo’n vier jaar geleden hun eigen belang aan de kant om een technisch natuurtalent écht een kans te geven. Het trio maakte deel uit van het bestuur van Expo on Horse en zag dat de toen 15-jarige Tom Brinkman die kans verdiende. Maar Brinkman is niet gezegend met gefortuneerde ouders en hij beschikte derhalve niet over een paard waar hij op concoursen hoge ogen mee kon gooien. En dus schaften Horn, Schreur en Hagedoorn gezamenlijk een in hun ogen talentrijk paard aan. Het dier werd Expo on Horse genoemd en ter beschikking gesteld aan Tom Brinkman, die er vervolgens de nationale top mee bestormde. “Fantastisch zoals ik een kans heb gekregen met Expo on Horse,” zegt de dankbare jongeling uit Albergen. “Ik heb me er mee kunnen ontwikkelen als ruiter, maar ook als trainer en verzorger. Alle begeleiding heb ik gehad, het paard heeft

veel prijzen gewonnen en ik mocht met hem zelfs twee keer meedoen aan de Europese kampioenschappen. Een dergelijke constructie is fantastisch voor een jonge ruiter, die zelf niet de middelen heeft om een toppaard aan te schaffen en te onderhouden. Een uitkomst, maar ik besef ook dat ik daarmee een bevoorrecht persoon ben. Van de andere kant is het voorbeeld van Expo on Horse misschien aanleiding voor anderen om hetzelfde te doen.”

Dankbaar Expo on Horse is inmiddels negen jaar, staat bij Brinkmans werkgever Euro-

commerce op stal en is vanzelfsprekend één van de troeven die Brinkman eind november tijdens het concours in het Expo Center naar grote hoogten moet stuwen. “Ja, natuurlijk heb ik door het paard een speciale binding met het concours, maar ook zonder dat is ‘Hengelo’ een van mijn favoriete concoursen. Ik kan er voor eigen publiek volop aan de bak en ik kan laten zien dat ik mijn talent niet over de balk gooi. Ik wil niemand teleurstellen.” Tom Brinkman weet zich gesteund door vader Jos, die tijdens Expo on Horse actief is als assistent-parcoursbouwer en dus ook paardenliefhebber is. De man ook, die zijn zoon altijd liefdevol heeft begeleid. Tom is 

Judith Vetker: : “Ik heb mijn zinnen op de Twente Cup gezet”


hem daar dankbaar voor, maar heeft hem nu losgelaten als trainer en begeleider: “Ik moest wel, want bij Eurocommerce heb ik Gerco en Wim Schröder en dan kan ik niet ook nog eens luisteren naar anderen. Nee, ook niet naar mijn vader, maar hij accepteert dat omdat hij het beste voor mij wil. Mijn toekomst ligt in principe in de paardensport. Daarin wil ik het maximale bereiken en dus gebruik ik alle kennis die mij ten dienste staat. En met alle respect voor vader, bij Eurocommerce krijg ik optimale mogelijkheden om mijn ambities waar te maken. Gelukkig begrijpt hij dat, maar hij weet ook dat ik nooit zal vergeten wat mijn ouders hebben betekend in mijn loopbaan.”

Paardennest Voor Judith Vetkert liggen de zaken voorlopig allemaal nog anders. De 17-jarige amazone uit Wierden komt uit een nest van paardenliefhebbers.Vader was een niet onverdienstelijk springruiter, moeder

‘Wat er ook gebeurt, ik zal nooit stoppen met paardrijden’ deed het in de dressuur. Toen er kinderen kwamen, liep de gezamenlijke hobby van de pluimveehouders volledig uit de hand. Want oudste kind Judith was ook gek van paarden en dus kwam er een pony. Tweede kind Maurits wilde ook: weer een pony. Derde telg Liseth ook: nog een pony. En vierde kind Sander maakte de waanzin compleet: de vierde pony. Vervolgens blijkt dat oudste kind Judith over meer dan normaal talent beschikt, wint waar en wanneer ze wil, wordt Nederlands kampioen en scoort ook hoog tijdens internationale kampioenschappen. Dan komt het paard Crocodile Dundee, een zesjarig dier dat ontdekt wordt door Papa Vetker.

Nederlands kampioen En ook bij de paarden blijkt dat Judith Vetker een absolute topper is. In het eerste jaar bij de junioren wordt de Wierdense zomaar Nederlands kampioen en ook daarna blijft ze op hoog niveau presteren. ‘Toptalent’, wordt er dan geroepen. “Ja, misschien wel,” zegt de amazone zelf, “maar ik zal het ook op lange termijn moeten bewijzen. Ik heb natuurlijk ook geluk dat ik met Crocodile Dundee over

een goed paard beschik. Het is nu negen jaar en omdat het nu goed gaat zitten ook veel mensen achter Crocodile Dundee aan.” En wie nu mocht denken dat de edele viervoeter in de vaste handen is van Papa Vetker, heeft het mis. Van de Lageweg (VDL) is mede-eigenaar, gewoon omdat dergelijke dieren niet betaalbaar zijn voor doodgewone kippenboeren als papa en mama Vetker. “Dat kun je jammer vinden, maar zo ligt het nu eenmaal in deze wereld,” beseft ook dochter Judith, die zich om die reden ook niet helemaal vastbijt in een toekomst als amazone. “Ik moet in ieder geval nog anderhalf jaar naar school, want ik wil een diploma achter de hand hebben. Secretariële administratie is de richting. Misschien, als ik mijn diploma heb, zou ik halve dagen kunnen gaan werken en de rest van de tijd in de sport steken, maar garanties heb ik niet. We sluiten onze ogen niet voor de werkelijkheid, maar in principe gaan we er van uit dat Crocodile Dundee pas verkocht wordt als er een opvolger klaar staat. Op dit moment is dat Blue River en als die zich blijft ontwikkelen zoals nu, dan is Crocodile Dundee volgend jaar waarschijnlijk verkocht. Dat is nu eenmaal het lot van een simpele paardenhouderij en pluimveehouderij, zoals mijn ouders dat hebben. Maar, wat er ook gebeurt, ik zal nooit stoppen met paardrijden. Maar misschien moet dat ooit wel op een veel lager niveau.” Judith Vetker sluit overigens niet uit dat ze ooit zal vertrekken naar een commerciële stal als Eurocommerce of Zangersheide. Voorlopig ligt ze daar niet van wakker, omdat de studie voorrang heeft, maar ondanks de bemoeienissen van haar ouders kenschetst ze zichzelf absoluut niet als een ‘mama’s-kindje’. Ze heeft geen last van heimwee of anderszinse kwalen die haar een professionele loopbaan in de paardensport in de weg zouden staan. “Ik zou het zelfs wel prettig vinden om op termijn eens ergens te kijken hoe het daar toe gaat. Nu train ik nog onder Roelie Bril, Janny Morsink en Wim Bonhof, maar het dagelijkse leven in de paardenhouderij spreekt me ook bijzonder aan. Alleen nu nog niet, want ik wil eerst dat diploma hebben. Later zien we wel weer, maar de mensen moeten niet denken dat onze familie zo vergeven is van paarden- en ponysport dat er geen ruimte meer zou zijn voor andere dingen. We hebben een gezamenlijke hobby, zijn ook heel close, maar mijn ouders laten ook ruimte voor mijn eigen ontwikkeling. Het is gewoon fijn om te weten dat ik daar vrij in ben.”

55

Ton Brinkman: “Fantastisch zoals ik een kans heb Ondanks dat Judith Vetker inmiddels door gekregen bij deskundigen wordt gezien als een van de Expo on Horse.”

Pony-carriëre

grootste talenten van Nederland en dat ze getraind wordt door een aantal gerenommeerde routiniers, blijft ze beweren dat haar pony-periode de belangrijkste in haar carrière is geweest. “Daar heb ik het meeste geleerd, zowel in technisch opzicht als in de omgang met dieren. Maar dat heeft ook te maken met hoe we in Twente omgaan met de opleiding en begeleiding van kinderen in de paardensport. Dat is gewoon super.” En Judith Vetker kan het weten, want als er ooit een pony-amazone is geweest die de hele wereld heeft gezien, is het wel de Wierdense. “Ik hoef alleen maar te kijken in Nederland om te zien dat de concoursen in Brabant of Groningen beduidend minder kwaliteit hebben dan in Twente. Parcoursbouwers in deze regio weten precies waar ze mee bezig zijn. Ze bouwen hier in het belang van de wedstrijd, de deelnemers en de paarden. Daar leer je van. In Brabant of Groningen winnen de Twentse deelnemers, gewoon omdat daar geen topsportmentaliteit heerst. Het heeft geen zin om daar nog naar toe te gaan, want je leert er niets meer”. Er valt voor Judith Vetker nog wel veel te leren op Expo on Horse. Bijvoorbeeld op welke manier ze met Crocodile Dundee de strijd om de Twente Cup winnend afsluit. “Ja, daar heb ik mijn zinnen wel een beetje op gezet”, zegt ze bescheiden. “Het zou voor mij iets groots zijn om juist tijdens Expo on Horse zo’n overwinning te halen. Dat is eigenlijk ook het maximale dat Crocodile Dundee in Hengelo kan halen, want de Grote Prijs is nog te hoog gegrepen. Maar ik wil me op dat mooie evenement wel graag laten zien als een talent, dat op langere termijn veel mogelijkheden heeft. Maar eerst mijn diploma halen.” ■


Twentse topruiters redden Expo on Horse

‘Enige concours met allure’ Nota bene de Twentse topruiters Jeroen Dubbeldam en de broers Gerco en Wim Schröder hebben er voor gezorgd dat de zesde editie van Expo on Horse van 27 november tot en met 1 december alsnog door kan gaan. Het oude bestuur van de Stichting Expo on Horse had de handdoek al geworpen na eindeloos geharrewar over de datum van het evenement. Vooral de internationale evenementen Jumping Indoor Maastricht en Jumping Amsterdam lagen dwars. Zij wilden ‘de data van Hengelo’ in beslag nemen. Toen uiteindelijk het pleit door de Koninklijke Nederlandse Hippische Sportbond in Twents voordeel werd beslecht, was de voorbereidingstijd zo kort dat de organisatie onmogelijk leek. Dankzij de inspanningen van Olympisch kampioen Jeroen Dubbeldam (Ootmarsum) en de Schröderbrothers (Tubbergen) werd op het laatste moment alsnog een oplossing voor de impasse gevonden. De ruiters benaderden het professionele projectbureau EQ International om de organisatie over te nemen. Er werd een nieuw stichtingsbestuur geformeerd onder leiding van Johan Schreur.

(door Gerhard Nijboer)

Wim en Gerco Schröder en Jeroen Dubbeldam zijn nauw betrokken bij de sportieve invulling van Expo on Horse. Dubbeldam: “Expo on Horse was en is een fantastisch concours. Het is het enige nationale concours in Nederland met internationale uitstraling.” De mededeling dat Expo on Horse toch door gaat staat in schril contract met ontwikkelingen bij andere concoursen. Zo is het 45-jaar oude en internationaal zeer hoog aangeslagen Jumping Amsterdam dit jaar ter ziele gegaan. Daarnaast legde Champion Arnhem dit jaar het loodje nadat frauduleuze praktijken voor een geweldig verlies zorgde. De provincie Gelderland, de belangrijkste subsidiegever van het internationale concours, diende zich daardoor onverwijld terug te trekken. Daarnaast verdwenen dit jaar ook de concoursen in Wanroy en Lisse (om financiële redenen) van de hippische agenda.

Uniek “Voor de topruiters en amazones is Expo on Horse een uitstekende gelegenheid om jonge paarden ervaring op te laten doen in een zeer professionele omgeving,” zeggen de gebroeders Schröder. “En daar komt bij dat ‘Hengelo’ voor jonge talentvolle amazones en ruiters een van de weinige gelegenheden is om zichzelf en hun paarden kennis te laten maken met het rijden in een concours met internationale ambiance en uitstraling. Wat professionele sfeer en aankleding betreft is Expo on Horse te vergelij-

ken met Jumping Indoor Maastricht en Indoor Brabant, evenementen waar zij tot nu toe nooit aan de start mogen verschijnen. “Maar dat niet alleen,” zegt Gerco, de jongste van Schröders die Expo on Horse vorig jaar won. “Ook voor de paardenliefhebbers in de wijde omgeving is een dergelijk kwalitatief hoogwaardig concours van groot belang.” Niemand van de topruiters en -amazones ontbreekt: Angelique Hoorn, Emiel Hendrix, Albert Voorn, Marc Houtzager, Roelof Bril, Peter Geerink, Rob Ehrens en de regionale, internationaal gelouterde coryfeeën Jeroen Dubbeldam, Gert Jan Bruggink, Ben, Wim en Gerco Schröder worden vergezeld van jonge aanstormen-

de talenten als Judith Vetker, Tom Brinkman, Dennis Kuipers, Madeleine Brugman, Wim Vos, Ger Visser, Willem Greve en Sophie Horn. Dankzij bemiddeling van Olympisch kampioen Jeroen Dubbeldam is de organisatie er in geslaagd om internationaal parcoursbouwer Frank Rothenberger naar Hengelo te halen. De Duitser geldt als een van de meest vooraanstaande parcoursbouwers van Europa. Rothenberger was actief tijdens diverse nationale, Europese en wereldkampioenschappen. Volgens Dubbeldam is het heel bijzonder dat deze gerenommeerde parcoursbouwer bereid is om in Hengelo de hindernissen neer te zetten: “Voor de nationale ruiters is het uniek dat iemand met zoveel kennis de parcoursontwer-

pen in het Expo Center verzorgt. Jonge talenten kunnen daar veel van leren, maar ook voor de ervaren internationale deelnemers is het fijn om te weten dat we met Rothenberger mogen werken. Een goed gebouwd parcours is immers van essentieel belang om voor goede en mooie wedstrijden te zorgen.” Ook Rob Jansen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Parcoursbouwers is verheugd met de komst van Frank Rothenberger. “Het aantal Nederlandse internationale parcoursbouwers is beperkt. De kennisoverdracht van Rothenberger aan getalenteerde Nederlandse ontwerpers is zeer waardevol ■ voor de paardensport.”

57

Jeroen Dubbeldam is dit jaar nauw betrokken bij de sportieve invulling van Expo on Horse.


Beste biljarter ter wereld Marco Zanetti: ‘Ich bin ein Hengeloër’

‘Ik ben technisch en 58

Mooie Marco, momenteel absoluut de beste biljarter ter wereld, in de sensationele wedstrijd tegen Dick Jaspers eerder dit seizoen.


Hij is dit jaar onverslaanbaar, mooie Marco uit Bolzano, Italië. Jaspers, Blomdahl en Caudron hebben nachtmerries van hem. Deze competitie zette hij ze allemaal aan de kant, waarbij de overwinning op Jaspers recentelijk nog wel het meeste opzien baarde. Jaspers had met 44 caramboles de overwinning voor het grijpen. Zanetti was toen nog niet halverwege. Dit jaar werd hij ook individueel wereldkampioen (in Denemarken) en won hij het tweede officiële eurocuptoernooi in Egypte. In 2001 leidde hij het team van Twentevisie naar de vijfde Europese titel, maar toen was hij nog niet zo onaantastbaar als nu.


Het grote geld pakt hij wel in Duitsland en Frankrijk. Daarom liet hij de Biljartclub Hengelo ook niet in de steek twee jaar geleden toen hoofdsponsor Pelgrim failliet ging. “Alle spelers moesten toen geld inleveren, het lag niet aan de club. Ik begreep de situatie.” En hij zal ook niet wijken voor een aanbieding van een van de andere topploegen met een behoorlijk budget zoals Crystal Kelly en Van Wanrooy. “Ik voel me hier echt thuis. Ich bin ein Hengeloër.” Als profes-

geestelijk nuop mijn sterkst’ sioneel biljarter die bij drie internationale clubs onder contract staat, reist hij vele tienduizenden kilometers per jaar. “In Nederland en Duitsland staan de competitiedata vast. Maar in Frankrijk kun je in overleg met de tegenstander wel wat schuiven. Die wedstrijden probeer ik zoveel mogelijk af te stemmen op de wedstrijddata van Twentevisie.” Bij het Franse team (Parijs) is Zanetti gecontracteerd als speler/coach: “Er zitten spelers in van begin twintig, die begeleid ik, dat vind ik erg leuk.”

