de visitatie arbeidsorganisatie en gezondheid inleiding de visitatiecommissie...4

ONDERWIJSVISITATIE

arbeidsorganisatie en gezondheid Een onderzoek naar de kwaliteit van de twee-cycli-opleiding arbeidsorganisatie en gezondheid aan de Vlaamse hogescholen

Vlaamse Hogescholenraad

20 december 2004

voorwoord

In dit rapport brengt de visitatiecommissie hout verslag uit over haar bevindingen, conclusies en aanbevelingen die resulteren uit het onderzoek dat zij in het najaar van 2004 heeft verricht naar de kwaliteit van de twee-cycli-opleiding Arbeidsorganisatie en Gezondheid in Vlaanderen. De opleiding is een unieke opleiding in Vlaanderen.

Dit initiatief kadert in de werkzaamheden van de hogescholen en van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals voorzien in artikel 58bis van het hogescholendecreet van 1994.

Het rapport is in de eerste plaats bedoeld voor de hogeschool die de opleiding aanbiedt. Op basis van de bevindingen van het rapport kan de hogeschool actie nemen om de kwaliteit van het onderwijs in de opleiding te handhaven en verder te verbeteren. Daarnaast wordt met dit rapport de bredere samenleving ingelicht over de wijze waarop de hogeschool en meer bepaald de betrokken opleiding omgaat met de kwaliteit van haar onderwijs. De lezer moet zich echter terdege realiseren dat het rapport slechts een momentopname biedt van het onderwijs in de opleiding en dat de rapportering van de visitatiecommissie slechts één fase is in het proces van kwaliteitszorg.

Tot slot dankt VLHORA allen die meegewerkt hebben aan het proces van zelfevaluatie en visitatie. De visitatie was niet mogelijk geweest zonder de inzet van al diegenen die binnen de hogeschool betrokken waren bij de voorbereiding en de uitvoering ervan. Daarnaast is VLHORA bijzondere dank verschuldigd aan de voorzitter en de leden van de visitatiecommissie voor hun betrokkenheid en deskundige inzet waarmee zij hun opdracht hebben uitgevoerd.

Luc Van de Velde secretaris -generaal

Roland Vermeesch voorzitter

inhoudsopgave de visitatie arbeidsorganisatie en gezondheid..........................................................................................................4 1

inleiding...........................................................................................................................................................4

2

de visitatiecommissie ....................................................................................................................................4

2.1 2.2 2.3 2.3.1 2.3.2 2.3.3

samenstelling..................................................................................................................................................4 taakomschrijving............................................................................................................................................5 werkwijze.........................................................................................................................................................5 voorbereiding..................................................................................................................................................5 bezoek aan de instelling...............................................................................................................................5 rapportering....................................................................................................................................................6

bevindingen en aanbevelingen....................................................................................................................................7 woord vooraf...................................................................................................................................................................7 1

bespreking van de thema’s ..........................................................................................................................7

1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 1.11 1.12 1.13 1.14 1.15

inleiding...........................................................................................................................................................7 beleid en kwaliteitszorg van de opleiding..................................................................................................7 concretisering van de kwaliteitszorg in de opleiding..............................................................................10 personeel......................................................................................................................................................10 materiële en financiële randvoorwaarden................................................................................................11 onderwijsdoelstellingen...............................................................................................................................13 opleidingsprogramma: opbouw en inhoud...............................................................................................14 afstudeerwerk en/of werkveldervaring.....................................................................................................15 internationale dimensie...............................................................................................................................16 leersituatie: onderwijsvormen en leermiddelen.......................................................................................17 toetsing en evaluatie...................................................................................................................................18 studie- en studentenbegeleiding: studenteninstroom, studie- en studentenbegeleiding.................19 studeerbaarheid en studierendement.......................................................................................................20 afgestudeerden ............................................................................................................................................20 maatschappelijke dienstverlening en onderzoek....................................................................................21

2

samenvatting van de belangrijkste sterken punten en aandachtspunten...........................................24

bijlagen ........................................................................................................................................................................25 curriculum vitae van de visitatieleden.......................................................................................................................25 thema’s van het zelfevaluatierapport........................................................................................................................26 bezoekschema.............................................................................................................................................................32

de visitatie arbeidsorganisatie en gezondheid 1

inleiding

In dit rapport brengt de visitatiecommissie verslag uit van haar bevindingen over de onderwijskwaliteit van de opleiding arbeidsorganisatie en gezondheid, die zij in 2004 in opdracht van de Vlaamse Hogescholenraad (VLHORA) heeft onderzocht. De opleiding is een unieke twee-cycli-opleiding die aangeboden wordt door de Europese Hogeschool Brussel, EHSAL. Dit initiatief kadert in de werkzaamheden van de hogescholen en van VLHORA met betrekking tot de kwaliteitszorg van het hogescholenonderwijs, zoals voorzien in artikel 58bis van het hogescholendecreet van 1994.

2

de visitatiecommissie

2.1

samenstelling

De visitatiecommissie is samengesteld door de Raad van Beheer van VLHORA in haar vergadering van 06 februari 2004. De commissie is als volgt samengesteld: voorzitter -

Geert Van Hove

secretaris -

Lucia Van Hoof

leden -

Raf Bouckaert Marc Heselmans Ludo Van Exem

Voor een kort curriculum vitae van de commissieleden, zie bijlage 1.

de onderwijsvisitatie van de opleiding arbeidsorganisatie en gezondheid

4

2.2

taakomschrijving

De visitatiecommissie heeft als taak - op basis van het zelfevaluatierapport door de hogeschool opgesteld is en door middel van ter plaatse te voeren gesprekken - na te gaan in hoeverre de kwaliteit van de onderwijsprocessen van de opleiding, geconcretiseerd in 15 thema’s, beheerst wordt en aanbevelingen te formuleren om te komen tot kwaliteitsverbetering binnen de betrokken opleiding. Voor de thema’s van de zelfevaluatie, zie bijlage 2.

2.3

werkwijze

2.3.1

voorbereiding

De visitatiecommissie is geïnstalleerd op 16 juni 2004. Tijdens deze vergadering werd de handleiding van het visitatieproces toegelicht. Tevens werden op deze vergadering de bezoekdagen vastgelegd, het bezoekschema opgesteld en de wijze van voorbereiding van het bezoek besproken. De commissie analyseerde het zelfevaluatierapport en de bijlagen om zich een beeld te vormen van de opleiding en van de kwaliteitszorg in de opleiding. Individuele bevindingen, commentaar en punten van verdere bevraging werden besproken op de voorbereidende vergadering van 27 september 2004.

2.3.2

bezoek aan de instelling

Tijdens het bezoek heeft de commissie gesprekken gevoerd met alle geledingen die betrokken zijn bij het onderwijs in de opleiding. De gesprekken zijn een goede aanvulling geweest op het zelfevaluatierapport en zijn door de commissie als open ervaren. Tijdens het bezoek werd de mogelijkheid tot bijkomende gesprekken voorzien. Deze mogelijkheid kon gebruikt worden zowel op verzoek van personen uit de bezochte instelling als op verzoek van de visitatiecommissie. Verder heeft de commissie kennis genomen van bijkomende informatie, zoals verslagen, cursussen, voorbeelden van examenvragen, van afstudeerwerken en van stagewerken. Tevens werd een bezoek gebracht aan de gebouwen en de infrastructuur. Het bezoek werd afgesloten met een mondelinge rapportering aan de beleidsverantwoordelijken, waarin de commissie haar eerste bevindingen van de visitatie weergaf. Voor het bezoekschema, zie bijlage 3.


5

2.3.3

rapportering

Als laatste stap in het visitatieproces legt de commissie haar bevindingen en aanbevelingen vast in een terugmeldingsrapport per bezochte instelling en in een globaal openbaar rapport voor de ganse opleiding in Vlaanderen. Aangezien het een unieke opleiding betreft, heeft de commissie één rapport opgemaakt, dat geldt als terugmeldingsrapport en als openbaar rapport. Dit rapport werd door de voltallige commissie besproken en gefinaliseerd in december 2004. De opleiding heeft de gelegenheid gekregen om op dit rapport te reageren. Voor zover de commissie zich kon terugvinden in de opmerkingen van de hogeschool, werden deze verwerkt in het rapport. De commissie heeft de opleiding op de hoogte gebracht van haar beslissing ter zake.


6

bevindingen en aanbevelingen woord vooraf De visitatiecommissie stelt de openheid van de opleiding, zowel in het zelfevaluatierapport als tijdens het bezoek, sterk op prijs, want die heeft bijgedragen tot de beoogde effectiviteit van de visitatie. De degelijkheid en de coherentie van het zelfevaluatierapport garandeerden de herkenbaarheid en bevestiging tijdens de bezoekdagen, vooral tijdens de toetsing bij de studenten, docenten en afgestudeerden. De opleiding en de hogeschool werkten een waarheidsgetrouwe en dus bruikbare sterkte-zwakteanalyse uit in het zelfevaluatierapport. De neergeschreven sterke punten en ruimte voor verbetering werden tijdens het bezoek door de visitatiecommissie ervaren als geïntegreerde gegevens in de dagelijkse werking. De documenten voor en de geest van het ISO-certificaat zijn degelijk omgezet en uitgebreid naar de 14 VLHORA-thema’s die de visitatie begeleiden. Ook de deskundige organisatie van de bezoekdagen zorgde voor een aangenaam en vlot verloop van het bezoek.

