de stad en de straat
verbeelden FOTOGRAFIE = UITDRUKKEN/VERBEELDEN FOTOGRAFIE = VERTELLEN
de FOTOGRAFISCHE VERTELLING door de FOTOGRAAF die kiest voor HET WAT onderwerp - thema
en HET HOE door middel van o.a. licht, textuur, compositie, techniek, etc
“DE STAD EN DE STRAAT” MOTIEVEN/richtingen Het leven op ‘straat’, menselijke bezigheden, relaties, (de straat moet je ruim opvatten) De gebouwen, woningen, architectuur, infrastructuur, ………….
De ‘dingen’ die je tegenkomt, het beeld, de etalage, het gekke poortje, …… De verrassing van de abstractie, een lichtval, een verroest stukje ijzer, …..
[natuurlijk zou je ook kunnen ensceneren op straat, zelfs dromen kun je er …… het surrealisme]
WELKE
richting (motief) NEEM JE?
HET STRAATLEVEN VRAAGT OM EEN ANDERE BENADERING [PERSOON] ALS BIJVOORBEELD DE ARCHITECTUUR
Laten we van elke richting eens enkele voorbeelden bekijken de verrassing van de abstractie, een lichtval, een verroest stukje ijzer, ….. Hierbij gaat het (meer) om de (fotografische) schoonheid en de verwondering wat fotografie kan laten zien aan esthetica.
Je let in ieder geval op vormaspecten (formele aspecten van het beeld) zoals: • compositie (lijnen en vlakken, ook denkbeeldige) • lichtval • textuur (materiaalweergave), kleur e.d. • dieptewerking (perspectief, drie-dimensionaal) • kader (open of gesloten)
een voorbeeld ………
het verschil dat ben jij
deze foto’s gaan wellicht al niet meer om schoonheid (formalisme) alleen
…………. niet alleen maar om de schoonheid ……….. De ‘dingen’ die je tegenkomt, het beeld, de etalage, het gekke poortje, …… er ontstaat een ‘verhaaltje’, een gedachte die niet meer alleen over de vorm gaat
JOS LOEFFEN uit de serie reflecties
JOS LOEFFEN uit de serie reflecties
JOS LOEFFEN uit de serie reflecties
nog een stapje verder naar een andere betekenis (inhoud) dit gaat echt niet over schoonheid welke titel zou je deze foto kunnen geven ?
andreas gursky 99 cent
andreas gursky
we zijn van VORM naar VERHAAL gegaan ……..
EEN ‘OUDE’ MEESTER: LEE FRIEDLANDER (1934)
straatmeubilair ………… een gedurfde kijk op de dingen ………….
LEE FRIEDLANDER GEMAAKT IN 2011
We zitten nu helemaal in
DE DINGEN DIE JE TEGENKOMT en een bepaalde betekenis hebben anders dan alleen schoonheid
Fotograaf HERMAN
hier wordt het zelfs al een beetje architectuur iets met wat de stad is aan gebouwen en architectonische voorwerpen Fotograaf KRIJN
maar hebben we dit al niet vaker gezien??
Fotograaf Rik Mulder
Rene Kuipers winnaar wedstrijd Beverwijk
NU ZITTEN WE TOCH ECHT OP DE ARCHITECTUUR Peter Bialobrzeski
ARCHITECTUUR MEESTAL DENKEN WE DAN AAN FRAAIE GEBOUWEN MAAR JE KUNT ARCHITECTUUR OOK IN EEN BREDER PERSPECTIEF ZIEN
KIJKEN we naar enkele voorbeelden
Stephen Shore infrastructuur
Eric Bakker interieur
Claudia Höhne [1972] contrast
de randen van de architectuur
Bernard Leupen
Jan Adriaans (Veghel, 1972) de abstracte ruimte
Stefan Heyne (1965) … op de grens van poëzie en architectuur misschien noem je dit wel weer formalisme
architectuur – formalisme vaak wel, niet altijd
leven ……….. woonomgeving
Andreas Meichsner (1973) zoals we wonen …….. [opvatting]
Andreas Meichsner (1973)
een serie ….. een impressie van een stad fotografische vorm is van belang voor de ‘eenheid’
XAVIER DELORY
Interieurs met de mens erin. Hoofdrol voor interieur maar de mens speelt wel zodanig mee waardoor niet iedereen dit een architectuur foto zal vinden.
