De reis, waarvan ik niet weet. of iemand het mij vertelde

De reis, waarvan ik niet weet of ik het droomde of iemand het mij vertelde of ik het ergens las.

Al Galidi (uit De herfst van Zorro, 2006)

WINTERTUINFESTIVAL 2007

WINTERTUINFESTIVAL 2007

WINTERTUIN IN DUITSLAND

NIJMEEGSE NACHTEN #1 vrijdag 30 november LINDENBERGTHEATER

7

CONNECT 22 nov Duisburg, 24 nov Witten, 25 nov Düsseldorf

WINTERTUIN IN ARNHEM 23 t/m 29 november

7 9 12 12 12 14 15

CONNECT 23 november ArtEZ Academie JOHNNY VAN DOORNMEMORIAL 24 november Villa Sonsbeek Bart Chabot, Joost Zwagerman, Martin Bril, Maarten Spanjer e.a. HET BOEK IS BETER 25 november Focus. Stefan Brijs e.a. HET BOEK IS BETER 28 november Focus. Jan Terlouw e.a. HET BOEK IS BETER 29 november Focus. Gerbrand Bakker e.a. IN HET HOOFD 25 november KAB Posttheater Literaire Prijs Provincie Gelderland met o.a. Joost Zwagerman OP DE ZIEL / UIT HET HART 28 november Huis Oostpool Toneelvoorstelling met aansluitend Peer Wittenbols en Tsead Bruinja

33 34 35 37 38 40 42 43 45 47 48 49 49

POETRACKS#3: Maurits (GEM), Lucky Fonz III, Tjeerd (Voicst), Bob Fosko Rick de Leeuw, Sneakerfreak, Odilo (Coparck) zingen W.F. Hermans. IK BEN HIER! met o.a. Ernest van der Kwast, A.L. Snijders en Anton Valens IK BEN HIER NIET! Abdelkader Benali, Michaël Zeeman, Joris van Casteren JOYCE ROODNAT & OSCAR VAN DEN BOOGAARD met Wim Brands WAAR IS PIET PARIS? OVER DE GRENS met o.a. Vrouwkje Tuinman, Elly de Waard en Al Galidi W.F. HERMANS EN JULIO CORTÁZAR films van Erik van Zuylen LEZEN MET DE STERREN Afl. 1 met Victoria Koblenko P.F. THOMÉSE & THOMAS VERBOGT met Dirk Jan Arensman DE KUNST VAN HET SCHELDEN met Herman Brusselmans en Ilja Pfeijffer DE TOEKOMST VAN DE VADERLANDSE LETTEREN groot jong talent ANIMATIE met Joost II Sickenga en Mieke Maaike’s Obscene Kapsalon e.a. FEEST MET O.A. DEEJAY LENKENS

WINTERTUIN OP DE CAMPUS 23 t/m 29 november

18 18 21 21 22 22 24 25 26 26

EVA MENASSE 23 november Rode Laars Saša StanišiC 26 november Rode Laars COLLEGE ARJEN LUBACH 27 november CC3 ’s middags LETTERS VRETEN Wintertuintent voor de Refter COLLEGE GIEL BEELEN 28 november CC1 ’s middags LETTERS VRETEN Wintertuintent voor de Refter CENSUUR debat 29 november Cultuurcafé POETRACKS JR. 29 november Cultuurcafé COLLEGE MARIANNE THIEME 29 november CC2 ’s middags LETTERS VRETEN Wintertuintent voor de Refter

55 57 59 61 62 62 63 64 65 66 67 67 69 69

NIJMEEGSE NACHTEN #2 zaterdag 1 december LINDENBERGTHEATER PÉ HAWINKELS LEEFT met uitreiking eerste Pé Hawinkels Pionierprijs A.F.Th. VAN DER HEIJDEN spreekt met Paul Sars TOMMY WIERINGA spreekt met Erik Jan Harmens EEN NEDERLANDSE TITEL met o.m. Bindervoet&Henkes en Jan O’s Buurman RAF-LITERATUUR met Menno Wigman, Doris Konradi en Jacco Pekelder BURENGERUCHT met o.m. Barbara Bongartz HIER IS DE POËZIE Ter Balkt, Starik, Harmens, Wigman, Stitou BACH BUKOWSKI muziek en lyriek EX-WILD ROMANCE speelt Hawinkels’ Brood, met gastzangers TALKPOEDER, EASY ALOHA’S muziek en poëzie DE OPHEFFING VAN BOB met Wilfried de Jong & de Holland Sport band ACTION PAINTING met Oboema en Wilfried de Jong NEPLOG met Merel Roze GROOT SLOTFEEST MET O.A. DEEJAY ST. PAUL

27 DAN LE SAC vs SCROOBIUS PIP 28 november Doornroosje Nijmegen

Jij bent overal. Jij weet alles, je schrijft zelf, je hebt een mening. Iedereen leest je, je laat je zien en alles is waar. En daarom werd jij - You in goed Engels - door Time Magazine uitgeroepen tot Persoon van het Jaar. Nog van Harte! Maar wáár ben jij? Op je blog, in second life, op je hyves? Niet alleen, niet samen, maar online? Niet hier, maar overal? Wie denk je dat You bent?! Ben jij You? Zijn we allemaal You? Is Ilja Pfeijffer You? De draad kwijt? Hier je literaire TomTom, met echte verhalen, met schrijvers die iets te zeggen hebben, met inspirerende gesprekken, nieuwe artiesten, verrassende meningen en avonden die blijven natrillen. Het Wintertuinfestival 2007.

4

5

WINTERTUIN IN ARNHEM

CONNECT 2007

PROGRAMMA’S MET EEN i

i

Heb je vragen aan artiesten en auteurs, wil je meer weten, ben je op zoek naar meer verdieping? Heb je behoefte aan verduidelijking? Streef je naar meer inzicht? Of ben je gewoon nieuwsgierig?

i

Rondom de programma’s met een vinden voor- en nagesprekken plaats met de artiesten, schrijvers, muzikanten en makers van het Wintertuinfestival.

Daan Doesborgh (NL), Sebastian Rabsahl (DE), Weronika Lewandowska (PL), Ilkay Koparan (TR), Bohdan Piasecki (PL), Karin Rosink (NL), Myriam Darmstädter (DE), Marijke Elisabeth de Vos (NL), Lydie Pire (NL), Gonca GÜmÜsayak (TR), Karin Pauer (AT), Christian Dopp (DE), Roland Nebe (DE), Markim Pause (DE) DATUM VRIJDAG 23 NOVEMBER AANVANG 20:00 UUR TOEGANG € 3 / GRATIS STUDENT LOCATIE ARTEZ ACADEMIE, ONDERLANGS 9 ARNHEM

Kijk voor deze randprogrammering ook op www.wintertuin.nl

Jonge dichters uit heel Europa zijn een week lang te gast bij de Wintertuin. Een team van vertalers, deejays, muzikanten, veejays, choreografen en dansers ondersteunt de dichters in het maken van nieuwe, meertalige performances. CONNECT wordt uitgevoerd in Duisburg op 22 november, Witten (bij Essen) op 24 november en Düsseldorf op 25 november. De Nederlandse première is op 23 november in Arnhem.

Leriette Desir van Bergen 2007 uit: Wat met mijn kat

6

Als onderdeel van CONNECT presenteert de Wintertuin een reeks grensoverschrijdende programma’s in Nijmegen, met spraakmakende Duitse schrijvers als Eva Menasse, Saša Stanišic, Doris Konradi, Paul Ingendaay en Barbara Bongartz, op 23, 26 en 30 november en 1 december. (zie pagina 18, 40, 41 en 62) Kijk voor meer informatie over CONNECT en de uitvoeringen in Duitsland op www.wintertuin.nl of www.connected-poetry.org

[I.s.m. Zakk Düsseldorf, Werkstadt Witten, Kulturzentrale Hundertmeister Duisburg, Universität Essen, ArtEZ Arnhem, Afdeling Duitse Taal en Cultuur Radboud Universiteit, Stichting Cultuur & Kommunikation. Met dank aan het Goethe Instituut, Prins Bernhard Cultuurfonds en NLPVF]

7



BART CHABOT KRIJGT JOHNNY VAN DOORNPRIJS 2007 MET JOOST ZWAGERMAN, SIMON VINKENOOG, MAARTEN SPANJER, MARTIN BRIL, JAN MULDER, HANS VERHAGEN, ERIK JAN HARMENS EN BART CHABOT

“Als iemand de woestpoëtische energie van Johnny Van Doorn tot de dag van vandaag laat doorklinken in zijn werk en performance is het Bart Chabot, al moet daarbij worden gezegd: Bart is geen epigoon van Johnny, geen do-a-like, Bart is op geheel eigen wijze Chabot – een dichter zonder wie de Gesproken Letteren in Nederland heden ten dage stiller en kaler zouden zijn. Dat laatste kun je van Chabot, of beter: van zijn werk en performance niet zeggen. Evenals Van Doorn is hij meer dan een poëtisch entertainer. Chabot is vooral een dichter. Zijn werk, en zeker zijn verzameling McPain, wordt veel geprezen. Echter, Chabot ontving, evenals Van Doorn, nooit eerder erkenning in de vorm van een onderscheiding of een prijs voor zijn poëzie. Goede performance en goede poëzie lijken in onze vaderlandse jury’s en c ommissies nog steeds op gespannen voet te staan. Wij zeggen daarentegen: Allerhoogste Tijd!” Uit het juryrapport Johnny van Doornprijs 2007

8

9

Johnny van Doorn Illustratie Xavier Teerling

Bart Chabot Foto Anton Corbijn

JOHNNY VAN DOORNPRIJS DATUM ZATERDAG 24 NOVEMBER OPEN 20:00 UUR TOEGANG € 12,50 / € 10 LOCATIE VILLA SONSBEEK, TELLEGENLAAN 3 ARNHEM RESERVEREN WWW.WINTERTUIN.NL


JOHNNY VAN DOORNMEMORIAL 2007

blessureleed vanochtend, in alle vroegte (de meeste vogels sliepen nog en op straat geen greintje bedrijvigheid) constateerde ik bij het wakker worden dat de lucht onder

Na het overlijden van Johnny van Doorn (Arnhem 1944 - Amsterdam 1991) nam de Wintertuin het initiatief voor de tweejaarlijkse ’Johnny van Doorn-prijs voor de Gesproken Letteren’. De prijs werd eerder toegekend aan achtereenvolgens Simon Vinkenoog, Carla Boogaards, Willem Wilmink, Jules Deelder, Tom Lanoye, de Dichters uit Epibreren en de Vlaamse dichter Vitalski. De Johnny van Doornprijs wordt op zaterdag 24 november uitgereikt in Villa Sonsbeek, tijdens de door Bart Chabot samengestelde Johnny van Doornmemorial 2007, met optredens van Joost Zwagerman, Simon Vinkenoog, Martin Bril, Jan Mulder, Hans Verhagen, Erik Jan Harmens en natuurlijk Bart Chabot. Ceremoniemeester van de avond is Maarten Spanjer.

