De transformatie van de BNA tot brancheorganisatie Zestien vragen en antwoorden
1 Waarom moet de BNA uitgerekend tijdens een ongekende crisis in de branche zijn structuur veranderen? De nieuwe realiteit waarmee architecten nu en in de komende jaren te maken krijgen ligt juist aan de basis van de transformatie tot brancheorganisatie. Veranderingen in maatschappij en beroepspraktijk zorgen voor turbulentie in het werkveld van de architectuur. Ondernemend zijn is voor de beroepsgroep in deze omstandigheden van levensbelang. Verandering van de BNA is noodzakelijk om een antwoord te geven op nieuwe vragen en om de belangenbehartiging te laten voldoen aan de eisen van de tijd. Het accent moet meer liggen op het opkomen voor de belangen van de ondernemende architect, zoals de werkgeversbelangen en de profilering in de markt. Als brancheorganisatie krijgt de BNA een scherper profiel in de belangenbehartiging. 2 Is dat een revolutie in het 170-jarige bestaan van de BNA? Het is een belangrijke verandering, maar er is gekozen voor een rimpeloze overgang met aandacht voor de continuïteit van de vereniging. Naam en doelstelling van de BNA blijven ongewijzigd. Al zullen in het beleid en de activiteiten de accenten anders komen te liggen. Concreet betekent het dat onderwerpen als versterking van het vakmanschap, onderzoek, kwaliteitsborging en bevordering van de bouwkunst belangrijk blijven. Niet als doel op zichzelf maar in de context van de behartiging van de belangen van de architectenbureaus. Zetten we het voorstel af tegen de huidige situatie dan is de BNA nu een personenorganisatie waaraan de bureaus zijn aangehaakt en dan wordt de BNA een organisatie van bureaus waaraan de personen zijn aangehaakt. 3 Hoe gaat de transformatie in zijn werk? De transformatie tot brancheorganisatie krijgt zijn beslag door het bureaulidmaatschap te introduceren. De betrokkenheid van de huidige architectenbureaus BNA krijgt vorm in het bureaulidmaatschap. Het stemrecht is voorbehouden aan de bureauleden, waarbij segmentering naar bureaugrootte en regio blijft gehandhaafd. Naast bureauleden houdt de BNA persoonlijke leden, die echter geen stemrecht hebben. 4 Wat moet transformatie tot brancheorganisatie bewerkstelligen? De BNA moet beter aansluiten op de de actuele beroepspraktijk. In de beroepspraktijk is het accent in de laatste halve eeuw verschoven van de architect als vrije beroepsbeoefenaar naar het bureau dat een collectieve prestatie levert. Het bureau neemt veelal projecten aan en niet de architect persoonlijk, binnen het bureau wordt in multidisciplinaire teams gewerkt en in de directie zijn ook bedrijfseconomen en managers opgenomen. Als de BNA in de eerste plaats de bureaus vertegenwoordigt is er formeel, maar ook feitelijk een grotere homogeniteit in de belangen van de leden. Dat moet ook leiden tot een versterking
Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66 F 020 555 36 99
[email protected] www.bna.nl
van de identiteit van de BNA. Als brancheorganisatie heeft de BNA een duidelijkere identiteit dan als beroepsvereniging die ook voor de bureaubelangen opkomt. Dat versterkt de positie in de belangenbehartiging en de maatschappelijke en politieke lobby. Ook de positie van de BNA ten opzichte van het architectenregister wordt duidelijker. Het register gaat over personen, de BNA over de beroepsuitoefening in bureaus De versterking van betrokkenheid bij de BNA van medewerkers van architectenbureaus. Een grotere betrokkenheid van de medewerkers van bureaus en andere disciplines binnen bureaus bij de BNA maakt het gemakkelijker om een bijdrage te leveren aan de professionalisering van de architectenbranche. Ook nu al zijn de feitelijke activiteiten van de BNA overwegend gericht op de belangenbehartiging van de architectenbureaus. In dat opzicht functioneert de BNA eigenlijk informeel al als brancheorganisatie. Na de transformatie komt de formele structuur van de BNA in overeenstemming met de feitelijke situatie. 5 Kan de BNA in de toekomst cao's blijven afsluiten? De transformatie is noodzakelijk om de voldoen aan de verscherpte eisen die aan organisaties worden gesteld om een algemeen verbindend te verklaren cao te mogen afsluiten. Als brancheorganisatie is de BNA daartoe gerechtigd. Dit is niet alleen van belang voor de arbeidsvoorwaarden, maar ook voor bijvoorbeeld de pensioenvoorziening. 