Kennisdossier:
De rol van ervaringsdeskundigen in cliëntondersteuning Deel 2 - Praktijkvoorbeelden en literatuur
1
Inhoudsopgave
Uit de praktijk .................................................................................................... 3 Interessante publicaties op een rij ..................................................................... 4 Online meer informatie vinden? ......................................................................... 7
Auteurs
MOVISIE, Anne Lucassen & Marjoke Verschelling
Vilans, Theo Royers
2
Uit de praktijk Ervaringsdeskundigen kunnen een grote rol spelen bij de invulling van vraagverheldering en cliëntondersteuning. We geven u ter inspiratie een aantal praktijkvoorbeelden. • Breed sociaal loket Amsterdam West In de eerste nieuwsbrief van het Sociaal Loket in Amsterdam West geeft een aantal ervaringsdeskundigen hun visie op de dienstverlening van het sociaal loket en hun rol daarbij. Ze geven concrete ideeën: de ervaringsdeskundige als gastheer of gastvrouw in het loket, om de drempel te verlagen. Als tolk van de ene naar de andere wereld, omdat onderling tussen de loketmedewerker en de cliënt soms zoveel misverstanden kunnen bestaan. En ervaringsdeskundigen snappen waar het over gaat, kennen de moeilijkheden waar mensen mee kampen en de schaamte die overwonnen moet worden voordat er daadwerkelijk hulp gezocht wordt. De vraag achter de vraag voelen. Dat is de kern. (citaat Nicolette Besemer, p.2.) Meer lezen: http://www.markant.org/mantelzorger/allereerste-nieuwsbrief-sociaal-loketwest/ • Stichting Info-Méér: cliëntgestuurd informatiecentrum Stichting Info-Méér is een onafhankelijk en cliëntgestuurd informatiecentrum dat informatie biedt op het gebied van geestelijke gezondheidszorg, maatschappelijke opvang en verslavingszorg. In het centrum worden voornamelijk ervaringsdeskundigen ingezet om bezoekers wegwijs te maken. Daarnaast organiseert de stichting cursussen, themabijeenkomsten en is de stichting een steunpunt voor het opzetten van lotgenotengroepen. Dit centrum is meer dan een normaal informatiecentrum, omdat er naast de kennis die kan worden opgedaan, ruimte is om te praten en andere cliënten te ontmoeten. Dit wordt allemaal heel laagdrempelig en effectief gehouden door de inzet van ervaringsdeskundigheid. Bezoekers krijgen zo niet alleen antwoord op hun vragen, maar vinden ook een plek waar ze begrepen worden. De combinatie van veel beschikbare informatie over ziektebeelden, regelingen of belangenverenigingen en het begrip van ervaringsdeskundigen maakt dat bezoekers dit informatiecentrum bezoeken. De informatie wordt op een veelzijdige manier aangeboden: door folders, boeken, informatiemappen, maar ook door themabijeenkomsten en cursussen. De cliënten die van de AWBZ naar de Wmo overgaan, zullen veel vragen hebben over waar ze op kunnen rekenen en wat hen te wachten staat. Info-Méér zorgt ervoor dat deze vragen effectief beantwoord kunnen worden en dat cliënten zich begrepen en voldoende toegerust voelen. Wmo-raden en belangenbehartigers kunnen dit centrum als voorbeeld gebruiken om een al bestaand informatiecentrum kritisch te bekijken, een nieuw informatiecentrum op te richten en aan de gemeente voor te stellen. Meer informatie: http://www.info-meer.nl/breda/over-de-stichting/de-stichting.html
3
• Het Amsterdams Makelpunt ervaringsdeskundigheid Om vraag en aanbod bij de inzet van ervaringsdeskundigen goed op elkaar af te stemmen is Cliëntenbelang Amsterdam het Amsterdamse Makelpunt gestart. Het Makelpunt richt zich met name op de inzet van ervaringsdeskundigen op het terrein van welzijnswerk, gemeentelijke diensten en onderwijs. Het Makelpunt stimuleert niet alleen de inzet en verdere ontwikkeling van ervaringsdeskundigheid, maar verbetert ook de kwaliteit. Meer lezen: Cliëntenbelang Amsterdam: http://www.clientenbelangamsterdam.nl/?s_page_id=4349