Jan Mulder Foto Roeland Fossen

Joost Zagerman Foto Erik Smits

Simon Vinkenoog Foto Uitgeverij Passage

Maarten Spanjer Foto Theo Noort

ontbreekt elk spoor

Martin Bril Foto Anneke Stehouwer

van de dader(s)

Hans Verhagen Foto Mark Kohn

de blauwe plekken zat

Bart Chabot

10

11

HET BOEK IS BETER SCHRIJVERS & REGISSEURS OVER ROMAN & FILM

GERBRAND BAKKER, STEFAN BRIJS, JAN TERLOUW Hoe verfilm je punten en komma’s? Hoe breng je een bijvoeglijk naamwoord in beeld? Is een boekverfilming een in beeld gebrachte roman, of een opzichzelf staand kunstwerk? Hoeveel heb je als schrijver te vertellen over de verfilming van je boek? En moet je als regisseur meegaan in de wensen van de auteur? Voor een reeks van drie programma’s koos de Wintertuin drie schrijvers van wie binnenkort een boek wordt verfilmd. Zij gaan onder leiding van Harry Peters in gesprek met de regisseur die hun roman zal verfilmen. Na afloop van elk gesprek wordt een favoriete boek verfilming van de schrijver vertoond.


STEFAN BRIJS & RUDI VAN DEN BOSSCHE DATUM ZONDAG 25 NOVEMBER AANVANG 15:00 UUR TOEGANG € 10 / € 8 F-PAS LOCATIE FOCUS FILMTHEATER, KORENMARKT 42 ARNHEM

De Engelenmaker van Stefan Brijs verscheen vorig jaar, bleek een enorm succes en zal binnenkort verfilmd worden door Rudi van den Bossche. Auteur en regisseur gaan erover in gesprek, waarna Brijs’ favoriete boekverfilming Perfume. The story of a Murderer wordt vertoond, naar de roman van Patrick Süskind.

Stefan Brijs


JAN TERLOUW & MARTIN KOOLHOVEN DATUM WOENSDAG 28 NOVEMBER AANVANG 19:45 UUR TOEGANG € 10 / € 8 F-PAS LOCATIE FOCUS FILMTHEATER, KORENMARKT 42 ARNHEM

Jan Terlouw

Begin jaren zeventig verscheen Oorlogswinter, geschreven door Jan Terlouw. De roman zal binnenkort verfilmd worden. Regisseur Martin Koolhoven (bekend van Het Schnitzelparadijs) en Jan Terlouw wisselen van gedachten over boekverfilmingen. Aansluitend Terlouws keuze: The Luhzin Defence, gebaseerd op de novelle van Vladimir Nabokov.

GERBRAND BAKKER & CÉLINE LINSSEN DATUM DONDERDAG 29 NOVEMBER AANVANG 19:45 UUR TOEGANG € 10 / € 8 F-PAS LOCATIE FOCUS FILMTHEATER, KORENMARKT 42 ARNHEM

12

Gerbrand Bakker Foto Eimer Wieldraaijer

Gerbrand Bakker debuteerde met Boven is het Stil, een roman over een boer op het Hollandse platteland. Aan het scenario voor de verfilming ervan wordt inmiddels gewerkt door scenarioschrijfster Céline Linssen. Ze spreekt er met Bakker over, en over De Wisselwachter; de verfilming van de roman van Jean-Paul Franssens.

13



IN HET HOOFD

OP DE ZIEL

LITERAIRE PRIJS PROVINCIE GELDERLAND

TONEELGROEP OOSTPOOL

PRIJSUITREIKING DATUM ZONDAG 25 NOVEMBER OPEN 14:30 UUR AANVANG 15:00 UUR TOEGANG GRATIS LOCATIE KAB POSTTHEATER, ROSENDAALSESTRAAT 27 ARNHEM RESERVEREN WWW.POSTTHEATER.NL I.S.M. PARMENTIER

VOORSTELLING DATUM WOENSDAG 28 NOVEMBER AANVANG 20:15 UUR TOEGANG € 12 / € 9,60 CJP, 65+, HUISVRIEND LOCATIE HUIS OOSTPOOL, NIEUWSTRAAT 58 ARNHEM RESERVEREN 026 445 96 25 OF WWW.OOSTPOOL.NL

De Wintertuin organiseert in samenwerking met Literair Tijdschrift Parmentier jaarlijks de Literaire Prijs van de Provincie Gelderland. Tot de oud-winnaars van deze prijs mogen we onder andere de toen nog volstrekt onbekende Arthur Japin rekenen. In deze editie van de open schrijfwedstrijd is het thema ‘Reizen in het hoofd’.

“Jij weet meer van mij dan ik van jou. Een onverdraaglijk idee”.

Aanleiding voor dit thema vormt de heruitgave van Gerrit Paape’s Reize door het Aapenland (1788). Het hilarische verslag van zijn vlucht naar het apenland kunnen we lezen als een spel met identiteiten, de tombola van u en de anderen. Het is mogelijk om duizenden kilometers af te leggen zonder een enkele stap te verzetten. Voor deze wedstrijd vroegen wij schrijvers naar een adequaat verslag van zo’n denkbeeldige reis. Op zondag 25 november 2007 wordt de winnaar bekend gemaakt tijdens een literair programma met onder meer Joost Zwagerman.

Anne is tien jaar getrouwd met Vincent. Vincent heeft drie jaar een heimelijke relatie met Maia. Maia is elf jaar getrouwd met Lode. Vincent krijgt een auto-ongeluk. Hij sterft na anderhalve dag. Het is een maand later. Maia weet nog van niets. Anne belt aan, Lode doet open. ... Honderd minuten. Waarin verleden, heden en toekomst radicaal ontwricht raken. TEKST PEER WITTENBOLS REGIE ROB LIGTHERT SPEL MALOU GORTER, ANNE MARTIEN LOUSBERG, JAAP SPIJKERS

UIT HET HART TSEAD BRUINJA EN PEER WITTENBOLS Na afloop van de voorstelling ontmoeten Oostpool en Wintertuin elkaar in de vorm van een poëtisch tweegesprek tussen huisschrijver Peer Wittenbols en dichter Tsead Bruinja.

14

15

vandaag neem ik de berg in hij ligt in het aan- en uitgaand licht aangestoken door de zon onder hoge kolommen van voorbijziedende wolken mijn kleren en haren wapperen in de wind de lampen verdubbelen zich in het raam een druppel rolt van het glas en ruimt baan voor anderen het vuur in de verte volgt in gestrekte lijn de horizon de katrol rolt de bamboe fLuit de vlaggedraad slaat tegen de stok ik bouwde een kamp in de winter en ging naakt in de voortuin liggen het opslaande water kondigde een over het hoofd geziene roeiboot aan een landschap van witte vis uitgestald op een zwart zeil een voet op de grond Els Moors

Miu Miu undressed 2005 Viviane Sassen 1 uit de serie van 5 glicée-prints hxb: 55 cm x 42 cm Collectie Museum Jan Cunen Oss Documentatie Peter Cox

16

Geschreven bij glicée-print 1 van Viviane Sassen, in het kader van de Wintertuinproductie ‘De Ingreep’, waarbij dichters in poëzie reageren op beeldende kunst. Deze Ingreep vond plaats in Museum Jan Cunen op 23 augustus 2007

17

WINTERTUIN OP DE CAMPUS

Als onderdeel van CONNECT 2007 (zie pagina 7) presenteren we twee Duitstalige auteurs die iedereen zou moeten kennen:

EVA MENASSE DATUM VRIJDAG 23 NOVEMBER TIJD 13:00 - 15:00 UUR TOEGANG GRATIS LOCATIE RODE LAARS E2.64 RADBOUD UNIVERSITEIT VOERTAAL DUITS

Geboren in Wenen groeide Eva Menasse op tot journalist en schrijfster. Ze versloeg het proces tegen holocaust-ontkenner David Irving, en debuteerde met Vienna. Op humoristische wijze en met vaart vertelt ze het verhaal van een Joods-Oostenrijkse familie, en stelt daarbij diepliggende vraagstukken over het Jodendom aan de kaak. Eva Menasse leest voor uit haar werk en gaat daarover in gesprek.

Saša StanišiC DATUM MAANDAG 26 NOVEMBER TIJD 15:00 UUR TOEGANG GRATIS LOCATIE RODE LAARS E2.64 RADBOUD UNIVERSITEIT VOERTAAL DUITS, ENGELS, NEDERLANDS

Saša Stanišic Foto Meredith Heuer

Hoe de soldaat de grammofoon repareert is de Duitstalige debuut roman van de jonge verteller Saša Stanišic. De auteur, afkomstig uit Bosnië-Herzegovina, verzamelt en bewaart verhalen, onder meer over de burgeroorlog die hij zelf deels meemaakte. Daar zal hij over vertellen en hij zal voorlezen uit zijn werk. De Groene Amsterdammer schreef over zijn roman: “Spetterend Duits, Balkan-Beat in proza!”

18


WINTERTUIN OP DE CAMPUS maANDAG 26 / diNSDAG 27 / woENSDAG 28 / doNDERDAG 29 NOVEMBER

Cultuur op de Campus en Literair Productiehuis de Wintertuin presenteren samen de alweer 7e universiteitseditie van het Wintertuinfestival: Wintertuin op de Campus.

LETTERS VRETEN Elke dag is er op de campus een lunchshow met een literair luchtje in de warme Wintertuintent. Met op maandag De Mugwumps, op dinsdag de live-versie van ANS, op woensdag Op Ruwe Planken, en op donderdag Onbederf’lijk Vers en Komkommer&Kwel. Dagelijks van 12:45 tot 13:30 uur, Wintertuintent, Erasmusplein (bij De Refter), entree gratis.

WINTERTUINCOLLEGES TIME Magazine benoemde in 2006 als ‘Man of the Year’ niet een persoon, maar YOU, jij, de lezer, kijker en maker. Op internet kun je je verschuilen achter verschillende identiteiten, je kunt iedereen benaderen, je kunt wereldwijd je opinie uiten, schrijver zijn, activist, filmmaker, muziekmaker. Maar wat heb je te melden als iedereen wat te melden heeft? Waar sta je? In drie onorthodoxe colleges geven drie spraakmakende opinievormers (Arjen Lubach, Giel Beelen en Marianne Thieme) antwoord op deze vraag.

CENSUUR EN POETRACKS JR. Onder de titel ‘Censuur’ debatteren op donderdagmiddag in het cultuurcafé redacteuren van tal van universiteitsbladen over redactionele onafhankelijkheid. Aansluitend vindt Poetracks jr. plaats: singer-songwriter Marten de Paepe zingt W.F. Hermans.