6 Gaat de BNA dan ook de werknemersbelangen van persoonlijke leden behartigen? De BNA behartigt geen werknemersbelangen. Overigens gebeurt dat nu ook niet. Voor de werknemersbelangen moet je bij een vakbond zijn. Nu en in de toekomst behartigt de BNA in arbeidszaken de werkgeversbelangen. De BNA zet zich wel in voor de vakinhoudelijke belangen van werknemers zoals permanente beroepsontwikkeling en ontwikkeling van het vak door kennisopbouw en onderzoek. 7 Wat is de positie van de huidige leden in de nieuwe BNA? De ruim 1400 architectenbureaus BNA worden bureaulid. Zij zijn leden van de vereniging in de zin van het Burgerlijk Wetboek. Alle huidige leden blijven persoonlijk lid van de BNA. Maar vanaf 1 januari 2013 zullen alleen architect-leden, kandidaat-leden en directeurleden als nieuwe leden worden toegelaten en als lid worden gehandhaafd als ze werkzaam zijn bij een bureaulid. Er komt dus geen aanwas meer in de categorieën student-leden, geassocieerde leden en ereleden. Nieuw is de categorie kandidaat-leden. De mogelijkheid om senior-lid te worden blijft bestaan voor voormalige architect-leden. Per 1 januari 2014 wordt het architect-lidmaatschap beëindigd van architecten in dienstverband bij een bureau dat geen bureaulid is, maar wel voldoet aan de vereisten voor het bureaulidmaatschap. Hiermee wordt een einde gemaakt aan de situatie dat bureaus die niet actief bijdragen aan werk van de BNA, daarvan wel direct de vruchten kunnen plukken.
8 Waarom is het persoonlijk lidmaatschap voor architecten gehandhaafd? Met het persoonlijk lidmaatschap biedt de BNA de architecten een eigen plaats in de vereniging. Dat is gerechtvaardigd omdat hoe dan ook architecten binnen de bureaus een centrale rol hebben. Zonder architecten, zijn er geen architectenbureaus. De bevordering en de ontwikkeling van het architectenberoep is daarom een cruciale zaak voor een brancheorganisatie van architectenbureaus. De BNA blijft zich daarvoor inzetten, maar steeds in de context van de beroepsuitoefening binnen de bureaus. Met het persoonlijk lidmaatschap voor architecten komt de BNA ook tegemoet aan de wens om de mogelijkheid te behouden dat architecten zich persoonlijk kunnen profileren als BNA-lid. Ze kunnen onder meer het predicaat BNA voeren. Dat kan onder meer van belang zijn bij werken in het buitenland, bij het meedoen aan Europese aanbestedingen en, gekoppeld aan het naleven van gedragsregels, in de toekomst wellicht bij verscherpte integriteiteisen van de overheid. 9 Waarom wordt het kandidaat-lidmaatschap opnieuw ingevoerd? Met het oog op de herziene Wet op de architectentitel wordt het kandidaat-lidmaatschap weer ingevoerd. Vanaf 1 januari 2015 is twee jaar beroepservaring verplicht om als architect te kunnen worden ingeschreven in het wettelijk architectenregister. Het kandidaat-lidmaatschap staat open voor afgestudeerden aan een Europees erkende architectenopleiding die gedurende een periode van maximaal vier jaar zelfstandig dan wel in dienstverband de vereiste praktijkervaring opdoen. 10 Wie kunnen bureaulid van de BNA worden? Het gaat om bureaus die in enige juridische vorm architectenwerkzaamheden verrichten en waarvan tenminste één van de statutaire bestuurders, vennoten of maten architect is. Tot bureaus worden ook gerekend de architecten die zelfstandig een praktijk uitoefenen. De huidige statuten staan toe dat onder strikte voorwaarden bureaus die niet aan de formele eisen voldoen toch kunnen worden toegelaten als architectenbureau BNA. Dit geldt bijvoorbeeld voor bureaus waarin architecten samenwerken met interieurarchitecten, stedenbouwkundige, tuin- en landschapsarchitecten en/of raadgevend ingenieurs. Deze mogelijkheid wordt gehandhaafd met dien verstande deze bureaus kunnen worden toegelaten als bureaulid. 11 Verandert er iets aan de kwaliteitseisen die aan de leden worden gesteld? De aandacht is gericht op de transformatie tot brancheorganisatie. Alles wat niet direct daarmee van doen heeft blijft ongewijzigd. De besluitvorming moet niet te ingewikkeld worden door alles tegelijkertijd aan de orde te stellen. De kwaliteitseisen die worden gesteld bij de vakuitoefening blijven dus vooralsnog hetzelfde. In de volgende fase van de ontwikkeling als brancheorganisatie kan het onderwerp kwaliteitsborging, als daar behoefte aan is, worden opgepakt.