1 1.1

bespreking van de thema’s inleiding

Op 1 januari 2003 werd de fusiehogeschool EHSAL, de Europese Hogeschool Brussel, opgericht met als partners de IRIS Hogeschool Brussel, de Katholieke Hogeschool Brussel en de Economische Hogeschool Sint-Aloysius. De opleiding Arbeidsorganisatie & Gezondheid maakte tot voor de fusie deel uit van de IRIS Hogeschool Brussel. Sinds de fusie behoort deze twee-cycli-opleiding tot de onderwijsgroep Economie & Management, studiegebied Gezondheidszorg. De opleiding is gehuisvest op de campus Economische Hogeschool in de Stormstraat te Brussel.

1.2

beleid en kwaliteitszorg van de opleiding

Het mission statement van EHSAL vangt aan met ‘In EHSAL staan studenten centraal’. De commissie heeft tijdens haar bezoek en de gesprekken mogen ervaren dat de student daadwerkelijk centraal staat en dat naast het verwerven van kennis en vaardigheden duidelijk gewerkt wordt aan attitudevorming. De fusiehogeschool legde haar fundamentele beleidsopties vast in de opdrachtverklaring, waarbij ze aangeeft welke specifieke identiteit de hogeschool op middellange termijn wil ontwikkelen. De strategische doelstellingen worden jaarlijks vertaald in prioriteiten en meer concrete, operationele taakstellingen die in het jaarwerkplan gebundeld worden. Dit jaarwerkplan geeft aan wat de hogeschool tegen wanneer wil


7

ondernemen om de strategische doelstellingen te bereiken. Taakstellingen worden verder geëxpliciteerd in actieplannen. Het onderwijsontwikkelingsplan tekent de beleidsintenties uit voor de komende vijf jaren. Zowel het onderwijsontwikkelingsplan als de daaraan gekoppelde jaarwerking is degelijk uitgewerkt. Verschillende aspecten van het algemene beleid van de hogeschool zijn verder uitgewerkt in domeinspecifieke beleidsverklaringen zoals onderwijsbeleid, internationaal beleid en kwaliteitsbeleid. Ook de diensten en beleidsondersteunende centra hebben in een specifieke opdrachtverklaring geëxpliciteerd hoe hun werking en dienstverlening kunnen bijdragen tot de strategische doelstellingen van de hogeschool. Alle niveaus besteden systematisch de nodige aandacht aan de opvolging van de vorderingen van de taakstellingen en aan de bijsturing ervan. Al vóór de fusie behelsde kwaliteitszorg in de opleiding Arbeidsorganisatie & Gezondheid alle beleidsdomeinen en was dit concreet uitgewerkt in een kwaliteitshandboek. De kwaliteitsbeleidsverklaring van de Europese Hogeschool Brussel expliciteert de principiële uitgangspunten en waarden, de strategische keuzes en de tactische planning op de middellange termijn en het organisatorische draagvlak voor de interne kwaliteitszorg in de hogeschool. Dit houdt de stapsgewijze uitbouw van een ISO-gecertificeerd kwaliteitssysteem in en is gestoeld op de principes van integrale kwaliteitszorg met een duidelijke klemtoon op permanente verbetering. Het kwaliteitshandboek biedt een duidelijk en gebruiksvriendelijk kader. De meeste procedures betreffen de organisatorische randvoorwaarden. De processen van de eigenlijke onderwijsuitvoering werden bewust beperkt tot vijf fundamentele activiteiten: de ontwikkeling van doelstellingen en studieprogramma’s, de ontwikkeling van studiemateriaal, de eindwerkbegeleiding, de evaluatie van studenten en de didactische evaluatie van het doceergedrag. Het kwaliteitssysteem beoogt niet alleen de borging en stelselmatige optimalisering van de onderwijsondersteunende en onderwijsprocessen, maar biedt ook experimenteer- en ontwikkelingsruimte voor spontane initiatieven, die, als ze een meerwaarde bieden en voortgezet kunnen worden, opgenomen worden in het gedocumenteerde kwaliteitssysteem. Ook de manier waarop die kwaliteitsvereisten worden geëvalueerd, een gestructureerd overzicht van de processen waarvan de hogeschool de kwaliteit wil borgen en permanent verbeteren, en een vertaling van de ISO 9001:2000-norm naar de hogeschoolrealiteit zijn opgenomen in het kwaliteitshandboek. De evaluatie van het kwaliteitssysteem gebeurt jaarlijks op basis van het hogeschoolbrede evaluatierapport over de jaarwerking. De informatie uit het evaluatierapport wordt als uitgangspunt genomen om de prioriteiten voor het volgende academiejaar af te bakenen. De opleiding Arbeidsorganisatie & Gezondheid heeft in juni 2004 met succes een eerste ISOcertificeringsaudit doorstaan. Het behalen van dit certificaat is voor de opleiding de bekrachtiging van de in het verleden opgestarte traditie om op systematische manier toekomstgericht te werken. Door het behalen van dit certificaat wordt de opleiding volledig geïntegreerd in het kwaliteitssysteem zoals dat reeds bestond voor de ondersteunende diensten, het onderwijsbeleid en de onderwijsuitvoering in de opleidingen Handelswetenschappen en Handelsingenieur aan EHSAL. De gesprekken met de verschillende doelgroepen toonden duidelijk aan dat het kwaliteitssysteem en het kwaliteitsdenken in deze hogeschool en niet in het minst in deze opleiding gezien worden als opportuniteit en meerwaarde, en niet als een rem op de creativiteit en de pedagogisch-didactische ontwikkelingen. De docenten beschouwen het kwaliteitshandboek bijvoorbeeld als een ruggensteun.


8

De toenemende complexiteit van de organisatie als gevolg van de fusie verhoogde de communicatiedrempel en leidde tot vertraging in besluitvorming. Om dit te verhelpen werden na overleg sommige raden en vergaderingen opgeheven. Durven schrappen en durven veranderen wordt op beleidsniveau niet uit de weg gegaan. De evenwichtsoefening tussen academisering en praktijkrelevantie vraagt veel aandacht en tijd. De hogeschool en de opleiding zijn er zich bewust van dat de academisering schijnbaar centraal staat in de huidige beleidsvoering en wijzen erop dat dit een tijdelijk fenomeen is dat momenteel de nodige aandacht moet krijgen. De druk vanuit de Vlaamse Gemeenschap om de academisering gestalte te geven is momenteel zeer hoog. De commissie wijst op het gevaar dat de praktijk verdrongen wordt of niet tot zijn recht komt door de maatschappelijke aandacht voor academisering en vraagt erover te waken dat de academisering een belangrijke toepassing vindt in de didactische component van de opleiding. Enkele voorstellen in dit verband: het expertisecentrum ondersteunen door projectwerken en meesterproeven, de resonantieraad blijven ondersteunen en betrekken als permanente mogelijkheid om de competentieprofielen effectief op maatschappelijke wensen af te stemmen. De visitatiecommissie steunt de zoektocht naar een aangepaste naam voor de opleiding. Uit de gesprekken blijkt dat de huidige aanvullende benaming in de goede richting gaat en dat deze thematiek zeker op eigen initiatief verder uitgewerkt kan worden. De opleiding kan de naambekendheid promoten door specifieke sprekers uit te nodigen op internationale dagen en op bijeenkomsten van alumni, en door maatschappelijk relevante onderzoeksprojecten op te zetten en de resultaten ervan breed te verspreiden. De vele recente veranderingen in het hoger onderwijs en de opleiding worden door de gesprekspartners van de opleiding gezien als verbeteringen. Toch hopen zij dat nu stilaan een tijd van meer stabiliteit aanbreekt.

sterke punten -

De opleiding (de hogeschool) heeft een eigen kwaliteitssysteem in zowel denken als handelen. Alle betrokken geledingen zijn doordrongen van het kwaliteitsdenken en handelen. Het kwaliteitssysteem wordt niet gezien als een rem op creativiteit en pedagogisch-didactische ontwikkelingen, maar wel als een opportuniteit en meerwaarde ervan. De integratie van de pijlers in het beleid en de menselijke factor krijgen de nodige aandacht. De belangrijkste vijf activiteiten van het onderwijsleerproces zijn met procedures afgedekt. Er is een voltijdse kwaliteitscoördinator aangesteld. Kwaliteit wordt opgevolgd en geagendeerd op diverse tijdstippen en op vrijwel alle relevante niveaus. De informatiedoorstroming werd verbeterd door onder andere bepaalde structuren te saneren.

aandachtspunten -

De commissie raadt de opleiding aan zichzelf voldoende tijd te gunnen om te consolideren wat werd bereikt. De visitatiecommissie steunt de zoektocht naar een aangepaste naam voor de opleiding. Een geagendeerde herziening van de procedures, zoals dat nu bij studentenadministratie voor de inschrijvingen gebeurt, verdient navolging.