19


ARJEN LUBACH

Arjen Lubach is schrijver, tv-, radio- en theatermaker. Na een drietal onafgemaakte studies en een nummer twee-hit in de Top 40 werkte hij als programmamaker en presentator bij 3FM. In 2006 verscheen zijn goed ontvangen debuutroman Mensen die ik ken die mijn moeder hebben gekend. Zowel CJP magazine als NL20 noemden hem hét literaire talent van 2007. Ook was hij te zien in de jury van Lama Gezocht. Daarnaast is hij cabaretier, tekstschrijver voor onder meer Claudia de Breij en De Wereld Draait Door, schrijver van opiniestukken in de krant, maker van de populaire internetsite Buro Renkema en intussen werkt hij ook nog aan zijn tweede roman. Kan Arjan Lubach kiezen?

LETTERS VRETEN Greg 2007 Lieselot Vandenberghe Uit de fotoreeks Les histoires intimes

20

MET DE MUGWUMPS / MET ANS DATA MAANDAG 26 NOVEMBER / DINSDAG 27 NOVEMBER TIJD 12:45 - 13:30 UUR TOEGANG GRATIS LOCATIE WINTERTUINTENT, ERASMUSPLEIN (BIJ DE REFTER) RADBOUD UNIVERSITEIT

Elke dag tijdens de lunchpauze Letters Vreten! De aftrap is voor literair collectief De Mugwumps: vier jonge woordkunstenaars die in variatieshows hun teksten laten bewerken door collega-kunstenaars uit allerlei disciplines. www.myspace.com/demugwumps Dinsdag is het Algemeen Nijmeegs Studentenblad aan de beurt. Dit populaire magazine komt tot leven met verrassende optredens en een live interview. www.ans-online.nl

21

Arjen Lubach Foto Cleo Campert

COLLEGE DOOR ARJEN LUBACH DATUM DINSDAG 27 NOVEMBER AANVANG 20:00 UUR TOEGANG € 5 / € 2 STUDENT LOCATIE CC3 RADBOUD UNIVERSITEIT RESERVEREN WWW.RU.NL/CULTUUROPDECAMPUS



GIEL BEELEN COLLEGE DOOR GIEL BEELEN DATUM WOENSDAG 28 NOVEMBER AANVANG 20:00 UUR TOEGANG € 5 / € 2 STUDENT LOCATIE CC1 RADBOUD UNIVERSITEIT RESERVEREN WWW.RU.NL/CULTUUROPDECAMPUS

Vanaf 1997 is Giel Beelen presentator op Radio 3FM. In zijn begintijd was hij ’s nachts te horen en trok hij veel aandacht met gewaagde radioshows. Zo testte hij in De Dopeshow verschillende soorten drugs, van alcohol en hasj tot cocaïne. Ook liet hij zich in de uitzending oraal bevredigen door een callgirl. Na een aantal jaar mocht hij ook overdag gaan presenteren, maar hij werd in 2001 ontslagen door de KRO en daarna ook door de VARA. Hierna was de taboebreker Beelen een tijd niet te horen op de radio. In 2002 mocht hij invallen voor andere dj’s, een jaar later was hij weer dagelijks te beluisteren. En direct kreeg hij de Marconi-award voor beste radiomaker van 2003. De jury roemde zijn “leuke, afwijkende en gekke geluid,” en zei: “hoe ouder hij wordt, hoe beter hij wordt.” Van enfant terrible naar Bekende Nederlander. Waar staat Giel Beelen?

LETTERS VRETEN

Nijmeegs literair tijdschrift Op Ruwe Planken stelt je voor aan drie literatoren die voortkomen uit de universiteitswereld: Onze campus dichter, de 24-jarige student politiek en filosofie Bart van Oost. Ook de 32-jarige Daniël Dee begon als universiteitsdichter, en wel in Groningen. Derde gast is voormalig ANS-columniste M#, de 23-jarige RU-studente geschiedenis Mies Mikx. www.opruweplanken.nl

Giel Beelen Foto Edelmanpr

MET OP RUWE PLANKEN DATUM WOENSDAG 28 NOVEMBER TIJD 12:45 13:30 UUR TOEGANG GRATIS LOCATIE WINTERTUINTENT, ERASMUSPLEIN (BIJ DE REFTER) RADBOUD UNIVERSITEIT

22

23


CENSUUR DEBAT OVER DE REDACTIONELE ONAFHANKELIJKHEID VAN UNIVERSITEITSBLADEN DATUM DONDERDAG 29 NOVEMBER AANVANG 16:30 UUR TOEGANG GRATIS LOCATIE CULTUURCAFÉ RADBOUD UNIVERSITEIT


Schrijver en oud redacteur van Mare, Christiaan Weijts, schreef naar aanleiding hiervan in NRC Next: “Het is in het belang van de universiteiten zelf, dat we de dreigende gijzeling van de universitaire persvrijheid krachtig veroordelen.”

De Wintertuin besteedt tijdens het festival veel aandacht aan de illustere schrijver, dichter en vertaler Pé Hawinkels, die dertig jaar geleden overleed.

Is dit een feit? En kunnen we inderdaad spreken van een ‘dreigende gijzeling’? Of zijn deze kwesties van alle tijden want inherent aan het universiteitsblad?

De basis van Hawinkels’ schrijversschap lag in het Nijmeegs Universiteits Blad. Het NUB werd onder zijn leiding (1962 -1968) steeds kritischer en linkser, maar hij wist de voortdurend dreigende opheffing door het college van bestuur van de Katholieke Universiteit te voorkomen. Die opheffing was meteen na Hawinkels’ vertrek een feit: zijn opvolger, Jan Lenferink, publiceerde in het NUB een pornografisch artikel dat zelfs tot KVP kamervragen leidde, en dat het bestuur deed besluiten de steun aan het blad in te trekken.

Aan tafel de hoofdredacteuren van VOX, Propria Cures, Cursor, Mare, Resource en ANS. Gespreksleider: Piet Hein Peeters.

Veel recenter speelt dezelfde discussie nog steeds. Van de dertien universiteitsbladen in Nederland vallen er zeven onder de afdeling communicatie van hun universiteit. Dat er vaak spanning bestaat tussen het communicatiebeleid en de redactionele koers, bewijzen de kwesties rondom Mare (Leiden), Cursor (Eindhoven), ANS (Nijmegen) en Resource (Wageningen), die de afgelopen maanden uitgebreid de publiciteit haalden.

24

POETRACKS JR. MET MARTEN DE PAEPE DATUM DONDERDAG 29 NOVEMBER AANVANG AANSLUITEND AAN DEBAT TOEGANG GRATIS LOCATIE CULTUURCAFÉ RADBOUD UNIVERSITEIT

Voor Poetracks, de succesvolle productie van de Wintertuin, wordt na gedichten van Gerard Reve (2005) en Harry Mulisch (2006), nu een gedicht van W.F. Hermans bewerkt. Poetracks wordt uitgevoerd op vrijdag 30 november in het Lindenbergtheater, door Lucky Fonz III, Odilo Girod (Coparck), Sneakerfreak, Maurits Westerik (GEM), Bob Fosko, Rick de Leeuw en Tjeerd Bomhof (Voicst). Volgens goede Wintertuin-op-de-campus-traditie gaat hier Poetracks jr. aan vooraf. Marten de Paepe is een singer-songwriter uit Nijmegen en speelt liedjes die geboren worden uit stilte, als Jeff Buckley en Nick Drake. In 2007 won hij de finale van de nationale singer-songwriter competitie Nootuitgang. Begin oktober verscheen het eerste album van Marten. www.myspace.com/martendepaepe

25


MARIANNE THIEME

Marianne Thieme

COLLEGE DOOR MARIANNE THIEME DATUM DONDERDAG 29 NOVEMBER AANVANG 20:00 UUR TOEGANG € 5 / € 2 STUDENT LOCATIE CC2 RADBOUD UNIVERSITEIT RESERVEREN WWW.RU.NL/CULTUUROPDECAMPUS

Marianne Thieme is dierenactiviste, publiciste en politica. Ze is oprichtster en fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren in de Tweede Kamer en schrijfster over dierenrechten. Thieme is al langer professioneel dierenrechtactiviste. Tussen 2001 en 2004 werkte ze bij de stichting Bont voor Dieren waarna ze tot september 2006 directeur was van de Stichting Wakker Dier. Thieme’s partij wordt gesteund door tal van schrijvers, maar kreeg ook kritiek uit literaire hoek: “Hoe lang is het wachten op een Partij voor de Dingen?” vroeg Joost Zwagerman zich af. Kan zij iets met deze kritiek? Waar staat Marianne Thieme?

LETTERS VRETEN MET ONBEDERF’LIJK VERS EN KOMKOMMER&KWEL DATUM DONDERDAG 29 NOVEMBER TIJD 12:45 - 13:30 UUR TOEGANG GRATIS LOCATIE WINTER TUINTENT, ERASMUSPLEIN (BIJ DE REFTER) RADBOUD UNIVERSITEIT

Het Nijmeegse Onbederf’lijk Vers is het grootste gratis poëziefestival van Nederland. Komkommer&Kwel is een online literair tijdschrift dat ook wortelt in de Keizerstad. Samen schotelen de organisaties je een heerlijk literair lunchprogramma voor, rondom het Wintertuinthema. www.onbederflijkvers.nl en www.komkommerenkwel.nl

26

WINTERTUIN IN DOORNROOSJE

DAN LE SAC vs SCROOBIUS PIP SUPPORT A.C.G. vs POWET CONCERT DATUM WOENSDAG 28 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG 20:30 UUR TOEGANG € 9 / € 7,80 CJP / € 7 STUDENT LOCATIE DOORNROOSJE, GROENEWOUDSEWEG 322 NIJMEGEN I.S.M. DOORNROOSJE

“Motörhead? Just a band! The Beatles? Just a band! Enter Shikari? Just a band! The Cure? Just a band!” Zo maar een zin uit ‘Thou Shall Always Kill’, het nummer waarmee Dan le Sac en zijn collega Scroobius Pip enkele maanden geleden een hit wisten te scoren. Dan Le Sac bestuurt de laptop en is verantwoordelijk voor de beats. De man achter de microfoon heet Scroobius Pip en ziet eruit als het malle Britse neefje van Matisyahu. Hij ontleent zijn artiestennaam aan het gelijknamige gedicht van de 19-eeuwse nonsenspoëet Edward Lear. Zin, onzin, humor of satire, Scroobius Pip kraamt niet alleen nonsens uit: “Do not use poetry or music to get in a girls pants, use it to get in her head!” www.wintertuin.nl In het voorprogramma twee nonsens-, klank- of herhalingspoëten van eigen bodem: A.C.G. Vianen en Peter M. van der Linden. Op de vraag of deze dichters werkelijk wat toe te voegen hebben aan het concert van deze avond, meent Vianen: “Bubbels, bubbels, bubbels”, en voegt Van der Linden toe: “roemma kiemoe biehsjaleu wiep achoeng”.