‘Ik ben geestelijk op dit moment heel sterk, de spanning krijgt weinig grip op mijn spel’

Op de dag van het interview landde Zanetti op vliegveld Münster en belde vanuit de auto naar biljartcentrum Veltkamp in Hengelo, het thuishonk van de club. Bij aankomst stond een groot bord spaghetti op Zanetti te wachten. “Waar wordt zo goed voor de spelers gezorgd? Bovendien ken ik geen club waar de organisatie beter is geregeld dan hier in Hengelo. Moet ik dit, deze sfeer, dit thuis inruilen voor een paar extra centen? Overigens ben ik door de clubs die jij noemt ook nog nooit gebeld.”

Womanizer Marco Zanetti werd op 10 april 1962 in Bolzano geboren, waar hij nog steeds woont. Hij studeerde economie, maar met die opleiding doet hij vooralsnog weinig, want net als zijn vader Erwin (Italiaans kampioen) is hij een topbiljarter. Een opmerkelijke sportkeuze, want het biljart stelt in Italië heel weinig voor. De nationale bond verkeert bijkans permanent in een grote crisis. Vorig jaar werd de kas zelfs geroofd. Zanetti werd in 1986 prof. Hij is financieel onafhankelijk. Daar heeft hij mede via de keu

deels zelf voor gezorgd, van huis uit heeft hij zich eigenlijk nooit zorgen hoeven maken. Hij spreekt vloeiend Engels, Frans, Spaans en Duits en verstaat Nederlands redelijk. De mooie man wordt jaloers een ‘womanizer’ genoemd. Maar om die kwalificatie wordt hij geïrriteerd. “Ik ben professioneel. Ze zullen me niet bij elke wedstrijd met een andere vrouw zien.”

Tasdemir 5

Hoewel hij Hengelo trouw blijft, ligt de prioriteit van Zanetti dit seizoen vooralsnog in Duitsland, bij Elversberg. Voor dat team zal hij ook in Europees verband uitkomen. Twentevisie heeft daarop geanticipeerd door Tayfun Tasdemir aan te trekken. “Nee, daardoor ben ik niet beledigd. Integendeel, ik heb zelf teamcaptain Ben Velthuis geattendeerd op Tasdemir.” Zanetti blijft wel graag in Nederland spelen. “De Nederlandse competitie is de beste van Europa, met de beste internationale spelers, daar wil hij bij horen.” Zeven jaar lang (tot en met het seizoen 1999-2000) maakte Zanetti deel uit van misschien wel het allerbeste biljartteam (met Blomdahl, Burgman en Velthuis) dat ooit in Nederland speelde. Twentevisie is het afgelopen jaar door het faillissement van de hoofdsponsor (en daaruit voortvloeiend het vertrek van Blomdahl en Burgman) afgezakt naar de middenmoot. “Ik eis niet dat er nieuwe spelers komen. Met dit team kunnen we bij de eerste vier eindigen.” Rudolph is als nummer 2 een topper, Koorevaar (nummer 3) pakt zijn punten, maar het probleem zit voorlopig op nummer 4 na de ziekte van Velthuis en de schorsing van Pijl. Christiani kan het niveau bij lange na nog niet aan. “We moeten Velthuis tijd gunnen om op zijn oude niveau terug te komen. Dat heeft hij verdiend, dat heeft hij in de afgelopen jaren afgedwongen.” 5

5

Pijl “Ik heb me wel degelijk met de ruzie met Pijl bemoeid. Ik heb geprobeerd het op te lossen, met hem te praten om er achter te komen wat er precies aan de hand is. Dat is niet gelukt.” Jelle Pijl vindt dat hij te weinig geld heeft gekregen in de periode

dat het team in financiële problemen zat. De ruzie kwam tot uitbarsting in Porto eerder dit jaar waar Twentevisie mee streed om de Europese titel, maar onder meer door het conflict geen kans had. “Ik vind het jammer dat het zo gelopen is. Het zit blijkbaar diep bij hem, want Jelle heeft mij nooit gebeld of geschreven om mij te feliciteren met het wereldkampioenschap. Dat doet pijn. Ik dacht dat we vrienden waren. Ik heb in de afgelopen jaren al mijn ervaring en kennis aan Jelle overgebracht.”

59

Concentratie Zanetti verdient inmiddels al zestien jaar zijn brood met de keu. Dit jaar is absoluut zijn topjaar. Dat vindt hijzelf ook: “Ja, ik ben nu 40 jaar, technisch gezien ben ik op mijn best, misschien wel één van de allerbeste. Ik ben nu ook gerijpt, ik kan relativeren. Ik kan afstand nemen.” Dat is verbazingwekkend, want de mens Zanetti die tijdens het gesprek een hoeveelheid spaghetti achterover slaat waar een groepje bootwerkers moeite mee zou hebben, lacht, is ontspannen, maakt grapjes en lijkt in niets op de gekostumeerde robot die tijdens een wedstrijd stoïcijns zijn stoten maakt. Zijn gezichtsuitdrukking verraadt zelfs niet of hij achter of voor staat en of de stoot tot een carambole

‘Ik heb zelf Ben Velthuis geattendeerd op Tasdemir’ 5

leidt of niet. “Dat klopt, dan ben ik met de wedstrijd bezig, dan ben ik geconcentreerd, dat is het allerbelangrijkste voor een speler. En daarbij gaat het erom hoe je met de spanning omgaat. Ik stond in de wedstrijd tegen Jaspers dik op verlies. Jaspers moest winnen met zo’n voorsprong. Daaronder bezweek hij. Ik ben geestelijk op dit moment heel sterk. De spanning krijgt weinig grip op mijn spel.” ■


Jaap Stam haat het

‘Al die mensen 60

Hij houdt van voetbal, maar walgt van het wereldje erom heen. En juist daarom blijft het vreemd dat hij tijdens zijn Engelse jaren bij Manchester United een boek (Head to Head) schreef waar volgens de overlevering Sir Ferguson zo boos over is geworden dat de beste verdediger ter wereld weg moest bij de grootste club ter wereld. Jaap Stam (30) benadrukt dat er niets verkeerd in staat, dat er door tabloids onjuist uit is geciteerd. “Ik hoefde niet weg, ik zou op de bank komen omdat Ferguson met andere spelers verder wilde, zo had hij mij gezegd. Ik weet zeker dat ik inmiddels wel weer gespeeld zou hebben, als ik was gebleven. Zo goed speelt Manchester niet, ze staan al een straatlengte achter op Liverpool en ze hebben vorig seizoen geen prijs gewonnen.” Oud-ploeggenoot Roy Keane schreef (blijkbaar zonder de toorn van Sir Alex op te wekken) dat hij bewust een Noorse speler invalide heeft geschopt. Stam schouderophalend: “Ach, dat is de voetballerij.”



Brood en Spelen. In het Colosseum in het centrum vochten vroeger gladiatoren met elkaar en met leeuwen. Ter vermaak voor het volk. De moeder aller derby’s (Lazio tegen AS) doet aan die tijd terugdenken: 80.000 Romeinen zitten al uren voor de wedstrijd in het Olympisch stadion tegen elkaar op te zingen. Later als de wedstrijd begint, kun je je buurman niet meer verstaan. Levensgrote spandoeken, veel vuurwerk dat bestreden wordt door complete brandweerkorpsen achter de doelen. In en om het stadion houden duizenden zwaarbewapende agenten de rivaliserende supporterslegioenen uit elkaar, wat op de tribunes niet helemaal lukt. AS Roma is de volksclub, heeft met spelers als Totti, Batistuta, Del Vecchio, Aldair, Cafu het betere team. Het verlangde duel StamBatistuta blijft uit. De Argentijn zal pas in de loop van de tweede helft invallen en Stam speelt rechtsback. “Het is niet mijn favoriete positie, maar ik heb op die plaats wel jaren gespeeld.” Lazio heeft geen goede rechtsback en zal die voorlopig ook wel niet krijgen, want de club wordt als gevolg van een miljoenenschuld gerund door de banken. Er gaat geen dubbeltje meer uit. En dat impliceert dat de spelers al maanden geen salaris meer hebben ontvangen. “Daar praten we natuurlijk over in de kleedkamer. In de goede tijd, toen Lazio landskampioen werd, zijn er spelers voor flinke salarissen aangetrokken. Ik zing het wel even uit, maar het is wel vervelend. Ik werk net als jij voor mijn geld. De staf, de trainers zeggen dat ze mij willen houden, dus ik ga er maar vanuit dat het allemaal goed komt.” Stam heeft op tien minuten afstand van het fraaie trainingscomplex Formello Lazio een huis gekocht. Formello ligt circa 50 kilometer ten noorden van Rome. “Het is een hartstikke mooie stad, vaak mooi weer. Het bevalt ons hier prima. Ik heb al een aantal verhuizingen achter de rug. Weer een nieuwe school zoeken voor je kinderen, daar heb ik eigenlijk geen trek in.”

Milan Henk van Ginkel is de zaakwaarnemer van Stam. “Jaap wil graag in Rome blijven. Na dit seizoen heeft hij nog een contract voor twee jaar, dat wil hij graag uitdienen. Maar we zijn bezig om hem transfervrij te krijgen als er eind van dit jaar nog niets is

voetbalwereldje

die wat van je willen, bah’ overgemaakt. De voetbalmarkt is moeilijk, maar als Jaap niets hoeft te kosten, weet ik zeker dat de clubs in de rij staan om hem in te lijven.” De rekening van Van Ginkel zelf is overigens ook nog niet voldaan door de club. Ooit waren ze vrienden voor het leven (bij de komst van Stam) maar El Presidente doet net of hij Van Ginkel niet ziet als hij statig het ereterras op wandelt. De Romeinse club heeft in Italië dezelfde alles-maar-kopen-status als PSV in Neder-

‘Ze zien me niet terug als trainer’ land en Manchester United in Engeland. “Ik heb voor Lazio gekozen omdat ik net als bij PSV en Manchester prijzen wilde winnen. Dat loopt nu anders, hoewel we nog wel meedoen om het landskampioenschap en ook in de Europacup kansen hebben. Ons hoofddoel is dit seizoen een plaats die recht geeft op deelname aan de Champions League.” Overigens was Stam al bijna weggeweest bij Lazio, want Milan zocht een verdediger en nam Nesta over, de collega van Stam in het centrum. “Als de overgang van Nesta mislukt was, waren ze bij mij gekomen.” Behalve Nesta is Crespo verkocht aan Inter dat Ronaldo naar Madrid zag vertrekken. De kranten zijn lovend over Stam die sober speelt. Ondanks alle sterren is de eerste helft zeer matig. Op de plek van Stam doet de Portugees Couto geen moment herinneren aan het beest dat bij Barcelona achterin heerste. Hij is schuldig aan beide tegendoelpunten. Uiteindelijk wordt het 2-2, Mihajlovic mist een paar minuten voor tijd een strafschop.

middels een huis gekocht in Hoonhorst, naast de boerderij van René Eijkelkamp die Stam tipte. In Kampen zien ze hem niet meer, niet alleen vanwege die rel bij DOS Kampen waar hij en zijn familie tot op het bot beledigd werden. “Jaloezie heb je overal, maar in Kampen wordt heel erg op mij gelet en daar heb ik geen zin meer in.” In de voetballerij is niets zeker, maar het liefst zou Stam zijn contract bij Lazio gewoon uitdienen en in Portugal tijdens het EK schitteren. “Het is gek dat we met zo’n goed team nog nooit een prijs hebben gewonnen. Na de EK stop ik als international. Ja, ooit hebben Konterman (nu Glasgow Rangers, Van der Vegt, nu manager FC Zwolle) en ik gezegd dat we bij Zwolle terugkomen. Ik sluit het niet uit. Ik word in elk geval geen trainer. Als speler ben je heel veel weg, als trainer nog meer. Het lijkt me wel leuk om met de jeugd wat te doen.”

Gescout Toen Stam van DOS Kampen naar Zwolle vertrok, zeiden ze in Kampen dat

Stam niet geschikt was voor betaald voetbal. Toen hij naar Willem II getransfereerd werd, riepen ze in Zwolle dat Stam zo weer terug zou zijn. In Tilburg wisten ze zeker dat PSV te hoog was voor hem, net als in Eindhoven toen hij weer later naar Engeland ging. “Dat is precies mijn verhaal. En het ergste is nog dat diezelfde mensen later zeiden dat ze mij gescout hadden. Daarom moet ik ook niet zoveel hebben van het voetbalwereldje. Er zijn zoveel mensen die in het begin tegen je lullen en daarna met je meelopen en dan willen ze allemaal wat van je hebben. Dat hangt me een beetje de keel uit, moet ik je zeggen.”

61

In zijn Engelse boek was het hoogtepunt dat Ferguson alle internationale regels aan zijn laars lapte en met Stam in een hotel onderhandelde. Een boek over zijn Italiaanse avonturen komt zeker niet? “Nee, hoewel ik wel weer een boek zou kunnen schrijven over een jaar in Rome. Er is zoveel gebeurd. Maar nee, ik hoef niet meer zo nodig.” ■

Jaap Stam als rechtsback bij Lazio Rome. Sober, sterk. Couto klungelt in het centrum op zijn stek.

Hoonhorst De supporters kwamen vorig jaar de spelers op Formello uitroken omdat de resultaten achter bleven. Het is allemaal wat voorbij gegaan aan Stam die vier maanden geschorst was in verband met mogelijk gebruik van nandrolon. De complete gekheid rond het voetbal, het is Stam allemaal tegen gaan staan. Op de dag na de wedstrijd staan twintig journalisten te wachten. Stam ontloopt iedereen. Hij heeft in-


IK Te U he lgid w ve t t s? rm ar : B e ief e ldi : 0 l M ng 74 ed in - 2 iaS de 45 ale 52 s vo 52 or

62

Dé telefoongids voor leden van de Industriële Kring Twente. Op internet: www.twentevisie.nl

BOUWNIJVERHEID

FINANCIËLE INSTELLINGEN

Texieladvies

◆ Grontmij Advies- en Techniek b.v. Vestiging Twente, Einsteinstraat 14 Postbus 122, 7600 AC Almelo TEL 0546-805504, 06-51243904 FAX 0546-805502 Contactpersoon: de heer ing. R. Bussink MBA Gespecialiseerd in: bouw-, civiel-, cultuur- en milieutechniek van beleid, ontwerp en engineering tot turnkey realisatie. E-mail: [email protected] i Website: www.grontmij.com

◆ Scharenborg & Rijckenberg Lasondersingel 98, 7514 BV ENSCHEDE TEL 053-4349435 / FAX 053-4349436 Contactpersoon: de heer Ton Hakvoort Gespecialiseerd in: Verzekeringen, Pensioenen, Employé Bénefits E-mail: [email protected]

◆ TerWeele Advise b.v. (TWA) Parallelweg 11, 7141 DL GROENLO TEL 0544-466240 / FAX 0544-467295 Contactpersoon: de heer J.B. ter Weele Gespecialiseerd in: Textiel / Advies / in- en verkoop E-mail: [email protected] i Website: www.twa-bv.nl p Bedrijfsprofiel

I K Te l g i d s

◆ Janssen de Jong Bouw b.v. Postbus 504, 7550 AM HENGELO TEL 074-2561414 / FAX 074-2917143 Contactpersoon: de heer A.H.J. Terhalle E-mail: [email protected]

◆ Spekschate Assurantie en Financieel Advies Grotestraat 216, 7622 GT BORNE TEL 074-2664455 / FAX 074-2660202 Contactpersoon: de heer A. Bartelink Gespecialiseerd in: Assurantiën en Financieel Advies E-mail: [email protected] i Website: www.spekschate.nl p Bedrijfsprofiel

◆ Initial VAREL Security b.v. Goudstraat 7, 7554 NG HENGELO TEL 074-2404200 / FAX 074-2506362 Contactpersoon: de heer A.Buitenhuis Gespecialiseerd in: technische beveiliging E-mail: [email protected] i Website: www.initialvarel.nl

◆ Theodoor Gilissen Bankiers N.V. Nijverheidstraat 1, 7511 JM ENSCHEDE TEL 053-4854500 / FAX 053-4854520 Contactpersoon: de heer R. de Jong Gespecialiseerd in: vermogensbeheer E-mail: [email protected] i Website: www.gilissen.com