9

1.3

concretisering van de kwaliteitszorg in de opleiding

De opleiding Arbeidsorganisatie & Gezondheid heeft haar specifieke taakstellingen opgenomen in haar jaarwerkplan voor dit academiejaar. De vorderingen worden opgevolgd in regelmatige voortgangsrapporteringen. De taakstellingen worden jaarlijks geëvalueerd en waar nodig bijgestuurd. De drie basisfuncties van een evenwichtig kwaliteitsbeleid - verbeteren, verankeren, verantwoorden - zijn tot op het opleidingsniveau onderbouwd met aangepaste methoden. Hierbij worden verschillende benaderingen en invalshoeken gehanteerd. De realiteitszin en positieve benadering van de evaluatie van het doceergedrag door de studenten en de kwaliteitsbarometer zowel in het zelfevaluatierapport als tijdens de gesprekken getuigen van een degelijke aanpak en opvolging. De lage drempel in de werking van de opleiding en het beperkte aantal studenten dragen ertoe bij dat regelmatige reflectiemomenten ingelast kunnen worden. Decaan, personeel en studenten kunnen vlot overleggen en vrij snel bijsturen. Zowel de docenten als de studenten waarderen deze reflectiemomenten, waarbij concrete onderwerpen besproken worden. Recent werd de werking van het onderwijsteam bijgestuurd. Werken met vier subgroepen verbeterde de communicatie en het overleg in de opleiding aanzienlijk. De vier subcoördinatoren beschikken over een gemeenschappelijk lokaal, wat onderling overleg vergemakkelijkt en versnelt.

sterke punten -

-

1.4

Fierheid over werkbare procedures, die mogen en kunnen worden bijgestuurd. De resultaten van de kwaliteitsbarometer 2003-2004 worden in alle aspecten van het zelfevaluatierapport vermeld. Meermaals zijn acties ter verbetering van bevindingen gestart, gepland of zelfs uitgevoerd. De aanwezigheid van allerlei kwaliteitstools en –technieken, die op een juiste manier gebruikt worden, verdient een aparte vermelding.

personeel

De jonge opleiding wordt opgebouwd en gedragen door een sterk team van gemotiveerde docenten. Het werken met kleine groepen studenten verhoogt het persoonlijke contact en geeft voldoening aan zowel de studenten als de docenten. De taakbelasting en de ambitie van docentenkorps om op korte termijn veel te realiseren, nopen tot het stellen van prioriteiten. De coördinatie van de opleiding vraagt en verwacht een grote betrokkenheid van het docentenkorps, een aspect dat positief wordt aangehaald door docenten. Functionerings - en evaluatiegesprekken worden gewaardeerd. Het verloop van een loopbaan is gebaseerd op de onderwijscapaciteiten van de betrokken docent. Het overleg en de overlegorganen zijn flexibel en toereikend. Het onderwijsteam is voornamelijk samengesteld uit deeltijdse personeelsleden en gastprofessoren. Daardoor is de werking van het onderwijsteam sterk afhankelijk van de inzet van mensen met een beperkte opdracht in de opleiding. Dit laat enerzijds een grote flexibiliteit toe, anderzijds kan deze situatie de continuïteit negatief


10

beïnvloeden. De nauwe band met het werkterrein verzekert de reële en realistische inbreng van visie, werking en ervaring vanuit verschillende sectoren. Het grote aantal doctores in de opleiding is een indicatie voor het academische denken en werken in de opleiding. In het kader van de academisering en het onderzoek staat de opleiding vooraan met het aantal doctores. De navorming van het personeel houdt zowel de individuele professionalisering in als een professionalisering die zich richt op de door de hogeschool gestelde beleidsprioriteiten, de ontwikkeling van didactische competenties en functiegerichte aspecten.

sterke punten -

De opleiding beschikt over zeer gemotiveerd en hooggekwalificeerd personeel. De nabijheid en beschikbaarheid van het docentenkorps wordt door de studenten sterk geapprecieerd. De grote en productieve teamspirit wordt gedragen door het beleid. Het programma van bijscholing voor docenten wordt zowel collectief als individueel aangeboden. Het korps met zowel vaste docenten als gastsprekers biedt tal van mogelijkheden. De aanpak van de bezinning over het eigen functioneren van de docenten (kwaliteitsbarometer) is doeltreffend. De vier pijlers zijn vertegenwoordigd zodat het onderlinge overleg van de docenten in de aangepaste context kan gebeuren.

aandachtspunten -

1.5

De academisering en de veranderingen moeten weloverwogen en evenwichtig ingebracht worden om de taakbelasting te beheersen. De commissie adviseert om bij sollicitaties de nodige aandacht te besteden aan de appreciatie van de ervaringsdeskundigheid van de betrokkenen. Er moet in voldoende tijd worden voorzien voor de opvolging van ontwikkelingen in het eigen vakgebied en voor de uitbouw van eigentijds cursusmateriaal.

materiële en financiële randvoorwaarden

Het halen van de onderwijsdoelstellingen in strikte zin is enkel mogelijk door een grote inbreng van eigen middelen. Die volstaan echter niet om doelstellingen van onderzoek en maatschappelijke dienstverlening waar te maken. Ook voor bijkomende opdrachten zoals kwaliteitszorg, ICT, onderwijsinnovatie, accreditering en academisering zijn de middelen ontoereikend. In het licht van de maatschappelijke opdracht kampt het hoger onderwijs in zijn geheel met een gebrek aan middelen. In deze context is de wijze waarop EHSAL prioriteiten bepaalt om te slagen van groot belang: niet alles kan, de beschikbare middelen moeten gericht en weloverwogen worden ingezet. De campus Economische Hogeschool beschikt over aangepaste onderwijsruimten. Alle faciliteiten en diensten zijn geconcentreerd op deze campus. In het recent gerenoveerde EHSAL3 zijn onder andere een praktisch geconcipieerde en veelzijdige bibliotheek, multimedialokalen, pc-werkruimten voor docenten en vergaderruimtes ondergebracht. De onderwijsruimten zijn uitgerust met de nodige didactische hulpmiddelen.


11

Een opvallende netheid en zorg voor de infrastructuur bepalen mee de sfeer en ondersteunen de attitudevorming van de studenten. De Dienst Informatica ondersteunt onderwijs, administratie en wetenschappelijk onderzoek in EHSAL op het vlak van hedendaagse informatie- en communicatietechnologie. De dienst zorgt voor onderhoud, opleiding van gebruikers, permanente ondersteuning bij problemen, en ontwikkelt zelf software indien noodzakelijk en mogelijk. De werking van een ‘Aid-team’ (studenten die zich op vrijwillige basis inzetten) toont aan dat creativiteit ondersteund wordt. De studenten hebben een eigen virtuele werkruimte, beschikken over MS Office 2003 voor de meest courante buroticatoepassingen en, naargelang de studentengroep, over gespecialiseerde software. Zij kunnen zowel vaste computers als uitleenbare laptops gebruiken. Onder andere in de bibliotheek is in computerwerkplekken voor laptops voorzien. Recent werd gestart met de implementatie van de digitale leeromgeving N@tschool. Deze omgeving biedt docenten de kans leerroutes, samenwerkingsprojecten, toetsen en portfolio’s te ontwikkelen. Ook studenten kunnen zowel op de campus als van thuis uit gebruik maken van N@tschool. De docenten worden opgeleid in N@tschool. Hoewel er nog niet zo lang gebruik van wordt gemaakt, ervaren zowel het docentenkorps als de studenten deze digitale leeromgeving en haar faciliteiten als positief. De bibliotheek profileert zich als een geïntegreerde werken studieruimte voor het opzoeken en verwerken van informatie, zowel individueel als in groep. De dienstverlening en collectieopvolging gebeuren door sterk gemotiveerde en deskundige medewerkers, die ook specifieke opleidingen verzorgen. De collectie wordt regelmatig en systematisch geëvalueerd en geactualiseerd. De ruime openingsuren worden geapprecieerd. Voor 2004 werd een extra inspanning geleverd door in een ruim budget te voorzien voor de opleiding A&G om specifieke titels aan te schaffen. De uitbesteding van de cursusdienst biedt tal van voordelen, maar de werking ervan staat nog niet op punt. De verruiming van de openingsuren en de inschakeling van bijkomend personeel bij aanvang van dit academiejaar bereikten nog niet het beoogde resultaat. Voor de opleiding A&G verliep de pakketverkoop voor de studenten bij aanvang van het academiejaar goed.

sterke punten -

De beschikbare middelen worden gericht en weloverwogen ingezet. De netheid en de hygiëne van het gebouw en de lokalen getuigen van een plichtsbewuste en goed functionerende onderhoudsploeg. De kleine opleiding weet zich positief te koppelen aan een aantal studenten klantvriendelijke randvoorwaarden die EHSAL ter beschikking stelt. De bibliotheek is een aantrekkelijke en gebruiksvriendelijke werken leeromgeving met enthousiaste en deskundige medewerkers.

aandachtspunten -

De commissie adviseert om de werking van de cursusdienst grondig te analyseren zodat ze verder kan worden geoptimaliseerd voor alle betrokken opleidingen. Het akoestische comfort is in sommige lokalen voor verbetering vatbaar.