27

NIJM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR TOEGANG AVOND € 15 / € 12,50 [CJP STUDENT] / € 10 [BIBLIOTHEEKPAS] PASSEPARTOUT 30 NOVEMBER EN 1 DECEMBER € 25 / € 20 [CJP STUDENT]

€ 16,50 [BIBLIOTHEEKPAS]

LOCATIE LINDENBERGTHEATER RIDDERSTRAAT 23 NIJMEGEN RESERVEREN 024-327 37 37 OF WWW.THEATER.DELINDENBERG.COM VOORVERKOOP

BIBLIOTHEEK MARIËNBURG & LINDENBERGTHEATER

WEBSITE WWW.WINTERTUIN.NL

28

EEGSE NACHTEN LINDENBERGTHEATER

29

ZAAL DIVERS

ZAAL

ZAAL

ZAAL

ZAAL

5

4

3

2

1

22:30

23:00

23:30

00:00

BENALI & ZEEMAN A.L. SNIJDERS ERNEST VAN DER KWAST E.A.

ROODNAT & V/D BOOGAARD ANNE PROVOOST ELLY DE WAARD E.A.

PFEIJFFER & BRUSSELMANS TOEKOMST VD LETTEREN

VAN ZUYLEN & STEENMEIJER

WAAR IS PIET PARIS?

W.F. HERMANS W.F. HERMANS FILM 1 FILM 2

VICTORIA KOBLENKO

THOMÉSE & VERBOGT

JULIO CORTÁZAR FILM

VROUWKJE TUINMAN AL GALIDI E.A.

00:30

VRIJDAG 30 NOVEMBER LINDENBERGTHEATER NIJMEGEN 22:00

POETRACKS #3: TJEERD (VOICST) - MAURITS (GEM) - LUCKY FONZ III - ODILO (COPARCK) - BOB FOSKO RICK DE LEEUW ZINGEN W.F. HERMANS / DEEJAY WILLEM VENEMA

21:30

Leriette Desir van Bergen 2007 uit: Verse Vis

DOORLOPEND INTERVIEWS - EXPOSITE - KAPSALON - FILM - ANIMATIE - STRIPS - KROKTAILS - PERFORMANCE - MUZIEK

04:00 FEEST MET LENKENS TOT

21:00

31 30

20:30

NIJMEEGSE NACHTEN #1

POETRACKS#3

Straattoneel

PREMIÈRE NIEUWE WINTERTUINPRODUCTIE!

Te steil die brug. De voerlui slaan het paard Met ijzren buizen galmend op de rug. De moeder ijlt haar dochter na op straat, Een mens valt als een noodkreet uit een raam. Te steil die brug. Van olie glanst het asfalt En bloed omspoelt het dode paard dat valt. Het mes staat siddrend in een dorre boom. Er klinken schoten ergens onder mij. Er rijdt een priester op een fiets voorbij. Aan ‘t kruispunt weet hij verder niet te gaan. (Twijfel is een rood licht waarvoor hij remt) Hij blijft met uitgestrekte armen staan.

LUCKY FONZ III, MAURITS WESTERIK (GEM), ODILO GIROD (COPARCK), BOB FOSKO, SNEAKERFREAK, RICK DE LEEUW EN TJEERD BOMHOF (VOICST)

Zodat, van ver, hij op de Heiland lijkt En dichterbij, op een verkeersagent.

Nu is W.F. Hermans aan de beurt. Zeven bewerkingen van één gedicht door zeven frontmannen en supermuzikanten. Wederom garantie voor een avondje kippenvel op hoog niveau!

W.F. Hermans (uit Hypnodrome, 1948)

ZINGEN W.F. HERMANS POETRACKS#3 DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAGINA 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

In Poetracks, de succesvolle productie van de Wintertuin, wordt elk jaar een nieuw gedicht bewerkt. In 2005 zongen singer-songwriters als Solex, J. Perkin en Henk Hofstede een gedicht van Gerard Reve. Vorig jaar bewerkten de Mulisch-babes, waaronder Ellen ten Damme, Roos Rebergen en Anneke van Giersbergen, een gedicht van Harry Mulisch.

Foto Klaas Koppe

Foto’s Xavier Teerling

Speciale deejay bij deze Poetracks is Willem Venema.

Bob Fosko

32

Maurits Westerik

Tjeerd Bomhof

Odilo Girod

Lucky Fonz III

Sneakerfreak

Rick de Leeuw

W.F. Hermans

33


IK BEN HIER!

Ik ben hier niet!

ANTON VALENS, ERNEST VAN DER KWAST, A.L. SNIJDERS, GERBRAND BAKKER

MICHAËL ZEEMAN, ABDELKADER BENALI

JASPER HENDERSON GESPREK RUTGER VERHOEVEN HOST

OVER DEBUTEREN, MET DEBUTANTEN DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAGINA 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Hoe maak je het best je entree in de literatuur? Wat gebeurt er met je als je met veel bombarie (lees: Sieger Sloot) de letteren binnenstormt? En waar blijf je, als er een Grote Stilte volgt op je binnenkomst? Jasper Henderson voelt vier spraakmakende en opvallende debutanten van het voorbije jaar aan de tand. En laat ze voordragen. Let op: ook de bezoekers aan dit programma moeten hun entree maken, en dat zal niet onopgemerkt blijven!

Ernest van der Kwast Foto Barbara Mair

A.L. Snijders Foto Frodo Jansen

Boven is het Stil, van Gerbrand Bakker, werd bekroond met de Debutantenprijs 2006, was het bestverkochte debuut en stond op de longlist van de AKO-Literatuurprijs 2006. A.L. Snijders schreef columns en een novelle. Eind 2006 publiceerde hij de zeer korte verhalen bundel Belangrijk is dat ik niet aan lezers denk. Anton Valens debuteerde met de verhalenbundel Meester in de hygiëne (2004), waarvoor hij de Marten Toonder-Geertjan Lubberhuizenprijs voor het beste prozadebuut kreeg. (Lees een nieuw verhaal van hem op pagina 71 en verder). Sieger Sloot debuteerde met Stand In, een boek dat, bleek later, was geschreven door de jonge organisator van Nur Literatur, Ernest van der Kwast.

34

JORIS VAN CASTEREN GESPREK

OVER NEDERLAND DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAGINA 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Toen W.F. Hermans Nederland en de Nederlandse perikelen beu was, pakte hij zijn spullen en vertrok naar Parijs. Vanuit die stad, op enige afstand van zijn geboorteland, schreef hij het grootste gedeelte van zijn oeuvre. Anderen volgden, al dan niet bewust of met opzet, zijn voorbeeld. Jeroen Brouwers verhuisde naar Vlaanderen, Gerrit Komrij vertrok naar Portugal, Arnon Grunberg ging in New York wonen en Michaël Zeeman week uit naar Rome. Hoe bekijken ze eigenlijk vanuit die verschillende werelden hun vaderland, hoe lief is hen hun moedertaal? Voelt men zich verwant met Hermans’ afkeer van Nederland of brachten andere redenen hen naar andere oorden? We zijn benieuwd in hoeverre men als (tijdelijke) emigrant de Nederlandse politieke en culturele ontwikkelingen volgt, en of het ze interesseert. Auteur en literatuurcriticus Michaël Zeeman was bereid de Romeinse heuvels te verruilen voor de Lindenberg, om te spreken over het emigrantenbestaan. Met pennenvriend en romanschrijver Abdelkader Benali, die als correspondent regelmatig in het buitenland vertoeft, gaat hij in op bovenstaande kwesties, onder leiding van journalist en dichter Joris van Casteren. De laatste heeft in zijn bundeling van journalistieke verhalen Een vreselijk land, juist aandacht voor het Nederlandse individu in de polder. Over de wisselwerking tussen grote maat schappelijke problematiek en de bekommeringen van de kleine mens.

35

Michaël Zeeman Foto Serge Ligtenberg



JOYCE ROODNAT & OSCAR VAN DEN BOOGAARD WIM BRANDS GESPREK

de vrouw in de trein als ik buiten adem de

DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAGINA 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

coupé binnenstorm. ‘Hij wandelde liever, anders kon hij niet goed kijken en denken.’ Ze laat haar blik zakken en leest verder in haar Russische roman. Een begin, een midden, een eind. Als je rent zie je weer andere dingen. Ik zie kleuren in elkaar overlopen, mensen in elkaar overlopen, mogelijkheden in elkaar overlopen, ik zie snelheid, gelijktijdigheid, totaliteit. Als je rent denk je anders. Een rivier in je hoofd.

Oscar van den Boogaard

36

Joyce Roodnat wandelt. Door Nederland en de rest van wereld. Elke week weer, vijftien kilometer, met de gemiddelde snelheid van een wandelaar zonder haast, die de plek en het uitzicht op zich in laat werken. Van die wandelavonturen doet ze wekelijks schitterend verslag in NRC Handelsblad. Oscar van den Boogaard reist snel. In zijn leven en werk lijkt hij zich telkens tegelijkertijd op verschillende plekken, in andere steden, in voortdurend wisselend gezelschap te bevinden. Hij schrijft daar indringend mooie boeken over. Waar sta je? Waar vinden de langzaam en de snel reizende schrijvers elkaar? Een gesprek onder leiding van dichter Wim Brands over het genot van vluchtigheid, van steden, van kort ergens zijn tegenover het avontuur van trage tochten door polders en duinen. En over de literatuur die dat oplevert.

Oscar van den Boogaard Foto Bart Michielsen Joyce Roodnat Foto Sake Elzinga

‘Voor Rousseau was het paard te snel,’ zegt

37


WAAR IS PIET PARIS? EXCURSIE DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAGINA 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Piet Paris is illustrator, artistiek brein van de Arnhem Modebiënnale en liefhebber van draaiorgels. Zijn illustraties brachten hem van New York tot Japan. Zijn opvatting van mode is vrolijk, visionair en groots. Tijdens het Wintertuinfestival onderbreekt Piet Paris zijn bestorming van de wereld om ons deelgenoot te maken van zijn liefde voor de P van POLKADOT en van zijn bijzondere collectie jurken met daarop de prachtige letters S I R A P T E I P.

EXPOSITIE DATA VRIJDAG 30 NOVEMBER EN ZATERDAG 1 DECEMBER AANVANG 20:00 UUR TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN LOCATIE GALERIE LINDENBERGTHEATER

Wij stellen u voor: verse kunstenaars uit Nederland en Vlaanderen. Elk jaar bezoekt de Wintertuin de eindexamenexposities van verschillende kunstacademies in Nederland en België, op zoek naar mooie, gekke, verrassende en ontroerende kunst. Dit jaar waren er duiven op scooters, lege landkaarten, groene mannen, mannen met walvissen, een kat die een bijzonder avontuur beleeft en ook, of misschien wel vóóral, veel sterke krachtige beelden. Kom zelf kijken, in de tentoonstellingsruimte van het Lindenbergtheater en op verschillende plekken in het gebouw. (Zie ook de kunstpagina’s in dit boekje). De kunstenaars: Stephane Kaas, Frank Bloem, Frank Ammerlaan, Witta Tjan, Tamara Vuurmans, Freddy Tratlehner, Kathrin Klingner en Johan Kuipers.