◆ Janssen de Jong Plancoördinatie B.V. Postbus 572, 7550 AN HENGELO TEL 074-2500800 / FAX 074-2918521 Contactpersoon: de heer A.J. Kleinjan Gespecialiseerd in: projectontwikkeling bouw E-mail: [email protected] i Website: www.jajo.com p Bedrijfsprofiel

◆ Wensink & Masselink Financieel Adviseurs BV Bedrijvenpark Twente 305, 7602 KL ALMELO TEL 0546-549 338 / FAX 0546-549 340 Contactpersoon: de heer D.G.A. Masselink Gespecialiseerd in: Onafhankelijke Financieel Planners E-mail: [email protected] i Website: www.wensinkmasselink.nl p Bedrijfsprofiel

◆ Loohuis Installatietechniek Pastoor Boddestraat 18, 7666 LB FLERINGEN TEL 0546-629629 / FAX 0546-629639 Contactpersoon: de heer A. Semmekrot Gespecialiseerd in: werktuigbouwkundige en elektrotechnische installatie E-mail: [email protected] i Website : www.loohuis.nl ◆ Novicon Beheer B.V. Sacharovstraat 4, 7575 EA OLDENZAAL TEL 0541-573030 / FAX 0541-573031 Contactpersonen: G. Vehof / H. Vos Gespecialiseerd in: Staalbouw - Dak- en Gevelbekleding E-mail: [email protected] i Website: www.novicon.nl ◆ Unica Ponsioen b.v. Postbus 174, 7550 AD HENGELO TEL 074-2490149 / FAX 074-2432955 Contactpersoon: de heer Frans A.M. Dijkstra Gespecialiseerd in: installatietechniek, E, W, sprinkler, ICT E-mail:[email protected] i Website: www.unica.nl

Aannemers ◆ Aannemersbedrijf Gebr. Scharenborg Tolstraat 4, 7482 DB HAAKSBERGEN TEL 053-5721466 / FAX 053-5729417 Contactpersonen: de heer B. Scharenborg, Gespecialiseerd: nieuwbouw, verbouw en renovatie E-mail: [email protected] i Website: www.scharenborg.nl p Bedrijfsprofiel

Installatiebedrijven ◆ Alferink BV Installatietechniek Industriestraat 71, 7482 EW HAAKSBERGEN TEL 053-5730100 / FAX 053-5727725 Contactpersoon: de heer H. Alferink Gespecialiseerd in: installatietechniek E-mail: [email protected] ◆ Loohuis Installatie Technieken b.v. Pastoor Boddestraat 18 7666 LB FLERINGEN TEL 0546-629629 / FAX 0546-629639 Contactpersoon: de heer A. Semmekrot Gespecialiseerd in: installatietechniek E-mail: [email protected] i Website: www.loohuis.nl ◆ Weber Installatie Technieken bv Wegtersweg 37, 7556 BP HENGELO TEL 074-2912867 / FAX 074-2439139 Contactpersoon: mevr. L. Aarninkhof Gespecialiseerd in: installatietechniek E-mail: [email protected]


Verzekeringen ◆ AON Nederland Makelaars in Assurantiën & Risico-Adviseurs Beursstraat 1a, 7551 HP HENGELO TEL 074-2423355 / FAX 074-2434970 Contactpersoon: de heer S. Roodenburg E-mail: [email protected] i Website: www.aon.nl

GEZONDHEIDS- EN WELZIJNSZORG Arbodiensten ◆ Arbo Unie Oost-Nederland Haven NZ 39, 7606 ES ALMELO Postbus 480, 7600 AS ALMELO TEL 0546-822022 / FAX 0546-813161 Contactpersoon: de heer drs.ir. P. Staal, alg. dir. ◆ Benefit stabiliteit in bewegen Prinsenstraat 1, 7607 JC ALMELO TEL 0546-538050 / FAX 0546-539950 Contactpersoon: D.W.H. Bosch Gespecialiseerd in: arbeidsreïntegratie E-mail: [email protected] ◆ Maetis Arbo Spoorstraat 50, 7551 CA HENGELO TEL 074-2552727 / FAX 074-2552700 Contactpersoon: mevrouw Y. van Rheenen Gespecialiseerd in: Arbodienstverlening E-mail: [email protected] i Website: www.maetis.nl ◆ Zorgservices Twente Postbus 690, 7550 AR Hengelo Geerdinksweg 153, 7555 DL Hengelo TEL 074-2475387 / FAX 074 - 2502216 Contactpersoon: mevrouw Anita Hoek- van den Bos Gespecialiseerd in: aanvullende zorg en dienstverlening op gebied van gezondheidszorg E-Mail: [email protected] i Website: www.zorgservicestwente.nl

ZORGSERVICE GROOTHANDEL EN HANDELSBEMIDDELING ◆ Carel Lurvink BV Marssteden 40, 7547 TC ENSCHEDE TEL 053-4344343 / FAX 053-4337105 Contactpersoon: de heer C. Lurvink Gespecialiseerd in: schoonmaak-, schilders- en veiligheidsartikelen E-mail: [email protected] i Website: www.carellurvink.nl

CULTUUR, SPORT EN RECREATIE

◆ Electro Automatisering Smelt Twekkeler Es 7, 7547 ST ENSCHEDE Postbus 411, 7500 AK ENSCHEDE TEL 053-4846666 / FAX 053-4846699 Contactpersoon: de heer B.H.G. Nijmeijer E-mail: [email protected] i Website: www.eas.nl

◆ De Twentsche Schouwburg NV Langestraat 49, 7511 HB ENSCHEDE TEL 053-4858585 / FAX 053-4858590 Contactpersoon: de heer A. Siekmans Gespecialiseerd in: theater/muziek/ feesten/congressen E-mail: [email protected]

◆ Ter Brugge Relatiepakketten B.V. Ambachtsstraat 26, 7622 AP BORNE TEL 074-267 22 22 FAX 074-267 22 92 Contact persoon: G.H.M. ter Brugge E-mail: [email protected] i Website: www.terbrugge.com

Verlichting ◆ Herin Lichttechniek Kalanderstraat 20A, 7461 JM RIJSSEN TEL 0548-541861 / FAX 0548-541862 Contactpersoon: de heer H. Tijhuis Gespecialiseerd in: verlichting E-mail: [email protected]

Wijnimporteurs ◆ Heisterkamp Wijnkopers / Het Wijngebouw Eerste Stegge 2, Postbus 63, 7631 AE Ootmarsum TEL 0541-292222 / FAX 0541-292024 Gespecialiseerd in: Boeren kwaliteitswijnen uit klassieke streken Contactpersoon: de heer Jan Herbrink ◆ Redeker Horeca groothandel b.v. Gruttostraat 81, 7471 ER GOOR TEL 0547-272645 / FAX 053-260202 Contactpersoon: de heer Van Regteren

HORECA ◆ AC Restaurant & Hotel Holten Langstraat 22, 7451 ND HOLTEN TEL 0548-362680 / FAX 0548-264550 Contactpersoon: de heer F.H. Lanfers Gespecialiseerd in: dineren, vergaderen, overnachten E-mail: [email protected] ◆ Conferentiehotel Drienerburght Drienerlolaan 5, 7522 NB ENSCHEDE TEL 053-4331366 / FAX 053-4356770 Contactpersoon: mevrouw M.J.F. Schmand E-mail: [email protected] i Website: www.drienerburght.nl ◆ Golden Tulip Hotel De Broeierd Hengelosestraat 725, 7521 PA ENSCHEDE TEL 053-8506500 / FAX 053-8506510 Contactpersoon: mevrouw S. Lammersen Gespecialiseerd in: Hotel, Restaurant, Vergaderen en broodjesservice E-mail: [email protected] i Website: www.broeierd.nl p Bedrijfprofiel ◆ Landgoed de Wilmersberg Rhododendronlaan 7 7587 NL DE LUTTE TEL 0541-585555 / FAX 0541-585565 Contactpersoon: de heer N. Hoek Gespecialiseerd in: hotel / restaurant / beautycentrum / congres- en vergaderaccommodatie E-mail: [email protected] i Website: www.wilmersberg.nl p Bedrijfprofiel ◆ Muldershuis Mallumse Molenweg 114, 7152 AV Eibergen TEL 0545-474720 / FAX 0545-474720 Contactpersoon: de heer Toine Lacet Gespecialiseerd in: vergaderlocaties/ bedrijfsevents E-mail: [email protected] i Website: www.muldershuis.nl ◆ Trainingscentrum het Balkon Hooidijk 15, 7661 RA Vasse TEL 0541-518194 / FAX 0541-510847 Contactpersoon : mevrouw drs. Judith Budde Gespecialiseerd in: management communicatie teams coaching, ook accommodatie E-mail: [email protected] i Website: www.hetbalkon.nl p Bedrijfprofiel ◆ Van der Valk Hotel Hengelo Bornsestraat 400, 7556 BN HENGELO TEL 074-2555055 / FAX 074-2555010 Contactpersoon: de heer P.A. van der Valk Gespecialiseerd in: vergader en hotel accommodatie E-mail: [email protected] i Website: www.hotelhengelo.nl

Vergaderaccommodaties ◆ Theaterhotel Almelo Schouwburgplein 1 7607 AE ALMELO TEL 0546-810061 FAX 0546-821665 Contactpersoon: Jan-Willem Holtmaat Gespecialiseerd in: theater, horeca, hotel, congres en zalenverhuur E-mail: [email protected] i Website: www.theaterhotel.nl

Websites van in de IKTelgids vermelde bedrijven met het symbooltje i , zijn ook te vinden via de website: www.twentevisie.nl Alle bedrijven met het symbooltje p hebben een bedrijfsprofiel op de website: www.twentevisie.nl Alle IKTel-leden staan tevens op: www.twentevisie.nl, voorzien van plattegrond en routeplanner.

a d v e r t o r i a l

De Brink direct mail:

Specialist in direct mail en Fulfilment Fulfilment Voor klanten die echt zorgenvrij willen opereren beheert De Brink ook het adressenbestand. Dat geldt bijvoorbeeld voor Taksi, NOC*NSF en voor de Saxion Hogescholen. “Bij deze laatste relatie gaan we zelfs zo ver dat we niet alleen het bestand van aspirant-studenten bijhouden, maar ook zorgen voor het toezenden van de gewenste informatie.” Fulfilment vormt een perfecte aanvulling op het pakket aan direct mail diensten. Steeds meer bedrijven laten niet alleen de DM-acties door De Brink verzorgen, maar ook het hele natraject; inclusief het verzenden van premiums en indien noodzakelijk - het ontvangen en verwerken van de betalingen. “Wij zijn net een postorderaar die in te huren is door derden.” Het magazijn van De Brink herbergt daardoor naast papier - de meest uiteenlopende producten, die een consument - al dan niet via en spaaractie - per post, telefoon of e-mail bestelt.

Met meer dan 16 jaar ervaring weet De Brink als geen ander waaraan een goede direct mail-actie moet voldoen en op welke wijze acties moeten worden voorbereid en uitgevoerd. De Brink is daardoor uitgegroeid tot een partner van bedrijven en instellingen én een adviseur.

Handwerk is immers veel duurder én kost meer tijd. Uiteraard wordt voor elke actie de goedkoopste manier van verzenden gezocht. De klant maakt daardoor maximaal gebruik van de geliberaliseerde postmarkt.” En deze voordelen kunnen hoog oplopen.

Apparatuur De verhuizing naar een gloednieuw pand op het industrieterrein Marssteden biedt het bedrijf alle ruimte om de kwaliteit van de dienstverlening verder te verbeteren. Voor directeur Roy In het Veld telt vooral de toegevoegde waarde die zijn bedrijf kan leveren. “En die toegevoegde waarde kan heel groot zijn. Dat betekent bij direct mail-acties onder andere vroegtijdig en intensief contact met de klant en het reclamebureau over de opzet en mogelijkheid om het materiaal automatisch te verpakken.

Naast de zeer flexibele inpakmachines beschikt De Brink over apparatuur met camera-afleessystemen waardoor het mogelijk is om - 100% foutloos - gecombineerde gepersonaliseerde zendingen samen te stellen. “We werken - alle soorten oplagen - ook steeds meer met printing on demand waarbij onze full color laserprinters zorgen voor kleurrijke gepersonaliseerde mailings met meerwaarde. Voor middelgrote en grotere mailings zijn uiteraard onze hoogvolume laserprinters aan te bevelen.”

Telemarketing Ook voor bedrijven die kiezen voor een telefonische reactie van de consument is De Brink een betrouwbare partner. Een ultramoderne telefooncentrale en goed getrainde telefonistes zorgen er voor dat uw klanten professioneel te woord worden gestaan. Daarnaast is automatische afhandeling van de 0800- of 0900-numers mogelijk.

Innovatief Door de jarenlange ervaring, het inzicht de markt en de mogelijkheden van de moderne apparatuur en communicatiemiddelen is De Brink in staat om meer te leveren dan de klant denkt. Roy In het Veld: “Iedereen die iets bijzonders wil is meer dan welkom. Wij zullen er alles aan doen om zijn droom te verwezenlijken.

DE BRINK direct mail Marssteden 42 Postbus 1010 7500 BA Enschede Tel.: 053-430 55 15 Fax: 053-430 91 86 www.brinkmail.nl Direct mail-Printing on demand-Verpakken en verzenden-Fulfilment-Telemarketing

INDUSTRIE

Zeefdrukkerijen

◆ DCW-bedrijven Postbus 422, 7500 AK Enschede TEL 053-4829292 / FAX 053-4306055 Contactpersoon: mevrouw I.A. van Rossum Gespecialiseerd in: industriële toelevering en dienstverlening E-mail: [email protected] i Website : www.dcw.nl

◆ A 1 Printservice VOF Olieslagweg 120, 7521 JG ENSCHEDE TEL 053-4302520 / FAX 053-4317247 Contactpersoon: de heer W. Rozema Gespecialiseerd in: tampondruk E-mail: [email protected] i Website: www.a1-printservice.com

◆ Heinhuis Auto & Metaalrecycling Hupselsedwarsweg 2a, 7151 HP EIBERGEN TEL 0545-472052 / FAX 0545-474179 Contactpersoon: de heer T. Heinhuis Gespecialiseerd in: metaalrecycling/autorecycling E-mail: [email protected] i Website: www.heinhuis.nl

◆ Loohuis Installatie Technieken b.v. Pastoor Boddestraat 18, 7666 LB FLERINGEN TEL 0546-629629 / FAX 0546-629639 Contactpersoon: de heer A. Semmekrot Gespecialiseerd in: installatietechniek ◆ Werk en Vakmanschap Bornsestraat 1E 7556 BA HENGELO TEL 074-2590959 / FAX 074-2590446 Contactpersoon: de heer R. Bruns Gespecialiseerd in: flexibiliteit van gekwalificeerde arbeid E-mail: [email protected] i Website: www.werkenvakmanschap.nl p Bedrijfsprofiel ◆ Quadrant EPP Nederland b.v. Anth. Fokkerweg 2, 7602 PK ALMELO Postbus 59, 7600 AB ALMELO TEL 0546-877777 FAX 0546-860796 Contactpersoon: de heer H. Hoekstra Gespecialiseerd in: Rubber- en kunststofproducten

Aandrijftechniek ◆ Maxon Motor Benelux B.V. De Giem 22, 7547 SV ENSCHEDE TEL 053-4320566 FAX 053-4303665 Contactpersoon: de heer R.J.H. Keultjes Gespecialiseerd in: aandrijftechniek E-mail: [email protected] ◆ Rotor BV Mors 1-5, Postbus 45, 7150 AA EIBERGEN TEL 0545-464640 FAX 0545-475065 Contactpersoon: mevrouw A.C. Mulder (P.R.) Gespecialiseerd in: aandrijftechniek E-mail: [email protected] i Website: www.rotor.nl

Drukkerijen ◆ Hassink Drukkers b.v. Postbus 177, 7480 AD HAAKSBERGEN TEL 053-5721777 FAX 053-572675 Contactpersoon: de heer W.J. Hassink Gespecialiseerd in: Kwalitatief hoogwaardig drukwerk E-mail: [email protected] i Website: www.hassink.nl

Metaalindustrie ◆ Galvano Hengelo B.V. Zuidelijke Havenweg 40, 7554 RR HENGELO TEL 074-2483938 FAX 074-2484070 Contactpersoon: de heer P.I.M. Bebseler Gespecialiseerd in: galvanotechniek E-mail: [email protected]