12

-

-

1.6

De visitatiecommissie merkte enkele ergonomische aspecten op die voor verbetering vatbaar zijn, zoals de niet-parallelle plaatsing van beeldschermen met de vensters en de keuze van bepaalde stoelen. Logistiek informaticamaterieel kan ter beschikking gesteld worden voor nieuwe docenten.

onderwijsdoelstellingen

De combinatie van milieu, preventie en het functioneren van mens en organisatie maken van deze opleiding een unieke en waardevolle opleiding. Ook de drie EHSAL-pijlers - bedrijfsgerichtheid, wetenschappelijk/academisch niveau bewaken en versterken, en sterke didactische gerichtheid - zijn duidelijk te herkennen in de onderwijsvisie van de opleiding. De opbouw van een academische opleiding met de integratie van de praktijkgerichtheid van deze opleiding is een evenwichtsoefening, die nauwgezet en deskundig behartigd wordt. De verschillende kanalen die aangewend worden om de onderwijsvisie en onderwijsdoelstellingen bekend te maken, zijn doeltreffend. De studenten merken op dat de ECTS-fiches duidelijk stellen wat van hen verwacht wordt en dat afspraken gerespecteerd worden. De gesprekken met de afgestudeerden en de vertegenwoordigers van het werksectoren bevestigen dat de afgestudeerden een algemene visie hebben op arbeidsorganisatie en milieuzorg en dat zij gewaardeerd worden voor hun overlegcapaciteiten met specialisten uit de verschillende deelsectoren. Het specifieke competentieprofiel van de opleiding A&G werd uitgewerkt op basis van het bestaande opleidingsprofiel. Het gewijzigde opleidingsprofiel werd via de resonantieraad A&G getoetst aan de verwachtingen van het beroepenveld. De resonantieraad, waaraan afgestudeerden, specialisten van verschillende mogelijke tewerkstellingssectoren voor de afgestudeerden en academici deelnemen, beraadt zich regelmatig over het onderwijsontwikkelingsproces en het curriculum van de opleiding. Deze raad evalueert en formuleert voorstellen ter verbetering.

sterke punten -

Het docentenkorps, de studenten, afgestudeerden en vertegenwoordigers van tewerkstellingssectoren kennen en behartigen de onderwijsvisie en onderwijsdoelstellingen. De commissie waardeert het werken met competentieprofielen. De onderwijsvisie wordt bottom-up gedragen door de persoonlijke evaluatie van competentieprofielen door de studenten zelf. De ECTS-fiches zijn functioneel en worden gewaardeerd door de studenten.

de

de

aandachtspunten -

De verschillende stakeholders betrekken bij de verdere uitbouw van de competentieprofielen kan alleen maar verrijkend zijn. De commissie adviseert om de sociale partners in resonantieraden te betrekken.


13

-

1.7

Het uitbouwen van competentieprofielen voor diverse functies in bedrijf is een aan te raden onderzoeksdomein dat ook dienstig kan zijn voor de naambekendheid. De visitatiecommissie vraagt voldoende aandacht en tijd te besteden aan de docenten nu van hen verwacht wordt dat zij aangepast onderwijs - en evaluatiemateriaal ontwikkelen en nieuwe onderwijsvormen verkennen/invoeren.

opleidingsprogramma: opbouw en inhoud

De onderwijsdoelstellingen zijn consequent geconcretiseerd in het opleidingsprogramma. De ECTS-fiches beogen op hun beurt de in de competentieprofielen beloofde deskundigheden te borgen. De vier subgroepen in de opleiding, Mens & Organisatie, Preventie, Milieu en Academische Vorming, zijn ook de vier thema’s die doorheen het curriculum lopen. Het opleidingsprogramma besteedt ruime aandacht aan zowel het academische als het bedrijfsgerichte aspect. De studenten waarderen de mogelijkheden die zij tijdens hun opleiding krijgen om kennis toe te passen en vaardigheden en attitudes te ontplooien. Hoewel al veel aandacht besteed wordt aan rapporteren en inoefenen van vaardigheden, stellen de alumni voor nog meer nadruk te leggen op de humane aspecten, zowel theoretisch als praktisch. Ondanks het feit dat curriculumherziening en onderwijsinnovatie structureel ingebouwd zijn in het onderwijs en voldoende ondersteund en gestimuleerd worden, kunnen de technologische aspecten van de opleiding niet voldoende praktisch worden ervaren door de studenten. Dit kan worden verholpen door bijvoorbeeld gebruik te maken van de eigen labfaciliteiten. Praktische aspecten die aan bod kunnen komen, zijn onder andere componentenbepalingen op de arbeidsplaats voor industriële hygiëne, trillingsmetingen, geluidsmetingen en basismilieumetingen. Ook de omgevingsergonomie/omgevingswereld van EHSAL kan worden benut als omgevingsergonomie die eigen is aan de opleiding A&G. Door de studenten in contact te brengen met de veiligheidsaspecten van EHSAL (bijvoorbeeld evacuatieoefeningen), de risicobeheersing en de preventiegeest van EHSAL kan de leeromgeving als leef- en werkomgeving geïntegreerd worden in de opleiding. De curriculumherzieningen volgden elkaar de voorbije jaren snel op. De huidige herziening gaat van start in 2005-2006. De voortdurende veranderingen en aanpassingen zijn soms verwarrend voor de docenten en de studenten. Zij kijken dan ook uit naar een periode met enige stabiliteit op dit gebied. EHSAL besteedt aandacht aan de uitbouw van flexibele leerwegen. Het beleid voor elders verworven competenties (EVC), elders verworven kwalificaties (EVK) en assessment van opleidingsonderdelen is recent uitgestippeld. De opleiding A&G werkte een aantal flexibele leerwegen uit. De studenten staan positief tegenover de mogelijkheden die hen aangeboden worden en waarvan sommigen gebruik konden maken.

sterke punten -

Hoewel het niet expliciet werd vermeld, getuigden de gesprekken van een evenwichtige aandacht in de opleiding voor de drie ‘P’s’ van duurzame ontwikkeling: planet, people, profit. De procedure van goedkeuring van ECTS-fiches op hoger niveau na bespreking in de vier subgroepen staat mee garant voor coherentie van het opleidingsprogramma. Het niveau, het wetenschappelijk gehalte en de algemeen vormende waarde van de opleiding maken van de opleiding A&G een sterke opleiding.


14

-

De cursusteksten worden voorgelegd aan bedrijven. De docenten stellen een coherente cursustekst samen voor de studenten op basis van de slides van gastsprekers uit het beroepenveld, wat ook sterk gewaardeerd wordt door het beroepenveld. De pijlers exacte en humane wetenschappen zijn degelijk uitgebouwd. De opleiding heeft aandacht voor de ontwikkeling van vaardigheden die het sociaal-maatschappelijk en het beroepsmatig functioneren ondersteunen. De opbouw van flexibele leerwegen vanuit de al gerealiseerde competenties tegenover het te bereiken competentieprofiel (portfolio) zal leiden tot een ontwikkelingstraject dat de student een persoonlijk cachet meegeeft.

aandachtspunten -

1.8

De commissie adviseert het technologische aspect van de opleiding praktisch te introduceren zonder daarbij de integratie in het gedrang te brengen. De eigen labfaciliteiten kunnen worden gebruikt om een practicum meettechnieken te organiseren. De EHSAL-omgeving biedt als leefwereld een waaier aan concrete voorbeelden en situaties om de studenten van deze opleiding actief bij te betrekken als onderdeel van hun leerproces. Een screening van milieutechnologie op het wetenschappelijke gehalte binnen de groep milieu is aan te raden.

afstudeerwerk en/of werkveldervaring

Een belangrijk aandachtspunt doorheen de opleiding Arbeidsorganisatie & Gezondheid is de voeling met de bedrijfsrealiteit. De gesprekken met de studenten, afgestudeerden, docenten en vertegenwoordigers van het werkveld tonen aan dat de praktijkopdrachten, de opdrachten om het attest preventieadviseur niveau II en milieucoördinator B te behalen tijdens de opleiding degelijk uitgewerkt en opgevolgd worden. De integratie van kennis, attitudes en vaardigheden wordt gestimuleerd door de studenten concrete projecten te laten uitwerken in organisaties en bedrijven. Daarnaast worden tal van colleges gedoceerd door gastprofessoren en gastsprekers die hun professionele hoofdactiviteit in de bedrijfswereld uitvoeren. De studenten werken niet alleen resultaatgericht, maar worden ertoe gestimuleerd regelmatig te reflecteren over hun eigen leerproces en individuele competentieontwikkeling. Bovendien laten de afgestudeerden zich positief uit over het feit dat niet alleen conventionele vakkennis opgedaan wordt, maar dat ook gewerkt wordt aan ondernemers - en managementvaardigheden zoals teamwerk, projectmatig werken en communicatie. Hierbij stelt de commissie voor om de studenten ook met mogelijke reactieve inputs te leren omgaan. De studenten appreciëren het ruime aanbod van zeer uiteenlopende onderwerpen waaruit zij kunnen kiezen voor hun masterproef. Bij de uitwerking van de masterproef wordt rekening gehouden met de integratiegedachte die de opleiding Arbeidsorganisatie & Gezondheid consequent nastreeft. Het nieuwe eindwerkconcept wil de positieve aspecten van de toepassingsgerichtheid behouden en wil tevens het afstudeerwerk wetenschappelijk degelijker en met meer diepgang onderbouwen. Hiermee zal de opleiding alvast tegemoet komen aan de vraag van het werkveld om meer aandacht te besteden aan de uitwerking van de wetenschappelijk theoretische achtergrond in de masterproeven.


