De Waddenzee
Lezing ‘Door leden voor leden’ ©Cees Spaanderman 2222-1-2011
De Waddenzee … • Paradijs voor droogvallers • Nachtmerrie voor kieljachten ?
afbeeldingen : bron YouTube
De Waddenzee … drempelvrees ?
wat moeten we
weten - kennen - kunnen om er – veilig - met een kieljacht te varen
Programma : • • • • • • • • •
De Waddenzee – het gebied Vaargeulen & vaarroutes Regels & informatie Veiligheid & communicatie Betonning Getij & diepteberekeningen Stroming Vaartips Opgave : bereken een route
Het Waddengebied van NL–D-DK De Waddenzee is met 10000 km2 het grootste aaneengesloten natuurgebied van West-Europa. Van Den Helder tot Esbjerg liggen in dit gebied zo'n 50 eilanden en grote, hooggelegen zandplaten Vandaag beperken we ons tot het NL gedeelte met 5 bewoonde eilanden
afbeelding bron : Wikipedia
Kenmerken NL Waddengebied • • • • •
bestaat uit stroomgeulen , droogvallende platen en wantijen grillig getijdengebied, 2x per etmaal hoog- en laag water getijverschil 1,40 m bij Den Helder tot 3 m bij Delfzijl Westelijk deel dieper dan Oostelijk deel goede aansluiting op binnenwateren (sluizen)
Het NL Waddengebied
afbeelding : bron G.Earth
Toegang, vaargeulen & vaarroutes
afbeelding bron : de Vleet, Ecomare, Texel
Regels & informatie • evenals op de binnenwateren, geldt op de Waddenzee het Binnenvaart Politiereglement (BPR)
• evenals op zee, volgt de betonning op de Waddenzee de IALA regels (International Association of Lighthouse Authorities)
• de bodem is continu in beweging – de diepte wisselt en de vaargeulen verplaatsen zich – de betonning wordt regelmatig aangepast – de ‘Berichten aan Zeevarenden’ (BaZ) wordt wekelijks verspreid met correcties op betonning, dieptes etc. – recente routes, dieptes bij vereniging ´Wadvaarders´ http://www.wadvaarders.nl/
Veiligheid & communicatie Kustwacht
• Kustwachtcentrum : 24/7 bezet als centraal meld- en informatiecentrum, marifoon kanaal 16
– nood-, spoed- en veiligheidsverkeer – stormwaarschuwingen & aankondiging weerbericht
Maritiem weerbericht (marifoon)
• weerberichten om 8:05, 13:05, 19:05, 23:05, kanaal 23 & 83
Communicatie (marifoon)
• • • • •
Centrale Meldpost Waddenzee VC Brandaris (lokaal, ook weerbericht) ZVP Schiermonnikoog (lokaal, ook weerbericht) VC den Helder (lokaal, weerbericht, luisterplicht) uitluisteren binnenvaart
KNRM
kanaal 4 kanaal 2 kanaal 5 kanaal 62 kanaal 10, 13
• verleent kosteloos hulp en bijstand (pas op voor aasgieren) • op 12 strategische plaatsen zijn reddingsboten gestationeerd
Benodigde info & kennis • In dit gebied absoluut nodig :
– Up-to-date kaart (incl BaZ gegevens)
• 1811 Waddenzee West • 1812 Waddenzee Oost
• Voor routeplanning op het Wad kennis van : – de vaarweg betonning – het getij : de waterdieptes en stroming
• Handige overige info : – – –
Vaarwijzer Waddenzee Vereniging van Wadvaarders website ‘Varen doe je samen’ website : ‘Waddenzee’
BETONNING
Betonning volgens IALA, soorten • Laterale betonning
– bakens geven de begrenzing en het verloop van de vaarweg aan
• Kardinale betonning
– geeft de positie van veilig vaarwater t.o.v. baken aan
• Overige betonning
– midvaarwater / veilig vaarwater – specifieke gevaren
Laterale betonning – bakens geven het verloop van de vaarweg aan – betonningsrichting : van zee af in de richting van de haven – varend in de betonningsrichting : • houd de rode bakens aan bakboord • houd de groene bakens aan stuurboord • ezelsbruggetje : ‘een zeeman komt met bloedend
hart de haven binnen’
• bij twijfel wordt de betonningsrichting met een open rode pijl op de kaart aangegeven
Laterale betonning • boeien hebben 3 kenmerken : - kleur, vorm, nummering
• BB markering - rood, stomp, even nummers • SB markering - groen, puntig, oneven nummers
afbeelding bron : Wikipedia
Laterale betonning • voorbeeld : ‘standaard’ vaargeul
Laterale betonning
(rode pijl)
• bij twijfel betonningsrichting : rode pijl = richting • bepaalt aan welke kant de boei gepasseerd wordt !