Een mooie overgang naar de STRAAT van de STAD
De grens is niet gemakkelijk te trekken. In het algemeen kun je zeggen dat architectuurfoto’s kunnen gaan over …… • • • • • • • • • • • •
Exterieurs Interieurs Stedelijke landschappen Indeling van ruimte (zowel op het niveau van het gebouw als van een wijk) Ontwerpprincipes Structuren van bouwwerk Materiaalgebruik Idee van ontwerper/architect [Relatie met mensen] [Ingrepen van mensen in stadslandschap] [Industrieel erfgoed, historisch perspectief] [Sociale en maatschappelijke effecten van architectuur en stedenbouw]
Architectuurfoto’s de techniek en een waarheid als een koe •Scherpte is vaak belangrijk •Flitsen heeft meestal geen zin •Meestal moet je zorgen voor scherptediepte van voor tot achter •Je gebruikt vaker een groothoek dan telelens •Lage ISO-instelling •Toonschaal in kleur of zw-w belangrijk •Hoe groter het negatief/sensor hoe beter •Gebruik altijd een statief •Licht en schaduw bepalen naast lijnen en vlakken de ruimtelijkheid •De beste tijdstippen voor fotograferen zijn: vroeg, laat, twilight, of ‘s nachts •Verrassing of extra allure door bijzondere omstandigheden zoals …… •Avondfoto’s, vreemd licht (surrealistische foto’s, panorama, …. •[CAMERA nooit op de automatische stand]
KIJK VERDER naar mijn boekje ARCHITECTUUR (gratis te downloaden via mijn website.
DE STRAAT VAN HET ALLEDAAGSE
eventuele informatie voor later …………. STREET PHOTOGRAPHY NOW [mooi boek over straatfotografie] The WORLD ATLAS of STREETPHOTOGRAPHY [ook mooi boek] het RODE boekje van de Nederlandse Fotografen Federatie Thomas Leuthard 3 boekjes gratis te downloaden Beeldspraak #3 STRAATFOTOGRAFIE gratis download op mijn website
www.fotopetervantuijl.nl en dan menukeuze boeken
straatfotografie •wat is straatfotografie ……..? een definitie
•iedereen straatfotograaf of toch niet ? •een heel klein beetje techniek •verschillende invalshoeken •heel even ……… wat mag wel of niet ? •INSPIRATIE de ene straatfotograaf is de andere niet
openbare ruimte
quasi openbaar
straatfotografie dagelijks leven
beeld van de samenleving
wel/niet realistisch
Definitie volgens
HET
RODE BOEKJE
WAT IS STRAATFOTOGRAFIE
Straatfotografie is iedere vorm van fotografie, die het dagelijkse leven in de (semi) publieke ruimte vastlegt en waarin een, -al dan niet realistisch- , beeld wordt gegeven van de samenleving/maatschappij.
een paar voorbeelden
DICORCIA
DICORCIA
HANNAH STARKEY
? Wie is de straatfotograaf de anekdote ……..
Jan Bogaerts Hinthammerstraat Den Bosch 1985
straatfotograaf …… iedereen ?
We kijken naar twee (stukjes) filmpjes eerst van een professional [Bruce Gilden] en dan naar enkele vrijetijdsfotografen [de possybrothers]
BRUCE GILDEN [1946]
Asshole or Genius? Als je de straat kunt ruiken, dan is het een goede straatfoto!
?? Welke
‘eigenschappen’ verwacht je bij de
straatfotograaf
straatfotograaf eigenschappen
snel reageren gemakkelijk contact leggen/maken beetje lef, niet bang om zich ‘bloot’ te geven niet te opvallend zijn interesse in mensen en situaties/gebeurtenissen plezier in het observeren …. mensen kijken …………………………………………………………… …………………………………………………………… ……………………………………………………………
een heel klein beetje
“Techniek” het werken op straat Welke camera
welk doel/soort foto’s
Welke lens
verschil in beeld
Welke instellingen •Iso •Diafragma •Sluitersnelheid
ben je eigen baas
JOEL MEYEROWITZ [1938]
Op de site http://www.dofmaster.com/dofjs.html
of app [€ 1,79]
techniek m.b.t. het beeld …. onafhankelijk van de camera e.d.
vaak ziet degene die je fotografeert niet wat je (echt) fotografeert
techniek m.b.t. het beeld
LAAT HET NIET BIJ ÉÉN ZITTEN !
de juiste foto ……… Richard Kalvar
techniek m.b.t. het beeld
AARZELING Volgens Garry Winogrand maakt aarzelen een goede straatfoto bijna onmogelijk.
foto Garry Winogrand
We zien een grote scène zich voor onze ogen ontvouwen maar we aarzelen om de foto te nemen. Aarzelen, zou de foto wel goed zijn? Aarzelen: je hebt in ieder geval geen foto.