15

Het recent opgestarte onderzoekscentrum voor Integratie van Arbeid, Gezondheid & Milieu speelt in het nieuwe concept een cruciale rol doorheen het volledige proces van masterproef. De subgroep Academische Vorming werkt sinds het academiejaar 2003-2004 als reflectiegroep. Deze groep werkte de criteria uit voor de beoordeling van het wetenschappelijke gehalte van de meesterproef. Vermits wetenschappelijkheid in het kader van de BA/MA-hervormingen een belangrijk aspect van de opleiding en dus ook van de masterproef is, is het een zorg van de opleiding om de studenten dit academische aspect te laten ervaren tijdens hun opleiding. De studenten en alumni zijn tevreden over de informatie die zij kregen ter voorbereiding van de masterproef. Ook de begeleiding verloopt vlot. Hiervoor zijn duidelijke procedures opgesteld met onder andere een concrete bepaling van de minimumtijd die een docent-promotor moet besteden aan de begeleiding van de meesterproef. Afspraken worden nageleefd en de beoordeling is transparant. Een coördinator eindwerken coördineert de dagelijkse opvolging van diverse logistiek-administratieve afspraken tussen alle partijen. Hierbij wordt veel aandacht besteed aan de communicatie en informatie over het eindwerk naar docenten en studenten. De opname van de opleiding A&G in dit systeem is gepland.

sterke punten -

Drie ‘eindwerken’ met een progressieve evolutie en begeleiding zijn een sterke meerwaarde voor de studenten. De ondersteunende procedures voor de opbouw én de begeleiding van de eindwerken zijn gebruiksvriendelijk en volledig. De werkbelasting van de begeleidende docenten is gekwantificeerd. De daadwerkelijke bedrijfsopvolging biedt een kennismaking met reële problemen. De duo-promotor (intern/extern), hetzij vanuit bedrijf hetzij vanuit onderzoekscentrum, is positief. Het begeleidingstraject voor eindwerken (onder andere steundocument) is opgenomen in het kwaliteitssysteem.

aandachtspunten -

-

-

1.9

De commissie stelt voor om de studenten met mogelijke reactieve inputs te leren omgaan door bij een oefenvoorstelling van een van de drie eindwerkprojecten de student te confronteren met diverse stakeholders. Naast een checklist met criteria ter beoordeling van het academische gehalte van de eindwerken valt aan te raden een analoge checklist met criteria ter beoordeling van de praktijkgerichtheid uit te werken en te gebruiken. De mogelijkheden die de overheid biedt om werkveldervaring op te doen en afstudeerwerken uit te voeren, moeten geëxploreerd en benut worden.

internationale dimensie

De invulling van de internationale dimensie in de opleiding wordt gecoördineerd en ondersteund door het recent opgerichte Centrum voor Externe Samenwerking.


16

Verschillende activiteiten geven de studenten de kans om een internationale ervaring op te doen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld deelnemen aan de internationale dag(en). In 2003-2004 gingen drie studenten in het kader van een Tempus -project naar Sint-Petersburg. Vooral in de domeinspecifieke opleidingsonderdelen wordt aandacht besteed aan de internationale dimensie van de besproken materie en worden af en toe internationale publicaties verwerkt. De opleiding wil dit academiejaar op zoek gaan naar gelijkaardige opleidingen in het buitenland. In een eerste stap zullen dan de curricula vergeleken worden. De belangstelling om naar het buitenland te gaan is soms groter dan wat daar aangeboden wordt. Dit maakt het voor deze opleiding moeilijk om degelijke en gelijkwaardige partners te vinden.

sterke punten -

De institutionele contracten van EHSAL worden gescreend op hun bruikbaarheid voor de opleiding. De assessment coördinator peilt naar de taalvaardigheden van de kandidaten en duidt samen met de studenten aan waar vaardigheden nog te verbeteren zijn. De internationale dag(en) biedt/bieden de studenten kansen op internationale ervaring.

aandachtspunten -

-

-

1.10

De inbreng van de internationale dimensie in de cursussen en in de navorming (onder andere EUregelgeving en -agentschappen op het vlak van milieu en veiligheid) kan breder en dieper uitgewerkt worden. De internationale dimensie in de opleiding kan meer gestalte krijgen door contacten te leggen met Europese instellingen te Kopenhagen (milieu), Bilbao (Veiligheid en Gezondheid) en Dublin (Verbetering van leef- en werkomstandigheden). De opvolging van de jaarlijkse Europese week voor de Veiligheid en Gezondheid verdient aandacht. De opleiding kan meer aandacht besteden aan bestaande Europese netwerken. Alumni van de opleiding die in het buitenland werken of gewerkt hebben, zijn sterke troeven om als sprekers uitgenodigd te worden.

leersituatie: onderwijsvormen en leermiddelen

Het studiemateriaal is tijdig ter beschikking en degelijk uitgewerkt. Een docent coördineert de gastcolleges en ontwikkelt cursusmateriaal op basis van de informatie en documentatie die gastsprekers hanteren. Ook de gastsprekers beschouwen dit als een positieve samenwerking en maken in hun bedrijfsomgeving gebruik van deze teksten. De studenten zijn tevreden over de bereikbaarheid en beschikbaarheid van de docenten. Vermits de opleiding vrij klein is, staan de docenten en de studenten dicht bij elkaar en kan snel en accuraat gereageerd worden op vragen, voorstellen of problemen. Hoewel de digitale communicatie goed werkt, stellen de studenten het persoonlijke contact het meest op prijs.


17

De ECTS-fiches vermelden voor elk opleidingsonderdeel de werkvormen die gebruikt worden door de docent. Zowel de studenten als de afgestudeerden zijn tevreden over de verscheidenheid aan werkvormen. Het werken met kleine groepen laat toe te exploreren aan de hand van actieve leermethoden. De vaardigheidstrainingen worden sterk gewaardeerd.

sterke punten -

De studenten melden dat zeer correct wordt omgegaan met de inhoud van de ECTS-fiches. Experimenteren met leervormen wordt aangemoedigd, ook als een vorm van academisering. De docenten beschikken over een document met leidraad ter ontwikkeling van leermiddelen. Het digitale leerplatform N@tschool is een degelijke aanwinst en biedt veel mogelijkheden. Actieve werkvormen worden geïntegreerd in de opleiding. Door gebruik te maken van een portfolio volgt de student door zelfreflectie zijn vooruitgang in competentieontwikkeling op.

aandachtspunten -

-

1.11

De EHSAL-omgeving kan benut worden als leersituatie. De visitatiecommissie adviseert de opleiding om de cursussen (alvast die voor milieu) te screenen op EU-gerichtheid en evidence basis. Het inlassen van keuzemogelijkheden in het curriculum moet worden overwogen. Om de herkenbaarheid van de opleidingselementen te garanderen, is overeenstemming tussen vakbenaming en feitelijke inhoud belangrijk. De referenties die vermeld worden in het leermateriaal zijn best ook in de bibliotheek raadpleegbaar. De visitatiecommissie vraagt voldoende aandacht en tijd te besteden aan de docenten nu van hen verwacht wordt dat zij aangepast onderwijs - en evaluatiemateriaal ontwikkelen en nieuwe onderwijsvormen verkennen/invoeren. Hoewel een en ander op punt staat voor de opleiding A&G, zouden alle studenten er moeten toe worden aangezet of ervan worden overtuigd dat de pakketverkoop van cursussen tot een soepeler verdeling van de cursussen door de cursusdienst leidt.

toetsing en evaluatie

Ook hier maken de studenten duidelijk dat de ECTS-fiches volledig en correct zijn. De evaluatiemodaliteiten zijn transparant. De studenten weten wat van hen verwacht wordt. Er is een grote mate van consistentie in het didactisch geheel waarbij de toetsing afgestemd is op de vooropgestelde doelstellingen. De goed uitgebouwde ombudsdienst is tijdens het volledige academiejaar bereikbaar. Deelname aan de proefexamens is niet verplicht, deze examens worden tijdig aangekondigd. De verbetering gebeurt klassikaal samen met de docent. De minder goede scoorders bij de proefexamens worden uitgenodigd voor een ges prek als preventieve maatregel tegen vroegtijdige uitstroming.


18

sterke punten De opleiding getuigt van een grote studentvriendelijkheid en goed geplande examen- en toetsingsmomenten. De examenresultaten worden besproken met de studenten. Er worden verschillende evaluatiemethoden toegepast. De cel statistische analyse volgt de resultaten op.

aandachtspunten De examenresultaten kunnen worden gebruikt als indicatoren voor de toetsing van het leerproces.