Interessante publicaties op een rij Er zijn verschillende publicaties die u meer inzicht geven in de rol van ervaringsdeskundigen bij vraagverheldering en cliëntondersteuning. • GGZ-cliëntondersteuning op de kaart - Landelijk Platform GGz http://www.platformggz.nl/lpggz/download/lpggz-reacties-persberichten-rapportenetc/rapport-clientondersteuning-ggz-aangevuld-06-04-2010.pdf • Integrale cliëntondersteuning: meer dan het Wmo-loket; visie, organisatie en aanpak MOVISIE http://www.movisie.nl/publicaties//2009/124534/integrale_clientondersteuning.pdf • Aan het woord; portretten van ervaringsdeskundigen – MOVISIE http://www.movisie.nl/138647/def/home/publicaties/publicaties/aan_het_woord/?ond erwerpid=0&toonLinkerMenu=False • Begeleiding in de Wmo in 2013; actiepunten ter voorbereiding op een gekantelde werkwijze - MOVISIE (Utrecht, 2012) http://www.movisie.nl/139006/def/home/publicaties/publicaties/begeleiding_in_de_w mo_in_2013/ De invalshoek van de publicaties verschilt. Om u een beeld te geven van de inhoud ervan hebben we ze voor u samengevat. GGZ-cliëntondersteuning op de kaart - Landelijk Platform GGz Steekwoorden: ggz-steunpunten, cliëntondersteuning, ervaringsdeskundigheid, laagdrempeligheid, empowerment. Doelgroep: ggz-cliënten. Soort publicatie: inventarisatie van het Landelijk Platform GGz van 28 ggz-steunpunten. Wat is de strekking van deze publicatie? GGZ-steunpunten bieden op verschillende gebieden persoonlijke ondersteuning aan ggzcliënten. Hierbij wordt veel gebruik gemaakt van de inzet van ervaringsdeskundigheid. Dit zorgt voor (h)erkenning, vertrouwen en hoop op herstel bij de cliënten van de steunpunten. In deze rapportage wordt de kracht van ervaringsdeskundigheid in het algemeen en specifiek in het kader van vraagverheldering beschreven. Heel veel steunpunten houden zich bezig met vraagverheldering en ook steeds meer met het
4
trainen van loketmedewerkers en het geven van cursussen voor (werken met) ervaringsdeskundigheid. Wat kunnen Wmo-raden en belangenbehartigers hiermee? Deze rapportage geeft een aantal aanbevelingen. Onder andere dat de steunpunten zich meer moeten profileren als samenwerkingspartner op de hele breedte van de Wmo. De steunpunten, die zelf belangenbehartigers zijn, zullen dit na de decentralisatie van de AWBZ-begeleiding zeker ter harte moeten nemen en de weg naar de gemeente en andere Wmo-partners moeten vinden. Deze partners kunnen gebruik maken van de ervaringsdeskundigheid van deze steunpunten om hen te helpen bij vraagverheldering. Bovendien kunnen bij de steunpunten trainingen worden gevolgd over werken met ervaringsdeskundigheid en kan te rade worden gegaan over vormgeving van ervaringsdeskundigheid in de praktijk. Integrale cliëntondersteuning: meer dan het Wmo-loket; visie, organisatie en aanpak - MOVISIE Steekwoorden: cliëntondersteuning, Wmo-loket, persoonsgericht, integraal, visie, organisatie, aanpak. Doelgroep: Wmo-cliënten, Soort publicatie: brochure met informatie en praktische tips over een persoonsgerichte en integrale cliëntondersteuning, geïllustreerd met voorbeelden. Wat is de strekking van deze publicatie? Naast achtergrondinformatie en een theoretisch kader van cliëntondersteuning bij het Wmo-loket geeft deze brochure praktische handvatten om Wmo-cliënten beter te ondersteunen. Er worden tips gegeven over het eerste contact met cliënten, vraagverheldering, matching en toeleiding, en overdracht en nazorg. Benadrukt wordt dat regelmatig contact tussen cliëntenorganisaties, maatschappelijk werkers en aanbieders nodig is om voldoende kennis te hebben van de doelgroep en hun vragen. De inzet van ervaringsdeskundigheid wordt als mogelijkheid genoemd om het eerste contact met cliënten laagdrempelig te maken en om tot vraagverheldering te komen. Wat kunnen Wmo-raden en belangenbehartigers hiermee? De nieuwe Wmo-cliënten zullen met hun hulpvragen bij het Wmo-loket moeten komen. Dit loket vinden, hoeft voor deze groep niet eenvoudig te zijn. Deze brochure maakt duidelijk hoe het Wmo-loket deze cliënten kan bereiken. Bovendien laat deze brochure zien hoe het Wmo-loket deze nieuwe cliënten kan leren kennen. Wmo-raden en belangenbehartigers kunnen dit advies voor het Wmo-loket naast hun eigen ervaring met het loket leggen en zowel het Wmo-loket aansporen om op deze manier de cliënten op te zoeken als zelf hun achterban activeren om het Wmo-loket te helpen de cliënten te leren kennen. Het belang van een integrale en persoonsgerichte cliëntondersteuning dat in deze brochure benadrukt wordt, werkt inspirerend voor Wmo-raden en belangenbehartigers. Aan het woord; portretten van ervaringsdeskundigen - MOVISIE Steekwoorden: ervaringsdeskundigen, eigen kracht, maatschappelijke participatie, interviews.