Metaal recycling ◆ Heinhuis Auto & Metaalrecycling Hupselsedwarsweg 2a, 7551 HP EIBERGEN TEL 0545-472052 FAX 0545-474179 Contactpersoon: de heer T. Heinhuis Gespecialiseerd in: metaal- en autorecycling E-mail: [email protected] i Website: www.heinhuis.nl

Productie machines en apparaten ◆ Kiekens Products B.V. Postbus 99, 7600 AB ALMELO TEL 0546-871555 FAX 0546-871985 Contactpersoon: de heer Ten Doeschate Gespecialiseerd in: luchttechniek E-mail: [email protected] i Website: www.kiekens-products.com

◆ BMD Advies Oost Munsterstraat 3, 7418 EV DEVENTER TEL 0570-676695 / FAX 0570-676255 Contactpersoon: de heer ir. A.J. Oortgiesen Gespecialiseerd in: milieu, energie, arbo en kwaliteit E-mail: [email protected] i Website: www.bmdadvies.nl p Bedrijfsprofiel

Bodemonderzoek/sanering ◆ Verhoeve Milieu Oost b.v. Bleskolksingel 9, 7602 PE Almelo TEL 0546-486436 / FAX 0546-486430 Contactpersoon: mevrouw ing. I.M. Bruns E-mail: [email protected]

Milieuadvies- en onderzoekbureaus ◆ Geofox BV Eektestraat 10-12, 7575 AP OLDENZAAL Postbus 221, 7550 AE OLDENZAAL TEL 0541-585544 / FAX 0541-522935 Contactpersoon: de heer drs. R.C.H. Steneker Gespecialiseerd in: bodem water (o.a. Legionella), asbest E-mail: [email protected] i Website: www.geofox.nl

ONDERWIJS ◆ Trainingscentrum Het Balkon Hooidijk 15, 7661 RAVasse TEL 0541-518194 / FAX 0541-510847 Contactpersoon: mevrouw drs. Judith Budde Gespecialiseerd in: management communicatie teams coaching, ook accommodatie E-mail: [email protected] i Website: www.hetbalkon.nl p Bedrijfprofiel

Bedrijfsopleidingen/advies ◆ Centrum Vakopleiding César Franckstraat 1, 7604 JE ALMELO TEL 074-2557800 / FAX 074-2557840 Contactpersoon: de heer F.G.M. Holtkamp ◆ Villa, Expertise voor bedrijven Kortenaarstraat 71,7513 AD ENSCHEDE TEL 053-4871871 FAX 053-4302474 Contactpersoon: de heer G.A.M. Salemink Gespecialiseerd in: bedrijfsopleidingen, onderzoek, advies, coaching, cursussen E-mail: [email protected] i Website: www.hen.nl

Opleidingsinstituten/onderwijs ◆ ROC Oost-Nederland Lupinestraat 9,7552 HJ HENGELO TEL: 074-8503333 FAX: 074-8503210 Contactpersoon: de heer F.G.C.M. Tillemans Gespecialiseerd in: Opleidingen en Trainingen E-mail: [email protected] i Website: www.roc-on.nl ◆ ROC Twente Plus Twentheplein 5,7607 GZ ALMELO TEL 0546-830200 FAX 0546-830245 Contactpersoon: mevrouw Elfering Gespecialiseerd in: MBO-, MBO-plus-, HBO-kort-onderwijs E-mail: [email protected] i Website: www.ROCTwentePlus.nl ◆ STODT praktijkcentrum voor geavanceerde techniek César Franckstraat 1a, 7604 JE ALMELO TEL 0546-822455 FAX 0546-827487 Contactpersoon: de heer G.A. Wieffer Gespecialiseerd in: Kenniscentrum voor de metaal, elektro en kunststof E-mail: [email protected] i Website: www.stodt.nl p Bedrijfsprofiel ◆ OLCT Opleiding & Trainingen Postbus 3366, 7500 DJ Enschede TEL 053-4340344 FAX 053-4341259 Contactpersoon: Paula de Regt, account manager Gespecialiseerd in: bedrijfstraining, cursussen, IT-training E-mail: [email protected] i Website: www.olct.nl

OPENBAAR BESTUUR, OVERHEIDSDIENSTEN ◆ Gemeente Almelo Postbus 5100, 7600 GC ALMELO TEL 0546-541184 / FAX 0546- 541199 Contactpersoon: de heer J. Melsen gespecialiseerd in econ. ontwikkeling E-mail: [email protected]

OVERIGE DIENSTVERLENING ◆ A1 printservice Olieslagweg 120, 7521 JG Enschede TEL 053-4302520 / FAX 053-4317247 Contactpersoon: mevrouw B. Rozema Gespecialiseerd in: tampon- en zeefdruk E-mail: [email protected] i Website: a1-printservice.com ◆ SOWECO N.V. Postbus 308, 7600 AH ALMELO TEL 0546-875678 / FAX 0546-875604 Contactpersoon: de heer W.Th.H. Visscher Gespecialiseerd in: verrassend, vertrouwd, veelzijdig E-mail: [email protected] i Website: www.soweco.nl ◆ IMPULS Wierdensestraat 22, 7607 GJ Almelo TEL 0546-805805 / FAX 0546-6805800 Contactpersoon: de heer J.M.B.P. Adolfsen Gespecialiseerd in: Reïntergratie langdurig werklozen E-mail: [email protected] i Website : www.impuls -almelo.nl

63

I K Te l g i d s

◆ Indugas - Rhee bv Twekkeler Es 8, 7547 SM ENSCHEDE TEL 053-4803380 / FAX 053-4307232 Contactpersoon: de heer M.J.M. Buterowe Gespecialiseerd in: Industriële en vloeibare gassen E-mail: [email protected]

MILIEUDIENSTVERLENING

◆ SWOT Postbus 217, 7500 AE ENSCHEDE TEL 053-4894670 / FAX 053-4892748 Contactpersoon: mevrouw L. Bok Gespecialiseerd in: deeltijdopleidingen op HBO-niveau E-mail: [email protected] i Website: www.swot.nl

or de vo in ales 52 g in iaS 52 eld ed 45 rm M 2 ve Bel 4 Uw s?: : 07 id ef lg ri Te ta IK het


◆ Catalpa Demmersweg 76, 7556 BN HENGELO TEL 074-2405555 / FAX 074-2405444 Contactpersoon: mevrouw Simone Derksen Gespecialiseerd in: kinderopvang (landelijke organisatie) E-mail: [email protected] i Website : www.catalpa.nl

PROD. EN DISTR. VAN ELECTR., AARDGAS EN WATER ◆ COGAS Postbus 71, 7600 AB ALMELO TEL 0546-836666 / FAX 0546-811267 Contactpersoon: de heer H. Bijker Gespecialiseerd in: energie-adviezen en stortgasbenutting E-mail: [email protected] i Website: www.cogas.nl

REPARATIE GEBRUIKSGOEDEREN Autobedrijven ◆ Auto Scholing Almelo b.v. Buitenhavenweg 1, 7604 PW ALMELO TEL 0546-815490 FAX 0546-817519 Contactpersoon: de heer J.C.H. Sjoers Gespecialiseerd in: Honda Automobielen

Heftrucks ◆ Loohuis Heftruckservice b.v. Van der Hoopweg 7, 7602 PJ ALMELO TEL 0546-863429 FAX 0546-865058 Contactpersoon: mevrouw Huisman-Loohuis Gespecialiseerd in: Intern Transportmateriaal E-mail: [email protected] i Website: www.loohuisheftruckservice.nl

UITGEVERIJEN ◆ MediaSales Nederland bv Anninksweg 50, 7557 AH HENGELO Postbus 702, 7550 AS HENGELO TEL 074-2455252 FAX 074-2503513 Contactpersonen: de heer J.W. Achterberg, de heer R.H.M. Staal E-mail:[email protected]

VERVOER, OPSLAG EN COMMUNICATIE Reisorganisaties ◆ Arke Reizen, Winkelcentrum De Zuidmolen Deurningerstraat 16, 7514 BH ENSCHEDE Postbus 365, 7500 AJ ENSCHEDE TEL 053-4880880 FAX 053-4351515 Contactpersoon: de heer P. van Eenbergen



a d v e r t o r i a l

Noord Lease opent een vestiging in Almelo

Thuis in Oost-Nederland Begin november heeft leasemaatschappij Noord Lease een nevenvestiging aan de Weezebeeksingel 2 in Almelo geopend. Het twintig jaar geleden opgerichte bedrijf opereerde tot op heden alleen vanuit het hoofdkantoor in Groningen, maar het groeiende aantal relaties in Oost-Nederland maakte een tweede vestiging in dit landsdeel de laatste jaren steeds gewenster. De cliëntèle in het oosten - ruim 450 bedrijven met samen zo’n 1800 leaseauto’s - vormt een vijfde deel van het totale klantenbestand. Door de nieuwe vestiging in Almelo verwacht Noord Lease de hoge eisen ten aanzien van dienstverlening nog beter gestalte te kunnen geven. Bovendien is het bedrijf ervan overtuigd dat op de oostelijke markt de komende jaren meer groei wordt gerealiseerd. De vestiging in Almelo wordt voorlopig bemand door vier medewerkers. Gerrit Laning is bij de klanten in deze omgeving al sinds 1997 een vertrouwd gezicht. Zijn drie nieuwe collega’s Fred Nieland, Albert Willems en André de Boer zijn echte Twentenaren.

alers met wie we hier samenwerken, zijn blij met onze komst. De lijnen worden korter.”

Groeiverwachtingen Liever om de hoek “Op zich maakt het met de huidige communicatiemogelijkheden niet zoveel meer uit waar je als bedrijf gevestigd bent,” zegt Gerrit Laning. “En toch voelt het prettig als je je zakenpartners bij je in de buurt hebt. Waarom van ver halen wat dichtbij te krijgen is? Wat dat betreft lijken noorderlingen en oosterlingen veel op elkaar: we verstaan elkaar, we willen weten met wie we te maken hebben en we zijn nuchter. Door gebakken lucht laten wij ons niet omver blazen. Daarom hebben we in Oost-Nederland in betrekkelijk korte tijd zoveel klanten gekregen, denk ik. De no-nonsense cultuur van Noord Lease wordt hier herkend.”

Praktisch ook handiger “Onze klanten in Oost-Nederland waarderen dat we ons in Almelo vestigen en dat we onze nieuwe medewerkers ter plekke gezocht hebben. Dicht de klant zitten heeft bovendien praktische voordelen. Verhuur- en voorloopauto’s bijvoorbeeld kunnen sneller worden afgeleverd en afspraken kunnen op kortere termijn worden gemaakt. Vanuit Groningen plande ik regelmatig een dagje ‘Oost’ in mijn agenda, nu komen we direct langs als de klant dat wenst. Ook de autode-

“We verwachten in Oost-Nederland zeker te kunnen groeien. Kijk alleen al naar de bedrijfsterreinen die hier als paddestoelen uit de grond schieten. Allemaal potentiële klanten, toch? Vanuit onze vestiging in Almelo kunnen we dergelijke ontwikkelingen beter volgen. Daarnaast verwacht ik dat autodealers die ons nog niet kennen, sneller op het idee komen om ook bij Noord Lease een offerte aan te vragen. Ik kan hun verzekeren dat dat zeer lonend kan zijn. Overigens hebben we alle dealers al een brief gestuurd en hun een aantrekkelijk kennismakingsaanbod gedaan.”

Wat Noord Lease onderscheidt Op de vraag wat Noord Lease onderscheidt van andere leasemaatschappijen antwoordt Gerrit Laning: “Onze klanten hebben bij ons niet het gevoel dat ze met een kolossale, anonieme dienstverlener te maken hebben. Onze accountmanagers kennen hun klanten persoonlijk. Als klanten ons bellen, worden ze niet eindeloos doorverbonden. Verder geloven we niet in standaardcalculaties. Offertes zijn bij ons altijd gebaseerd op de specifieke wensen en mogelijkheden van een bedrijf. En reken maar dat dat scheelt in de prijs. Onze ervaring is dat standaardcalculaties meestal duurder uitpakken dan maatwerk. Een ander

Noord Lease is een landelijk opererende leasemaatschappij met een jaaromzet van € 100 miljoen en vijftig medewerkers. De ruim 8000 auto’s in het leasewagenpark vertegenwoordigen een waarde van € 125 miljoen. Mede vanwege deze grote aantallen en bedragen is het prettig dat Noord Lease een volle dochter is van de ING Leasegroep. Deze solide basis verschaft klanten en leveranciers extra bedrijfszekerheid. Noord Lease wordt autonoom geleid en kent een zelfstandige resultaatverantwoordelijkheid. Algemeen directeur is Robert Nienhuis, financieel directeur is Gert Veenstra. bijzonder punt is dat we niet aan automerken gebonden zijn. Onze klanten zijn vrij in de keuze van automerk en dealer. De hele dienstverlening van Noord Lease is trouwens afgestemd op de wensen van de klant. Sinds een aantal jaren voeren wij het systeem van Klantafgeleide Kwaliteitszorg. Elke twee jaar kunnen klanten aan de hand van een vragenlijst al hun wensen, suggesties en eventuele klachten aan ons doorgeven. Diverse verbeteringen en investeringen zijn al uit dit onderzoek voortgevloeid. Zo hebben we op verzoek van onze klanten het gebruikersvriendelijke en goed beveiligde Internet-programma oNLine ontwikkeld dat kosteloos inzicht geeft in alle actuele gegevens omtrent het wagenpark en bovendien diverse interactieve handelingen mogelijk maakt. Zo kunnen bedrijven het wagenparkbeheer veel efficiënter dan voorheen uitvoeren.” Noord Lease BV, Weezebeeksingel 2 Postbus 757, 7600 AT Almelo Tel: 0546 - 66 00 77, Fax: 0546 - 66 00 99

◆ Reisburo Brinkman Van Loenshof 78, 7511 NM ENSCHEDE TEL 053-4302121 / FAX 053-4345858 Contactpersoon: de heer B. Brinkman E-mail: [email protected] i Website: www.reisbureau-brinkman.nl ◆ OAD Groep Postbus 20, 7450 AA HOLTEN TEL 0548-377777 / FAX 0548-364445 Contactpersoon: de heer H. Verborg Gespecialiseerd in: organisatie vakantie- en zakenreizen E-mail: [email protected] i Website: www.oad.nl p Bedrijfsprofiel

Verhuizingen

ZAKELIJKE DIENSTVERLENING ◆ Amicon Zorgverzekeraar Lavickse Allee 130, 6709 DZ WAGENINGEN Postbus 75000, 7500 KC ENSCHEDE TEL 0317-455758 FAX 0317-455922 Contactpersoon: de heer B.F.A. Sluiter Gespecialiseerd in: zorgconcepten voor werkgevers E-mail: [email protected] i Website: www.amicon.nl ◆ BMW Bedrijf-Mens-Werk “Het Scheepvaarthuis” Haven N.Z. 37e, 7607 ES ALMELO TEL 0546-923929 / FAX 0546-539190 Contactpersoon: mevrouw C.J. Dujardin Gespecialiseerd in: P&O/BMW; tests, advies E-mail: [email protected] i Website: www.bedrijf-mens-werk.nl ◆ Congres Associatie Twente Postbus 217, 7500 AE ENSCHEDE Drienerlolaan 5, 7552 NB ENSCHEDE TEL 053-4894444 / FAX 053-4894442 Contactpersoon: mevr. S.M. Kleisen - Wigéri van Edema Gespecialiseerd in: congres/evenementenorganisatie E-mail: [email protected] i Website: www.congress.nl ◆ De Bleeker Groep Postbus 300, 7550 AH HENGELO TEL 074-2550444 / FAX 074-2550445 Contactpersoon: de heer B.H.J. Schwering Gespecialiseerd in: Opel/Autorent/Focwa/ Schadeherstel/Autowas ◆ Essent Kabelcom Postbus 1040, 7550 AX HENGELO TEL 074-8511151 FAX 074-8511100 Contactpersoon: de heer H. ter Beek Gespecialiseerd in: telecommunicatie E-mail: [email protected] i Website: www.essentkabel.nl