Laterale betonning • splitsing van vaarwater : scheidingstonnen
Laterale betonning • voorbeeld : 2x splitsing, BO42 & BO44
Laterale betonning • prikken
BB markering :
losse takken ( stomp = ‘rood’ )
SB markering :
samengebonden takken ( puntig = ‘groen’ ) afbeeldingen bron : Cursusboek Klein Vaarbewijs
Laterale betonning (prikken, rode pijl) • voorbeeld :
Kardinale betonning Positie veilig vaarwater t.o.v. baken aangegeven met kleuren en topteken: Noord : zwart-geel, punten naar boven Oost : zwart-geel-zwart, punten van elkaar af Zuid geel-zwart, punten naar beneden West geel-zwart-geel punten naar elkaar toe ¾ Lichtkarakter 3-6-9 ¾ (geel = grondvlak topteken)
afbeelding bron : Wikipedia
Kardinale betonning • voorbeeld : MZI’s Scheurrak
Speciale betonning
• Markeert grens van een obstructie, of speciaal gebied • herkenbaar aan de gele kleur en de X als top-markering afbeelding bron : Wikipedia
Speciale betonning
• voorbeeld : jachtbetonning Pollendam
GETIJ
voor droogvallen of juist kunnen varen is het getij essentieel
Getij – een paar getallen voor de Waddenzee • • • • •
Oppervlakte Waddenzee Watervolume Per etmaal (24 h) Waterverplaatsing getij 80% door 3 zeegaten – – –
Marsdiep (den Helder) Vliestroom Borndiep
> 2000 km2 5,4 Gm3 2x HW, 2x LW 3 Gm3 1 Gm3 0,9 Gm3 0,4 Gm3
Getij – ontstaan, invloeden van maan & zon • aantrekkingskracht van de
maan overheerst die van de zon (ruim 2x zo groot)
• aarde en maan draaien beide
om gezamenlijk zwaartepunt, dit geeft centrifugaalkracht
afbeelding bron : Volkssterrenwacht Urania
Getij – effect maan op de watermassa per etmaal 2x HW en 2x LW (bij 1 aardomwenteling)
afbeelding bron : de Vleet, Ecomare, Texel
Getij – springtij & doodtij Het ene HW is het andere niet - maanstand t.o.v. de zon
afbeeldingen bron : de Vleet, Ecomare, Texel
Getij – springtij & doodtij • springtij : hoger HW en lager LW dan doodtij ! • ca 2 dagen vertraging tov VM en NM ivm looptijd vanaf de Zuidelijke IJszee
afbeelding bron : de Vleet, Ecomare, Texel
Getij – rekenmodel RWS
: HW/LW
< gratis te downloaden
< te koop
Getij – actuele waterstand via internet http://live.actuelewaterdata.nl/
NAP = Normaal A’dams Peil (vaste referentiehoogte)
Getij – tijdsverschil HW in Waddenzee
afbeelding bron : toerzeilen web
Getij – tijdsverschil LW in Waddenzee
afbeelding bron : toerzeilen web
Getij – DE belangrijkste vraag • hoeveel water hebben we onder de kiel ? - hoe te berekenen, uitgaande van de HW en LW standen uit de getijdentabel - bij een aangegeven kaartdiepte - op een bepaald tijdstip
Getij – wetmatigheden voor de berekening • getijbeweging is min of meer sinusvormig • lokale afwijkingen zijn mogelijk
Getij – sinus : benadering door ‘twaalfde regel’ • verdeel de rijzing (HW - LW) in 12 gelijke delen • verdeel de tijdsduur van eb of vloed in 6 gelijke delen
afbeelding bron : TruiWiki
Getij – diepte op de kaart t.o.v. reductievlak • referentie : LAT ( = Lowest Astronomical Tide )
Getij – reductievlak LAT
> diepte
©Cees Spaanderman ©Cees Spaanderman
Getij – reductievlak LAT
> NAP > diepte
©Cees Spaanderman ©Cees Spaanderman
Getij – loding t.o.v. NAP
> diepte
©Cees Spaanderman ©Cees Spaanderman
Getij – actuele diepte, afwijkingen • Externe invloeden bij berekening : – windeffecten (op- / afwaaiing) • verhoging bij (N)W wind • verlaging bij (Z)O wind – luchtdruk • hogedruk : verlaging (1 cm/hP) • lagedruk : verhoging (1 cm/hP) – golfhoogte • in golfdal minder bodemvrijheid
STROMING
Stroming Noordzee / Waddenzee • vooral bepaald door getij’golf’ • via Schotland en Kanaal, relatief ondiep
vloedstroom : NO ebstroom : ZW afbeelding bron : RIKZ
afbeelding bron : Waddenzeesites.nl
Stromingsatlas HP33
• stroomvectoren per uur (richting, snelheid)
Stroming – hoe gaan we er mee om ? • Probeer bij de tochtplanning optimaal te profiteren van de getijstroom, die tot wel 4 knopen kan oplopen !