38

Illustratie Piet Paris

Waar ligt de grens als geen douane je stopt, als je behalve .nl ook .de of zelfs .com kan tikken? Ben ik hier als ik lees, of ben ik daar waarover ik lees? Luister naar schrijvers die je meenemen, de grenzen over tussen landen, generaties, tussen de bejaarde Zorro en jouzelf, tussen jou en de buurvrouw. Probeer het dit uur met zes bijzondere auteurs:

Vrouwkje Tuinman Foto Anique de Bruin

De reis, waarvan ik niet weet of ik het droomde of iemand het mij vertelde of ik het ergens las.

Vrouwkje Tuinman debuteerde in 2004 met de dichtbundel Vitrine, en werkt ogenschijnlijk onvermoeibaar aan het schrijven van proza, poëzie en aan columns. Ze bloemleest, organiseert evenementen en treedt zelf met regelmaat op. Diverse prijsnominaties verder werkt ze nu aan haar nieuwe roman Buurvrouw.

Elly de Waard Foto Theo Steemers

In de poëzie van toonaangevend popcriticus Elly de Waard speelt popmuziek een belangrijke rol. De agressiviteit en emotionaliteit en het ritme ervan moeten volgens haar in gedichten doorklinken: “Dichters die hun eigen werk niet kunnen voordragen zijn geen goede dichters. Die hebben te weinig naar zichzelf geluisterd.”

40

Barbara Bongartz Foto Suzanne Schleyer

DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAGINA 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Anne Provoost schrijft romans en korte verhalen, en kreeg daarvoor nationale en internationale prijzen. Met haar laatste roman, In de zon kijken, werd haar voordien jonge publiek volwassen. Ze schrijft, vindt ze, niet vóór jongeren, maar over jongeren: “Is een boek met een bejaarde als hoofdpersonage noodzakelijk een boek voor bejaarden?”

Anne Provoost Foto Pieter Bleuze

VROUWKJE TUINMAN, ELLY DE WAARD, BARBARA BONGARTZ, ANNE PROVOOST, PAUL INGENDAAY, AL GALIDI

Barbara Bongartz brak een wetenschappelijke carrière af om te werken als schrijfster. Na twee verhalenbundels en een novelle publiceerde ze haar eerste roman en nam ontslag. Vele artikelen, essays en romans volgden, vaak in samenwerking met andere auteurs en beeldend kunstenaars. Tegenwoordig leeft en werkt ze in Berlijn.

Paul Ingendaay is in Duitsland erg bekend als literair criticus en cultureel correspondent van de gerenommeerde krant Frankfurter Allgemeine Zeitung. Aan zijn debuutroman Warum du mich Verlassen hast, bekroond met de Aspekte-Literaturprijs, werkte hij vanaf zijn zeventiende. Twee dagen voor zijn komst naar Nijmegen verschijnt de Nederlandse vertaling De langste zondag van mijn leven. Ingendaay woont en werkt sinds 1998 in Madrid.

Paul Ingendaay Foto Carlos Picasso

OVER DE GRENS


In datzelfde jaar kwam Al Galidi vanuit Irak naar Nederland. De voormalig ingenieur heeft inmiddels drie gedichtenbundels, twee romans en drie boeken met gebundelde columns op zijn naam staan. Met zijn prachtige en vaak hilarische voordracht heeft hij al menig publiek op zijn hand gekregen. Al Galidi is, in eigen woorden, “het toetje van de avond”.

Al Galidi als Zorro


41

W.F. HERMANS & JULIO CORTáZAR MAARTEN STEENMEIJER SPREEKT MET ERIK VAN ZUYLEN DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

1 Film: ‘De elektriseermachine van Wimshurst’ (40 minuten) 2 Film: ‘W.F. Hermans en de triomph der techniek’ (25 minuten) 3 Gesprek: Erik van Zuylen en Maarten Steenmeijer (45 minuten) 4 Film: ‘Op bezoek bij Julio Cortázar’ (54 minuten) Regisseur en scenarioschrijver Erik van Zuylen heeft verschillende speelfilms en een groot aantal documentaires en films op zijn naam staan. Erik van Zuylen is liefhebber van W.F. Hermans en van Julio Cortázar. Niet toevallig ook twee Wintertuinfavorieten. In 1976 maakte Van Zuylen een film waarin W.F. Hermans geconfronteerd wordt met moderne architectuur en industriële vormgeving: ‘W.F. Hermans en de triomph der techniek’ In 1977 verfilmde hij ‘De elektriseermachine van Wimshurst’, een kort verhaal van W.F. Hermans. Julio Cortázar (1914 -1984) was de meester van het korte verhaal en schrijver van één van de indrukwekkendste romans van de 20e eeuw, Rayuela. Julio Cortázar zocht naar wat hij ‘openingen naar de verwondering’ noemde. In Cortázars wereld verandert een man in een klein reptiel, verstrikt iemand zich met dodelijke gevolgen in zijn eigen trui en raakt een jongen in paniek als hij konijntjes blijft braken. In 1978 maakte Erik van Zuylen een portret over en met deze Argentijnse schrijver. Een ongelofelijk, niet na te vertellen gesprek over de verschillende dimensies van de werkelijkheid, met tal van scènes gespeeld door de acteurs Hein Boele en Ine Veen. Erik van Zuylen gaat in gesprek met Maarten Steenmeijer, hoogleraar Spaanse taal en Letterkunde over het filmportret en het werk van Cortázar. Rondom het gesprek worden de films vertoond.

42


LEZEN MET DE STERREN VICTORIA KOBLENKO WINTERTUINS LEESCLUB MET DE STERREN AFL 1 DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Starring...You! Jij dacht dat lezen suf was? Iets voor saaie dozen? Lees dan met de Sterren! Vanavond kiest Victoria Koblenko een boek voor de Sterrenleesclub waar ook jij bij kan horen. Natuurlijk kiest Victoria uit de Grote Russische literatuur. Begon je nooit aan een grote Rus omdat de pagina’s te veel, de letters te klein waren? Victoria helpt je de drempel over. Lezen is niet alleen leuk, lezen is fun! M Lezen met de Sterren is de Wintertuin leesclub-deluxe. M Hoe dat gaat? M Jij schrijft je in voor de leesclub van Victoria. M Zij vertelt je in onze huiskamer over het boek dat ze gekozen heeft. M De vriendelijke mensen van boekhandel Selexyz geven je het boek gratis (!) mee naar huis. En jij leest. M Twee maanden later deel je je leeservaringen met Victoria en je medelezers. M Schrijf je snel in, via [email protected] M Let op! Het aantal plaatsen is b eperkt!

43

Victoria Koblenko Foto Ruud Pos



P.F. THOMÉSE & THOMAS VERBOGT DIRK JAN ARENSMAN GESPREK DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Sommige dingen zijn zo goed, dat je aan één keer niet genoeg hebt. Sommige platen draai je grijs. Sommige films ga je na de eerste keer nog tien keer zien. Met sommige liefjes heb je telkens weer verkering. Sommige boeken herlees je jaar na jaar. En elke keer is het weer anders. Sommige schrijvers nodigt de Wintertuin elk jaar uit. Vorig jaar waren Thomése & Verbogt ook al te gast in de Wintertuin om te praten over rock ’n roll & schrijven, over Dylan, Jack Nicholson (here’s Johnny!), om muziek te laten horen van Hank Williams, Guy Clark, (‘Desperado’s waiting for a train’ - uiteraard), De Dijk, Waylon Jennings, Solomon Burke, Gary Nunn, Mort Schumann (‘Le Lac Majeur’), Percy Sledge, Procol Harum, Lee Clayton, Tom Waits, Townes Van Zandt, Lou Reed en Patsy Cline. En dit jaar weer! Een buitensporig succesvol Wintertuinprogramma, nu al een sequel, maar elke keer anders en alleen daarom al: niet te missen!

Leriette Desir van Bergen 2007 uit: Wat met mijn kat

44

Thomas Verbogt Foto Jacqueline Dutilh

P.F. Thomése Foto Ronald Hoeben

45



DE KUNST VAN HET SCHELDEN HERMAN BRUSSELMANS & ILJA PFEIJFFER MARC VERSTAPPEN SUST

DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Dag Herman Brusselmans. Waar bent u nu? Ik ben nu thuis, waar ik meestal ben.

En bepaalt uw eigen literaire werk uw identiteit? Ja, voor ongeveer 50 procent. Maar verschuilt u zich dan in uw literaire werk? Ja, voor ongeveer 75 procent.

46

Herman Brusselmans Foto Filip Claus

Zeg Herman Brusselmans, waar staat u ten opzichte van uw collega-schrijvers? Ik heb weinig contact met hen en heb dat ook niet echt nodig. Er zijn weinig schrijvers in wier werk ik het mijne herken.

Illustratie Xavier Teerling

Geen messen maar woorden trekken, verbale stenen gooien: in een programma over scheldliteratuur, schelden in literatuur ofwel literair schelden, staan scheldkanonnades (dat moge duidelijk zijn) centraal. Is literair schelden bijvoorbeeld wel mogelijk? En als dat zo is, is het moeilijk, of rolt zo‘n kanonnade in een keer uit je pen? Twee zware jongens die het schelden op geheel eigen wijze tot kunst hebben verheven zullen het onderwerp tot in detail fileren; de virtuoze scheldkunstenaar Herman Brusselmans en de man die in één van zijn recente romans, Het grote baggerboek, een scheldvloed van twintig pagina’s publiceerde: Ilja Leonard Pfeijfer. Onder leiding van de Vlaming Marc Verstappen spreken ze over bovenstaande kwesties. Genoeg haren om in te vliegen, genoeg stof voor een vlammend gesprek.

47


NIJMEEGSE NACHTEN

DE TOEKOMST VAN DE VADERLANDSE LETTEREN VICKY FRANCKEN, DENNIS GAENS, HANNEKE HENDRIX DATUM VRIJDAG 30 NOVEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 31 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #1 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

We stellen u voor: drie Nijmeegse Nieuwe, die stevig aan de literatuurweg timmeren. Vicky Francken (1989) won tal van poëziewedstrijden, waaronder in 2006 de Write Now-publieksprijs. Volgens de Wintertuin één der Groten van Straks. Maar wij hebben voorkennis. Luister nu zelf maar. De vanavond jarige Dennis Gaens (1982) is ook zo’n winnaar. In 2006 won hij de Lowlandsschrijfwedstrijd. Hij is lid van het literaire broederschap de Mugwumps, en redacteur van Op Ruwe Planken. Hanneke Hendrix (1980) won de Lowlandsschrijfprijs óók, in 2007. Ze volgt de schrijfopleiding van de HKU, woont in Nijmegen waar ze haar inmiddels beroemde weblog maakt. Google “het meisje” en je vindt haar. Weer een aanrader!

