De Uitstromer Nieuwsbrief

Pronkjuweel: vereniging voor aqua en meer

november 2012

De Uitstromer Nieuwsbrief

Nog steeds geen bericht van uw voorzitter Beste aquariumvrienden, In dit nummer:

Agenda en Hobbyavonden

2

Erik Prins: Nieuwe planten of oude onbekenden

2

Test van voedingsbodem

3-5

Weidegrond voor garnalen

5-6

Adressen en verenigingsinformatie

7

Uw voorzitter is gecrasht op de digitale snelweg. Meestal is hij in staat om maandelijks zijn onvolprezen stukje aan te leveren. Nu even niet dus. Afgelopen maand was er zelfs geen maandelijkse Uitstromer wegens zeer drukke werkzaamheden van uw blaadjesmaakster. Dat heeft u waarschijnlijk niet erg gevonden. Of heeft u de Uitstromer geeneens gemist? Ik heb geen enkele reactie gekregen over het missen van uw maandelijkse blaadje. Dit vind ik eigenlijk wel jammer. Per maand besteed ik zo’n drie dagen aan het maken van het blaadje. Dit doe ik allemaal in mijn vrije tijd. Deze wordt wel steeds beperkter. Er zijn ook nog wat andere dingen die ik graag in mijn vrije tijd wil gaan doen. Daarom de vraag of het wel zinnig is om verder te gaan met deze uitgebreide digitale nieuwsbrief. Is het misschien beter om nieuwe artikelen op onze website te plaatsen en de nieuwsbrief te beperken tot informatie over de te verwachten lezing? Zullen we de nieuwsbrief helemaal afschaffen? Laat als lid van u horen en breng dit in februari in op de algemene ledenvergadering. Deze maand is er gelukkig wel weer een hobbyavond die geheel in het teken staat van de nieuwe aquariumplanten. Hierover vindt u meer in deze Uitstromer. Om u vast wat te informeren staat deze Uitstromer in het teken van bodems en mosplanten. Veel leesplezier en wellicht tot 26 november?

Met vriendelijke groet, ook namens uw voorzitter, Uw blaadjesmaakster. 26 november Erik Prins uit Alphen aan den Rijn komt ons deze avond vertellen over nieuwe en bijzondere aquariumplanten. Erik is in de aquariumwereld geen onbekende. Zo was hij in het verleden actief als verenigingsbestuurder en inmiddels is hij toegetreden tot het gilde der bondskeurmeesters.

Heeft u nog plek voor een grote bak? Hallo allemaal Mocht iemand nog belangstelling hebben voor een groot gratis aquarium met inhoud, neem dan contact op met onderstaande persoon wonende te Assen. Egbert van der Molen heeft een aquarium van 160 x 50 x 60cm. Dit is gratis af te halen, inclusief vissen en toebehoren (in overleg). Belangstellenden kunnen zich melden bij Egbert, via telefoonnummer 0592-347590.

De Uitstromer

Pagina 2

Agenda en Hobbyavonden

Agenda en Hobbyavonden 26 november 2012 Hobbyavond. Spreker Michiel van der Waaij: Ongewervelden in de Rode Zee 17 december 2012 Hobbyavond. Uitslag Huiskeuring

Erik Prins: Nieuwe planten of oude (on) bekenden Erik Prins uit Alphen aan den Rijn komt ons deze avond vertellen over nieuwe en bijzondere aquariumplanten. Erik is in de aquariumwereld geen onbekende. Zo was hij in het verleden actief als verenigingsbestuurder en inmiddels is hij toegetreden tot het gilde der bondskeurmeesters. Zoals hij zelf stelt, is Erik Prins zijn hele leven al gek van planten. Ook aquariumplanten hebben zijn bijzondere belangstelling. Hij komt ons vanavond vertellen over de nieuwste lichting aquariumplanten. Veel van die planten golden tot voor kort als moeilijk of niet houdbaar, maar tegenwoordig gaat dat beter, ook door verbeterde kennis van aquarium houden. De nieuwe lichting planten is niet zonder meer in elke “dierenwinkel” te vinden. Toch is er met een beetje moeite wel aan te komen, door te ruilen met andere liefhebbers (al dan niet via internet), bij enige gespecialiseerde webshops en er wordt ook veel geruild. Vervolgens zullen de plantjes het niet bij iedereen even goed doen, maar als het allemaal een beetje meezit, kun je wel een heel fraai resultaat bereiken, zoals op het scherm te zien zal zijn. Niet alleen de planten zelf komen langs maar er zal ook verteld worden hoe de verschillende planten gehouden moeten worden. Buiten dat zullen er veel tips langs komen om een mooie en gezonde plantenbak te krijgen en niet onbelangrijk, te houden. Daarbij gaat hij kort in op zaken als licht, waterkwaliteit, de bodem en de voeding die planten nodig hebben. Tijdens de lezing zal er ook gelegenheid zijn, “Franse Rode Klei” aan te schaffen. Voor wie zijn of haar “plantenbak” een nieuwe impuls wil geven.