12 Wat is in de nieuwe structuur de rol en positie van de kringen? De kringen krijgen in de nieuwe structuur een eigen positie als de lokale netwerken van de persoonlijke leden. Ze zijn het platform voor collegiaal contact en dragen bij aan het verwezenlijking van de doelstellingen van de BNA door activiteiten op lokaal niveau. In de kringvergaderingen hebben persoonlijke leden stemrecht. Alle architect- en directeurleden kunnen tot lid van het kringbestuur worden gekozen. De kringen worden gefinancierd uit de algemene middelen van de BNA. Ze kunnen daarnaast inkomsten verwerven uit bijdragen en subsidies van derden. De huidige kringbijdrage wordt geïntegreerd in de contributie. 13 Hoe is het stemrecht geregeld? Het primaat ligt in de brancheorganisatie bij de bureaus. De bureauleden zijn leden van de vereniging in de zin van het Burgerlijk Wetboek, alleen zij krijgen stemrecht. Het stemrecht wordt namens het bureau uitgeoefend door een contactpersoon. Overigens maakt het in de praktijk voor de bureaus waar niet meer dan één architect-lid als eigenaar/directeur werkzaam is niets uit. Tot nu toe stemde het architect-lid als persoon, in de toekomst als contactpersoon van het bureau. Bureaus met een meerhoofdige directie moeten een van de directieleden als contactpersoon aanwijzen. Deze contactpersoon oefent het stemrecht namens het bureau uit. De segmentering van de ledenraad naar bureaugrootte is gekoppeld aan de omvang van de bureaus in die categorie uitgedrukt in het aantal fte’s werkzame personen. De huidige situatie komt hiermee in principe overeen. In het voorstel is de formulering aangescherpt, wordt de berekeningsmethode vastgelegd en is geregeld dat voor elke verkiezing de zetelverdeling wordt geactualiseerd op basis van recente gegevens. De ‘bestuurders’ van een bureaulid zijn benoembaar tot ledenraadslid of bestuurslid van de BNA. Kandidaten voor het bestuurslidmaatschap van de BNA kunnen voortaan worden voorgedragen door het bestuur of door tien bureauleden gezamenlijk. 14 Wat gaat de transformatie de leden kosten en wat betekent het voor de inkomsten van de BNA? De transformatie tot brancheorganisatie en de daarmee gepaard gaande wijzigingen van de statuten en het huishoudelijke reglement hebben nauwelijks invloed op de totale hoogte van de aan de BNA verschuldigde bedragen. Voor de individuele leden kunnen er wel verschillen ontstaan, zowel positief als negatief. De bureaubijdrage wordt vervangen door een bureaucontributie. De huidige contributie wordt vervangen door een persoonlijke contributie. De bureaubijdrage bestaat uit een vast bedrag per bureau plus een bedrag per fte werkzame persoon. Als de contactpersoon van de het bureaulid persoonlijk lid van de BNA is wordt deze vrijgesteld van de betaling van de persoonlijke contributie.
De totale inkomsten van de BNA zullen door de transformatie licht dalen. 15 Wat zijn de ontwikkelingsmogelijkheden van de BNA? De ontwikkeling van de “nieuwe realiteit” staat niet stil per 1 januari 2013. Het is heel goed mogelijk dat de behartiging van de belangen van de architectenbureaus om samenwerking met andere disciplines vraagt of om vergroting van het draagvlak van de organisatie. Ook als brancheorganisatie zal de BNA daarop bedacht moeten zijn. Het nu ingezette transformatieproces biedt daarvoor de ruimte en blokkeert geen nieuwe ontwikkelingen. 16 Wanneer merken we wat van de veranderingen? Eind 2012 vindt de omzetting van het ledenbestand plaats, dan worden de bureaulidmaatschappen van de huidige architectenbureaus BNA geëffectueerd. De bureaus hoeven zelf geen stappen te zetten, ze worden tijdig door de BNA geïnformeerd. De huidige leden worden automatisch persoonlijke leden. Begin 2013 vindt de verkiezing van de nieuwe Ledenraad plaats. Inhoudelijke veranderingen krijgen al concreet vorm en inhoud in het werkplan en de begroting voor 2013. Ze zullen zijn gericht op de behartiging van de belangen van de ondernemende architect in de nieuwe realiteit. Amsterdam, 12 september 2012