ANIMEER, ANIMATIE, ANIMAUX DOORLOPEND DATA VRIJDAG 30 NOVEMBER & ZATERDAG 1 DECEMBER VANAF 20:00 UUR TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN LOCATIE LINDENBERGTHEATER

JOOST II SICKENGA De vloeibare poëzie van dichter en theaterschrijver Joost II Sickenga vult de muren van de binnenplaats. Joost maakt ingenieuze animaties van letters & tekens, die terwijl je ze leest, veranderen in een gedicht. Samen met actrice Sara de Bosschere, mimespeler Dik Boutkan, acteur Wim van der Grijn, gitarist Willem Huijgen en DJ Rrrong weet Joost II Sickenga je de hele avond te verrassen.

KROKRO BAR Bartiest met Crocktailbar. Verse crocktails en lulkoek.

XXX LIVE STRIP Striptekenaars Bert Bleek, D!O (John and John), Mars Gremmen en Roel Venderbosch (NRC Next) zie je de hele avond live aan het werk.

MIEKE MAAIKE’S OBSCENE KAPSALON Neem plaats onder de droogkap en je oren zullen tuiten: schunnig, verleidelijk, grappig, fenomenaal. Een erotische literaire installatie van Tom Van Dyck en An Miller naar Mieke Maaike van Louis Paul Boon.

LENKENS DEEJAY PARTY AFTER Vicky Francken Foto Rainier R. Isendam

48

Dennis Gaens Foto Tobias Suir

Hanneke Hendrix Foto Hans Hendrik Ooy

Vrijdagnacht, als je genoeg hebt geluisterd, is het tijd om te dansen. Deejay Lenkens is niet te stoppen.......

49


ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR TOEGANG AVOND € 15 / € 12,50 [CJP STUDENT] / € 10 [BIBLIOTHEEKPAS] PASSEPARTOUT 30 NOVEMBER EN 1 DECEMBER € 25 / € 20 [CJP STUDENT]

€ 16,50 [BIBLIOTHEEKPAS]

LOCATIE LINDENBERGTHEATER RIDDERSTRAAT 23 NIJMEGEN RESERVEREN 024-327 37 37 OF WWW.THEATER.DELINDENBERG.COM VOORVERKOOP

BIBLIOTHEEK MARIËNBURG & LINDENBERGTHEATER

WEBSITE WWW.WINTERTUIN.NL

50

NIJM NIJMEEGSE NACHTEN #1

EEGSE NACHTEN LINDENBERGTHEATER

51

ZAAL DIVERS

ZAAL

ZAAL

ZAAL

4

3

2

1

BINDERVOET & HENKES JAN O BURENGERUCHT

TALKPOEDER

23:00

EASY ALOHA’S

23:30

OPHEFFING WILFRIED DE JONG

STITOU - TER BALKT WIGMAN - STARIK HARMENS

MUZIEK/POETRY

NEPLOG MEREL ROZE

A.F.TH. VAN DER HEIJDEN

22:30

ACTIONPAINTING MET OBOEMA

00:30

TOMMY WIERINGA

00:00 Aurélie 2007 Lieselot Vandenberghe Uit de fotoreeks Les histoires intimes

53 04:00

ZATERDAG 1 DECEMBER LINDENBERGTHEATER NIJMEGEN 22:00

EX-WILD ROMANCE FEAT. DENVIS E.A

21:30

DOORLOPEND INTERVIEWS - EXPOSITE - KAPSALON - FILM - ANIMATIE - STRIPS - KROKTAILS - PERFORMANCE - MUZIEK

RAF - LITERATUUR WIGMAN - KONRADI

BACH BUKOWSKI

PÉ HAWINKELS LEEFT!

21:00

AFBEELDING

SLOTFEEST MET ST. PAUL TOT

52

20:30


PÉ HAWINKELS LEEFT!

In 2007 is het 30 jaar geleden dat de Nijmeegse schrijver Pé Hawinkels onverwacht overleed. Hij werd 35 jaar oud. Hawinkels leidde een onstuimig leven. Vanaf begin jaren zestig schreef hij een niet aflatende stroom columns, gedichten, essays en verhalen. Hij dook geregeld op in de kleedkamer van Cuby & the Blizzards, en hij schreef songteksten voor Herman Brood. Ook maakte hij naam als vertaler. Vanavond leeft Hawinkels: A.F.Th. van der Heijden spreekt over zijn oerboek dat hij Hawinkels zou laten lezen, de Ex-Wild Romance speelt zijn songs. Maar we beginnen met:

MOET DIT EEN WERELDSTAD VERBEELDEN?

Pé Hawinkels illustratie Xavier Teerling

DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Onder leiding van Jos Joosten spreken Frans Kusters, Toon Hagen, Michel van Nieuwstadt, Manuel Kneepkens, Matthieu Kockelkoren en Willem Sjoerd van Vliet over Literair Nijmegen van Hawinkels tot nu.

PÉ HAWINKELS PIONIERPRIJS JURY VIC VAN DE REIJT, WILL TROMP, KEES ‘T HART, MONIQUE WARNIER, FRANK TAZELAAR

De Wintertuin kent vanavond de eerste Pé Hawinkels Pionierprijs toe. De prijs wordt met ingang van dit jaar eens per twee jaar toegekend, en wel aan een schrijver die zich evenals Hawinkels niet beperkt tot één genre binnen de letteren, en wiens werk en veelzijdigheid van invloed is.

54

55


A.F.Th. VAN DER HEIJDEN PAUL SARS GESPREK DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

In 1973 zette de Nijmeegse student Adri van der Heijden de laatste zinnen op de papierrol die zijn eerste en laatste boek moest worden. Vervolgens speelde hij met de gedachte het werk eerst te laten lezen door de plaatselijke literaire held, de immers landelijk bekende dichter, vertaler en essayist Pé Hawinkels. Het werk, Bejaardenhuis op het dak van de wereld, werd nooit uitgegeven maar vormde de oerversie voor de romancyclus De Tandeloze Tijd. De vraag of Pé Hawinkels inderdaad A.F.Th. van der Heijdens eerste roman heeft gelezen wordt vanavond beantwoord.

A.F.Th. van der Heijden Foto T. van der Heijden

56

Paul Sars, hoogleraar aan de universiteit waaraan Van der Heijden vroeger studeerde, zal met de auteur spreken over het roemruchte literaire- en studentenleven van weleer; de omgeving waar het schrijversschap van A.F.Th. van der Heijden vorm kreeg. In hoeverre waren de Nijmeegse jaren van invloed op het latere denken, handelen en schrijven van de auteur? Niet alleen het allereerste werk, dat de oertekst vormde voor de cyclus De Tandeloze Tijd kwam er uit diens pen, maar ook zijn officiële debuut Een gondel in de Herengracht werd, onder het pseudoniem Patrizio Canaponi, al kort na zijn vertrek gepubliceerd. Na het interview zal A.F.Th. van der Heijden voorlezen uit zijn werk. De zoon van een Brabantse lakspuiter is inmiddels één van de grootste Nederlandse auteurs. Voor zijn debuut ontving hij de Anton Wachterprijs en onlangs werd zijn vorig jaar verschenen roman Het schervengericht genomineerd voor de AKO-literatuurprijs.

57



TOMMY WIERINGA ERIK JAN HARMENS GESPREK DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

“Luister goed, ik investeer uit-slui-tend in onaffe kunst. Op een dag zal de wereld begrijpen dat een onaf kunstwerk het enige ware kunstwerk is. De hele cyclus van een kunstenaar, al zijn bloed, zweet en tranen bereiken hun hoogste betekenis in zijn Unvollendete. Elke kunstenaar met een beetje verstand van zaken heeft er tenminste één – één groot werk dat hij nooit zal afmaken omdat de dood tussenbeide komt, of door een plotseling gebrek aan inspiratie dat hem treft als een windstilte op zee. Dát is het ware. Klimts Damenbildnis en face, eeuwig onderweg naar de voltooiing die het niet zal bereiken. Gogols Dode Zielen, púúr genie – en wij kunnen alleen maar raden naar zijn overige bedoelingen.”

Aldus Oom Sal, aan het woord in Ik was nooit in Isfahaan (2006).

Tommy Wieringa Foto Roeland Fossen

58

Erik Jan Harmens spreekt met Tommy Wieringa. Over zijn recent verschenen opstellen in De dynamica van de begeerte. Over zijn reizen, het vissen, de rugby, het vliegen, wonen en lezen. Over Wieringa’s inmiddels niet geringe oeuvre. Sinds zijn debuut in 1995 publiceerde hij vier boeken. Het was Joe Speedboot (2005) waarmee Wieringa doorbrak bij een groot publiek. Het werk wordt vergeleken met dat van John Irving, Paul Auster en J.D. Salinger. Wat vindt de schrijver hier zelf van? Is Joe Speedboot het doorwrochte resultaat van de lange ontwikkeling van een jonge, volhardende schrijver - of de vrolijke plons in een nieuwe fase? Heeft hij als essayist en denker over onze seksuele moraal mogelijk meer dan alleen schrijfplezier, maar ook een zekere boodschap? En zal hij ooit het ware, onaffe kunstwerk schrijven, zijn eigen ‘Unvollendete’? Kortom: waar staat Tommy Wieringa?

59


Dag Erik Bindervoet & Robbert-Jan Henkes. Waar zijn jullie nu? Nou gewoon, thuis, aan het werk, wat anders? Althans, Erik is bij Robbert-Jan thuis, om wat achterstallige a-mail te beantwoorden. We hebben even gedaan alsof we er niet waren, maar nu zijn we er toch weer, en nu we er toch zijn, kunnen we wel even zeggen waar we zijn: we waren vandaag bij het laatste liedje van Dylan en gaan nu weer terug naar het begin van deel II om de hele Dylan-berg opnieuw te bewandelen en na te kijken en mee te brullen vanaf de eenzame hoogte. Waar staan jullie, ten opzichte van de auteurs van wie je het werk vertaalt? Wij stellen ons altijd heel dienstbaar op, als koelies, als sherpa’s, als peperdure hoeries, maar ze moeten het niet te gek maken, die auteurs van ons, want anders slaan we ze met hun eigen woorden en methoden om de oren. Dan trekken we ons vertalerspak uit in een anonieme telefooncel, en dan komen we eruit als: Superboodschappenman! En dan verzetten we onze zinnen op de vakantieweiden van Vertalië. Gebruiken jullie vertalingen als mogelijkheid om zelf in andermans huid te kruipen? Nee. We zijn oligo- noch schizofreen. (We zijn niet gek.) Je moet je koppie-koppies d’r juist wel effe goed bijhouden. Tja, dat je op een gegeven moment de tics en de melodie van de vertaalde auteurs gaat overnemen, dat hoort erbij, maar dat zijn ook weer dingen die je moet zorgen dat ze verdwijnen. Bepalen de literaire werken die je vertaalt je identiteit? Eerder het omgekeerde: identiteit je vertaalt je die werken literaire de bepalen! (Veel mooiere zin. Veel zeggender ook.) Waar zou je willen zijn? Hier, maar ja, onmogelijk hè.