◆ KPMG Accountants n.v. Hengelosestraat 581, 7521 AG ENSCHEDE TEL 053-4832525 / FAX 053-4832500 Contactpersoon: de heer A.J. Voskamp, de heer J.H.M. van der Meer en de heer A.J.M Oude Weernink Gespecialiseerd in: diverse branches E-mail: [email protected] i Website: www.kpmg.nl ◆ PricewaterhouseCoopers N.V. Diamantstraat 2, 7554 TA Hengelo TEL 074-2467777 / FAX 074-2467778 Contactpersoon: dhr. Gerard Veger, dhr. Allard Tönissen, dhr. Gert van der Leest en dhr. Arnold Poelstra Gespecialiseerd in: accountancy / belastingadvies E-mail: [email protected] i Website: www.pwcglobal.com/nl ◆ Ten Kate & Huizinga Postbus 2323, 7500 CH ENSCHEDE TEL 053-8522222 / FAX 053-8522223 Contactpersoon: de heer G. Heerink Gespecialiseerd in: accountancy en belastingadvies E-mail: [email protected] i Website: www.tkhabc.com

Administratiekantoren ◆ Administratiekantoor Vijn & Lotgerink B.V. Oostermaat 11, 7623 CS BORNE TEL 074-2666216 / FAX 074-2666225 Contactpersoon: de heer J.G.M. Lotgerink Bruinenberg E-mail adres: [email protected] i Website: www.vijnenlotgerink.nl

Adviesbureaus ◆ DHV Milieu en Infrastructuur B.V. Vestiging Oost Nederland Geerdinksweg 189, 7555 DZ HENGELO TEL 074-25 52 000 / FAX 074-243 92 45 Contactpersoon: de heer ing. T.S. van Bodegraven Gespecialiseerd: transport, infrastructuur water, milieu, ruimtelijke ordening E-mail: [email protected] i Website: www.dhv.nl ◆ Geofox B.V. Eektestraat 10-12, 7575 AP OLDENZAAL Postbus 221, 7550 AE OLDENZAAL TEL 0541-585544 / FAX 0541-522935 Contactpersoon: de heer drs. R.C.H. Steneker ◆ KPMG Business Advisory Services Hengelosestraat 581, 7521 AG ENSCHEDE TEL 053-4832525 / FAX 053-4832500 Contactpersonen: de heer A.J. Voskamp, de heer J.H.M. van der Meer, de heer A.J.M Oude Weernink E-mail: [email protected]

◆ Protekt Nederland BV Deldenerstraat 61, 7551 AC HENGELO TEL 074-2429224 FAX 074-2430847 Contactpersoon: de heer R. Duine Gespecialiseerd in: bedrijfshulpverlening, brandpreventie, noodplan E-mail: [email protected] i Website: www.protekt.nl

◆ Lemmens Belastingadviseurs BV Oldenzaalsestraat 120, 7514 DS ENSCHEDE TEL 053-4343519 / FAX 053-4340852 Contactpersoon: de heer S. Lemmens CB Gespecialiseerd in: fiscale advisering, accountancy, bedrijfsadvisering en pensioenadvies E-mail: [email protected] i Website: www.lemmensbelastingadviseurs.nl

◆ Start Loopbaaninterventie Nijverheidsstraat 5, 7511 JM ENSCHEDE TEL 053-4814600 FAX 053-4814659 Contactpersoon: R. Langeslag Gespecialiseerd in: personele mobiliteit en outplacement i Website: www.start.nl

◆ Restyle Groep Nederland B.V. Wierdensestraat 25b, 7607 GE ALMELO TEL 0546-453989 FAX 0546-453979 Contactpersoon: de heer ing. J.G.J. Nijland E-mail: [email protected]

◆ Vreewijck Expertises en Taxaties BV Neptunusstraat 21c, 7521 WC ENSCHEDE TEL 053-4312588 FAX 053-4312662 Contactpersoon: de heer J.P. Fros Gespecialiseerd in: waardebepalingen, contra-expertises en taxaties i Website: www.vreewijck.nl

◆ Creyf’s Select Zeearend 12, 7609 PT ALMELO TEL 0546-821840 FAX 0546-821120 Contactpersonen: mevrouw M. Bragonje/ mevrouw N. Ertman/T. Evers/ mevrouw E. Groothuis/ G. Legtenberg Gespecialiseerd in: Werving en Selectie van personeel E-mail: [email protected] i Website: www.creyfsselect.nl

Accountants ◆ Countus accountants en adviseurs Hengelosestraat 48, 7514 AF Enschede TEL 053-4353208 FAX 053-4339844 Contactpersoon: de heer B.J. Meijer Gespecialiseerd in: Accountancy en Belastingadvies E-mail: [email protected] i Website: www.countus.nl p Bedrijfsprofiel

P & O Adviesbureaus

◆ SORG advies, Postbus 3008, 7600 EA ALMELO TEL 0546-646350 FAX 0546-646315 Contactpersoon: de heer H. Kerkdijk Gespecialiseerd in: organisatie- en personeelsadvies E-mail: [email protected] i Website: www.sorg.nl

Adviesbureaus voor bedrijfsvoering ◆Händelton Management Advies B.V Postbus 8080, 7550 KB HENGELO TEL 074-2782620 / FAX 074- 2782526 Contactpersoon: de heer drs. J.H.Handlogten Gespecialiseerd in: organisatie ontwikkeling en verandering in de professionele dienstverlening (profit en non-profit) E-mail: [email protected] i Website: www:handelton.nl ◆ STRATEGIC Business Partner Gronausestraat 710 7543 AM ENSCHEDE TEL 053-4618014 / FAX 053-4618015 Contactpersoon: de heer M. Leyen Gespecialiseerd in: MBO/MBT en overnames E-mail: [email protected] i Website: www.s-b-p.nl ◆ Synténs Innovatienetwerk voor ondernemers Hengelosestraat 585, 7521 AG ENSCHEDE, Postbus 5503, 7500 GM ENSCHEDE TEL 053-4849800 / FAX 053-4849810 Contactpersoon: mw. A.G. Fiselier Gespecialiseerd in: advisering MKB E-mail: [email protected] i Website: www.syntens.nl

Advocatenkantoren ◆ Advocatenkantoor Vestering Deldenerstraat 34, 7551 AG HENGELO TEL 074-2505240 / FAX 074-2505310 Contactpersoon: de heer Mr. J. Vestering Gespecialiseerd in: ontslag, incasso’s, echtscheidingen ◆ Damsté Advocaten ALMELO: Twentelaan 15 TEL 0546-533633 / FAX 0546-820827 Postbus 479 7600 AL ALMELO HENGELO: Welbergweg 50 TEL 074-2488888 / FAX 074-2488800 Postbus 56, 7550 AB HENGELO ENSCHEDE: Lasondersingel 94/96 Postbus 126, 7500 AC ENSCHEDE TEL 053-4840000 / FAX 053-4341799 Contactpersoon: mevrouw M.J.B. klein Rot Gespecialiseerd in: Ondernemingsrecht, Arbeidsrecht, Vastgoedrecht, Letselschade, Strafrecht, Bestuursrecht, Milieurecht, Bouwrecht E-mail: [email protected]

65

I K Te l g i d s

◆ Grijpma Verhuizingen Transportcentrum 13, 7547 RT ENSCHEDE TEL 053-4849000 / FAX 053-4849070 Contactpersoon: de heer Leo F. Brant Gespecialiseerd in: projectverhuziingen, archiefbeheer en opslag E-mail: [email protected] i Website : www.grijpma.nl

◆ GIBO Accountants en Adviseurs Hengelosestraat 567, 7521 AG ENSCHEDE TEL 053-4861130 / FAX 053-4861139 Contactpersoon: dhr. J.M. Stoeten FB Gespecialiseerd in: Accountancy en belastingadvies E-mail: [email protected] i Website: www.gibogroep.nl p Bedrijfsprofiel

or de vo in ales 52 g in iaS 52 eld ed 45 rm M 2 ve Bel 4 Uw s?: : 07 id ef lg ri Te ta IK het


◆ De Jonge Peters Remmelink Advocaten M.H. Tromplaan 10/12 7511 JK ENSCHEDE TEL 053-4331133 FAX 053-4330381 Mede in Deventer, Doetinchem, Groenlo en Zutphen Contactpersoon: de heer mr. D.K. Kalma Gespecialiseerd in: ondernemings-, arbeids-, bestuurings- en milieurecht en ruimtelijke ordening E-mail: [email protected] i Website: www.jpr.nl ◆ Jacobs Kranenburg advocaten Postbus 320, 7600 AH ALMELO TEL 0546-535565 FAX 0546-816014 Contactpersoon: mevrouw S.H.G. Swennen Gespecialiseerd in: Ondernemersrecht, Arbeidsrecht, Bestuursrecht E-mail: [email protected] ◆ Morsink Advocatenkantoor M.H. Tromplaan 25 7513 AB ENSCHEDE Postbus 111 7500 AC ENSCHEDE TEL 053-4341150 /FAX 053-4342726 Contactpersoon: de heer Mr. A.J. Morsink Gespecialiseerd in: Letselschade, ondernemingsrecht ◆ De Singel Advocaten Lasondersingel 125 7514 BP ENSCHEDE TEL 053-4333552 / FAX 053-4361588 Contactpersoon: de heer J.F. Saburadin Gespecialiseerd in: huurrecht, echtscheidingsbemiddeling Contactpersoon: de heer J.F. Sabaroedin E-mail: [email protected] i Website: wwwdesingeladvocaten.nl

Arbeidsondersteuning/job coaching ◆ Job Coach Company Postbus 22, 7580 AA LOSSER TEL 053-5369988 / FAX 053-5369989 Contactpersoon: de heer R. Kamphuis Gespecialiseerd in: Reïntergratie van mensen met een arbeidshandicapt E-mail: [email protected] i Website: www.jobcoachcompany.nl



Architectenbureaus

Internet Dienstverlening

◆ De Boer-De Witte-Van der Heijden Architecten Prinsenstraat 13, 7607 JC ALMELO TEL 0546-814928 Contactpersoon: H. van der Heijden Gespecialiseerd in: architectuur, tekenbureau,interieur. Ook vestigingen in Enschede en Groenlo E-mail: [email protected] i Website: www.dewittevanderheijden.nl

◆ Gladior BV Pantheon 14, 7521 PR ENSCHEDE Contactpersoon: de heer W. van Zon Gespecialiseer in: topposities in zoekmachines E-mail: [email protected] Website: www.gladior.com

Automatiseringsbedrijven

◆ Inter-IM Informatie Management & ICT-sdvies Ringhoven 38,7621 GN Borne TEL 074-2672568 / FAX 074-2672569 Contactpersoon: de heer R.J. Mulder Gespecialiseerd in: ICT-infrastructuur en beveiliging, E-business E-mail: [email protected] i Website: www.inter-im.nl ◆ VHT Automatisering BV Institutenweg 38,7521 PK ENSCHEDE TEL 053-4803500 / FAX 053-4803501 Contactpersoon: de heer W. ter Mors E-mail: [email protected] i Website: www.vht.nl

Beveiligingsbedrijven ◆ Platvoet Beveiligingssystemen Kleibultweg 6, 7575 BN OLDENZAAL TEL 0541-515790 / FAX 0541-523205 Contactpersoon: de heer H. Platvoet Gespecialiseerd in: Beveiling E-mail: [email protected] i Website: www.platvoet.com ◆ Van der Molen Detec B.V. Twenteweg 20, 7532 ST ENSCHEDE TEL 053-4609010 / FAX 053-4609015 Contactpersoon: de heer G.G. van der Molen Gespecialiseerd in: Beveiliging Email: [email protected] i Website: www.detec.nl

Detacheringsbedrijven ◆ Impuls Violierstraat 81, 7601 GR ALMELO TEL 0546-825565 / FAX 0546-823057 Contactpersoon: J.M.B.P. Adolfsen Gespecialiseerd in: detachering en bemiddeling

Direct mail & fullfilment ◆ De Brink Direct Mail Postbus 1010, 7500 BA ENSCHEDE TEL 053-4305515 / FAX 053-4309186 Contactpersoon: de heer R. in het Veld Gespecialiseerd in: Directmail en Fullfillment + Databasebeheer E-mail: [email protected] i Website: www.brinkmail.nl

Expertises en taxaties ◆ Alg. Expertise Bureau ‘Overijssel’ AEO Taxaties B.V. Kuipersdijk 81, 7512 CB ENSCHEDE Postbus 3222, 7500 DE ENSCHEDE TEL 053-4312588 / FAX 053-4312662 Contactpersoon: de heer R.C.W. Schenk

Film/video/multimedia ◆ Apex audio-visuals Rijkmansstraat 2, 7411 GB DEVENTER TEL 0570-624960 / FAX 0570-609057 Contactpersoon: de heer W. Berends E-mail: [email protected] i Website: www.apex-av.nl

IT audit ◆Resolit audit en consultancy Capitool 42,7521 PL ENSCHEDE TEL 053-4837400 / FAX 053-4837799 Contactpersoon: de heer E.van Kouteren Gespecialiseerd in: IT auditing E-mail: [email protected] i Website: www.resolit.nl

Juridische dienstverlening ◆ Drost Rechtspraktijk B.V. Parallelweg LS 8, 7553 LG HENGELO TEL 074-2490300 / FAX 074-2490301 Contactpersoon: de heer Y.P.J. Drost

Kantoor- en projectinrichting ◆ Interieurbouw Harry Homan bv Breukersweg 1, 7471 ST GOOR TEL 0547-274750 / FAX 0547-271813

Management ◆ ASW Interimmanagement Mediation Hulsbekenkamp 54, 7576 GC OLDENZAAL TEl 0541-537422 / FAX 0541-537430 Contactpersoon: de heer Arthur P. Wijma Gespcialiseerd in: interimmanagement en mediation E-mail: [email protected] ◆ Beleid en Innovatie Postbus 1447, 8001 BK ZWOLLE Wipstrikkerallee 95, 8023 DW ZWOLLE TEL: 038-4548170 / FAX: 038-4542341 Contactpersoon: dhr. Ir. H.E. Hermans Gespecialiseerd in: organisatieadvies en management E-mail: [email protected] i Website: www.beleideninnovatie.nl

Marktonderzoek ◆ I&O Research, Postbus 563, 7500 AN ENSCHEDE TEL 053-4825000 / FAX 053-4825009 Contactpersoon: drs. Nico Buurman Gespecialiseerd in: marktonderzoek E-mail: [email protected] i Website: www.io-research.nl p Bedrijfsprofiel

Multimedia ◆ Present Media BV Gronausestraat 710, 7534 AM ENSCHEDE TEL 053-4611083 / FAX 053-4617146 E-mail: [email protected] i Website: www.presentmedia.nl

Notariskantoren ◆ Hofsteenge, Wesseling & Faber notarissen Hengelosestraat 42-44,7514 AH ENSCHEDE Postbus 18, 7500 AA Enschede TEL 053-4314977 / FAX 053-4310299 Contactpersoon: de heer mr. C.J. Wesseling Gespecialiseerd in: estate-planning en escrow-contracten E-mail: [email protected] i Website: www.henw.nl

◆ Studio Van Dijken Oliemolensingel 175, 7511 BB ENSCHEDE TEL 053-4808606 / FAX 053-4808600 Contactpersoon: Gerard ten Berge Gespecialiseerd in: communicatie en vormgeving E-mail: [email protected]

Schoonmaakbedrijven ◆ Asito Facilitaire Diensten b.v. Plesmanweg 24, 7602 PE ALMELO Postbus 375, 7600AJ ALMELO TEL 0546-484950 / FAX 0546-484955 Contactpersoon: de heer M. Toering Gespecialiseer in: facilitaire diensten E-mail: [email protected] i Website: www.asito.nl ◆ CSU total care Vendelier 51c, 3905 PC VEENENDAAL TEL 0318-535555 Contactpersoon: de heer J. van Mierlo Gespecialiseerd in: schoonmaak ◆ ISS Damage Services B.V. Twentepoort-Oost 39, 7609 RG ALMELO TEL 0546-481120 / FAX 0546-481130 Contactpersoon: de heer A. Seiger Gespecialiseerd in: calamiteiten en specialistische reiniging E-mail: [email protected] i Website: [email protected]