WWW.TERRAPLANT.NL Terraplant.nl is een van de grootse leveranciers, op het gebied van planten voor u terrarium en paludariums. Tevens zijn wij continu op zoek naar nieuwe soorten planten die wij kunnen toepassen in paludariums en terraria U kunt ons bezoeken in het mooie Midwolda in de provincie Groningen. Het adres:

Hoetshlaan 42, 9681 CM, Midwolda Tel:0597-552531

Of u kunt contact op nemen met ons via:

[email protected]

De Uitstromer

Pagina 3

Test van voedingsbodems Ter voorbereiding van de hobbyavond van 26 november volgt hier een interessant artikel over voedingsbodems. Deze informatie is afkomstig van de site www.aquak.nl. Ik heb de auteur om toestemming voor het overnemen van de informatie gevraagd.

en ook Tropica Mastergrow wordt toegevoegd in lagere dosering dan voorheen.Maar toch ben ik benieuwd of ik terug zou moeten schakelen naar CO2 toedienen, of misschien wel gewoon voeding in de bodem zou moeten stoppen. En omdat ik net van CO2 af kom, koos ik dat laatste.

E

Zodoende ben ik gaan nadenken wat ik dan als voedingsbodem geschikt zou vinden:

De introductie

en jaar lang ben ik bezig geweest om via het water voedingsstoffen bij de planten te krijgen. Dat gaat prima, al merk ik dat de ene plant hier beter mee overweg kan dan de andere. Waterpest bijvoorbeeld, haalt alleen maar zijn voedingsstoffen uit het water. Maar veel moeras planten en nog meer specifiek rozetplanten zoals bijvoorbeeld Crypotocoryne, geven de voorkeur ook voeding via de bodem op te nemen. Een jaar lang heeft er helemaal niets in mijn bodem gezet. Prima, maar als de toevoer via het water ook maar even stilvalt, merk ik dat de planten klappen oplopen. Immers, nergens anders zitten voedingsstoffen die ze kunnen gebruiken. Sinds juli 2009 ben ik gestopt met CO2 toevoegen, en alleen via EasyCarbo en Seachem Flourish Excel de koolstof aan het toevoegen. De planten liepen uiteraard grote klappen op, maar mij valt des te meer op dat de planten amper meer groeien en allerlei gebreksverschijnselen vertonen. Dat kan uiteraard gebrek aan koolstof zijn, maar wellicht ook andere stoffen. N,P en K voeg ik nog steeds via het water toe in de vorm van KNO3 en KH2PO4

 Het zou alle voedingsstoffen moeten bevatten die de plant ook via het waterkolom opneemt.  Het zou relatief goedkoop moeten zijn, met mijn bakformaat wil je geen merkspul meer willen vullen, dat kost een vermogen.  Oh ja, de plant moet er goed op reageren en de algen niet!  Ik wil dan ook weten wat dan het verschil is bij de plant in de huidige situatie zonder bodemvoeding. Mogelijke oplossingen voor een voedingsbodem

En zo ga je het internet afstruinen op aquariamfora, op zoek naar wat geschikt zou kunnen zijn. En uiteindelijk wordt het duidelijk dat potgrond een goedkope optie is... Potgrond? Ja, en dan de rest van je leven blauwalg hebben zeker? Nu heb ik wel eens gelezen dat in potgrond een hoop materiaal zit dat nog afgebroken dient te worden voordat de plant er iets aan heeft. En dat er bijvoorbeeld een hoop NH4 in zit. Maar nu schijnt dat je potgrond kan mineraliseren zodat de vervelende stoffen verdwe-

nen zijn en je geschikte voedingsbodem zou hebben. Koken, bakken of laten 'ademen' met een hoop water en de nitrificerende bacteriën hun werk laten doen.

allemaal wil uitproberen, maar een aantal materialen was te moeilijk aan te komen, of te duur om te bestellen. En mijn doel was een goedkope voedingsbodem.