“soorten” straatfotografie op verschillende manieren aan het werk aan de hand van enkele van mijn foto’s
eerst het gevraagde portret
?
ongevraagd
niet gevraagd maar wel met toestemming
Moet je bij de volgende foto’s toestemming vragen ??
“soorten” straatfoto’s - gevraagde portret - ongevraagde foto * snapshot uit de ‘heup’ * zichtbare “snapshot”
- situatie/overzicht
VRAGEN DIE SPELEN BIJ ELKE FOTOGRAAF
maak ik een foto • gevraagd en ongevraagd …….? • stiekum … of juist niet ….. …..? Er kunnen verschillende argumenten spelen bij de beantwoording van deze en andere soortgelijke vragen.
Wat wel wat niet mag juridisch of moreel Moreel: Je bepaalt het zelf !
Subway Passengers (midden jaren 30) van Walker Evans [1903-1975]
L’ Autre (1995-1997) van Luc Delahay [1962]
HET
RODE BOEKJE
FOTOGRAFEN FEDERATIE: STRAATFOTOGRAFIE Ik ben weggestuurd door de politie, in het kader van een terroristenwet. Mag dat? Ik heb een mensenmenigte gefotografeerd bij een straatfestival in Amsterdam. Mag ik die foto gebruiken op een cover van een boek? Hoe zit dat dan met het portretrecht?
wet op de privacy ……… wet portretrecht
Wel of geen toestemming WAT MAG WEL OF NIET formeel/juridisch: de wet
In Nederland mag veel …………. maar niet in Staphorst (APV) In andere landen andere wetten …… soms heel erg veel beperkingen voor straatfotografie
LET OP Kinderen Functionarissen (politie) Auteursrechten ….. ook gebouwen, kunstwerken
Het formele portretrecht Publicatie portret in opdracht [betaald of onbetaald, maakt niet uit] NIET publiceren
portret niet in opdracht [dus doorgaans de straatportretten] WEL publiceren
portret niet in opdracht [dus doorgaans de straatportretten]
WEL publiceren MAAR ……… niet als
Redelijk belang tegen publicatie De wet zegt dat de geportretteerde een "redelijk belang" moet kunnen inroepen tegen publicatie. De vraag wat nu zo'n "redelijk belang" is, is in de jurisprudentie beantwoord. De belangrijkste belangen zijn
het financieel belang en het privacybelang. Ongewenste publicatie van portretten met naakt of erotiek zijn bijvoorbeeld vrijwel altijd tegen het redelijk belang van de geportretteerde. Een bekende persoon kan in veel gevallen geld vragen voor gebruik van zijn portret. Een foto met zijn gezicht er op mag dan niet zomaar worden gepubliceerd.
in Nederland mag wettelijk dus veel, behalve ……. •Privacy (dader/slachtoffer, bekend zakenman, politicus, topsporter, …… geen redelijk belang in gevaar •Commerciële belangen (topsporter, acteur, ……….. financieel – economisch opzicht •Persoon voor schut zetten, belachelijk maken, in de eer aangetast of schadelijk voor het imago van de persoon ook als de afbeelding wordt gebruikt voor propaganda of reclame voor iets waar de persoon niet achter staat
• maak ‘lol’ ……. geen ruzie
BEELDTAAL STRAATFOTOGRAFEN ENKELE Klassieke meesters Nieuwe [on]bekende we kijken naar de beeldtaal: de taal van de fotograaf ER BESTAAN VEEL ‘VORMEN’ VAN STRAATFOTOGRAFIE
Garry Winogrand 1928-1984 (New York City) "I photograph to see what the world looks like in photographs"
Na zijn dood liet hij een groot onbewerkt archief achter: 2,500 rolletje onontwikkelde film, 6,500 rolletje ontwikkelde film en 3000 contactvellen die nog niet bekeken waren. Bij elkaar 12,000 rolletjes of circa 432,000 foto’s die Winogrand zelf nooit heeft gezien.