Uitzendbureaus ◆ Adecco The Flex Company Nijverheidstraat 9, 7511 JM ENSCHEDE TEL 053-4305300 / FAX 053-4305303 Contactpersoon: mevrouw R. Blankenborg Gespecialiseerd in: uitzenden, detacheren, werving & selectie E-mail: [email protected] ◆ Teleworkx B.V. Stationsplein 2a, 7511 JD ENSCHEDE TEL 053-4306255 / FAX 053-4327568 Contactpersoon: de heer Marcel Koops E-mail: [email protected] i Website: www.inter-im.nl ◆ Unique Uitzendburo Marktplein 57, 7607 HL ALMELO TEL 0546-543005 / FAX 0546-543009 Contactpersoon: mevrouw M. Vreuls Gespecialiseerd in: flexible arbeid E-mail: [email protected] ◆ Unique Uitzendburo Enschedesestraat 41, 7551 EJ HENGELO TEL 074-2452060 / FAX 074-2452069 Contactpersoon: mevrouw D.N. Mensink Gespecialiseerd in: uitzenden, werving en selectie, detacheren E-mail: [email protected] ◆ Unique Uitzendburo Beltstraat 1, 7511 JZ ENSCHEDE TEL 053-4809105 / FAX 053-4809109 Contactpersoon: mevrouw E. Gest Gespecialiseerd in: uitzenden, werving en selectie, detacheren E-mail: [email protected]

Reclameadviesbureaus

Zakenreizen ◆ ATP Online Grotestraat 7, 7461 KE RIJSSEN TEL 0548-540800 / FAX 0548-542055 Contactpersoon: mevrouw S. Potman E-mail: [email protected] i Website: www.atp.nl

Incassobureaus

◆ Abecom Communicatie Management BV Postbus 434, 7570 AK OLDENZAAL TEL 0570-631121 / FAX 0570-631385 Contactpersoon: de heer A.C. Bagerman Gespecialiseerd in: business-to-business communicatie E-mail: [email protected] i Website: www.abecom.nl

◆ Deurwaarders- en Incassobureau Enschede B.V. Lasondersingel 142, 7514 BW ENSCHEDE Postbus 82, 7500 AB Enschede TEL 053-4313232 / FAX 053-4359040 Contactpersoon: L.J. Kroep & P. JansenGerechtsdeurwaarders Gespecialiseerd in: juridische dienstverl. incasso’s E-mail: [email protected]

◆ Reclamebureau Checkpoint Zuidwal 82, 7571 DJ OLDENZAAL TEL 0541-533766 / FAX 0541-533769 Contactpersoon: de heer P. Oosterhof Gespecialiseerd in: Strategie, Creatie en Media E-mail: [email protected]

◆ Faassen Media Producties Niemansgang 9, 7514 DM ENSCHEDE TEL 053-4325444 / FAX 053-4344968 Contactpersoon: mevrouw T.W.C. Melsen Gespecialiseerd in: av-producties, multimedia, tv-commercials, etc. E-mail: [email protected] i Website: www.faassenmedia.nl

67

I K Te l g i d s

◆ Blue Point BV Steenmijerstraat 4, 7555 NB HENGELO Postbus 1047, 7550 BA HENGELO TEL 074-2506000 / FAX 074-2501509 Contactpersoon: de heer J.M.B.J. Quax Gespecialiseerd in: leveren van ICT-producten en diensten E-mail: [email protected] i Website: www.bluepoint.nl p Bedrijfsprofiel

◆ Innovadis BV, Pantheon 14, 7521 PR ENSCHEDE Postbus 677,7500 AM ENSCHEDE TEL 053-4329944 / FAX 053-4329863 Contactpersoon: de heer H.M.A. Disberg Gespecialiseerd in: office automation / koppelingen / CMS E-mail: [email protected] i Website:www.innovadis.com

◆ SIR: Business to Business Communications Marthalaan 10, 7533 CD ENSCHEDE Postbus 3775, 7500 DT ENSCHEDE TEL 053-4307044 / FAX 053-4306786 Contactpersoon: de heer M.B. Schenning E-mail: [email protected] i Website: www.sir.nl

in id es T-l al 52 IK iaS 52 d s al Me 45 g in el - 2 eld ?: B 74 0 rm s ve lgid ief: e Uw IKT tar t de r he o vo


◆ BBT Brinkman Business Travel, winkelcentrum De Zuidmolen Van Loenshof 78, 7511 NM ENSCHEDE TEL 053-4300443 / FAX 053-4345858 Contactpersoon: de heer B. Brinkman Gespecialiseerd in: zakenreizen E-mail: [email protected] i Website: www.reisburo-brinkman.nl



IKTvisie op...

Slimmer produceren Er zijn tekenen dat we economisch gezien het ergste gehad hebben en dat we weer enig vertrouwen in de toekomst kunnen hebben. Na de, in de Nevat verenigde toeleveranciers en uitbesteders, kwam ook de Vereniging Metaalbedrijven Twente met een bericht dat de branche weer gematigd optimistisch is. Het is verheugend om te constateren dat deze positieve geluiden uit de maakindustrie komen - de basis van onze economie - en dat juist het MKB deze geluiden laat horen. Deze opleving, die ongetwijfeld ook het gevolg is van het egaliseren van de bedrijfskolom verleden jaar, betekent echter niet dat we op de lange termijn automatisch ook een krachtige industrie in Twente (en in Nederland) zullen houden. Daar is meer voor nodig. We zullen slimmer moeten gaan produceren en slimmere producten moeten gaan maken. Immers, met de uitbreiding van de Europese Unie met landen in centraal Europa zal nog meer eenvoudige arbeid wegstromen. Daarvoor is het verschil in loonkosten veel te groot. De industriële bulkproductie zal de komende jaren meer en meer buiten West-Europa komen te liggen, zowel in de nieuwe EU-lidstaten als in ‘wat wij oneerbiedig’ de Derde Wereld noemen.

De toekomst van de EU

70

Bedrijfsethiek

72

De Lessen van Enron

74

Jaarrede Geert de Raad

77

Metaal ziet herstel

78

Scope

79

Twente Agenda

80

Slim produceren en slimme producten vragen om intelligente oplossingen. En daar ligt voor Twente een enorme kans. Wij beschikken immers over een op innovatie gerichte (technische) universiteit met daaromheen een wolk van spin-off bedrijven. Het gezamenlijke initiatief van de Technologie Kring Twente en de universiteit voor het opzetten van Netlab Twente biedt het industriële MKB, die toch de motor van de economie mag worden genoemd, alle kansen om voorop te blijven lopen als het gaat om kennisuitwisseling, productontwikkeling en verbetering van bestaande processen. Het aannemen van de uitgestoken hand van dit innovatieve cluster door het bedrijfsleven kan ertoe leiden dat de Twentse maakindustrie ook over vijf of tien jaar met optimisme naar de toekomst kan blijven kijken. Geert de Raad Voorzitter Industriële Kring Twente

Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985 | Twentevisie | Jaargang 14 | Nummer 9 | November 2002 |

Hans van den Broek wil geen veto over uitbreiding EU

“Samen met Duitsland Hans van den Broek.

70

De Industriële Kring Twente had het niet mooier kunnen plannen: een dag nadat de Europese commissie aankondigde de EU medio 2004 met tien lidstaten te willen uitbreiden, was oud EU-commissaris Hans van den Broek keynote speaker tijdens haar 27e jaarvergadering. Hij toonde zich een warm voorstander van uitbreiding, maar toonde zijn bezorgdheid over de gevolgen het huidige landbouwbeleid. Geen veto echter en ook geen soloactie van de Nederlandse regering, maar een behoedzaam politiek offensief. “Als we Duitsland aan onze kant krijgen, kan dat land Frankrijk overtuigen....”

(door Niko Wind)

Nadat hij de critici al bij voorbaat de mond had gesnoerd door te wijzen wat voor zegeningen de EU ons de afgelopen decennia hebben gebracht, maakte de heer Van den Broek een korte tour d’horizon door de wereldpolitiek. “De gebeurtenissen op 11 september en de enorme slagschaduw die dat over de wereld heeft gelegd, nu uitmondend in de voorbereiding op een uitermate riskante operatie om in ieder geval met Midden-Oosten niet te destabiliseren, maar ze wel te verlossen van massavernietigingswapens.”

Berlijnse muur De huidige plannen tot uitbreiding van de EU zijn, volgens Van den Broek, een logisch uitvloeisel van de euforie rond het vallen van de Berlijnse muur, waardoor de deling van Europa - als gevolg van de 2e wereldoorlog - ongedaan gemaakt werd. “Mijn toenmalige collega Genscher leerde ons toen al direct dat we niet meer alleen mochten spreken van Oost-Europa, maar ook van Centraal-Europa met landen als Polen, Tsjecho-Slowakije en Hongarije. Bulgarije en Roemenië behoorden duidelijk tot het Oosten en Cyprus en Malta waren toen nog helemaal niet in beeld.”

een opening creëren” Tegen die achtergrond is het, volgens Van den Broek, duidelijk dat er tien jaar na de val van de muur niet alleen uitsluitend en alleen materiele economische toetsingscriteria een rol spelen,

We hebben al enorm geprofiteerd van de kandidaat-lidstaten maar ook wat de consequenties zijn als we dat integratieproces te lang uitstellen. “Wat betekent dat voor de ontwikkeling van de landen zelf. Niet alleen economisch, maar ook op het gebied van gelijkheid, vrijheid en democratie.” Er zijn natuurlijk nog bij veel landen tekortkomingen, maar die kunnen voor medio 2004 goeddeels worden verholpen. Daarvoor heeft de Commissie een noodstopprocedure ingesteld, waardoor landen die nog niet klaar zijn tijdelijk in de wachtkamer kunnen komen te staan. “We moeten voorkomen dat een land door bijvoorbeeld een ondeugdelijke bestuursstructuur de werking van de interne markt zou kunnen verstoren.”

Huiswerk De kandidaat-landen hebben de afgelopen jaren hard gewerkt om aan de toetredingscriteria te voldoen. Alleen Turkije is nog niet op koers als het gaat om de noodzakelijke politieke omvorming. Het tweede criterium was de markteconomie en hier blijven alleen Roemenië en Bulgarije nog achter. Het op korte termijn voldoen aan de regelgeving is, volgens Van den Broek, een onmogelijke zaak. “Het zal je maar gevraagd worden om 80.000 pagina’s regelgeving in de eigen wetgeving op te nemen en vervolgens ook uit te voeren en te handhaven. Dit inclusief een goed bestuursapparaat en een rechtelijke macht die in staat is daarmee om te gaan.” De onderhandelingen gingen daarom vooral om de regelingen waarvoor een land een tijdelijke ontheffing zou kun-

nen krijgen. Dat geldt met name voor alle milieurichtlijnen en het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Hetzelfde gold overigens in 1985 bij de uitbreiding met Spanje en Portugal toen aan beide landen 8 tot 12 jaar respijt is gegeven om bepaalde regelingen in te voeren. “Hoeksteen is en blijft echter dat door deze ontheffingen de interne markt niet gefrustreerd of ontregeld mag worden.” Het is, volgens Van den Broek, essentieel dat de nieuwe landen over een goed bestuursapparaat beschikken. “Zij komen uit een totaal ander staatkundig bestel en een totaal andere economische omgeving en worden nu geconfronteerd met een enorme hoeveelheid nieuwe wetgeving.”

De problemen De toetreding van tien nieuwe lidstaten zal zonder twijfel problemen opleveren. Een van de belangrijkste is het gevolg van het vrije verkeer van personen. De opheffing van de visumplicht vanuit Bulgarije heeft al geleid tot een grote toestroom van ondermeer prostituees uit dat land. “Echter, voordat het verdrag van Schengen voor die landen van toepassing wordt, zal er nog veel moeten gebeuren, waaronder een verbetering van het toezicht op de oostelijke buitengrens. Toetreding tot de EU betekent niet automatisch toetreding tot Schengen.” Andere probleempunten hebben betrekking op het milieu en de voedselveiligheid. “Op beide vlakken zijn enorme investeringen noodzakelijk om aan onze standaarden te voldoen.”

Economie Economisch gezien is er voor Nederland op de korte termijn amper winst te halen uit de uitbreiding van de EU, daarvoor zijn de economieën daar nog te zwak. Het totale BNP van de nieuwe landen is ongeveer 15% van dat van de huidige lidstaten. “Maar we hebben in de afgelopen acht tot tien jaar al enorm geprofiteerd van de akkoorden die met elk van deze landen ter voorbereiding op toetreding zijn afgesloten. Alleen in 2001 exporteerde Nederland al voor 7 miljard naar die landen. Daar tegenover staat 5 miljard import.”

71

Voor investeringen in landen als Polen en Tsjechië biedt de toetreding wél een extra zekerheid omdat die landen er dan op kunnen worden aangesproken om de Europese regelgeving na te leven.

Landbouwsubsidies Hét grote struikelblok voor Nederland is de financiering van het gemeenschappelijke landbouwbeleid. “Ik kan mij goed voorstellen dat de regering er moeite mee heeft dat de Poolse boeren een compensatie krijgen voor een prijsdaling die zij nooit hebben meegemaakt. Maar we kunnen ook niet werken met een systeem waarin de boeren in de nieuwe landen minder steun krijgen dan hun collega’s in de huidige lidstaten.” De logische oplossing, het gefaseerd afbouwen van de inkomenssteun voor de boeren, ligt erg gevoelig in een aantal landen met een grote agrarische bevolking, onder leiding van Frankrijk. Om hierover een veto uit te spreken lijkt de heer Van den Broek geen goede oplossing. “Ik stel mij voor dat Nederland in overeenstemming kan komen met an dere belanghebbenden, met name Duitsland. Dit grootste land van de EU kan op haar beurt druk uitoefenen op Frankrijk.” Hij verwacht in de komende maanden nog veel beweging op dit vlak, waardoor een compromis mogelijk is. “Want het mag niet zover komen dat Nederland omwille van de landbouwsubsidies de toetreding van deze landen met een veto treft.” ■

De jaarvergadering trok veel belangstelling.

Prof. Olaf Fisscher over bedrijfsethiek:

“Niet soft, maar een optieregelingen en internationaal de schandalen bij bedrijven als Enron en Worldcom, waar accountants dusdanig zwakke knieën hadden dat ze zich voor een karretje lieten spannen.” Fisscher heeft met verbazing de Bouwenquête gevolgd en de wijze waarop men in deze wereld omspringt met begrippen als ‘ethiek’ en ‘maatschappelijke verantwoordelijkheid’. “Ik heb nooit geweten dat de topmensen binnen deze bedrijfstak zo bovenmatig aan geheugenverlies leden.....”

72

Ook voor het MKB

Prof. Olaf Fisscher.

Ethiek is een soft begrip en bedrijfsethiek lijkt een innerlijke tegenstelling. Toch zal, volgens prof. Olaf Fisscher, de wijze waarop een onderneming omgaat met de omgeving (en met de eigen medewerkers) steeds meer bepalend zijn voor de overlevingskansen. “Deze ‘licence to operate’ die een kernpunt is in de strategie van concerns als Shell, geldt even zo goed voor het kleine bedrijf om de hoek. Elk bedrijf zal worden afgerekend op de wijze waarop het omgaat met de omgeving.” De softe term ‘ethiek’ is - evenals de aanverwante termen als ‘duurzaam ondernemen’ en ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ dus een harde eis geworden. Deze opmerkelijke nieuwe focus in de bedrijfsstrategie is, volgens hem, een reactie op de globalisering. “De ondernemingen zijn zo groot en ondoorzichtig geworden dat ze de menselijke maat overstijgen en zich daarmee boven de maatschappij stellen. En dan gaat het zowel om milieuschandalen als om de gigantische verrijking door topmanagers.”