1.12

studie- en studentenbegeleiding: studenteninstroom, studie- en studentenbegeleiding

De opleiding telt ongeveer 30 eerstejaarsstudenten en streeft ernaar 50 eerstejaarsstudenten te hebben binnen twee academiejaren. De opleiding wenst de voordelen van de kleinschaligheid echter niet te verliezen. EHSAL organiseert een taalproef Nederlands voor instromers die niet beschikken over een diploma secundair onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. Het toelatingsassessment voor zij-instromers geeft hen de kans om hun competenties kenbaar te maken en te verzilveren voor de verdere opleiding. De inbreng van EVK en EVC bij aanvang van de opleiding heeft ook voordelen voor de opleiding zelf. Deze aanpak kan immers de instroom verhogen. De studenten zijn tevreden over de onthaalbrochure. Zij werden goed onthaald en rondgeleid. Ook de zijinstromers waarderen dat zij goed opgevangen zijn door zowel de docenten als de medestudenten. De combinatie van werken en studeren wordt gerespecteerd. De vermindering van de studieomvang op basis van een vrijstellingendossier getuigt van de waardering voor eerder bereikte studie- of werkresultaten. Door de kleinschaligheid van de opleiding nemen de docenten de studie- en studentenbegeleiding grotendeels zelf op. De studenten stellen de regelmatige overlegsessies van de decaan met de contactstudenten van de opleiding sterk op prijs. Het zijn waardevolle reflectiemomenten over concrete aspecten van de opleiding. De coach voor studentenparticipatie slaagt zeer goed in zijn opdracht in deze opleiding omdat de dynamiek hier aanwezig is. De attitude van de decaan, de betrokkenheid van de studenten (ongeveer tien procent van de studenten) via de studentenvertegenwoordiging en het dynamische docententeam dragen zonder twijfel bij tot dit succes. De kleine groepen studenten in het eerste jaar maken coaching van het leerproces tijdens de onderwijsactiviteiten mogelijk. De opleiding organiseert ook extra vakinhoudelijke begeleiding en oefeningen voor de eerstejaarsstudenten, die hier ook gebruik van maken. Aan de niet-verplichte studievorderingstesten neemt het merendeel van de eerstejaarsstudenten deel. Voor aansluitende feedback kunnen zij terecht bij de vakdocent en de studiebegeleiders. Het Centrum voor Studie- en Studentenbegeleiding (CSSB) wil een optimale fit realiseren tussen de kenmerken van het onderwijsaanbod en de kenmerken van de student. Topsporters, studenten met een handicap, werknemers, studenten met financiële problemen en studenten met leerproblemen kunnen allemaal rekenen op de diensten van dit centrum.


19

Tijdens de examenperiode wordt de specifieke functie van ombudsdienst opgenomen door de medewerkers van het CSSB.

sterke punten De studenten van de opleiding zijn zeer tevreden over de studie- en studentenbegeleiding. Het monitoraat in het 1e bachelorjaar voorziet in veel extra oefeningen en is dus niet enkel bedoeld om problemen op te lossen, maar ook om ze te voorkomen. Het assessment bij zij-instroom is degelijk uitgewerkt en is een waardevolle tool voor zowel de student als de opleiding. De docenten kennen de studenten en de studenten kennen de docenten. Er vinden collectieve sessies plaats voor verbetering van het studiegedrag. De aanstelling van een coach studentenparticipatie is efficiënt. De regelmatige overlegsessies van de decaan met de contactstudenten van de opleiding versterken de betrokkenheid van de studenten bij de werking van de opleiding.

aandachtspunten Een vorm van assessment tijdens de opleiding kan worden overwogen. Reflectiemomenten over het competentieprofiel en reflectie ook vanuit het docentenkorps zijn aanraders. Door studentenparticipaties in te voeren bij de welzijnsbeleving op EHSAL kan overleg worden gecreëerd dat is geïnspireerd op geïnstitutionaliseerd overleg van het comité voor Preventie en Bescherming. Er moet worden gesleuteld aan de bereikbaarheid en beschikbaarheid van de gastsprekers. De commissie raadt de opleiding aan tewerkstellingsvoorbeelden op te nemen in de voorlichtingsbrochure.

1.13

studeerbaarheid en studierendement

De hoge slaagcijfers in het eerste jaar weerspiegelen de zeer bewuste keuze van de studenten voor deze opleiding en hun sterke motivatie. Er zijn dan ook weinig studiestakers. De resultaten van de vorig academiejaar uitgevoerde studietijdmeting lagen ter beschikking tijdens de week van het bezoek en ze worden besproken in het opleidingsteam.

sterke punten -

1.14

De studielast wordt degelijk en uitgebreid gemeten aan de hand van de tijdschrijfmethode. Het programma wordt bijgestuurd en geoptimaliseerd in functie van de reële gemeten belasting. De resultaten van de studielastmeting worden in het opleidingsteam besproken.

afgestudeerden

De specifieke bevindingen van de alumni over de specifieke thema’s worden in dit terugmeldingsrapport vermeld bij deze thema’s zelf en worden hier dan ook niet herhaald.


20

De jaarlijks georganiseerde internationale studiedag vinden de afgestudeerden een goed idee. Zich overdag vrijmaken om hieraan deel te nemen, is voor de meesten echter vanzelfsprekend noch evident. De afgestudeerden stellen op prijs dat rekening gehouden wordt met hun inbreng via onder andere bevragingen en de resonantiegroep. Zij halen als voorbeeld de verbeterde sollicitatievoorbereiding en de invoering van de portfolio aan. De alumniwerking zal dit academiejaar starten in de nog jonge opleiding A&G.

sterke punten -

De afgestudeerden zijn tevreden over de opleiding. De keuze van de studenten en de tevredenheid in het werkveld zijn duidelijk. Er zetelen afgestudeerden in de resonantieraad. De afgestudeerden bezitten de vereiste communicatievaardigheden.

aandachtspunten -

1.15

De afgestudeerden kunnen zeker als ambassadeurs van de opleiding ingezet worden. Het aanbieden van bijscholing aan afgestudeerden en hun omgeving zal een positieve invloed hebben op de bekendheid van de opleiding. Starten met alumniwerking vanaf januari 2005 biedt mogelijkheden om de vorige aspecten te ondersteunen. Er moet worden gepeild naar probleemgebieden voor inzetbaarheid bij afgestudeerden.

maatschappelijke dienstverlening en onderzoek

dienstverlening De beleidsdoelstellingen voor maatschappelijke dienstverlening zijn geformuleerd in de opdrachtverklaring van het Centrum voor Externe Samenwerking. De afspraken hieromtrent zijn vastgelegd in een intern reglement. Een business development manager werd aangesteld om de coördinatie met de diverse onderzoekscentra in handen te nemen. De opleiding A&G participeert in verschillende projecten. Het is de bedoeling de expertise van het onderwijsteam Arbeidsorganisatie & Gezondheid nog meer te kunnen inschakelen in diverse dienstverleningsprojecten. Niet alleen het onderwijsteam of het onderzoekscentrum voor Integratie van Arbeid, Gezondheid & Milieu verzorgen dienstverleningsprojecten, ook de studenten zijn belangrijke schakels in de dienstverlening aan de maatschappij. Het hele onderwijs is immers doorweven met betrokkenheid van bedrijven en in elk studiejaar worden de studenten in mindere of meerdere mate geconfronteerd met de bedrijfsrealiteit.


21

sterke punten -

Maatschappelijke dienstverlening heeft een plaats in de opleiding. Projectwerken in bedrijven zijn zowel voor de opleiding, de student als het bedrijf belangrijk. Het sociaal-culturele veld en NGO’s komen aan bod. Elk initiatief krijgt kansen. De studenten participeren in de maatschappelijke dienstverlening van de opleiding bedrijfsprojecten.

via

aandachtspunten -

-

Er moet een meer gestructureerde aanpak van de maatschappelijke dienstverlening in de opleiding worden uitgebouwd. Het werken met competentieprofielen kan een interessant onderzoeksproject op zich zijn, waarbij de relevantie vanuit het beroepenveld, de stakeholders (onder andere de werknemersvertegenwoordigers) kan worden ingebracht. Pro-actiever werken aan dienstverlening is zinvol. EHSAL kan zelf aanbrengen welke expertises de opleiding A&G in huis heeft, veeleer dan enkel vraaggestuurd alle thema’s proberen op te nemen. Maatschappelijke dienstverlening kan ook worden aangeboden door actieve inbreng in bestuur/werkgroepen van relevante beroepsorganisaties. De opleiding zou er moeten naar streven betrokken te zijn bij de werking van de adviesraden van de overheid.

onderzoek EHSAL wil een eigen onderzoeksbeleid uitwerken. Een uitvoerige beleidsnota inzake wetenschappelijk onderzoek beschrijft de visie van de hogeschool op onderzoek en academisering. Het onderzoekscentrum voor integratie van Arbeid, Gezondheid en Milieu is opgestart in januari 2004 en wil een bijdrage leveren tot de academisering van de opleiding door het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke dienstverlening. Het onderzoekscentrum ondersteunt het wetenschappelijke niveau van het curriculum en geeft ruggensteun aan de begeleiding van projectwerken en eindwerken in de opleiding. Een sterke link met het onderwijs is een absolute prioriteit van het onderzoekscentrum. Het recent opgerichte onderzoekscentrum wil zich tevens ontplooien als expertisecentrum om projecten in bedrijven te ondersteunen. Een basiscriterium blijft voor de opleiding het antwoord op de vraag of de inspanningen bijdragen tot de accreditatie. Het onderzoekscentrum wil op termijn focussen op specifieke thema’s en de samenwerking met de universiteiten benutten vanuit de eigen activiteiten. Als de opleiding praktijkrelevante academisering nastreeft, dan wil zij ook praktijkrelevant onderzoek nastreven. Een en ander is nog te nieuw om nu al effecten en resultaten van de werking op te leveren. Aan visie en enthousiasme ontbreekt het alvast niet.