Een klassieker en meesterlijke plaat …. er gebeurt zoveel op deze foto
Winogrand wordt vaak als voorbeeld genoemd van JUXTAPOSITIE. Juxtapositie betekent naast elkaar plaatsen, als contrast of juist het samenvoegen van elementen (toepassing o.a. in de schilderkunst). Op een foto ontstaan relaties tussen voorwerpen die in de ruimte voor een camera staan. Kijk maar eens in deze foto.
Doisneau wachtte vaak tot zich een klein verhaal afspeelde. Zijn foto's zijn vaak doortrokken met humor, maar ook met nostalgie, ironie en tederheid.
Robert Doisneau [1912-1994]
'De kus bij het stadhuis'. Een originele afdruk, die in het bezit was van Françoise Bornet, de kussende vrouw op de foto, werd in 2005 geveild door het Parijse veilinghuis Drouot en bracht 155.000 euro op
OTTO SNOEK
Foto’s uit “de laatste ronde” 2005
Felix Lupa
1972 Oekraïne Sinds 1995 freelance fotograaf [Israël]
Jens Olof Lasthein (1964 Denemarken, Zweden)
Trent Parke (1971, Australië, Magnum)
Nog een paar heel verschillende hedendaagse ‘toppers’ ED LEVECKIS: harde impressie ALEXEY TITARENKO: poëtisch …… of toch niet ? MARK COHEN:……… intimiteit, sfeer, …… BAS LOSEKOOT: ……. met extra licht in de straat
….. en er zijn nog veel meer FOTOGRAFEN die de moeite van het bekijken meer dan waard zijn….! Verschillende staan in mijn boekje beeldspraak dat helemaal over straatfotografie gaat.
Gratis te downloaden op www.fotopetervantuijl.nl op subpagina BOEKEN
#3
TIPS ENKELE IDEEËN DIE JE ZOU KUNNEN GEBRUIKEN • • • • • • • • • • • •
maak lol ……. geen ruzie laat je zien …… verberg je niet maak je onzichtbaar, ga op in de straat maak (oog) contact, glimlach, ……… doe drie stappen voorwaarts wacht niet, schiet, schiet en nog eens, nog eens, nog eens …….. fotografeer een dag op je kortste focus instelafstand … bijv het 0,7 meter project wis, delete als er om gevraagd wordt ga niet zoomen als een gek, loop, beweeg, dans en laat je (vast) objectief zitten van de ene kant van de straat naar de andere, kijk waar hét gebeurt zoek bepaalde plekken op waar hét gebeurt ga met een vriend of vriendin
• gewoon doen ………..
In workshops geef ik de volgende opdrachten. Wellicht hebben jullie er ook iets aan! A. Straatportret [gevraagde portret] Spreek iemand aan en vraag of je een portret mag maken. Vraag of ze niet willen lachten, of juist willen lachen of ……. (dus regisseer enigszins, afhankelijk wat je bedoeling is). Het portret maken moet snel gebeuren (binnen de minuut ben je weer weg). Maak 2 à 3 van dergelijke straatportretten op een middag. B. De situatie [geobserveerd] Er gebeuren veel dingen in de straat, soms is het een interactie tussen mens en zijn omgeving of tussen mensen onderling. Bijvoorbeeld een hangerig meisje in een bushokje dat het wachten al lang beu is of de twee mensen die duidelijk een relatie samen hebben en bij een winkeletalage staan te kijken naar ……. Het gaat dus niet zozeer om het individu sec als wel de geobserveerde situatie in de “straat” (neem de straat als een ruim begrip). Maak twee tot drie van dergelijke situaties. Bij elke situatie een stuk of vijf/zes foto’s als dat kan. C. de toevallige straatscene [uit de “heup” gefotografeerd] Zoek een geschikte locatie (waar interessante dingen gebeuren). Schiet een aantal foto’s in deze buurt (ben niet te krenterig, 20 tot 30 foto’s mag best, later zoek je wel uit). Let wel op scherpte en lichtmeting (denk aan de inleiding). Maak op die manier op twee à drie plaatsen toevallige straatscènes.
succes en veel plezier
deze lezing op: http://www.fotopetervantuijl.nl/wierden.pdf