(Door Niko Wind)

“Bedrijfsethiek gaat over gedrag in bedrijven en door bedrijven; om de vertaling van normen en waarden in feitelijke activiteiten.” Hij beseft terdege dat er daarbij een verschil bestaat tussen personen en vaak diffuse bedrijven, waar de mensen komen en gaan. “De ethiek van een bedrijf staat en valt met de wijze waarop deze intern georgani-

seerd en gereguleerd is. En uiteraard met de voorbeeldfunctie van de top.” Met dat laatste is het, volgens de Twentse hoogleraar organisatiemanagement en bedrijfsethiek, soms slecht gesteld. “Er is een periode geweest, waarin de top van een bedrijf zich - vaak met manipulaties - geweldig heeft verrijkt. We kennen in eigen land de riante

Bedrijfsethiek is zeker geen onderwerp dat alleen binnen de grote ondernemingen en de overheid volop aan de orde moet komen. “Elk bedrijf heeft randvoorwaarden waarbinnen het moet opereren. En die zijn lang niet allemaal in wetten en regels vastgelegd.” Het ‘ondernemen op de grens van het toelaatbare’ is, volgens Fisscher, even nadelig als het overtreden van regels. “Als je niet in de geest van de regels en volgens een algemeen besef van normen en waarden opereert, slaat jouw handelen op den duur keihard terug.” Binnen een klein bedrijf worden deze normen en waarden in het algemeen door de directeur bepaald. Naarmate de organisatie groeit, ontstaan ook de verschillen en zal de bedrijfsethiek georganiseerd en gereguleerd moeten worden. Olaf Fisscher is geen voorstander van het opstellen van gedetailleerde regeltjes, zeker niet als deze van bovenaf worden opgelegd. “Kernwoorden zijn openheid, transparantie en verantwoordelijkheid. Als je de dingen bespreekt en niets in het geniep doet, ontstaat er automatisch een stelsel van normen en waarden en ongeschreven regels waar iedereen zich aan gaat houden.” De manier waarop dat ingevuld wordt, kan van bedrijf tot bedrijf verschillen. En dan kan het gaan om simpele dingen zoals het lenen van inventaris voor privé-gebruik (“Sta het toe, maar laat iedereen openlijk noteren wat hij of zij meeneemt.”) of het maken van kopieën.”Maak als ‘regel’ dat iedereen altijd een collega informeert over de aard en de omvang van het werk.”.

pure noodzaak!” Brent Spar Die openheid, of liever het gebrek aan openheid, was ook de oorzaak van het grote conflict tussen Shell en Greenpeace rond het afzinken van de Brent Spar. “Als Shell op een vroeger tijdstip en in alle openheid met de buitenwereld had gecommuniceerd wat er exact in dat oude platform zat en welke milieurisico’s daaraan verbonden waren, dat had het nooit tot zo’n aanvaring kunnen komen en rustte de Brent Spar nu vredig op de bodem van de oceaan.”

Het gaat om openheid en transparantie

De lering die Shell - en veel andere grote bedrijven - hieruit hebben getrokken geldt, volgens Fisscher, even zeer voor ‘het kleine bedrijf om de hoek’. “Als je tevoren met alle betrokkenen bespreekt wat je van plan bent en hen ook inzicht geeft in de mogelijke nadelige gevolgen, krijg je veel sneller begrip dan door geheimzinnigheid en een opeenstapeling van halve waarheden.” Bedrijfsethiek is, in zijn ogen, niets meer en niets minder dan oog hebben voor ook andere groeperingen dan alleen de aandeelhouders. “Voor kleinere bedrijven kunnen dat simpele zaken zijn als geluid en stank of het parkeren op de stoep van de buurman. Maar ook het importeren en verkopen van artikelen die in een duister atelier in een ontwikkelingsland zijn geproduceerd.”

Bestraffen met een knipoog Olaf Fisscher wil niet overkomen als moralist, maar is als wetenschapper vooral geïnteresseerd in de mechanismen die er spelen in het optreden van leidinggevenden. Een standje geven met een forse knipoog geeft de medewerker een vrijbrief om zo door te gaan. Hetzelfde geldt indirect voor de directeur die zelf het slechte voorbeeld geeft door zijn huis op kosten van de zaak te laten schilderen.

“Dat voorbeeldgedrag is de sleutel voor een eenduidig, ethisch optreden van een bedrijf. En ook daar gaat het weer om openheid en transparantie. Dus uitleggen waarom je iets doet of nalaat en vuistregels opstellen wat je als bedrijf in bepaalde situaties doet.” De algemene gedragsregels kunnen (en moeten) door de leiding van een bedrijf opgesteld worden. De echte invulling geschiedt vooral door het intern bespreken van bepaalde situaties. “En daarbij zijn dingen die niet goed gingen ten minste zo belangrijk als de momenten dat het bedrijf netjes volgens de eigen richtlijnen heeft gewerkt. Ook bij ongewenst gedrag kan het bespreken van die casus een goede werking hebben.” In het ideale geval is het stelsel van normen en waarden zo verankerd in de organisatie dat een medewerker zich alleen maar hoeft af te vragen wat de chef ervan zou zeggen om de juiste beslissing te nemen. Dit kan, volgens Fisscher, geformaliseerd worden door de voornaamste gedragsregels op papier te zetten. “Dat gebeurt vooral in de grote, onpersoonlijke bedrijven. Belangrijk daarbij is dat de top een algemeen beleid formuleert en dat dit, hoe dieper men in het bedrijf doordringt, verder wordt verfijnd. Omdat deze verfijning met en door de mensen zelf wordt aangebracht, gaan ze veel meer leven en ontstaat ook daar een automatisme.”

medewerker (in Polen) zat tussen de middag dronken in de kantine. Hij werd op staande voet ontslagen omdat een dusdanig gedrag niet te tolereren is. Achteraf bleek de man geen dienst te hebben en zocht hij steun bij collega’s omdat zijn vrouw was weggelopen en hij een sterfgeval in de familie had. “In dit geval won de norm van medemenselijkheid het van de norm ‘dronkenschap betekent ontslag’. Het werd uiteraard wél uitvoerig met de andere medewerkers besproken.” Een zelfde type dilemma doet zich voor bij reorganisaties, waar de eigen samen met de vakbonden opgestelde regels soms zo geïnterpreteerd worden dat onwelgevalligen vertrekken en de ‘jonge mensen met toekomst voor het bedrijf’ blijven.”

Respect De interne bedrijfsethiek is zeker zo belangrijk als de externe, al is daar de ‘moralistische component’ veel minder sterk aanwezig. Het gaat in de onderlinge verhoudingen binnen een bedrijf om respect, vertrouwen en integriteit. “Hetzelfde geldt uiteraard voor de toeleveranciers in een keten. Ook daar moet men volledig van elkaar op aan kunnen en is men voor het eigen deel verantwoordelijk voor de hele keten.” ■

Dilemma’s Bedrijfsethiek lijkt zo simpel. Je handelt zo dat je anderen niet benadeelt. Het is echter een terrein waar dilemma’s hoogtij vieren. Wat te doen bij de keuze voor (onethische) steekpenningen en het ontslag van een aantal medewerkers die elders vrijwel zeker niet meer aan de slag kunnen? Of in hoeverre moet je de klant waarschuwen voor mogelijke gebreken, hoewel de kans daarop minimaal is? Of mag je de waarde van de voorraden opwaarderen om het extra geld van de bank te krijgen om je bedrijf te laten voortbestaan? Olaf Fisscher noemde tijdens het gesprek het voorbeeld van het omgaan met interne normen en waarden. Een

Olaf Fisscher maakt samen met onder meer André Nijhof, Jan Kees Looise en Antoni Brack deel uit van het ‘Center for Research on Responsibility in Governance’, waarmee wordt voortgebouwd op een lange traditie binnen de faculteit bedrijfskunde van de Universiteit Twente. Binnen dit centrum wordt onder meer onderzoek gedaan naar het organiseren van verantwoord gedrag in en van organisaties en naar het structureren van maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen.

73

Na het Enron-schandaal en de bouwenquête

Accountants willen (“Ze zijn niet alleen ten onder gegaan aan de goedkeuring van de jaarrekening, maar vooral door het vernietigen van documenten.”) De oorzaak ligt in het businessconcept van het bedrijf en de wijze waarop het topmanagement opereerde. Natuurlijk had Anderson nooit de jaarrekeningen mogen goedkeuren, maar ook de aandeelhouders en analisten hadden moeten zien dat een dergelijk businessconcept gedoemd was te mislukken en dat er in feite alleen maar sprake was van een enorme zeepbel. “Het Enron-schandaal zegt dus meer over de moderne manier van zakendoen dan over het functioneren van accountants. Het is een verhaal van hoogmoed en hebzucht. En hoogmoed komt nu eenmaal altijd ten val....”

74

Net mensen

Jos Nijhuis.

Wie een dik jaar geleden een accountant had uitgenodigd voor een lezing, had daarvoor amper belangstelling getrokken. Na het Enronschandaal, de WorldCom-affaire en de bouwenquête is Jos Nijhuis, bestuursvoorzitter van PricewaterhouseCoopers, een gewilde spreker. Hij wil graag uitleggen wat er allemaal mis is gegaan en op welke wijze de beroepsgroep het geschonden imago weer wil opvijzelen. Op 30 september jl. was hij te gast bij IKT.

(Door Niko Wind)

“Het is triest om te constateren, maar de enorme koersval op de internationale beurzen is voor een flink deel te wijten aan de wijze waarop de top van Enron (en andere bedrijven) opereerde, de rol van accountants daarbij en de vertrouwenscrisis die daaruit voortvloeiden.” De val van Enron werd ingeluid, volgens Nijhuis, door de aanslagen van 11 september 2001. De aandelenkoersen daalden, mede als gevolg van de ontwik-

kelingen van de energieprijzen in Californië waardoor de financieringskosten niet meer konden worden goedgemaakt. “Enron kon alleen maar overleven als de koers stabiel bleef en de credit rating op peil. De koers moest versterkt worden door cashgaranties en het lijkt er op dat de top daarvoor oneigenlijke middelen gebruikte.” Nijhuis wil de rol van de accountants van Athur Anderson niet bagatelliseren.

Het Enron-schandaal heeft, volgens Nijhuis, aangetoond dat accountants net mensen zijn die bloot staan aan verleidingen. “Als je voor $ 25 miljoen aan advieswerk levert, is het moeilijk de rug recht te houden als het gaat om een paar ‘oneffenheden’ in de jaarrekening.” Hij ziet deze combinatie van activiteiten als voornaamste oorzaak van dit soort negatieve uitwassen van het zo eerzame beroep van accountant. Wat er ook gebeurd is en op wiens schouders de zwaarste last drukt, is minder belangrijk dan de dreun die de beroepsgroep heeft gekregen. “Door één of enkele rotte appels, hebben wij als accountants nu alle schijn tegen en is het noodzakelijk geworden om een forse publieke reinigingsactie door te voeren.” Hoewel voor Nederland de eerste aanzet kwam vanuit de NIVRA zelf, werd deze reinigingsactie vooral vanuit Brussel op gang gezet. Eurocommissaris Bolkestein legde in mei 2002 een der lidstaten een aanbeveling voor, die is gestoeld op drie basisbeginselen: objectiviteit, integriteit en onafhankelijkheid. Opvallend genoeg was hierin niet een verbod opgenomen voor de combinatie van accountancy en advieswerk voor één en dezelfde klant. “Als dit tot het uiterste wordt doorgevoerd, levert dat een onwerkzame situatie op. Immers, als je als accountant wat constateert, zou je er een ander

vertrouwen terugwinnen bureau bij moeten halen om over de juiste route te adviseren. Dit terwijl je als accountant zelf juist een uitstekend inzicht hebt in het bedrijf.” Toch kent ook die richtlijn zijn bedreigingen. En dan gaat het - naast eigenbelang - om zaken als controle, belangenbehartiging, te grote familiariten en intimidatie. (En dat was juist het geval bij Enron.) Ondanks de mogelijkheid van verstrengeling, acht Nijhuis het niet wenselijk om frequent van accountant te wisselen. Het opnieuw inwerken is daarvoor een te tijdrovende aangelegenheid. “Bij ons geldt al wel de regel dat bij grote bedrijven na een aantal jaren de partner wisselt.” Daarnaast is het, volgens hem, van belang dat er een kwaliteitsborging komt vanuit de beroepsorganisaties en dat het ene accountantskantoor audits uitvoert bij het andere.

Brussel De onafhankelijkheid van een accountant moet, volgens de Brusselse aanbevelingen, met documenten worden onderbouwd. Om intimidatie te voorkomen eist de EU de bekendmaking van de honoraria voor de accountantsdiensten en de andere diensten.

Enron ging ten onder aan hoogmoed en hebzucht.

In de poging om het eigenbelang uit te bannen gaan de Verenigde Staten veel verder dan Europa. Maar ook in Europa zijn er vele maatregelen genomen die de onafhankelijkheid van de accountants in alle opzichten moeten bewaken. Het standpunt van de Nederlandse overheid lag volledig in lijn van de - toen nog niet aanwezige - EU-aanbeveling. Deze werd - in afwachting van een wettelijke regeling - in juni 2002 vertaald in een conceptrichtlijn van de NIVRA. Het is voor Nijhuis niet duidelijk hoe en wanneer

het nieuwe kabinet deze materie in een wettelijk kader zal vatten. Het is ook onduidelijk op welke wijze het kabinet invulling wil gaan geven aan het in te stellen externe toezicht op accountants. Nijhuis: “Wij vinden het instellen van een extern toezicht dat onafhankelijk is en een breed maatschappelijk draagvlak moet kennen, van essentieel belang om het vertrouwen in de hele beroepsgroep te herstellen. Wat ons betreft moet dat onafhankelijke externe toezicht er zo snel mogelijk komen.”

omdat we dat laatste onderdeel in zijn geheel aan IBM hebben verkocht. We waren er al twee jaar mee bezig, maar Enron heeft de zaak wel in een stroomversnelling gebracht.” Uiteraard heeft het Enron-schandaal ook geleid tot een grondige analyse van de eigen organisatie en het opsporen van situaties die zouden kunnen leiden tot ontsporingen. “Een belangrijk onderdeel daarvan is een uitgebreide interviewronde onder de directies in het Nederlandse middensegment.”

De praktijk

Kritisch blijven

Veel ‘high public’ klanten wachten de ontwikkelingen echter niet af. Bedrijven als Hagemeyer en Unilever hebben een splitsing gemaakt tussen controle en advies en dat bij andere kantoren ondergebracht. TPG en Philips hebben een limiet gesteld aan de omvang van het advieswerk. “Voor het MKB, is het echter niet nodig om zo overdreven te reageren. Dit vanwege het low profile karakter, de pragmatische instelling en de vaak langdurige persoonlijke relatie. De problematiek speelt vooral bij de grote beursgenoteerde fondsen omdat daar de belangen veel groter zijn.” Toch ziet Nijhuis ook voor het MKB het belang van een goede regeling. “En die moet voor iedereen gelden NIVRA én NOvAA. Alleen dan kunnen we weer echt met opgeheven hoofd ons werk doen!” De grote accountantskantoren en de NIVRA zijn inmiddels met een waar PR-offensief gestart met artikelen in bladen als het Financieele Dagblad en de internationale vakpers. “Daarnaast is er een sterke lobby in de richting van Den Haag en Brussel voor een goede en werkzame regeling rond de controle op onze bedrijfstak.”

Er is, volgens de bestuursvoorzitter van PricewaterhouseCoopers, ook een belangrijke taak weggelegd voor de ondernemer zelf. “Elke ondernemer moet kritisch kijken naar de kwaliteit van het werk van zijn accountant. Basis moet zijn het onderlinge vertrouwen, want het wegvallen daarvan vergroot de risico’s. Het gaat om communiceren en informeren.” Hij adviseert iedere ondernemer periodiek de dienstverlening te evalueren. Daarbij gaat het zowel om de vormen van dienstverlening en de taken en verantwoordelijkheden als om het in kaart brengen van de risico’s. “Deze evaluaties zijn het ideale moment om te bezien of je van accountant moet wisselen.” ■

PricewaterhouseCoopers Voor zijn eigen organisatie betekent die noodzakelijke imagoversterking onder meer dat de partners bij elk gesprek met cliënten het punt van objectiviteit, integriteit en onafhankelijkheid aan de orde stellen. “Daarnaast hebben we geen last meer van een mogelijke verstrengeling van belangen tussen de accountants en de adviesdienst

75

IKT-voorzitter De Raad:

“Niet somberen” “Berichten over bedrijfsreorganisaties en -sluitingen die - deels onverwacht - diep ingrijpen in de werkgelegenheid. Daarnaast brengt de gespannen politieke situatie in het Midden Oosten (Irak, Israël) grote onzekerheden met zich mee over mogelijke wereldwijde economische en maatschappelijke consequenties van interventies door bijvoorbeeld Amerika. Als je de sombere koppen in de kranten leest dan zou je gemakkelijk pessimistisch kunnen worden over de toekomst.”

77

(door Niko Wind)

IKT-voorzitter Geert de Raad constateerde tijdens zijn jaarrede gelukkig ook signalen dat bedrijfstakken (waaronder de toeleveranciers en uitbesteders) merken dat er langzaam een verbeterende trend ingezet is. De Raad erkende dat er tegenover dat voorzichtige optimisme ten aanzien van de economische groei, sombere verwachtingen zijn over de werkgelegenheid. Deze was in Twente in 2001 nog met een afnemende groei - gestegen met 6.000 arbeidsplaatsen tot 275.000. Het CWI voorspelde onlangs een sombere toekomst voor - vooral ongeschoolde werklozen in Twente. “De boodschap is duidelijk: Zorg ervoor dat ongeschoolden geschoold (kunnen) worden. We hebben een ruim aanbod aan regulier en niet-regulier onderwijs voor de lagere niveau’s!”