En toen liep ik tegen nog een optie: Wormenhumus. Oftewel, stront van compostwormen. Het schijnt dat de wormen prima gemineraliseerde uitwerpselen maken waar geen vuil meer in zit en vol beschikbare meststoffen voor planten in zitten. Sterker, de wiettelers hebben dit allang ontdekt! Daarnaast kennen we de franse rode klei en heb ik nog 10kg zweedse 'bara' klei liggen. Oftewel, mijn plan begint zich te ontvouwen.

In actie

Aanpak

Ik ga het semiwetenschappelijk aanpakken. Ik ga meerdere bakje vullen met verschillende voedingsbodems. En daar stop ik dan dezelfde plantenverzameling in. En die bakjes stop ik dan in hetzelfde aquarium. Zodoende kan ik een nulmeting doen, verschillende bodems testen en de plantengroei direct vergelijken. Dan heb ik gelijk een idee welke variant bodem het beste resultaat oplevert. Ik heb een hele lijst opgesteld met welke ingrediënten ik

Ik heb bij de lokale growshop een zak wormenmest gekocht. De potgrond, Frans rode klei/lateriet, zweedse bara klei en sporenelementen had ik nog liggen. Allereerste heb ik ongeveer een halve kilo van de potgrond en wormenmest apart in een emmer gedaan en gespoeld. Vervolgens heb ik alles wat dreef verwijderd. Hierna heb ik het materiaal 1,5 uur gebakken in de oven terwijl het nog nat was. Zodoende wordt alle NH4 geoxideerd en worden hopelijk algenexplosies voorkomen. Hierna heb ik nog eens in emmers het materiaal 5x gespoeld. Bij de Blokker heb ik 6 huishoudbakjes gekocht van 8x8x8cm. Het materiaal heb ik als volgt over de bakjes verdeeld:  bakje 0. niks, alleen grind (nulmeting)  bakje 1. 175 gr potgrond, 175 gr metselzand

De Uitstromer

Pagina 4

Vervolg test van voedingsbodems  bakje 2. 125 gr potgrond, 125 gr metselzand, 50 gr bara klei, 50 gr FRK (lateriet), 2 gr CSM+B (sporenelementen), 2 gr patentkali (kalium+magnesium)  bakje 3. 175 gr wormenmest, 175 gr metselzand  bakje 4. 125 gr wormenmest, 125 gr metselzand, 50 gr bara klei, 50 gr FRK (lateriet), 2 gr CSM+B (sporenelementen), 2 gr patentkali (kalium+magnesium)  bakje 5. 125 gr wormenmest, 150 gr metselzand, 50 gr bara klei, 50 gr FRK (lateriet), 2 gr CSM+B (sporenelementen), 2 gr patentkali (kalium + magnesium) Dit geheel heb ik afgedekt met 4 cm grind. In elk bakje 1 t/m 4 dezelfde plantjes, verschillende soorten met dezelfde groeistatus. De soorten zijn: Hygrophila corymbosa 'stricta', Limnophila aromatica, Ammania gracilis, Vallisnaria sp., Hedyotis salzmannii (misschien Testopstelling 7 oktober 2009

nog wel Bacopa monnieri(i)) De stricta's daarvan weet ik dat deze veel voeding via de wortels lusten, dus ik ben benieuwd. De test van voedingsbodems: update 1

We zijn precies een maand onderweg en de groei is goed zichtbaar. De meeste ammania's staan toch weer te kroppen. De vallisneria doet het niet overal goed. In de bak waat de ammania het goed doet, is de Limnophlia aromatica verslijmd. Ik ga nu de bakjes op nummer verplaatsen, zodat alle bakjes dezelfde lichtpositie hebben gehad. (Beetje semiwetenschappelijk he ;-) ) Verder trek ik nog geen conclusies, de test duurt tot het moment dat alle stengelplanten erg lang zijn geworden, allemaal naar dezelfde hoogte worden ingekort en dan weer mogen groeien. Al de langste stengel aan de oppervlakte is gekomen, dan maak ik de balans op.