60

EEN NEDERLANDSE TITEL BINDERVOET & HENKES, MICHEL VAN NIEUWSTADT CEES KOSTER GESPREK OVER VERTALEN JAN O’S BUURMAN BEATLES & DYLAN


Multitalent Pé Hawinkels bleef voornamelijk bekend doordat hij teksten van literaire grootheden omzette in een sprankelend en eigentijds Nederlands. Té eigentijds, volgens sommigen, die zich geen zinsneden als ‘Leuk hè’ konden voorstellen uit de pen van Thomas Mann. Mocht je als vertaler wel zover gaan? Om te onderzoeken wat nu eigenlijk de ruimte van een vertaler is, gaat vertaalspecialist Cees Koster in gesprek met Michel van Nieuwstadt, vertaler en vroegere vriend van Pé Hawinkels, en met vertalersduo Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes. Zij vertaalden onder meer songteksten van The Beatles en Bob Dylan, roemruchte iconen uit Hawinkels’ jaren. Aan de hand van die vertalingen wordt gedebatteerd over de vraag of een vertaling nu eigenlijk een verlies, of juist een verrijking van de taal is. Doe je als vertaler altijd onrecht aan de oorspronkelijke tekst, of ontstaat door het creatieve vertaalproces juist een nóg betere tekst? Jan O’s Buurman, meegebracht door Bindervoet & Henkes, zullen het geheel in Help!-stijl ondersteunen.

61


RAF-LITERATUUR MENNO WIGMAN DORIS KONRADI JACCO PEKELDER INTERVIEW


HIER IS DE POËZIE! DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER


De jaren waarin Pé Hawinkels naam maakte waren niet alleen de jaren van sex, drugs en rock ’n roll. Rooms Nijmegen werd steeds meer Rood Nijmegen; De Seventies in Nijmegen - Tien Kreatieve Aksiejaren begonnen. In naburig Duitsland heerste onrust door acties van de Rote Armee Fraktion. Had dat invloed op het linkse bolwerk in de grensstad? De Nederlandse dichter Menno Wigman en de Duitse schrijfster Doris Konradi bezochten de Seventies-tentoonstelling in Museum het Valkhof en spreken met RAF-kenner Jacco Pekelder over hun fascinatie voor de linkse jaren zeventig, en waarom de RAF zo van invloed is op hun werk.

BURENGERUCHT BARBARA BONGARTZ, DORIS KONRADI DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Wintertuin introduceert Doris Konradi en Barbara Bongartz, twee bijzondere Duitse schrijfsters: Doris Konradi’s eerste roman, over de kleinzoon van een nazi, werd in 2005 enthousiast ontvangen. Onlangs publiceerde ze Frauen und Söhnen, haar tweede roman. Geboren, getogen en weer terug in Keulen, durft ze vanuit het heden het verleden te bezien. Barbara Bongartz (zie ook p.40) durfde grote beslissingen te nemen om spraakmakende romans en essays te schrijven.

62

63



BACH BUKOWSKI

EX-WILD ROMANCE SPEELT PÉ HAWINKELS’ BROOD

WILLEM VAN EKEREN MET EEN NIEUWE BACH BUKOWSKI DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Dat Willem van Ekeren ooit wakker werd met delen uit het Wohltemperierte Klavier van Johann Sebastian Bach in zijn hoofd zal niemand verbazen. Dat hij gedichten van Charles Bukowski in die melodieën hoorde, en met die uitgewerkte combinatie door het land toerde, is ook allang bekend. Maar de nieuwe combinaties die hij je tijdens het Wintertuinfestival zal bieden heb je nooit en nergens gehoord, dus kom luisteren, meemompelen en drinken op de zachtgekartelde klanken van Bukowski op Bach.

FEAT. DENVIS, CLEMENS VAN DE VEN, MEMPHIS MANIAC ROY DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

In 1966 ontmoetten Pé Hawinkels en Herman Brood elkaar in de Nijmeegse ‘Stella Kelder’. Er volgde een jarenlange vriendschap. Hawinkels schreef een fiks aantal teksten voor Brood die op verschillende LP’s terug te vinden zijn. Vanavond – eenmalig, uniek, niet te missen! - speelt de Ex-Wild Romance de Hawinkels/Brood songs, met als gastzangers Denvis, Clemens van de Ven en ‘Memphis Maniac’ Roy.

Clemens van de Ven

64

Roy Smolenaars

Denvis

Come funks & bitches, gettin’ drunk Come on, tramps & hoboes, actin’ skunk Queens & fairies, clad in junk Freaks & creepers, fed with funk Hey, do you wanna dance

vlnr: Ivo Severijns, Ramon Rambeaux, Dany Lademacher, Dirk Vermeij

65


TALKPOEDER

DE OPHEFFING VAN BOB

JAAP VAN KEULEN, TSEAD BRUINJA, DENNIS GAENS, FRANK WINDEMULLER, ALBERT BOBELDIJK, BART FM DROOG

Wilfried de Jong, Ocobar (Holland Sport huisband) en Rob Hodselmans


Muzikanten van formaat improviseren op poëzie. Spannende klanken worden ter plekke gecombineerd met mooie woorden. Instant luisterhits. Je staat erbij en je danst ernaar.

EASY ALOHA’S DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Hun bakermat was de Amsterdamse Club RoXY, ze groeiden op in steden als Hamburg, Boston, New York en Berlijn en werden gezien op de grote zomerfestivals in het land. Jazz en Arabische muziek brachten nieuw geluid en nieuwe richtingen. Ze maken niet alleen muziek, maar schrijven er ook over in Vrij Nederland en WahWah. Speciaal voor jou, warme klanken in het festivalcafé.

66


De veelzijdige Wilfried de Jong schreef vorig jaar de bizarre geschiedenis van een man alleen in De Opheffing van Bob. Vanavond door Wilfried uitgevoerd als muzikaal filmische literaire showcase. Met De Jong die leest, muzikale soundscapes van Ocobar en poëtische bewegingen van cameraman Rob Hodselmans. Ocobar is het niet in woorden te vangen trio van Holland Sport. Bas, percussi, drums, electrische gitaar, laptop en oerhollandse humor. Rob Hodselmans is cameraman en regisseur. Maakte onlangs een veelbesproken documentaire over Ellen ten Damme en is ook bekend van zijn prachtige films voor onder meer Holland Sport en de serie Candy Dulfer meets.

ACTION PAINTING MET OBOEMA DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Ondersteund door de freaky jazz van De Jong gaat Michiel Romeyn, a.k.a. Oboema aan de slag met kleuren, lijnen en de ruimte van een enorm doek, dat na afloop geveild wordt ten behoeve van de visstand in het zuidelijk gedeelte van de Westerschelde. Bieden dus!

67

Wilfried de Jong



ST. PAUL: SLOTFEEST DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Naast zijn vaste adressen in Utrecht (Tivoli, Ekko), Amsterdam (Sugar Factory), Rotterdam (Rotown), Tilburg (013) en Nijmegen (Merleyn) trekt het reizende eenmanscircus van St. Paul gestaag langs de Nederlandse en Duitse poppodia en is hij regelmatig te gast op festivals als Lowlands, Pinkpop of Bazar Curieux. En al jaren bepaalt hij de ‘sound & moves’ van het Wintertuinfeest. Om een dichter aan te halen: ‘elke plaat gaat een soort van diep’.

NEPLOG FANTASTICA MET MEREL ROZE DATUM ZATERDAG 1 DECEMBER ZAAL OPEN 20:00 UUR AANVANG ZIE PAG 53 TOEGANG ENTREE NIJMEEGSE NACHTEN #2 LOCATIE LINDENBERGTHEATER

Leriette Desir van Bergen 2007 uit: Verse Vis

68

Altijd al een maffe, lieve toiletjuf willen zijn? Of een vreemde fietsenmaker met een duister verleden? Tijdschrift Op Ruwe Planken bood uitkomst door de Neplog Wedstrijd te organiseren! Deelnemers aan de Neplogwedstrijd maakten een compleet fictief personage en vertelden hun verhaal op een neplog. De neplogs zijn te lezen op www. orpneplog.web-log.nl Tientallen bloggers doen mee aan de Neplogwedstrijd. Vanavond wordt de winnaar bekend gemaakt, in aanwezigheid van Merel Roze, die niet alleen één van de meest bezochte blogs van Nederland heeft, maar ook een boek schreef (Fantastica) over een meisje met een weblog. Wie is wie in Neplogland?

69

DE SODET - ANTON VALENS

– De sodet –

Phyllis 2007 Lieselot Vandenberghe Uit de fotoreeks Les histoires intimes

70

Door het Nauw van Calais schuifelde een logge gestalte met een kastanjebruine pruik. Laag zonlicht, dat gefilterd werd door nooit gelapte ramen, scheen over glooiende bergen puin. Over de bodem van de passage, aan één kant ingeklemd door de poten van een eikenhouten tafel, aan de andere kant door vormeloze heuvels dozen, meubels en hoedenlawines, kroop ik centimeter voor centimeter voort in de richting van het eindpunt. ‘Lukt het schat?’ vroeg mevrouw Ligmond, een tachtigjarige dame gekleed in een donker, oriëntaals aandoend gewaad met harembroek. Ze was opgegroeid in Indië. De flat op Wamberg die ze bewoonde was zo volgeladen met spullen uit ver en nabij verleden dat haar persoon er haast in verloren ging, als een drenkeling in de vloed. Het was de bedoeling dat ik haar zou helpen met opruimen, maar in de maanden sinds onze kennismaking had ik vrijwel geen vorderingen geboekt. Hoekzema’s Snuffelschuur aan het Aduarderdiep was een toonbeeld van inrichting vergeleken met de bende van Ligmond. Vanaf de voordeur slingerde een ongeveer dertig centimeter smal voetpad, het loopje, langs het uitpuilende en moeilijk toegankelijke keukenblok naar de woonkamer, alwaar ruimte voor twee stoelen was uitgespaard, het zitje, om even verderop dood te lopen in het slaapje, een duistere grot met wanden van textiel. Ook de badkamer stond vol, zodat douchen niet mogelijk was. Wassen aan de wastafel ging net, evenals toiletbezoek. Omdat Ligmond meestal geen zin had om iets te doen, en ik moeilijk op eigen houtje alles wat me overbodig leek weg kon gooien, spendeerden we de middagen grotendeels in het zitje met geklets over de zon- en