RBT en Luchthaven In het vervolg van zijn rede pleitte de IKT-voorzitter (nogmaals) voor de aanleg van het Regionaal Bedrijven Terrein in Bornerbroek. “Dit vraagt een politieke beslissing, die gefundeerd moet zijn op rationele macro-economische afweging, waarbij emotionele motieven niet doorslaggevend mogen zijn. Ook de Luchthaven moet blijven, vooral vanwege het concurrentievoordeel als ‘port-of-destination’ Het transport over de weg van en naar Schiphol is dan immers inbegrepen! Volgens het nieuwe business plan kan

Twente Airport met ongeveer 10 vluchten per week (niet in weekends) behouden blijven.”

Universiteit Twente Ook de Universiteit Twente is al jaren een heet hangijzer. We moeten, volgens De Raad, met elkaar oppassen dat het wetenschappelijk werk dat op de UT wordt gedaan niet gaat lijden onder de consequenties van de erfenis uit het verleden waarbij te weinig geld is uitgetrokken voor het regelmatig verbeteren van de gebouwen. “Naast een werkgelegenheidsaspect is dit soort opleidingsinstituten een additioneel promotie-instrument voor Twente. En samen met de Saxion Hogeschool Enschede en het ITC vormt de UT een heel breed spectrum aan opleidingen op hoog niveau. De moeite waard om ons daarvoor in te spannen. Ook IKT is op elk moment graag bereid daaraan - naar vermogen - zijn steentje bij te dragen.”

Netwerkstad Geert de Raad herhaalde - ten overstaan van een aantal regionale bestuurders - de noodkreet uit zijn column in de vorige

uitgave van Twentevisie over het belang van bestuurlijke samenwerking. “Het is te hopen dat de Twentse gemeentebesturen het regionale belang boven het plaatselijk belang zullen stellen en dat de vier colleges van B&W van de Netwerksteden hun rug recht zullen houden als de oude sentimenten door het ‘naar binnen gerichte denken’ dit samenwerkingsproces dreigen te frustreren. De Netwerkstad is nu een kans voor open doel en IKT wil graag meehelpen om de bal er met volle overtuiging in te schoppen.”

IKT doet het goed; het aantal deelnemers is ook in 2001 weer met 40 toegenomen. Deze trend zet zich in 2002 voort waardoor IKT naar verwachting eind 2002 ongeveer 1130 deelnemers zal hebben. Een ander bewijs daarvoor is ook de nieuwe IKT website, die als een dynamische on-line bedrijvengids fungeert. Gezien het aantal dagelijkse hits lijkt IKT zijn deelnemers hiermee een goed virtueel communicatiemiddel te bieden.

Geert de Raad.

Twentse metaalindustrie optimistisch

2003 geeft fors herstel 78

De 145 leden van de Vereniging Metaalindustrie Twente (VMT) zijn - op enkele uitzonderingen na - optimistisch over de ontwikkelingen in 2003. Dit jaar zal de omzetgroei nog minimaal zijn, maar voor volgend jaar verwachten zij gemiddelde groei van 6%. De verwachte groei in de werkgelegenheid is een stuk lager, wat automatisch leidt tot een verhoging van de arbeidsproductiviteit.

(Door Niko Wind

De inkrimping van het personeelsbestand is vrijwel volledig ten koste gegaan van de dure inleenkrachten die tijdens de top van de economische hausse het extra werk in de bedrijven moesten doen. Het vaste personeel - en daarmee de kennis - is gebleven. Dat laatste is voor de bedrijven essentieel omdat in de metaal enorm wordt geïnvesteerd in de opleiding van de eigen medewerkers. “Hierdoor houden we niet alleen het personeel vast, we zorgen er daarmee ook voor dat we de concurrentieslag met de landen met veel lagere loonkosten niet zullen verliezen.”

industrie omdat de kunststofsector, de metaal- en de elektrotechnische industrie steeds verder naar elkaar toe groeien. “De Oostelijke Kunststof Kring heeft inmiddels haar secretariaat bij ons ondergebracht en we gaan ook operationeel steeds meer samen doen.”

Groei De VMT is - mede door het werk van ledencoördinator Jos Krudde - de laatste jaren zelf ook uitgegroeid van een vereniging met alleen kleine toeleveranciers tot een forse club, waarvan ook de - voor Twentse begrippen - grote uitbesteders, een groeiend aantal ingenieursbureau’s én de belangrijkste opleidingsinstituten lid zijn. “Doordat zo veel bedrijven in de totale bedrijfskolom lid zijn van onze vereniging, kunnen we er voor zorgen dat er zo min mogelijk naar buiten de regio wordt uitbesteed.” De VMT vervult daarin een sterk faciliterende rol, met name via de eigen website www.vmt-metaal.nl.

Personeel

VMT-bestuurders Jan Jammers (l) en Wim Stapper

VMT-voorzitter Wim Stapper: “We hebben - na al die sombere berichten over de ICT-branche - onze leden door middel van een eenvoudige enquête gevraagd naar hun toekomstverwachting. Hieruit bleek dat in de totale kolom de verwachtingen gunstig waren. Met name de positieve berichten van de bedrijven met eigen eindproducten zijn belangrijk. Zij zorgen immers voor de werkgelegenheid bij de toeleveranciers.”

Naast goedgeschoold personeel zal de Nederlandse maakindustrie het moeten hebben van een hoge arbeidsproductiviteit. Mede daarom heeft de VMT de banden met de Technologie Kring Twente sterk aangehaald. “Het door hen opgezette Netlab Twente kan een belangrijke bijdrage leveren aan onze overlevingsstrategie: slimmer produceren en het leveren van slimmere producten.” Stapper spreekt bewust over de maak-

Ondanks de tot normale proporties terugkerende druk op de bedrijven, is het vinden van goed personeel nog een belangrijk punt van zorg. Bestuurslid Jan Lammers: “We werken nauw samen met de ROC’s, de SMEOT en het STODT, maar zullen onze promotieactiviteiten verder moeten uitbreiden. Een belangrijke doelgroep is de ouders van kinderen in de laatste klas van de basisschool. Als we hen ervan kunnen overtuigen dat werken in de industrie niet gelijk staat aan vuil en ongezond, maar dat je daar goed kunt verdienen, zullen veel meer ‘doe-kinderen’ de weg naar de techniek inslaan.” Door de groei heeft de VMT zich ook een belangrijke rol kunnen toe-eigenen bij het aan elkaar uitlenen of eventueel overnemen van (tijdelijk) overbodige medewerkers. “Dit vraag- en aanbodsysteem via internet - door VMT op contractbasis met Synusflex overeengekomen - werkt perfect, zeker nu de arbeidsmarkt niet meer zo overspannen is als enige jaren geleden.” ■

Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen. Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur op diskette MS.Word aan te leveren. Deadline persberichten: 19 november 2002

iDX architecten is sinds kort de nieuwe naam voor het in Rijssen gevestigde architectenbureau lensink albers architecten. Met deze nieuwe naam en bijbehorende huisstijl wordt het proces van verandering vervolmaakt dat enige jaren geleden is ingegaan.

De Universiteit Twente heeft een ‘Human Performance Virtual Reality Lab’ om gebruik genomen. Het bevat onder meer een bewegingsplatform en een geavanceerd bewegingsregistratiesysteem, dat zal worden toegepast voor onderzoek naar de menselijke coördinatie, voor trainingen van het revalidatiecentrum Het Roessingh in Enschede, en voor ergonomisch onderzoek naar nieuwe productontwerpen.

IKT-Eibergen/Neede De kring Eibergen/Neede houdt op woensdag 27 november a.s. van 12.00 tot 14.00 uur een lunchbijeenkomst in restaurant ‘t Haantje te Neede. Rond het thema ‘Nederland de schatkist van Europa’, zal de heer Martien T.M. van Winden, director Theodoor Gilissen Securities en schrijver van twee succesvolle boeken onder de titels ‘Rijk blijven’ en ‘Nederland de schatkist van Europa’ een uiterst interessante inleiding verzorgen.

IKT-Oldenzaal De eindejaarsbijeenkomst van IKTOldenzaal vindt dit jaar plaats op maan-

Friesland Bank N.V. Postbus 241 7500 AE Enschede Contactpersoon: Dhr. G.J. Janssen (Tevens deelnemer geworden van Enschede en Hengelo) Tijhof Groep Bedrijvenpark Twente 140 7602 KE Almelo Contactpersoon: Dhr. A.L. van Duivenboden

GERLOG Brinklaan 38 7261 JH Ruurlo Contactpersoon: Dhr. G.H. Egberink

IKT-Enschede Noord Lease B.V. Postbus 757 7600 AT Almelo Contactpersoon: Dhr. A. Nieland Visie Werving & Selectie Neptunusstraat 15 7521 WC Enschede Contactpersoon: S. Duinhouwer

IKT-nieuws Op dinsdag 26 november a.s. organiseert de kring Almelo van 12.00 tot 14.00 uur bij Urenco Almelo een lunchbijeenkomst onder de titel ‘Een ontmoeting tussen IKT-ondernemers Almelo en Arbo-dienst Almelo’. Hierbij zal het met name gaan om de vraag; wat kunnen de Arbo-diensten in Almelo betekenen voor bedrijven in het kader van de nieuwe wetten?

IKT-Almelo e.o.

IKT-Eibergen/Neede

Tijdens zijn afscheid overhandigde Johan Greven het EFBQ-certificaat aan zijn opvolgers, de heer Guido Pavanetto (links), Managing Director Vernay Europa

IKT-Almelo

Nieuwe deelnemers

dag 9 december a.s. vanaf 20.00 uur in landhuishotel & restaurant De Bloemenbeek te De Lutte. Onder het genot van een hapje en een drankje kunnen de deelnemers de belevenissen van het afgelopen jaar de revue laten passeren en samen toasten op een wederom succesvol IKT-jaar.

IKT-Enschede De kring Enschede houdt op donderdag 12 december a.s. haar jaarlijkse eindejaarsbijeenkomst. Deze zal dit jaar een in een ander jasje gestoken worden en vindt bij de brandweer in Enschede plaats. Het belooft een uiterst informele en gezellige happening te worden waarover u meer kunt lezen in uw uitnodiging.

IKT-Hengelo Op dinsdag 17 december houdt de kring Hengelo vanaf 17.00 uur haar eindejaarsbijeenkomst. Deze avond zal een combinatie worden van kunst, cultuur en culinaire genoegens. Laat u verrassen en leer uw stad eens van een andere zijde kennen. Nadere details kunt u vinden in uw uitnodiging.

IKT-Hengelo NEM Hengelo Postbus 484 7550 AL Hengelo Contactpersoon: Dhr. G.J. van Dijk DWA Installatie- en energieadvies Vestiging Oost Postbus 136 7460 AC Rijssen Contactpersoon: Dhr. G.H. ten Bolscher Ten Voorde Interim Wielewaalstraat 1 7622 BC Borne Contactpersoon: Dhr. A.J.H. ten Voorde Siers Quality Assurance Postbus 8096 7550 KB Hengelo Contactpersoon: Dhr. J.H.M. Siers

IKT-West-Twente Waterloo B.V. Postbus 28 7450 AA Holten Contactpersoon: Dhr. R. Migchelbrink

79

Scope

Ons adres: IKT/Twentevisie, T.a.v. Saskia Rikhof-Slot Postbus 5501, 7500 GM ENSCHEDE Tel. 053 - 48 49 980, Fax. 053 - 48 49 985

Holding B.V. en de heer Hans Lubbers (rechts), Managing Director Vernay Europa B.V. De European Foundation for Business Qualification (erkend door de Europese Commissie) bevordert, toetst en kwalificeert strategisch ondernemerschap in een netwerk van ondernemingen die van elkaar willen leren.

Twente Agenda 2002/2003 80

Datum

Aanvang

Onderwerp

Plaats

Organisatie

19 nov. 19 nov. 21 nov. 22 nov. 25 nov. 26 nov. 27 nov. 02 dec. 09 dec. 11 dec. 12 dec. 17 dec. 2003 10 jan. 14 jan. 6 febr. 13 febr. 18 febr. 10 mrt. 18 mrt. 20 mrt. 21 mrt. 24 mrt. 26 mrt. 8 april 12 april 16 april 13 mei 16 mei 3 juni 5 juni 16 juni 17 juni 19 juni 23 juni 25 juni 26 juni 1 juli 4 sept. 9 sept. 11 sept. 15 sept. 16 sept. 22 sept. 24 sept. 26 sept. 28 okt. 13 nov. 21 nov. 24 nov.

16.00 uur 17.00 uur 12.00 uur 12.00 uur 16.15 uur 12.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 20.00 uur 12.00 uur 17.00 uur 17.00 uur

Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Bedrijfsbezoekaan EEGA Borne Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Lunchbijeenkomst IKT-Almelo e.o. Lunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Eindejaarsbijeenkomst IKT-Oldenzaal Lunchbijeenkomst VIT Eindejaarsbijeenkomst IKT-Enschede Eindejaarsbijeenkomst IKT-Hengelo

Hengelo Borne Rijssen Haaksbergen Hengelo Almelo Neede Hengelo De Lutte n.t.b. Enschede Hengelo

IKT VNO-NCW Twente IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT OOM IKT IKT

12.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 16.30 uur 16.30 uur 16.30 uur 16.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 15.30 uur 12.00 uur 09.30 uur 11.30 uur 07.00 uur n.t.b. 16.00 uur 16.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.30 uur 12.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.30 uur 16.30 uur 16.30 uur 12.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 12.00 uur 12.00 uur 16.30 uur 17.00 uur 17.00 uur

Nieuwjaarslunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Nieuwjaarslunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede Bijeenkomst Ondernemen & Communicatie Bedrijfsbezoek IKT-Enschede Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Bijeenkomst Personeel & Organisatie Jaarvergadering IKT-Almelo Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Jaarvergadering + bedrijfsbezoek IKT-Eibergen/Neede Lunchbijeenkomst IKT-Hengelo e.o. Klootschieten IKT-Haaksbergen Jaarvergadering + Lunchbijeenkomst IKT-Enschede Ontbijtbijeenkomst IKT-Almelo Feestavond IKT-Haaksbergen Jaarvergadering + bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Jaarvergadering + bedrijfsbezoek IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Lunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede Bedrijfsbezoek IKT-Enschede Bedrijfsbezoek IKT-Almelo Informele bijeenkomst IKT-Enschede Bedrijfsbezoek IKT-Almelo Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Lunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie

Haaksbergen Neede Hengelo Enschede Hengelo n.t.b. n.t.b. Hengelo Haaksbergen Hengelo Neede n.t.b. Haaksbergen Enschede Almelo n.t.b. n.t.b. Hengelo n.t.b. Hengelo Haaksbergen Hengelo Neede Enschede n.t.b. n.t.b. n.t.b. Hengelo Hengelo n.t.b.

IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT

n.t.b.

IKT

Eibergen Haaksbergen Hengelo Hengelo Haaksbergen

IKT IKT IKT IKT IKT

Lunchbijeenkomst IKT-Almelo

n.t.b. n.t.b.

IKT IKT

Lunchbijeenkomst IKT-Eibergen/Neede IKT-Financiën & Economie Eindejaarsbijeenkomst IKT-Enschede Eindejaarsbijeenkomst IKT-Hengelo

Neede Hengelo n.t.b. n.t.b.

IKT IKT IKT IKT

25 nov. 26 1 11 16

nov. dec. dec. dec.

Voor nadere informatie: IKT VIT/OOM VNO-NCW Twente

tel. 053 - 484 99 80 tel. 053 - 484 96 49 tel. 055 - 522 26 06

Voor opname in de Twente Agenda kunnen organisaties en instellingen in principe hun geplande bijeenkomsten en evenementen t.b.v. het Twentse bedrijfsleven via IKT opgeven. IKT neemt echter geen verantwoordelijkheid voor de juistheid van de verstrekte gegevens en behoudt zich het recht voor van plaatsing.

De Weekendkrant wordt als Bild

Recommend Documents