Alle foto’s bij dit artikel zijn afkomstig van WWW.AQAUK.NL

Testopstelling 7 november 2009

De Uitstromer

Pagina 5

Vervolg Test van voedingsbodems Update 2

We zijn ongeveer 2,5 maand onderweg. Ik heb een aantal constateringen  Alle ammania's blijven kroppen.  De vallisneria doet het nu in alle bakjes zeer goed en maken erg veel uitlopers.  De Limnophlia aromatica doet het nog maar in 1 bakje.  De stricta's doen het ook niet echt lekker, maar de stricta in de nulmeting doet het wel significant slechter dan de rest. Ik heb dan ook alle ammania's weggegooid, omdat ze anders toch maar staan te verpieteren, wat ik ook het afgelopen jaar gedaan heb. En ik wil een bak met gezonde planten, dus weg

Drie keer raden welke stengel met de voetjes in de voeding stonden?

ermee. De bakjes hebben allemaal een laag van voeding en een laag met grind erboven op. Ik het gevoel dat dit beter door en door gemixd had kunnen zijn, zie ook onder. Ik heb dan ook de test afgebroken ben met het onderste experiment doorgegaan.

Het leuke is dat ik ook een bakje 1,5 maand heb gemaakt met een mix van wormenmest, lateriet en klei, maar dan niet ene compacte laag op de bodem van heb bakje en afgetopt met grind, maar deze door een door gemixd met elkaar. En daar had ik vaantjesplant

(Hygrophila difformis) in gezet. En ik heb in deze periode van de bak veel te weinig sporenelementen gegeven, blijkt achteraf. En zie het verschil:

Waardevolle weidegrond voor garnalen: mossen Bijgevoegd artikel is afkomstig van www.dennerle.eu

M

ossen mogen in geen enkele garnalenbak ontbreken. Op hun fijngeveerde blaadjes vestigen zich allerlei microorganismen en algen, die de noodzakelijke aanvullende voeding vormen. Garnalen houden ervan om het oppervlak van de blaadjes voortdurend naar iets eetbaars af te zoeken. Alle mossoorten gedijen bij een temperatuur van 20-28 °C, optimaal is 22-24 °C. Ook dankzij hun lage behoefte aan licht en voedingsstoffen zijn ze zeer geschikt voor nanoaquariums.

Alle foto’s bij dit artikel zijn afkomstig van de site www.dennerle.eu. Linksboven: Garnalenlarven op Monosolenium Rechtsboven: Jonge garnaaltjes op Monosolenium Linksonder: Hommelgarnalen op Riccardia

De Uitstromer

Pagina 6

Vervolg Mossen Lomariopsis

ressant en gevarieerd:

Deze plant – ook wel "zoetwatergras" genoemd – is een botanische curiositeit. De plant lijkt op het eerste gezicht heel sterk op het levermos Monosolenium, maar is geen mos en ook geen wiersoort, maar bestaat uit protallia van de varen Lomariopsis lineata.

als zadensporen worden uitgezaaid, verschijnt er bij voldoende vocht een groen vleugje. Hieruit ontstaat na enkele weken een hartvormige structuur, de voorkiem (prothallium). Dit is nog niet het nieuwe varenplantje, maar de geslachtelijke generatie, waaruit de eigenlijke varenplant ontstaat. Het "zoetwatergras" komt niet verder dan het stadium van de voorkiem. Door permanente celdeling groeit deze varen onder water voortdurend verder. Een fascinerend schouwspel in miniformaat!

Een korte botanische verkenning: in tegenstelling tot bloeiende planten die zich generatief vermeerderen door zaden, hebben varens sporen. De ontwikkeling van een varen is zeer inte-

Verzorgingstip:

Lomariopsis lineata drijft niet omhoog en kan daarom simpelweg op het grind worden gelegd of met een nylon draad op een steen resp. een wortel

worden gebonden. Omdat de plant zeer langzaam groeit, duurt het meerdere weken tot de protallia door het haarnetje gegroeid zijn. Daarna heeft u vele maanden lang plezier van

"Willow moss" - bronmos

 Land van herkomst Azië

grond hecht.

 Nederlandse naam: bronmos

Langzaam groeiend

 Plantpositie: voorgrond  Behoort tot de drijvende loofmossen  Kleur: intens- tot donkergroen met lichte scheuttoppen  Een rariteit in het aquarium! groeiverloop:

Groeiend mos, dat kleine rhizomen vormt en zich na enige tijd zelfstandig aan de onder-

Verzorgingstip:

stelt vrijwel geen eisen en past zich zeer goed aan! De groei wordt enorm gestimuleerd door schoon water en het toevoegen van CO2! Lichtsituatie: zon - halfschaduw Temperatuur: 15 – 28°C pH–tolerantiemarge: 5,5 – 7,5 door zijn losse, verticale groei vormt dit mos een prachtig contrast met andere mossoorten in het aquarium.