22

sterke punten -

Samenwerken met universiteiten wordt erkend als motor om de onderzoekscultuur aan te zwengelen. De visie op de uitbouw van het onderzoek in twee fasen (accreditatie, niches) is realistisch. De voordelen van de associatie worden duidelijk onderkend. Het nieuwe onderzoekscentrum is een gepast antwoord op een duidelijke maatschappelijke leemte. Nieuwe docenten worden geïntegreerd in onderzoeksgroepen. De lijst van de eindwerken wordt opgemaakt in het kader van onderzoeksniches.

aandachtspunten -

Het is nodig het accent te blijven leggen op toegepast onderzoek. De huidige aandacht voor het evenwicht tussen onderwijs en onderzoek mag niet verslappen. Vigilantietechnieken en cognitief ergonomische technieken kunnen een interessant onderzoeksthema zijn met maatschappelijke relevantie.


23

2

samenvatting van de belangrijkste sterken punten en aandachtspunten sterke punten

-

-

-

De student staat werkelijk centraal en er wordt duidelijk gewerkt aan attitudevorming, die zich overal laat voelen op EHSAL. Er is een goed onderwijsontwikkelingsplan/jaarwerking. A&G weet als kleine opleiding de voordelen van de grootschaligheid van EHSAL te benutten. De opleiding is opgenomen in een groot geheel en geniet op die manier van de diensten, de organisatie en de lopende processen. De afgestudeerden zijn breed inzetbaar. Het bestaan en de werking van de resonantieraad verdient een vermelding. De tevredenheidsbarometer en ‘meten om te weten’ zijn waardevolle aspecten voor de optimalisering van de opleiding. De opleiding wordt gedragen door een sterk, enthousiast en gemotiveerd docentenkorps. De docenten, studenten, afgestudeerden en werkvelddeskundigen worden betrokken bij de evaluatie en bijsturing van het opleidingsprogramma. De studenten worden betrokken bij de onderwijsvernieuwing. De ECTS-fiche is een goed uitgewerkte communicatietool naar studenten. Deze fiche bevat zowel informatie over de evaluatiemodaliteiten als over de onderwijs - en leermethoden en is consulteerbaar via intranet. Er is een zeer goed functionerende studentenadministratie en planning (colleges, examens, eindwerken, ...), waarbij de procedures worden aangepast bij de planning van een nieuwe toepassing ervan.

aandachtspunten -

Het bekendmaken van het potentieel van de opleiding vraagt nog veel werk. De technologie in praktijk laten ervaren moet een prioriteit zijn. De communicatie over de te behalen attesten tijdens de opleiding moet duidelijker zijn.

advies -

-

De visitatiecommissie vraagt EHSAL en de opleiding de nodige tijd te nemen om te consolideren. De begeleiding en daadwerkelijke ondersteuning van het docentenkorps bij de vernieuwingen in het onderwijzen en evalueren, en bij de evolutie van de inhoud van het takenpakket vraagt actieve aandacht. De EHSAL-leeromgeving kan worden benut als mogelijkheid om praktijkervaring op te doen. Is de opleiding inhoudelijk niet sterk genoeg om niveau 1 aan te vragen? Sinds het academiejaar 2003-2004 zijn zeer veel commissies, raden, groepen en procedures in actie getreden. Het is nog te vroeg om de resultaten ervan te kennen, maar de visitatiecommissie adviseert de opleiding toch om kort op de bal te spelen bij de evaluatie van de werking en efficiëntie ervan en indien nodig bij te sturen.


24

bijlagen

bijlage 1 curriculum vitae van de visitatieleden Raf Bouckaert is van opleiding doctor in de scheikunde. Hij heeft ruim dertig beroepservaring in de privé sector binnen het domein van kwaliteitsbeheer en ontwikkeling van verbeterprocessen op vlak van veiligheid en milieu. Momenteel is hij tewerkgesteld bij Bayer. Hij heeft aan de Vlaamse universiteiten geparticipeerd bij de visitatie scheikunde onder de coördinatie van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR).

Mark Heselmans is burgerlijk ingenieur electrotechniek. Hij is steeds verbonden gebleven aan de Katholieke Universiteit Leuven momenteel als docent methodologie en management van de veiligheid. Zijn hoofdopdracht heeft hij bij de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, in de functie van Directeurgeneraal Algemene Directie Toezicht op het Werk. Hij is beheerder, voorzitter, ondervoorzitter en lid in tal van nationale en internationale organisaties op vlak van veiligheid, gezondheid en bescherming.

Ludo Van Exem is industrieel ingenieur, behaalde een bijzondere licentie in Arbeidsorganisatie en volgde naast een MBA opleiding een cursus Middle management. In zijn beroepsloopbaan oefende hij tal van leidinggevende functies uit en was betrokken bij de oprichting van diverse bedrijven. Momenteel oefent hij het mandaat van bestuurder uit in bedrijven die hij mede heeft opgestart.

Lucia Van Hoof is van opleiding biologe en doctor in de medische micro biologie. Zij heeft in het begin van haar beroepsloopbaan gewerkt als docente aan de Katholieke Industriële Hogeschool Antwerpen. Later heeft zij haar werkterrein verlegd naar kwaliteitszorg. Momenteel is zij kwaliteitscoördinator van de Karel de Grote Hogeschool Antwerpen. Als secretaris van de visitatiecommissie grafische bedrijven is zij vertrouwd met de visitatieprocedure van VLHORA in het algemeen en de secretariaatswerkzaamheden in het bijzonder.

Geert Van Hove is van opleiding orthopedagoog. Na zijn studie richtte hij de Dienst Begeleid Zelfstandig Wonen op. Rond dit thema heeft schreef hij later een doctoraatsthesis waarop hij promoveerde in 1993. Sindsdien is hij docent aan de faculteit psychologie en pedagogiek aan de Rijksuniversiteit Gent. Hij is vertrouwd met de visitatieprocedure van VLHORA. Hij was lid van de visitatiecommissie orthopedagogie.


bijlagen

bijlage 2 thema’s van het zelfevaluatierapport 0

beschrijving van beleid en kwaliteitszorg van de opleiding •

voorstelling van de opleiding;

•

beschrijving

van

het

beleid,

algemene

strategie

en/of

doelstellingen

inzake

onderwijs,

internationalisering, maatschappelijke dienstverlening, onderzoek, … •

1

beschrijving van het kwaliteitsbeleid en van het systeem van interne kwaliteitszorg.

thema concretisering kwaliteitszorg in de opleiding •

concrete uitwerking kwaliteitszorg in de opleiding (enquêtes, consensusvergaderingen, evaluatie, relaties met werkveld, …);

•

meetresultaten van de opleiding vanuit het interne kwaliteitsinstrument;

•

verbeterdoelen en acties vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding;

•

opvolging van de verbeterdoelen en acties vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding;

•

kwaliteitscoördinator in de opleiding (verantwoordelijkheid, draagvlak, functioneren); thema kwaliteitszorg in het opleidingsteam.

bijlage: overzicht scores, formulieren, (opvolgings)verslagen vanuit de kwaliteitszorg in de opleiding

2

thema personeel •

human Resources Management (o.a. aanstelling en/of aanwerving, allocatie, bevordering, functionering en evaluatie);

•

betrokkenheid van personeel (commitment en empowerment);

•

werking van het opleidingsteam (coördinatie, teamverantwoordelijkheid, draagkracht, ….);

•

professionalisering van het personeel buiten de technische deskundigheid (ook o.a. navorming);

•

technische deskundigheid van het onderwijzend personeel (vakinhoudelijk, onderwijskundig en didactisch) (ook hoe gaan wij daarmee om?, navorming, …);

•

onderzoeksdeskundigheid en/of deskundigheid in de beoefening en de ontwikkeling van de kunsten (indien van toepassing);

•

technische, administratieve en organisatorische deskundigheid (ATP, ondersteunende diensten) (ook o.a. navorming).


bijlagen

bijlage: omvang, cijfermateriaal, samenstelling personeel (diploma, categorie, functieomschrijvingen, opdrachten), overzicht navorming personeel

3

thema materiële en financiële randvoorwaarden •

onderwijsruimten (incl. laboratoria, practica- en werkgroepruimten, ateliers, ….);

•

mediatheek;

•

computerfaciliteiten;

•

beschikbare werkingsmiddelen;

•

studenten- en docentenfaciliteiten.

bijlage: cijfermateriaal

4

thema onderwijsdoelstellingen •

onderwijsvisie van de opleiding;

•

afstemming van de onderwijsdoelstellingen van de opleiding op het hoger onderwijs;

•

afstemming van de onderwijsdoelstellingen van de opleiding op het werkveld.

bijlage: beroeps - en/of opleidingsprofiel, onderwijsvisie en/of onderwijsdoelstellingen

5

thema opleidingsprogramma: opbouw en inhoud •

concretisering van de onderwijsdoelstellingen in het opleidingsprogramma;

•

de aandacht in het opleidingsprogramma voor de vaardigheden die het maatschappelijk en beroepsmatig functioneren ondersteunen;

•

actualiteitsgehalte van het opleidingsprogramma;

•

sequentiële opbouw en coherentie van het opleidingsprogramma;