5
Doelgroep: niet specifiek. Soort publicatie: brochure met portretten van ervaringsdeskundigen. Wat is de strekking van deze publicatie? In 14 portretten van ervaringsdeskundigen wordt een beeld geschetst hoe opgedane ervaring kan worden ingezet om hulpverleners te helpen met vraagverheldering. Dit aspect komt in sommige verhalen naar voren, maar de meeste portretten schetsen vooral een beeld hoe de inzet van ervaringsdeskundigheid cliënten helpt. In de verhalen wordt ook duidelijk dat het niet altijd makkelijk is om de eigen ervaring om te zetten in advies voor anderen. Bovendien is het moeilijk om als (voormalig) cliënt geaccepteerd te worden bij professionele hulpverleners en duidelijk te maken dat je advies ertoe doet. Wat kunnen Wmo-raden en belangenbehartigers hiermee? Al deze portretten bieden inspiratie voor Wmo-raden en belangenbehartigers over de voordelen die ervaringsdeskundigheid meebrengen voor zowel de ervaringsdeskundige zelf als de hulpverleners. Bovendien geeft het ook een helder beeld van de moeilijkheden en valkuilen van het inzetten van ervaringsdeskundigen. Wmo-raden en belangenbehartigers kunnen dit onder de aandacht brengen bij de gemeente en zelf het goede voorbeeld geven door meer met ervaringsdeskundigen samen te werken. Begeleiding in de Wmo in 2013; actiepunten ter voorbereiding op een gekantelde werkwijze Steekwoorden: Wmo, de kanteling, cliëntenperspectief, gemeenten. Doelgroep: begeleidingscliënten die van de AWBZ overgaan naar de Wmo. Soort publicatie: brochure met actiepunten voor beleidsambtenaren om op een gekantelde manier de decentralisatie door te voeren. Wat is de strekking van deze publicatie? Deze brochure biedt voor beleidsambtenaren een handvat om de decentralisatie van begeleiding uit de AWBZ op een goede manier aan te pakken. De brochure geeft een gekantelde en persoonsgerichte invulling van verschillende stappen die doorlopen moeten worden. Ervaringsdeskundigheid is bij zo’n aanpak onmisbaar. Bovendien kan de cliënt ondersteuning krijgen in het realiseren van het vastgelegde arrangement in de vorm van bijvoorbeeld een ervaringsdeskundige. Wat kunnen Wmo-raden en belangenbehartigers hiermee? Deze brochure geeft inzicht in de verschillende stappen die gemeenten moeten doorlopen en zorgt voor begrip van Wmo-raden en belangenbehartigers op dat gebied. Wmo-raden en belangenbehartigers kunnen bij gemeenten de optie van ervaringsdeskundigen voor het voetlicht brengen.
6
Online meer informatie vinden?
• Databank Ervaringsdeskundigen Website www.doorenvoor.nl uit Den Bosch. Via deze databank kan een beroep gedaan worden op de ervaring en kennis van cliënten en ex-cliënten om hun kwaliteiten in te zetten bij projecten, voorlichting, cursussen, advies en dergelijke. • Communities Kijk eens op http://deeljezorg.nl/groups/ervaringsdeskundigen, waar het empoweren van ervaringsdeskundigen centraal staat. Maar ook LinkedIn groepen, te vinden via het zoeken naar de term ‘ervaringsdeskundigen’, kunnen helpen om vragen te stellen of in contact te komen met mensen.
7