Klein blaasjeskruid

Een absolute topper in elk aquariumlandschap is Utricularia graminifolia, het kleine blaasjeskruid, een "vleesetende" plant voor de voorgrond. Het geslacht "Utricularia" behoort tot de familie van het blaasjeskruid – de soortomschrijving "graminifolia" betekent "met grasachtige bladeren". In de natuur zijn de blaasjeskruiden specialisten onder water en hebben bijzondere aangepaste verschijningsvormen ontwikkeld: ze vormen vangblaas-

jes op hun blaadjes, die een klepje met voelharen bezitten. Bij aanraking van de voelharen slaat het klepje snel naar binnen toe dicht. Door de zuiging worden kleine organismen naar het binnenste van het blaasje getrokken, verteerd en als aanvullende organische stikstofbron gebruikt.

Pronkjuweel: vereniging voor aqua en meer

Ook op het web actief: www.av-pronkjuweel.nl

A.V. Pronkjuweel is de aquariumvereniging voor de stad Groningen en Ommelanden. De vereniging is opgericht op 6 september 1973. Naast zoetwater- en zeeaquaria besteedt de vereniging ook aandacht aan terraria, palludaria en vijvers. Elke maand wordt een hobby-avond georganiseerd, meestal op de derde maandag in de achterzaal van café Westend op de hoek van de Kraneweg en de Friesestraatweg in Groningen. A.V. Pronkjuweel is aangesloten bij de N.B.A.T. Inschrijfnummer K.v.K.: V 023614

Adressen Bestuurs– en Commissieleden Voorzitter Geert van Laarhoven tel.: 050 – 3126002, Albertine Agnesplein 1a , 9717 ET Groningen,

[email protected] Secretaris Han Witzel

tel.: 0592 - 399123 of 06 - 17240566, Delft 32, 9406 GG Assen, E-mail: [email protected]

1e Penningmeester Michiel v.d.Waaij

tel: 06 - 17182316 of 050 - 3133476, Vishoek 2 9712 AR Groningen, mi-

2e Penningmeester Jan Palmen

tel.: 050 – 5733622, Beukenlaan 6, 9741 HM Groningen

Algemeen lid Marie Blom

tel.: 050 – 5713010, Wegalaan 20, 9742 NC Groningen, E-mail: [email protected]

Biologische commissie: G. van Laarhoven

A. Agnesplein 1 a, 050 - 3126002, E-mail: [email protected]

Activiteiten commissie: F. Klatter

Stadskanaal, E-mail: [email protected]

Technische commissie: R. Hempenius

J. Schorerstraat 39, Groningen, 050 - 5715394

Materialen commissie: W. v/d Waard

Vondellaan 394, Groningen, 06 - 40742384

B. van Laarhoven

A. Agnesplein 1 a, Groningen, 050 - 3126002

M. v/d Waaij

Vishoek 2, Groningen, 050 - 3133476

Werkgroep Zeewater: G. van Laarhoven H. Oudman

A. Agnesplein 1 a, Groningen, 050 - 3126002 v.d. Doesstraat 2, Groningen, 050 - 3142585, E-mail: [email protected]

Contributie A.V. Pronkjuweel per 2011 Lidmaatschap A = Pronkjuweel + lidmaatschap NBAT ·················· € 40,00 Lidmaatschap B = Pronkjuweel + NBAT + Het Aquarium ·············· € 58,00 Jeugd (tot 19 jaar) ····························································· € 25,00 Huisgenoten ··································································· € 5,00 ABN AMRO rek. nr.: 614186900 t.n.v. AV Pronkjuweel te Groningen

www.fritskuiper.nl

Ledenadministratie: Han Witzel, Delft 32, 9406 GG Assen, tel.: 0592 - 399123 of 06 - 17240566 Het lidmaatschap is telkens voor een vol kalender jaar. Opzeggen vóór 1 november, schriftelijk bij de secretaris/ledenadministratie of via de website www.av-pronkjuweel.nl

Advertentie tarieven ‘De Uitstromer’: Het plaatsen van advertenties in De Uitstromer kost per jaar voor: ¼ pagina: € 25,⅓ pagina: € 30,½ pagina: € 40,hele pagina: € 50,-

Prijzen inclusief link van onze website. Wie een advertentie in “De Uitstromer” wil plaatsen of iemand kent die dit wil doen kan contact opnemen met Vivianne Rousseau, tel.: 050 - 5775959, [email protected]