•

aandacht voor de karakteristieken van de studenteninstroom;


bijlagen

•

aanbod en structuur van flexibele leerwegen in het opleidingsprogramma;

•

het niveau en de inhoud van de opleidingsonderdelen.

bijlage: opleidingsprogramma en studiegids van de opleiding

6

thema afstudeerwerk en/of werkveldervaring •

opvatting(concept), inhoud en niveau;

•

begeleiding (o.a. duidelijkheid regelingen en voorzieningen);

•

beoordeling (gehanteerde criteria en wijze van beoordeling);

•

relatief gewicht in de opleiding.

bijlage: stagecontract, stagebeoordelingfiche, lijst van stageplaatsen, gebruikte handleiding en/of afspraken bij begeleiding en beoordeling van afstudeerwerken

7

thema internationale dimensie •

integratie van de doelstellingen van het internationaliseringbeleid in de opleiding;

•

de internationale dimensie in de opleiding;

•

participatiegraad van de studenten aan internationale programma's;

•

internationale contacten van het personeel met terugkoppeling naar het onderwijs;

•

samenwerking met buitenlandse instellingen.

bijlage: cijfergegevens internationalisering (studenten, personeel, take-up rate, begroting, uitgaven, ….) internationalisering

8

thema leersituatie

8.1

onderwijsvormen •

de verschillende onderwijsvormen (hoorcollege, werkgroepen, projectwerk, practica, zelfstudie, ….) (concept, geschiktheid in relatie tot doelstellingen, didactisch niveau);

•

innovatieve onderwijsvormen;

•

proportie contacturen-zelfstudie-andere onderwijsactiviteiten.


bijlagen

8.2

leermiddelen •

de verschillende onderwijsmiddelen (syllabi, handleidingen, cursussen, didactische hulpmiddelen, …) (in relatie tot doelstellingen en kwaliteit);

•

inschakeling van innovatieve leermiddelen in de opleiding (o.a. ICT).

bijlage: proportie contacturen-zelfstudie-andere onderwijsactiviteiten, onderwijsreglement en/of -regeling en/of -procedure wijziging onderwijsvormen en leermiddelen

9

thema toetsing en evaluatie •

de verschillende evaluatievormen (concept, in relatie tot de doelstellingen van de opleidingsonderdelen en de opleiding als geheel, gerichtheid van de evaluatie op het toetsen van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes, moeilijkheidsgraad);

•

criteria en wijze van beoordeling door de evaluatoren;

•

criteria en wijze van beoordeling van de examencommissie;

•

organisatie van toetsen en examens;

•

transparantie van de evaluatie.

bijlage: examenreglement en/of regeling

10

thema studie- en studentenbegeleiding

10.1

studenteninstroom •

instroomprofiel (ook zijdelings);

•

instroombegeleiding;

•

voorlichting aan abituriënten/aspirant-studenten;

•

activiteiten ten aanzien van de aansluiting secundair - hoger onderwijs.

10.2

studiebegeleiding en studentenbegeleiding •

studiebegeleiding tijdens het eerste jaar;

•

studiebegeleiding/advies tijdens het vervolg van de opleiding;

•

communicatie van de onderwijsdoelstellingen, onderwijs - en examenreglement/ regeling;


bijlagen

•

psychosociale begeleiding;

•

studentenparticipatie;

•

ombudsfunctie.

bijlage: cijfergegevens instroomprofiel en instroombegeleiding, folders en cijfergegevens studie- en studentenbegeleiding, decretaal rapport studiebegeleiding eerstejaars

11

thema studeerbaarheid en studierendement •

studierendement en studiebelemmerende of studiebevorderende factoren en maatregelen (per studiejaar/startmodules en voor de hele opleiding);

•

studietijd (verdeling over en binnen de opleiding, wijze en opvolging studietijdmeting, overeenstemming begrote en reële studietijd).

bijlage: slaagcijfers alle studiejaren/modules en gemiddelde studieduur, cijfergegevens begrote en reële studietijd

12

thema afgestudeerden •

voorbereiding van de afgestudeerde op de instap in het werkveld (uitstroombegeleiding inbegrepen);

•

contacten tussen de opleiding en de afgestudeerden (o.a. alumniwerking);

•

waardering voor de afgestudeerden door het werkveld;

•

tevredenheid van de afgestudeerden over de opleiding.

bijlage: materiaal uitstroombegeleiding en alumniwerking, rapport tevredenheidmeting bij afgestudeerden

13

thema maatschappelijke dienstverlening •

maatschappelijke dienstverlening verweven met de opleiding (concept, beleidsdoelstellingen, bijdrage tot beleidsdoelstellingen, verwevenheid met onderwijs, kwaliteitszorg maatschappelijke dienstverlening);

•

organisatie, middelen en ondersteuning van de opleidingsgebonden maatschappelijke dienstverlening.

bijlage: visie en/of beleidsdoelstellingen maatschappelijke dienstverlening, overzicht maatschappelijke dienstverlening, begroting projecten maatschappelijke dienstverlening, resultaten uit kwaliteitszorg


bijlagen

14

thema onderzoek •

onderzoek verweven met de opleiding (concept, beleidsdoelstellingen, bijdrage tot beleidsdoelstellingen, verwevenheid met onderwijs o.a. via actieve deelname studenten, kwaliteitszorg onderzoeksprojecten);

•

organisatie, middelen en ondersteuning opleidingsgebonden onderzoek.

bijlage: overzicht onderzoeksprojecten, begroting onderzoek (personeel/taakbelasting, uitrusting, werking), tussentijdse en/of eindverslagen, gebruikerscommissies, resultaten uit kwaliteitszorg)

15

thema beoefening en ontwikkeling van de kunsten (indien van toepassing) •

de beoefening en ontwikkeling van de kunsten in de opleiding (beleidsdoelstellingen, bijdrage tot de realisatie van de doelstellingen, verwevenheid met onderwijs, kwaliteitszorg beoefening en ontwikkeling kunsten);

•

organisatie, middelen en ondersteuning van de beoefening en ontwikkeling van de kunsten.

bijlage: overzicht beoefening en ontwikkeling kunsten in de opleiding, resultaten uit kwaliteitszorg


bijlagen

bijlage 3 bezoekschema

dag 1 – 28 september 2004 09.00 – 09.45 uur 09.45 – 11.00 uur 11.00 – 11.15 uur 11.15 – 12.30 uur 12.30 – 13.30 uur 13.30 – 14.30 uur 14.30 – 15.15 uur 15.15 – 15.30 uur 15.30 – 16.30 uur 16.30 – 17.30 uur 17.30 – 18.15 uur 18.15 – 19.00 uur 19.00 – 20.00 uur 20.00 uur

algemeen directeur, kwaliteitscoördinator, directeur onderwijs (indien van toepassing), departementshoofd en verantwoordelijke personeelsbeleid kwaliteitscoördinator van de opleiding (indien van toepassing) en opleidingscoördinator intern overleg rondleiding lichte lunch in besloten kring studenten: 3 tot 5 uit het eerste jaar en 3 tot 5 uit het tweede jaar (verschillende instroom, M/V, studentenvertegenwoordigers of jaarverantwoordelijken, generatie en niet-generatie studenten)1 studenten: 5 tot 7 uit het derde en vierde jaar2 intern overleg - pauze verantwoordelijke studiebegeleiding/SOVO, ombudsdienst en verantwoordelijke internationalisering inzage werkdocumenten 5 tot 7 afgestudeerden van de voorbije jaren (verschillende functies, sectoren en werkterreinen) 5 tot 7 vertegenwoordigers van het beroepenveld (die afgestudeerden in dienst hebben of stagiaires aannemen) hapje en drankje met aanwezigen avondmaal voor de commissie, intern overleg en overnachting

dag 2 – 29 september 2004 09.00 – 10.00 uur

10.00 – 11.00 uur 11.00 - 11.15 uur 11.15 – 12.00 uur 12.00 – 12.30 uur 12.30 – 13.30 uur 13.30 – 14.15 uur 14.15 – 14.45 uur 14.45 – 17.00 uur 17.00 – 17.30 uur

1

2

5 tot 10 docenten algemene vakken (verschillende anciënniteit, representatief voor verschillende vakgroepen, inclusief verantwoordelijke maatschappelijke dienstverlening/onderzoek 5 tot 10 docenten specialisatievakken (verschillende anciënniteit, representatief voor verschillende vakgroepen, inclusief stageverantwoordelijke) intern overleg – pauze ATP-medewerkers (secretariaat, verantwoordelijke infrastructuur, bibliothecaris) intern overleg lichte werklunch voor de commissie in besloten kring departementshoofd, opleidingscoördinator en kwaliteitscoördinator van de opleiding (indien van toepassing) vrij spreekuur intern overleg mondelinge rapportering

eerste jaar en tweede jaar wordt geïnterpreteerd als eerste en tweede jaar van het academiejaar 2003-2004, hier worden aan toegevoegd enkele studenten uit het eerste jaar van het academiejaar 2004-2005 vierde jaar wordt geïnterpreteerd als vierdejaarsstudenten van het academiejaar 2003-2004 en enkele vierdejaarsstudenten van het academiejaar 2004-2005


bijlagen

de visitatie arbeidsorganisatie en gezondheid inleiding de visitatiecommissie...4

Recommend Documents