– gebruik de HP 33 stromingsatlas – in sommige navigatieprogramma’s is de stromingsatlas geïntegreerd – gebruik de lijst met aanbevolen vertrektijden van en naar de belangrijkste havens in het Waddengebied (internet)
Dwarsstroming (1)
• bij opkomende vloed : eerst stroom in •
geulrichting, daarna dwarsstroom over de platen let op je koers, kijk om je heen - en achterom !
kompaskoers naar boei : 30 graden. stel bootsnelheid 5 kn, stroom 2,5 kn, bij strak ‘op zicht’ op de boei aansturen wordt de streep-stippellijn gevolgd !
©Cees Spaanderman
©Cees Spaanderman
Dwarsstroming (2)
• hier blijkt een kompaskoers van 56 graden •
nodig voor een grondkoers van 30 graden met een GPS / plotter is het super eenvoudig !
©Cees Spaanderman
©Cees Spaanderman
Stroming - sluizen Waddenzee ‘ van zoet naar zout gaat fout ! ‘
©Cees Spaanderman
TIPS !
Vaartips Wadden (1)
• Geniet !
• • • • • • • •
Plan flexibel, afhankelijk van het weer Luister naar de lokale weerberichten Weet welke route-alternatieven er zijn, b.v. bij weersverandering; teruggaan is altijd een optie ! Bij lange tochten : maak zonodig een tij-stop, na de kentering vervolg je de reis Passeer een wantij met opkomend water (loskomen) Passeer boeien altijd benedenstrooms Heb respect voor wind tegen stroom bij Bft >= 5 Neem je paspoort en bootpapieren mee ! Marechaussee en Douane controleert
Vaartips Wadden (2) • Zorg voor : – – – – – – – –
de meest recente kaart en gegevens getij- en stroominformatie GPS (waypoints) en marifoon een goede radarreflector persoonlijke beveiliging (reddingsvest, lijn) een volle brandstoftank reserve brandstoffilters een goed anker (vastlopen, rode vlag Vlieland)
Goede vaart ! ?
VRAGEN ?
?
?
Werk aan de winkel.. BEREKENING !
Praktijkgeval • op 13/9 2010 van Vlieland naar
Terschelling via het Schuitengat : – via betonde route – uitgaande van gegeven diepgang, water onder de kiel en vaarsnelheid – gebruik makend van openbare gegevens – stroming buiten beschouwing gelaten
Passage Schuitengat – route
Passage Schuitengat – detail ondiepste gedeelte
Passage Schuitengat – waypoints in de route
Passage Schuitengat – getijgegevens
Passage Schuitengat – boot- en routegegevens
Bootgegevens : Route :
diepgang : 130 cm snelheid : 5 knopen Vlieland-Terschelling door het Schuitengat (zie print)
• ondiepste punt tussen de boeien SG 12 en SG 16, • •
diepte bij NAP : 110 cm (loding RWS) HW Schuitengat : valt 10 min eerder dan WestTerschelling stroming op de route wordt niet meegerekend
Opgave • Bereken (bijv. met de twaalfde regel) voor
maandag 13 september 2010, hoe laat overdag vanuit de haven van Vlieland vertrokken dient te worden om het Schuitengat te kunnen passeren met minimaal 40 cm water onder de kiel
• Op basis van de recente loding, welke diepte zou
er nu op de kaart moeten staan tussen de boeien SG 12 en SG 16, als het referentievlak van de kaart LAT is ?
Opgave
aanbevolen methode :
• zoek voor Terschelling het tijdstip en de waterstanden bij NAP van hoog- en laagwater (overdag) uit de tabel
• bereken (uitgaande van de gegeven peiling bij NAP) bij LW en
HW de waterdiepte op het ondiepste punt (kan ook negatief zijn, betekent dat het betreffende punt boven water ligt)
• bereken de rijzing (verschil tussen HW stand en LW stand), en vervolgens 1/12 deel daarvan (afronden op halve cm)
• bereken voor de volgende uren (12e regel) de waterdiepte op het ondiepste punt ( let op het tijdsverschil : HW Schuitengat valt 10 min eerder dan W-Terschelling )
• schat op welk tijdstip de vereiste ruimte onder de kiel wordt bereikt
• schat de vaartijd vanaf de haven van Vlieland naar het ondiepste punt (haal de te varen afstand uit de route tabel)
• bepaal de vertrektijd uit de haven van Vlieland
Goede vaart.. en tot ziens op de Wadden !