71



s chaduwzijden van het leven. Wel stofzoog ik elke keer het loopje en probeerde ik, als ze niet oplette, kleine stukjes te ontginnen, maar in het grote geheel vielen deze verbeteringen in het niet. Soms vonden er gerichte zoekacties plaats, naar een bepaald paar schoenen of, zoals deze keer, naar een defecte bandrecorder. Om die uit te graven moest er vanaf het loopje een dwarsgang worden aangelegd, halverwege het zitje met de twee stoelen en het keukenblok. Bij het houten schot dat woonkamer en keuken op dat punt van elkaar scheidde, vertoonde het loopje een versmalling die Ligmond het Nauw van Calais had genoemd. Grote hoeveelheden gehamsterde levensmiddelen vormden de eerste hindernis. Op handen en knieën baande ik me een weg en gaf de spullen door aan Ligmond, die vlak achter me stond en de evacuatie dirigeerde met aanmoedigend bedoelde kreten als ‘Hou het loopje vrij!’, ‘Kom maar op met die theetjes!’, ‘Blikken naar rechts!’ Elk artikel was in sierlijk handschrift gedateerd, als de signatuur van Dali op een gesmolten horloge. Tijdens het doorgeven las ik luidop de naam van het product en het jaar van aanschaf: Ingeblikte ham, Smack, 1992; partysnacks ’94; borrelnoten Poesta ’95; een soort noedels ’89...’ Ligmond nam de spullen aan en stalde ze waar plaats was, op en rondom de tafel en het met kruiden, theeën, pannen, kooktoestellen en serviesgoed bezaaide aanrecht. ‘Jij hebt geen last van zenuwen hè?’ hoorde ik haar stem. ‘Ik? Hoe bedoelt u? Ik heb juist ontzettend veel last van zenuwen. Ik heb genoeg zenuwen voor een heel leger. Zesmaal paneermeel uit 1989; vier rollen beschuit ’92; zeezout uit datzelfde jaar.’ ‘Toch heb je geen last van zenuwen. De meeste mensen kunnen hier niet tegen, die worden helemaal nerveus van een karweitje als dit. Maar jij niet, jij blijft kalm.’ ‘Doperwten uit ’91; viermaal puddingpoeder uit ’93, aardbeiensmaak.’ ‘Dat komt omdat jij een beetje gek bent, net zoals ik.’ Bij wijze van antwoord gaf ik een met een dikke laag stof overdekte mand met potjes jam en een paar blikken runderragoût door met de woorden: ‘Jams, een hele mand vol, gedateerd 17 januari 1986; runderragoût, maart ’92.’ ‘De jammetjes, eindelijk,’ riep ze uit. ‘Ik was ze al kwijt. Die zijn out of this world zo lekker, wist je dat? Wat van die jammetjes op zo’n mieters beschuitje, als je ’s ochtends in je poppenkleertjes met een kopje thee in je stoeltje zit, dat is gewoon beestachtig...’ En verder ging het,

langs potten versuikerde honing, pindarotsen, dozen zeebanket, sardines, zonnepitten, dadels, exotische soepen en vruchten op sap, rijst en andere vezelrijke producten, kleine worsten in folie, oosterse sauzen en uit het oog verloren voorraden macaroni. Soms moest ik een tas wegdragen om ruimte genoeg te houden. Af en toe kwam ik een kool tegen of een gefossiliseerde ui. In trance ratelde ik op: ‘Een bak suiker, nogal oud zo te zien; beschuit... Twee grootverpakkingen lavendelzeep, ongedateerd... Meer paneermeel maar van een ander merk; aardappelpuree, aangebroken... Bouillonblokjes uit ’83; abrikozenthee ’92; Mozartballen ’93...’ ‘Ho schat, laten we even rusten, ik kan niet meer...’ Ik hees me overeind uit mijn ongemakkelijke positie en rekte mijn stramme leden, toen ik in een duizeling beelden zag van mijn oude zolderkamer in Hoogkerk. Ik was zelf ook nogal slordig en verzamelend aangelegd en als je de levensmiddelen weg zou denken, leek mijn kamer op de flat van Ligmond. Temidden van die rotzooi fantaseerde ik dat ik later een vermaard chaoticus zou zijn, iemand die gespecialiseerd is in puinhopen. Zoals Smit-Tak gezonken schepen bergt, zo zou Hulzebus & Co ingeroepen worden bij noodgevallen van chaos, wereldwijd. Een huilende Rus zou bijvoorbeeld opbellen met het verzoek: ‘We hebben hier in Novosibirsk de zaak verschrikkelijk laten verslonzen. We komen er niet meer uit. Zoudt u ons willen helpen met orde scheppen?’ In allerijl werd ik ingevlogen en naar de plek des onheils vervoerd. Met mijn superieure kennersblik zou ik een plan van aanpak opstellen en binnen enkele weken met mijn team de klus hebben geklaard. Berichten in kranten: ‘Ondanks slecht weer chaos Novosibirsk geruimd.’ Zulke dromen had ik als kind, en wonderlijk genoeg waren ze tot op zekere hoogte bewaarheid. Maar de praktische uitvoering was lastiger te realiseren dan ik me in die uren op zolder had voorgesteld. Om iemands rotzooi op te ruimen heb je namelijk z’n toestemming en medewerking nodig, en Ligmond, ofschoon een uiterst sympathieke dame, weerstond met onbegrijpelijke koppigheid de pressie die ik op haar uitoefende om dingen weg te gooien. De tunnel naar de bandrecorder was nodig omdat ze een technicus had besteld die het apparaat zou repareren zodat er oude muziekbanden op konden worden afgespeeld. Van schoon schip maken wilde ze echter niet h oren.

72

73


‘Een eenpersoonshuishoudentje valt niet mee, vind je niet? Het wordt me bijna te veel,’ verzuchtte ze. Na een korte pauze zetten we door en naarmate het doel nader kwam, herwon ze haar geloof in de goede afloop. Onder de toplaag van levensmiddelen trof ik geplette hoofddeksels, sjaals en kunstchrysanten aan en daaronder stapels tijdschriften met jaartallen als van onbetaalbare wijnen. Mijn oog viel op een Margriet uit mijn geboortejaar. In de verte zag ik de bandrecorder. In de kloven tussen de stapels lagen hamers die er jaren eerder spoorloos in verdwenen waren, afgedwaalde slippers, brieven, glazen, kopjes, parfumflesjes en ander grut. Onder de tijdschriften stuitte ik op strata van gebruiksartikelen, als een broodrooster, drie roestige steelpannen en donker uitgeslagen dienbladen. Plots verdiepte de geschiedenis zich in de vorm van twee uitheemse keukeninstrumenten, souvenirs uit de oorlog. Het eerste, een grijsgeplekte gietijzeren opscheplepel met een lange steel, noemde Ligmond een ‘sodet’. Met deze lepel, vertelde ze, had ze watersoep uit een grote ketel geschept in de jaren die ze had doorgebracht in een jappenkamp. Het tweede, een vervaarlijk ogend roestvrijstalen steekwapen, bleek een opener van melkblikken te zijn en stamde eveneens uit het kamp, ‘een schitterend, oerdegelijk openertje zoals ze niet meer worden gemaakt’. Er kleefden pijnlijke herinneringen aan de opener en de sodet. Ligmond had de leiding gehad over een groep jonge vrouwen in het kamp. Ze sprak er ongaarne over. Een vriendin was opgehangen omdat ze uit de groententuin gestolen had, een ander werd volgepompt met water tot ze overleed. Ligmond en de andere vrouwen hadden de terechtstellingen bij moeten wonen. Ze liet me eens een stuk van haar been zien. De weke, witrose huid werd ontsierd door bruine, gerimpelde littekens. Als verantwoordelijke van haar groep werd Ligmond geregeld op het matje geroepen door de Jap en die drukte zijn peuken dan uit op haar dijen. Haar moeder en haar echtgenoot verbleven in andere kampen, zonder van elkaar te weten hoe het de anderen verging. Uit die episode van haar leven resteerden de sodet en de melkopener. Ze kon er geen afstand van doen en bracht ze onder in een besteklade. Thans schemerden de eerste stroken met kruimels, schilletjes, draadjes, snippers, gruis en stof bezoedelde vloerbedekking door. Ze verspreidden

een zure geur. ‘We hebben het gerooid!’ gilde Ligmond. ‘Dan gaan we straks even lekker met het stofzuigertje stoeien.’ Omdat ik haar aftandse steelstofzuiger niet serieus kon nemen als werkmateriaal, vroeg ik of aanvegen niet doelmatiger zou zijn. Daarop overhandigde ze me een absurd kleine veger en blik, iets voor een kleuter of een archeoloog. Zorgvuldig veegde ik het vuil op. Nadat ik me op weg had begeven richting wc, teneinde het afval te lozen, hoorde ik achter me een Pshh...Pshh...-geluid. Ik draaide me om en daar stond ze, een kromme, zwaarlijvige figuur met een fles eau de cologne in haar hand ter hoogte van haar neus. Pshh! Pshh! ‘Zo,’ sprak ze tevreden, ‘ik heb de zaak even in een heerlijk parfummetje gezet.’ Vervolgens gaf ze me opdracht de conserven weer terug te brengen en er, tegen instortingsgevaar, stutmuren mee te bouwen aan weerszijden van het nieuwe pad. Al met al hadden we een oppervlakte van circa dertig bij honderdtwintig centimeter uitgeruimd. Ik wist haar ertoe te bewegen een verroest dienblad en een paar verschimmelde potten augurken in een vuilniszak te deponeren. Veel was het niet, maar toen ik klaar was en luisterde naar haar lyrische kreten van opluchting over het welslagen van de op voorhand onmogelijk geachte onderneming, voelde ik me zeer voldaan.

74

Anton Valens In februari 2008 verschijnt Dweiloorlog, de nieuwe verhalenbundel van Anton Valens. © 2007 Anton Valens en Uitgeverij Augustus, Amsterdam. Anton Valens is te zien en te horen op vrijdag 30 november in Nijmegen

75

Anton Valens Foto Martien Mulder


DIT IS EEN UITGAVE VAN DE WINTERTUIN © 2007 DIRECTIE Frank Tazelaar ZAKELIJKE LEIDING Bob Geurts van Kessel

WINTERTUIN postbus 1009 6501 BA Nijmegen www.wintertuin.nl

PROGRAMMA Monique Warnier REDACTIE Correen Dekker Willem Sjoerd van Vliet Pleun Schaeffer ONTWERP EN DECOR Jos Lenkens Xavier Teerling Dasist BUREAU Anique de Bruin Wendela van den Akker Wendy de Visser Svetlana Asadova PRODUCTIE Marit Veeneman Karlijn Ribbers STAGE Marcella Conceicao Lima Esther Roelofsen Daan van Hulst Stijn Bogers BESLOTEN PROGRAMMA’S 30-11-2007 LINDENBERGTHEATER: CONFERENTIE FESTIVALS OOST-NEDERLAND [email protected] Literaire Ontmoetingsdag Gelderland Pim Franssen (www.kcg.nl),

DRUK PROGRAMMAGIDS Drukkerij Geers Offsett NV Gent-Zeehaven (B) MET DANK AAN Alle vrijwilligers Gaby Allard Marc Beerens Dieuwertje van Bemmelen Big Mouth Music Marianne de Bil Henk Bitter Liesbeth van der Brugge Kees ‘t Hart Britta Leifeld Sef Maessen Helga Marx Robert Meijerink Simon Ponten Anneke van de Putte Vic van de Reijt Marcel Rözer Will Tromp Joachim Umlauf Marc Verstappen Henk van der Zande Art Vandelay

© Wintertuin Eventuele rechthebbenden die wij niet konden achterhalen verzoeken wij contact op te nemen.

76

De reis, waarvan ik niet weet. of iemand het mij vertelde

Recommend Documents